Hippocampus nr. 278 (maart/april 2020)

CENTRUM VAN BALANS. EXTREEM IN PRESTATIES. • Uitstekend drijfvermogen • Lichte, sterke en duurzame denier 420 • Verbeterde pasvorm: scharnierende gespen, gestroomlijnde luchtblaas • SLS geïntegreerd loodsysteem • 3-dimensionale zelfdrainerende pockets met ritssluiting • 2 extra loodpockets aan de achterzijde • Gereduceerd gewicht: reisvriendelijk Wees in balans. Neem het extreme in prestaties.

mares.com

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 278 – maart/april 2020

prestige sLs

Martinique Exploratiestage Vrijduiken met dolfijnen

HYDROS PRO

DE EERSTE BCD DIE ZICH VORMT NAAR UW LICHAAM VOOR EEN MAXIMAAL COMFORT scubapro.com

HYDROS PRO

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: ..... 4

Regionieuws Cornelia 'here we come'!.......................... 52-54

Reportages Billy, de beroepsduiker.............................. 10-11 Bimini in bikini (vrijduiken met dolfijnen).................... 12-19 Vegetarische haaien.................................. 20-21 Duiken met zuurstof?............................... 24-26 Bestemming Madagaskar........................ 28-31 Adobe Lightroom mobiel ......................... 36-37 Over schubben, weerstandsvermindering en vortexen............................................. 38-41 Martinique, een stukje Europa in de Caraïben............................................ 42-47 Duikmateriaal in beeld............................. 48-51 Blackwater diving in open water............ 56-61 Kusterosie tegenwerken met natuurlijke riffen?..................................66-68

Vaste rubrieken Persbericht: Opgelet! Maximum snelheid autosnelweg in Nederland ..........................5 Persbericht: Stop de haaienvinnenhandel (Europees burgerinitiatief).......................6-7 Op stap met de jeugd ....................................8-9 Hippo las: ZEEboek...........................................22 Hippo las: Nieuwe bijlagen Basishandboek digitale OW-fotografie.......................... 32-33 Mijn buddy: Onderwaterregisseur........ 34-35 Nieuw clubhuis Nautic Duikersclub..... 62-63 Close-up (Alain De Hauwere)..................64-65 Retro-Hippo....................................................... 69 Hippoëzie (Zeegraf).......................................... 71 BEFOS-FEBRAS................................................ 95 NELOS-Boetiek................................................. 96 Lopende agenda................................................97 NELOS-katern/Hippo-colofon...................... 98

Nr. 278 maart/april 2020

Van de redactie DOOR IVO MADDER Half februari vertrek ik met mijn buddy Mark Bulté op duikvakantie naar São Tomé. Als we het vliegtuig verlaten, staan drie dokters ons op te wachten; controle van het paspoort om na te gaan waar je recent verbleven hebt en eventueel wordt je koorts gemeten. Ik word eruit gepikt, want ik was een maand geleden nog in Thailand. Uiteindelijk is alles in orde, toen was daar nog geen sprake van het coronavirus (COVID-19). Tussen het duiken door komen de teksten voor Hippocampus met mondjesmaat binnen. Ik leg me toe op de voorbereiding van de Algemene Vergadering NELOS en Hippocampus. Later zal blijken dat die eerste nog kon doorgaan, de tweede werd net als zoveel andere activiteiten noodgedwongen geannuleerd.

Op weg naar huis, met een tussenlanding in Portugal, rijst de vraag of we nog wel thuis geraken? In Portugal begint corona aan een opmars. Het lukt ons nog, maar een maand later heeft een ander redactielid problemen om thuis te komen, want ondertussen houdt de epidemie de wereld in haar greep en is het puzzelen geblazen. De Geneeskundige Commissie volgt de pandemie nauwgezet op en stelt samen met de Raad van Bestuur NELOS richtlijnen op, die regelmatig bijgestuurd worden. De overheden puzzelen een rampenplan in elkaar met preventieve maatregelen, zorgverlening en garanties voor levensnoodzakelijke en economische voorzieningen. Duiken kan voorlopig niet meer en het Duikershuis wordt gesloten. Het virus heeft impact op het Duikonderricht en Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-Infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be

www.ovos.be

www.bravos-vzw.be

www.wevos.be

andere NELOS-commissies. Wanneer duiken je leven is … en het valt weg, kunnen we dan nu met z'n allen terecht bij het Mental Coaching team?

Net zoals vele bedrijven moeten we bij NELOS creatief op zoek gaan naar oplossingen, ook bij de redactie. Onze langetermijnplanning valt in duigen, artikels voor deze editie komen maar niet binnen, adverteerders haken af, … Hoe nu vergaderen, wat met de proefdruk en de uiteindelijke druk?

Half maart zag het ernaar uit dat we maar 60 pagina's vol kregen, maar uiteindelijk is het ons gelukt om toch heel wat Bondsnieuws te brengen, een paar toffe reisverhalen – waarvan we nu voorlopig enkel maar kunnen dromen – en ander interessant leesvoer voor de komende droge periode. Misschien kan je toch eens je duikpak aantrekken en er een foto van kan maken terwijl je bijv. in bad zit of aan het relaxen bent in je tuin?

Stuur die foto's – al dan niet met een korte tekst – naar redactie@nelos.be en dan hebben we toch alvast iets voor onze volgende periodiek.

Veel leesgenot en hou het veilig, zodat je gezond blijft.

Ivo Madder

Coverfoto: Eva Loots tijdens het snorkelen/ vrijduiken met dolfijnen in Bimini. Camera: Nikon D800, ISO 200, 1/250 sec. bijj f/9. Foto: Ireen Loots.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

www.limos-vzw.be

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: number: ARENA 2.009.718/010.

Policy In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus maart/april 2020

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

duikwereld op zijn kop?

70 JeMental Coaching kan helpen.

CMAS steunt ... (koraal)

Fysieke fitheidstesten

lid van het 'InternatioVerslag van de jaarlijkse fit72 CMAS, 73 heidstesten voor k1*I. nal Coral Reef Initiative'.

Opleiding OW-videografie

Duikgeschiktheid ...

Grenzeloos Spelplezier

Wanneer duiken je leven is

cursus OW-videografie 74 Desteekt in een nieuw kleedje.

76

Service Club NELOS

Slimfit NELOS-Infomap

van de Service Club 79 Nieuws NELOS.

Het coronavirus

impact van het virus op 85 Dede duiksport.

Het medisch onderzoek wordt aangepast.

info over de 80 Beknopte inhoudelijke wijzigingen in de NELOS-Infomap.

Apneu kampioenschap

NELOS zwembad ap86 Het neu kampioenschap 2020.

Nieuw Wet Wheels-bestuur Duikers met een 93 Commissie Handicap: nieuw bestuur.

4

Hippocampus maart/april 2020

DIVES tips ...

verslag van de wed78 Een strijd van eind 2019.

Online vergaderen ...

redactieteam moest ge82 Het noodzaakt online vergaderen.

Exploratiestage

door de 90 DeogenExploratiestage van Michel Declercq.

de bijscholingen over 94 Tijdens DIVES gaven en kregen we tips.

Persbericht

Opgelet!

Verlaging van de maximumsnelheid op de Nederlandse snelwegen.

E

indelijk is de lente daar en het kriebelt om snel naar Zeeland te trekken voor een Oosterscheldeduikje.

Maar opgelet: rij zeker niet te snel!

Op donderdag 12 maart 2020 startte Rijkswaterstaat met de aanpassing van de snelheidsborden langs alle snelwegen in Nederland. Vanaf maandag 16 maart 2020 werd in heel Nederland overdag, tussen 06.00 en 19.00 uur, de maximumsnelheid 100 km/h. De verlaging van de maximumsnelheid voor overdag betekende dat Rijkswaterstaat 4.000 borden door heel Nederland moest aanpassen en/of bijplaatsen.

In de avond en nacht blijft de maximumsnelheid gelijk aan de snelheid zoals hij was. Op ruim 60% van de snelwegen mag dan nog steeds 130 km/h worden gereden. Maar laat je overdag niet vangen wanneer je nog niet aangepaste GPS nog een hogere snelheid aangeeft, want 100 km/h is wel degelijk het nieuwe maximum.  LUC BEETS

Advertentie

innov

ator?

? r o t a s i n a g r o creatief b

entertainer?

rein?

? r e y a l p m a e t

Ben jij het enthousiastste en leukste NELOS lid?

Zorg dan dat je in ons PR DREAMTEAM zit!

Heb je een idee en doe je graag mee, mail dan naar chris.demuynck@nelos.be.

Hippocampus maart/april 2020

5

Foto: Kremer Obrock.

Persbericht

STOP de

haaienvinnenhandel!

Burgers lanceren initiatief om de haaienvinnenhandel in Europa te verbieden.

E

en burgercollectief samengesteld uit leden van verschillende Europese landen eist het einde van de handel in haaienvinnen binnen de Europese Unie (EU) om de bescherming van bedreigde haaiensoorten te vergroten. De handel berust op de verspillende en onethische praktijk van het afsnijden van de vinnen van haaien en daarna terugwerpen van het dier in de oceaan, vaak terwijl het nog leeft.

Vanwege de hoge commerciële waarde en het gebruik in een traditionele soep in de Aziatische cultuur komt 'shark finning' nog steeds voor. Europa is een belangrijke spil in de haaienvinnenhandel.

haaien zijn cruciaal voor een gezonde oceaan Elk jaar worden tussen de 63 en 273 miljoen haaien gedood en vele soorten worden steeds meer bedreigd (zie www.iucnssg. org/faqs.html voor meer info). Wereldwijd zijn haaien een doelwit omwille van hun vlees- en leverolie, maar de grootste bedreiging blijft nog steeds het ontvinnen van haaien voor haaienvinnensoep. De sterke afname van haaienpopulaties wereldwijd heeft ernstige gevolgen omdat veel van de soorten toproofdieren zijn en een actieve rol spelen bij het behoud van gezonde en productieve mariene ecosystemen.

een kans voor verandering Het 'Stop Finning – Stop de handel' Europees burgerinitiatief (https://stop-finning. eu/european-citizens-initiative) begon op

6

Hippocampus maart/april 2020

1 februari 2020 met het verzamelen van handtekeningen. EU-burgers hebben nu een jaar de tijd om de wijziging in de Europese wetgeving te ondersteunen door een miljoen stemmen te verzamelen.

Voeg ook jouw stem toe voor een einde aan de handel in haaienvinnen in de Europese Unie: https://eci.ec.europa.eu/012/public.

Omdat een Europees burgerinitiatief geldt als een officieel voorstel tot EU-wetswijziging en om het meermaals stemmen onmogelijk te maken, eist de Europese Commissie (EC) dat bij de steunbetuiging het rijksregisternummer ingegeven wordt. De gegevens worden verzegeld bewaard in een beveiligde file van de EC die na de stemperiode vernietigd wordt.

De gegevens blijven dus veilig.

EU-wetgeving moet worden versterkt Concreet willen de burgers het wettelijk kader van de EU versterken door de invoer, uitvoer en doorvoer te verbieden van haaienvinnen die niet meer op natuurlijke wijze aan het dier vastzitten. Indien het vereiste aantal handtekeningen wordt bereikt, heeft de Europese Commissie zes maanden de tijd om het voorstel te overwegen en eventueel

een nieuwe verordening voor te stellen die tegemoet komt aan het objectief van het burgercollectief.

In het persbericht dat volgde op de officiële registratie van het initiatief, merkt de Europese Commissie op dat "Indien het initiatief binnen één jaar een miljoen steunbetuigingen ontvangt uit ten minste 7 verschillende lidstaten, de Commissie binnen zes maanden zal moeten reageren. De Commissie kan besluiten het verzoek al dan niet te volgen en in beide gevallen zou zij de redenering ervan moeten toelichten".

Een dergelijke nieuwe verordening zou veel krachtiger zijn dan het huidige rechtskader van de EU. Dat vereist sinds 2013 dat binnen Europese wateren en op alle EU schepen, haaienvinnen aan het karkas moeten blijven vastzitten tot ze in de haven worden gelost. De vinnen worden daarna echter van het karkas verwijderd om dan over de hele wereld te worden verhandeld.

Hoewel deze regelgeving reeds een sterke verbetering is ten opzichte van de voormalige EU-wetgeving rond haaien, laat deze dus nog steeds toe dat in Europa haaienvinnen apart worden verhandeld en EU-vissers zo de vraag naar haaienvinnensoep in Azië voeden.

Vóór 'Verordening (EU) nr. 605/2013' – daterend uit 2003 – was de praktijk van het ontvinnen van haaien op zee ook verboden, maar liet de wetgeving een uitzondering toe waardoor boten met een 'speciale vergunning' ermee door konden gaan. Ongeveer 200 van dergelijke speciale vergunningen werden jaarlijks uitgereikt aan Spanje en Portugal.

Foto: Richard Brooks - Dreamstime.com.

EU-wetgeving rond haaien

Een illegale vissersboot dumpt zijn vangst van haaien waarvan ze de vinnen verwijderd hebben op een dok in Palau, Micronesië.

andere landen lopen voor op de Europese Commissie In juni 2019 werd Canada het eerste land van de G7-groep die de in- en uitvoer van haaienvinnen op zijn grondgebied verbood en over de hele wereld vragen burgers in toenemende mate om deze wrede en destructieve praktijk te laten stoppen. Europa moet volgen.

Via het Europees burgerinitiatief kunnen Europese staatsburgers hun wens voor een sterkere natuurbescherming aan de besluitvormers van de EU tonen. In een tijd waarin de wetenschappelijke gemeenschap regelmatig de alarmbel luidt met betrekking tot de bedreiging van de biodiversiteit en de ernstige risico's van klimaatverandering, hebben we geen andere keuze dan onze productie- en consumptiepatronen te veranderen. Het is tijd om de haaienvinnenhandel in Europa te beëindigen!  KATRIEN VANDEVELDE

Het burgerinitiatief wordt reeds ondersteund door 26 milieuorganisaties, waaronder Sea Shepherd Conservation Society, Sharkproject, Bloom, Blueshark Conservation, APECE, iSea, The Global Shark Conservation Initiative (TGSCI), Stop Finning, Sharks Mission France, Sharks Educational Institute (SEI), Aktionsgemeinschaft Artenschutz , Mundus maris, Nektos, Gesellschaft zur Rettung der Delphine, Deutsche Meeresstiftung, VDST, Deutsche Stiftung Meeresschutz (DSM), Shark Savers Germany, The Dolphins 'Voice, Pro Wildlife, Sharkmans’ World, Shark Project Biscay, Lamna, Shark Allies, Shark Citizen en Environmental Justice Foundation (EJF), en meer organisaties blijven toetreden.

Procedure van het Europees burgerinitiatief Contact: media@stop-finning.eu In België: Katrien Vandevelde katrien.vandevelde@blueshark.be

Om te worden gevalideerd, moet een Europees burgerinitiatief in totaal ten minste één miljoen handtekeningen verzamelen. Daarnaast moeten ze ook een vastgesteld minimum aantal bereiken binnen ten minste zeven lidstaten. Dat aantal komt overeen met het per lidstaat aantal verkozen leden in het Europees Parlement, vermenigvuldigd met 750. Voor België zijn dat minstens 15.771 handtekeningen.

Advertentie

Hippocampus maart/april 2020

7

Club in de kijker

Op stap met de jeugd naar

jaarlijkse

gewoon-

te de familieuitstap van de jeugdduikers van Samantha Maaseik plaats.

E

Foto: Ann Hermans.

erder bezochten we reeds het Aquarium-Museum in Luik en kregen we een exclusieve rondleiding op de legerbasis van Koksijde, waar we konden kennismaken met de duikers die de reddingsacties op de Noordzee uitvoeren met de Seaking en de Cayman NH-90 helikopters.

Vorig jaar mochten we met flessen duiken

De onbemande onderwaterrobot of ROV.

8

Hippocampus maart/april 2020

in het zwembad van Erperheide, zodat we de vissen in de aquaria goed konden bekijken. Voor de uitstap van dit jaar hadden de begeleiders gekozen voor een bezoek aan het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) in Oostende op de Dag van de Wetenschap, voorafgegaan door een bezoek aan Sea Life Blankenberge. Met 12 jeugdduikers en 19 ouders en begeleiders hadden we 's morgens afgesproken aan de ingang van Sea Life.

Behalve aquarium is Sea Life ook het enige centrum in België voor de opvang van zeehondjes die ziek en uitgeput aanspoelen. Na een maandenlange verzorging worden ze terug vrijgelaten in de Noordzee. Vóór de presentatie van de zeeleeuwen begon, werd Thijmen naar voor geroepen. Een verzorgster legde uit dat een zeehondje dat op het strand ligt, opgekruld in de vorm van een banaan, gewoon aan het rusten is en met rust moet worden gelaten. Een gewonde zeehondenpup mag men alleen een handdoek op het hoofd leggen en daarna moet de politie gebeld worden. Thijmen mocht met een witte verplegerschort voordoen hoe hij een zeehondje zou benaderen. Op het moment van ons bezoek waren er twee kleine puppy's aanwezig in het opvangcentrum. Heel schattig!

Tijdens het voederen van de Humboldtpinguïns vertelde de gids dat het verschil tussen de mannetjes en vrouwtjes niet gemakkelijk te zien is. Daarom hebben de mannetjes links een ringetje in de vleugel en de vrouwtjes rechts. (Of was het andersom?) Yonah ontdekte dat één van de pinguïns zijn vinger volgde wanneer die over de glazen tussenwand gleed. Dat lukte ook de

andere jeugdduikers, tot de pinguïn het beu werd. Ook het voederen van de Aziatische otters, de kleinste ottersoort, was leuk. Eén van hen viel de verzorgster aan en beet in haar laars toen ze het hok binnenging. Zo gulzig zijn ze! Ze eten zeer veel, zowel vis, krabben, weekdieren als watervogels en kikkers.

Binnen was er een aquarium met een schildpad en we konden nauwelijks geloven dat het een levend dier was. Zo stil zat ze.

Een gids legde uit dat deze schildpad door een speedboot was aangevaren. Haar schild werd opnieuw aan elkaar geplakt, maar haar achterpoten zijn verlamd. In de natuur zou zij niet kunnen overleven.

Foto: Ann Hermans.

Op 24 november 2019 vond

In het VLIZ mocht iedereen een eigen robot bouwen.

Verder zijn er ook haaien, roggen, zeepaardjes, piranha's en nog veel meer vissen, die we ook al zelf onder water hebben gezien, te bewonderen. Om nog te zwijgen over het leuke klimparcours, waar Seppe en Kobe een natte broek aan overhielden.

Bij de uitgang kreeg iedere jeugdduiker nog een tattoo en een badge. Na een bezoek aan de McDonalds, waar we onze honger konden stillen, werden we verwacht bij het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) in Oostende.

Vlaams Instituut voor de Zee

Groot en klein helpen elkaar!

Het laatste halfuurtje konden we nog knutselen of tekenen. We mochten met allerlei materialen zelf een (nieuw) zeediertje bedenken. We moesten het een wetenschappelijke naam geven. Die bestaat altijd uit 2 delen. Het werden juweeltjes die we ook nog mee naar huis mochten nemen!

Het was een heel leuke dag! Met dank aan Jef, Lotte, Jelle, Mattis, Stijn, Seppe, Kobe, Yonah, Thijmen, Imke, Sterre, Charlotte, Achiel en Cyriel.  ANN HERMANS, DUIKSCHOOLVERANTWOORDELIJKE

In een hangar van het VLIZ mochten Jelle, Mattis en Thijmen raden welke producten in ons dagelijks leven uit de zee afkomstig zijn.

Allerhande verzorgingsproducten, medicijnen, tandpasta enz. worden uit algen, zeewier en plankton vervaardigd. Er stonden ook allerlei potjes met plankton.

In een andere hangar werd de werking en het gebruik van een torpedovormige onderwaterrobot uitgelegd. Hiermee voert men allerhande metingen uit op de zeebodem.

Ondanks de veeleer technische uitleg, was het toch de moeite om te weten te komen hoe de zeebodem in kaart wordt gebracht.

Om half vier mochten we eindelijk onze eigen robot bouwen. Met drie motoren met schroeven, pvc-buizen, drijvers, een afstandsbediening en een batterij mochten we in groepjes van 2 à 3 jeugdduikers onze eigen onderwaterrobot bouwen. Het was niet echt eenvoudig om een robot in elkaar te steken die zowel voor- en achteruit, alsook omhoog en omlaag kon. Maar het is elke groep gelukt om de robot in het zwembadje te laten rondduiken.

SAMANTHA MAASEIK

Foto: Ann Hermans.

Foto: Ann Hermans.

Alexia, van de Commissie Biologie van NELOS, had voor ons een rondleiding geregeld evenals een workshop 'Bouw je eigen

Per 2 à 3 jeugdduikers een eigen onderwaterrobot bouwen.

We merkten op dat er in het dok wel erg veel plastic en vuil drijft, zo ook een dode meeuw en dode vissen. De medewerker van het VLIZ ging hier meteen op in. Plastic in zee is een wereldwijd probleem dat veel vissen, zoogdieren en vogels bedreigt. We moeten het gebruik ervan zoveel mogelijk beperken!

Stijn heeft vertrouwen in de opruiming door de 'Ocean Cleanup Interceptor' (zie Hippo 271 – nov./dec. 2018).

Foto: Ann Hermans.

Foto: Ann Hermans.

Alle begin is moeilijk.

robot'. We waren zeer benieuwd!

De rondleiding begon met een wandeling naar de Simon Stevin, het onderzoeksschip van de Vlaamse overheid. Met dit schip kunnen wetenschappers o.a. marienbiologisch, microbiologisch en archeologisch onderzoek uitvoeren. Het is uitgerust met hoogtechnologische technieken die allerhande metingen toelaten. Het schip is 32 meter lang en er zijn kajuiten voor bemanning en wetenschappers. Charlotte vroeg zich af hoelang de boot op zee kan blijven?

Wel 5 dagen! Het bezoek aan dit schip was voor Sterre, Yonah, Kobe, Stijn en Seppe het hoogtepunt van de dag. Zoveel verschillende ruimtes hadden ze nooit verwacht!

We kregen uitleg over de onbemande onderwaterrobot (of ROV – Remotely Operated Vehicle) die vanop het schip via een kabel bestuurd wordt. Hij wordt voornamelijk ingezet voor onderzoek op de zeebodem, tot een diepte van 150 meter.

De robot in actie in het zwembadje.

Hippocampus maart/april 2020

9

Reportage Foto: Chrisje Demuynck.

Foto: Chrisje Demuynck.

Beroepsduiken

Billy, beroepsduiker Een duikopdracht in het waterzuiveringsstation.

We gaan steeds te water in de beste omstandigheden. Daardoor dromen sommigen om van onze hobby hun beroep te maken. Genieten van de pracht en praal van het onderwaterleven en daarmee je boterham verdienen, is een zeer leuke gedachte. Ik mag dan ook een dag meelopen met een beroepsBilly begeeft zich te water.

B

illy Bastiaens, 2*I bij duikschool Atlantis Lier, en zijn medeberoepsduikers zijn al een uurtje aan het werk als ik arriveer aan het waterzuiveringsstation. Wie denkt dat je te allen tijde een beroepsduiker kan volgen in zijn job, komt een beetje bedrogen uit. Eenerzijds is er toestemming vereist van de opdrachtgever, anderzijds word ik verplicht veiligheidskleding te dragen. Ik krijg ter plaatse nog wat veiligheidsinstructies, zodat een bezoek

10

Hippocampus maart/april 2020

aan het waterzuiveringsstation mogelijk is. Ik ben wat verbaasd als ik het materiaal zie liggen, want dat is niet meteen wat ik verwacht had: twee duikflessen op de kant (zonder trimvest noch een backpack), een backpack met een klein flesje, een dikke en lange slang met een nog een dunnere slang errond, een radio en een duikhelm en dit allemaal op een brug over het waterreservoir.

Foto: Chrisje Demuynck.

De manier van duiken die deze beroepsduikers gebruiken, wordt 'Surface Supplied Diving' genoemd, waarbij de lucht wordt bevoorraad van boven water. In dit geval is boven water de brug boven het waterbekken. Maar dit kan bijv. ook vanaf een boot gebeuren. Er staan twee gevulde flessen klaar, waarbij er één gebruikt wordt om te ademen en er meteen kan overgeschakeld worden naar de andere fles indien nodig. De luchtbevoorrading gebeurt via een stevige slang die aan de duikhelm wordt gekoppeld. Die slang is zeer sterk, kan niet knikken en is trouwens ook de levenslijn van de duiker, want de lijn is sterk genoeg om de duiker uit het water te trekken of te hijsen.

duiker en ervaar een stukje realiteit.

Billy licht toe: "Het voordeel van deze 'setup' is dat we geen grote flessen op onze rug hebben, zodat we het extra gewicht niet moeten meesleuren. Daardoor zijn we onder water ook mobieler. We worden enkel beperkt door de lengte van de luchtslang.

Rond de luchtslang zit er een communicatieslang die zowel aan een backpack als aan de helm is gekoppeld. Zo staat de duiker onder water steeds in contact met de veiligheid op de brug. Op de rug heb je nog wel een reserveluchtbron (een 6-literfles op 200 bar) voor het geval er iets zou mislopen met de luchtlijn, bijv. een betonblok die op de lijn valt".

waterzuiveringsstation

De begeleider aan de leeflijn.

Vooraleer het rioolwater in het bekken komt, wordt het vuile water ontdaan van grof vuil, zoals takken, plastic, … Daarna loopt het in het beluchtingsbekken waar micro-organismen (bacteriën) de nitraten en nitrieten eruit halen. Zij gebruiken de vervuiling in het rioolwater als voedsel (biologische zuivering), maar hebben hiervoor lucht nodig.

In het beluchtingsbekken liggen dan ook velden met schotels waaruit lucht borrelt.

Het water dat opnieuw geloosd wordt, is van viswaterkwaliteit. Aan de uitgangen zit bijv. veel paling. Er zijn zelfs waterzuiveringsstations (groter dan deze) die het water extra filteren, zodat het eigenlijk kan dienen als

"Voor de job die wij doen, kunnen ze geen ROV's inschakelen, omdat die niet kunnen boren of gelijkaardige handelingen kunnen uitvoeren. Meestal worden robots ingezet om bijv. de duikers in het oog te houden.

Verder zijn ze heel duur en worden ze eerder ingezet op plaatsen die heel moeilijk te bereiken zijn voor een duiker, bijv. op grote diepte".

in de job gerold Als duiker ging Billy vroeger met een vriend mee om bijv. in de Put van Ekeren al stofzuigend fossielen te gaan zoeken. Ook andere leuke uitdagingen gingen ze niet in de weg.

Zijn buddy werkte bij Aquafin als programmeur. De aannemer die toen voor Aquafin werkte, kreeg niet alles gedaan en zocht hulp. Zo legde zijn buddy contact tussen Billy en de aannemer. Al snel kreeg Billy een eerste opdracht en moest hij iets zoeken dat in het water was gevallen. Ter plekke aangekomen zag Billy dat het water kristalhelder was en dacht hij dat hij snel zijn verloren schat zou vinden, tot hij te water ging. Het stof waaide op en Billy was ervan overtuigd dat zijn lamp stuk was, zo snel werd het pikdonker en de opdracht was des te moeilijker. Een andere opdracht was onder water gaan boren, niet eens wetende of hij dat geregeld kreeg.

Een veld met schotels waaruit de lucht borrelt.

of op platforms en windmolens in zee. Vaak duiken ze bij slecht weer, in koud water met

Zelf vindt Billy zijn job niet spectaculair en noemt hij zich 'een mechanieker op een rare plaats', maar ik vond het toch een boeiende belevenis, waarvoor grote dank.  CHRISJE DEMUYNCK

Foto: Sepp Bruynseels.

Het werk dat onze beroepsduiker hier moet uitvoeren, is de velden ontdoen van zand en grind (lees stofzuigen). Gelijktijdig kijkt hij na of elke schotel nog werkt. Het is teamwerk tussen de begeleider aan de leeflijn, de beroepsduiker, de mensen die de kraan bedienen, de mensen van de reinigingsdienst en de veiligheid op de brug die met iedereen communiceert. Ik vraag me toch af of er nooit iets misloopt? "Elke job wordt zeer goed voorbereid en doorgesproken, zodat iedereen weet wat ze moeten doen zodat we geen risico's nemen".

nul zicht. Niet duiken is geen optie, want dat betekent natuurlijk geen inkomsten. Zou het beroep dan ook geen concurrentie krijgen van ROV's (Remotely Operated Vehicle), een onderwaterrobot die op afstand – meestal vanaf een boot of platform – kan worden bestuurd)?

Foto: Chrisje Demuynck.

kraantjeswater. Er lopen dan ook verschillende projecten om zo drinkwater te verkrijgen.

"Ik ging meteen aan het werk in mijn atelier om een boormachine om te bouwen, zodat ik hem kon gebruiken onder water. Een hele uitdaging en zo heb ik veel zelf uitgedokterd, want in mijn tijd bestond er geen opleiding beroepsduiker. Daarna is de wetgeving veranderd en moesten diegenen die het beroep al uitoefenden een bijscholing volgen. Zo kregen we geneeskunde van Dr. Roland Vanden Eede en fysica van Patrick Van Hoeserlande, 2*I.

toekomst Het werk van een beroepsduiker kan hem overal brengen en meestal op plaatsen waar anderen niet mogen komen. Beroepsduikers kunnen ingezet worden om tunnels, sluizen, havens, dammen en schepen te inspecteren

Billy Bastiaens,beroepsduiker.

Hippocampus maart/april 2020

11

Reportage Reisverhaal

Foto: Ireen Loots.

Bimini Anders dan anders: dit reisverhaal zit er vol van. Ik begin met het dankwoord aan mijn kinderen. Zonder de lang gekoesterde droom van dochter Eva om ooit met dolfijnen te zwemmen, zou ik deze reis nooit gezocht hebben. Zonder zoon Laurens zou ik deze reis nooit gevonden hebben. Wie als duiker al in Bimini was, denkt aan hamerhaaien. Geen gezien, verkeerd seizoen. Bahama's en orkanen worden vaak in één adem genoemd, niks van gemerkt. Dit reisverhaal gaat over wilde dolfijnen, fotograferen en een klein beetje over vrijduiken. We hebben geen duikpak nodig, enkel snorkelmateriaal, handdoek en bikini.

B

ouwvakantie juli 2019. Na een broeierige week New York en vijf dagen tropische regens in Miami liggen de maagdelijk witte stranden van Bimini op ons te wachten en de dolfijnen oefenen alvast hun kunsten, tenminste dat hopen we.

Voor het transport van Miami in Florida naar Bimini (Bahama's) kiezen we voor de ferry, een boottrip van 2 uur in de befaamde Bermudadriehoek. Spannend!

Eens buiten de douanezone (een simpele kippendraad van 2 meter hoog met een primitief hek) op de pier van Bimini, vallen ons meteen de vele golfkarretjes op die de 'highway nr. 1' van Bimini bevolken. Goed gevonden, want de straat, eerder een betonnen pad, is te smal voor twee passerende auto's.

WildQuest De straatkant van 'WildQuest' is zo onopvallend dat we er voorbij zouden zijden. Het poortje in de twee meter hoge omheining is

12

Hippocampus maart/april 2020

van het soort dat wij in onze achtertuin zouden hangen. Een bescheiden klein plakkaatje vermeldt 'WildQuest'.

De taxichauffeur kent het echter wel. Iedereen blijkt trouwens iedereen te kennen hier op Bimini. Het eiland telt amper 2.000 inwoners. 'WildQuest' is een groot woonhuis met een apart gebouw aan de waterkant, waarin acht comfortabele hotelkamers zijn, allemaal op het gelijkvloers. Bij onze aankomst op zondag is er niemand om ons te ontvangen (rustdag) en via e-mail vernemen we dat we onze kamersleutel kunnen vinden boven op de ijskast. Hier voelen we ons echt metéén thuis, want het ís gewoon zoals thuis: binnenkomen langs de achterdeur, in de keuken een ronde tafel met zes stoelen, een grote ijskast, een aanrecht met koffiezet, een wandkast met 20 soorten thee, een schrijfbord met 'Welcome to Eva & Ireen' en met een rand vol kaartjes en souvenirs. Verder een grote lange tafel op het terras en speeltjes van de hond 'Sandy' in het zand van de

tuin. Onze kamer is de laatste in de rij en ligt op slechts twee meter van het water: 'ocean view', westelijk gericht, elke avond genieten van de sunset vanop ons terrasje: hier hebben we voor getekend!

Het douchewater ruikt wat muf en de elektriciteit van de grote centrale dieselgroep op het eiland kan wel eens uitvallen, maar dat kan ons niets schelen … Het zeewater is van het helderste dat ik ooit zag en schakeert van donkerblauw over helderblauw naar turkoois. Ik raak hier niet op uitgekeken en staar naar de verre horizon.

Deze week start het dagprogramma in 'WildQuest' met een begeleide ochtendsessie yoga in de grote kamer op de eerste verdieping van het grote huis, met eveneens zeezicht dankzij de grote open terrasdeuren. Yoga is nergens zo ontspannend. Het ayurvedisch ontbijt (en avondeten) is beneden in de keuken of op het grote terras: supergezond en vers, veel fruit en groenten, verschillende

Foto's (2): Atmo Kubesa.

Eva tijdens één van haar eerste vrijduiken: een attractie voor de speelse 'Atlantic spotted dolphins'.

yoghurts, kruiden en zaden en elke maaltijd andere variaties voor glutenvrije, lactosevrije of andere diëten. Zo zijn ook de lunches die we 's ochtends zelf samenstellen uit een uitgebreid buffet en meenemen op de catamaran. Het gefilterd drinkwater heet 'water of life', alles krijgt hier een spiritueel randje …. we komen stilaan in de stemming. Alle warme en frisse dranken en ook eten kan je nemen zoveel je wil, wanneer je wil. Anders dan in een hotel kan je hier ook 's nachts de ijskast opentrekken als een hongertje de kop opsteekt, zoals thuis dus. 's Avonds is er opnieuw een optionele yoga- of meditatiesessie. Alles mag, niets moet, heerlijk en leerrijk voor de stresskip die ik de laatste weken was.

de queeste naar dolfijnen in het wild De catamaran ligt aangemeerd aan de steiger van 'WildQuest' zelf. Die grenst aan de tuin, aan de kant van de baai. De waterdiepte is er circa 2 meter, schat ik. Tijdens de briefing aan de waterkant zwemmen er al enkele roggen voorbij en mijn aandacht glijdt samen met hen weg.

