Goed Geregeld Magazine - Winter Lente 2022

G WINTER / LENTE 2022

OED

GRATIS

MEENEEMEXEMPLAAR

GEREGELD! MAGAZINE OVER ERVEN, SCHENKEN EN NALATEN

TESTAMENT? Waarom zou ook ú het moeten hebben

WAT ZEG JE NU? Waar komen die uitdrukkingen toch vandaan?

VERZAMEL-TIK Kinderboeken en koekblikken in overvloed OPENHARTIG! Waarom ik een goed doel in mijn testament heb opgenomen

ERIK SCHERDER Het geheim van prettig oud worden

Het wonder Steeds minder kinderen maken kennis met ‘klassieke’ muziek. Ligt dat aan die muziek? Zeker niet.

Het Concertgebouw organiseert heel veel educatieve concerten, en iedere keer weer zien we kinderen het wonder van muziek beleven. Ze willen méér, en dat is precies wat wij allemaal willen.

De muziekeducatie in Het Concertgebouw zou niet mogelijk zijn zonder een bijdrage van Het Concertgebouw Fonds. En dat Fonds bestaat dankzij muziekliefhebbers die ons met donaties en legaten helpen bij het doorgeven van muziek. Wij nodigen u van harte uit hieraan mee te doen.

Nu of later.

Het Concertgebouw Fonds +31(0)20 573 04 65 | fonds@concertgebouw.nl | www.concertgebouw.nl

De tips van Erik Scherder en van ons

H

Dit halfjaarlijkse magazine Goed Geregeld! gaat over ouder worden. En vooral over het ­onvermijdelijke einde.

Want hoe goed u zijn tips ook opvolgt, zelfs de beste neuropsycholoog kan niet voor­ komen dat ook een gezond leven eindig is. Wat u wel kunt doen, is zich er een beetje op voorbereiden. Heftig onderwerp? Valt best mee. Dat merkt u zelf wel als u dit magazine doorbladert.

en ­andere zaken voor u kan regelen. Dat kan bijvoorbeeld via een levenstestament.

En natuurlijk is het verstandig na te denken over de ­bestemming van uw erfenis.

Dat is ­sowieso slim, maar ­zeker als uw situatie wat ­gecompliceerder is dan het traditionele gezinsverband.

Dan is het verstandig uw notaris een testament te laten opstellen. Dat geldt ook als u van uw erfenis iets zou willen nalaten aan een goed doel.

Over deze en veel andere onderwerpen vindt u in deze editie weer veel praktische tips.

VOORWOORD

oe blijf je langer fit en gezond? Daarvoor geeft de bekende neuropsycholoog Erik Scherder enkele tips in een interview met Goed Geregeld!. De belangrijkste brengt hij zelf in de praktijk: blijf in ­beweging, met je hersens en met de rest van je lichaam. Misschien bent u ook wel een van de vele ­Nederlanders die gebruik maken van de wandel-app Ommetje, die hij samen met de Hersenstichting maakte.

Veel leesplezier. En voor alle vragen die we niet beantwoorden, kunt u altijd bij uw notaris terecht.

Redactie Goed Geregeld!

Kijk voor het selecteren van een goed doel ook eens op www.geefwijzer.nl, een

Misschien kunt u de laatste jaren van uw leven niet meer alles wat u nu kunt. Daarom is het goed nu eens na te denken over de vraag wie uw geld dan het beste kan beheren

initiatief van Kenniscentrum Filantropie in samenwerking met het magazine Goed

Geregeld! Of kijk achter in dit magazine in het Supplement voor Gulle Gevers, waarin verschillende goede doelen zich kort aan u voorstellen. Zie pagina 93

3

Inhoud Erik Scherder en de kunst van plezierig ouder worden > 10

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Hoe spannend is het boek van uw leven? > 16

VAK

WERK

ERF

GOED

De musea van drukkers en bakkers > 24/38

Een testament laten maken: waarom zou u dat doen? > 26 4

Colofon

Ruim op!

Erfgenamen zijn u dankbaar > 64 Roofkunst?

Wat te doen met ongemakkelijk erfgoed? > 30

Verder in dit nummer: NIEUWS & TIPS > 6 • Wat te doen bij een overlijden?

• Kies slim uw eigen goede doel • Notaristelefoon: handig voor een eerste advies.

SCHEIDING EN PENSIOEN > 42

Een goed doel in het testament?

Zij vertellen waarom ze het deden > 52

Wie gaat scheiden, kan het pensioen beter ook goed regelen.

HOE ZEGT U? > 50 De Nederlandse taal zit vol bijzondere uitdrukkingen; waar komen ze ­vandaan?

Hoe komen goede doelen in uw ­testament?

WAT BRENGT DAT NOU NOG OP? > 68 Wat zou uw inboedel opbrengen op de veiling? Soms valt het mee, soms valt het tegen.

FINANCIEEL MISBRUIK > 86 Het overkomt nogal wat kwetsbare ­ouderen. Is het te voorkomen?

Belasting betalen?

Ok, maar niet te veel! > 76

Productie Ronald Koopmans Roel Smit Redactie Roel Smit (hoofdredacteur) Berber Bijma Peter Boorsma Dorine van Kesteren Elwine de Rue Barbara Schilperoort Art direction en vormgeving Ronald Koopmans Fotografie/beeld Marcel Molle, ANP Foto, The British Museum Londen, iStock, Museum Nasional Indonesia, Nationaal Muziekinstrumenten Fonds, Rijksmuseum Amsterdam, Veilinghuis De Jager Uitgever Hoeksjan Redactie en Communicatie Bloesem 23 2441 DK Nieuwveen T (0172) 786454 E info@hoeksjan.nl Losse nummers Goed Geregeld! wordt onder andere verspreid via n­ otarissen, (kandidaat)notarissen en ­erfrechtadvocaten.

Losse nummers (€ 7,95 inclusief verzendkosten) zijn verkrijgbaar via www.bol.com of door een e-mail te sturen aan de uitgever.

Verzending notariaat De leden van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) kunnen voor bijbestellen en voor het aan- en afmelden van een kantoor contact opne­ men met: Hoeksjan Redactie en Communicatie T (0172) 786454 notariaat@hoeksjan.nl

INHOUD / COLOFON

GOEDE DOELEN: HOE DOEN ZE HET? > 58

Goed Geregeld! (over erven, schenken en nalaten) verschijnt twee keer per jaar en komt tot stand in samenwerking met de Koninklijke Notariële Beroeps­ organisatie (KNB).

Advertentie-acquisitie Sales & Services Gerrit Kulsdom Postbus 2317 1620 EH Hoorn T (0229) 211 211 E gerrit@salesandservices.nl ISSN: 2666-5026 Alle rechten voorbehouden.

Behoudens de door de Auteurs­ wet genoemde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waar­ onder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevens­ bestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toe­ stemming van de uitgever.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de grootste zorg is besteed, aanvaarden de redactie en uitgever geen aan­ sprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden.

5

CHECKLIST: WAT MOET U REGELEN BIJ EEN OVERLIJDEN?

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Stel uw laatst over­ gebleven ouder overlijdt, wat moet u dan regelen?

En wat kunt u beter niet doen? Om u in zulke nare omstandigheden met wat praktische tips te helpen heeft de notarissenorganisatie KNB een handige checklist gemaakt.

Wat u in elk geval niet moet doen (en ook andere erfgenamen moet adviseren achterwege te laten) is het meenemen van financieel waardevolle spullen uit het ouderlijk huis. Daarmee bestaat de kans dat iemand de erfenis ‘zuiver’ aanvaard en dat betekent dat eventuele schulden van de overlede­ ne ook voor diens rekening komen. Dus eerst laten nagaan of het verstandig is de erfenis te accepteren.

Dat is de eerste stap.

De checklist bevat verder 35 tips en adviezen, variërend van ‘bewaar alle rekeningen van de kosten die u maakt vanwege het overlijden’ tot ‘geef iemand een volmacht om beslis­ singen te nemen namens alle erfgenamen’ en ‘schrijf het kenteken van een auto bijtijds over’.

De checklist is te vinden op de www.notaris.nl of te bekijken door gebruik te maken van de QR-code.

6

Geen erfbelasting betalen?

Notaris geeft ongewone tips Wilt u uw erfgenamen geen erfbelasting laten betalen. Jasper ­Nobel, kandidaat-notaris bij Everest Notariaat, ­publiceerde op de sociale media enkele ongewone tips.

Eigenlijk zijn er twee ­mogelijkheden, zegt hij: a) zorg dat er niets meer is bij je overlijden of b) geef uw geld weg en zorg dat niemand meer krijgt dan de fiscale vrijstelling. Deze vrijstelling was in 2021 € 6.604 voor kinderen en € 3.244 voor anderen.

‘Wie dus 20 familieleden of (kinderen van) vrienden wil verrassen met een gift, kan zomaar € 64.880 belastingvrij uitdelen’, schrijft Nobel.

Nalaten aan een goed doel is ook een methode om erfbelasting te ontlopen.

Of doe zoals de Joodse Oostenrijker Eric ­Schwam deed, die het dorp Le Chambon-sur-Lignon (2.512 inwoners) waar hij mocht onderduiken, zijn miljoenen naliet. Een flink grote groep, dus veel mogelijke vrijstellingen.

‘Dit zou naar Nederlandse maatstaven een totaal aan vrijstellingen geven voor de erfbelasting van 5,5 miljoen euro’, aldus Nobel. ‘Wanneer je overi­ gens aan een dorp zelf (de gemeente) een bedrag na­ laat dan hoeft er ook geen erfbelasting te worden betaald. De overheid is als ontvanger vrijgesteld van de erfbelasting.’

NIEUWS ENTIPS Redactie Roel Smit | Beeld iStock, ANP, e.a.

27.000 AANDEELHOUDERS BEHOUDEN FRANS KASTEEL VOOR HET NAGESLACHT

Een bijzondere manier om erfgoed voor het nageslacht te bewaren, is het aankopen met héél véél m ­ ensen.

Iedereen betaalt een paar tientjes en mag zich medeeigenaar noemen. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Frankrijk, waar het van oorsprong dertiende-eeuwse Château de la Mothe-Chandenier door 27.000 mensen uit 115 landen (onder wie de Franse president zelf) werd gekocht.

