l
l
Pipiwharauroa Paenga-whāwhā 2016
Pukapuka: Rua Te Kau Ma Toru
Panui: Whā
Tairāwhiti Wānanga, Tairāwhiti Tangata, Tairāwhiti Haka! Anei rā te mihi nui ki ngā kapa i whakatū waewae ki te atamira mo tēnei whakataetae o Tamararo, te ono tekau mā whā tau e whakanuia ana. Kikī ana te whare whakangahau i Houhoupiko i te Rāhoroi kua taha ake. Ahakoa te whakawātea o ētahi mutu ana te whakataetae, hou mai ana te mahi a te tangata. Nō reira, koirā ngā nekeneke puta noa i te rā. Pārekareka ana hoki ki te kite i ngā morehu pakeke me ngā rangatahi e kaha tonu ana ki te tautoko i te kaupapa. Ko te hōnore nui rawa atu ko te kite i ngā toki haka pēra i a Herewini rāua ko Moehau e tū tonu ana ki te whakanui i te kaupapa. Tekau ma waru ngā kapa i tū, ana e rima ka whai wāhi ki te haere ki te Matatini.
“Ko Whangarā te Pūtahitanga o te tangata, ko Whangarā te Pūtahitanga o te kōrero”. Ko rātou i toa i eke panuku, ā mai anō i te tau 1961 i raro i te mana whakahaere o Derek Lardellie whai wāhanga ana ki ngā whakataetae o Te Matatini. Kei runga noa atu koutou. Whai ake ko Waihirere. E hia tau i naianei? E kore e piko, ka tū māro tonu, ka tū kaha tonu a Waihirere. Nō reira me mihi hoki ki a rātou. Hikurangi, Tū te Manawa Maurea, me Hauiti ka mau te wehi! Me mihi hoki ki te katoa i whai wāhi ki te haere ki ngā whakataetae o Te Matatini. Ahakoa ko wai i uru atu kia maumahara kei muri te haukāinga e tautoko ana i a koutou. Tae noa ki ngā whakahaere o te rā , arā te whakatauki “Ma muri a mua ka tōtika, mā mua a muri ka tōtika” Āe mārika eke ana ki taua whakatau, me mihi ki ngā Kaiwhakahaere, ngā Kaiwkawā ki ngā kai takakai i waho, i roto. Whakamenemene ana te ngākau i tēnei rā whakahirahira.
Te wā tuku taonga
E whai ake nei ko rātou i eke ki te taumata: Whakaeke/ Whakawatea – 1st Waihirere Waiata a ringa – 1st Hikurangi Mōteatea – 1st Hikurangi Poi – 1st Hikurangi Haka – 1st Waihirere Mita – 1st equal Hauiti & Hikurangi
Whangarā mai Tawhiti ngā toki o te rā
Kakahu – 1st Waihirere Kaitātaki Wahine – 1st Hikurangi Kaitātaki Tane – 1st Waihirere
Ngā Kapa o te Tairāwhiti ka tū ki Te Matatini ki roto ō Kahungunu : 5th Hauiti 4th Tū Te Manawa Maurea 3rd Hikurangi 2nd Waihirere 1st Whangarā Mai Tawhiti
Whakanuia Whakanuia Whakanuia rātou ka whakawhiti i Te Moana Tāpokopoko -ā- Tāwhaki ki ngā whakataetae Waka Ama o te ao. He koanga ngākau ka tū whakahīhī Haere me te mōhio kei konei ō koutou whānau, hapū, iwi hoki e tautoko ana, e ūmere ana. Mauria ngā pueru o ō koutou mātua tīpuna hei kaupare, hei whakahaumaru i a koutou. Haere i runga i te whakaaro kotahi Nō te Tarāwhiti koutou Tairāwhiti whānui Karawhiua!
AHAKOA KUA TIPUA, KA ARAARA MAI ANŌ ANZAC, he rangi whakamaumahara ki te hunga i hina atu ki tāwāhi i ngā pakanga katoa o te ao. He hokinga whakaaro ki a rātou i wehe atu i ō rātou whānau, hapū, iwi mo te kore te hokinga mai. He wā ka toko ake te whakaaro mo ā rātou mahi, tō rātou kaha ki te whawhai kia kore ai e riro tō rātou whenua i iwi kē, mo te painga o ngā reanga whakaheke.
Me te whakaaro hoki mo ngā tū āhuatanga anuanu, weriweri i titi ki ō rātou hinengaro i aua whenua. He hokinga whakaaro hoki mo ngā wāhine, tamariki, hapū, iwi i mahue tāhanga mai ki ō rātou kāinga maha, o rātou marae hoki. Kei te kikini tonu te mamae, ka haku te manawa. Tae mai ana ki tēnei wā o te tau, ahakoa kua tipua e te tarutaru ka araara mai anō rātou ki te kitenga whakaaro me te ngākau hopo. I mua, itiiti noa ngā tāngata tū ai i te Pōhatu Whakamaumahara, engari i tēnei tau neke atu i te rua mano. I takahia hoki te ara o Tūranganui e ngā Hēramana i whakarauika mai ki konei ki te whakanui i te whitu tekau ma rima tau o te Royal New Zealand i taua rā. Ko te rongo ko te nuinga o ngā hēramana nō konei i hoki mai mo tēnei rā whakahirahira. He maha hoki ngā tamariki, mokopuna a rātou mā i takahi i taua rā. I whakanuia i ngā marae, i ngā kāinga maha o te rohe. E kore rātou e tawhiti atu i te whakaaro, i te manawa, ka mau tonu, ka mau tonu. Nā rātou mō tātou
ANZAC Parade in Iluka, NSW, Australia Photo courtesy of Nancy & Albert Hunt
Inside this month...
Page 3
Tairāwhiti Community Law Centre
Flag bearers at New Zealand Memorial, Hyde Park Corner, London Photo courtesy of Lewis Whaitiri
Pages 8-9
Page 5
Kouka Whānau Reunion
Tamararo 2016
Page 16
Page 12
Ngā tama Toa
ANZAC 2016