De 'DolphinQuest' is een zeilcatamaran type 'Lagoon 410' en met zijn lengte van 12,5 meter en breedte van 7 meter is er zeker genoeg plaats voor ons clubje van 16. Het vertrekuur van de catamaran is afhankelijk van het

weer en de getijden en varieert comfortabel tussen 10.00 en 14.00 uur. Het enige wat met zekerheid elke dag hetzelfde is, is 'ongeveer thuis zijn tegen het donker'. Het kan uitlopen, maar het avondeten wacht tot we terug zijn. Applaus!

Kapitein Christophe vertelt dat de queeste naar dolfijnen elke dag hetzelfde verloopt, maar toch elke keer anders is. Hij baseert zich op de weersomstandigheden en zijn ervaring om een groep – een 'pod' – dolfijnen te zoeken. Soms informeert hij via de radio ook bij andere 'dolphinwhisperers', maar we zien nooit meer dan één of twee andere boten en een zeldzame cargo in de verre verte. De uitgestrekte zee in 50 tinten blauw is echt helemaal van ons! Met de belofte dat we elke dag blijven varen tot we dolfijnen gespot hebben, wordt dit een unieke belevenis … Bwa, het kon slechter.

respectvol zwemmen met dolfijnen Onderweg naar het eerste avontuur krijgen we nog een les in dolfijnetiquette. Om verschillende redenen mogen we de dolfijnen niet aanraken. Het vet aan onze handen kan de beschermlaag op de huid van de dolfijnen aantasten of infecties overdragen. Wanneer we een groep dolfijnen vinden, gaan we

De Flipper van Bimini.

eerst afwachten of de dolfijnen terugkomen en interactie willen en als dat zo is, glijden we behoedzaam in het water. Niet springen, want de splash wordt als te luid en agressief ervaren en dan verdwijnen ze. Het doet hen denken aan haaien, hun enige predatoren.

Dolfijnen zwemmen vaak synchroon of parallel. Het imiteren van gedrag is in dolfijnentaal een teken van aanvaarding en vriendschap. Dolfijnen zijn erg sociale dieren en het samen zwemmen is een belangrijk teken van samenhorigheid. Het gedrag van de dolfijnen is afhankelijk van hun stemming op het moment zelf. Gewoonlijk naderen enkele dolfijnen de boot. Ze beginnen met een wedstrijdje spurten in de stroom van de boeg en zwemmen een tijdje mee, terwijl de catamaran verder vaart. Dan is het aan de dolfijnen om te beslissen hoe lang ze blijven. De beste manier om onze goede bedoelingen te tonen, is dus om zelf ook in groep en zij aan zij naast elkaar te vinzwemmen en hen proberen bij te houden. Geloof me, dat laatste lukt nooit, maar het is de poging die telt. In feite imiteren we best zoveel mogelijk het gedrag van de dolfijnen in groep, opdat zij op hun beurt óns zouden imiteren. Moeilijker dan dat is het niet.

Onderweg stoppen we even voor wat verkoeling. De zon doet namelijk haar uiterste best Hippocampus maart/april 2020

13

Reportage

Op weg naar een nieuw avontuur met de 'DolphinQuest'.

om van ons roodhuiden te maken. We plonzen in ons natuurlijke zwembad voor verkoeling en een welkome pitstop. "Whoaa", Eva en ik spurten meteen een eindje crawl.

De begeleiders springen eveneens in het water en ze hebben elk een oppervlakteboei aan een lijntje, eentje zoals thriathlonzwemmers verplicht moeten meenemen als ze in open water gaan trainen. Ze zijn letterlijk een houvast voor het geval een zwemmer even buiten adem geraakt. Aan de minder heldhaftige zwemmers is ook gedacht. De bekende kleurrijke worsten dienen als zitje en helpen om al drijvend hoofd en schouders comfortabel boven water te houden.

Pret voor iedereen is verzekerd.

Van een vorige reis met zoon naar dolfijnen had ik onthouden dat vrijduiken dé trigger is om de dolfijnen hun nieuwsgierigheid te prikkelen. Ik heb dan ook beloofd om Eva te leren vrijduiken, tenminste, wat ik leerde in de zwembadlessen voor mijn duikbrevetten.

Een perfect uitgevoerde eendenduik, met de benen en vinnen goed hoog uit het water, is absoluut noodzakelijk om naar beneden te kunnen gaan zonder lood. Daarna volgt een uitleg over het principe van de ademhaling en de prikkel tot ademhalen, de voorbereiding tot apneu, de beheersing van het mid-

14

Hippocampus maart/april 2020

denrif en de veiligheidsregel om nooit alleen te vrijduiken. De afwezigheid van lood wordt licht gecompenseerd door wat dieper te proberen duiken.

Ik schat de diepte op dit punt maximum 7 à 8 meter, ideaal. Na enkele hilarische spartelpogingen lukt het haar vlot om diepte te halen. Helaba, dat gaat snel! Ik zoek en vind een sanddollar op de bodem. Een duidelijk doel is de beste uitdaging, ook hier. Ze duikt en graait warempel de dollar op. Ik was één ding vergeten zeggen: zo'n sanddollar is superfragiel en ze komt met een handjevol kalkgruis boven, ai … Maar de vreugde voor het snelle resultaat is er niet minder om. Ze weet van geen ophouden en duikt dat het een lieve lust is. Intussen krijgt één van de begeleidsters ons in de gaten en duikt met Eva mee. Ik hang er glimlachend boven als veiligheid, met de boei, en spaar mijn adem voor als …. Met mijn vlottende camera en zonder lood is het trouwens aartsmoeilijk om echt diep te gaan, 4 à 5 meter haal ik net en dat zal moeten voldoende zijn.

Terug aan boord wordt de zoektocht verdergezet en plots klinkt het verlossende "Dolphins"! Elke duiker die ooit in de Rode Zee met een boot is uitgevaren, weet wat

dit betekent: spurten en overboord hangen om te zien langs welke kant de dolfijnen zullen verschijnen. Uitbundig zwemmen de dolfijnen langs en tussen de twee boegen van de catamaran. Wat een sensatie! Vanop het net tussen de twee boegen kijk ik recht het water in en kan ik van dichtbij al hun bewegingen volgen! Ze racen met de boeg en rollen over elkaar heen.

Jongens wat een plezier!

De catamaran mildert zachtjes vaart en dobbert verder in rondjes. Een verkenner glijdt het water in. Het refrein van het liedje "Should I stay or should I go" schiet door mijn hoofd en ik probeer telepathie met de groep dolfijnen. Je weet maar nooit dat het helpt. We wachten gespannen af … en ja hoor! Ze drijven een eindje weg, maar blijven in de buurt rondhangen.

Snorkels, maskers en vinnen gaan aan en we glippen het water in. We proberen in een homogene groep richting dolfijnen te zwemmen.

Eva duikt de diepte in, gevolgd door een begeleidster. En ja, daar zijn ze! Een 15-tal dolfijnen zwemmen in een boog rondom ons en monsteren ons vanop afstand. Ik probeer me in hun situatie te verplaatsen en bedenk wat voor een vreemde vogels wij in hun ogen wel moeten zijn, een tikje hilarisch wellicht ... In onze groep mensen zwemmen heel wat 'trappelaars'. Ver-

Foto: Atmo Kubesa.

Reisverhaal

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

INDONESIË

PASSPORT TO PARADISE

Combineer 3 resorts en 3 verschillende duikgebieden

www.bontravel.nl

(Manado, Bangka en Lembeh) in noord Sulawesi 15 dagen / 12 nachten 2-pers kamer VP incl 24 bootduiken.

SPECIAL VANAF: € 2766,-

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR T BON TRAVEL

TIGER BEACH & BIMINI BAHAMAS 2021 EEN WEEK VOL MET TIJGEREN HAMERHAAIEN

NEEM CONTACT OP ME

Eigen villa met

huisrif

Vertrek 7 januari 2021 9 dagen / 8 nachten 2-pers hut o.b.v. volpension, 7 dagen duiken, 4 duiken p.d. Exclusief vluchten.

VOOR: € 3250,- P.P.

essen ru duikfl Drive-Th deur naast de pick-up

EGYPTE

CAMEL DIVE CLUB & HOTEL Top duikershotel aan de gezellige boulevard van Sharm el Sheik 8 dagen / 7 nachten 2-pers. Zwembad zicht kamer o.b.v. LO en 10 bootduiken.

SPECIAL VANAF: € 817,-

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm TRAVEL.NL EA website WWW.DIV ND t

L .N L E V A R T D N A E IV WWW.D 15 94

me Huurauto p u k ic P dekking volledige

TEL: (033) 457

Hippocampus maart/april 2020

15

Reportage Reisverhaal

geleken met de elegante dolfijnen lijkt onze groep echt wel een troep opgewonden waterkiekens, sorry voor de uitdrukking.

Maar kom, deze bonte spartelende troep met vreemde dubbele staarten, bedampte grote ogen en stok in de bek blijkt toch de moeite waard om even van dichterbij te bekijken. De dolfijnen verspreiden zich in kleinere groepjes van twee of meer en enkele komen solo onder en tussen onze groep zwemmen die intussen al flink uitdeint. De dieren onderzoeken ons met hun nieuwsgierige blik en zoeken echt oogcontact! Gedurende enkele tellen, die gelukkig een eeuwigheid lijken, zwemt er eentje synchroon met mij langszij. Dit is het teken van aanvaarding. Er is zelfs een ogenblik van verstandhouding. Wat een geweldige ervaring is dat! Ik besef dat dit wilde dieren zijn die ons volledig uit eigen wil en interesse willen benaderen! En weg is hij.

Ik maak een rondje van 360° om te zoeken waar Eva uithangt, want ik kreeg de 'opdracht' een coverfoto te maken van haar en een dolfijn. Vechtend tegen de opwaartse druk maak ik de eerste foto's, niet simpel! Dolfijnen zijn

supersnel en ik met mijn camera ben dat spijtig genoeg niet … grrr.

De dolfijnen zwemmen van groep naar groep, duiken onder ons heen, temperen een ogenblik hun snelheid om even oogcontact te zoeken en zwemmen weer weg. Enkele andere dolfijnen zwemmen rustig over de bodem en onderzoeken ons vanuit de diepte. Zij zijn niet zo uitbundig, maar de ervaring is niettemin overweldigend. De begeleiders denken dat dit een groep 'bottlenose' dolfijnen is.

De tijd vliegt en na een groot half uur zwemmen de dolfijnen steeds verder weg en verdwijnen ze in de blauwe verte. Terug aan boord is het enthousiasme ten top. Iedereen heeft wel een leuk verhaaltje. Geheel in de sfeer van deze spirituele retraite bedanken we de dolfijnen om ons te komen begroeten in hún habitat. Eva en ik kijken elkaar veelbetekenend aan … oei, wordt het zo? Ach wat, het mag wel.

Bij het binnenvaren in de baai speelt de boord­radio heel toepasselijk het lied 'Every

Foto's (2): Atmo Kubesa - alias Atmoji.

Klaar voor de actie? Check! Wilde dolfijnen zijn ook showbeesten, als ze willen.

16

Hippocampus maart/april 2020

little thing … is gonna be alright!'. Iedereen swingt mee.

mensen en dolfijnen, één groep, één wereld Wat is dat toch, die aantrekkingskracht tussen mensen en dolfijnen? Voelen wij mensen ons ergens verwant met hen? Het geluid van hun ademhaling zorgt voor een gevoel van herkenning en herinnert ons eraan dat ze ook lucht nodig hebben. Het gadeslaan van een school duikende en zwemmende dolfijnen doet je beseffen dat dit dieren zijn met een heel eigen en complex sociaal gedrag, net zoals mensen. De complexiteit van de vriendschaps- en familiebanden lijken sterk op die van ons. Daar bovenop hebben ze een immer sympathiek uiterlijk. De omhoog gekrulde mondhoeken zorgen ervoor dat ze altijd lijken te glimlachen. Bovendien groeide een hele generatie op met Flipper in het gelijknamige avonturenfeuilleton. Cultureel gezien schrijven we graag menselijk gedrag toe aan dieren en laat nu juist dat antropomorfisme heel goed toepasbaar zijn op dol-

fijnen. Zelfs in reclame worden dolfijnen als vrolijke snuiters afgebeeld. Dat is natuurlijk een heel ander imago dan de eerder norse aanblik van haaien, zeg nu zelf. Om niet te spreken over hun filmische reputatie.

De volgende dag ontmoeten we een andere groep dolfijnen, duidelijk een kleinere soort.

De zichtbaarheid is tamelijk melkachtig. De groep ijsbeert wat heen en weer en lijkt te twijfelen om dichterbij te komen. Enkele dolfijnen maken zich los uit hun groep en maken een rondje rond ons, maar ze komen niet echt dichtbij en na tien minuutjes zwemmen ze weg. Bon …

Op dag drie maakt de wind hoge golven en ik vraag me af of de dolfijnen wel thuis zullen zijn. Niets blijkt minder waar. De zoektocht naar een groep dolfijnen is in deze omstandigheden een stuk avontuurlijker, de catamaran deint pittig. Al snel vinden we een groep. Golven van ruim een meter betekenen voor de dolfijnen hetzelfde als een ritje op de kermis voor mensen! In synchroon

leggen ze zich klaar en met zes op een rij glijden ze als volleerde surfers op de golven, een gratis spektakel voor ons! Hier en daar springt een dolfijn uit het water voor een salto. Wat een show! Andere dolfijnen gaan een wedstrijdje aan met de boegen van de catamaran. Ze lijken estafette te spelen en lossen elkaar af om zo dicht mogelijk naast een boeg te zwemmen, alsof een magneet hen aantrekt. De vaart blijft erin, 'the need for speed' lijkt bij deze dolfijnen wel ingebakken. Iedereen aan boord roept, tiert, fluit, applaudisseert en geniet!

De golven hebben duidelijk een opzwepend effect, want als we even later in het water glijden, schieten de dolfijnen ons als raketten voorbij en doorkruisen ze onze groep die al snel als watercirkels uit elkaar deint.

Mochten de dolfijnen kunnen gillen van plezier, dan was het hier een getier van jewelste. Wij doen het in hun plaats en roepen en applaudisseren zo luid we kunnen. Onze nieuwe dolfijnvrienden lijken het te appreciëren, want ze blijven ruim drie kwartier bij ons in de buurt. Het zijn 'Atlantic spot-

ted dolphins'. Deze soort 'slaapt' overdag en jaagt 's nachts en ze zoeken vaak speels contact met mensen.

Zo plots als ze gekomen zijn, zo plots zijn ze ook weer weg. Hey, geen goeiedag? Na zo'n show hadden we bijna een 'goodbye'-wuifmet-de-flippers verwacht. De zeilen worden bijgezet en het terugvaren op de wind is weer een nieuwe avontuurlijke ervaring.

feestje met de dolfijnen Op dag vier is de zee weer haar platte kalme zelf en de zon schijnt hoog op volle kracht.

Het is dan ook erg warm op de catamaran en de kapitein besluit om naar de ondiepe waters langs een onbewoond eiland te varen om een uurtje te snorkelen. Het water verkoelt ons toch een beetje en we zwemmen richting het langgerekte zandstrand. Op het witste fluweelzachte poederzand dat ooit tussen mijn tenen kriebelde, liggen honderden grote en kleine, intacte en kunstig gebroken schelpen. Hier zou de Blue Lagoon best kunnen gefilmd zijn.

Terug aan boord gaat de zoektocht verder.

De Atlantische gevlekte dolfijn is de meest nieuwsgierige en speelse van alle zeezoogdieren in de Bahama's. Ik hou van de visie van 'WildQuest' om mensen dichter bij het spel van wilde dolfijnen te brengen op een veilige, respectvolle en koesterende manier voor zowel dolfijnen als mensen. Ik heb me altijd thuis en veilig gevoeld.

Zo ook de gasten met nauwelijks snorkelervaring. 'WildQuest' en de wilde dolfijnen van Bimini zijn een geweldige ervaring en een avontuur voor elke leeftijd en voor ieder die de magie wil beleven van een 'close encounter' (ontmoeting) met deze bijzondere dieren. Op een vriendelijke manier laten ze ons beseffen dat we er alles aan moeten doen om mens en dier (terug) te verzoenen.

Foto: Atmo Kubesa - alias Atmoji.

WildQuest: 'one pod – one World' (één groep - één wereld)

Het oogcontact met een wilde dolfijn is een onvergetelijk moment.

Hippocampus maart/april 2020

17

Reportage Reisverhaal

afstand zie ik ook een kalfje dat netjes naast de moeder zwemt. Af en toe neemt de puber wat meer afstand en ook hij – of zij – lijkt dichterbij te willen komen. Maar al gauw zwemt de mini-dolfijn terug richting de mama.

de weg naar Atlantis Op de vijfde en laatste dag leidt de pitstop naar een wel heel speciale locatie: de 'Atlantis Bimini Wall of Bimini Road'. Op een diepte van ongeveer zes meter ligt een formatie van rechthoekige rotsblokken netje geschikt alsof het een aangelegde weg zou zijn. De blokken zijn inderdaad opvallend symmetrisch en gelijkmatig van vorm en de schikking is eveneens te recht voor een natuurlijke formatie.

Volgens een oude legende zou dit een weg naar de verzonken stad Atlantis zijn. Daardoor krijgt deze snorkeluitstap een spiritueel franje. Je kan een zakje met kleinoden als schelpjes of halfedelsteentjes droppen bij het begin van de weg en het bij terugkeer weer opduiken. Intussen hebben de zeegoden onze juwelen energetisch geladen. Het is eens iets anders en mooi meegenomen.

Opnieuw varend vinden we snel weer een groep ‘Atlantic Spotted dolphins’, de meest speelse dolfijnen ter wereld, en ook deze groep maakt hun reputatie waar. Eva heeft een goeie fysieke conditie en beheerst inmiddels het vrijduiken alsof ze nooit anders heeft gedaan. Ze duikt verticaal naar beneden en plots komen er twee dolfijnen haar imiteren. Ze hangen voor een aantal lange tellen verticaal naast haar, één links en één rechts! Ik heb het zelf net niet gezien, maar er zijn getuigen. Terug boven weet Eva met haar enthousiasme geen blijf. Ik probeer een spelletje 'zeewier doorgeven'. Van een vorige reis met de 'Dolphin Dream' van Captain Scott weet ik dat deze soort dolfijnen wel van dit spelletje houdt. Maar met mijn vlottende camera geraak ik nu niet diep genoeg en de dolfijnen hebben maar weinig aandacht voor mij en mijn camera. Ik pas meteen mijn motto aan: ontspannen, kijken en genieten en ik vind mijn mentale resetknop terug.

Dank je dolfijne dolfijnen!  IREEN LOOTS

Tips voor fotograferen en vrijduiken Vergeet flitsers: ze remmen te veel af en het witte zand op max. 10 meter reflecteert overdag het zonlicht voldoen3 de, zodat je perfect met natuurlijk licht kan fotograferen. Flitslicht is ten stelligste af te raden om de dieren niet te doen schrikken. De 'Atlantic spotted dolphins' zwemmen vaak maar 1 meter onder het wateroppervlak, dus op een diepte van circa 2 meter fotograferen lukt aardig zonder flitsen.

Een normale breedhoek die snel scherp stelt: dolfijnen zijn snel! De 'Bottlenose dolphins' zijn rustiger en zwemmen eerder op diepte. Is de breedhoek te groot dan zijn de dolfijnen te ver en te klein in beeld.

De domepoort zo passend mogelijk: een grote domepoort maakt je fototoestel te drijvend, zoals bij mij.

Lood: op onze catamaran was geen lood aanwezig voor de gasten, maar indien je genoeg vertrouwd bent met vrijduiken maakt een lichte loodgordel het vrijduiken wel een stuk makkelijker.

3 3 3

Bimini (bijna) op z'n smalst. Rechtsonder tweemaal 4 gastenkamers met links ervan het hogere witte huis van WildQuest en de catamaran aangemeerd voor de tuin.

18

Hippocampus maart/april 2020

Foto: Atmo Kubesa - alias Atmoji.

Kapitein Atmo speurt met de verrekijker vanop het dak naar vinnen in de verte. Deze dolfijnen zijn wild en een ontmoeting met hen is dus louter de wens van de dieren zelf.

Ze worden niet gevoederd en niet geconditioneerd om wat dan ook te doen. Na een poosje komt inderdaad een groep langzaam dichterbij.

De catamaran draait wat rustige rondjes en ja, de dolfijnen blijven in de buurt! In het water flitsen ze ons in dolle vaart voorbij.

Deze groep zijn eveneens 'Atlantic spotted dolphins'. De volwassen dieren hebben stippen, de rug is donkergrijs of zwart met witte stippen en de buik is crèmewit met donkere stippen. Ze lijken plezier te beleven in het langs en achter ons door spurten. Het tempo is zo hoog dat je niet weet naar welke kant eerst te kijken. Ze komen letterlijk langs alle kanten voorbijgeflitst. Even lijkt het alsof ze ons bijeendrijven als een school sardienen, maar ik laat dat idee gauw varen, want deze dolfijnen zijn werkelijk in een speelse bui. Af en toe remt er eentje af om enkele seconden zij aan zij te zwemmen en oogcontact te zoeken. Héérlijk en bijzonder is dat! Op verdere

Praktisch Vluchten 3

naar Fort Lauderdale en terug zijn goedkoper dan rechtstreeks naar Miami en terug.

Transfer Fort Lauderdale – Miami met 'shared-ride shuttle door to door' – slechts enkele dollars duurder dan 'public transport', maar veel gemakkelijker als je met drie valiezen per persoon reist.

Makkelijk ter plaatse te boeken en te betalen aan een kleine balie buiten aan FL-airport.

Miami – Bimini met de ferry 'FRS Caribbean', online reserveren.

Bimini – Fort Lauderdale: oorspronkelijk een vlucht met Silver Airways. Online boeken en betalen. De vlucht werd op het moment zelf echter enkele keren uitgesteld en daarna geannuleerd wegens onweer in FL. Het alternatief is de ferry 'Balearia Caribbean'. Tip: boek de overzeese transfer terug één dag eerder vóór de terugvlucht naar Brussel/Europa. Door de afgelaste vlucht konden we met Silver Airways pas de dag nadien naar Fort Lauderdale vliegen, maar dan

3

3 3

zouden we onze terugvlucht missen. Nu hadden we de tijd om een alternatief te zoeken. Silver Airways heeft zonder problemen het geld teruggestort.

Douanecontrole: opgelet, de Bahama's behoren niet tot de USA, dit wil zeggen dat: je telkens langs de douane voor de nodige formaliteiten moet passeren; als je bij de heenreis geen 'heen&terug'- ticket boekt zoals wij, moet je wel een terugticket met een ander transportmiddel kunnen tonen bij aankoop van het ticket naar Bimini, zoniet rekenen ze daar sowieso een 'heen&terug'-ticket aan! je ondergaat dus telkens – uitgebreide! – grenscontroles. Bij onze aankomst in Fort Lauderdale om 22.00 uur moesten we 4 uur (!) in de rij aanschuiven voor de douaneformaliteiten!

Wij zijn op een bank gaan slapen met ons hoofd op onze handbagage en werden gelukkig wakker toen er nog

3

) )

)

ongeveer 10 mensen stonden aan te schuiven.

WildQuest: www.wildquest.com – uitgebreide informatie op hun website.

Op de gecharterde vluchten van 'WildQuest' werd slechts 12 kg bagage toegelaten – geen uitzondering mogelijk vanwege de voedselbagage. 'WildQuest' ligt ongeveer in het midden van Noord-Bimini. Van daaruit kan je tijdens je verblijf makkelijk te voet naar de uiteinden van het eiland. In het noorden is er een Casino bij de Hilton en een handvol winkeltjes. Het zuiden is lokaal en erg Caraïbisch: een lokaal marktje, eetstalletjes met 'conch' of kokosnoten.

Het verblijf bij 'WildQuest' is eerder een 'softe' vakantie, maar dankzij de yoga of meditatie zeker erg inspirerend!

Onze hoofdreden om te kiezen voor 'WildQuest' was de zekerheid dat we elke dag zouden uitvaren op zoek naar dolfijnen.

3

3

Meer info? ireen.Loots@gmail.com.

Advertentie



START TO

DIVE

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 15/03/2020

Meer informatie www. nelos .be

Hippocampus maart/april 2020

19

De kaphamerhaai, 'Bonnethead' of 'Shovelhead shark' (Sphyrna tiburo).

Biologie

Vegetarische haaien Eén procent van de Belgen noemt zich veganist. Zij kiezen ervoor om helemaal geen dierlijke producten te eten, dus ook geen zuivelproducten, eieren of zelfs honing. Ongeveer zes procent is dan weer vegetariër.

Het begrip vegetariër is echter moeilijk te definiëren. Sommigen eten geen vlees, maar wel vis, anderen mijden alle producten waarvoor een dier is gedood. Maar hoe zit dat in de dierenwereld? Zijn er bijvoorbeeld roofvissen als haaien die zich bekeerd hebben tot het veganisme? In het wetenschappelijk tijdschrift 'Nature' werd er alleszins een artikel aan gewijd.

E

r zijn weinig of geen echte mensen­ eters onder de haaiensoorten. Al was het maar omdat veel haaien te klein zijn om ons op hun menu te zetten of omdat er gemakkelijkere prooien rondzwemmen. Maar alle haaien zijn wel vlees- of viseters. Alle haaien? Neen, toch niet: er is één haaiensoort die je gerust als omnivoor mag bestempelen: de kaphamerhaai (Sphyrna tiburo). Hij eet zowel krabben en weekdieren als zeegras (Thalassia testudinum).

groentjes naar de haaien

Verspreidingsgebied van de Sphyrna tiburo.

20

Hippocampus maart/april 2020

De kaphamerhaai leeft in het oosten van de Grote Oceaan en het westen van de Atlantische Oceaan. Vooral rond de kust van de Verenigde Staten en Centraal-Amerika komt hij vaak voor. Naar schatting zwemmen er zo'n vijf miljoen exemplaren rond.

De haai kan een lengte van 1,5 meter bereiken en zwemt doorgaans 10 tot 80 cm onder het wateroppervlak.

Californische wetenschappers analyseerden het digestief systeem van de haai en ondekten dat zijn maag en darmen tot 60 percent plantaardig materiaal bevatten, met als toetje wat kreeftjes en weekdiertjes. Tijdens hun onwelriekend onderzoek stelden zij ook vast dat het dier over bijzondere enzymen beschikt die hem toelaten cellulose af te breken. De kaphamerhaai blijkt zelfs beter plantaardig materiaal te verteren dan de panda's, die het nochtans met stijve bamboe moeten doen.

Gaat het hier om een redelijk recente evolutieve verworvenheid eigen aan deze haaiensoort of zijn er andere predatoren in het water die ook beschikken over deze enzymen? Maken ze er misschien geen gebruik van, omdat hun gewone prooien volstaan om hun honger te stillen? Verder onderzoek loopt. Sommige roofvissen kunnen alleszins de maaginhoud van hun vegetarische prooien verteren.

Foto: Jason Hindman -Dreamstime.com.

Reportage

Foto's (2): Wrangel - Dreamstime.com.

De kaphamerhaai, een kleine hamerhaaisoort, is een zout- en brakwatervis die voorkomt in subtropisch water. Hij behoort tot de roofvissen en zijn dieet bestaat hoofdzakelijk uit dierlijk voedsel (macrofauna). De maaginhoud kan tot 60 % plantaardig materiaal bevatten.

'Jaws' kan vegetariër zijn Waarom zouden we ons bekommeren om grazende haaien? Haaien zijn een essentiële schakel in het mariene voedselweb. Het zijn sleutelsoorten die het hele ecosysteem beïnvloeden en de volledige voedselwebstructuur kunnen doen wijzigen. Aangezien er zo'n vijf miljoen kaphamerhaaien rondzwemmen, is hun impact op het ecologisch evenwicht niet te onderschatten. Een grotere kennis over hun voedselgewoonten kan wetenschappers helpen om dat ecosysteem beter te beschermen.

En nu wij weten dat 'Jaws' ook vegetariër kan zijn, zullen wij hem met nog meer respect benaderen.

Florence ontwikkelde een soort diepe afkeer van vlees en vis en voedde zich enkel nog met sla, selder en komkommer. Zij vocht zelfs met de soepschildpadden om hun voedsel. Om haar in leven te houden, verborgen de verzorgers van het Sea Life Center stukjes vis in selderstronkjes en andere groenten.

Vandaag leeft Florence terug op een dieet van vis en is ze in blakende gezondheid. PATRICK SWINNEN

Bronnen: • Nature 2018 – 561:152 • National Sealife Birmingham

De verpleegsterhaai Florence leeft in het Birmingham National Sea Life Center in Engeland en was helemaal vegan.

Florence

Foto: National Sealife Birmingham.

Een verpleegsterhaai met de welluidende naam Florence leeft in het Birmingham National Sea Life Center in Engeland en was in het begin van haar verblijf daar helemaal vegan. Geen wonder of mirakel, maar het gevolg van een lang en pijnlijk trauma.

Haar laatste maaltijd in volle zee was een stuk aas aan een vislijn. Toen Florence door natuurbeschermers werd gered, zat er een grote roestige vishaak in haar kaak. De haak veroorzaakte enorme pijn en het dier bleef getraumatiseerd, zelfs nadat de haak verwijderd was en de kaak helemaal genas.

Hippocampus maart/april 2020

21

Hippo las

ZEEboek Zeeboek Determinatietabellen voor de fauna en flora van de Nederlandse kust.

Onder redactie van Reinier de Vries Jeugdbondsuitgeverij 2019 257 pagina's, € 25,00 Deze sterk vernieuwde uitgave is sinds begin 2020 verkrijgbaar bij de betere boekhandel of via www.knnvuitgeverij.nl/artikel/zeeboek.html

Voor wie meer over de fauna en flora in onze zoute wateren wil weten is 'Zeeboek' een handig boek. Het is gericht op het determineren van het leven dat je aan de Nederlandse (en Belgische) kust kan vinden. Het gaat dus voornamelijk over strandvondsten aan het Noordzeestrand, de Oosterschelde, de Grevelingen en de Wadden en ook over wat de snorkelaar in ondiep water kan zien.

O

mdat het boek niet rechtstreeks voor de duiker is bedoeld, wordt er minder aandacht besteed aan het visbestand. De auteur beperkt zich tot vijf bladzijden met tekeningen van visprofielen. De besproken planten en dieren kom je tijdens het duiken echter ook wel tegen.

Bij het determineren gaat men algoritmisch te werk. Telkens heb je de keuze tussen twee mogelijkheden en ga je steeds verder. Zo kom je bijv. bij de groenwieren, na uitschakeling van de 43 vorige mogelijkheden, bij nr. 44 terecht: Japans bessenwier. De beschrijving en de vindplaats is dan als volgt omschreven: 'Luchtblazen tot enkele mm in doorsnede, eindstandig aan kort steeltje.

Blaadjes gekarteld tot gaafrandig, zonder middennerf. Op stenen, laag. Zeer algemeen in Oos.sch., Grev. en Veerse Meer. Fig. 7.4.'

De bijhorende foto's zijn meestal foto’s van aangespoelde exemplaren die op het strand gevonden zijn. De resolutie ervan is heel laag en ze kunnen de vergelijking met de foto's in de NELOS-onderwatergids 'Fauna en flora Zeeland' niet doorstaan.

'Zeeboek' is daarentegen vollediger. Er staan bijv. 92 soorten zeewieren in het boek vermeld en er worden 20 naaktslakken, 12 zakpijpen, 10 garnaalsoorten, enz. gedetermineerd.

Steeds valt het op hoe gedetailleerd het boek is. Bij de eikapsels van roggen en haaien, die je op onze stranden kan vinden, wor-

22

Hippocampus maart/april 2020

den de soms minieme verschillen tussen de eikapsels van de stekelrog, gevlekte rog, sterrog, blonde rog, golfrog, kleinoogrog, grootoogrog en hondshaai aan de hand van foto's duidelijk aangeduid.

Soms maken tekeningen de bepaling van de dieren of planten veel duidelijker. Ze worden bijv. gebruikt om het verschil aan te duiden tussen de gewone en de grijze zeehond.

De gids is zeer nauwkeurig en up-to-date, vermits de redactie werkt op basis van waarnemingen van geïnteresseerden. Ze vraagt dan ook om zelf mee te werken en

waarnemingen door te sturen via de website www.waarneming.nl of via de app.

'Zeeboek' is gefocust op de determinatie van de geobserveerde soorten. Zeker iets voor de liefhebbers van de fauna en flora in onze duikwateren. Daarom is het ook een ideale aanvulling op de NELOS-onderwatergids 'Fauna en flora Zeeland'. 

WIM VAN DOESELAER

DE DUIKWINKEL VAN

NEDERLAND EN BELGIE

Bare 7mm Sport S-Flex / Nixie pakset

Aqualung Pro HD ATX40 duikset

• 7 mm pak met vest, handschoenen en botjes • Sport S-Flex leverbaar in 15 mannenmaten • Nixie leverbaar in 14 vrouwenmaten

• Comfortabel vest met geintegreerd lood • Lichte Apeks ademautomaat (EN250A) • Gemonteerd en duikklaar geleverd • Compleet met trimvest, 1e trap, 2e trap, octopus, inflatorslang en console naar keuze

€ 469,-

€ 649,-

Scubapro 7mm Definition pakset • 7 mm pak met vest, handschoenen en botjes • Met infraroodvoering voor extra warmte • Leverbaar in 13 mannenmaten • Leverbaar in 10 vrouwenmaten

€ 529,-

SubLub Rotterdam

Verlengde stationsweg 12 9471 PL Zuidlaren T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

• Compact en overzichtelijk • Kleurenscherm • Tijdelijke actie inclusief zender

€ 759,SubLub Amstelveen

Admiraal de Ruyterweg 40a 3031 AD Rotterdam T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

SubLub Zuidlaren

Scubapro G2 duikcomputer met zender

Uilenstede 314 1183 DB Amstelveen T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

SubLub Nieuwegein

Merweplein 1 3432 GN Nieuwegein T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl Open wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

WWW.SUBLUB.NL

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12 6367 GV Voerendaal T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u

Foto: Sedeyn Ritchie.