Het kasteel ligt aan de Loire, brandde in 1932 grotendeels uit en ligt er sindsdien verlaten bij. De natuur heeft de ruïne voor een groot deel overwoekerd, wat veel kopers mooi en soms ‘magisch’ vinden. Bomen groeien vele ­meters hoog op de binnenplaats. De mede-eigenaren mogen het kasteel zo vaak bezoeken als ze willen en zijn ook van harte welkom om de handen uit de mouwen te steken. Hun inleg als aandeelhouders (in totaal bijna 4 miljoen euro) wordt besteed aan professioneel herstel­ werk. Nog meer geld verwachten de initiatiefnemers op te halen via betalende bezoekers, waarvan ze er op termijn meer dan 100.000 per jaar verwachten.

Wie belangstelling heeft voor het aankopen van een Frans kasteel, kan zijn geld overigens nog gemakkelijk kwijt. In 2019 bleek uit onderzoek dat er in heel Frankrijk 1.500 te koop staan.

Een kijkje nemen in Château de la MotheChandenier kan door gebruik te maken van de QR-code.

Meer ontervingen, meer juridische strijd Steeds vaker besluiten ouders een kind te onterven, zo blijkt uit een rondgang onder 150 leden van belangenverenigingen van advocaten en notarissen die met erfrechtzaken te maken hebben. Wat ook toeneemt is het aantal juridische conflicten hierover.

84 procent van de onder­ vraagde notariskantoren krijgt gemiddeld tot zes keer per kwartaal een ­verzoek tot onterving.

Van de ondervraagde ­advocatenkantoren zegt 43 procent dat een kwart tot de helft van de dossiers over erfrecht over onterving gaat.

Naar de oorzaken van de toenemende belangstelling voor onterven is geen onderzoek gedaan. Deskundigen zeggen dat het te maken kan hebben met veranderde familiebanden en de aanwezigheid van meer samen­ gestelde gezinnen.

Foto ANP/Jacob Forsell

Notarissen krijgen volgens de peiling steeds vaker de vraag om testamenten op te stellen met daarin het onterven van een of meerdere kinderen. Overigens kunnen kinderen niet volledig onterfd worden want ze kunnen altijd aanspraak maken op een ‘legitieme portie’, een bedrag in geld ter grootte van de helft van wat ze anders gekregen zouden hebben. En over de vaststelling van dat bedrag gaan nogal wat rechtszaken. Schenkingen kunnen bijvoorbeeld ook invloed hebben op wat een kind uiteindelijk krijgt.

Kinderen die onterfd zijn, moeten

hun legitieme portie wel zelf opeisen en hebben daar vijf jaar de tijd voor. Vrijwel ieder onterfd kind doet dit ook, zeggen de verenigingen. En 87 procent van de onterfde kinderen zelfs binnen één jaar.

LIED PIPPI LANGKOUS AANGEPAST NA RECHTSZAAK ERFGENAMEN LINDGREN

Astrid Lindgren NIEUWS EN TIPS

Ook de Nederlandse versie van het Pippi Langkous-lied is aangepast nadat erfgenamen van schrijfster Astrid Lindgren een rechtszaak hadden gewonnen. Onder andere de bekende zinsnede ‘drie maal drie is zes, wiede wiede wie wil van mij leren’ is vervangen door een veel minder creatieve tekst over het aapje meneer Nilsson.

Astrid Lindgren (1907-2002) heeft zich altijd intensief bemoeid met de bewerking van haar boeken op film en via televisie. Haar erven hebben dit overgenomen en wonnen in 2020 een rechtszaak over de Duitse vertaling van het Pippi Langkous-lied.

Dat vonden ze niet getrouw aan de Zweedse versie en daarmee kwam ook de tekst van de Nederlandse interpretatie onder vuur te liggen. De nieuwe teksten hebben de goedkeu­ ring van de Zweedse Astrid Lindgren Company, van waaruit de erven de nalatenschap beheren.

7

NIEUWS ENTIPS De Guadagnini viool

Foto Monique Honing Foto Cathy Levesque

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Topvrouw Fisherman’s Friend laat 48 miljoen na aan geboortedorp Doreen Lofthouse, de Britse zakenvrouw achter keelpastille­ fabrikant Fisherman’s Friend, heeft 48 miljoen euro nagelaten aan haar geboortedorp Fleetwood. In dit Engelse kuststadje staat ook het hoofdkantoor van het bedrijf.

Lofthouse overleed in maart 2021 op 91-jarige leeftijd.

Fleetwood is een stadje aan de ­Engelse westkust met een kleine 26.000 inwoners. De erfenis is bedoeld om Fleetwood verder op te knappen en de kwaliteit van leven er te verbeteren. De donatie bij testament staat niet op zich. Sinds de jaren negentig heeft Lofthouse al m ­ iljoenen gestoken in allerlei ­projecten in Fleetwoord. Ze werd daar zelfs ‘de moeder van Fleetwood’ genoemd.

De vicevoorzitter van de gemeente­ raad van Fleetwood heeft aan de BBC laten weten dat Lofthouse ‘een ongelofelijke vrouw was’ en dat ze ‘overweldigd was door de vrijgevig­ heid’.’

8

Carla Leurs

Violiste bespeelt 250 jaar oude topviool dankzij nalatenschap Wow. Dat is het woord dat topvioliste Carla Leurs uitgebracht zou hebben toen ze de eerste tonen produceerde op een viool die in 1770 is gemaakt door de Italiaanse vioolbouwer ­Guadagnini. Carla Leurs mag het instrumenten, dat vele tonnen waard is, gedurende vijf jaar gebruiken. Het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds (NMF) is de bruikleengever.

Het fonds had de viool kunnen ­kopen dankzij een nalatenschap.

Carla Leurs is lange tijd eerste concertmeester geweest van het Orkest van het Oosten en heeft in die hoedanigheid ook regel­ matig als soliste opgetreden. Het grotere publiek kent haar van de tv-serie Maestro.

‘Toen we hoorden van de wens van Carla, hebben we samen gekeken naar de mogelijkheden’ zegt Manon Veenendaal, directeur van het NMF. ’Voor musici als Carla is het onmogelijk uit eigen middelen een dergelijk instrument aan te kopen, terwijl dat van cru­ ciaal belang is om je als musicus optimaal te kunnen ontwikkelen.

Carla heeft in de afgelopen tijd zeer veel instrumenten gepro­ beerd en oriënteerde zich breed, hierbij begeleid door het NMF. Op vrijwel elk goed oud-Italiaans instrument en ook een paar hoogwaardige nieuwbouwinstru­ menten, bleek zij zich veel vrijer te voelen in de mogelijkheden van het dynamisch bereik dan op haar vorige viool. De wederzijde liefde was er uiteindelijk bij deze Guadagnini-viool.’

Om de aankoop te financieren was het NMF op zoek naar gel­ den. Hulp kwam uit onverwachte hoek. Veenendaal: ‘Een trouwe donateur van het NMF bleek een bedrag te hebben nagelaten. Nu gebeurt dit wel vaker. Maar met dit bedrag kun je in het centrum van Amsterdam een mooi appar­ tement kopen. Dat bedrag hebben we nu ingezet voor de aankoop van deze viool.’

Let op! Meer over het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds en waarom Digna Schade van Westrum dit als goed doel in haar testament heeft opgenomen, is te lezen op pagina 57

Notaris.nl en de Notaristelefoon: handig voor een eerste advies!

KIES UW EIGEN GOEDE DOEL MET DE DIGITALE GEEFWIJZER! Waar vind ik dat ene goede doel?

Welke goede doelen houden zich allemaal bezig met een bepaald thema? Welke werken bij mij in de buurt? Vind de antwoorden in de digitale Geefwijzer (jaarlijks meer dan 100.000 raadplegingen), een initiatief van Kenniscentrum Filantropie in samenwerking met het magazine Goed Geregeld!

Let op! Een overzicht van goede ­doelen die uw gift of nalatenschap goed kunnen gebruiken is ook ­achterin dit magazine (in het Supplement voor Gulle Gevers) te vinden.

Veel Nederlanders leven (ongewild) voort op sociale media Peter R. de Vries bestaat nog op het sociale ­platform Linkedin, althans vele maanden nadat hij in Amsterdam was vermoord. Alsof er niets was gebeurd. En zoals hij zijn er velen. Misschien bent u ook wel eens opgeschrikt door de vraag of u niet zou willen connecten met iemand van wie u weet dat hij of zij al lang is overleden.

Uit onderzoek blijkt dat de meeste Nederlanders niets geregeld hebben voor hun digitale nalatenschap. Voor nabestaanden kan het heel moeilijk zijn wanneer ze niet weten hoe en wat ze met de accounts van hun

overleden dierbare moeten doen.

Vaak beschikken ze niet eens over de benodigde wachtwoorden.

Een goed advies is: wensen en wachtwoorden en wensen duidelijk vast te leggen. Het magazine Goed Geregeld! publiceerde in 2020 een uitgebreid artikel met tips en advie­ zen. Daarin ook aandacht voor het beleid van verschillende platforms van sociale media ten opzichte van nabestaanden.

Klik op de QR-code om dat artikel (gratis) te kunnen lezen.

U vindt er een eenvoudige check­ list voor wat te doen bij iemands overlijden. Heel handig in een periode dat uw hoofd naar heel andere dingen staat dan naar het regelen van praktische zaken. Ook vindt u er een checklist die u antwoord geeft op de vraag of u een testament zou moeten opstellen en of uw huidige testament nog up-to-date is. Verder is er uitgebreide informatie inclusief checklist over de mogelijkheden van het levenstestament en tips over schenken bij leven.

Wilt u liever even spreken met een ­notaris om u op weg te helpen? Dan is er ook de Notaristelefoon, die wordt bemand door notarissen en notarieel deskundigen die hun sporen hebben verdiend in het vak.

De Notaristelefoon is, net als de website notaris.nl, een initiatief van de Koninklijke Notariële Beroeps­ organisatie. De Notaristelefoon is puur een informatielijn. U krijgt bijvoorbeeld uitleg over het verschil tussen beneficiair aanvaarden en een erfenis verwerpen. Of hoe de afwik­ keling van een nalatenschap werkt en wat de rol van de notaris is. Bij meer gedetailleerde vragen, bijvoorbeeld over uw persoonlijke situatie, verwij­ zen zij u naar een notaris.