Reportage Militaire duikers

Duiken met zuurstof?

Een paar maanden geleden verscheen er een artikel over dolfijnen en duikers. De journalist schreef: "In de Vietnamoorlog bewaakten dolfijnen al havens. Als de dieren een duiker opmerken, kunnen ze een boei aan diens zuurstofflessen bevestigen, zodat hij opvalt".

D

e leden van de redactieraad hebben een soort van zesde zintuig ontwikkeld in het ontdekken van artikels waarin beweerd wordt dat we als duikers met zuurstof duiken. Er verschenen in ons bondsblad al een paar artikels met een opsomming van fouten en de uitleg waarom we niet met zuurstof duiken. Meermaals hebben we auteurs op de hoogte gebracht van hun fouten en hen de correcte info meegegeven, in de hoop dat ze het zouden rechtzetten of in de toekomst correcte info zouden verspreiden. Tevergeefs, dachten sommige reactieleden toen ze het artikel over dolfijnen en duikers onder ogen kregen. Toch wilden er enkelen in de pen kruipen om de journalist te informeren en eventueel een rechtzetting te publiceren. We zijn immers luchtduikers en duiken niet met zuurstof. Maar het was onze hoofdredacteur die opmerkzaam meldde dat militaire duikers wel met zuivere zuurstof duiken en dat het artikel in dit geval dus correct was. Daarom werd beslist om ons redactielid 'Hoesy', die werkzaam is bij de Belgische Defensie, een opdracht toe te vertrouwen: "Schrijf een artikel over mili-

24

Hippocampus maart/april 2020

taire duikers die met zuurstof duiken".

nitrox Toegegeven, we gebruiken zuurstof om lucht te verrijken, zodat het percentage inert stikstof in onze duikfles daalt, waardoor we de decompressieverplichtingen kunnen verlichten. Hoewel nitrox de verblijftijd op 3 meter sterk kan verminderen, zorgt het ook voor een beperking van de maximale duikdiepte. Als zoogdier is ons lichaam geoptimaliseerd voor 21% normobare zuurstof en iedere afwijking van deze ideale situatie brengt gevolgen met zich mee.

In iedere duikopleiding en in het bijzonder tijdens de nitroxopleidingen maak je kennis met de effecten van hogere zuurstofdrukken op ons lichaam. Zeker het gevaar van zuurstofvergiftiging van het centraal zenuwstelsel op korte termijn (Effect van Paul Bert) en van de longen na een paar uur (Effect van Lorrain-Smith) worden uitgelegd.

100% zuurstof Zuurstof is voor duikers zowel een zegen als een vloek. We gebruiken dit vitaal gas im-

mers ook als preventiemiddel tegen shock en voor het bestrijden van symptomen in geval van een decompressie-incident. Sommigen onder ons gebruiken het pure spul ook op de ondiepste decostop voor versnelde decompressie na een lange, diepe duik.

Natuurlijk wel met het in acht nemen van de gepaste preventiemaatregelen.

Laten we de hele wereld beweren dat duikers niet duiken met met zuurstof? We hebben geen zuurstoftank op onze rug, maar een luchttank. De 'lucht' (lees: nitrox) mag dan niet altijd dezelfde samenstelling hebben als op het aardoppervlak, maar het blijft een ademmengsel van zuurstof en stikstof. Was een reactie op het artikel over dolfijnen en duikers nodig? Welnee. Sportduikers mogen dan geen voordeel hebben bij het duiken met zuurstof, militaire duikers kunnen echter een tactisch voordeel hebben als ze het gas in pure vorm gebruiken.

Iedere militaire activiteit is een afwegen van de risico's ten opzichte van de mogelijke voordelen.

Een eerste groep die hun fles met zuurstof vullen zijn de ontmijner-duikers. Bepaalde

mijnen zijn uitgerust met akoestische sensoren die gevoelig genoeg zijn om de explosieve lading te ontsteken bij het horen van het geluid van bellen. Als duiker wil je uit de buurt zijn als de mijn ontploft en dus wil je het produceren van bellen absoluut vermijden. Het moet wel gezegd worden dat ontmijner-duikers niet altijd met zuivere zuurstof duiken. Meestal duiken ze met nitrox in een half-open systeem (VIPER-rebreather).

Bellen kan je met een open systeem, zoals een sportduiker die gebruikt, niet vermijden.

Je adem inhouden is niet echt een oplossing. Om geluidloos door het water te zweven, moet je een gesloten systeem gebruiken. De 'Closed Circuit Rebreather' (CCR) of 'gesloten kring rebreather' was al vroeg de oplossing voor dit probleem (in 1879 bracht Siebe Gorman de zuurstofrebreather gebaseerd op de uitvinding van Henry Fleuss al in praktijk). Omdat in dit systeem alleen zuurstof door de verbranding in onze cellen wordt omgezet in koolstofdioxide, kan er geen lucht in de fles zitten. Dit zou immers in korte tijd leiden tot een overmaat aan stikstof in het systeem. De verbruikte zuurstof moet simpelweg vervangen worden door pure zuurstof. Hoewel er intussen rebreathers zijn die het duiken met mengsels toelaten en ondanks de beperking, blijven

Foto: archief Patrick Van Hoeserlande.

Foto's (2): Sedeyn Ritchie.

Gevechtsduikers, de 'Special Forces'.

De Belgische Defensie gebruikt tegenwoordig de 'Aqualung Amphora' rebreather.

rebreathers op pure zuurstof populair bij militaire duikers.

Er is een tweede groep duikers die luchtbellen willen vermijden en dat zijn gevechtsduikers, in het bijzonder 'Special Forces'.

Een infiltratie terwijl je een bellenspoor achterlaat, leidt niet tot succes. Daarbij heeft de zuurstofrebreather nog een aantal bijkomende voordelen. Het regelsysteem is zeer eenvoudig, kan heel robuust uitgevoerd worden en een elektronische regeling is niet noodzakelijk. Als er één ding is dat militairen graag hebben, is het eenvoud.

Hoe ingewikkelder iets is, hoe groter de kans dat er iets verkeerd gaat. Hou het zo simpel mogelijk. Naast simpel, is een dergelijk toestel ook compact. Je neemt alleen de hoeveelheid zuurstof mee die je effectief verbruikt. Compact betekent minder vervoersproblemen en gemakkelijk te verstoppen. Omdat het apparaat kleiner uitvalt, kan je het dragen aan de voorkant zonder dat het je bewegingen hindert. Het ontbreken van stikstof betekent dat er nooit een noodzaak aan een decostop zal zijn. Het laatste voordeel is dat door het uitademen in een tegenlong het drijfvermogen niet wijzigt tijdens de ademhaling. Je kan dus heel gemakkelijk je positie in het water behouden.

Een tactisch voordeel.

Het gebruik van een zuurstofrebreather vereist discipline. Je moet je niet alleen houden aan de maximale diepte, hoewel die dieper is dan bij sportduikers, zeker in het geval van tactische noodwendigheden, maar je moet iedere keer je systeem purgeren of spoelen.

Wanneer een duiker begint te ademen uit een zuurstofrebreather is de fractie ingeademde stikstof nul. Het lichaam van de duiker bevat echter liters opgeloste stikstof en de drukgradiënt zorgt ervoor dat deze stikstof teruggaat naar de long en in de tegenlong terechtkomt. De zuurstof wordt verbruikt, het geproduceerde koolstofdioxide wordt verwijderd, maar de stikstof blijft en accumuleert, waardoor met een constante omgevingsdruk het percentage zuurstof in de tegenlong geleidelijk aan wordt verlaagd. Dit kan leiden tot bewusteloosheid. Periodiek purgeren (flush drill) van het systeem met zuivere zuurstof overwint dit probleem. Militaire duikers spoelen om het half uur als de tactische situatie het toelaat. Een spoeling maakt immers een volle longinhoud aan bellen en verraadt de plaats waar de duiker zich bevindt. Een spoeling heeft nog een bijkomend nadeel: de hoge partiële zuurstofdruk verhoogt de bloeddruk en verlaagt de hartslag.

Deze effecten zijn echter klein en omkeerbaar. Het strikt volgen van procedures zorgt voor een veilige werking.

Hippocampus maart/april 2020

25

Reportage Foto's (2): Sedeyn Ritchie.

Militaire duikers

Hypoxie Je kan inderdaad een hypoxie (zuurstoftekort) doen wanneer je met een gesloten systeem op zuivere zuurstof duikt.

Door het feit dat je 0% stikstof inademt, gaat het lichaam ontgassen van stikstof (Wet van Henry). Normaal is er zo'n 1,5 liter stikstof opgelost in het lichaam bij een ppN2 van 0,8 bar. De vrijgekomen stikstof blijft in het gesloten systeem zitten en vult de rebreatherlong, waardoor er geen extra zuurstofgas wordt ingebracht. Hierdoor kan je plots het bewustzijn verliezen. Daarom is er een 'flush drill', waarbij de long van de rebreather op bepaalde momenten moet geledigd worden.

Momenteel gebruikt de Belgische Defensie de Aqualung Amphora. Hiermee kan een duiker in goede fysieke conditie en met de nodige ademhalingsdiscipline met 2,1 liter zuurstof op 200 bar en 3 kg ademkalk gedurende 3 à 4 uur onder water blijven.

Als de militair dieper moet gaan, dan kan hij of zij met een druk op de knop en een draai aan het overdruksventiel het systeem omvormen tot een 'semi-close rebreather', waardoor de maximale diepte plots 24 meter wordt.

lucht of een nitroxmengsel in de duikfles zit, maar als het om militaire duikers gaat, dan mogen we de mogelijkheid dat het wel degelijk om pure zuurstof gaat niet direct uitsluiten. 

besluit In onze reactie op artikels over duiken met zuurstof zullen we in de toekomst genuanceerder reageren. In de meeste gevallen zullen we de slecht geïnformeerde journalist of schrijver moeten vertellen dat er

rEvo rebreathers info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

 

Hippocampus maart/april 2020

Dit artikel kwam tot stand dankzij de medewerking van Kapitein Philip Dekkers, commandant van het peloton Gevechtszwemmers van het 11e bataljon Genie.

 

Advertentie

26

PATRICK VAN HOESERLANDE

EXPLORE MORE SUUNTO EON CORE

Reportage

Foto: Eric Sels.

Reisverhaal

Een grote Boa constrictor in een boom.

28

Hippocampus maart/april 2020

Foto's (2): Linda Budts.

Kameleon.

Het strand.

Bestemming Madagaskar Zoek je een goedkope, alternatieve duikvakantie, waar wel wat te beleven is en waar het duiken de moeite waard is? Dan moet je zeker Madagaskar in overweging nemen.

M

adagaskar is het vierde grootste eiland ter wereld en ligt in de Indische oceaan tussen Azië en Afrika.

Het eiland biedt een uitzonderlijk grote diversiteit aan landschappen: van savanne tot tropisch oerwoud, met daarbij paradijselijke stranden en verrassende geologische formaties. Een rondreis brengt je tussen rijstvelden, langs duizendjarige baobabs en in weelderige oerwouden.

Onder water geniet je van een absoluut uitzonderlijke biodiversiteit. Je kan er de grootste en de kleinste zeewezens ontmoeten, zowel tijdens een duikvakantie met verblijf aan land als tijdens een duikcruise.

Op Nosy Be of op de Mitsio-eilanden ontdek je in het warme water van het Kanaal van Mozambique prachtige koraalvelden en een rijk zeeleven. Aan de Oostkust op het eiland Sainte-Marie duik je tussen de bultrugwalvissen.

Je zal ook zeer snel ontdekken hoe vriendelijk de inwoners zijn en hun motto 'Mora Mora' (rustig, rustig) leren waarderen. De

taal is het Malagasi, maar velen spreken ook Frans.

Ons gezelschap verkoos Nosy Be (Nossi-Bé, Malagasi voor 'groot eiland ') in het noordwesten van Madagaskar als verblijfplaats. Het belangrijkste landbouwproduct is daar de Ylang Ylang (Cananga odorata), een boom die het hele jaar door heerlijk geurende bloemen produceert. Uit die bloemen wordt etherische olie gewonnen die populair is in de parfumindustrie en ook medische toepassingen kent. Vandaar draagt Nosy Be ook de naam Parfum­ eiland.

tropische pinguïns "Ik vertel beginnende duikers soms dat ze onder water moeten uitkijken naar tropische pinguïns"; aan het woord is Sylvia Trélanche, de Zwitserse baas van het duikcentrum Forever Dive. "Je kan er zeker van zijn dat er minstens één duiker bij zijn terugkeer bij hoog en laag beweert deze pinguïns gezien te hebben, terwijl ze hier helemaal niet voorkomen".

Haar duikcentrum is één van de 15 centra op het eiland. Ze zijn allemaal in handen van blanke expats en over het algemeen zeer goed uitgerust. Zo beschikt Sylvia over twee boten met respectievelijk 175 en 200 pk Suzukimotoren, waarmee ze maximaal 16 duikers vervoert. Er wordt gedoken rekening houdend met het getij en strandduiken zijn onmogelijk.

De beste duikperiodes situeren zich in april, mei en juni. Vanaf september tot eind december kom je er bijna gegarandeerd walvishaaien tegen. Juli en augustus zijn iets minder aangewezen wegens te veel vakantiegangers en eendagsduikers.

duikplaatsen Onbeschadigd koraal, een watertemperatuur van om en bij de 30°Celsius, een overvloed aan leven: Nosy Be biedt alles waar zowel de beginnende duiker als de meest ervaren onderwaterfotograaf van droomt.

Het koraalrif wordt veelvuldig beschreven als het tweede rijkste van de planeet.

Je vindt er meer dan 400 verschillende Hippocampus maart/april 2020

29

Reportage

Grazende eierkaurie (Ovula ovum).

Foto: Eric Sels.

Foto: Patrick Swinnen.

Reisverhaal

Een gordijn van Indische glasvisjes (Parapriacanthus ransonneti).

soorten koralen en ontelbare rifvissen.

Blad- en krokodilvissen vechten om je aandacht naast roggen, langoesten, koraalduivels en naaktslakjes. Je spot er ook makrelen, tonijnen, barracuda's, rifhaaien en grote schildpadden. Van augustus tot oktober komen de bultrugwalvissen en de zeldzame omurawalvis voorbij en in de maanden oktober en november heb je de grootste kans om walvishaaien, mobulas en manta's te zien.

geluk een grazende Ovula ovum, een porseleinslak die lijkt op een giftige naaktslak, waar te nemen.

Onze tiendaagse duikreis heeft ons niet toegelaten de meer dan dertig duikplaatsen te bezoeken. Ik pik er dus enkele uit.

Het natuurreservaat van Nosy Tanikely is de meest geschikte plaats voor de minder ervaren duiker: geen stroming en een maximum diepte van 18 meter. Je ontmoet er gitaarvissen, tandbaarzen en hengelaarsvissen.

Madagaskar is een arm land, een zéér arm land. Ondervoeding komt nog op grote schaal voor en slechts 13% van de bevolking beschikt over elektriciteit. Nosy Be vormt hierop gelukkig een uitzondering.

Door het toerisme ligt de levensstandaard op het eiland beduidend hoger dan op het grote eiland. Westerlingen baten hier hotels, restaurants en duikcentra uit en zorgen voor werkgelegenheid en een zekere welstand. Je ziet hier echter ook veel westerse mannen op leeftijd die een zeer jonge plaatselijke bruid komen zoeken en vinden.

Die meisjes dragen daar dan ook de naam Western Uniongirls, omdat ze erin slagen de mannen na hun terugkeer naar huis regelmatig geld te laten overmaken.

Voor de fotografen onder ons zijn de wrakken op 25 à 30 meter diepte een feest.

Duizenden vissen poseren er voor de lens.

Onze fotograaf Eric Sels verkoos tot drie keer toe op één van de wrakken te duiken vanwege de rijkdom aan leven.

Reusachtige gorgonen waaien je toe op de duikplaats Rosario. Daar hadden we het

30

Hippocampus maart/april 2020

Op Toeboenoek (walvis in het Malagasi) observeer je tientallen blauwgespikkelde pijlstaartroggen en eenhoornvissen.

Het is zeker het vermelden waard dat we nergens ook maar een klein stukje plastiek in zee hebben gezien.

Western Union

Een (duik)vakantie op Nosy Be is voor ons zeer goedkoop. Luxehotels rekenen zo'n 50 euro per kamer per nacht, een volledige maaltijd in een overigens uitstekend restaurant met Franse keuken kost je zo'n 7 euro per persoon.

Ook op het land is er wat te doen. Een bezoek aan het natuurreservaat van Lokobé is een onvergetelijke ervaring. Na een kanotocht van een uur wandel je door het primitieve woud en ontdek je lemuren, kameleons en meterslange slangen, waaronder de Boa constrictor.

Je kan deze uitstap gemakkelijk en goedkoop boeken in je hotel of B&B. Voor wie op zoek is naar een alternatieve duikvakantie is Madagaskar zeker een optie. De vliegreis is door gebrek aan concurrentie wel aan de ietwat duurdere kant, maar dat vergeet je snel als je de rijkdom van de natuur, zowel boven als onder water, ontdekt.  PATRICK SWINNEN

.

Foto boven: Kwastschorpioenvis (Scorpaenopsis oxycephala).

Foto: P

atrick S

winnen

Foto onder: Gele koffervis (Ostracion cubicus).

elvis (A

rothron

Indische koraalduive

hispidu

s).

Foto's (3): Eric Sels.

Wit

te kog gevlek

l (Pterois miles).

Advertentie

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR

BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

showroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Hippocampus maart/april 2020

31

Hippo las

Nieuwe bijlagen

voor het Basishandboek digitale onderwaterfotografie Nieuwe, uitgebreide handleidingen en flitserbijlagen voor het 'Basishandboek digitale onderwaterfotografie'.

Canon G7X MarkIII

B

ij het concept van het 'Basishandboek digitale onderwaterfotografie' met daarbij de losse bijlagen van de afzonderlijke cameramodellen horen periodieke updates, omdat er steeds nieuwe modellen op de markt komen. Daarnaast kan het ook voorkomen dat er zoveel belangstelling is voor een bepaald type camera dat een standaard bijlage, waarbij alleen de primaire functies van een camera worden behandeld, niet meer voldoet.

Vandaar dat er nu twee nieuwe bijlagen op de markt zijn gekomen voor de vernieuwde 'Canon G7X Mark III', de 'Sony Alpha a6400' en een uitgebreide bijlage voor de 'Olympus Tough TG-6'.

32

Hippocampus maart/april 2020

De nieuwe 'Canon G7X Mark III' is voornamelijk wat sneller geworden ten opzichte van de 'MarkII'. Daarnaast zijn de video-eigenschappen behoorlijk verbeterd. Aangezien de bijlagen hoofdzakelijk zijn gericht op onderwaterfotografie zouden deze wijzigingen geen volledig nieuwe bijlage rechtvaardigen. Echter de ingenieurs van Canon dachten dat het wel leuk zou zijn om de menustructuur eens flink onder handen te nemen. Dit betekent dat de bediening via het menu en het snelle instellingenscherm behoorlijk is veranderd, zodat de bijlage van de 'Canon G7X mark II' bij de 'Mark III' zo goed als nutteloos is. Vandaar een volledig nieuwe bijlage voor de 'Canon G7X mark

III'. Het blijft per slot van rekening een heel goede camera om onderwaterfoto's mee te maken.

Sony Alpha 6400 De Olympus serie PEN-camera's waren, vooral in Nederland en BelgiĂŤ, ongekend populair. Ze waren een goede tussenoplossing voor aan de ene kant de heel eenvoudige compactcamera's en aan de andere kant de heel dure en grote spiegelreflexcamera's.

Helaas is de ruime ondersteuning, om deze serie te gebruiken voor onderwaterfotografie, door Olympus stopgezet. Hierdoor zijn deze camera's een stuk minder populair.

Een goede opvolger is de Alpha-serie van Sony. Sony, mede doordat Fantasea daar-

voor betaalbare onderwaterhuizen maakt.

De camera's hebben een grote APS-C-formaat beeldsensor, verwisselbare lenzen, een super snelle autofocus en heel geavanceerde instellingen. De vorig jaar op de markt gekomen 'a6400' is uitermate geschikt voor high end onderwaterfotografie, dus een bijlage om te gebruiken naast het Handboek digitale onderwaterfotografie kon niet uitblijven.

Uitgebreide bijlage van de Olympus Tough TG-6 De 'Olympus Tough TG-6' is een bijzondere camera. Je kunt hem beschouwen als een starters compactcamera met doorgroeimogelijkheden. Er zitten functies op die de gemiddelde TG-6-bezitter niet snel zal gebruiken. De meesten zijn al blij als ze de basisfuncties onder de knie krijgen. Daarnaast heb je mensen die altijd graag een kijkje onder de motorkap nemen, omdat daar functies zitten die het fotograferen een heel nieuwe dimensie kunnen geven.

Om deze twee groepen goed van elkaar te kunnen scheiden, zijn er voor de TG-6 (vanaf heden) twee aparte bijlagen beschikbaar: de basisbijlage (28 pagina's) en de uitgebreide bijlage (45 pagina's).

In de basisbijlage leer je omgaan met alle handmatige instellingen die de camera heeft en hoe je de camera en de externe flitser correct kan laten samenwerken. Uiteraard staat er ook in hoe je de macro- en autofocusinstellingen het beste kunt gebruiken. Kortom, alles om een mooie, scherpe en goed belichte foto te maken.

In de uitgebreide bijlage komen, naast alles wat in de basisbijlage staat, ook zaken aan

bod zoals: menglichtopnamen, Focus Bracketing, Focus Stacking, Dubbelopnamen, Handmatig scherpstellen, Copyright instellen, Creatieve filters enz.

Om de onderwaterfotografen die de basisbijlage al hebben aangeschaft niet teleur te stellen en op kosten te jagen, is er ook een aparte aanvulling op de basisbijlage beschikbaar die samen met de basisbijlage inhoudelijk zo goed als gelijk is aan de uitgebreide bijlage.

Bijlage Sea & Sea YS-01 Het concept van een bijlage (die specifieke informatie biedt over het praktisch gebruik van een bepaald type camera) is zo goed aangeslagen dat een uitbreiding naar andere apparatuur een logische volgende stap is. Onderwaterflitsers zijn alleen goed te gebruiken als je goed begrijpt hoe ze werken. Zelfs als je ze alleen wilt gebruiken in de TTL-modus is een goede samenwerking met een camera nog niet gegarandeerd.

Daarnaast kun je enkel met handmatige instellingen van de flitser het volle vermogen benutten. En voor echt mooie groothoekopnamen moet je de menglichttechniek beheersen.

Naast de basisinstellingen wordt er in de flitserbijlagen ook aandacht besteed aan lichttechniek en flitsposities. Met name de flitsposities, waarmee je zweefvuil zo min mogelijk accentueert, zijn handig. Deze praktische informatie zul je nooit in de bijgeleverde standaardhandleiding vinden.

De eerste flitsbijlage is specifiek voor de 'Sea & Sea YS-01 flitser'. Ander typen en merken zullen spoedig volgen. 

Bijlagen en handboek De bijlagen horen bij het 'Handboek digitale onderwaterfotografie (basis)'. In het handboek worden alle fotografische technieken behandeld die je nodig hebt bij het maken van onderwaterfoto's. Daarnaast geeft het inzicht in alle apparatuur die hiervoor beschikbaar is. Ook wordt er aandacht besteed aan het nabewerken van foto's en uitgelegd hoe je, door het naleven van een aantal compositieregels, erin kan slagen mooiere foto's te maken.

In de bijlagen lees je hoe je de fotografische technieken kunt instellen en uitvoeren op je eigen camera.

Beschikbare bijlagen per 1 februari 2020: D SeaLife DC2000 D Sea & Sea DX-6G D Canon Powershot G7X Mark II D Canon Powershot G7X Mark III D Sony Cyber-shot DSC - RX100 VA D Sony Alpha a6400 D Olympus PEN E-PL-7 D Olympus OM-D E-M5II D Olympus Stylus Tough TG-870 D Olympus Tough TG-4 D Olympus Tough TG-5 D Olympus Tough TG-6 Basis D Olympus Tough TG-6 Uitgebreid D Olympus Tough TG-6 aanvulling op basis D Sea & Sea YS-01 flitser

RON OFFERMANS

Advertentie

WIJ ONDERHOUDEN & HERSTELLEN ALLE MERKEN WWW.MES-BVBA.BE INFO@MES-BVBA.BE +32 11 85 15 08

Hippocampus maart/april 2020

33

Erik De Groef (links op de foto) is onderwaterregisseur.

Foto's (3): Ann Ignoul.

Mijn buddy

De onderwaterregisseur Een paar jaar geleden maakte ik kennis met Erik De Groef. Hij was toen (en is nog steeds) de coördinator en lesgever van de cursus onderwatervideografie, die ik volgde in het kader van een artikel over het onderwerp (Hippo nr. 247 – Onderwatervideografie: iets voor jou?). Het viel me toen op dat hij gepassioneerd sprak over het onderwerp in het algemeen en over scenario's in het bijzonder. Hij drukte ons op het hart dat onze videofilms, hoe kort ook, een verhaal moeten vertellen en dat het geheim van een goed beeldverhaal een degelijk scenario is. Toen ik op mijn brainstormlijstje van nicheduiken het woord 'onderwaterregisseur' neerschreef, kwam Erik als eerste kandidaat-buddy in me op.

A

ls antwoord op mijn vraag of hij mijn buddy wilde zijn, kreeg ik de achteraf niet verbazende reactie: "Met plezier.

We moeten dan wel een film opnemen". Ik kon, het basisidee van deze serie in gedachten, alleen maar positief antwoorden op dit voorstel, want hoe kan je het werk van een onderwaterregisseur beter observeren dan tijdens een filmopname? Erik zou, zoals het

34

Hippocampus maart/april 2020

Profiel Erik De Groef Startjaar duiken: 2004 (video: 2010).

3 Aantal duiken: ca. 900.

3 Huidige club: Vilvoduikersclub (VVDC).

3 Duikbrevet: Assistent-Instructeur (https://youtu.be/I6zS1Mug3x4).

3 Andere brevetten: Instructeur onderwatervideografie, specialisatie Onderwaterbio3

logie, GUE Cave 2, GUE Tech 1, GUE gasblender, GUE DPV, Hoger Redder.

Speciaal materiaal: Sony A7S Mark II met Sony FE 16-35mm F/4.0 ZA OSS VARIO-TESSAR T groothoeklens en Sony FE 90mm F/2.8G MACRO OSS macrolens in Seacam compact onderwaterbehuizing met Hugyfloat armen. Vanwege het veel stilhangen voor stabiele beelden droogpak met Santi verwarmingssysteem en verwarmde handschoenen. Voor verre duiken een Diver Propulsion Vehicle (DPV) Suex Xjoy37 met camera-opzetstuk.

Favoriete duikplaats 'onze wateren': Denée (zwarte marmermijn) (https://youtu.be/Uah4KVfiLXk).

Favoriete duikplaats in het buitenland: Baron Gautch, Kroatië (https://youtu.be/wv-jPYiKOFI).

Voorkeur soort duik: grotduik (https://youtu.be/1w62QCdeiUE).

Meest spectaculaire duik: Dos Pisos, Mexico (https://youtu.be/tA48WnVjK2c).

3

3 3 3 3

een goede regisseur betaamt, voor alles zorgen. Alles behalve de hoofdrol, want die moest ík invullen. Hierin kon ik me minder vinden, want buiten een paar toneelrolletjes op school heb ik geen acteerervaring.

In het kader van ervaringsjournalistiek kon ik echter geen excuus vinden om het niet te doen. Ik zou voor de eerste keer het onderwerp van een duik worden, om te kunnen schrijven over het onderwerp van mijn artikel. Volg je?

Op de dag van onze afspraak is het druk aan de Put van Ekeren. Niet alleen zijn er veel duikers, er is ook een filmploeg komen op-

dagen. Dat eerste is handig, want een verhaal met de titel 'De Koning duikt' vereist natuurlijk een groot aantal onderdanen die hun majesteit begroeten. Van de omvang van de tweede groep schrik ik een beetje. Ik dacht dat dit een onderonsje zou zijn, maar je hebt natuurlijk een regisseur, een cameraman, een scriptgirl, supportduikers en acteurs nodig. Als je die allemaal optelt, kom je toch snel aan een tiental personen.

Eerlijkheidshalve moet ik toegeven dat dit de eerste keer is dat ik een filmscenario onder ogen krijg. In de cursus hebben we er een paar keer over gesproken en enke-

le voorbeelden van scènes bekeken, maar nooit een volledig scenario gezien. Alles is scène per scène uitgeschreven. De informatie voor de onderwaterscènes is op plastic leien genoteerd. Zo hoeven we niet uit het water te komen om te weten welke scènes we moeten spelen. Het geheel ziet er zeer professioneel uit. Voor Erik is dit een serieuze zaak.

Hij wil profiteren van het resterende licht om alle scènes boven water in te blikken.

Onder water zullen we lampen gebruiken en dus is de aanwezigheid van daglicht dan van minder belang. Gelukkig moet een film niet opgenomen worden in de volgorde waarin de fragmenten gemonteerd zullen worden.

Deze, van de tijdslijn afwijkende, opnamemethode vergt van de acteurs wel een zeker inlevingsvermogen.

Erik verhoogt de druk op het gebeuren wanneer hij ons meedeelt dat dit een low-budget film is met maar één draaidag. Daarbij wil hij iedere scène maar één keer opnemen.

De eerste pogingen lukken wonderbaarlijk goed. Waarschijnlijk heeft het feit dat we geen dialogen hebben hier iets mee te maken. We slagen uiteindelijk niet in het opzet om elke scène slechts eenmaal te filmen, maar we blijven wel binnen het budget.

Na een tijdje geïsoleerd filmen in een uithoek van de parking, begeven we ons richting ponton. Het aanwezige publiek kijkt ons vreemd aan. De camera valt op. Ook mijn voorkomen als koning en de zorgen van mijn gedienstige lakei vormen geen alledaags beeld in Ekeren. Ons vreemde groepsgedrag zorgt er wel voor dat we de nodige ruimte krijgen. Spontaan gaan toeschouwers aan de kant en duikers uit beeld. Het kost ons dus wel beetje overredingskracht om het volk op het ponton ervan te overtuigen om als onderdanen in onze productie op te treden. Niet iedereen is even enthousiast, maar

toch vinden we enkele avontuurlijke zielen die een bijrolletje zien zitten. Ik krijg zowaar een zwaaiend publiek. Stijgt het succes me naar het hoofd?

De regisseur is tevreden over het droge deel van de opnames en besluit dat we klaar zijn voor de natte actie. Gelukkig, want het licht begint te verdwijnen. Vanwege mijn rol sta ik al in de gepaste duikuitrusting, maar de rest van de filmploeg moeten zich nu snel omkleden. Als een 'echte' koning ga ik mijn aanwezige onderdanen begroeten en leg hen de bedoeling van onze opvoering uit.

"Ja, een echte film. Voor Hippocampus. Op YouTube".

De voorbereiding van het duikgedeelte verloopt zoals bij iedere duik. Het is niet omdat we met een filmploeg van ervaren duikers het sop kiezen dat de briefing en de materiaalcontroles verwaarloosd worden. Nee, veiligheid komt op de eerste plaats. Dit is echter geen gewone duik en dus geeft Erik een aangepaste, uitgebreide briefing. Welke scènes doen we wanneer? Waar moet iedereen gepositioneerd zijn? De choreografie tussen de verschillende duikers moet immers bijna perfect verlopen om goede beelden te kunnen schieten. Iedereen moet weten waar de andere duikers zullen zijn op elk moment van de duik. De acteurs moeten hun rol spelen, terwijl licht en camera als één geheel rond het gebeuren moeten cirkelen. Er worden een paar aangepaste signalen afgesproken.

De samenwerking tussen regisseur en cameraman vormt een grote uitdaging onder water. De moeilijke communicatie met de acteurs en de lichtduikers belemmert de coördinatie. Het loopt niet altijd zoals de regisseur het voor ogen had. Ondanks de voorbereiding en de waterbestendige leien zien we ons genoodzaakt om een paar keer aan het wateroppervlak de violen gelijk te

stemmen. Ook de attributen volgen het scenario niet nauwgezet. De speciale kroon blijft niet op zijn plaats zitten en de mantel heeft de neiging om willekeurig in het water te bewegen. Ik moet hem een paar keer uit mijn gezicht verwijderen. De vele lichten zorgen daarbij voor een desoriënterend effect, zodat bij elkaar blijven gemakkelijker gezegd dan gedaan is. De opnames duren langer dan gepland en het is al laat als Erik besluit dat hij alle scènes heeft.

Het was een paar uren hard werken, maar het is gelukt en we hebben veel plezier beleefd. Tijdens de debriefing krijg ik te horen dat er twee films gemaakt worden. Ben van Asselt zal een 'The making of' monteren. Ik dank Erik en iedereen van de gelegenheidsfilmploeg voor deze ervaring en begeef me naar mijn auto.

Als ik de parking afrijd, besef ik dat het filmwerk nog niet gedaan is. Uit ervaring weet ik dat het grootste werk voor Erik en Ben nog moet beginnen: het beschikbaar videomateriaal in een film monteren. Hopelijk hebben ze genoeg kwalitatieve beelden verzameld, want er is geen mogelijkheid om nieuwe te schieten.