De Notaristelefoon (0900 3469393) is iedere werkdag bereikbaar van 9.00 - 13.00 uur en kost 80 cent per minuut, met een starttarief van 4,54 cent. Het maximum is 40 euro per gesprek, plus uw gebruikelijke belkosten. De gesprekken duren overigens gemiddeld 6 minuten.

NIEUWS EN TIPS

Wilt u meer informatie over de ­Hartstichting, over de Stichting AAP of over de Stichting School en Scho­ ling Siaya? Wilt u weten welke goede doelen in uw provincie opkomen voor het behoud van de natuur? Of misschien wilt u geld geven of na­ laten aan een organisatie die opkomt voor de zwerfkatten in de haven van IJmuiden?

Maak dan gebruik van de Geefwijzer (www.geefwijzer.nl). Een uitgebrei­

de, gebruiksvriendelijke databank, waarin de gegevens zijn opgenomen van inmiddels bijna 7.500 goede doelen in Nederland.

De goede doelen die op de ­Geefwijzer vermeld worden, hebben allemaal hun informatie ingevoerd. Per goed doel kan op een detailscherm informatie verkregen worden over de kenmerken van het goede doel, de eventuele prestaties die het heeft geleverd, financiële gegevens en dergelijke. Bij een groot aantal organisaties is er een online donatie­ mogelijkheid. Dat maakt het de gever gemakkelijk en scheelt het goede doel veel kosten.

Vindt u de drempel wat hoog om meteen naar een notaris te stappen? Dan kunt u zich eerst ­oriënteren op de website www.notaris.nl. Hier worden de ­basisbeginselen van erven, schenken en nalaten en veel andere onderwerpen waarvoor u een notaris kunt raadplegen, helder uitgelegd.

9

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Erik Scherder en de kunst van plezierig oud worden

10

GA VOORAL NIET MET PENSIOEN! Tekst Roel Smit / Fotografie Marcel Molle

Blijf in beweging; geestelijk en lichamelijk. Doe je dat niet, dan word je sneller oud. Zo simpel is het advies van neuropsycholoog Erik Scherder. Hij wil zoveel mogelijk mensen overtuigen.

En hij geeft zelf met veel passie het goede voorbeeld.

Voor het brein geldt in sterke mate: use it or lose it

H

ij is inmiddels 70.

En hij werkt in een tempo alsof de dood hem op de hielen zit. Erik Scherder is nog steeds vijf ­dagen per week hoogleraar klinische neuropsychologie aan de VU in Amsterdam.

Zonder enig probleem had hij ruim drie jaar geleden al officieel met pensioen kunnen gaan. Maar pensioen? Alleen al het wóórd staat hem tegen.

En als hoogleraar doet hij niet alleen de ‘leuke dingen’, die ouderen vaak mogen blijven doen. Nee, ook het gedoe, de dagelijkse sores, het hoort er allemaal bij om het brein actief te houden. ‘Het is een beetje dwangmatig, dat wel.’

U vindt dat mensen niet met pensioen moeten gaan?

Scherder: ‘Dat klopt helemaal. En dat is niet alleen een ­mening. Het blijkt uit studies.

Voor het brein geldt in ­sterke mate: use it or lose it. Dan zeggen mensen “Ik ga lekker met pensioen; alleen nog maar leuke dingen doen” en dan zeg ik “wat sneu voor je”. Ik bedoel dat natuurlijk vriendelijk en liefdevol, maar er zit een kern van waarheid in. Alleen nog maar leuke dingen doen? Wat is dat? Is dat nergens meer moeite voor doen? Ja, op de kleinkinderen passen. ­Prima, maar dan moet je ze ook houden als ze aan het einde van de middag beginnen te dreinen. Uit de literatuur blijkt dat underuse, niet alle hersen­ capaciteit benutten die je bezit, een groot risico is. Een ­aantal jaren geleden stonden er prachtige foto’s van mannen in de Volkskrant: de ene foto op de dag van het pensioen, de andere twee jaar later. >>

ERIK SCHERDER

Erik Scherder geeft ook lezingen, interviews, overal waar hij zijn inzichten over de werking (en het gezond houden) van onze hersenen kan verspreiden, doet hij dat.

Zijn vrouw houdt liefdevol een overvolle agenda bij. Om mensen in coronatijd actief te houden en achteruitgang van lichaam en geest te vermijden, ontwikkelde hij samen met de Hersen­stichting de wandel-­ app Ommetje, die inmiddels meer dan 1,5 miljoen keer is gedownload. Naar ­Scherder’s voorbeeld doen dus zeker ­honderdduizenden Nederlanders wat goed is voor hun ­hersenen: dagelijks een halfuurtje matig actief bezig zijn. Nou ja, ze proberen dat te doen, want een mens is van nature, om met Scherder te spreken, ‘vaak liever lui dan moe’.

Hij doet het zelf ook; nieuwe dingen ondernemen, creatief blijven, de hersenen ­uitdagen, voldoende bewegen, niet ­roken en niet drinken: ‘Zelfs dat halve glaasje wijn per dag, dat ik vroeger bij het eten dronk, laat ik nu staan. Ik heb genoeg gelezen over de schadelijke effecten van alcohol.

Waarom zou ik het doen?’

Het gesprek met Goed Gere­ geld is strak gepland. De energieke Scherder heeft die dag weer een vol programma.

En hij geniet ervan.

110

ren die gevoelig zijn voor het ouder worden. Leeftijd houd je niet tegen, maar je kunt wel veel doen om de negatieve gevolgen te beperken. Persoonlijk doe ik het maximale.

Gaat het dan toch fout – en dat kan natuurlijk altijd – dan wil ik mezelf geen verwijten hoeven te maken. Dan wil ik niet hoeven zeggen: jongen, je was te slap.’

Je wist niet wat je zag. Hoe snel de ernstige veroudering kan toeslaan…’

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Ouder worden heeft toch ook positieve kanten?

12

‘Zeker. De wijsheid neemt toe met het ouder worden. Je gaat genuanceerder denken, kunt beter relativeren. Dat zijn mooie dingen, dat is de positivity of aging. Je bent beter in staat negatieve emoties een plek te geven. Ik heb een vrouw gekend, die vroeger twee kinderen had verloren tijdens een bergbeklimming in Italië. Beiden in het ravijn gestort en overleden. Ze waren nog maar achttien jaar. Heel triest. Toch was die vrouw op 90-jarige leeftijd één en al vreugde en blijdschap. Als ik haar vroeg naar haar kinderen was ze diep- en diepverdrietig, dat was gebleven. Maar als we overstapten op een ander onderwerp, dan was het weer klaar. Ondanks alles bleef ze heel vreugdevol. Het brein stelt ons op latere leeftijd dus in staat lelijke ­herinneringen een plaats te geven. Die vrouw is waarschijnlijk toch overleden met het idee: ik heb, ondanks alles, een goed leven gehad. Dat vind ik heel mooi.’

Waarom is moeite doen belangrijk? factoren, van de mate waarin je in je jeugd mentaal bent uitgedaagd, maar ook van je gedrag. Hoeveel initiatieven neem je per dag, hoeveel zin heb je om veranderingen door te maken? Of denk je rond je 35ste: ik heb mijn gezin, ik heb mijn baan, laat me dit maar lekker nog maar dertig jaar doen? De gevolgen kun je aan jezelf merken. Uiteindelijk gaan dingen voor iedereen wat trager. Als ik op mijn leeftijd een nieuwe taal moet leren, dan kost me dat meer moeite dan op mijn 20ste. Maar moet je het daarom laten? Nee, daarom moet je het juist dóen!’

Hersenen verouderen, wat gebeurt er precies?

De meest mensen merken van het ouder worden dat ze moeite hebben dingen te onthouden. Namen bijvoorbeeld.

‘Ik wil vooropstellen dat ik praat over grote groepen mensen. Elk individu is anders.

Maar neem de witte stof, die in de hersenen verantwoordelijk is voor de geleiding van impulsen, de verbindingen tussen de hersendelen. Die witte stof is kwetsbaar voor leeftijd, en dat begint niet op je 65ste, maar feitelijk al rond je 30ste. In welke mate is sterk afhankelijk van genetische

‘Dat is zeker ook een gevolg van veroudering, zowel van de witte stof als van de grijze stof in de hersenen, Bijvoorbeeld de hippocampus, een gebied in de hersenen dat ­essentieel is voor het geheugen. Dit deel van de hersenen slaat gemakkelijk vet op tijdens een mensenleven en het zit vol met kleine bloedvaatjes die gemakkelijk verstopt raken.

Met andere woorden: structu-

‘Fysieke inspanning zorgt ervoor dat de stofwisseling versnelt. Als je meer beweegt, gaat je hart sneller pompen, komen meer bloed en voedingsstoffen naar het brein.

Dat geldt zeker voor de witte stof in de hersenen, die van nature niet goed doorbloed is.

Ook nadenken, diep nadenken brengt de stofwisseling omhoog. Hoe meer actie, hoe actiever de cellen blijven.

Niet actief blijven of bijvoorbeeld elke dag hetzelfde doen, zal vaak een negatief effect hebben op de frontale netwerken, het voorste deel van de hersenen. Die zijn belangrijk voor het goed kunnen plannen, flexibel kunnen denken, structuren kunnen bouwen en voor de creativiteit. Daarom zijn veel oudere mensen ook niet meer zo flexibel en willen ze het liever doen zoals ze het altijd hebben gedaan. Nogmaals, dit geldt zeker niet voor iedereen, maar wel voor grote groepen.’

U maakt zich nogal eens boos om de situatie in veel verpleeghuizen.

Waarom?

‘Dat klopt. Niets ten nadele van alle mensen die zo keihard werken in de zorg, maar het >>

Samen iets blijvends achterlaten Wilde Ganzen steunt aanpakkers: mensen die op eigen kracht hun toekomst en die van anderen verbeteren. Met kleine, slimme projecten zorgen zij op korte termijn voor zichtbaar resultaat in buurten en dorpen.