Na deze leuke acteerprestatie besluit ik dat een succesvolle loopbaan als acteur niet voor mij is weggelegd. Ook koning worden is geen optie. Ik denk dat ik beter vasthoud aan mijn huidige baan. En natuurlijk aan blijven schrijven voor de Hippocampus. Met deze gedachte bekijk ik mijn lijst om te zien wie mijn volgende buddy is. We zullen duiken met een beperkte ploeg en zonder veel belangstelling van andere duikers. Het belooft een rustige gebeurtenis te worden, waarover je in mijn volgend artikel kan lezen.

Voorstellen voor buddy's blijven welkom via patrick.vanhoeserlande@nelos.be.  PATRICK VAN HOESERLANDE

Je kan het resultaat van onze filmdag en de montagekwaliteiten van Erik bewonderen op YouTube: 'De Koning duikt' )

van Erik De Groef (https://youtu.be/A_k8gyIHn4A)

'The making of De Koning duikt' )

van Ben van Asselt (https://youtu.be/oFhtump88fg) Hippocampus maart/april 2020

35

Reportage Fotografie

De mobiele versie van Adobe Lightroom Hippocampus testte de 'Adobe Lightroom Mobile' app, geschikt voor je iPad, iPhone of Androidapparaat.

A

dobe Lightroom voor mobiele apparaten, de app waarmee je foto's kan bewerken, opslaan en ordenen is gratis te downloaden in de 'Apple App Store' of bij 'Google play'. Je kan de 'Mobile App' gebruiken op je iPad, iPhone of Androidapparaat mits je minstens over iOS9 of Android OS 4.1 beschikt. Nieuwere versies van het 'operating system' bieden vanzelfsprekend snellere en meer uitgebreide mogelijkheden Maar waarom zou je een professioneel fotobewerkingsprogramma gebruiken op het kleine scherm van je gsm of tablet?

Volgens Adobe is de 'Lightroom Mobile' de ideale oplossing voor wie onderweg, op vakantie of tijdens een fotoreportage snel foOngewenste vlekjes verwijderen gaat heel gemakkelijk.

36

Hippocampus maart/april 2020

to's wil bewerken en delen via Instagram of Facebook. De amper verborgen bedoeling is echter duidelijk: je zo snel mogelijk een abonnement voor de volledige desktopversie van de 'Lightroom Classic' verkopen.

Het eerste wat je moet doen als je de gratis app wil downloaden, is een gratis Adobe-account aanmaken. Dit zal de softwareproducent toelaten je geregeld op de hoogte te brengen van alles wat ze je willen aanbieden. Eenmaal de app op je smartphone of tablet is geĂŻnstalleerd, kan je beginnen met je foto's te ordenen en te bewerken. Je merkt wel heel snel dat Adobe de mogelijkheden van het gratis lidmaatschap sterk beperkt. Het synchroniseren van foto's tussen je apparaten (gsm, desktop) is immers alleen mogelijk als je beschikt over 'Lightroom Classic' en je intekent op het betalend abonnement. Dit geldt ook voor het bewerken van RAW-bestanden, voor selectieve aanpassingen aan je foto's en voor het maken van back-ups. Het gratis lidmaatschap laat je wel toe foto's bij te snijden en kleuren aan te passen via vooraf inge-

stelde profielen (presets), maar dat kan je ook met het fotoprogramma van je toestel of met een applicatie als Moldiv. De 'presets' die Lightroom aanbiedt zijn echter geen extravagante filters, zoals je die vaak aantreft bij foto-apps, maar smaakvolle aanpassingen, waardoor je niet hoeft te zoeken in allerlei opties en instellingen.

Een bijkomende mogelijkheid, die de gratis app biedt, is het gebruik van tooncurven en kleurfilters, maar laat dat net iets zijn waar je best een groot en liefst kleurgekalibreerd scherm voor gebruikt. Wonderwel zijn de aanpassingen die je op je toestel doet wel in orde.

Naast de vooraf ingestelde kleurprofielen kan je ook gebruik maken van mobiele Lightroom-kleurprofielen (presets) die door derden aangeboden worden. Het vergroot de mogelijkheden om een bepaalde sfeer of stijl aan je foto's toe te voegen. Ideaal voor zij die bijv. foto's posten op Instagram. Het instellen van die externe 'presets' is in het begin wel omslachtig, maar eenmaal je weet hoe ze te gebruiken, zijn ze best handig. Zeker als je een bepaalde kleurstijl wil gebruiken voor het publiceren van je foto op bijv. Instagram.

Door foto's van sterren en vlaggen te

Hoe een 'preset' toepassen?

Open een kleureffect door te klikken op de gewenste 'preset' (1) en klik rechts bovenaan op het 'pictogram bewerken' (2). Daarna klik je rechts boven op de 3 bolletjes en klik je op 'Instellingen kopiëren (3). Nu moet je rechts nog eens extra op het vinkje klikken (4) om de instellingen werkelijk te kopiëren. Open nu de foto waarop je het kleureffect wilt toepassen (5). Klik op 'Instellingen plakken' (6). Bekijk of het eindresultaat (7) je bevalt. Indien niet, kan je het ongedaan maken.

voorzien, vind je ze daarna makkelijker terug. Open bijvoorbeeld een album of ga naar het scherm 'Alle foto's' en gebruik de filter. Je kan onder andere filteren op cameramodel, locatie, personen en het aantal sterren. Daarbij heb je nog drie symbolen: het gelijkheidsteken (=), is gelijk of kleiner dan (≤), is gelijk of groter dan (≥).

Op die manier kun je bijvoorbeeld op zoek gaan naar foto's die drie sterren of meer hebben.

Heel interessant is het feit dat 'Lightroom Mobile' synchroniseert met de webversie 'Lightroom for web'. Ga hiervoor naar https://lightroom.adobe.com en log je in met je accountgegevens.

Op die manier kun je vanaf de pc of Mac op een groot scherm de foto's bewerken, beheren en optimaliseren zonder dat je de desktopversie in huis hoeft te halen. Je 'presets' kan je via deze weg ook gemakkelijk toevoegen in een map die je bijv. 'Mobile Lightroom presets' noemt.

Je foto's kan je sorteren in mappen. Standaard is zo'n map privé, maar je kan ze ook delen met vrienden en hen eventueel rechten geven om er foto's aan toe te voegen.

zich snel bewust worden van het feit dat een upgrade naar één van de verschillende Adobe-abonnementen de enige manier is om wat met het programma te doen op zijn of haar draagbaar apparaat. Heb je zo'n abonnement, dan zullen alle wijzigingen die je aanbrengt in 'Lightroom CC' op je mobiele apparaat, worden weerspiegeld in 'Lightroom CC' op de desktop en het web. Alle wijzigingen die je aanbrengt in de desktop- of webversie worden ook gesynchroniseerd met je mobiele versie. Vergeet echter niet dat je een snelle en stabiele internetverbinding nodig hebt om alles te synchroniseren tussen je apparaten.

Het Adobe Stock-lidmaatschap voor fotografie, inclusief Lightroom CC Mobile, Lightroom CC Classic (de desktop-versie), Photoshop CC en 20 GB cloudopslag, kost momenteel € 12,09 per maand en je kan kiezen uit twee formules. Op www.adobe.com/ Lightroom vind je meer info. 











IVO MADDER

 

Op de mobiele app kun je via de knop 'Delen' de bewerkte foto's opslaan in de filmrol of via de optie 'Bestanden' plaats je de foto op een online opslag zoals iCloud of Dropbox of op je tablet. Daarbij bepaal je of je een kleine versie wil opslaan in de resolutie van je beeldscherm of in de maximaal beschikbare grootte. Tijdens het exporteren van foto's kan je een eenvoudig watermerk toevoegen, bijv. © Voornaam Naam.

De mobiele app komt pas echt tot zijn recht als je ook beschikt over 'Lightroom CC Classic', de desktop-versie en een betalend abonnement. De gebruiker zal Hippocampus maart/april 2020

37

Biologie

Achtergrondfoto: kortvinmakreelhaai.

Over schubben, weerstandsvermindering en vortexen

Vissen hebben schubben ter versteviging en bescherming van hun lichaam. Die schubben hebben daarnaast nog een bijkomende functie: ze zorgen voor een goede stroomlijning. Vissen kunnen zich razendsnel door het water bewegen en daar kunnen wij nog iets van leren.

In de zoölogische morfologie is een schub een kleine stijve plaat die uit de dierlijke huid steekt ter bescherming van zijn drager. Niet elk dier heeft dezelfde soort schubben. Bovendien zijn schubben door de tijd heen met variërende functies geëvolueerd.

Schubben zijn bedekt met slijm, dat bij gezonde vissen overvloedig aanwezig is. Het is kleurloos, niet reukloos en een eerstelijns verdediging tegen allerlei onheil zoals bacteriën, virussen, schimmels, parasieten enz. Schubben bestaan uit collageen, fibroblasten (de belangrijkste cellen van het bindweefsel) en bloedvaten. Ze liggen in een afzonderlijk schubzakje en worden bedekt door een glasachtig doorschijnende opperhuid.

De schubben van een paling zijn microscopisch klein, terwijl andere vissoorten schubben hebben van wel 5 cm groot. Schubben worden opnieuw aangemaakt bij beschadiging of verlies. De kleur van een vis wordt bepaald door kleurstofdragende cellen in de huid (dermis) en die kunnen soms van kleur veranderen onder sommige omstandigheden zoals bijv. temperatuursverschillen, zuurstofgebrek, omgevingskleur, geslachtsrijpheid, voeding, enz.

38

Hippocampus maart/april 2020

been- en kraakbeenvissen Beenvissen zijn de omvangrijkste infraklasse van de vissen. Naast een skelet van been bezitten ze bijna allemaal overlappende schubben. Hierbij ligt de achterkant van een schub op de voorkant van de volgende schub. Op deze manier geleiden de schubben de waterstroom optimaal. Er zijn echter ook beenvissen zonder (overlappende) schubben. Kogelvissen bezitten geen schubben, hun huid is dik en stug en bestaat bij sommige soorten uit kleine stekeltjes die uitzetten wanneer de dieren zich, bij gevaar, vol water zuigen. Zeepaardjes hebben evenmin schubben, ze hebben rijen knobbels

of stekels, beenringen genoemd. Hierdoor heeft een zeepaardje zowel een inwendig als uitwendig skelet, wat een prima verdedigingstechniek is, want voor de meeste dieren is het te hard om op te eten.

Kraakbeenvissen – haaien en roggen om er twee te noemen – bezitten eveneens schubben. Hun schubben overlappen echter niet.

Hoewel ze van op een afstand gezien geen schubben lijken te hebben, hebben ook zij geen volkomen gladde huid. Zij hebben kleine, harde uitsteeksels.

We onderscheiden 4 soorten schubben: tandschubben, ruitvormige schubben, kamschubben en ronde schubben.

Foto: Heinrich-Heine University Düsseldorf.

W

ie schubben zegt, zegt vissen, al hebben ze er geen patent op. Ook reptielen als slangen hebben schubben. Er zijn vogels met schubben op de poten en er zijn zelfs zoogdieren met schubben. Schubdieren bijvoorbeeld, ook wel termieteneters genoemd. Het is de enige nog levende familie uit de orde der schubdierachtigen (Pholidota). Er zijn acht verschillende soorten, die voorkomen in Afrika en Zuid-Azië. Dichter bij huis hebben nog andere zoogdieren schubben, muizen en ratten hebben schubben op hun staart.

3D-geprinte haaienhuid.

Achtergrondfoto: Loïc van Doorn.

Reportage

Baarzen hebben kamschubben (ctenoid).

1. De tandschub: een tandschub bestaat uit een, vlak onder de opperhuid gelegen, doorboorde beenplaat en een uitwendig met email beklede, kegelvormige tand, die schuin achterwaarts is gericht en buiten de opperhuid steekt.

Een uitloper van de lederhuid dringt door tot in de holte, gevormd binnen de tand. Deze laag zorgt voor de afscheiding van de beenstof, waaruit de plaat en de tand bestaan. De harde emaillaag is een afscheidingsproduct van de onderste laag van de opperhuid.

2. De ruitvormige schub: ruitvormige schubben, ook wel glansschubben genoemd, komen o.m. voor bij de steur en de beensnoek.

Deze schub wordt geheel door de lederhuid gevormd en bestaat uit twee lagen, een onderlaag van gewone beenstof en een bovenlaag van afwijkende beenstof, namelijk met een glanzend emailachtige samenstelling.

De schubben liggen naast elkaar of bedekken hoogstens elkaars uiterste randen.

Deze tandschubben komen voor bij haaien en roggen; ze liggen naast elkaar, zonder elkaar te bedekken. De uitstekende tanden maken dat een haaienhuid zeer ruw aanvoelt. Dit voel je wanneer je met de hand in de richting van de kop over de huid strijkt.

Haaienhuid wordt zelfs gebruikt als schuurpapier of als fijne rasp. Haaienen roggenschubben wijken, behalve in hun bouw, ook nog van de andere visschubben af, doordat ze uitvallen en door grotere worden vervangen.

Karpers hebben ronde schubben (cycloid).

Foto: Peter Vaes.

Foto: Gertjan Dierken.

Foto: Jan Dieu.

Steuren hebben ruitvormige schubben (ganoid).

Foto: Gertjan Dierken.

Haaien hebben tandschubben (placoid).

Ze worden kamschubben genoemd, omdat de achterrand fijne tandjes draagt. Baarzen en maanvissen hebben kamschubben. Ze bestaan hoofdzakelijk uit vertakt bindweefsel. Elke schub ligt in een schubzakje en neemt tijdens de groei een schuine stand in ten opzichte van het lichaamsoppervlak. Kamschubben bedekken elkaar dakpansgewijs.

4. De ronde schub: ronde schubben verschillen alleen van de vorige soort, doordat de achterranden rond en glad zijn. Voorbeelden van beenvissen met ronde schubben zijn de karper en de prachtbarbeel.

3. De kamschub: kamschubben zijn, hoewel ook nog uit twee lagen opgebouwd, veel dunner dan de bovengenoemde schubben.

In tegenstelling tot de tandschubben worden de drie laatstgenoemde schubvormen niet met tussenpozen vervangen, maar blijven ze gedurende het gehele leven bestaan.

Het aantal schubben dat een vissoort bezit, blijft dus constant; wel nemen ze met de groei van de vis geleidelijk in grootte toe.

Deze groei kunnen we aan de visschubben opmerken, door te letten op de ringen of groeistrepen. In perioden van overdadig voedsel groeit de vis snel en worden om Hippocampus maart/april 2020

39

Reportage de buitenranden van de schubben brede ringen afgezet. Volgt daarna een periode, waarin de vis weinig of geen voedsel kan opnemen, dan staat deze omtrekgroei van de schubben en ook de lengtegroei van de vis zelf bijna geheel stil.

In voedselarme tijden worden slechts smalle ringen gevormd. In onze streken vertonen vissen in het voorjaar en de zomer perioden van groei en in de herfst en winter perioden van bijna stilstand.

Daardoor nemen de schubben in elk levensjaar met opeenvolgende brede en smalle ringen toe.

Bij de Europese vissen is hierin meestal zoveel regelmaat, dat men aan de schubbenringen de leeftijd kan bepalen, zoals aan de jaarringen bij de bomen.

Bij tropische vissen, waar voedselarme en voedselrijke tijden niet zo scherp zijn te scheiden, is het niet mogelijk door middel van deze jaarringen op de schubben de leeftijd vast te stellen.

De zonder regelmaat geplaatste, straalsgewijze verlopende groeven op het schuboppervlak verhogen de buigzaamheid van de schubben.

Foto: uitgeverij Micromys.

Biologie

Bij Europese vissen kan men de leeftijd meestal eenvoudig bepalen aan de schubbenringen.

Haaienschubben, ook 'dermal denticles' genoemd, zijn heel dicht op elkaar gepakt en bestaan uit tippen die allemaal in dezelfde richting naar achter groeien. Deze 'dermal denticles' hebben twee functies.

Wist je dat … de toepassing van de weerstandsverminderende eigenschap van haaienschubben ook gebruikt werd in de zwemsport? Speedo, producent van zwemkleding, maakte bij enkele van zijn producten (o.a. 'Fastskin LZR racer') gebruik van een gelijkaardige structuur van de haaienhuid om zijn zwemkleding te optimaliseren. Michael Phelps behaalde er 8 gouden medailles mee op de Olympische zomerspelen van 2008 in Peking.

Haaienschubben als weerstandsvermindering in de koopvaardij In de scheepvaart is snelheid één van de belangrijkste factoren. Het bekomen van die hogere snelheid is vandaag de dag echter geen probleem meer. Wat ons bezighoudt is de hoeveelheid brandstof die we verbranden om deze hoge snelheden te behalen. De wrijvingsweerstand van het schip met het water speelt hierin een zeer belangrijke rol.

Het verminderen van deze weerstand zorgt ervoor dat we minder motorvermogen vragen en dus kostbare brandstof besparen wat leidt tot een beter en gezonder milieu.

a.

b.

Amerikaanse wetenschappers startten een studie met als uitgangspunt de reeds 400 miljoen jaar geleden ontwikkelde microscopische oppervlaktestructuur van de haaienhuid. De kortvinmakreelhaai, bijvoorbeeld, heeft zijn huid zo ontwikkeld dat hij er snelheidsvoordeel heeft uit leren halen door de wrijving met het water zo minimaal mogelijk te houden.

40

Hippocampus maart/april 2020

Enerzijds bieden ze bescherming tegen roofdieren, anderzijds hebben ze een hydrodynamische functie. De studie richtte zich op de hydrodynamische functie die net werkt zoals de indeukingen in een golfbal. Ze zorgen voor weerstandsvermindering door turbulentie te creëren.

Dit gebeurt wanneer 'dermal denticles' snelheid door het water maken. In de holte onder het geribbelde hoofd van de 'dentikel' vormt zich een 'vortex'. Een 'vortex' of wervel is een draaiende beweging in een fluïdum. Het is een regio die gekenmerkt is door een lage druk. Die zorgt ervoor dat de 'dermal denticle' zijn typisch dynamische beweging krijgt en water uit tegenovergestelde richting van de stromingsrichting wordt aangezogen.

Doordat de beweging van het water op die plaatsen in tegengestelde richting loopt, dus mee met de vaarrichting, zal het zorgen voor een stuwende kracht. Het is deze relatieve stuwkracht die voor een vermindering in benodigd motorvermogen kan zorgen en kan helpen aan een gezonder milieu met minder uitstoot.

Hoe kunnen we nu nog meer rendement behalen? a. Stromingsbeweging langs een vlak lichaam. b. Onder/achter de haaienschub vormt zich een 'vortex' of wervel.

Die zorgt ervoor dat water uit de tegenovergestelde richting van de stromingsrichting wordt aangezogen. Doordat de beweging van het water op die plaatsen mee met de zwemrichting loopt, zorgt het voor een stuwende kracht.

Zoals Einstein ooit vermeldde: "Logica brengt je van A naar B, verbeelding brengt je overal", dus werd er in deze studie verbeelding gebruikt. Er werd geen beroep gedaan op de haaienschubben op zich, maar op een combinatie van deze schubben met 'air bubble lubrication'. 'Air bubble lubrication', is een methode om de weerstand van de scheepsromp met het water te verminderen door gebruik te maken van fijne luchtbelletjes die onder de scheepsromp wordt geïnjecteerd. Dit zorgt ervoor dat de

Michael Phelps, met de FASTSKIN LZR RACER van Speedo, stapelt de medailles op tijdens de olympische zomerspelen in 2008.

Waar water bij atmosferische druk pas bij 100°C gasvormig wordt, treedt dit bij lagere druk bij een lagere temperatuur op.

Hierbij komt nog eens dat er constant een compressor moet draaien om de belletjes te injecteren. In de studie werd er van uitgegaan dat een combinatie van 'dentikels' en belletjes het rendement vergroot doordat de 'vortexen', ontstaan door de 'dentikels', de luchtbelletjes langer vasthouden en ervoor zorgen dat het schip als het ware op lucht drijft. Voor de constructie van de 2.500 'dentikels' werd er gebruik gemaakt van een 3D-printer, die aan de hand van een biologisch afbreekbaar plastic de 'dentikels' vormt. Die werden in verhouding vergroot tot ze ongeveer 1 cm in hoogte hadden.

tot een merkwaardige 17%. Bij het testen van ribbels werden ongeveer dezelfde waarden gevonden.

De 'dentikels' zorgen er dus voor dat de haai minder weerstand van het zeewater ondervindt tijdens het zwemmen.

Amerikaanse fysici hebben echter nog een ander effect van de getande huid ontdekt, namelijk dat ze liftkracht genereert. De liftkracht zorgt ervoor dat de haai een beetje wordt ‘opgetild’ onder water, waardoor hij nóg sneller kan zwemmen. De liftkracht ontstaat tijdens het zwemmen en staat loodrecht op de stroomrichting (of zwemrichting).

De onderzoekers deden hun ontdekking bij de makreelhaai, de snelste van alle haaien die snelheden haalt tot 80 km/h, en die tot 7 meter hoog in de lucht kan springen. Ze zagen dat de 'dentikels' kleine luchtzakjes vormen die het water rondom het lichaam van de haai 'wegduwen'.

Om de rendementswinst te kunnen bepalen, werden er drie platen gemaakt: één vlakke, één met 'dentikels' en een met dwarsribbels, omdat ook deze structuur turbulenties creëert. Tijdens de test werden elk van deze platen al dan niet gecombineerd met 'air lubrication' – geproduceerd door een kleine compressor – en door het water gesleept, verbonden met een nauwkeurige dynamometer. De dynamometer wordt gebruikt om de weerstandskrachten te meten. Uit de vele uitgevoerde testen bleek dat 'dermal denticles' zonder 'air lubrication' een wrijvingsafname opleverde van rond de 8%. De grote verrassing was te merken Mitsubishi Air Lubrication System: door bubbels op de wanneer luchtbubbels werzijkant en onderkant van de scheepsromp te spuiten, den geïnjecteerd over de kan de wrijving aanzienlijk worden verminderd. 'dentikels'. De afname steeg

haaienhuid ter inspiratie voor betere vliegtuigen en windturbines Ingenieurs en evolutiebiologen van Harvard en de University van South Carolina hebben een nieuwe bio-geïnspireerde structuur gedemonstreerd die de aerodynamische prestatie van vliegtuigen, windturbines, drones en auto's kan verbeteren.

Die is geïnspireerd op de huid van een haai.

Eerder onderzoek richtte zich op hoe 'dentikels' de weerstand verminderen.

Nu keek het team of ze ook de lift konden verhogen. Ze gebruikten ook hier micro-CTscans om beelden van de 'dentikels' in drie dimensies te maken en 3D-printten deze vervolgens uit.

Deze structuren werden getest op draagvlakken als een manier om hun effect op lift en slepen te meten voor toepassingen in het ontwerp van apparaten zoals drones, vliegtuigen en windturbines.

De onderzoekers testten 20 verschillende configuraties van 'dentikelgroottes', rijen en rijposities op draagvlakken in een waterstroomtank. Ze ontdekten dat de 'dentikelvormige' structuren de lift significant verhoogden en fungeerden als 'high-powered', 'low-profile vortex' generators.

meer aerodynamiek 'Vortex'-generatoren worden gebruikt in auto's en vliegtuigen om de luchtstroom over een bewegend voorwerp te veranderen en het aerodynamischer te maken. De op haaien geïnspireerde wervelstroomgeneratoren bereiken een verbetering van de hefvermogen-tot-sleepverhouding van maximaal 323 procent vergeleken met een vleugelprofiel zonder 'vortexgeneratoren'.

Met deze 'proof-of-conceptontwerpen' is er aangetoond dat deze bio-geïnspireerde 'vortexgeneratoren' het potentieel hebben om traditionele ontwerpen te overtreffen. Still uit een YouTube-animatie van Nipun Deb Nath.

Het nadeel van deze methode is dat deze belletjes het schip achteraan verlaten en eventueel cavitatie kunnen veroorzaken aan de scheepsschroef. Cavitatie is het verschijnsel waarbij in een turbulent bewegende vloeistof de plaatselijke druk lager wordt dan de dampdruk van de vloeistof.

Foto: Robert Gauthier - Los Angeles Times.

romp niet in contact is met het water, maar met lucht wat een 55 keer lagere viscositeit (stroperigheid) heeft in vergelijking met water.

JAN DIEU

Hippocampus maart/april 2020

41

Reportage

Foto's (3): Chrisje Demuynck.

Foto: Marc Hiernaux

Het houten ponton met zicht op het dorp van L’ Anse Noire.

Reisverhaal

Martinique, een stukje Europa in de Caraïben Martinique, ook Madinina of het bloemeneiland genoemd, weet elke toerist voor zich te winnen met zijn blonde zandstranden, innerlijke rijkdommen, gevarieerde duiksites en prachtige en kleurrijke natuur. Daarbij komen nog de relaxte houding en vlotte babbel van de bewoners, waardoor je je er snel thuis voelt.

W

ie de luchthaven buitenstapt en naar het hotel rijdt, herkent op de autosnelweg meteen de bekende Franse verkeersborden die de chauffeurs verwittigen voor het te snel rijden. Martinique is dan ook een Franse overzese gemeenschap. Onze tweede moedertaal komt hier dus goed van pas.

ligging Het ecovriendelijke eiland van 1.100 km² ligt midden in de archipel van de Caraïben en als je over het eiland vliegt, krijg je een grote verscheidenheid aan landschappen te zien. In het binnenland vind je wouden, watervallen, suikerrietvelden en een vulkaan.

42

Hippocampus maart/april 2020

Aan de kust vind je de witte zandstranden en uitzonderlijk ook een zwart strand. Het zuiden van Martinique is heel toeristisch, met zowel ongerepte dorpen, authentieke havens als toeristische badplaatsen. Martinique maakt deel uit van de vulkanische keten die de grens trekt tussen de Caraïbische Zee en de Atlantische Oceaan. Zo vind je woeste kliffen aan de oostkust. Door de ligging van het eiland is de westkust steeds beschut, waardoor je altijd kan duiken in de Caraïbische Zee. Martinique is dan ook een sportief eiland. Naast duiken kan je er waterskiën, golfen, kitesurfen, aan canyoning doen en trektochten maken.

Rijpende ru

m.

hoogste punt De 'Montagne Pelée' is met zijn 1.397 meter het hoogste punt van Martinique en boezemt de lokale bevolking nog steeds angst in. De verschrikkingen van de uitbarsting van 1902 staan in het collectieve geheugen gegrift. Hoewel de vulkaan in een diepe slaap is verzonken, wordt hij nog altijd beschouwd als actief. Bij mooi weer geeft een beklimming een uitzonderlijk panorama en de ontdekking van fauna en flora als beloning. Ideaal is vroeg vertrekken om de hitte te vermijden.

traditie Er zijn verschillende manieren om de tradities van Martinique te ontdekken. Er zijn op het eiland heel wat musea, maar een bezoek aan 'La Savane des Esclaves' in Trois Ilets is een echte aanrader. Het openluchtmuseum is gewijd aan de geschiedenis van de slavenhandel in Martinique en het Caribisch gebied. Het is een plek waar je herinnerd wordt aan de verschrikkingen van het verleden en waar je leert over de manier van leven in die periode. Wie graag de innerlijke

Foto's (2): Chrisje Demuynck.

Zicht op de duikplaats 'Diamant'.

Het eiland ziet er uit als een ruwe diamant.

mens wat versterkt, stapt één van de vele distilleerderijen binnen. Rum is op Martinique al sinds de eerste suikerrietplantages een waar begrip. Deze alcoholische drank bestond al in de 17de eeuw onder de naam tafia of guildive en heeft zijn huidige naam eind van dezelfde eeuw aangenomen. De agrarische rum uit Martinique wordt gemaakt van puur rietsap en is de enige rum ter wereld met een Gecontroleerde Herkomstbenaming. Het distilleerhuis Nelsson in Le Carbet is de moeite waard om te bezoeken. Geniet er zeker van de degustatie.

Daarnaast kan je ook smullen van de Creoolse keuken, waarin verse ingrediënten samengebracht worden met veel kruiden. Het is een mix van de Afrikaanse en Europese keuken met invloeden uit Indië.

groot feestgehalte Een bijzondere traditie is de 'Chanté Noël'.

Het is een avond waar de Martinikanen samenkomen om kerstliederen met een leuke twist te zingen. Deze traditie start zo'n 6 à 8 weken voor Kerstmis. Je moet wel aan een

inkomticket geraken. Bijzonder aan het ti­ cket is dat je er niet voor moet betalen, maar er staat wel op vermeld wat je die avond aan drank of eten moet meebrengen, bv. een fles rum, een typische kerstgerechtje, … Je drinkt en eet heel de avond, terwijl het orkest en het koor de genodigden ondersteunen bij het zingen. Ambiance verzekerd!

duiken De Westkant van het eiland is heel goed beschut door het bergachtige landschap, wat ervoor zorgt dat je er altijd kan duiken, en dit in een constante watertemperatuur van 28°C bij een dagtemperatuur van 26 tot 30°C. Nitrox wordt bijna nergens aangeboden, omdat het peperduur is, maar er is wel een caisson op het eiland.

Martinique heeft zeer gevarieerde duikstekken en genoeg duikscholen die voorzien zijn om ongeveer 18 duikers naar de duikstekken te varen. Info over de vele duikcentra vind je op www.martinique.org/plongee. Het duikcentrum Espace Plongée heeft als enige een boot die voorzien is van een lift om Hippocampus maart/april 2020

43

Reportage

Foto's (4): Marc Hiernaux.

Reisverhaal

Een grot.

wet wheelers gemakkelijk in en uit het water te krijgen.

Twee grote rotspunten in open zee trekken veel onderwaterleven aan en dus ook veel duikers. Dit zijn de Perle in het noorden en de Diamant in het zuiden. Verder is het noorden minder populair omdat het zand zwart is vanwege de vroegere vulkaanuitbarstingen. Daardoor is er minder licht onder water. 'Blackwater diving' is daar nog niet ontdekt. De laatste vulkaanuitbarsting

heeft voor extra duikstekken gezorgd, namelijk wrakken. Het bekenste is de Roraima, waarop de duikpionier Cousteau ook gedoken heeft. Het wrak ligt op 60 meter en is maar liefst 120 meter lang. Bovendien wemelt het er van de vis. Wat je zeker moet inplannen, is een duik rond 'Le Diamant'.

Het is een zeer gevarieerde duikstek met prachtige koralen, veel vis, een grot, doorgangen en een tunnel. Maar ook andere duikplaatsen kunnen de duikers verrassen

Een spinkrab.

44

Hippocampus maart/april 2020

Een murene.

met bijzondere formaties onder water. Als je duiken een stapje te ver vindt, kun je er ook voor kiezen om te snorkelen. Je vaart allemaal samen uit en beleeft tegelijk het onderwaterleven, zowel snorkelaars, duikers die beperkt zijn in diepte en diepduikers (tot max. 60 meter), ideaal voor clubreizen. Na een duik in het transparante warme water is een lokale Planteur ook zeker welkom: een mix van witte en bruine rum, grenadine en vers vruchtensap.

Pijlpuntkrabben op een spons.

Foto's (4): Marc Hiernaux.

Een grote spons.

diverse accommodaties Je vindt op het eiland allerlei soorten accommodaties. Waar heel het gezin zich kan amuseren en de partner ondertussen een duikje kan doen, is in het vakantieresort 'Village Pierre & Vacances' in Saint-Luce (www.pierreetvacances.com).

Naast de vele sporten die je er kan beoefenen en de randanimatie, heb je ook het

Een gorgoon.

duikcentrum Kariba Plongée in het resort.

Dat wordt uitgebaat door een jonge Duitser die zeer hulpvaardig is en graag je materiaal aan boord brengt. Belangrijk: het ligt maar op 10 min. vaarafstand van de hotspotduikplaats 'Le Diamant'. Veel gezelliger echter zijn de creools getinte hotels. 'Le Panoramic' (www.lepanoramic.fr) in Trois-Ilets heeft een prachtig uitzicht over de baai van Fort de France, de belangrijkste stad van Martinique. Ook vanuit het zwembad kan je

Een schildpad.

hiervan genieten, zo ook van de prachtige, kleurrijke tuin rond de kleurrijke huisjes.

Het personeel staat je met raad en daad bij.

Als je iets vraagt, doen ze het mogelijke om het te regelen. Het ligt vlakbij het bekende strand Anse-à-l'Âne, waar je rustig kan genieten van de zee onder de palmbomen en waar je heel lekker kan eten in het restaurant 'Pignon Nouvelle Vague'. Op het strand bevindt zich het duikcentrum 'Corail Club Caraibes' (www.corailclubcaraibes.com).

Mooi begroeide doorgang.

Hippocampus maart/april 2020

45

Reportage Reisverhaal

Dat centrum heeft 2 boten en kan eveneens grote groepen naar de duikplaats brengen.

strand Op het meest noordelijk deel van het eiland kan je na 1 km stappen het zwarte strand (L'Anse à Voile) vinden via het wandelpad Tracé du Nord. Het zou er prachtig zijn om te snorkelen.

Air Belgium Je moet niet langer naar Parijs om het vliegtuig richting de Caraïben te nemen.

Air Belgium vliegt twee keer per week (op woensdag en zaterdag), vanop de luchthaven van Charleroi naar Fort-de-France in Martinique. De goedkoopste tickets (www. airbelgium.com) kosten om en bij de 400,00 euro.

Een andere plaats voor liefhebbers van zeefauna zijn de warme en rustige wateren van l'Anse Noire. Je kan er al snorkelend schildpadden, pijlinktvissen, sardienenscholen en zelfs barracuda’s zien. Het houten ponton is ideaal om achteraf in de zon te liggen drogen.

Het lekkere eten, de sympathieke inwoners en de leuke duikstekken zijn alvast goede redenen om naar Martinique te reizen. Bovendien kan je erheen zonder visum of reispas. Een identiteitskaart is voldoende.

Een leuk strand waar ook de dolfijnen komen spelen, is 'la plage du coin' in le Carbet.

Je kan er ook heerlijk eten in het restaurant 'Le Petibonum'. Reserveer er zeker strandstoelen om optimaal van de zonsondergang te genieten.

Het is dus de ideale bestemming wanneer het winter wordt in Europa. Het droge seizoen loopt er immers van december tot april. Daarenboven is er dan geen enkel risico op orkanen (die komen er voor van augustus tot oktober).

goede redenen

Advertentie

46

Hippocampus maart/april 2020

Wat wel belangrijk is, is dat je voorzien bent van zeer goede muggenmelk, omdat er veel muggen zijn die overdag steken. Verder kan je er betalen met euro's. Je hebt wel een tijdsverschil van 5 uur in de winter (6 uur in de zomer), maar de prachtige bloemen en fleurige bomen geven je een natuurlijke chromotherapie, zodat je energiebalans vanzelf herstelt. Als dat geen extra redenen zijn om je koffers te pakken! 

Dank aan François van de Martinicaanse commissie van Toerisme (www.martinique.org).

CHRISJE DEMUYNCK

Foto: Marc Hiernaux.

Een school vleermuisvissen.

Advertentie

EEN FRISSE DUIK IN DE CARAÏBEN? AIR BELGIUM BRENGT JE ER ZO NAAR TOE! NIEUW! RECHTSTREEKSE VLUCHTEN VAN BRUSSELS CHARLEROI AIRPORT GA SNEL NAAR JE REISBUREAU OF NAAR AIRBELGIUM.COM

* Hippocampus maart/april 2020

47

Reportage

Duikmateriaal in beeld Tijdens de duiksportbeurzen, begin dit jaar, bekeken we enkele nieuwe producten die misschien wel interessant zijn om aan te kopen. We brengen hier een kort overzicht. Ook in de volgende Hippocampus bespreken we producten.

Divevolk De Divevolk 'SeaTouch 2 Pro' is een robuuste, knoploze onderwaterbehuizing voor iPhone. Je kan je 'iPhone 6/6s/7/8 Plus/X/ Xr/Xs/Xs max' er via een 'touchscreen' onder water mee bedienen tot op een diepte van 80 meter. Je kan je smartphone draadloos opladen terwijl hij in de behuizing zit.

Dankzij Tarcy Verzele, distributeur van Divevolk en lid van de NELOS-duikschool Stingrays, was ik in de gelegenheid om dit onderwaterhuis te testen met mijn 'iPhone Xs max'. Heb je een recenter model iPhone, een recente Huawei of Samsung, dan is er ook een nieuwe versie beschikbaar: de 'SeaTouch 3 Pro', die trouwens nog meer functionaliteiten heeft. De externe lenzen kan je gemakkelijk wegschuiven van voor de lens van je smartphone.

Maar ik testte de 'SeaTouch 2 Pro', die IPX8 waterdicht (tot 80 m), schokbestendig en stofdicht is en over een breedhoeklens beschikt.

Je kan onder water alle foto- en video-apps van je iPhone gebruiken, maar Divevolk stelt ook de app 'DiveHelper' ter beschikking. Hiermee kan je de witballans gemakkelijk instellen volgens het soort water en de diepte waarnaar je duikt. Naast gewone foto’s of video’s kan je er

48

Hippocampus maart/april 2020

ook 'slow motion' of 'timelaps' beelden mee opnemen en digitaal inzoomen. Je kan de ISO-waarde en de sluitertijd aanpassen.

Voor de minder ervaren duiker zitten er korte filmpjes in de app die de betekenis van de verschillende duiktekens verklaren.

Het ingebouwde kompas van iPhone is gemakkelijk toegankelijk en werkt goed onder water. Met het systeem kun je in noodsituaties je positie op zee doorgeven, sms'en of zelfs opbellen als er een 2G/3G/4G-signaal is, een signaal dat op veel duiklocaties beschikbaar is. Stel je voor dat je b o v e n

water komt en merkt dat de boot nergens te bespeuren valt. Het is dan geweldig dat je de veiligheid op de boot kan bellen en hen de locatie kan sturen. Met een optionele sensor en een geschikte app kan je het systeem als duikcomputer gebruiken en je duiklogboek rechtstreeks in je iPhone opnemen en zelfs onmiddellijk delen.

Waarom geen 'echte' camera in een onderwaterhuis gebruiken? De prestaties van smartphonecamera's zijn zo snel verbeterd dat het een goed alternatief is voor onderwatercamera's. Met de ingebouwde camera van je smartphone en de 'touchscreen' onderwaterbehuizing van Divevolk heb je volledige toegang tot alle modi: de automatische foto, handmatige foto, video, vierkant, SLO-MO, panoramisch, 'timelaps', ingebouwd filter enz …, door ge-

Selfie: Ivo Madder.

Verzameld door Ivo Madder

woonweg met je vinger over het scherm te schuiven. Apps van derden voor ondermeer kleurcorrectie zijn handig en kan je ook onder water gebruiken. Je kan daarnaast je apps zoals bijv. de Fish Identification-app of de duiktrainingapp raadplegen tijdens je duik. Moet je lange decostops maken? Dan kan je ondertussen muziek beluisteren, een boek lezen, een film bekijken of één van je

Waterproof Waterproof, de specialist van duikpakken en accessoires uit Göteborg, brengt enkele nieuwe producten op de markt die qua design en functionaliteit erg opvallend zijn. Het volledig vernieuwde 'W5' natpak vervangt de 'W3' die lang in de catalogus aanwezig was. Het pak uit 3,5 mm stretch Nylon/ Elastaan met 100% Microcel CR Neopreen is zacht en soepel, maar toch erg compressiebestendig. Niets werd over het hoofd gezien. Het pak beschikt over voorgevormde, flexibele Duratex knie- en elleboogbescherming, antislip schouderpads, ritsluitingen aan polsen en enkels met een lichte seal en een comfortrits ter hoogte van de hals om de druk op de hals te verminderen voor en na de duik. Een WPAD-pocket voorziening, om op de rechter dij een zakje te bevestigen voor het opbergen van kleine, lichte spulletjes, maakt het compleet. Het ergonomische design verzekert een goede pasvorm.

Verkrijgbaar in 16 herenmaten en 12 damesmaten. Advies verkoopprijs: 299,00 euro.

In de droogpakkenlijn pronkt er een nieuw trilaminaat pak met de naam 'D3 Ergo'. Het nieuw ontwikkelde materiaal brengt drie moeilijk te combineren aspecten (licht, zacht en duurzaam) samen. Het pak is een afgeleide van de 'EX2' dat op zijn beurt voortvloeide uit de militaire pakken, waar erg hoge eisen aan gesteld worden. Het pak beschikt over een ringsysteem dat het eigenhandig wisselen van silicone pols-

favoriete spelletje spelen.

Mits je de onderwerpen goed belicht, maak je met de laatste generatie smartphones prachtige onderwateropnamen en dit voor een schappelijke prijs, want je smartphone heb je toch al. De 'SeaTouch 2 Pro' kost $ 151,00. Je kan de set uitbreiden met een groothoeklens, een macrokit (2 macrolenzen die gecombineerd kunnen worden) en een roodfilter, maar interessanter is de volledig kit ineens te kopen voor $ 299,00.

Heb je een nieuwe model van smartphone (iPhone, Huawei of Samsung), dan moet je de 'SeaTouch 3 Pro' aanschaffen. Een volledige set, inclusief een groothoeklens,

een macrokit, een roodfilter en een lensadapterklem, kost je $289.00.

Op www.customdivingsystems.com vind je de distributeurs in Vlaanderen.

en nekseal toelaat. Hiermee is tevens het gebruik van drooghandschoenen in combinatie met het Ultima ring-systeem mogelijk zonder verdere ingrepen. Niettegenstaande de erg complete afwerking weegt het mannen medium pak met ventielen, laarzen, twee opbergzakken en bretellen slechts 4,1 kg.

het lichaam. De combinatie van de twee bovengenoemde eigenschappen zorgt ervoor dat deze onderkleding zowel erg warm als comfortabel is. Er bestaan twee versies: 'Body X' en 'Body 2X'. De laatstgenoemde bestaat uit een dubbele laag isolerend materiaal.

De 'D3 Ergo' is vanaf juni verkrijgbaar in 8 herenmaten (€ 1750,00) en 7 damesmaten (€ 1675,00) inclusief een Waterproof cordura tas, bretellen, LP-slang en een kit met reserveseals. Het pak voor heren is iets duurder omwille van de extra 'relief rits', die het mogelijk maakt snel een plasje te doen voor of na de duik (boven water).



www.divevolkdiving.com

Bekijk de video die ik ermee gemaakt heb:

De set is samengesteld uit een pull en een broek. Een klein detail bij de broek is de voorziening voor het monteren van een slangetje dat naar de 'pee valve' gaat. Verkrijgbaar in zowel dames als heren snit. 'Body X' set 164,00 euro, 'Body 2X' set 239,00 euro. www.waterproof.eu

Tijdens het ontwikkelen van de 'Body X' onderkleding liet Waterproof zich inspireren door de ijsbeer. De structuur van de vacht van het dier is vergelijkbaar met de holle vezel die gebruikt wordt in de 'Body X'-lijn. Een holle vezel is gevuld met lucht en daardoor veel warmer dan een gewone vezel.

Om warm te blijven moet je ook droog blijven. Daarom is het materiaal zo ontwikkeld dat het vocht wegtrekt van

Hippocampus maart/april 2020

49

Reportage Verzameld door Ivo Madder

Scubapro De Scubapro-engineers hebben het iconische design van de originele ademautomaten uit de 'D-serie' gecombineerd met de nieuwste technologie voor ademhalingsapparatuur.

Het resultaat? Een ademautomaat die uitblinkt in kwaliteit, betrouwbaarheid, prestatie en stijl en klaar is voor de 21e eeuw. De nieuwe 'D420' heeft een spiksplinternieuwe gebalanceerde klep in een huis dat volledig is gemaakt van metaal. Dankzij deze klep, de 'Progressive Flow Control Valve', kan de ademautomaat enorm veel lucht leveren.

Je ademt net zo natuurlijk en soepel als je boven water gewend bent. Het huis van met glasvezel versterkt nylon is buitengewoon sterk en maakt het mogelijk om de middendrukslang zowel links of rechts aan te sluiten.

Het nieuwe 'dive/ pre-dive'-mechanisme is voorzien

van een duimschakelaar, zodat de richting van de luchtstroming van buitenaf kan worden geregeld. De uitermate efficiënte waterloosknop is een technologisch pareltje, gebaseerd op een nieuw concept en geeft de 'D420' zijn unieke look. In combinatie met de alom gerespecteerde 'MK25 EVO' gebalanceerde eerste trap met piston vormt de 'D420' een ademautomaat die speciaal is ontworpen voor de enthousiaste duiker van nu en fans van het merk Scubapro, waar ook ter wereld. Richtprijs voor de 'MK25 EVO/D420': 769,00 euro.

Het nieuwe 'D-Mask' is in dezelfde stijl als de nieuwe 'D420'-ademautomaat uit de D-Series. Het is een mooi eersteklasmasker, geschikt voor elk type duik.

Het masker heeft UV-beschermde 'True color'-glazen, die de beste balans bieden tussen bescherming tegen licht en UV-straling en helderheid onder water.

Dankzij het verwisselbaar lenssysteem kan je optionele optische lenzen plaatsen.

Bij het 'D-Masker' is er een keuze van v e r s c hi llende maskerranden, geschikt voor alle gezichtsvormen. Hierdoor biedt deze duikbril een comfortabele pasvorm en heeft hij bovendien een groot gezichtsveld. Hij is verkrijgbaar in zwart met blauwe accenten – dezelfde kleurstelling als de 'D420' tweede trap. Het masker kan worden geleverd met een zwarte of transparante maskerrand in de maat medium of small of in een speciale breedtemaat (alleen beschikbaar in het zwart). Richtprijs: 169,00 euro. www.scubapro.com

SeaLife De nieuwe SeaLife 'Reefmaster RM-4K' onderwatercamera is een ultra compacte '4K High definition' onderwatercamera met een 'Fish Eye' groothoeklens (105° onder water /140° 'Fish Eye' op het land). Deze kleine camera levert grote prestaties en is voorzien van unieke digitale kleurenfilters voor onder water. Hij is handig

50

Hippocampus maart/april 2020

en eenvoudig in gebruik. Je kan er zowel '14 megapixels' foto's als '4K Ultra HD' video's aan '30 fps' mee maken. Specifieke kenmerken zijn: een ergonomische vormgeving, een eenvoudig bedieningssysteem met vier knoppen, een duidelijk 2,0 inch TFT-kleuren LCD-display, een verwisselbare batterij en geheugenkaart. Er is ook ruimte om een 'Moisture Muncher' naast de camera te plaatsen. Die voorkomt de interne condensvorming door hitte en vochtigheid in de behuizing. De ReefMaster biedt de mogelijkheid om via WiFi te delen, zodat je draadloos alles kunt bekijken, foto's en video's kunt downloaden en delen op een smartphone of tablet.

Het is aan te raden de complete set aan te schaffen: de camera met bodemplaat en SeaLife 'Sea Dragon 2000 lumen' foto-/videolamp. Die geeft een hele mooie, volle, warme lichtstraal.

Richtprijs: 369,00 euro voor de 'Reefmaster RM-4K'. De complete set: 729,00 euro. www.sealife-cameras.com

Mares Het innovatieve 'Pure Wire' masker van Mares is nu verkrijgbaar in de winkel en biedt een perfecte pasvorm en een breed gezichtsveld. De perfect afdichtende siliconenrand is gemaakt uit anti-allergene vloeibare siliconen voor een langere levensduur en superieur comfort. Dankzij de speciale vormgeving past het zich perfect aan elke gezichtsvorm.

De stijlvolle constructie biedt een verwisselbaar frame met verschillende kleuropties. Gemaakt van twee soorten technopolymeer, dat mechanische weerstand biedt en tegelijkertijd ook de siliconenrand ondersteunt dankzij het speciale 'soft grid'.

Het zorgt voor een betere grip bij het positioneren van het masker op het gezicht.

De scharnierende gespen op de siliconenrand zijn gemaakt van hoogwaardig technopolymeer en passen zich snel aan voor de ideale positionering op je hoofd, gemon-

teerd met een voorgevormde siliconen maskerriem voor de beste stabiliteit en een uitstekend draagcomfort.

Het 'Pure Wire' masker is verkrijgbaar met een transparante of donkergrijze siliconenrand en een verwisselbaar frame in vijf kleuren: blauw/grijs, grijs/groen, grijs/rood, grijs/geel, wit/grijs en wit/roze.

Richtprijs: 76,90 euro. www.mares.com

Advertentie

Europlongée Boulouris

VL10000P de lamp met tal van opties!

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

Klassiek, met afstandsbediening of fluo...

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum VL1000P: 2h30 autonomie op volle lichtsterkte, verkrijgbaar in de klassieke uitvoering (wit en rood licht), met afstandsbediening, of blauw fluorescerend licht.

www.europlongee.fr FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr

www.customdivingsystems.com

tarcy@cds-pro.com

+32 479 370282

Hippocampus maart/april 2020

51

Regionieuws

Tijdens de groepsbriefing vernemen we dat we op een ander wrak gaan duiken.

Cornelia 'here we come'!

Het relaas van de eerste Noordzeeduik van Kristiaan Goossens, 4* Duiker/Assistent-Instructeur bij de Lagoondivers in Aartselaar.

H

et Belgische deel van de Noordzee telt zo'n 240 scheepswrakken en obstructies, het Nederlandse deel zo'n 3.000! Geen wonder dat er veel gedoken wordt. Een Noordzeeduik was voor mij echter nog een ontbrekende ervaring in mijn logboek en als kader in opleiding toch een 'must have' op het lijstje. Heel wat verhalen van andere duikers gaven mij tot nu toe de indruk dat de Noordzee een onvoorspelbare duikplaats kan zijn. Stroming en zicht zijn de mogelijke spelbrekers waar je meer dan elders rekening mee moet houden.

Dan zegt het stemmetje in je hoofd: 'blijf er weg'. Anderzijds kiest de ambitie ĂŠn de nieuwsgierigheid voor het enige juiste pad: 'gewoon doen'! (met goede begeleiders).

Met bijna 340 duiken op de teller en een 1*I-traject in het vooruitzicht werd de lokroep te sterk en schreef ik me in voor mijn eerste AVOS-Noordzeeduik die plaatsvond op zondag 25 augustus 2019.

Op de planning stond een duik op de 'Christiaan Huygens', een wrak van zo'n 168 meter lang. Daarop kan je een fijne verkenningstocht maken, maar hoe doe je dat met 40 duikers verdeeld over een 7-tal boten, zonder in elkaars vinnen te zitten?

52

Hippocampus maart/april 2020

mijn verslag van de AVOS-Noordzeeduik 10.00 uur: aankomst aan de steiger van Neeltje Jans, kant Noordzee. Enkele wagens met trailer laten hun 'RIB' te water. Je merkt het al meteen, dit zijn 'gespierde' boten. Elke aangekomen deelnemer wordt hartelijk begroet of neemt hierin zelf het initiatief. De zon is van de partij en de meteo verzekert een zo goed als 'platte' zee. Je voelt het, iedereen ziet de dag absoluut zitten en is blij dat het zover is. De flessen worden klaargemaakt en iedereen brengt het materiaal naar zijn boot. De begroetingen en "Hela, hoe ist"-jes blijven vrolijk doorgaan. De

Een selfie met mijn mededuikers van de 'FUN 3'.

'FUN 3' (met Peter Temmerman als kapitein) ligt op mij te wachten. Peter geeft me, in het meest smakelijke Gents, enkele duidelijke aanwijzingen over het materiaal. Je ziet het meteen aan de boot, hij is perfect uitgerust! Hier wordt vaak mee gedoken.

De schroef blinkt en jeukt om losgelaten te worden, ... dat belooft!

Mijn buddy geeft mij nog een duidelijke en geruststellende briefing met goede afspraken en ik voel de goesting om te duiken alsmaar meer toenemen.

11.00 uur: iedereen is zowat klaar, maar kort voor de groepsbriefing vernemen we dat de planning wordt gewijzigd. De organiserende

Foto's (2): Kristiaan Goossens.

AVOS

Klaar om te vertrekken.

gaan enteren. 70 km/h op rubberen sokken is voor de 'FUN 3' peanuts.

De locatie van het wrak.

11.15 uur: de groepsbriefing is duidelijk, op de Noordzee wordt er niet getalmd bij het afdalen naar het wrak. Er is een duikvenster (begintijd-eindtijd) waartussen we kunnen duiken. Dit moeten we respecteren en met een 40-tal duikers mag en moét het vooruitgaan. Een term als afdalen via uitgeworpen daallijn is voor mij nieuw, daar moet ik straks alles over weten. En een buddylijn wordt in principe niet gebruikt, toch iets wat een beetje onbehaaglijk aanvoelt, wetende dat de kans op slecht zicht groot is. De verliesprocedure en het OSB-protocol worden daarom extra benadrukt. En dan ... iedereen naar de boten. De kapiteins krijgen nog een extra briefing. "All right divers, are you ready?".

onderschatten motor met 200 zeepaardjes en stilaan begeven de boten zich richting uitgang haven. Je ziet en hoort de kapiteins onderling afspraken maken, maar ook de grapjes ontbreken niet. En dan..., alsof het een lieve lust is, wordt de gashendel eindelijk volledig naar voor geduwd. 2*I Miriam kijkt me enthousiast aan en verzekert me: "Nu gaan we vliegen...!". En effectief, alsof we een bende Somalische zeepiraten zijn (vergeef me de vergelijking) klieven de zeven boten door de vlakke spiegel van de zee, klaar om de 'Cornelia' als het ware te

De duikplaats is bereikt, maar eerst nog wat eten vooraleer te duiken.

Foto's (4): Kristiaan Goossens.

2*Instructeurs van AVOS beslissen in overleg met de schippers om koers te zetten naar de 'Cornelia'.

Volgens de recentste info zou het zicht niet bijster goed zijn op de 'Christiaan Huygens' en zouden er al te veel andere boten vertoeven. Vermits de 'Cornelia' een stuk kleiner is, heerst bij mij eerst een lichte teleurstelling, maar uiteindelijk verkies ik toch ook de beste condities, dus 'let's go'!

12.30 uur: kapitein Peter heeft zijn boot bijna tot stilstand gebracht en het anker wordt klaargemaakt. Het is een wrak op een zandbodem, dus ergens moeten we kunnen vasthaken of we zitten verkeerd.

Ook de dieptemeter met sonar wordt goed bestudeerd. "Het kan niet anders", zegt onze kapitein, "hier moet het zijn!". En al lijkt het voor een leek een zoektocht naar een speld in een hooiberg, Peter heeft na enkele minuten 'prijs'. De koord met het anker wordt voorzien van 2 boeien die de stroming en de richting zullen verraden. Aan één van die boeien is de afdaallijnen bevestigd. De spanning stijgt, maar anderzijds moeten we nog een uur wachten op het tij. Dit zou je echter niet zeggen met zo'n vlak water. Een leek zou zich kunnen laten vangen. Tijd dan maar om wat te eten en te delen met elkaar.

Ook water wordt extra genuttigd, want de zon is stevig van de partij en de duikpakken zorgen niet bepaald voor afkoeling! Enkele zeehonden houden nauwlettend in de gaten of we geen gekke dingen doen op zee.

12.00 uur: onze kapitein start zijn niet te Hippocampus maart/april 2020

53

Foto's (2): Kristiaan Goossens.

Regionieuws

Après-dive, dobberend op de Noordzee.

AVOS

13.30 uur: het is bijna zover. Materiaal wordt klaargestoomd, er volgt een stroom aan afspraken en dan worden de pakken dicht geritst. Peter brengt ons met de boot dichtbij de boei. "3, 2, 1 en go!". Mijn buddy en ik maken tempo en komen aan de eerste boei.

Daar mag ik als eerste naar beneden, zodat mijn duikleider mij goed in het oog kan houden. De afdaling gaat vlot langs de lijn tot in het donkere onbekende. En dan, na 2 minuten, doemt de 'Cornelia' op. Een flinke romp volledig begroeid met annemonen ligt te pronken op de bodem. Mijn buddy wijst de richting aan en we maken een flinke toer van bijna drie kwartier.

minuten mogen we de 'FUN 3', die onze OSB nauwlettend heeft gevolgd, terug begroeten.

14.15 uur: toegegeven, soms heb je geen idee welke deel van het schip je precies aan het bewonderen bent. Daarvoor is het schip te groot, te onvolledig en het zicht te beperkt. Maar het is toch een fijne duik. Behoorlijk grote noordzeekrabben zijn weelderig aanwezig en de steenbolk is in groten getale vertegenwoordigd. De gehoornde slijmvis is ook een onverwachte gast op het wrak. Na 45 minuten beëindigen we onze duik en begeven we ons richting trapdiepte.

De OSB wordt opgelaten en na een aantal

15.00 uur: er wordt, dobberend op de Noordzee, geproost op een geweldige dag en voor de meesten een fijne duik. 'Zakjes rooskleurig bloedplasma' doen de ronde, aangevuld met chips, olijfjes en salami. Broederlijk delen ..., opnieuw. De sfeer is gewoonweg TOP!

14.35 uur: Rijkswaterstaat heeft ons, bende 'piraten', ondertussen eveneens begroet en onderworpen aan inspectie. De beste houding, tof wezen en hen gewoon hun werk laten doen, dat is maar normaal. Artefacten of zeedieren mogen niet opgevist worden, dus ook de jackets worden gecontroleerd.

Nadat elke boot is geïnspecteerd, worden we bedankt voor de medewerking en vertrekken de heren. Iets later kunnen we 'aan elkaar vastgeknoopt' meteen overgaan tot de bevindingen.

15.30 uur: onder het motto 'niet overdrijven' maken de boten zich wederom vertrekkensklaar om nog één keer alles uit de kast te halen richting haven. We varen niet terug, we vliegen.

Advertentie

54

Hippocampus maart/april 2020

16.00 uur: de boot wordt op het droge getrokken. Iedereen helpt mee en iedereen ontmantelt ook zijn eigen materiaal.

16.30 uur: iedereen kletst nog bij, drinkt nog snel iets fris en er wordt nog een goede debriefing gehouden die het einde van de dag inluidt. Het terugrijden naar de 'bewoonde wereld' doet best wel pijn.

Rest mij nog een dankwoord over te maken aan de organiserende AVOS-instructeurs, alle kapiteins en de duikleiders. Zij hebben bijgedragen om van deze dag een zalige Noordzeeduikdag te maken. Een duik op de Noordzee is onder goede omstandigheden een fijn avontuur, zolang je begeleid wordt door 'kenners'. En laat het zeker een verwittiging zijn, het is niet steeds zo'n goed weer, dus op dat gebied hebben we dikke 'chance' gehad!  KRISTIAAN GOOSSENS

Reportage

Onderwaterfotografie

Een planktonkreeftje opgeslokt door een juveniele salpenkolonie.

Blackwater diving Een planktonkreeftje.

in open water 56

Hippocampus maart/april 2020

Een kwalletje.

Een ribkwal.

Op de zakpijp, die o.a. een salp ingeslikt heeft, zit een vlokreeftje.

Foto's (5): Gino Symus.

Hippocampus maart/april 2020

57

Reportage

Onderwaterfotografie

Juveniele sprinkhaankreeften.

Blackwater diving 'Blackwater diving' is niet nieuw, maar wint de laatste jaren sterk aan populariteit. Het houdt in dat je een nachtduik maakt in het 'diepe water', waar je – zelfs overdag – de bodem helemaal niet ziet. Met grote lampen in het water of op de boot lokt men de diepzeedieren naar de oppervlakte. Je moet voor dit soort duiken dus niet diep gaan. Een hele andere manier van nachtduiken dus. Tijdens je duik ontdek je hele andere critters en vissen dan wanneer je een gewone nachtduik zou maken. De wezens, waarvan je het bestaan niet voor mogelijk hield, hebben allerlei kleuren en zijn vaak transparant. Echt een unieke ervaring!

58

Hippocampus maart/april 2020

Juveniele vissen.

Foto's (7): Gino Symus.

Hippocampus maart/april 2020

59

Reportage

Onderwaterfotografie

Juveniele pijlinktvissen.

60

Hippocampus maart/april 2020

'Blackwater diving' is een echte hype aan het worden. Enkele van de bekendste plaatsen zijn Lembeh Strait, Anilao, Florida, Hawaï en Romblon. Ongetwijfeld komen er binnenkort nog veel meer bij.

Het principe van 'blackwater diving' is natuurlijk dat je gaat duiken als het water echt op zijn donkerste is. Men laat een touw met onderaan een loodblok te water. Op elke 5 meter hangen er enkele lampen met wit licht om de 'critters' (vreemdsoortige wezens) te lokken. Die komen vanuit de grote diepte (100-200 meter) om zich in het voedingrijke oppervlaktewater te voeden. De lampen gebruik je als referentie, verlies ze niet uit het oog! De stroming kan je in een hele andere richting duwen dan waar de boot zich bevindt.

Staat er toevallig een wind naar de andere kant dan naar waar de stroming gaat en kan je de referentielijn niet meer terugvinden, dan ben je hopeloos verloren in het midden van de nacht en dat wil je niet meemaken!

Je gaat meestal niet dieper dan 25 meter en ziet micro-organismes die je nog nooit eerder gezien hebt.

Bijna op elk kwalletje of salp is er wel iets te vinden.

'Highlights' voor 'blackwater diving' zijn de 'Papernautilus', de 'Diamond squid', de 'Blanket octopus', de 'Wonderpus', de 'Soapfish', de babyzeepaardjes en zovele andere.

Een juveniel octopusje.

Wat je zeker nodig hebt voor 'blackwater Diving' is een camera met snelle focuslens. Bij DSLR liefst 60 mm. De 105 of 100 mm lenzen zijn trager in focus en dus moeilijker om mee te werken. Een duiklamp om te zoeken en één of meerdere focuslampen mogen ook niet ontbreken om het focussen te vergemakkelijken.

Een hele nieuwe wereld gaat open!   GINO SYMUS

Foto's (8): Gino Symus.

Hippocampus maart/april 2020

61

Foto's (3): archief Nautic Duikersclub Izegem.

Club in de kijker

Afbraak van de oude dakconstructie.

Metselwerken keuken en toiletten.

Afwerking traphal.

NIEUW CLUBHUIS Nautic Duikersclub Izegem opende op 10 oktober 2019 met trots de deuren van zijn gloednieuwe clubhuis. Dit is niet alleen een grote meerwaarde voor de club zelf, maar het clubhuis wordt ook een prachtige thuishaven voor WEVOS-evenementen.

A

l sinds de oprichting van Nautic, in de vroege jaren '70, kennen we als familiale duikclub een gestage groei.

Door het stijgend ledenaantal ontstond een 25-tal jaar geleden de stille wens om een eigen clubhuis te hebben.

Er werd duchtig gefilosofeerd en gespeculeerd over de verschillende mogelijkheden.

Een stukje grond van de stad Izegem waarop we een lokaal konden bouwen, een huisje huren, een huisje kopen, …? Het ging zover dat een aantal bemiddelde leden zelfs overwogen om te investeren in een pand voor de club. Geen van deze voorstellen kwam echter echt uit de startblokken.

Ondertussen kreeg Nautic een 'kooi' ter beschikking in de kelder van het zwembad.

Daarin stond de compressor en werd het clubmateriaal gestockeerd. Na de wekelijkse trainingen op vrijdag konden we in de cafetaria van het zwembad de innerlijke mens versterken. Voor theorielessen moesten we uitwijken naar de vergaderzaal boven het zwembad of naar de lawaaierige regiekamer boven de sporthal.

62

Hippocampus maart/april 2020

Onder impuls van een aantal geëngageerde clubleden, werd de 'kooi' in de kelder van het zwembad omgebouwd tot een gezellig lokaal. Er werden stenen muren opgetrokken en het lokaal werd voorzien van een vloer, een plafond met sfeerverlichting en een heuse toog. Menig feestje spijsde de clubkas onder goedkeurende blik van cafébaas Bart Vercauter. Helaas was het avontuur in de kelder een kort leven beschoren.

Na discussie met de sportdienst in verband met drankverkoop op het domein van het zwembad, moest de kelder de deuren sluiten.

Toch konden 'the basement sharks' hun droom van een eigen clubhuis nooit begraven. Het bleef kriebelen en in 2007 deed Nautic een eerste aanvraag bij de stad Izegem, die jammer genoeg strandde in de sportraad.

We schrijven inmiddels voorjaar 2012. Huidig voorzitter Andy Vancoillie ging samen met Pieter Decoene en Jürgen Van den

Berghe een marktonderzoek voeren bij West-Vlaamse clubs met een eigen clubhuis. Hoe hadden zij dat gedaan? Wat waren de 'pitt falls'? En vooral, hoe redden ze het financieel?

Met deze insteek kregen we nogal snel het inzicht dat autonoom investeren een onhaalbare kaart was en dat iets realiseren met stadssubsidies onze enige mogelijkheid was. Opnieuw werden diverse paden bewandeld, die helaas de embryonale fase niet overleefden.

Met het gezegde 'a quitter never wins, and a winner never quits' in gedachten, bleven we moedig verder zoeken. Met degelijke westvlaamse volharding begon Andy Vancoillie te lobbyen bij de stad Izegem.

Andy werd lid van de sportraad en via dit kanaal vernam hij dat Flac Izegem, de lokale atletiekclub, bouwplannen had. Meteen werd de koe bij de hoorns gevat en we maakten een eerste afspraak met het stadsbestuur. Vol frisse moed dienden we een

Fiere voorzitter in de nieuwe bar.

Een nieuwe vloer in de materiaalberging.

Het resultaat van twee jaar vergaderen, werken, plannen en nadenken heeft geleid tot een parel van een clubhuis. Op de bovenverdieping beschikken we over een eigen vergaderruimte, leslokaal, keuken en bar. Op de benedenverdieping werd een opslagplaats voorzien met werkruimte voor onderhoud van het clubmateriaal. Er is ook een vulstation dat via een badgesysteem toegankelijk is voor ieder clublid. Kortom, mooier konden we het niet dromen.

Ondertussen werd het clubhuis officieel geopend. Er gingen reeds een aantal theorielessen door voor eigen publiek. We mochten ook WEVOS ontvangen voor de regionale Ronde Tafel, de opleiding GND en de bijscholing decompressietechnieken. Maar bovenal is ons clubhuis een warme thuisbasis geworden voor de club na de vrijdagse training.

Ik denk dat ik via deze weg, namens ieder lid van Nautic, iedereen mag bedanken die heeft bijgedragen aan de bouw van ons clubhuis. Toch verdient onze voorzitter in het bijzonder een grote pluim. Andy, zonder jouw tomeloze inzet en volharding was dit

zeker en vast niet mogelijk geweest! Je hebt letterlijk en figuurlijk een grote steen verlegd voor de club, waar we nog jaren plezier aan zullen beleven. BRAM MEERSSEMAN, DUIKSCHOOLVERANTWOORDELIJKE NAUTIC

Openingsreceptie.

De samenwerkende voorzitters en Izegems schepen van sport op de opening.

Foto's (5): archief Nautic Duikersclub Izegem.

subsidiedossier in. De week erna zaten we reeds bij de burgemeester en vielen de puzzelstukken razendsnel in elkaar.

We gingen op zoek naar een aannemer en startten met de oprichting van de overkoepelende vzw: N@TIzegem. De subsidies werden goedgekeurd en we konden van start gaan met de bouwwerkzaamheden.

De schilderploeg.

Hippocampus maart/april 2020

63

Harlek ij

Close-up

n spook

fluit vis (S

olenosto

mus para

doxus).

NELOS-fotograaf in de kijker

Eschme

yer's sc

horpio

envis (R

hinopia

s esmey

eri).

Xeno k ra

b (Xeno

Foute hals

Bla

rin u wg e

64

gde o

c topu

s (H

ch apalo

laena

macu

losa).

Hippocampus maart/april 2020

Een vijlvis

.

carcinu

s tuberc

band anem

ulatus)

oonvis (Am

op een

z we e p k

phiprion pe

oraal.

rideraion).