Door Wilde Ganzen op te nemen in uw testament geeft u, ook als u er niet meer bent, deze mensen de kans om armoede van onderop te doorbreken.

Meer informatie over onze projecten of de brochure over nalaten ontvangen? Bel of mail met Emmy Janssen: 033 - 204 5522, emmy@wildeganzen.nl. wildeganzen.nl/nalaten

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

14

‘Angst voor de snelweg had mijn vader ook. Ik kan me onze tochten over de smalle Zwitserse bergpassen – om de snelweg te mijden – nog goed herinneren‘

systeem zorgt voor ­verkeerde prikkels. Als je met een begin van dementie in een verpleeghuis terechtkomt en je bent fysiek nog actief, dan is er eigenlijk geen geld om je fysiek actief te houden. Dat geld komt pas als je in bed ligt, want: hoe zwaarder de zorg, hoe meer geld. Ik zou willen dat er meteen mensen klaarstaan om een patiënt actief te houden.

Maar hoe goed bedoeld ook: je kunt gaan zitten, krijgt een kop koffie, een boterham, warm eten, en voor je het weet zit je de hele dag. Dat is precies wat niet moet gebeuren. Belangrijk is te zeggen dat dit niet ligt aan de instelling en aan de mensen die er werken.’

Visagie Isabel Heus

‘… zijn eigen angsten moeten kunnen genezen. Die vraag is mij daarna ook het meest gesteld. Je weet hoe het werkt, dus doe er wat aan. Zo is het niet. De netwerken die angsten kunnen veroorzaken, zijn kwetsbaar aangelegd en vaak al op jonge leeftijd. Soms zijn ze ook genetisch bepaald.

Angst voor de snelweg had mijn vader ook. Ik kan me onze tochten over de smalle Zwitserse bergpassen – om de snelweg te mijden – nog goed herinneren. Op jonge leeftijd kun je aan die ­angsten misschien nog wat doen, maar ik vertoonde vooral ­vermijdingsgedrag. Zo van:

Erik Scherder komt zijn hele leven beroepsmatig al in aanraking met vormen van dementie. Dat heeft zijn kijk op het levenseinde gekleurd.

‘Ik vind het heel moeilijk daar in het algemeen iets over te zeggen. Het verschilt van ­persoon tot persoon. Ik heb mensen gekend bij wie dementie heel bijzondere gevolgen had. Een vrouw die haar hele leven tamelijk hard en onverschillig was geweest, werd ineens lief en zorgzaam.

‘Ik heb afscheid mogen nemen van een heel lieve moeder”, vertelde de dochter mij toen die vrouw overleden was.

Heel vaak maakt dementie mensen diepongelukkig, maar niet altijd. Ik kom vaak op afdelingen psychogeriatrie van verpleeghuizen. Ploft een keer een man op een stoel.

“Pfoe, wat ben ik moe. Ik heb net mijn broodwijk gedaan. ­Lekkere dag gehad, maar wel moe. Het is heel wat hoor met zo’n handkar vol brood de brug op. ”Leeft die man echt?

Zeker, maar niet meer in de huidige tijd. Is dat erg? Hij was naar mijn idee best happy.

Behalve voor de persoon zélf, kan het uiteraard ook voor de familie heel naar zijn.’

‘Ik blijf weg van een oordeel, maar ik heb tegen mijn eigen familie wel gezegd: als het voor mij ooit zover komt en jullie denken “pa zit daar rustig en hij voelt zich verder ok”, dan is het wat mij betreft ook ok. Dat is mijn privé-gevoel.’ <<

ERIK SCHERDER

In een interview met ­M atthijs van ­N ieuwkerk heeft u uw eigen ­a ngsten besproken: de angst voor de dood, voor ­v liegen, voor rijden op de ­s nelweg, wat u niet doet. Iemand die de hersenen zo goed kent, zou toch…

dan ga je toch niet dat vliegtuig in, dan rijd je toch niet op de snelweg. Op een gegeven moment is dat niet meer te veranderen. Bij mij niet althans.’

Prof. dr. Erik Scherder (70) is als hoogleraar klinische ­neuropsychologie ­verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (VU). Hij begon zijn loop­ baan als fysiothera­peut en ­studeerde daarna psycho­ logie, met een spe­cialisatie in ­neuropsychologie, waarin hij in 1995 promoveerde bij Dick Swaab. Hij kreeg diverse prijzen als neuropsycholoog en vanwege zijn onderwijs­ kwaliteiten, werkte mee aan de Universiteit van Neder­ land, was een graag geziene gast bij het TV-programma De Wereld Draait Door en presenteerde in 2015 drie afleveringen van DWDD ­University over de werking van het brein. Scherder is Officier in de Orde van ­Oranje-Nassau. Hij ontving recent het eredoctoraat aan de Open Universiteit.

15

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

16

Hoe spannend is het boek van uw leven?

Waarom het fijn kan zijn het te (laten) schrijven

Tekst Berber Bijma

Een heel leven vastgelegd in een boek, met foto’s van toen en nu. Steeds meer mensen kiezen ervoor om een levensboek te maken of te laten maken. Een kostbaar kleinood om achter te laten aan kinderen en kleinkinderen? Of is het méér dan dat?

I

s het een hype, je levensverhaal in boekvorm (laten) vastleggen? De belangstelling neemt wel toe, maar nieuw is het niet, zegt Wout Huizing. Hij schreef samen met Thijs Tromp Mijn leven in kaart, een boek dat vrijwilligers handvatten biedt om met ouderen in gesprek te gaan en hun levensverhaal vast te leggen.

Huizing zelf is bewust betrokken bij projecten met vrijwilligers die een levensverhaal optekenen, ‘vanuit een visie op wat goed is voor mensen’. Zijn medeauteur Thijs Tromp promoveerde in 2011 op een onderzoek naar de effecten van het reconstrueren van het eigen levensverhaal. ‘Wij werken vanuit de gedachte dat het voor mensen belangrijk is om terug te blikken op hun hele leven. Door daar structureel en regelmatig aandacht voor te hebben, kun je de dingen die gebeurd zijn – goed én slecht – integreren.’

Hij gebruikt bewust niet de term ‘verwerken’, omdat dat klinkt alsof je bepaalde gebeurtenissen achter je zou kunnen laten.

‘Ook verdrietige dingen blijven onderdeel van je leven. Het reconstrueren van het geheel kan helpen om het leven als het >>

HOE SPANNEND IS HET BOEK VAN UW LEVEN?

‘Het fenomeen bestaat toch zeker al twintig jaar. Ik ben zelf sinds 2004 betrokken bij projecten in verzorgingshuizen. En boekjes als Opa, vertel eens zijn er ook al een hele tijd. Dat er steeds meer aandacht is voor het vastleggen van levensverhalen, heeft waarschijnlijk ook te maken met de dubbele vergrijzing: er zijn steeds meer ouderen en die worden ook nog eens gemiddeld steeds ouder. Dat je een professionele schrijver inhuurt voor je levensverhaal, is wel relatief nieuw.’

17

Laat ze meedoen!

Een eerlijke kans

Een goed instrument klinkt het allermooist met publiek

Same nm

aken we h r ee et verschil voo

! i nd k n

Kijk op fondskindenhandicap.nl/nalaten of neem contact op (070 – 351 27 84 of

muziekinstrumentenfonds.nl

nalaten@fondskindenhandicap.nl).

Ondersteunt u ook onderzoek ter voorkoming van Astma en COPD in de toekomst?

Door uw steun kunt u onderzoek naar longziekten mede mogelijk maken.

Dat kunt u doen door middel van een gift (die onder bepaalde voorwaarden belastingvrij kan zijn), door middel van een legaat of door Stichting Astma Bestrijding als erfgenaam aan te wijzen.

Uw giften kunt u overmaken naar rekeningnummer

Stichting

Astma Bestrijding

NL54 GILL 0265 9532 00 (InsingerGilissen Bankiers N.V.) t.n.v. Stichting Astma Bestrijding te ‘s-Gravenhage.

www.astmabestrijding.nl

‘ Een mooie herinnering voor de kleinkinderen’

ware te beamen, er vrede mee te hebben: mijn leven had van alles in zich, ik ben niet overal blij mee, maar het is er wel. Een levensverhaal brengt in beeld wie je bent en hoe je in het leven staat. Je maakt als het ware de balans op.’

THEMATISCH

De aanleiding om Nieuwenhuizen in te schakelen is vaak een jubileum of bijzondere gebeurtenis zoals pensionering. ‘Sommige mensen willen een levensverhaal cadeau doen aan de kinderen, anderen kríjgen het juist van de kinderen.’

RODE DRAAD Wat doet het met mensen om hun levensverhaal te vertellen? ­Zowel Huizing als Nieuwenhuizen zien soms verrassende effecten. Nieuwenhuizen: ‘Mensen hebben soms van tevoren bedacht wat ze wel en niet willen vertellen of hebben al een heel plan voor hoe het boek eruit moet zien. Ik zeg dan vaak: “We zien wel hoe het loopt”. Dan merk je soms dat er gaandeweg nieuwe herinneringen bovenkomen of dat mensen de logica van dingen zien of een rode draad in hun leven ontdekken. Je kijkt met een beetje afstand naar je eigen leven en juist door dat te benoemen en op een rij te zetten, kan het betekenis krijgen. “Ik heb eerbied >>

Meneer en mevrouw Van Gelder zijn geboren en getogen ­Amsterdammers, die in vier provincies hebben gewoond.

Ze wonen nu in Noord-Brabant.

‘Over zestig jaar huwelijk kun je wel een encyclopedie schrijven.

We hebben met Marion van alles besproken – over onze kindertijd, de begintijd van ons huwelijk – en samen besloten wat er wel en niet in moet. Over de laatste vijftien tot twintig jaar staat er niets in, want dat hebben de kleinkinderen zelf wel ongeveer meegemaakt. Toen we het aan mijn dochter hadden gegeven, belde ze de volgende ochtend op: “Mam, ik heb het al uit”. Ze had de hele nacht doorgelezen.’

HOE SPANNEND IS HET BOEK VAN UW LEVEN?