Hypselodoris bulloc

kii.

e Hauwer Alain De Naam D/AI titel 4* Brevet/ t Nee fiebreve Fotogra ekerke IOS Lied Club D 1 de r t 2 0 0 Duikt se 1 390 uiken A a nt al d n 580 , toduike fo l a t n pat, Bali a A Raja Am elde , n e n ij Filip r sch atsen d, Ooste Duikpla Thailan D – EM1 pus OM m ly O C a me r a am g Nautic Behuizin heye 8 acro, fis 0 mm m 6 Lenzen 40 Inon z-2 Flitsen Een rifb

Kune's

nch (C nudibra

hromod

oris kun

aars.

ei).

Een zeehaas.

Zeegras spookfluit vis (Solenostomus Een kangeroe zee cyanopterus). naaktslak (Ceratoso ma tenue).

Zebra zeelelie

Parende Hypselodoris bullockii zeen

garnaal (Pericl

imenes ambo

aaktslakken.

Hippocampus maart/april 2020

65

inensis).

Reportage Foto: Sven Van Haelst - VLIZ.

Biologie

Mosselen hangen aan een touw. Als ze groeien, worden ze zwaarder. Na verloop van tijd worden ze geschud door de golven en door hun eigen gewicht vallen ze op de geplaatste structuren op de zeebodem. En zo start de groei van een heus mosselrif.

Kusterosie tegenwerken met natuurlijke riffen?

Experimenten in Noordzee focussen nu op slim aangelegde mosselbanken.

D

e laatste weken kregen we in Vlaanderen af te rekenen met verschillende stormen. Van Ciara over Dennis tot Ellen, het was telkens weer een uitdaging om onze kustlijn te vrijwaren.

Het wetenschappelijk project Coastbusters krijgt een vervolgfinanciering om verder te zoeken naar de mogelijkheid om levende, natuurlijke kustbeheerders in te zetten ter bescherming van kustzones.

De voorbije drie jaar werden er interessante tests uitgevoerd met drie levende organismen: zeewier- en zeegrasvelden, mosselbanken en schelpkokerwormen als verstevigers van de laagwaterlijn. De bevindingen zijn gefilmd en samengevat in dit ILVO-docufilmpje: https://youtu.be/ q2J9qM3eNFw. Hilde Crevits, Vlaams minister van Innovatie: "Met Coastbusters hebben we de ambitie de zanderosie aan onze kust te verminderen, zodat er minder zandopspuitingen nodig zijn na stormen. Deze unieke samenwerking tussen het bedrijfsleven en onze

66

Hippocampus maart/april 2020

kennisinstellingen zoals VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) en ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek) krijgt dan ook terecht opnieuw Vlaamse steun. Met dit project maken we samen werk van innovatieve en natuurlijke kustverdediging".

Coastbusters 2.0 werkt nu voort op één piste: de haalbaarheid van mosselen als bio-bouwer. Hoe kan je mosselbedden optimaal induceren, vertrekkende vanaf de mossellarven? En hoe kan je de beginnende mosselbanken stevig laten vergroeien op de zeebodem?

Dit project is gefinancierd door VLAIO (Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen), in het kader van de innovatieroadmaps van de speerpuntcluster 'de Blauwe Cluster'. De onderzoekspartners zijn de Vlaamse baggerbedrijven DEME en Jan De Nul, het technisch textielbedrijf Sioen en de publieke onderzoeksinstituten ILVO en VLIZ. De Coastbusterspartners gaan ervan uit dat natuurlijke riffen – indien deskundig gesitueerd en beheerd – kunnen helpen om zeezand te fixeren en golven af te zwakken.

De kust wordt mogelijk beter en duurzamer

beveiligd tijdens grote stormen. "In de zeeën en oceanen kunnen er soms spontaan bio-systemen ontstaan die een duidelijk kustverdedigend effect hebben. Vraag is dus of, en zo ja, hoe dergelijke natuurlijke kustverdedigers op de gewenste kwetsbare zones kunnen worden aangebracht en gestimuleerd om zichzelf in stand te houden", zegt Jan Seys (VLIZ).

Coastbusters bekijkt tijdens de experimenten ook de impact op de biodiversiteit en het marien ecosysteem. Daan Delbare (ILVO): "Wij gaan ervan uit dat een kustverdedigingssysteem dat biobouwers incorporeert, meetbare ecologische voordelen oplevert".

klimaatverandering als 'driver' Kustgebieden staan steeds meer onder druk door het veranderend klimaat. De zeespiegel stijgt en extremere weersomstandigheden (stormen en hevige regens) komen frequenter voor. Allerlei menselijke activiteiten (bijv. bouwwerken) hebben de natuurlijke veerkracht van kustecosystemen ook verlaagd.

Jan Fordeyn (Jan De Nul): "In de toekomst zullen traditionele oplossingen met zeewe-

Grote mosselbanken beschermen niet enkel de kust, maar brengen ook een grotere biodiversiteit.

ringen zoals dijken, golfbrekers en strandhoofden ons onvoldoende beschermen tegen stranderosie. Het is niet duurzaam om die zeeweringen eindeloos te blijven verhogen om het overstromingsgevaar in te dijken. Ze zijn ook erg duur en ze werken verstorend op het kustmilieu".

Tomas Sterckx (DEME en projectleider Coastbusters 2.0): "Natuurlijke kustverdedigingssystemen met zogenaamde biobouwers vormen een ecologisch verantwoord en intelligent alternatief voor de klassieke harde structuren". Op dit moment staan dergelijke natuurlijke kustverdedigingssystemen echter nog in de kinderschoenen.

Van Coastbusters …

In het eerste Coastbustersproject werd voor drie levende organismen bestudeerd welk verstevigend gedrag ze zouden kunnen stellen in de Noordzee. De experimenten vonden plaats in De Panne (mosselen en wieren en eerste test met schelpkokerwormen) en in Bredene, Knokke-Heist en Lombardsijde (schelpkokerwormen).

• Zeewier: er werd zeewier voorgezaaid op textielmatten die vervolgens op de

•

•

zeebodem werden geplaatst. Tijdens de pilootproeven bleken de heftige omstandigheden in de Noordzee de vlotte ontwikkeling van een zeewierrif te bemoeilijken. Bert Groenendaal (Sioen): "Sioen zoekt naar mogelijkheden om deze onderzoekspiste verder te zetten".

Zeegras: ook zeegras komt in aanmerking als kustbescherming, maar deze methode kan niet langs onze kust gebruikt worden. In andere landen heeft ze wel potentieel.

Schelpkokerwormen (Lanice conchilega) op de laagwaterstrook (= strand dat droog valt bij eb): van schelpkokerwormen is bekend dat ze met hun 2030 cm lang lichaam in de ruim 60 cm lange verticale kokerbehuizingen – de ene naast de andere – in staat zijn om los sediment van een nat zandstrand te stabiliseren. De vraag was hoe je de in het water zwevende larven van schelpkokerwormen kan verlokken om zich op een bepaalde zandstrook te vestigen en er de rest van hun leven te verblijven. Alexia Semeraro (ILVO): "De larfjes moeten zich met hun tentakels kunnen vasthouden aan een reeds bestaand kokertje, of aan een schelp of

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

Foto: Sven Van Haelst - VLIZ. Foto: Sven Van Haelst - VLIZ.

De start van een mosselrif.

Niet enkel met schelpdieren, maar ook met zeewier wordt geëxperimenteerd als kustverdediging.

•

een ander voorwerp. In dit onderzoek zijn er meerdere soorten textielmatten aangeboden aan de larven, zowel in het aquacultuurlab van ILVO als in het experimenteerveld buiten. Sommige matten bleken inderdaad geschikt om geïnduceerde kolonisatie door de schelpkokerwormen te bevorderen".

Nooit eerder zijn er dergelijke tests in het veld gebeurd. En nooit eerder zijn er schelpkokerwormen succesvol in gevangenschap gehouden en gekweekt, om het jaar rond tests i.v.m. vestiging van larven te kunnen organiseren in de gecontroleerde omgeving van een nat lab. "Er is wel nog flink wat studiewerk, vooraleer schelpkokerwormen op grote schaal succesvol grote oppervlaktes laagwaterlijn koloniseren. ILVO bekijkt hoe de ontwikkelingen met Lanice kunnen worden voortgezet".

Schelpdierriffen met blauwe mossel (Mytilus edulis): een opmerkelijke gunstige evaluatie kregen de eerste proeven met kunstmatig geïnduceerde mosselbedden. De uitgeteste methode om een mosselbed snel te laten aangroeien met aangepaste aquacultuurtechnieken bleek zeer goed te werken.

Hippocampus maart/april 2020

67

Reportage

Schelpkokerwormen zijn in staat om los sediment te stabiliseren.

Bovendien wijzen de eerste observaties erop dat de beginnende mosselbank inderdaad een grotere biodiversiteit meebrengt.

… naar Coastbusters 2.0 Coastbusters 2.0 is op dit ogenblik in opstartfase. Het project zet in op de meest veelbelovende piste, namelijk de mosselbanken als levende kustbuffer tegen stormen. Concreet zoeken de onderzoekers antwoord op deze vragen: • Hoe kunnen de mosselen beter gefixeerd worden op de bodem, nadat ze daar belanden vanaf de in het water hangende touwen?

• In welke mate hebben mosselbedden effecten op de omgevende zeebodem?

• Wat is de kritische oppervlakte en de moduleerbaarheid van een dergelijk systeem?

• Welke ingrepen helpen de vorming en overleving van artificiële mosselbanken vooruit?

• In welke mate kunnen er biodegradeer-

•

Foto: Matthias Buschmann.

Foto: Jenny Herbert.

Biologie

Schelpkokerworm (Lanice conchilega).

bare materialen gebruikt worden?

Wat is de meerwaarde van de riffen qua biodiversiteit en ecosysteemdiensten?

Coastbuster 2.0 breidt, in vergelijking met vorige experimenten, zijn testgebied uit tot twee zones. Eén proefrif ligt op 2 km voor de kust, achter een zandbank, in minder zware weercondities. Het andere ligt verder in zee, op 5 km, voorbij een zandbank, waar er zwaardere weersomstandigheden zijn. "Zo kunnen we de vorming en bestendiging van het mosselrif in de diverse omgevingen vergelijken", haalt Alexia Semeraro aan.

Samenwerking tussen industrie en wetenschap zwengelt innovatie aan Biogene riffen, die kusterosie op een meer duurzame manier zullen beheren, zijn als concept erg innovatief. "Ze zijn een belangrijke toevoeging aan ons arsenaal van duurzame technieken in de waterbouw", zeggen de industriële Coastbusterspartners.

Tomas Sterckx (DEME, projectcoördinator): "Wij verwachten dat de inzichten opgedaan in onze piloottests een competitieve valorisatie van duurzame technieken kunnen opleveren voor de betrokken industriële partners, ook internationaal. De partners genereren een uitzonderlijk kennispakket".

De samenwerking tussen industrie en wetenschap is een win-win situatie voor zowel de industriële partners als de publieke onderzoekscentra.

Caroline Ven (Blauwe Cluster): "Kustverdediging is één van de grote uitdagingen voor de blauwe economie in de komende decennia. De klimaatverandering noopt tot maatregelen die ons beter beschermen tegen de gevolgen van de stijgende zeespiegel en van hevigere stormen. De partners van de Blauwe Cluster gaan schouder aan schouder voor innovatieve en duurzame oplossingen".  GREET RIEBBELS, COMMUNICATIE ILVO

Foto: Ruben Geldhof - ILVO.

Zeegrasexperimenten/testen werden gedaan in laboratoriumomstandigheden in zowel België als Portugal. Zeegrassen kunnen eerder worden ingezet als kustbescherming wereldwijd in warmere oorden (Middelandse Zee o.a.), maar niet zozeer in België of Nederland. Daar spreekt men dan eerder van restoratie van zeegrasvelden (o.a. in Nederland).

68

Hippocampus maart/april 2020

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 103

februari 1985

uit Hippocampus nr. 5

maart 1965

Statistieken Naamswijziging De oorspronkelijke Nederlandse benaming van de federatie 'Belgisch Verbond voor Onderwaterstudies en -activiteiten' werd gewijzigd in ‘Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -sport’ kortweg BEFOS.

Algemene Vergadering BEFOS-FEBRAS 22 van de 27 aangesloten clubs zijn aanwezig.

45 jaar geleden uit Hippocampus nr. 53

apil 1975

90 duikclubs zijn lid bij NELOS en 156 bij LIFRAS.

Duiken en speleologie Het duiken 'in sifon' bestaat, dat is een feit.

Twee sporten vervoegen zich hier. Is dit nog werkelijk duiken en hangt sifonduiken als dusdanig af van BEFOS en de twee Liga's? Of is dit speleologie, afhangend van de overeenkomstige federaties van speleologie?

De vraag zal ooit moeten beantwoord worden, want struisvogelpolitiek zal in dit geval ook voor onduidelijkheid en vooral onzekerheid leiden.

Deze compressietank bij Dräger afgeleverd maakt simulaties mogelijk van duiken tot 1.500 m diepte. Na uitvoerige testprocedures werd de simulator overgedragen aan het Duits research en testinstituut.

uit Hippocampus nr. 153

februari 1995

Onderwaterjacht

Algemene Vergadering BEFOS-FEBRAS 94 van de 117 aangesloten clubs zijn aanwezig.

NELOS 94-tabellen Vanaf haar stichting gebruikte BEFOS de tabellen van de GERS (Groupe d'Etudes et de Recherches Sous-marines). In 1980 werd overgeschakeld op de U.S. Navy 1970-tabellen. In 1993 verscheen echter een herziening van de U.S. Navy Diving Manual. De tabellen op zichzelf zijn grotendeels hetzelfde gebleven. De belangrijkste wijziging is de stijgsnelheid die beperkt werd tot 10 m/min.

Voor de andere gebruiksregels zoals blowup en onderbreking der trappen steunen we nu op de onderrichtingen van deze Manual, die door het Veiligheidscomité grondig werd bestudeerd.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 203

februari 2005

Duiksimulator Titan

25 jaar geleden

René Crepin, Verantwoordelijke Duikonderricht, deelt mee dat het Belgisch standpunt op de CMAS-vergadering te Londen niet was het verbieden van de onderwaterjacht, dan wel die te reglementeren met het doel de soorten te eerbiedigen, die niet in volle zee leven waar zij worden opgeschept door de visserij, maar die in rotsen verblijven, een voorkeurplaats bij uitstek voor de onderwaterjagers.

op de Economische Delicten. Zwaardere straffen dan nu het geval was, kunnen nu dus uitgesproken worden

Haaien Als je aan haaien denkt, heb je niet direct een kwetsbaar dier voor ogen. Al miljoenen jaren lang zijn ze ongenaakbaar als de gestroomlijnde predatoren die voor niets of niemand wijken. Tegenwoordig is het echter de haai zelf die wordt bedreigd. De laatste twintig jaar zijn de haaienpopulaties wereldwijd drastisch afgenomen, vaak met 65 procent en sommige soorten zelfs met 85 procent. Jaarlijks belanden er honderd miljoen haaien in vissersnetten.

Onderwaterpark voor Schone Kunsten Oosterschelde Milieubeschermingsgebied De gehele Oosterschelde is door de Provinciale Staten van Zeeland aangewezen als integraal milieubeschermingsgebied. Dit betekent dat artikel 12 uit de Verordening Duiksport overgeheveld wordt naar de Milieuverordening. Dit artikel, dat onder meer verbiedt aan de duiker dieren te vangen of te doden, valt dus nu onder de Wet

Vanwege het spijtige gebrek aan leven in het Zilvermeer kon hier echter een uniek idee groeien. De geestelijke vader van het concept Noël Kiczula legde de link van kunst met duiken toen hij in het Zuid-Franse Saint-Raphaël een klein beeldje vond op een Romeins wrak. Terug thuis legde hij ook beelden in het Zilvermeer. Momenteel hebben 59 kunstwerken hun definitieve bestemming gevonden in het onderwaterpark.

Ireen Loots Hippocampus maart/april 2020

69

Bondsnieuws Mental Coaching

Duikers die veel tijd spenderen aan de waterkant hebben er ook een sociaal leven opgebouwd. Wanneer het uitoefenen van onze hobby, om welke reden dan ook, onderbroken wordt, kan je zeer moeilijk inschatten wat de gevolgen daarvan zijn. Chrisje vertelt hier haar verhaal.

I

k vertel niets nieuws als ik schrijf dat je door de duiksport gebeten wordt of niet.

Van een 'bang van het water'-persoon ben ik uitgegroeid tot een intensieve duiker met jaarlijks meer dan honderd duiken.

Spijtig genoeg is mijn droomduikwereld op een gegeven moment ingestort.

De voorgeschreven herstel- en rustperiode bestond voornamelijk uit eten en slapen.

Een wandeling van een kwartier was fysiek niet mogelijk. Uiteindelijk heb ik nog eens een zwembadtraining uitgeprobeerd, maar mijn beperkingen waren des te meer voelbaar.

er nu maar één. Ik wou me terug nuttig voelen en uit mijn sociale isolement geraken. Gelukkig had ik twee buddy's die mij niet met rust lieten: "Je moet mee naar…, we komen je halen…, we varen uit…, we gaan op vakantie …".

een ander mens

Wat heb ik geleerd?

Met de wagen rijden, een etentje onder vrienden, naar de bakker gaan, enz. Alles werd een ver-van-mijn-bed-show en ik werd daar natuurlijk niet gelukkig van, integendeel. De vrolijke en bezige bij was ver te zoeken, zo ver zelfs dat mijn familie er ook begon onder te lijden. Alleen een duiker kan begrijpen hoe de zee in de genen kruipt. Hoewel het contact met de duiksport en de duikers uitdoofde, ging er geen dag voorbij zonder dat ik eraan dacht. De tijd stond stil en de heimwee werd steeds groter.

Iemand die het moeilijk heeft, durft er vaak niet over te praten. Het gesprek aangaan, kan nochtans een wereld van verschil maken. Ik zal nu sneller een eerste stap durven zetten naar mensen die zich plots anders gedragen, zoals wegblijven uit het zwembad of van de clubduiken.

Ga het gesprek aan met die persoon, dat lijkt moeilijker dan het in werkelijkheid is.

Start het gesprek als volgt: "Ik heb gemerkt dat je de laatste tijd niet meer komt duiken. Is alles goed met je?". Op die manier val je niet meteen met de deur in huis, maar je toont wel dat je interesse hebt en geeft aan dat je bezorgd bent.

moeilijk En dan kwam het moeilijkste van allemaal.

Terwijl ik vroeger veel dromen had, had ik

70

Hippocampus maart/april 2020

Terug op het water herleefde ik. Ik zocht een specialist die me in de goede richting duwde en ja, het is me gelukt. In september 2019 kreeg ik groen licht om opnieuw te duiken en mijn klok begon weer te tikken. Weer kunnen genieten van de onderwaterrust, ik ben bij de gelukkigen.

3 3

Stel 3

niet meteen oplossingen voor, want daar zit hij niet op te wachten. Hij wil gewoon zijn verhaal doen. Neem het gesprek niet over door over jezelf te vertellen, maar neem deel aan het gesprek door af en toe te herhalen wat je buddy heeft gezegd. Zo geef je aan dat je luistert en begrip toont.

Geef zelf geen advies, maar als je professionele hulp wil aanraden, stel dan voor om naar een vertrouwenspersoon of huisarts te gaan.

Eindig het gesprek op een positieve manier. De persoon met wie je sprak bedanken voor het vertrouwen is trouwens een goede manier om met een positieve noot af te sluiten.

Vergeet niet, iemand hierover aanspreken is even moeilijk als vertellen dat je je niet goed voelt.

3 3

3

Gelukkig hebben we binnen NELOS een team ter beschikking dat we steeds kunnen bereiken en inschakelen: het 'Mental Coaching Team'.  CHRISJE DEMUYNCK

Foto: Wim Bollein.

Wanneer duiken je leven is

Sinds 2005 bestaat binnen NELOS het 'Mental Coaching Team' dat gespecialiseerde begeleiding aan de getroffenen van een duikongeval of -incident en hun omgeving aanbiedt. Inmiddels deden we een 80-tal begeleidingen met een team van een 10-tal enthousiaste coaches verspreid over heel Vlaanderen met uiteenlopende leeftijden en diverse brevetten.

1/3 van de begeleidingen waren in het kader van een duikongeval met een dodelijke afloop. Onze hulp wordt dan ingezet om personen in de naaste omgeving te begeleiden (duikbuddy, clubleden en naaste familie), ook al was het overlijden geen rechtstreeks gevolg van het duiken op zich. We kunnen een clubdebriefing organiseren en volgen de directe nabestaanden en buddy's op via individuele gesprekken.

In de meeste (2/3) gevallen echter gaat onze ondersteuning naar het helpen bij: een slecht gevoel na een duikongeval (bijv. longoverdruk of deco) of 'bijna'-duikongeval; een duik waar een slecht gevoel aan wordt overgehouden (bijv. door slechte zichtbaarheid);

Foto: Stockphoto.

3

schuldgevoelens/verwijten 3

ten opzichte van een duikbuddy of instructeur.

Een kleine interventie (een goed gesprek met opvolging per telefoon, e-mail of huisbezoek) volstaat meestal. We blijven graag herhalen dat wij onafhankelijk zijn en handelen zonder oordelen of vooroordelen, en dat geen enkele commissie binnen NELOS onze informatie krijgt!

Je kan bij ons terecht op: het centraal meldpunt: André Vanhecke: 0032 493 19 25 56; ons e-mailadres: mentalcoaching@nelos.be.

Er wordt dan een speciaal opgeleide vrijwilliger aangeduid die de duiker en/of zijn omgeving bijstaat. Tijdens de werkuren mag je ook altijd naar het NELOS-secretariaat bellen. Op www.nelos.be/MC vind je meer info over de Sectie Mental Coaching en op www.nelos.be/artikel/mentale.hulp wordt de eerste mentale hulp bij duikongevallen beschreven. 

3 3

3

Hippoëzie

ELFRIE VAN POPPELEN, VOORZITTER SECTIE MENTAL COACHING

Visser van Ma Yuan onder wolken vogels varen onder golven vliegen vissen maar daartussen rust de visser golven worden hoge wolken wolken worden hoge golven maar intussen rust de visser

Foto: Konstantin32.

Lucebert

Hippocampus maart/april 2020

71

Foto: Paul Munzinger.

Bondsnieuws CMAS

CMAS steunt het 'Coral Reef Initiative' Het 'International Coral Reef Initiative' (ICRI) aanvaardde tijdens haar 34e Algemene Vergadering in Townsville, Australië, CMAS als nieuw lid. Meer dan 80 vertegenwoordigers van over de hele wereld kwamen er bijeen om te praten over de globale uitdaging voor de koralen en om hun belang en dat van de betrokken biotopen te promoten.

H

et ICRI werd in 1994 opgericht en is een informeel gezelschap van internationale organisaties, wetenschappelijke autoriteiten en ngo's. Zij wordt regelmatig erkend in documenten van de Verenigde Naties, die haar samenwerking en haar rol van spreekbuis in de internationale arena belicht.

Koraalriffen worden met verschillende uitdagingen geconfronteerd. Klimaatverandering, overbevissing, beschadigende vismethodes, kustontwikkeling, pollutie of landbouwafval, … bedreigen twee derden van de koraalriffen over de hele wereld.

Prof. Ralph O. Schill, voorzitter van de Wetenschappelijke Commissie van CMAS, gaf volgend commentaar: "Deze bedreigingen zullen leiden tot het verlies van de meest biodiverse mariene leefwereld. Dit vermij-

den vereist doorgedreven actie, zowel op globaal als op lokaal niveau".

Als lid van het ICRI verbindt CMAS zich ertoe om, samen met zijn partners, koraalriffen te beschermen en de bevolking bewust te maken van de verschrikkelijke vooruitzichten voor koraalriffen en de gevolgen ervan voor de natuur en de mens, alsook van de mogelijke opties voor actie door de gemeenschap.

Gedurende het Internationale Jaar van de Koraalriffen in 2018, heeft CMAS verschillende educatieve materialen, die informatie over koraalriffen verstrekken, gratis gepubliceerd en dat in verschillende talen. Scan me:

Er wordt aangenomen dat wereldwijd ongeveer 30% van de koraalriffen reeds vernietigd werd door menselijke activiteit.

Klimaatmodellen voorzien verbleking van bijna 90% van alle riffen tegen de helft van de eeuw. Verhoogde bescherming en ontwikkeling van de overgebleven riffen worden daardoor nog dringender. Elk individu kan zijn levensstijl aanpassen in die richting door bijvoorbeeld de CO2-uitstoot te verminderen, plasticafval te vermijden, voorzichtig te duiken en geen souvenirs uit koraalriffen mee te nemen, de nadruk te leggen op duurzaam toerisme en rifbeschermende projecten te steunen. PROF. DR. RALPH O. SCHILL, PRESIDENT OF SCIENTIFIC COMMITTEE

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

72

Hippocampus maart/april 2020

Bondsnieuws

De vinzwemproef.

Commissie Duikonderricht

Fysieke fitheidstesten Klaar voor 70 seconden apneu?

Op zondag 24 november 2019 stroomden onze toekomstige kandidaten 1*Instructeur enthousiast en ietwat gestresseerd het zwembad Strop in Gent binnen voor de jaarlijkse fitheidstesten.

Met 32 waren ze.

Het examen is gebonden aan een strikte tijdslijn die wordt opgevolgd door 3 groeps­ coördinatoren en hun mede-instructeurs, die mee onder water gaan om de kandidaten op een correcte manier te jureren.

In de eerste 3 groepen slaagden niet alle kandidaten er onmiddellijk in om de oefeningen vlekkeloos af te werken, maar na de herkansing en een grondige deliberatie hebben we 31 kandidaten proficiat mogen wensen met het slagen voor hun testen.

Tijdens de deliberatie kwam naar boven dat op volgende punten echt moet worden gelet: demonstratief uitademen op de schuine helling (laag-hoog); het correct uitvoeren van een schaarsprong; een arm boven het hoofd houden bij het opstijgen.

3 3 3

De vlotte gang van zaken kon enkel dankzij de efficiënte inzet en toewijding van vele competente NELOS-mensen, waaronder 2*I Frank Verstraete (Duikschoolverantwoordelijke Manta) voor de logistiek en zwembadbegeleiding, de toeziende ogen van John Maes en Glenn Tessens en de opgeroepen 2* & 3*Instructeurs. Inge Dekort verzorgde zoals jaarlijks de administratie en onze hoofdredacteur van de Hippocampus Ivo Madder was opnieuw de NELOS-fotograaf ter plaatse.

4 x 25 meter tussen de flessen.

Foto's (4): Ivo Madder.

G

emotiveerd en goed voorbereid gingen ze de strijd aan met de fysieke fitheidsproeven. Hierbij worden onze kandidaten getest. Enerzijds gaan we na of ze voldoende fysieke conditie hebben en voldoende snel kunnen recupereren, anderzijds kijken we of ze de stijlafwerking en de zelfcontrole kunnen behouden. Ze worden uitgedaagd om met een minimum aan recuperatietijd, namelijk 1 minuut, de verschillende oefeningen uit te voeren.

De oefeningen omvatten een luik met drie apneu-oefeningen (70 seconden stilstaande apneu, een ster van 5 minuten met 7 duikers en een parcours tussen twee flessen), telkens met slechts 1 minuut recuperatietijd, gevolgd door een fysieke oefening, namelijk 22 lengtes vinzwemmen in maximum 12 minuten.

De ster met 7 kandidaten.

Na het bekendmaken van de geslaagden werd de planning voor het 'lesgeven theorie' en 'lesgeven zwembad' besproken met de kandidaten onder leiding van Sven Vandekerckhove en Inge Dekort. 

STIJN LAMBRECHT

Hippocampus maart/april 2020

73

Bondsnieuws

Foto: Kevin Panizza - Dreamstime.com.

Audiovisuele Commissie

Opleidingen

onderwatervideografie 2020 wordt het jaar van verandering. Hoewel we elk jaar lovende woorden krijgen over de opleidingen, stelden we toch een serieus onevenwicht vast in het aantal geĂŻnteresseerden voor de 'Workshop Assistent-Onderwatervideograaf' en de 'Cursus onderwatervideografie' (OWV). De cursus OWV moet in 2020 dan ook veel praktischer worden. Terwijl de partij die de kracht van verandering belooft alles alleen maar doet stilstaan, voegen wij met de instructeurs OWV de daad bij het woord.

M

et het succes van de 'Workshop Assistent-Onderwatervideograaf' in gedachten, riepen we alle Instructeurs onderwatervideografie bijeen voor een brainstormsessie. Het doel van die sessie was na te gaan hoe we ook de aantrekkingskracht van de 'Cursus Onderwatervideografie' kunnen vergroten. In 2019 gaven we 17 uur aan theorielessen en slechts enkele uren praktijk. Die praktijk kwam overeen met de 'Workshop stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken' (de 'Workshop Assistent-On-

74

Hippocampus maart/april 2020

derwatervideograaf'), zij het in open water en niet in de duiktank. Hoewel stabiliteit bij onderwatervideografie erg belangrijk is, was het duidelijk dat we hier dubbel werk verrichten. Het enige stukje praktijk uit de cursus OWV verhuizen we dus naar de workshop. De theorieles (2 uur) in de workshop krijgt dan weer een meer audiovisueel karakter, waarbij we de nadruk zullen leggen op het praktische gebruik van de technieken bij videografie, het belichten en het spotter- en modellenwerk.

de cursus in een nieuw kleedje

De cursus onderwatervideografie werd helemaal herschreven. De 'oude' theorie, in de vorm van een 3 GB grote presentatie, blijven we updaten. Ze wordt behouden als

naslagwerk en kan door de cursisten gratis gedownload worden. Ook ex-cursisten kunnen dit bestand nog steeds downloaden. De nieuwe theorieles duurt slechts drie uur en wordt gegeven door verschillende instructeurs die elkaar afwisselen. In een notendop geven we uitleg over onder andere de structuur van een verhaal, filmtechnieken, belichting, compositie en montage. Daarna gaan we het water in. Er staan vier duiken onder begeleiding van instructeurs OWV op het programma.

Na elke duik geven zij tips en feedback om de volgende opnames te verbeteren. Zo wordt er op de eerste praktijkdag gestart met een scoutduik, waarbij cursisten samen met instructeurs de duikplek verkennen en ideeën opdoen voor een film en het maken van bepaalde shots. Die ideeën worden na die duik in een scenario gegoten, waarbij de instructeurs bijsturen. Nadien voeren de cursisten op basis van hun eigen scenario de filmduik uit. Na deze tweede duik worden de beelden op het droge bekeken en besproken in de hele groep. Op de tweede duikdag doen we dat opnieuw.

Met die kennis op zak en steeds een hulplijn beschikbaar, zijn de cursisten vrij om zelf nog bijkomende filmduiken te maken.

Op de laatste dag van de cursus brengen de cursisten hun beste 'shots' mee en worden de filmpjes gemonteerd onder begeleiding van een instructeur. Op het einde van de dag worden de gemonteerde films besproken.

en 175,00 euro voor niet-NELOS-leden. Dit is incl. 2 uur duiken in de duiktank Transfo in Zwevegem. Wanneer een alternatief geboden wordt voor de duiktank (met helder water waar je 2 uur aaneensluitend met je eigen duikuitrusting in mag), dan wordt de cursus 30,00 euro goedkoper.

cursusdata

Ten slotte passen we in 2020 ook de opleidingen tot Assistent-Instucteur Onderwatervideografie en Instructeur Onderwatervideografie aan. Het opleidingsformulier wordt overgenomen uit de opleiding fotografie (OWF I), waarbij het didactisch luik in eigen beheer wordt gehouden.

De data voor deze opleiding zullen ingepland worden in overleg met de deelnemers. Vanaf 5 inschrijvingen kan deze cursus plaatsvinden. Gezien we werken met gepassioneerde vrijwilligers, kan de kostprijs erg laag gehouden worden, nl. 100,00 euro voor NELOS-leden. Niet-NELOS-leden zijn ook welkom, maar betalen 200,00 euro en dienen een bewijs van verzekering voor te leggen. Via cursus.owv@nelos.be kan je inschrijven voor de cursus.

De 'Workshop Assistent-Onderwatervideograaf' blijft bestaan uit twee uur theorie en twee uur praktijk. Deze workshop kost dit jaar (2020) 75,00 euro voor NELOS-leden

ERIK DE GROEF VERANTWOORDELIJKE ONDERRICHT ONDERWATERVIDEOGRAFIE & INSTRUCTEUR ONDERWATERVIDEOGRAFIE

e-mail: cursus.owv@nelos.be

Advertentie

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

2/02/2017 15:57:28

G KORTIN G R O EP S S R E IK U VOOR D

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com Hippocampus maart/april 2020

75

Geneeskundige Commissie

Immersie longoedeem

1%

4%

1%

DCS

andere

Het klinisch onderzoek duikgeschiktheid wordt aangepast!

Op de voorbije Algemene Vergadering NELOS kondigden we het al aan: het duikgeschiktheids-

1% Arterieel gasembool

16% Hartprobleem

65% Verdrinking

onderzoek zal vanaf 2021 een flinke facelift ondergaan met verschillende structurele en praktische aanpassingen. De Geneeskundige Commissie heeft hiertoe besloten om diverse redenen.

H

et geschiktheidsonderzoek veranderde de laatste decennia weinig, de samenstelling en de kenmerken van de duikpopulatie deden dit echter des te meer.

Naast de 'klassieke' duikbrevetten en instructeurtitels zijn er immers ook opleidingen voor jeugdduikers, voor vrijduikers, voor technische duikers, enz. De verantwoordelijkheden die duikers dragen, kunnen ver uit elkaar liggen en zijn verbonden met de verschillende brevetten en het al dan niet instructeur zijn.

Ook de duikers zelf zijn geëvolueerd. Ze blijven langer duiken en dus ook op hogere leeftijd. Duiken is vaak één van de hobby's, waardoor de aandacht voor de conditie soms afneemt. De geneeskunde, op haar beurt, evolueert zodat mensen bepaalde aandoeningen vaker goed doorstaan en langer kunnen blijven duiken. Verschillende aandoeningen, waarmee vroeger niet gedoken kon worden, staan nu niet langer op de 'zwarte lijst'.

Het mag duidelijk zijn dat een 'eenheidsworstkeuring' dus niet meer toepasbaar is op deze grote, gevarieerde duikersgroep.

Wanneer we de ongevallenstatistieken van de voorbije jaren bekijken, merken we al geruime tijd een veel diverser beeld op dan

76

Hippocampus maart/april 2020

de klassieke 'duikongevallen', namelijk de barotraumata en decompressieongevallen.

Achterliggende oorzaken voor de ongevallen zijn vaak hart- en andere problemen.

De opdracht van de keurende arts is dus niet langer louter het voorkomen van de klassieke duikongevallen, maar gaat veel breder. De arts moet een inschatting maken van de algemene gezondheidstoestand van de duiker, de invloed hiervan op het duiken en vice versa en gerichte adviezen geven om de duikveiligheid en die van de mededuikers te vrijwaren.

Met deze herwerking willen we er als Geneeskundige Commissie voor zorgen dat het geschiktheidsonderzoek aangepast wordt aan de verschillende duikersprofielen, noden en verantwoordelijkheden.

Op die manier maken we een betere inschatting van eventuele risico's en willen we vooral meer duikers veilig verder laten duiken, met aangepaste 'à la carte' adviezen.

Meer duidelijkheid, zowel voor de duikers als voor de duikartsen, is eveneens een betrachting.

Doodsoorzaken 1992-2015

tietechnologie' (ICT), uiteraard volledig aangepast aan de privacyreglementering.

Zonder in dit artikel in detail te treden over het toekomstige duikgeschiktheidsonderzoek, willen we al wel meegeven dat de duiker hierin zelf een grotere verantwoordelijkheid zal krijgen. Opvolging tussen de verschillende 'lichamelijke' onderzoeken zal ondermeer gebeuren door middel van een vragenlijst. We kunnen niet genoeg benadrukken dat het zelf mee in handen nemen van veilig duiken, ook door het geven van correcte informatie over je gezondheidstoestand, cruciaal is voor je eigen veiligheid en die van je buddy. Dit 'ownership' wordt dus belangrijker in het herwerkte geschiktheidsonderzoek.

In de komende maanden zullen we jullie verder informeren over de invulling van het nieuwe duikgeschiktheidsonderzoek dat vanaf 2021 zal uitgerold worden. 

CATHERINE DE MAEYER, NAMENS HET BESTUUR VAN DE

Tenslotte zal ook administratie rond de keuring de 21e eeuw in getild worden, dit door gebruik te maken van een aangepast platform voor 'Informatie- en Communica-

GENEESKUNDIGE COMMISSIE

Buzocott P. DAN Annual Diving Report 2017.

Bondsnieuws

Bondsnieuws

Commissie Innovatief Sporten

Grenzeloos Spelplezier Op zondag 15 december was het Stedelijk zwembad van Aalst de plaats van afspraak voor jong en oud. Je kon er terecht voor een leuke namiddag Grenzeloos Spelplezier.

Uitslagen Aquathlon

Uitslagen +14

Uitslagen -14

-14

Spurt

Spurt

Goud: Wannes Declercq Zilver: Beren De Waegeneer Brons: Mauro D’Haese

Goud: Dries Witouck Zilver: Celine De Raedt Brons: Jarno Landuyt

D

-18

Trail

Goud: Bram Vandezande Goud: Beren De Waegeneer Zilver: Mauro D’Haese Brons: Wannes Declercq

Goud: Celine De Raedt Zilver: Kobe Galmart Brons: Jarno Landuyt

Goud: Yasmine Bauwens Zilver: Vic Vandevoorde Brons: Chinook Poupaert

-30

Stopboeiproef

Goud: Chinook Poupaert Zilver: Yasmine Bauwens Brons: Isolde Cornelis

Goud: Chinook Poupaert Zilver: Yasmine Bauwens Brons: Vic Vandevoorde

In Aalst passeerden verschillende proeven de revue, waarbij er voor elke oefening specifieke moeilijkheidsgraden waren voorzien. Dit resulteerde in 18 deelnemers met een leeftijd die varieerde tussen 10 en 54 jaar. Zij werden elk op hun eigen niveau uitgedaagd en ze konden deze aanpak duidelijk smaken.

Wil je ook eens komen proeven? De volgende federale wedstrijd vindt plaats op zondag 13 december 2020 in Aalst.

Regelmatig worden ook regionale wedstrijden georganiseerd. Alle informatie daarover vind je in de NELOS-agenda.

 NATALIE DECROCK

78

Hippocampus maart/april 2020

+30

Trail Goud: Mauro D’Haese Zilver: Beren De Waegeneer Brons: Wannes Declercq

Stopboeiproef Goud: Bram Vandezande Zilver: Mauro D’Haese Brons: Wannes Declercq

Goud: Dries Witoeck Zilver: Sabine Schuddink Brons: Yves Wilemsen

Foto's: Chinook Poupaert.

eze wedstrijd was een organisatie van de Commissie Innovatief Sporten, die met de ontwikkeling van spelkoffers en bijhorende fiches meer spel en plezier in de zwembadtrainingen wil brengen. Voor wie toch houdt van een beetje uitdaging, zijn er de Grenzeloos Spelpleziernamiddagen. Ter gelegenheid hiervan worden de oefeningen in een competitief jasje gegoten.

Bondsnieuws Service Club NELOS

Nieuws van de Service Club NELOS Ik ben hoegenaamd geen onheils­profeet, maar ik vind dat we in deze tijd van corona de toestand ernstig moeten nemen. De overheid heeft strenge maatregelen genomen, de medische wereld heeft richtlijnen verstrekt en ook NELOS zette stappen om coronabesmetting te voorkomen.

V

ermits alle evenementen op dit ogenblik verboden zijn, dus ook clubevenementen, zal de 'Service Club NELOS' als voorlopige maatregel en dit tot nader bericht geen sponsoring meer toekennen. Het is dus nutteloos om een aanvraag in te dienen zolang de maatregelen van de overheid van kracht zijn.

Wat daarna?

Wanneer alles terug normaal is, nemen we de draad weer op.

Iedere club of NELOS-organisatie kan dan financiële steun aanvragen. Er zijn echter voorwaarden aan verbonden. De aanvraag, voorzien van een gemotiveerd dossier, moet rechtstreeks bij de voorzitter van de 'Service Club NELOS' ingediend worden en niet via een tussenpersoon. Dit kan via het versturen van een e-mail naar guy.bosmans@nelos. be.

Uit dit dossier moeten duidelijk de promotionele initiatieven blijken, anders zal de Raad van Bestuur van de 'Service Club NELOS' de aanvraag nooit goedkeuren.

Om onnodige misverstanden te voorkomen kunnen we nu al melden dat clubfeestelijkheden, zoals groepsreizen, jubileumfeesten,

barbecues en opendeurdagen niet in aanmerking komen.

Bij gunstig advies moet de club, de duikschool of de NELOS-organisatie een attest bezorgen aan de 'Service Club NELOS' met daarop de vermelding van de activiteit, de datum en het gesponsord bedrag. Dit als bewijs voor de boekhouding van de 'Service Club NELOS'.

ter herinnering

Wat bieden wij aan de leden van de Service Club?

Leden die in het bezit zijn van een NELOS-brevet ontvangen ieder jaar hun CMAS-kaart. Ook duikers die bij een andere federatie een brevet behaalden, kunnen lid worden van de 'Service Club'. Zij krijgen echter geen CMAS-kaart, maar een lidkaart van de vereniging, de zogenaamde SCNkaart.

De 'Service Club' werd in 2005 opgericht om duikers bij NELOS te houden. Na een audit kwam naar voor dat heel wat duikers nog regelmatig gingen duiken, maar geen behoefte meer hadden om wekelijks te gaan trainen of clubactiviteiten mee te maken en ook geen interesse hadden om een hoger brevet of enig ander brevet te behalen. Zij kunnen terecht bij de 'Service Club NELOS'.

Wie echter wel nog interesse heeft om zich verder te specialiseren blijft dus beter in zijn of haar duikschool.

Onze leden genieten van dezelfde duikverzekering als de leden van een bij NELOS aangesloten duikclub. Daarnaast ontvangen zij vijf keer per jaar ons bondsblad Hippocampus.

Wij willen er nogmaals expliciet de aandacht op vestigen dat wij zeker niet de intentie hebben om leden weg te snoepen van NELOS-clubs, integendeel, wij willen enkel individuele duikers bij NELOS houden.

VOORZITTER 'SERVICE CLUB NELOS'

Wie vragen heeft over het lidmaatschap neemt best contact op met de voorzitter van de 'Service Club'. Dat kan via e-mail (guy. bosmans@nelos.be) of telefonisch op het nummer 015 22 56 72.  GUY BOSMANS,

Hippocampus maart/april 2020

79

Bondsnieuws Sectie EDIT

'Slimfit' – de metamorfose van de NELOS-Infomap Door het Brevettencomité (BC) werd in 2018 het initiatief genomen om de NELOS-Infomap, die over de jaren uitgegroeid was tot een dik boek, eens grondig aan te pakken. Onder het motto 'Less is more' en de vraag 'Wie zijn onze klanten?' werd de Infomap, zoals we hem tot nu toe kenden vorig jaar (2019) volledig herwerkt door Kris Vanderdonck.

H

ierbij werd gefocust op dat deel van het document dat door het merendeel van de duikers courant gebruikt wordt. Dat moest duidelijk en eenvoudig worden, naast coherent en intuïtief. Het document zoals het nu voorligt, is een praktische werktool geworden bij het luchtduiken voor gebruik aan de waterkant.

Deze versie is ook verder gealigneerd aan de ISO- & CMAS-regels. Dat zorgt voor een aantal wijzigingen die verder nog aan bod komen. De integratie van DIVES kreeg de nodige aandacht, wat heel belangrijk is als basis van het DIVES 2.0 project. In dit project is één van de eerste opdrachten de beschrijvingen van de proeven uit de Infomap geheel te integreren.

Wat is er dan uit de Infomap verdwenen?

Dit zijn vooral de hoofdstukken met een meer statisch karakter of deze die niet dagdagelijks gebruikt worden, zoals inschalingen, reglementen inwendige orde, enz. Ook de delen van de Sportcommissie en de info over duiken met gehandicapten werden elders beschikbaar gesteld. De teksten over deze onderwerpen kan je nu op de NELOS-website terugvinden, in het

80

Hippocampus maart/april 2020

documentencenter, onder NELOS-Infomap (nelos.be/artikel/nelos_infomap).

Hoe is het 'slimfit'-document opgebouwd?

Het bestaat uit de volgende onderdelen: • begrippen & definities; • het 'Algemeen duikreglement': het vroegere 'Veiligheidsreglement'; • opleidingen; • ongevallenmanagement.

Het vooraan samenbrengen van de begrippen en definities, maakt het lezen van het document makkelijker. Ook werden een aantal nieuwe begrippen ingevoerd, vooral belangrijk voor DIVES. Begrippen die eenduidiger bepalen wat bedoeld wordt met een duik in open water, een zeeduik met beperkt zicht of een zwembad. Deze verduidelijking zal verwerkt worden in DIVES 2.0. Tenslotte is er ook een overzicht van gebruikte afkortingen.

Het 'Algemeen duikreglement' is nu van toepassing voor alle luchtduikbrevetten, wat betekent dat ook het nitrox- en jeugdduiken hierin geïntegreerd werden. We spreken nu ook over het 'Algemeen duikreglement' en niet meer over het 'Veilig-

heidsreglement', omdat het verder gaat dan enkel veiligheidsaspecten.

Voorts werden een aantal regels opgenomen die voor velen misschien al evident waren: een materiaalcontrole van alle duikers (cfr. buddy-check), zowel naar volledigheid als naar functionele werking van de uitrustingsstukken, het aan- en afmelden bij de oppervlakteveiligheid (indien die aanwezig is) en voor de duik dient elke duiker spontaan de Algemeen Duikverantwoordelijke en de duikleider in te lichten over zijn brevet, administratieve verplichtingen, ervaring, beperkingen (incl. medische), individuele wensen, proefintenties, successieve duiken en elk ander gegeven dat relevant kan zijn voor de beoogde duik.

Dat was tot op heden, hoe evident ook, geen reglementaire verplichting.

Het 12-puntenduikplan werd herwerkt wegens het niet meer opportuun zijn van 'deep stops' als extra veiligheid en er wordt nu aanbevolen om dit plan te gebruiken als basis van onze duikplanning.

Het tweede deel, het deel opleidingen, werd grondig herwerkt en naast een algemeen overzicht is er nu voor elke opleiding

een vaste structuur naar analogie met de ISO-regelgeving: bevoegdheden, voorwaarden tot deelname, theoretische kennis, zwembadproeven, open water en de noodzakelijke voorwaarden tot certificatie worden nu voluit per brevet beschreven.

De beschrijving van de opleiding Assistent-Instructeur (AI) werd herwerkt met de NELOS-logica als primair uitgangspunt en in tweede orde volgens de VTS-structuur.

Ook voor de instructeursbrevetten werd een analoge uitwerking voorzien.

Wat is er dan inhoudelijk veranderd?

Theorie: Er is per brevet een update gebeurd van de vereiste theoretische kennis en waar nodig is dit aangevuld om tegemoet te komen aan de ISO-normering. Er komt voor alle brevetten een onderdeel NELOS dat hoofdzakelijk de NELOS-reglementering bevat die voordien nergens bij hoorde: • Structuur, opleidingen en voordelen van aansluiting bij NELOS. • Verzekering en aansprakelijkheid binnen NELOS. • Bevoegdheden en beperkingen van het eigen NELOS-brevet.

• Gedragscode van de NELOS-duiker.

• Communicatie door de NELOS-instructeur.

Ook zeemanschap werd toegevoegd als vereiste theoretische kennis. Per brevet wordt bepaald welke lessen verplicht zijn, wie er les mag geven en wie mag evalueren. Bijv.: de theorielessen van 3*Duiker mogen gegeven worden door een autonome instructeur, de NELOS-club of -school.

Het examen 3*Duiker mag enkel door een duikschool georganiseerd worden. Tot slot zijn er transparantere slaagcriteria beschreven.

Examen theorie: Vanaf heden wordt verwacht dat het theorie-examen in alle duikscholen dezelfde wegingsfactor en slaagcriteria krijgt. Mondeling en/of schriftelijk theorie-examen, tenzij anders bepaald.

Elk onderdeel van het examen staat op 20 punten, tenzij anders bepaald. Om geslaagd te zijn moet de kandidaat minstens 50% halen op elk onderdeel van het examen met een totaal van minstens 60% op het geheel van het examen, tenzij anders bepaald. Om een vrijstelling voor een onderdeel te bekomen bij een herexamen, moet de kandidaat 60% halen op het onderdeel.

Zwembad: De basistechnieken werden verder verfijnd en de protocollen zijn nu

THEORIE Onderdeel

1*D

2*D

3*D

4*D/ AI

1*I

2*I

3*I

BND

GND

NI

NELOS

–

1

1

1

1

1

1

–

1

1

Fysica

–

1

1

1

1

1

1

–

1

1

Geneeskunde

–

2

2

2

2

2

2

–

2

2

Decompressietechnieken

–

2

2

2

2

2

2

–

2

2

Materiaal

–

1

1

1

1

1

1

–

1

1

Zeemanschap

–

1

1

1

1

1

1

–

–

–

Praktisch duiken

–

2

2

2

2

2

2

–

2

2

Fauna en flora

–

–

–

1

1

1

1

–

–

–

NIVEAU Nr.

Doelstelling

Omschrijving

0

Niet van toepassing

Geen deel van de leerstof.

1

Informatief

Op de hoogte zijn, tijdens de les aangehaald, geen examenvragen.

2

WETEN

Eenvoudig herhalen en herinneren.

3

INZIEN

Inzien en begrijpen.

4

TOEPASSEN

Gebruiken (in nieuwe situaties), oefeningen maken en verbanden leggen.

5

INTEGREREN

Volledig eigen gemaakt, zelf les kunnen geven.

opgedeeld in logische onderdelen (zijnde dalen/bodem/stijgen/oppervlakte). Ook in dit onderdeel wordt er duidelijk aangegeven welke lessen verplicht zijn, wie les mag geven en wie mag evalueren. Nieuw is dat voor de zwembadproeven de slaagcriteria werden uitgewerkt in functie van het niveau en dit naar analogie met de openwaterproeven.

Open water: De algemene richtlijnen werden gemeenschappelijk gemaakt voor duikleidingen en proeven. Een aantal proeven werd hernummerd of krijgt een nummering. Er is expliciet verduidelijkt dat bij een proef met redding een technische redding de standaard is, naast de bestaande krachtredding in de opleiding 4*D. Het protocol voor de duikleidingen en de proeven werd per brevet dieper uitgewerkt, met slaagcriteria per niveau.

Meer details over de overige aanpassingen kan je vinden op de NELOS-website in de PowerPointpresentatie (PPT) van de bijscholing over dit onderwerp.

Ik zou nog willen benadrukken dat de aan-

vullingen in de nieuwe Infomap impact hebben op diverse reeds bestaande documenten en dat die momenteel binnen de Sectie EDIT in kaart worden gebracht om vervolgens eveneens herwerkt te worden. Dat zal wat tijd vragen, maar we zijn er volop mee bezig. Zo zal er bijvoorbeeld binnenkort een PPT over zeemanschap beschikbaar zijn.  LUTGART STALS, VOORZITTER SECTIE EDIT, MEDE-COÖRDINATOR DIVES 2.0 PROJECT

Bemerkingen of vragen?

Indien je bemerkingen of vragen hebt over de NELOS-Infomap of een document dat daaraan gelinkt is, stuur dan een e-mail naar INFOMAP@nelos.be.

Beperk je wel tot één onderwerp per e-mail, omdat we dit jaar een geautomatiseerd verwerkingssysteem hebben ingevoerd om al jullie suggesties vlotter te kunnen verwerken en op te volgen.

Hippocampus maart/april 2020

81

Bondsnieuws

Foto: francescoridolfi.com

Commissie Redactieteam Hippocampus

Online vergaderen met Microsoft Teams Meerdere commissies, secties en werkgroepen vergaderen binnen NELOS regelmatig online. Ten gevolge van de richtlijnen naar aanleiding van het coronavirus worden we gedwongen nog meer gebruik te maken van het vergaderen op afstand.

H

et redactieteam Hippocampus had al eens eerder online vergaderd, toen nog met 'Skype voor bedrijven'. Ongeveer een jaar geleden is men bij NELOS overgestapt naar het online vergaderen via Microsoft Teams. Omdat we niet meer in het Duikershuis mochten vergaderen, moest onze laatste redactievergadering via deze nieuwe tool gebeuren. Het was even zoeken naar hoe dat in zijn werk gaat. Voor sommige redactieleden ging dat vlot, voor anderen was de opstart wat moeilijker. We delen graag de beleving van onze teleconferentie (of was het een videoconferentie?). Sommigen deden dit via https://teams.microsoft. com, anderen via een app op hun tablet, een app op hun laptop of het programma Teams op hun vaste computer, al dan niet met een koptelefoon met microfoon.

Er zijn meerdere manieren om te vergaderen met Microsoft Teams. Je kan gebruikmaken van een app die op je smartphone of tablet (zowel iOS, Android en Windows Phone) geĂŻnstalleerd is of van een programma op je computer of laptop (Windows of Mac) of je werkt gewoon via je browser (Internet Explorer 11, Microsoft Edge, de nieuwste versie van Chrome of de nieuwste versie van Firefox).

Teams openen via het internet Als voorbeeld neem ik Chrome. Open in je browser https://outlook.office.com en log in met je NELOS-account. Je komt nu in je mailbox van je NELOS-mailadres terecht, door de meesten onder jullie wel gekend. Links bovenaan zie je 9 witte bolletjes die een vierkant vormen. Klik daarop.

Er vouwt een pop-up venster open, waarin

Microsoft Office 365 is een verzameling van internetdiensten, bedoeld voor bedrijven, thuisgebruik en het onderwijs. NELOS heeft een Office 365 bedrijfslicentie, wat inhoudt dat al wie een e-mailadres heeft dat eindigt op @nelos.be kan werken met de verschillende programma's of apps die in Microsoft Office 365 zitten. De apps Outlook, Word, Excel, OneDrive, OneNote, Sharepoint, Teams, Planner, ‌ worden dan ook vlot gebruikt door het NELOS-secretariaat en de -commissies.

82

Hippocampus maart/april 2020

je verschillende Office 365 apps ziet staan.

Zie je Teams daar niet tussen staan, klik dan op 'Alle apps' en klik in het lijstje op Teams. Je kan natuurlijk ook direct naar https://teams.microsoft.com gaan en daar inloggen met je NELOS-account.

Net zoals een andere vergadering plan je een online vergadering in. Dit kan bijv. gebeuren door de voorzitter of secretaris. In ons geval was ik het, als hoofdredacteur.

We maakten ook gebruik van een gedetailleerde vergaderagenda, wat wel gemakkelijk is om de draad niet te verliezen tijdens de vergadering. Die voorbereiding, eigenlijk een voorbereidend verslag, maken we op in Microsoft Word en iedereen krijgt die op voorhand doorgemaild. Je kan echter ook gebruikmaken van Microsoft OneNote voor je voorbereiding, daarin kan je vanuit Teams tijdens de vergadering data toevoegen.

Hoe een vergadering plannen?

De agenda in Teams is verbonden met de Exchange-agenda. Met andere woorden, wanneer je een vergadering plant in Outlook (in je NELOS-Outlook-agenda), dan

wordt die weergegeven in Teams en omgekeerd. Elke vergadering die wordt gepland in Teams, wordt automatisch omgezet in een online vergadering. Op https://bit.ly/ Teams-plan-meeting vind je meer info over het plannen van vergaderingen in Teams.

Deelnemen aan een Teams-vergadering op internet Heb je de Teams-app nog niet? Dan kan je toch deelnemen aan een Teams-vergadering. Iemand plant een vergadering in en daar krijg je een uitnodiging van via een e-mailbericht. Selecteer 'Deelnemen aan Microsoft Teams-vergadering' in het e-mailbericht met de uitnodiging.

Op het scherm dat opent, krijg je twee keuzes: D De Windows-app downloaden D Deelnemen op internet.

Selecteer 'Deelnemen op internet', klik op aanmelden, log in met je NELOS-account en klik op 'Nu deelnemen'. Kies de gewenste audio- en video-instellingen (als de micro bijv. doorstreept staat, dan kan men je niet horen spreken, dus schakel die in). Afhankelijk van de instellingen van de vergadering zit je nu in de chat of ga je naar een lobby waar deelnemers je kunnen toelaten.

Deelnemen aan een Teams-vergadering via de app Heb je Teams geïnstalleerd? Selecteer dan 'Deelnemen' in een uitnodiging voor een Teams-vergadering. Klik nu op 'Deelnemen aan Microsoft Teams-vergadering'. Kies de gewenste audio- en videoinstellingen. Selecteer 'Nu deelnemen'.

online redeactievergadering Ik had de uitnodiging zo ingesteld dat alle redactieleden 15 minuten voor de vergadering een melding kregen, maar niet iedereen heeft zijn digitaal kantoor zo ingesteld dat hij of zij een melding krijgt op bijv. de smartphone. Dus moest ik sommige leden even bellen om te melden dat de vergadering was begonnen. Na 25 minuten zat iedereen online te vergaderen, enkelen pas nadat we ze zelf aangevinkt hadden om deel te nemen en één lid had wat telefonische begeleiding nodig.

De teleconferentie begon om 19.00 uur

(eigenlijk pas echt om 19.30 uur, wanneer iedereen in de online vergadering zat).

Door omstandigheden (vakantie, werk, ziekte) kon niet iedereen van het redactieteam deelnemen, maar we waren toch met tien. Eigenlijk liep het vergaderen wel vlot, behalve op momenten dat er iemand telefoon kreeg. Die ging een paar meter van zijn computer zitten, maar toch stoorde dat de vergadering; we konden het persoonlijk gesprek vlot meevolgen. De oplossing: klik even op het pictogram van je microfoon om hem uit te schakelen. We ontdekten zelfs dat je de micro van iemand anders kan uitschakelen als die zelf niet doorheeft dat hij storend werkt. Een koptelefoon met microfoon zorgt blijkbaar niet altijd voor een betere geluidskwaliteit.

Omdat niet ieder lid een goede internetverbinding had, schakelden we het videobeeld uit. Voor de planning van artikels en voor de opvolging van de status (nalezen, foto's selecteren, klaar voor lay-out, pdf nalezen, enz.) maken we gebruik van Microsoft Planner. Deze app kan je ook oproepen via Teams, maar telkens ik daar aanpassingen in deed, viel de verbinding met één van onze redactieleden weg. Haar bandbreedte op het internet was niet stabiel. Ze terug laten deelnemen kon enkel door haar in de lijst van deelnemers opnieuw te activeren. Dan maar verder vergaderen zonder de Planner in beeld. Gelukkig hebben we onze uitgebreide agenda waar de artikels en hun status eigenlijk ook allemaal in opgesomd staan.

Tijdens de vergadering hield Chrisje, onze secretaris, de aanpassingen aan de status en de nieuw ingeplande artikels zorgvuldig bij in Word op haar iPad, waarmee ze ook online aan het vergaderen was.

Tegen het einde van de vergadering, die toch bijna twee uur duurde, kregen we opnieuw storende elementen. We hoorden geluiden zoals iemand die de afwas aan het doen was of het stapelen van borden.

Dus toch nog wel wat werkpuntjes voor volgende keer.

Een online vergadering is wel nuttig, maar kan niet altijd een fysieke (redactie)vergadering vervangen. Hopelijk is de coronacrisis snel achter de rug, zodat we terug in het Duikershuis kunnen vergaderen. Succes met het online vergaderen!  IVO MADDER

Enkele aandachtspunten en tips: D Zorg voor een stabiele internetverbinding.

D Kies voor een stille ruimte.

D Kies voor een goede belichting.

D Chatten: iedereen kan ook de chat activeren (komt rechts in balk) en zo kunnen personen, zonder de audio te storen, alvast opmerkingen en vragen in de chat intikken, waarop dan kan gereageerd worden door de voorzitter. Héél handig voor grotere groepen.

D Duid een gespreksleider aan: de voorzitter geeft het woord beurtelings aan de deelnemers. Het is aan de voorzitter om in het oog te houden wie iets wil zeggen en ervoor te zorgen dat deze personen beurtelings aan het woord komen.

D Geef aan wanneer je wil spreken: deelnemers die iets willen zeggen, geven dat aan in de chatbox. De voorzitter geeft het woord. De ondervoorzitter geeft in de chatbox met een duimpje aan dat de vrager aan het woord is geweest.

D Audio, als je met meer dan enkele mensen vergadert: laat iedereen effectief zijn microfoon uitzetten (je kan zelf al starten met iedereens micro af te zetten) en benadruk: enkel aanzetten bij het spreken, zodat de huidige spreker optimaal te horen is.

D Audio heeft voorrang op video: wie niet aan het woord is, schakelt best de camera uit! Dit is te belastend voor het systeem. Geen video bij grotere aantallen!

D Laat elkaar uitspreken en spreek niet door elkaar.

D Probeer andere computertoepassingen zoveel mogelijk te sluiten, omdat ze bandbreedte innemen.

D Leg doelstellingen vast van de online meeting: om duidelijkheid te scheppen is het goed om eerst de verwachtingen te bespreken van de digitale vergadering. Die zijn vaak anders dan bij 'echte' vergaderingen. Probeer ook enkele duidelijke richtlijnen af te spreken, waardoor de gebruikerservaring voor iedereen zo optimaal mogelijk is. Een richtlijn kan bijvoorbeeld zijn dat iedereen de micro afzet, wanneer hij niet aan het woord is.

D Zorg voor een korte plas- en drinkpauze na een uur vergaderen?

Hippocampus maart/april 2020

83

B

E

L

G

Blijf in uw kot. Houd afstand. Red levens.

De uitgevers van kranten en magazines danken alle medisch personeel en zorgverstrekkers voor hun tomeloze inzet voor onze gezondheid.

E

N

Bondsnieuws NELOS-info's

Het coronavirus De eerste weken van maart werden er door onze liga meerdere NELOS-info's en andere berichten i.v.m. het coronavirus (COVID-19) verzonden. We brengen hier een korte samenvatting.

E

ind vorig jaar brak in China een nieuw coronavirus uit. Inmiddels bereikte het virus ook ons land en grijpt het in ijltempo om ons heen. Ons dagelijks leven wordt hierdoor grondig verstoord en ook voor onze duiksport heeft het ingrijpende gevolgen. In samenspraak met de overheden, sportfederaties en onze eigen Geneeskundige Commissie werden een aantal maatregelen genomen. Het Duikonderricht rekent erop dat alle leden ze ter harte nemen. NELOS adviseert jullie om tijdelijk: D lessen en examens op te schorten; D clubevents te annuleren; D vergaderingen te annuleren, te verplaatsen naar een latere datum of te vervangen door meetings via videoconferencing.

Concreet betekent dit dat: D De Academische zitting in Geel niet doorgaat; de instructeurs die hier gepromoveerd zouden worden, krijgen voorlopig de titel van 1*I vanaf 29 maart en zullen op een later moment worden uitgenodigd om het sluitstuk, namelijk de ethiek en deontologie van NELOS-Instructeur te aanhoren en hun stempel en CMAS-kaart in ontvangst te nemen.

D De opleiding Duiker-Hulpverlener in het voorjaar wordt geannuleerd; duikers die hierdoor later op het jaar, en voor het examen 4*D of AI in het najaar, problemen zouden ondervinden kunnen genieten van een uitzonderingsmaatregel tot het examen van 17 oktober 2020. Hiervoor dien je contact op te nemen met het Duikonderricht via het NELOS-secretariaat (secretariaat@nelos.be).

D Examens 4*Duiker en/of Assistent-Instructeur: die worden uitgesteld; van zodra de maatregelen met betrekking tot het coronavirus worden versoepeld, zal het NELOS-secretariaat contact opnemen om een nieuwe examendatum in te plannen.

secretariaat Naar aanleiding van de recente ontwikkelingen heeft NELOS beslist om het Duikershuis in Mechelen te sluiten vanaf woensdag 18 maart 2020 en dit tot nader bericht. Dit heeft

tot gevolg dat volgende zaken tijdelijk niet uitgevoerd kunnen worden: • homologaties/inschalingen: de opleidingen die via DIVES worden afgewerkt, worden in de mate van het mogelijke wél uitgevoerd; • boetiekbestellingen kunnen niet verstuurd of opgehaald worden, ook niet in de regio’s; • post ontvangen/brievenbus leegmaken; • telefoon opnemen (015 29 04 86); • vergaderingen/bezoeken.

Het personeel blijft in de mate van het mogelijke van thuis uit werken en is hierdoor nog steeds bereikbaar via het welgekende e-mailadres secretariaat@nelos.be. Zij zullen trachten om zo vaak mogelijk hun mails te checken en je verder te helpen. Begrijp wel dat het reageren op e-mails iets langer kan duren tijdens deze periode.

In geval van nood kan je contact opnemen met onze voorzitter Ronny Margodt. Dit kan via zijn e-mail ronny.margodt@nelos.be of telefonisch via 015 20 61 58.

algemene bepalingen • Personen met luchtwegklachten en/of koorts wordt gevraagd thuis te blijven en contact op te nemen met de huisarts voor verder advies.

• Het nastreven van een optimale handhygiëne wordt geadviseerd, namelijk: Was je handen regelmatig en grondig met water en zeep.

Moet je hoesten? Doe dat in een papieren zakdoekje of in de binnenkant van jouw elleboog.

Gebruik papieren zakdoekjes bij het niezen of snuiten en gooi ze weg in een afsluitbare vuilbak.

Vermijd om handen te geven. Begroet elkaar met een zwaai of met de elleboog.

Probeer erop te letten jouw gezicht zo weinig mogelijk aan te raken met je handen.

Voor niet-duikgerelateerde vragen met betrekking tot het coronavirus kan je contact opnemen met het Federaal Telefoonnummer Coronavirus 0800/14689 (gratis).

) ) ) ) ) )

Vermits alle sportaccomodaties tot 5 april 2020 gesloten zijn, kunnen zwembadtrainingen voorlopig niet meer doorgaan. Mogelijk wordt de sluiting zelfs verlengd.

Kan er nog gedoken worden?

Vrijwel alle Belgische duikplaatsen zijn momenteel gesloten en het zou van weinig burgerzin getuigen om naar Nederland te rijden om in de Oosterschelde te duiken.

Bovendien heeft de regering ondertussen verregaande maatregelen ingevoerd, waarbij enkel nog strikt noodzakelijke verplaatsingen toegestaan zijn. Het is geen echte 'lock down', want voedingswinkels, supermarkten, apotheken, krantenwinkels, dierenvoedingswinkels en banken zullen open blijven. "Als federatie ondersteunen we de beslissingen van de overheid en bijgevolg is sportduiken verboden zolang de richtlijnen inzake COVID-19 van kracht zijn. Wij betreuren dat sommigen toch een duikuitstap plannen. Duikers worden verondersteld solidaire mensen te zijn die er alles aan doen om anderen te beschermen en zichzelf nooit in gevaar te brengen. We wijzen er tevens op dat de ziekenhuizen en recompressiecentra niet in staat zijn om prioriteit te geven aan het operationeel houden van herdrukkingskamers, met alle gevolgen vandien. Besef ook dat wie tegen de wettelijke regelingen in gaat duiken zich in een onverzekerbare positie begeeft", meldt Ronny Margodt, namens de Raad van Bestuur NELOS en de Commissie Duikonderricht.

In de huidige context die stilaan op een staat van beleg begint te lijken, zitten heel wat mensen met vragen, zowel persoonlijke, als in verband met hun club of cluborganisatie.

Heb je duik- of reisgerelateerde vragen in verband met het coronavirus, dan kan je de Geneeskundige Commissie contacteren via: gencom_bestuur@nelos.be.  MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

Krijg je de NELOS-info's niet aan? Weet dan dat je ze ook altijd kan downloaden via het documentencentrum (www.nelos. be/documentencentrum).

Hippocampus maart/april 2020

85

Bondsnieuws

Het NELOS zwembad apneu kampioenschap 2020 Statische apneu.