Die laatste uitdrukking gebruikt ook Marion Nieuwenhuizen, eigenaar van Schrijfatelier Caleidoscoop, die regelmatig door particulieren wordt ingehuurd om hun levensverhaal te boek te stellen. ‘Soms kiezen mensen voor een thematisch verhaal.

Dan willen ze bijvoorbeeld alleen vertellen over een belangrijke switch die ze hebben gemaakt, of wat de komst van een ziekte of ongeval heeft betekend, zonder dat ook hun hele jeugd van a tot z aan de orde hoeft te komen. Mensen die ervoor kiezen om wél een overzicht van hun hele leven te laten maken, hebben vaak de behoefte om voor zichzelf de balans op te maken: wat heb ik meegemaakt, hoe ben ik geworden wie ik ben of wat wil ik na­ laten aan mijn kinderen of kleinkinderen?’

Maartje (79) en Fred (83) van Gelder hebben in de zomer van 2021 hun levensverhaal laten ­opschrijven door Marion Nieuwenhuizen. ‘Dat leek ons een mooie herinnering voor de klein­ kinderen als wij straks uit de tijd zijn’, vertelt mevrouw Van Gelder.

‘Dan kunnen ze nog eens nalezen hoe opa en oma het allemaal gedaan hebben.’

Het echtpaar is zestig jaar samen, heeft een zoon, een dochter en vier kleinkinderen. Extra aanlei­ ding om hun levensverhaal te boek te stellen, is dat ze met hun zoon en de twee jongste kleinkin­ deren al jarenlang geen contact meer hebben. ‘In het boek staat dat ze altijd welkom zijn als ze weer contact willen opnemen. We hebben het boek alvast gegeven aan de twee kleinkinderen die we wél zien. We hopen dat de andere twee het ook te zien krijgen. Dan hebben ze toch een beeld van het leven dat opa en oma hebben gehad.’

19

Ook mevrouw Boer geeft uit liefde voor morgen.

Een wereld zonder kanker Kunt u zich dat voorstellen?

Het is onze droom en ambitie.

Elke dag werken wij hieraan.

Een gift uit een nalatenschap is een bijzondere manier om hieraan bij te dragen.

In onze Gids over nalaten leest u stap voor stap hoe u uw nalatenschap makkelijk kunt regelen. En hoe u kunt bijdragen aan onze misse met de mooiste gift die u kunt geven aan toekomstige generaties. Het is geven uit liefde voor morgen.

Vraag vandaag nog vrijblijvend de gids aan door de bovenstaande QR-code te scannen met uw telefoon.

Voor meer informatie ga naar wkof.nl/nalaten of bel naar 020 344 95 95. Wij informeren u graag verder.

Omslag boek Roel

27-06-2012

16:40

Pagina 1

Verzwegen kinderjaren

Februari 1945. Dresden wordt gebombardeerd. De stad is weerloos en er vallen ruim 30.000 slachtoffers. De 11-jarige Elwine Verkerk zit met haar ouders in een schuilkelder en overleeft. Tussen duizenden verkoolde lichamen en puinhopen van stenen en as, zoekt ze dagenlang naar een vermiste zuster.

voor mezelf gekregen, omdat ik nu pas zie hoe goed ik me staande heb gehouden”, zei iemand eens na afloop.’

Het gezin keerde terug uit de hel van Dresden. Een klein wonder, waarover nooit meer werd gesproken. Waarom immers waren ze het laatste oorlogsjaar in Dresden? Elwine's ouders waren lid geweest van de NSB. Ze waren Nederland ontvlucht in september 1944 en hun reis voerde bij toeval naar Dresden, een stad die redelijk veilig leek, maar het niet was.

ZINGEVING

Een mensenleven heeft Elwine gezwegen over haar kinderjaren.

Over de verkeerde keuze van haar ouders en over de gevolgen die deze keuze heeft gehad voor haar eigen leven, de armoede en de vernedering. Na al die jaren doorbreekt ze nu het stilzwijgen, schoorvoetend, maar toch vastberaden. We mogen het verhaal nu kennen: haar kinderen, haar kleinkinderen en de vrienden aan wie ze het nooit heeft verteld.

Ook Huizing merkt de louterende effecten. ‘Door je levensverhaal te vertellen, kom je tot een soort evaluatie. Je legt je leven als het ware op de weegschaal. Het is fijn om een echte luisteraar te hebben, die met jou meekijkt naar je leven. Mensen kunnen in het vertellen ontdekken wat en wie er echt toe doet in hun leven.

Een levensverhaal reconstrueren is een vorm van zingeving. Het doel – in onze optiek – is dat mensen woorden krijgen waarmee ze dichterbij zichzelf komen. Aanvankelijk hadden we verwacht dat ouderen daardoor wellicht minder zorg nodig zouden hebben.

Dat effect blijkt er niet te zijn, maar we zien wel dat een levensverhaal kan zorgen voor meer innerlijke rust.’

Verzwegen kinderjaren Ik wil mij verontschuldigen.

Sinds 1945 heb ik niet altijd en overal de hele waarheid gesproken.

Zelfs niet tegen vrienden. Ik vind het heel naar, maar ik kon niet anders.

Het is een dapper besluit, vooral omdat de angst nog niet verdwenen is dat het kind de schuld van de ouders zal worden aangerekend. Ook al is de oorlog dan al 67 jaar geleden.

Huizing vindt overigens dat het (laten) maken van een levensverhaal lang niet voor iedereen geschikt is. ‘Sommige mensen hebben zoveel meegemaakt, dat het navertellen oude wonden openrijt, die mensen eigenlijk niet meer aankunnen. Een joods verzorgingshuis wilde met onze methode aan de slag, maar we moesten de conclusie trekken dat dat niet goed was omdat deze bewoners te veel hadden meegemaakt. Ik denk dat het voor ­ongeveer de helft van de ouderen goed uitpakt om het levens­ verhaal te vertellen.’

Een groot voordeel van een ‘buitenstaander’ als luisteraar, is dat niet alles dat gezegd is, in het boek hoeft. Nieuwenhuizen: ‘Bij het vertellen komen vaak tranen, van ontroering of van verdriet. We bespreken met elkaar wat er zwart op wit moet. Alles mag gezegd worden, niet alles hoeft in het boek.’ Huizing: ‘Soms is het goed >>

VERZWEGEN KINDERJAREN Elwine Verkerk (88) was 6 jaar toen de Duitsland Nederland bezette. Haar ouders waren (niet-actief) lid van de NSB. Op Dolle Dinsdag in 1944 (toen de bevrijding aanstaande leek) vluchtte het hele gezin naar Duitsland, waar het in februari 1945 het gruwelijke bombardement van Dresden ternauwernood overleefde.

Na een barre voettocht kwam de familie Verkerk terug in Neder­ land, waar de ouders lange tijd in gevangenschap verbleven en Elwine in een kinderhuis terecht kwam. De familie werd met de nek aangekeken en Elwine heeft daar lange tijd veel last van gehad. “Een kind van foute ouders krijgt de behandeling waar de ouders blijkbaar recht op hebben.”

Tien jaar geleden besloot ze dit deel van haar levensverhaal, verteld in tien lange gesprekken, op te laten tekenen in het boekje Verzwegen kinderjaren. “Ik wil mij verontschuldigen. Sinds 1945 heb ik niet overal de hele waarheid gesproken. Zelfs niet tegen vrienden. Ik vind het heel naar, maar ik kon niet anders.” Het was de eerste keer dat ze zo openlijk sprak over de moeilijkste jaren van haar leven. “De tijd van zwij­ gen is voorbij, hoewel praten over toen nog altijd moeite kost, maar tegelijk ook opluchting geeft.”

HOE SPANNEND IS HET BOEK VAN UW LEVEN?

NIET ALLES HOEFT ERIN

Roel Smit

Auteur Roel Smit (1959) is zelfstandig journalist en communicatieadviseur.

21

ZELF UW LEVENSVERHAAL SCHRIJVEN? OOK DAT KAN! Wilt u het allerliefst zélf uw levensverhaal opschrijven?

Op internet vindt u tientallen tips hoe u dat kunt aanpakken. Zoek bijvoorbeeld op ‘zelf levensver­ haal schrijven’. U vindt dan ook complete boeken die een hand­leiding bieden en biografiecursus­ sen van ervaren schrijvers.

om even te checken of iemand iets echt in het boek wil hebben.

Er zijn nu eenmaal geheimen in het leven. Maar dan is het toch maar gezegd, en dat alleen al kan mensen goed doen. Het is weldadig als iemand écht naar je komt luisteren, zonder oordeel.

Dat kan een belangrijk voordeel zijn om je levensverhaal niet door een van je kinderen te laten opschrijven. Zonder oordeel luisteren kan lastig zijn als je familie bent en je eigen ervaringen en visie hebt op wat er is gebeurd. Na de afronding van de gesprekken kan een levensboek trouwens wel weer voor mooie vervolggesprekken met de kinderen zorgen. Of juist voor spanning, bijvoorbeeld als de kinderen het idee hebben dat de ouders de vuile was buiten hebben gehangen.’

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

VRIJWILLIG OF BETAALD?

22

In de winkel verkrijgbaar: boekjes waarmee opa’s en oma’s aan de hand van vragen hun levensverhaal kunnen vertellen aan de kleinkinderen

Juist met het oog op het zingevende aspect geeft Huizing de voorkeur aan vrijwilligers die – zonder afspraken over tijd en geld – een levensverhaal opschrijven. Die afspraken kunnen voor anderen juist heel fijn zijn, vindt Nieuwenhuizen. Zij komt drie tot vijf keer anderhalf tot twee uur langs – ‘korter wordt het nooit’ – om het levensverhaal te beluisteren. Tussendoor stuurt ze uitgewerkte teksten toe die de verteller kan becommentariëren.

‘Aan een professional kun je je wensen doorgeven, bijvoorbeeld over planning, tempo en vormgeving. Als je een boek wilt laten maken, schiet het niet echt op als de schrijver maar één keer in de maand wil of kan langskomen. Maar voor een vrijwilliger is het soms lastiger aan wensen tegemoet te komen. Voor het overige zal het vooral een kwestie van budget zijn.’

Nieuwenhuizen doet zelf overigens ook vrijwilligerswerk met groepen ouderen, met wie ze over hun leven praat aan de hand van bepaalde thema’s. ‘Bezig zijn met levensverhalen is hoe dan ook heel dankbaar werk.’ <<

“Onze zoon leeft voort via deze reddingboot”

­ ­

­

VAK

WERK

ERF

GOED Elk vak, elk beroep heeft zijn erfgoed.

En soms is het de moeite waard dit te bewaren.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Tekst Roel Smit Fotografie Marcel Molle

24

Stein van Ittersum en het Drukkerijmuseum Meppel

‘ALLES DRAAIT HIER OP VRIJWILLIGERS’

D

e deur van het voormalige pakhuis aan de voor­ malige gracht, de Kleine Oever in Meppel, staat open. De zon schijnt, corona lijkt voorbij. Op de benedenverdieping van het rijksmonument staan vier schrijfmachines op een tafel. Ook al erfgoed uit een ver verleden. ‘Kinderen vinden het geweldig om daarop te tikken’, zegt Stein van Ittersum, voorzitter van het bestuur van de stichting die het museum in stand houdt. ‘Heel leuk, al valt het soms niet mee nog geschikt schrijfmachinelint te pakken te krijgen.’

Het is gezellig druk. Verderop staat een grote tafel, met daaromheen een stuk of tien mensen die geestdriftig praten. De haarkleur is merendeels grijs. Het zijn de vrij­ willigers, die de drijvende kracht vormen van het Drukkerij­ museum Meppel. Sommigen repareren en onderhouden de zware – vaak gietijzeren – machines, anderen geven de­ monstraties aan bezoekers of houden workshops. Alles bij elkaar heeft het museum zo’n veertig vrijwilligers. Iedereen doet wat nodig is. ‘We zouden heel graag in elk geval één beroepskracht hebben’, zegt Stein van Ittersum. ‘Geld voor zo’n professional is er op dit moment echter niet.’

Dat is bijzonder, want Meppel heeft een grote traditie in de drukkerswereld. Begin jaren zestig werkten er in de gemeente meer dan 700 mensen in deze bedrijfstak, vooral bij Boom en bij Ten Brink, namen die in de grafische industrie nog steeds een bekende klank hebben. Nu werkt er vrijwel niemand meer.

VAKWERK ERFGOED

In weinig sectoren heeft ICT in zo korte tijd zoveel invloed gehad als bij de drukkerijen. Eén van de vrijwilligers van het drukkerijmuseum, hij is net tachtig, heeft het als zetter in de krantenwereld allemaal meegemaakt. Met plezier geeft hij een kleine demonstratie handzetten. Eén voor één worden de letters, bijna zonder te kijken, uit de letterkast gehaald en op een zethaak geplaatst, een enkele spatie, een witregel eronder en erboven. ‘Wat doen we, centreren of uitvullen?’

Het is handwerk uit de jaren zestig. Dat maakte plaats voor een zetmachine die met vloeibaar lood complete regels produceerde. Dat apparaat staat nu even verderop en werkt nog, als het lood een paar uur is opgewarmd. Daarna kwam het fotografisch zetwerk. Weer later kon de productie van drukplaten rechtstreeks door de computer aangestuurd worden. De zetter was niet meer nodig.

In het Drukkerijmuseum Meppel is het allemaal nog te zien. Veel apparatuur is afkomstig van de drukkerijen uit Meppel zelf. De werkgevers en de werknemers hebben de oprichting van het museum in de jaren tachtig mogelijk gemaakt. Van Ittersum: ‘De mensen werkten op zaterdag en gaven een tijdlang de helft van hun salaris van die dag voor de oprichting van een museum; de baas deed er eenzelfde bedrag bij. Ook de gemeente deed vanaf het begin jaarlijks een duit in het zakje.’

In de loop der jaren is de collectie aangevuld, bijvoorbeeld met een schitterende houten drukpers uit 1780, in bruik­ leen van een Haags museum. Er staan persen voor steen­ druk, voor zeefdruk, er is boekbind- en afwerkapparatuur, wat eigenlijk niet? Zo ook de pers waarop begin 1943 in Meppel de eerste editie werd gedrukt van de verzetskrant Trouw. Dat eerste nummer heette vanwege de geboorte van Prinses Margriet overigens Oranje-Bode.

En er zijn workshops voor wie kennis wil maken met druk­ technieken. Allemaal gegeven door vrijwilligers, vanzelf­ sprekend. Zo gaat dat nu in Meppel.

25

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

26

Een testament laten maken: waarom zou u dat doen?

Tekst Roel Smit Beeld Ronald Koopmans/iStock

Zonder testament bepaalt de wet hoe alles wordt verdeeld

Een testament, dat heb ik toch niet nodig…

Een briefje achter­ laten, dat kan toch ook…

Zo’n codicil, dat kan ook, ­ maar dat heeft veel beperkingen. De wet stelt bovendien strikte eisen aan een codicil: het moet handgeschreven zijn en voorzien zijn van datum en handtekening.

Een codicil kan gebruikt ­worden om bijvoorbeeld te bepalen aan wie bepaalde sieraden, meubels of kledingstukken worden nagelaten.

Hiervoor is dus geen ­notarieel testament nodig. Maar dan de beperkingen: bij een codicil gaat het alleen om de verdeling van spullen, niet van geld. Daarnaast kunt u per codicil wettelijke ­erfgenamen niet onterven en ook geen ­executeur (iemand die de nalatenschap verdeeld en afwikkelt) aanwijzen.

EEN TESTAMENT LATEN MAKEN: WAAROM ZOU U DAT DOEN?

Waarom zou ik een testament maken?

Wat kan ik daar wel en niet in regelen?

Hoe ingewikkeld is het? Kan ik het nog wijzigen? Even de belangrijkste punten in een notendop.

Dat bepaalt u uiteraard zelf, maar dan bepaalt de wet straks wie uw erfgenamen zijn en wordt de erfenis per definitie toegewezen aan ­familieleden en dus niet aan de vriend of vriendin met wie u zo prettig samenwoont. ­Alleen al om vrienden of goede doelen te laten erven, zou u dus een testament moeten laten maken.

Geen testament? Dan bestaat de eerste groep erfgenamen uit echtgenoot en kinderen.

Als die allemaal overleden zijn, komen hiervoor de kleinkinderen in de plaats.

Bent u ongetrouwd en hebt u geen kinderen, dan erven uw ouders, broers en zussen.

Voor broers of zussen die al zijn overleden, komen de kinderen of kleinkinderen in de plaats. Bij iemand die geen ­familie­leden heeft in de eerste of tweede groep, erven de grootouders en als deze overleden zijn, hun afstammelingen. Bij gebrek aan familieleden in de derde groep, komt de erfenis terecht bij de afstammelingen van de overgrootouders.

Regelt u niets en zit u ook niet zo goed in de familie, dan bestaat dus de kans dat uw erfenis terecht komt bij verre

familie die u niet of nauwelijks kent. Zijn zulke familieleden er ook niet, dan vervalt de erfenis aan de staat.

Een testament ­opstellen, dat lijkt me knap ingewikkeld…

Hoeft niet! Wees eerlijk, de grootste barrière is vaak dat het opstellen van een ­testament u confronteert met uw eigen sterfelijkheid. >>

27

‘ De inhoud van een testament blijft vertrouwelijk

veranderen voortdurend, maar ook uw persoonlijke situatie en wensen. Aanpassen is altijd mogelijk, waarna de notaris het nieuwe testament opnieuw indient en de oudere versie vervalt.

Als ik een van mijn kinderen zou willen onterven…

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Tijdens de eerste afspraak vraagt de notaris naar uw wensen. Hij informeert ook naar uw vermogen (bezittingen en schulden) en eventuele polissen, lijfrenteverzekeringen of andere regelingen die u in verband met uw overlijden hebt getroffen. Vervolgens maakt de notaris een ontwerp van het testament, dat u rustig thuis kunt nalezen. Vaak zal een notaris ook nagaan of los daarvan een levenstestament aan te raden is; hierin kunt u nu al zaken regelen voor de levensfase dat u daar wellicht zelf niet meer toe in staat bent.

28

Het ontwerp van het testament wordt besproken tijdens een tweede bijeenkomst. Regelt dit testament uw erfenis zoals u wilt? Is alles duidelijk? Indien nodig wordt het ontwerp aangepast. Als u het eens bent met de tekst, kunt u het testament ondertekenen. Het originele exemplaar komt in de kluis van het notariskantoor en u krijgt een afschrift mee.

Aan het Centraal Testamentenregister in Den Haag geeft de notaris door dat u een testament hebt gemaakt, zodat dit na uw overlijden altijd ­teruggevonden kan worden.

De inhoud van het testament blijft vertrouwelijk.

Nooit meer omkijken naar een testament is niet verstandig.

Niet alleen wetten en regels

Dat kan in principe, maar daar zitten wel wat haken en ogen aan. Elke notaris zal u nadrukkelijk vragen of dit een weloverwogen besluit is. De meeste mensen realiseren zich namelijk niet dat onterven een heel ingrijpend besluit is, dat – ook na uw overlijden – familieverhoudingen ernstig en langdurig kan verstoren.

Niet zelden zijn gerechtelijke procedures het gevolg.

Maar: ja, onterven kan dus, via het testament. Maar nooit helemaal. Een kind blijft altijd aanspraak houden op zijn of haar kindsdeel, de zogenoemde ‘legitieme portie’. Dat is een vordering in geld. De legitieme portie is de helft van wat iemand zou krijgen als hij volledig erfgenaam was.

Mijn vrouw en ik heb kleine kinderen; wat gebeurt met hen als wij beiden overlijden?

Zonder testament is dat niet precies te zeggen. Als u noch in uw testament, noch via de rechtbank een voogd hebt benoemd, gebeurt dit door de kantonrechter – en de uitkomst van zo’n procedure is onzeker. Het kan dan zomaar zijn dat de kinderen worden ondergebracht bij het familielid dat u nu net het minst ­geschikt acht, of dat ze uit elkaar worden gehaald.

In een testament kunt u zelf

voogd benoemen die voor uw minderjarige kinderen zorgt als u en uw partner zijn overleden. Het is ook mogelijk om bij de rechtbank een voogd aan te wijzen.