H

et competitieve vrijduiken is bij de meeste sportduikers vooral bekend door zijn dieptedisciplines in open water: 'Constant weight', 'Free immersion', 'Variable weight', enz. Maar er zijn ook minder gekende disciplines.

Wie nog nooit van 'Skandalopetra', 'the Jump Blue' of 'Speed-Endurance' apneu gehoord heeft, kan altijd eens een kijkje nemen op de CMAS-website bij: www. cmas.org/apnoea/about-2021032621.

Maar daar was het weer niet naar en ook de locatie niet. In ons geval ging het over een zwembadcompetitie.

Wij vrijduikers trainen in het zwembad niet alleen om onze prestaties in open water te verbeteren, het maakt deel uit van de sport en van de competitieve disciplines. We waren voor deze wedstrijd met 13 deelnemers die zich ingeschreven voor 4 disciplines:

86

Hippocampus maart/april 2020

•

•

statische apneu: de bedoeling is simpel, zolang mogelijk je adem inhouden. De uitvoering is dat niet altijd, je ligt op je buik in het water op zoek naar volledige relaxatie. In het begin gaat alles vlot, maar de CO2-prikkels komen vroeg of laat. Het kunnen omgaan met die contracties en hierbij je relaxatie aanhouden, zorgt voor langere apneus. dynamische apneu met bi-vinnen: de bedoeling is om een zo groot mogelijke afstand onder water af te leggen, gebruik makende van bi-vinnen. Hierbij draait het natuurlijk, net zoals bij de statische apneu, om maximale relaxatie en het kunnen omgaan met de CO2-prikkels enerzijds, ander-

•

•

zijds zorgen een efficiëntie vintechniek en keerpunten ook voor extra meters. dynamische apneu met monovin: dezelfde discipline als de dynamische met bi-vinnen, maar nu met de monovin.

Met de monovin geraak je met minder inspanning veel verder, maar het is technisch een moeilijkere discipline om de juiste zwemslag te hebben, maar vooral om de keerpunten efficiënt te maken. Je moet natuurlijk ook over een monovin beschikken, wat maakte dat aan dit onderdeel maar twee atleten deelnamen. dynamische apneu zonder vinnen: de naam zegt het zelf, zo ver mogelijk on-

Mentale voorbereiding op een dynamische apneu met vinnen.

Foto: Adrian Lis.

Zondag 9 februari 2020, storm Ciara trekt over ons land.

Overal worden draconische maatregelingen getroffen.

Alle grote en kleine sportevenementen worden afgelast: het voetbal, de Superprestige veldrijden, parken en bossen worden gesloten, … alleen het NELOS apneu kampioenschap in Aarschot gaat door.

Foto: Adrian Lis.

Sportcommissie

der water zwemmen zonder vinnen. We maken hiervoor gebruik van een aangepaste schoolslag, waarbij de glide tussen de been-en armslag gemaximaliseerd wordt. De voortbeweging is minder efficiënt dan met vinnen en de meeste atleten geraken dan ook iets minder ver.

Bij iedere discipline wordt op voorhand gevraagd je doeltijd of -afstand op te geven.

Wanneer je de voorgestelde tijd of afstand niet haalt, krijg je strafpunten. De doeltijden worden gebruikt om de startvolgorde te bepalen en dienen ook als richtlijn voor de veiligheid.

In elke discipline strijden de deelnemers tegen elkaar, maar eigenlijk vooral tegen zichzelf. Hoewel het een wedstrijd is, gaat het voor de meesten van ons vooral over het verbeteren van de eigen prestaties.

Als je een apneu op je maximum doet, dan zoek je ook de grenzen van je kunnen op, van je CO2 tolerantie, van je O2-vermogen. Door relaxatie en een zo goed mogelijke techniek probeer je nog iets langer onder te blijven en nog iets verder te geraken.

Bij het trainen in het zwembad en het oefenen van onze maximum prestaties, is veiligheid altijd de prioriteit. Tijdens een competitie wordt hier nog eens extra de nadruk

op gelegd. Dat zorgt ervoor dat een wedstrijd het ideale moment is om een personal best proberen te verbeteren. Als deelnemer durf je dan al ietsje dieper gaan en je grens iets verder te leggen. Meestal merk je dan dat je prestatie ook beter is (als de druk van een wedstrijd je geen parten speelt natuurlijk).

Soms ga je die grens over en kom je boven met een LMC ('Loss of Motor Control', ook wel samba genoemd) of een volledige blackout. De bedoeling is dit te vermijden, maar je kan geen grenzen opzoeken zonder dat er af en toe eens over gegaan wordt. Dit is ook geen drama met de juiste veiligheidsmaatregelen en het correct ingrijpen van de veiligheidsduiker.

Een LMC of black-out zorgt wel automatisch voor een diskwalificatie (DQ) binnen die discipline. Omdat je lichaam even in overdrive geweest is, is het ook gedaan voor die dag.

De eventuele voorgaande prestaties (binnen andere disciplines) blijven wel geldig.

Foto: Adrian Lis.

Briefing en opvragen aan welk wedstrijdonderdeel er meegedaan wordt.

De jury beoordeelt iedere deelnemer voor, tijdens en na de apneu. Op het einde geeft ze een eindoordeel: • witte kaart – alles is goed gegaan: alles is OK na het oppervlakteprotocol, de tijd of afstand geldt; • rode kaart – de performance wordt niet gevalideerd (DQ): er was een samba of black-out, er werd te laat vertrokken of er is een andere procedurefout gemaakt; Hippocampus maart/april 2020

87

Foto: Adrian Lis.

Statische apneu.

Bondsnieuws Sportcommissie

•

gele kaart – de prestatie is in beraad: er waren zaken die op het randje waren, de jury kan binnen de 3 minuten geen beslissing nemen. Om de competitie niet te onderbreken, zal de eindbeslissing genomen worden op het einde ervan.

Statische apneu (STA): Naam

Ik had mezelf voor twee disciplines ingeschreven. Ik had 3 minuten opgegeven voor de statische apneu en 80 meter voor de dynamische met bi-vinnen. Mijn statische apneu ging helemaal niet zoals gepland, waarschijnlijk speelde de stress van een eerste competitie me parten. Hierdoor kwam ik na 2 min 29 boven. Te vroeg en dus kreeg ik best wat strafpunten. Me herpakken voor de dynamische apneu was de boodschap. Slechter dan dit kon het toch niet gaan … En jawel, ik heb niet enkel de beoogde 80 meter, maar zelfs de 100 meter kunnen halen. Een persoonlijk doel dat eigenlijk nog ver afstond.

Ranking

Reëel (min sec)

Voorstel (min sec)

Bart Van Wonterghem

1

5 min 3 sec

4 min

Clément Guyomard

2

4 min 19 sec

3 min

Fabian Dammekens

3

4 min 6 sec

3 min

Roeland Maes

4

4 min 3 sec

3 min 30 sec

Els Van Dyck

5

3 min 50 sec

2 min 30 sec

Lotte Vanhamel

6

3 min 46 sec

2 min

Elisabeth Schalenbourg

7

3 min 22 sec

3 min

Steven Bokken

8

3 min 2 sec

3 min

Tom Uyttersprot

9

2 min 37 sec

2 min 30 sec

Dries Valgaeren

10

2 min 32 sec

2 min 30 sec

Pieter Van den Wyngaert

11

1 min 52 sec

3 min

disqualified

3 min

Gwendoline Troispont

Dynamische apneu met monovin (DYN):

Dynamische apneu met bi-vinnen (DYN-BF):

Naam

Naam

Ranking

Reëel (meter)

Voorstel (meter)

Ranking

Reëel (meter)

Voorstel (meter)

Roeland Maes

1

100

75

Roeland Maes

1

107

105

Lotte Vanhamel

2

75

40

Pieter Van den Wyngaert

2

100

80

Steven Bokken

3

93

75

Elisabeth Schalenbourg

4

80

60

Dynamische apneu zonder vinnen (DNF):

Lotte Vanhamel

5

75

40

Naam

Walter Van Nieuwenhove

5

75

75

Bart Van Wonterghem

7

70

60

Clément Guyomard

8

67

50

Tom Uyttersprot

9

66

60

Fabian Dammekens

10

64

60

Dries Valgaeren

11

62

60

Ranking

Reëel (meter)

Voorstel (meter)

Roeland Maes

1

100

100

Clément Guyomard

2

56

50

Walter Van Nieuwenhove

3

50

50

Tom Uyttersprot

4

43

25

Gwendoline Troispont

disqualified

60

Lotte Vanhamel

5

40

20

Bart Denys

disqualified

110

88

Hippocampus maart/april 2020

Mentale voorbereiding op statische apneu.

Foto: Adrian Lis.

Geen competitie zonder uitslagen, vandaar de officiële uitslagen:

Er worden weinig of geen officieel erkende CMAS-records bijgehouden in Vlaanderen. Er zijn zeker vrijduikers in Vlaanderen die beter kunnen dan wat wij zondag gepresteerd hebben, maar toch bij deze een pleidooi om de volgende uitslagen ergens officieel te registreren. We moeten ergens starten om onze prestaties bij te houden. En voor wie denkt ons te kunnen overtreffen, is er altijd de NELOS-vrijduikcompetitie 2021!

De sfeerbeelden van deze happening werden samengevoegd tot een video, die je kan bekijken via onderstaande QR-code.

Foto's (2): Adrian Lis.

Bij deze nog eens een dikke pluim aan de volledige organisatie: de organisator Francois Vissers en juryleden, Alain Vandenberghe en Walter Mellaerts, de 'safeties', de NELOS Sportcommissie, duikclub ScyllaDiving en iedereen die dit unieke event mogelijk heeft gemaakt. De namiddag verliep zeer vlot, alles was tot in de puntjes in orde en de veiligheid werd optimaal bewaakt.  PIETER VAN DEN WYNGAERT

Sommige deelnemers deden vooraf yoga-oefeningen.

De deelnemers van de NELOS-vrijduikcompetitie 2020.

Hippocampus maart/april 2020

89

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Exploratiestage De laatste duik wordt afgesloten met een glaasje cava.

Samen decompresseren aan het touw van de vaste boei.

Vorig jaar brachten we een verslag door drie deelnemers aan de Exploratiestage, dit jaar een verslagje door de verantwoordelijke.

Olivier Malbrancke leerde ons knopen leggen.

Dit jaar was de 'Aventure sous-marine' van Didier volledig gevuld met 22 deelnemende instructeurs en 7 3*I/coaches.

90

Hippocampus maart/april 2020

Foto's (4): Ivo Madder.

N

et zoals de vorige twee jaren vond in de eerste week van oktober de Exploratiestage plaats, parallel met de 2*I- en 3*I-Stages. Deze Stage staat open voor 1*I's en 2*I's die de unieke sfeer van de Zeestage wensen op te snuiven, zonder de stress van een examen.

Voor de eerdere edities was gekozen om de briefing in te plannen op een dag in de week, enkele weken voor de Stage. Dit keer (lees: in 2019) kozen we ervoor de infosessie samen te laten vallen met de pre-Boulouris.

Dat heeft zeker bijgedragen tot de groepssfeer en is voor herhaling vatbaar.

De Exploratiestage is een opportuniteit, waarbij je de kans krijgt om je een idee te vormen over de manier waarop gedoken wordt tijdens de Zeestage en over hoe je je kan voorbereiden op een eventuele toekomstige deelname aan één van de instructeursstages.

Er werd 'technisch' gedoken met gebruik van decostages. De ploegen werden steeds zo samengesteld dat er optimaal gebruik kon gemaakt worden van de decogassen.

Ook kon er gefotografeerd worden of werd er eens een duikje overgeslagen.

Tijdens de eerste twee edities van de Exploratiestage was het de gewoonte dat wij in de buurt bleven van de 2*Stage. Doordat we dit jaar Dr. Hans Engels aan boord hadden als 3*I/coach, konden we meer zelfstan-

Aprèsdive van de Exploratiestage.

dige keuzes maken over de duikplaatsen, tot groot jolijt van iedereen! Zo hebben we enkele duikplaatsen aangedaan die normaal gezien enkel door de 3*Stage bezocht worden (Cap Roux en Banc des Vieilles).

Op de 2e, 3e en 4e duikdag hielden ook wij een interactieve causerie na de tweede duik.

Die gingen over praktische zaken die onmiddellijk ter plaatse konden worden toegepast.

Daarnaast kregen we ook een update over

over wat er goed, maar ook fout liep. Ik gaf kleine uitdagingen zoals 'Hoe lang gaat het duren voor iedereen klaar is om in het water te gaan?', 'Hoe lang gaat het duren voor iedereen van de boot gesprongen is?', enz. Ik zag deelnemers die onzeker waren en met wat stress de eerste keer aan boord kwamen, groeien naarmate de Stage vorderde.

De stress maakte plaats voor zelfvertrouwen, handelingen werden uitgeprobeerd,

Foto's (2): Ivo Madder.

het Duikonderricht NELOS. Die onderwerpen belangen onze NELOS-instructeurs immers rechtstreeks aan.

Duikploegen werden 'willekeurig' ingedeeld door mij, maar naarmate de Stage vorderde, waren er 'special requests' waar in de mate van het mogelijke aan voldaan werd.

Tijdens deze Stage heb ik geprobeerd het zelfvertrouwen van iedereen op te bouwen door tips te geven en telkens te debriefen

Verantwoordelijke Exploratiestage, Michel Declercq.

grenzen werden verlegd en dat allemaal met de ondersteuning van de collega's.

De mogelijkheid werd ook steeds geboden om op eenvoudige vraag en met coaching de algemene briefing te geven, de duikleiding te doen of de rol van hekkensluiter op zich te nemen. Er werden echter geen simulaties onder water uitgevoerd.

Ik geef jullie graag de feedback van een 3*I/ coach mee: "Voor mij was het de eerste keer als begeleider van de Exploratiestage en ik vond het superleuk! Tijdens zo'n week kan je de deelnemers tonen hoe een echte Stage verloopt, zonder de stress en spanning.

Er kunnen vragen worden gesteld en wij kunnen wijzen op het belang van bepaalde punten zoals duikleiding, redding, ... Hier wordt je kennis van fauna en flora nog eens doorgenomen tijdens de prachtige duiken, decompressieduiken met verschillende computers of gasmengsels worden toegepast en je zet de theorie om naar de praktijk.

Meer nog is deze Stage de kans om eens wat dieper te duiken dan gewoonlijk, tips mee te nemen over hoe je bijv. een reel beter kunt vasthangen of hoe je je kunt laten meeliften met je reel vanop diepte. Dat zijn dingen die ook ik leerde. Niet in het minst leer je ook elkaar beter kennen, vriendschappen ontstaan en banden worden versterkt".

Duikplanning op computer.

Hippocampus maart/april 2020

91

Bondsnieuws

Foto: Sven Vandekerckhove .

Commissie Duikonderricht

De Exploratiestage 2019.

Foto: Ivo Madder.

een kleine anekdote

Pannekoeken na de laatste duik.

De zee was dikwijls woelig en zeeziekte hing dan ook constant in de lucht, geen ideale combinatie met duiken. Lang geleden leerde een Egyptenaar op de Rode Zee mij een truc. Je moet een dikke schijf citroen in je mond stoppen en erop sabbelen. Ikzelf heb dat niet nodig, maar ik had dit als tip al vele keren aan mededuikers op boten meegegeven en het leek toch wel dikwijls te werken.

Eén van de deelnemers had dit een eerste keer met succes geprobeerd. De dag erna nam ze 's ochtends vol enthousiasme een keukenmes om de citroen in stukken te hakken en ze hakte daarbij een deel van haar vinger mee. Na een oponthoud van één duik was er geen stoppen meer aan en heeft ze Advertentie

92

Hippocampus maart/april 2020

verder alle duiken meegedaan met een genaaide, getapete en in latex handschoenen verpakte hand. Van doorzettingsvermogen gesproken!

Na drie Exploratiestages zie ik dat het idee van de kweekvijver werkt. Verschillende deelnemers van vorige edities hebben zich ingeschreven voor de 2* of 3*Stage en zijn ook met glans geslaagd, een evolutie die ik alleen maar kan toejuichen!

Rest mij nog mijn hartelijke dank uit te spreken aan alle deelnemers-instructeurs, de 3*I/coaches, José Vandekerckhove als verantwoordelijke voor de veiligheid, onze tijdelijke bootsman Olivier Malbrancke en onze schipper Didier voor deze – weeral – onvergetelijke week. MICHEL DECLERCQ

Bondsnieuws

Commissie Duikers met een Handicap

Een nieuw Wet Wheels-bestuur Het lijkt erop dat de Commissie Duikers met een Handicap (CDmH) een hernieuwde start heeft genomen sedert zijn Algemene Vergadering van 25 januari 2020.

N

adat op het einde van 2019 drie commissieleden hun ontslag hadden gegeven en daardoor wegens gebrek aan mankracht onder meer de Wet Wheels-dag in Todi te Beringen moest worden geschrapt, zaten de resterende leden enkele dagen (lees: weken) met de handen in het haar.

Gelukkig besloten enkele Wet Wheels-fanaten om hun krachten te verdelen tussen hun eigen club en de commissie, waardoor de ploeg kon worden uitgebreid met drie nieuwe verkozenen: Lisbet Lenaers, Tom Vanderlocht en Luc Dupas. Tijdens de Algemene Vergadering werd Philippe Calu gecoöpteerd.

Tijdens de eerste bestuursvergadering werden de taken als volgt verdeeld: • voorzitter: Jan Decrock; • ondervoorzitter: Philippe Calu; • secretaris & penningmeester: Lisbet Lenaers; • public relations: Tom Vanderlocht; • vertrouwenspersoon Wet Wheels: Eddy Carrez; • raadslid: Luc Dupas.

Ondertussen is reeds een tweede vergadering achter de rug en werden volgende zaken besloten, behandeld, beslist of op punt gezet: • De herziening van de opleiding van begeleider: bij deze opleiding wordt (met ingang van 1/7/2020) rekening gehouden met het niveau en de ervaring van de kandidaat-begeleider. Het vereiste aantal zwembadtrainingen en de openwaterervaring kan misschien noodzakelijk zijn voor een beginnend duiker, voor een ervaren Instructeur of Assistent-Instructeur moet dit sneller kunnen afgerond worden, rekening houdend met zijn of haar didactische en duiktechnische kennis.

• De jaarlijkse opleidingsdag voor kandidaat-begeleiders (theoretische module) vindt plaats in het najaar en opnieuw in Mechelen.

• Tijdens de Algemene Vergadering werd een betere communicatie vooropgesteld met de opleidingscentra. Vanaf de eerste vergadering werd een samenvatting van de besprekingen en beslissingen in de vorm van een 'Nieuwsbrief CDmH' naar de Wet Wheels opleidingscentra gestuurd.

• Het probleem van de opleidingscentra zonder Wet Wheels-Instructeur moest worden bekeken. Gelukkig vernamen we dat bij Antwerp Wet Wheels dit probleem ondertussen van de baan is.

• Het probleem van verzekering en 'gelijkwaardigheid' voor begeleiders die geen NELOS-lid zijn, werd besproken.

• Het beleidsplan NELOS 2021-2024 werd voorbereid voor wat betreft het duiken met duikers met een handicap.

• De samenvatting en korte omschrijving van de brevetten voor DIVES werd opgemaakt.

• Het voorstel om als commissie te werken onder de vleugels van het Duikonderricht en aldus een subcommissie te gaan vormen, werd besproken en alle voor- en nadelen werden uitvoerig afgewogen. Een definitieve beslissing volgt binnenkort.

Op het ogenblik van dit schrijven ligt – ten gevolge van het coronavirus – zowat alles stil in België en Europa en is heel wat verboden: duiken, naar zee gaan, samenscholen, fysiek vergaderen, …

We hopen, samen met vele anderen, zo spoedig mogelijk het actieve duikjaar te kunnen starten met iedereen in volle gezondheid.  JAN DECROCK

Van boven naar onder: Jan Decrock, Philippe Calu, Lisbet Lenaers, Tom Vanderlocht, Eddy Carrez en Luc Dupas.

Krijg je de 'Nieuwsbrief CDmH' niet aan?

Weet dan dat je hem ook kan downloaden via het documentencenter op de NELOS-website.

Hippocampus maart/april 2020

93

Bondsnieuws Duikonderricht

Tips vanuit DIVES de bijs c h olingen In het najaar werden een viertal bijscholingen georganiseerd in de regio's. Tijdens die bijeenkomsten werden vooral tips gegeven om de meest voorkomende problemen te vermijden en werd ook aangegeven wat er de komende maanden aan veranderingen zou doorgevoerd worden. Tot slot organiseerden we een bevraging om meer zicht te krijgen op hoever we met dit systeem staan qua gebruik en kennis. De PPT van de bijscholing kan je op de website terugvinden.

H

et invoeren van DIVES is een van de grootste veranderingen van de laatste jaren. Dat dit niet voor iedereen helemaal van een leien dakje kon lopen, daar waren we ons terdege van bewust.

De kennis over het systeem moet in verschillende duikscholen nog verder groeien.

Uit de bevraging blijkt dat 70% van onze duikende leden vlot met DIVES kan werken.

Dat is een goed resultaat gezien er sinds de start nog geen jaar is verstreken.

Power users 'Power users' bieden eerstelijnshulp en escaleren het probleem als zij zelf niet kunnen helpen. Ze hebben echter geen rechtstreekse toegang tot de databank en kunnen maar in beperkte mate aanpassingen doen (initialisaties resetten, duiken of proeven verwijderen, …). Ongeveer 60% van de gebruikers is tevreden met de service van de 'Power users', 30% heeft de service nog niet echt gebruikt en had hier geen mening over.

vereenvoudigd worden en dat de activiteit 'open water' een andere benaming zou krijgen. Dat is inmiddels gebeurd: 'Open water' is vervangen door 'overige' en wordt enkel nog gebruikt voor het aftekenen van de proef vinzwemmen.

De volgende activiteiten zijn momenteel te gebruiken voor het aftekenen van proeven: • Duik: alle stijgproeven en duikleidingen (instructeur duikt altijd met de kandidaat).

• Overige: vinzwemmen.

• Theorie: verplicht te volgen theorielessen zoals de biologieles, theorie-examen, stage theorieles.

• Zwembad: verplicht te volgen zwembadlessen, zwembadexamen, stage zwembadlessen.

• Kadervorming: alles wat niet onder het vorige valt.

Kijk zeker even in het document 'Brevetten in DIVES' om exact te weten welke proef, les, examen, …. je met welke activiteit moet aftekenen.

1*Duiker

help Ik wil er iedereen nog eens attent op maken dat op de NELOS-website (als je in DIVES zit, klik je rechtsboven op het vraagteken en selecteer je 'Help') een handleiding en instructiekaarten voor specifieke handelingen beschikbaar zijn (versie december 2019) en daar bij het ter perse gaan van dit artikel normaal gesproken ook een overzicht per brevet en een nieuwe FAQ aan toegevoegd worden. Raadpleeg bij problemen eerst deze documenten. Biedt dat geen soelaas, dan kan je de 'Power users' aanspreken.

94

Hippocampus maart/april 2020

Power users AVOS: dives-avos@nelos.be 3 BRAVOS: dives-bravos@nelos.be 3 LIMOS: dives-limos@nelos.be 3 OVOS: dives-ovos@nelos.be 3 WEVOS: dives-wevos@nelos.be 3

aftekenen van proeven Daarnaast werd tijdens de bijscholing aangegeven dat de brevetkaart voor 1*D zou

Eén van de meest voorkomende problemen is het niet kunnen aftekenen van vaardigheden of doopduiken. Als er een zwarte streep voor die items staat, controleer dan of alle theorie- en zwembadlessen werden afgetekend. Conform de NELOS-Infomap moet een kandidaat 1*D eerst zijn zwembad en theorie volledig afgerond hebben vooraleer effectief te starten met duiken.

De 1*D-kaart werd vereenvoudigd. Het gebruik van 'tellers' bij de doop- en opleidingsduiken werd als te moeilijk ervaren en er gebeurden ook heel wat fouten mee, om-

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com

dat instructeurs niet zagen dat een duik effectief was afgetekend. We pasten dit aan naar afzonderlijk af te tekenen lijnen, conform de vroegere brevetkaart. Let hierbij wel even op! Door de manier waarop de data in de databank werd ingebracht, staat 'doopduik 1' onderaan op de proevenkaart en 'doopduik 2' bovenaan.

Medevoorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Bestuursleden: Marc Lycops Av. de la Liberté 158 Bte 7 – 1080 Molenbeek-Saint-Jean Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Jean-Pierre Vlieracker Rue Georges Rodenbach – 1420 Braine-l'Alleud Gsm 0476 31 91 78 – jpvlieracker@hotmail.com Dirk Saman Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat:

Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Vice-Président: Marc Hiernaux Avenue des Paveurs 10 – 1410 Waterloo Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Secrétaire Général: Roland Thiebault Hoogstraat 31 – 1980 Zemst Gsm 0475 92 00 03 – roland.thiebault@proximus.be Administrateurs: Didier Arts rue Baudet, 7 – 7090 Petit-Roeulx-lez-Braine Gsm 0495 50 86 02 – easy.engine@skynet.be

Tot slot werden nog een aantal vragen gesteld, waarvan we de resultaten zeker gaan gebruiken als input voor verdere aanpassingen van het systeem. Meer hierover in een volgende artikel.

 LUTGART STALS, VANWEGE HET 'DIVES TEAM

smartphone We polsten ook naar het gebruik van DIVES op een smartphone. Hieruit blijkt duidelijk dat iPhone-gebruikers minder tevreden zijn, omdat het de weergave van de website buiten het schermformaat van de iPhone valt.

Dit wordt absoluut een aandachtspunt bij een volgende, grotere release waar we in 2020 aan werken.

Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Sylviane Godin Rue Bruyère St Jean 95 – 1410 Waterloo Gsm 0475 87 99 95 – sylviane.godin@gmail.com Robert Henry Av. Docteur Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Gsm 0475 76 77 85 – henry.robert@skynet.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Frédéric Willem Des Charmes 28 – 5100 Jambes (Namur) Gsm 0475 64 59 74 – willem.frederic@skynet.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Boekhouding: comptabilite@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus maart/april 2020

95

NELOS-boetiek Fleece € 45,00

T-shirt kind € 10,00

Longsleeve € 17,00

Polo € 20,00

Alle artikelen kunnen besteld worden via het NELOS-secretariaat. De bestellingen worden opgestuurd vanuit het NELOS-secretariaat of worden afgehaald bij de regioverantwoordelijken. Meer informatie: boetiek@nelos.be. Bij het opsturen worden verzendingskosten aangerekend.

NELOS-boetiek Algemeen verantwoordelijke Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: BE45 4016 5136 2189

NELOS-boetiek Duikerhuis Limburg: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be

NELOS-structuur?

Antwerpen: Frederik Rausenberger Brandheide 2 2880 Bornem Gsm 0468 57 58 75 boetiek.ant@nelos.be

Oost-Vlaanderen: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Vlaams-Brabant: Tiny Heremans Janseniusstraat 8 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be

West-Vlaanderen: Kurt Lommens Jules Deconinckstraat 16 8560 Wevelgem Gsm 0475 78 11 32 boetiek.wvl@nelos.be

Brusselsesteenweg 313-315 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 secretariaat@nelos.be

Regionale verantwoordelijken

96

Hippocampus maart/april 2020

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

Lopende Agenda

Mei 2020 05 Bijscholing Aanspreekpunt Integriteit Gentse Dolfijnen, Robert Rinskopflaan 9050 Gentbrugge – 20.00 u

07 Herexamen 2*I – Theorie

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

08 Bijscholing Mental Coaching - WEVOS Locatie: Brugs duikershuis, Doornstraat 112114, 8200 Brugge – 20.00 - 22.00 u Inschrijven: allan@soreyn.be

14 Bijscholing Mental Coaching - OVOS Locatie: Huis van de Sport, Zuiderlaan 13,

Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

9000 Gent – 20.00 u

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

Inschrijven: secretariaat@ovos.be

12-13 Examen 3*I – Verhandeling (afhankelijk van het aantal inschrijvingen) Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 23.00 u

16 Duiker-Hulpverlener Examensessie 1 Is geannuleerd

16-23 Technische Stage Locatie: Malta Info en inschrijven: SDT@nelos.be

19 Kick-off Zeestage 2*Instructeur Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

22 Limiet inschrijving Zeestage 2*I & 3*I Inschrijven: secretariaat@nelos.be

23 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Locatie: Brugs duikershuis, Doornstraat 112114, 8200 Brugge – 14.00 u Inschrijven: danny.vanparys@hotmail.com

Juni 2020 02 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

06-07 Scubapro-testdagen Locatie: Put van Ekeren – 09.00 - 17.00 u

16 DHV – Train the Trainer Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

20 Antwerp Wet Wheels DiveDay 2020 Locatie: Put van Ekeren – 10.00 - 16.00 u

27-28 Scubapro-testdagen Locatie: Zilvermeer Mol – 10.00 - 16.00 u

Juli 2020 05 Reddingstechnieken voor k2*I & k3*I Locatie: Plate Taille (Barrage de l'Eau d'Heure) – 09.00 - 17.15 u Info & inschrijving: www.limos-vzw.be

September 2020 01 Examen 1*I – Limiet inschrijvingen Inschrijven: secretariaat@nelos.be

06 College der 3*I (+ workshop) Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

06 Zeestage 2*I en 3*I – pre-Boulouris Locatie: Duikershuis NELOS – 14.30 - 17.30 u

Oktober 2020 04-08 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Hotel Cap Boulouris, 2430 Route de la Corniche, 83700 Saint-Raphaël, Frankrijk

17 Duiker-Hulpverlener Examensessie 2 Locatie: Montfortcollege, Aarschotsesteenweg 39, 3110 Rotselaar – 08.30 - 17.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

24 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Locatie: Clubhuis Stingrays, Lendedreef 48a, 8570 Vichte – 14.00 u Inschrijven: danny.vanparys@hotmail.com

25 Examen AI/Initiator – M1 + M3 Locatie: nog te bepalen – 09.00 - 13.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

November 2020 05 Ronde Tafel regio AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

08 Examen 1*I – Theorie Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 - 12.30 u

08 Zeestage 2*I en 3*I – Post-Boulouris Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 - 15.00 u

09 Limiet inschrijving examen 3*I Inschrijven: secretariaat@nelos.be

09 Herexamen AI/Initiator – M1 + M3 Inschrijven: secretariaat@nelos.be

10 Bijscholing Mental Coaching - LIMOS & BRAVOS Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

12 Ronde Tafel regio OVOS Locatie: Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, 9000 Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

19 Examen 1*I – Theorie – Herkansing Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

19 Ronde Tafel regio LIMOS + BRAVOS Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

19 Bijscholing Zeemanschap - OVOS Locatie: Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, 9000 Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

21 Specialisatieopleiding Jeugdduiken Theorie deel 2 Locatie: Duikershuis NELOS – 09.30 - 17.00 u

21-22 Dive-Expo 2020 Locatie: Antwerp Expo, Jan van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen – 09.00 - 17.00 u Info: www.dive-Expo.eu

22 Examen 1*I – Fysieke Fitheid & vergadering afspraken voor Module 4 Locatie: Zwembad Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent – 13.00 - 18.00 u

26 Ronde Tafel regio WEVOS Locatie: Clubhuis Stingrays, Lendedreef 48a, 8570 Vichte – 20.00 u Inschrijven: allan@soreyn.be

26 Bijscholing Zeemanschap - AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

December 2020 02 Bijscholing Zeemanschap - WEVOS Locatie: Clubhuis NDI, Sint Jorisstraat 64, 8870 Izegem – 20.00 u Inschrijven: allan@soreyn.be

10 Bijscholing Zeemanschap – LIMOS & BRAVOS Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

12-13 Lowland Photo Festival Locatie: Press & Communication Center van Kinepolis Antwerpen Info: www.landschapvzw.com

13 Proclamatie OBK-festival Locatie: Press & Communication Center van Kinepolis Antwerpen Info: www.nelos.be/OBK

14 Specialisatieopleiding Jeugdduiken Theorie deel 1

Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de

Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

opleiding extended range, trimix, CCR, ...

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

18 Bijscholing Mental Coaching - AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden?

Bezorg ze dan aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus maart/april 2020

97

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Penningmeester & vice-voorzitter: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Raad van Bestuur

Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be Bestuurslid: Michel Declercq Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Lutgart Stals Gsm 0473 2 86 64 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord Sporten: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Arena Nv: Tel. 02 512 03 04, www.arena-nv.be arena@arena-nv.be. Contactpersoon Inge Ghijsels.

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Hulpdiensten

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

Voorzitter: Jan Decrock Gsm 0483 66 79 01 – voorzitter.cdmh@nelos.be

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

Commissie Innovatief Sporten

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april Editie september/oktober vóór 15 juni Editie november/december: vóór 5 oktober

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

98

Hippocampus maart/april 2020

Voorzitter: Mario Verhaeghe Gsm 0475 63 16 97 voorzitter.innovatiefsporten@nelos.be

Juridische Commissie Voorzitter: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Sportcommissie Ambassadeur: Michel Declercq Gsm 0475 56 56 18 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Erevoorzitters Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Jan Dieu, Ivo Madder, Bart Morent, Katrijn Ools, Patrick Swinnen, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Ivo Hubert Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar:

februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), welke op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent.

www.facebook.com/hippocampusredactie

HYDROS PRO

DE EERSTE BCD DIE ZICH VORMT NAAR UW LICHAAM VOOR EEN MAXIMAAL COMFORT scubapro.com

HYDROS PRO

CENTRUM VAN BALANS. EXTREEM IN PRESTATIES. • Uitstekend drijfvermogen • Lichte, sterke en duurzame denier 420 • Verbeterde pasvorm: scharnierende gespen, gestroomlijnde luchtblaas • SLS geïntegreerd loodsysteem • 3-dimensionale zelfdrainerende pockets met ritssluiting • 2 extra loodpockets aan de achterzijde • Gereduceerd gewicht: reisvriendelijk Wees in balans. Neem het extreme in prestaties.

mares.com

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 278 – maart/april 2020

prestige sLs

Martinique Exploratiestage Vrijduiken met dolfijnen