En hoe zit het met de (financiële) ­bescherming van mijn ­partner…

Als u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap bent aangegaan, is de bescherming van uw partner bij uw overlijden redelijk goed geregeld. De langstlevende partner erft op grond van de wet álle bezittingen. De kinderen kunnen hun erfdeel pas opeisen als ook de tweede ouder is overleden.

Een bijzondere situatie kan zich voordoen als een van beide ouders hertrouwt. In de wet staat namelijk dat de kinderen op het moment dat de langstlevende hertrouwt, medeeigendom kunnen claimen van goederen van de nalatenschap.

Veel mensen willen niet het ­risico lopen dat zij dan (een deel van) de eigendom van bijvoorbeeld het huis moeten afstaan. Zij lossen dit op door in een testament vast te leggen dat de kinderen hun erfdeel alléén kunnen opeisen als de langstlevende hertrouwt in algehele gemeenschap van goederen. Op deze manier wordt voorkomen dat de erfdelen van de kinderen ‘verdwijnen’ in die nieuwe gemeenschap van goederen, met het risico dat zij met lege handen staan als hun vader of moeder in dit nieuwe huwelijk als eerste overlijdt. << Meer informatie over de mogelijk­ heden van een testament, is te vinden op de website www.notaris.nl (van de Koninklijke Notariële Beroepsorgani­ satie KNB).

Trudy van Veen, 50 jaar getrouwd met Henk, die sinds 2001 progressieve MS heeft.

“Voor elk probleem is een oplossing, dat is mijn grond­ houding. Het geeft mijn koers aan. MS komt plotseling op je pad en alles wat daar bij hoort wordt onderdeel van je leven. Gelukkig is de ziekte bij Henk nu ‘onder controle’, maar hij heeft veel ingeleverd en dat is blijvend. Wij hebben er voor gekozen dat ik als mantelzorger hem volledig verzorg.

Mantelzorg wordt erg onderschat en is vaak onzichtbaar voor de wereld. Pas als je het zelf van dichtbij meemaakt, weet je wat je inlevert om het leven van een ander mogelijk te maken.

Vanzelfsprekend doe ik dat en met liefde. Twee keer per jaar ga ik een week weg, om er even uit te zijn. MS begint subtiel, maar verandert voortdurend. Ik vind het dapper dat Henk na overlijden hersendonor wordt. Er is een tekort aan donoren met gezonde hersenen. Als mensen hun hersenen willen doneren aan de wetenschap, moeten ze zich apart (van de donorwet) bij de Nederlandse Hersenbank registreren. Veel mensen weten dit niet.”

Help nu alstublieft door meer onderzoek mogelijk te maken!

Geef! Ga naar MSresearch.nl

“Je weet pas in welke mate het je leven beïnvloedt als de situatie daar is…”

Uw vermogen om

onafhankelijk te maken Ook als u er niet meer bent, hebt u het vermogen om thuis te geven. Hoe groot of hoe klein dit vermogen ook is, uw nalatenschap maakt een groot verschil voor kwetsbare mensen in Nederland.

Wilt u meer weten?

Lees alles over thuisgeven en onze projecten die omzien naar de meest kwetsbare mensen in Nederland. Vraag de brochure gratis en geheel vrijblijvend aan via: kansfonds.nl/nalaten

h

Thuisgeven Uw nalatenschap helpt Kansfonds thuis te geven. Thuisgeven door jongeren die dak- en thuisloos zijn veilig onderdak te geven. Of door jonge moeders te helpen onafhankelijk te zijn. Zo helpt u mensen zoals Jessie. Zij belandde op straat. Geen huis, geen geld en geen werk. Het project Lumens bood haar de nodige ondersteuning om behalve een huis ook een diploma en een baan te bemachtigen. Uw nalatenschap helpt Kansfonds dit soort projecten mogelijk te maken.

Nalaten U hebt ook het vermogen om thuis te geven.

Met uw gift of nalatenschap. We gaan graag met u in gesprek over hoe uw nalatenschap voor 100% besteed wordt aan kansrijke projecten die omzien naar kwetsbare mensen.

Meer weten?

Bel dan met Mariëlle Appel, adviseur filantropie: 035 624 96 51 of e-mail: m.appel@kansfonds.nl Of lees meer over de mogelijkheden om Kansfonds in uw testament op te nemen in onze brochure ‘Nalaten aan Kansfonds’. Deze vraagt u geheel vrijblijvend aan via kansfonds.nl/nalaten

www.kansfonds.nl info@kansfonds.nl IBAN: NL20 INGB 0660 9712 40

Wat moeten we met ons ongemakkelijke erfgoed?

Roofkunst! (of niet?)

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Tekst Peter Boorsma | Beeld Rijksmuseum Amsterdam, The British Museum Londen, Museum Nasional Indonesia, ANP

Het kanon van Kandy, buitgemaakt door de VOC, tegenwoordig te vinden in het Rijksmuseum

30

I

BENIN BRONZEN Om de kosten van de straf­ expeditie te betalen werden tussen de 2.400 en 4.000 Foto © Trustees of the British Museum

Benin messing gegoten plaquette (16e-17e eeuw)

buitgemaakte objecten naar Groot-Brittannië verscheept en daar geveild. Hieronder ook zo’n duizend ‘Benin bronzen’, indrukwekkende messing beelden en reliëfs met een ­ceremoniële betekenis. De meeste bronzen kwamen terecht in Britse en Duitse musea, 144 objecten werden aangekocht door het Museum Volkenkunde in Leiden.

Dat het hier gaat om roofkunst is overduidelijk; de bronzen zijn met geweld afgenomen van de eigenlijke bezitters.

Het lijkt onwaarschijnlijk dat de toenmalige directeur van het Leidse museum dat niet wist. Maar lange tijd interesseerde men zich nauwelijks voor de herkomst van de ­objecten. Heel veel erfgoed uit de koloniën werd ontvreemd en kwam uiteindelijk in westerse collecties terecht.

Daar was aanvankelijk weinig discussie over. Westerse musea konden goed op de objecten passen en het was toch ook een soort reclame voor het land van herkomst, zo redeneerde men.

Nederlandse musea en parti­ culieren ­hebben veel spullen uit ­voormalige ­koloniën. Steeds vaker ­worden ­vragen gesteld over de herkomst van deze ­objecten.

Zijn ze eerlijk ­verworven of gaat het om roofkunst?

En wat dan?

ROOFKUNST! (OF NIET?)

n februari 1897 vielen 1.200 Britse soldaten, gesteund door nog eens ­duizenden Afrikaanse soldaten, ­Benin (in het huidige Nigeria) ­binnen voor een strafexpeditie.

Het eeuwenoude koninkrijk Benin had te midden van al het koloniale geweld kans gezien onafhankelijk te blijven, tot groeiende ergernis van de Britten. De Oba, de koning van het Benin-volk, ging niet snel genoeg in op de Britse eis tot onderwerping en toen er enkele Britse doden vielen, vormde dat het perfecte excuus voor een invasie.

Ondanks fel verzet lukte het de koloniale troepen met veel geweld de hoofdstad Benin City te veroveren. De stad vloog in brand en daarop volgde een dagenlange plundering van huizen, gebedshuizen en paleizen. Ook het paleis van de Oba moest eraan geloven. Er bleef vrijwel niets van Benin City over.

Foto Rijksmuseum Amsterdam

Steeds meer vragen over herkomst van museumstukken

STEEDS MEER VRAGEN Na de dekolonisatie gingen de oud-koloniën zich echter steeds meer interesseren voor het gestolen erfgoed dat hen kon helpen bij de natievorming. En ook de westerse landen worstelden steeds meer met dit ‘ongemakkelijk erfgoed’, zoals roofkunstexpert Jos van Beurden het noemt. Er wordt kritischer gekeken naar het koloniale verleden en er gaan steeds meer stemmen op om geroofd erfgoed terug >>

31

Beeld Rijksmuseum Amsterdam

te geven aan de landen van herkomst.

Maar wat moet dan terug en wat kan hier blijven? Die vraag is niet eenduidig te beantwoorden. Van een deel van de kunst en de etnografische objecten is eenvoudig vast te stellen dat het gaat om oorlogsbuit of geroofde stukken.

Van een ander deel is duidelijk dat de objecten destijds geheel volgens de (toenmalige) regels zijn aangekocht of dat het gaat om in opdracht vervaardigd ambachtswerk. En van nog een ander deel weten we niet meer hoe het ooit is verworven.

De discussie spitst zich toe

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

‘ Ethiek speelt ook een rol’

32

Ruurd Halbertsma is conservator bij het Rijksmuseum van Oudheden, hoogleraar Museale Aspecten van de Archeologie in Leiden én auteur van de roman Roofkunst, een spannend verhaal over een museumdirecteur die te maken krijgt met voorwerpen uit het oude Carthago, die in de negentiende eeuw zijn opgegraven in Tunesië.

Ook musea met objecten uit de klassieke oudheid doen aan herkomstonderzoek om na te gaan of een object wel op een eerlijke manier verworven is, vertelt Halbertsma. Zo heeft het Rijksmuseum van Oudheden dit jaar nog een vaas aan Italië teruggegeven. Deze was aangekocht bij een Duitse antiquair van goede naam en faam. Maar achteraf bleek dat de vaas daarvoor ook in bezit was geweest van een weinig scrupuleuze handelaar. ‘Die handelaar bezat ook objecten die geen roofkunst waren, maar serieuze twijfel was voor ons voldoende om de vaas toch terug te geven.’

Ook objecten uit de oudheid

Prins Diponegoro, leider van de opstand tegen het Nederlandse koloniale bewind (1825-1830) op voorwerpen waarbij er twijfel is of de oorspronkelijke eigenaar ze echt wel vrijwillig heeft afgestaan. Hadden de inlandse vorsten in Indonesië de koloniale heersers ook van die prachtige krissen cadeau gedaan als er geen sprake was geweest van een ongelijke machtsverhouding?

worden door ­herkomstlanden teruggeëist. Een bekend voorbeeld is Griekenland, dat de marmeren beelden uit het Parthenon terug wil hebben van het British Museum. Maar stukken uit de oudheid roepen minder emotie op dan stukken uit de koloniale tijd, simpelweg omdat de afstand in de tijd groter is en de culturen niet meer bestaan.

Toch pleit ook Halbertsma voor een openhartige opstelling jegens de herkomstlanden.

‘Je kunt niet volstaan met te zeggen we hebben de bonnetjes, dus het is van ons. Ethiek speelt ook een rol. Ga praten met de vertegenwoordigers van de landen waar de objecten vandaan komen. Want je moet voorkomen dat een claim van cultureel erfgoed in populistisch vaarwater terechtkomt.’

Overigens zijn er wel beperkingen aan wat de musea kunnen doen, aldus Halbertsma.

‘Ons museum start zelf geen ­herkomstonderzoek, simpelweg omdat we niet genoeg ­mensen hebben om van 100.000 ­objecten de herkomst te achterhalen. Maar we faciliteren onderzoek wel.’

In 2019 stelde minister van Cultuur Ingrid van Engels­ hoven een adviescommissie in om uit te zoeken hoe Nederland moet omgaan met de claims van de ­voormalige ­koloniën. Deze commissieGonçalves adviseerde een jaar later ruimhartig te zijn. Niet alleen als het gaat om roofkunst of ‘onvrijwillig weggenomen’ objecten, maar ook bij objecten met bijzondere betekenis voor het herkomstland. Zelfs als die legaal zijn verworven. Begin 2021 besloot de minister het advies over te nemen.

Een grote stap in de goede richting, volgens Van ­Beurden.

Maar we zijn er nog niet.

Want in de praktijk blijkt dat er soms decennia overheen gaan voordat een object wordt teruggegeven, ook al gaat het overduidelijk om roofkunst.

DE KRIS VAN DIPONEGORO Van Beurden geeft het voorbeeld van de kris (een traditionele dolk) van Diponegoro.

De Javaanse prins Diponegoro is één van de grote helden uit de Indonesische ­geschiedenis.

Er is een universiteit naar hem genoemd en vrijwel alle steden op Java kennen wel een Diponegoro-straat. De prins stond aan het hoofd van een grote opstand tegen het Nederlandse koloniale bewind, die begon in 1825 en maar liefst vijf jaar duurde. Alleen met de grootste moeite wisten de Nederlanders een eind te maken aan de Javaoorlog.

Diponegoro werd verbannen.

Al zijn tekenen van waardigheid - zijn zadel, parasol en speer - werden afgenomen en naar Nederland verscheept.

Ook zijn kris van edelmetaal kwam in Nederlandse handen.

Foto © Trustees of the British Museum

ROOFKUNST! (OF NIET?)

Benin koperen plaquette (16e-17e eeuw) met Benin hofbeambten aan weerszijden van een paleisingang of altaar

Vanwege de enorme symbolische waarde vroeg Indonesië in 1975 de aan Diponegoro toegeschreven voorwerpen en dus ook de kris terug. Maar Nederland meldde dat het object zoek was. Niemand wist waar de kris gebleven was.

Indonesië hield het thema op de agenda, maar ondanks

allerlei (halfslachtige) speurtochten kwam het object niet boven water. Pas toen de druk toenam en het ­Museum Volkenkunde in Leiden externe experts toeliet, dook de kris plotseling op. In 2020 werd deze – na 45 jaar – in stilte naar Jakarta gevlogen en vervolgens met de nodige

publiciteit overgedragen aan Indonesië.

HET KANON VAN KANDY Een ander voorbeeld van traineren is volgens Van Beurden het rijkversierde ‘kanon van Kandy’. Dat kanon werd in 1765 buitgemaakt door VOC-soldaten op koning >>

330

VEILING RESULTATEN

Meiping vaas, China Hamerprijs € 82.000,-

Boeddha, verguld brons Hamerprijs € 19.000,-

H E T G RO O T S T E VEILINGHUIS

DE HOOGSTE OPBRENGSTEN TEGEN DE LAAGSTE KOSTEN Wij kunnen voor u veilen, van 1 item tot een gehele inboedel of verzameling.

Van kunst tot antiek, van juwelen tot zilver en van design tot aziatica.

Hiervoor berekenen wij géén inbrengcommissie.

Wij kunnen u van dienst zijn voor het taxeren van een erfenis verdeling.

Uniek door simultaan met de zaal, live te veilen op de 8 grootste internet platforms.

Door onze persoonlijke en discrete benadering, hét veilinghuis voor al uw kostbaarheden.

0%

Zilveren theedoos, Hamerprijs: € 9.000,-

Vaas, Copier Hamerprijs € 6.000,-

Schilderij Ben Viegers Hamerprijs € 7.500,-

Vaas Georg Jensen Hamerprijs € 6.000,-

Zakhorloge Hamerprijs € 9.500,-

Pendule, ca. 1810 Hamerprijs € 11.000,-

Collier, 3 rijen bloedkoraal Hamerprijs: € 30.000,-

Staand horloge Hamerprijs € 13.000

U betaalt achteraf slechts € 15 per kavel

Vaas Daum Nancy Hamerprijs € 3.800,-

VEILING RESULTATEN

Spiegeltelescoop, Hamerprijs € 7.500,-

INBRENGCOMMISSIE

Poul Kjaerholm PK 11 Hamerprijs € 8.500

Barometer, 18e eeuw Hamerprijs € 3.200,-

VA N Z U I D -W E S T NEDERLAND

Wapenschotel, 18e eeuw Hamerprijs € 22.000,-

Diamant 4.20 Ct. Hamerprijs € 15.000,-

Empire klok Hamerprijs € 16.000

19e eeuws ivoor Hamerprijs € 46.000,-

Lot oude boeken Hamerprijs € 3.000

18e Eeeuwse tafelklok Hamerprijs € 15.000

Rosenburg Den Haag Hamerprijs € 3.200,-

Broche met diamanten Hamerprijs € 8.000,-

UW ITEM HIERONDER? Yixing theepot 19e eeuw Hamerprijs € 16.000,-

Bijbel, 19e eeuw Hamerprijs € 2.200,-

Van 1 Item Hamerprijs € ?

tot en met Hamerprijs € ?

verzameling Hamerprijs € ?

of inboedel Hamerprijs € ?

Neemt u dan vrijblijvend contact met ons op

Stoelklok met speelwerk Hamerprijs € 17.000

Glas, 18e eeuw Hamerprijs € 1.900,-

Drakenvaas, China Hamerprijs € 56.000,-

Zilveren tabaksdoos Hamerprijs € 15.000

Rolex herenhorloge Hamerprijs € 20.000,-

Collier, bloedkoraal Hamerprijs € 19.000,-

Chinees ivoor Hamerprijs € 17.000,-

Schilderij, Jan Sluijters Hamerprijs € 9.500

Dekselpot, ca. 1780 Hamerprijs € 20.000,-

Karel Appel, 1958 Hamerprijs € 6.500,-

Hermes tas, jaren ‘80 Hamerprijs € 3.000,-

Kandelaren, 18e eeuw Hamerprijs € 26.000,-

Wanli kom ca. 1600 Hamerprijs € 28.000,-

Schouwklok A’dam Hamerprijs € 19.000,-

Kangxi kaststel Hamerprijs € 24.000,-

WIJ TAXEREN DOOR GEHEEL NEDERLAND EN BELGIË

Livingstoneweg 18, 4462 GL Goes • 0031 ( 0 ) 6 42 11 45 42 • info@veilinghuisdejager.nl

WWW.VEILINGHUISDEJAGER.NL

Yixing, 18e eeuw Hamerprijs € 16.000,-

Foto Museum Nasional Indonesia

Vazen die mogen blijven Het Rijksmuseum van Oudheden heeft een imposante collectie Griekse vazen uit de vijfde eeuw voor Christus.

De vazen zijn in de negentiende eeuw legaal opgegraven op het landgoed Canino ten noorden van Rome en legaal verkocht.

De Etrusken waren grote liefhebbers van Griekse vazen die ze importeerden uit Attica en die ze begroeven bij hun overledenen. ‘Aan wie zouden we de vazen moeten teruggeven?’, zegt Ruurd Halbertsma, conser-­ vator bij het Rijksmuseum van Oudheden ‘Aan Griekenland? Maar de vazen waren al uitgevoerd.

Aan Italië? De vazen zijn legaal opgegraven en verkocht.’

In 1980 deed Sri Lanka een formeel verzoek tot terug­ gave, zonder dat dit ergens toe leidde. Vreemd, aldus Van Beurden, omdat het overduidelijk gaat om oorlogsbuit en dus roofkunst.

De kwestie speelde weer op in 2017, toen het R ­ ijksmuseum besloot de verwervings­ geschiedenis van tien objecten uit te zoeken om zo ervaring op te doen met herkomst­ onderzoek. Het kanon was één van die objecten.

Twee jaar later reisden enkele museummedewerkers af naar Sri Lanka, onder wie het toen-

ROOFKUNST! (OF NIET?)

Kirti Sri Rajasingha van Kandy op Sri Lanka. De VOC schonk de oorlogsbuit aan stadhouder Willem V en via wat omzwervingen kwam ­ deze in het Rijksmuseum terecht.

De kris van Diponegoro met (links) de houten schede met gouden overschede.

Nu te vinden in het ­Nationaal Museum van Indonesië in Jakarta

malige hoofd van de afdeling Geschiedenis. Doel van de reis was volgens onderzoekers van het Rijksmuseum een gezamenlijk herkomstonderzoek op te zetten en ook meer te weten te komen over hoe het kanon ooit gemaakt was.

Het kanon lijkt een hybride object te zijn waarin mogelijk Sri Lankaanse en Europese elementen werden gecombineerd.

Die Nederlandse aanpak leidde tot misverstanden en

weerstand in Sri Lanka, aldus Van Beurden. De Sri Lankanen waren verontwaardigd.

Waren de Nederlanders soms gekomen om informatie op te diepen om de claim te ondermijnen? Experts uit Sri Lanka hadden gelijk aan het begin bij het onderzoeken betrokken kunnen worden.

‘Mijn kritiek is dat het Rijksmuseum eerst twee jaar binnenskamers onderzoek heeft gedaan, terwijl er goede experts zijn in Sri Lanka >>

35

Foto EPA/ Achmad Ibrahim / Pool

De overdracht van de kris van Diponegoro aan Indonesië

om samen onderzoek te doen’, zegt Van Beurden. ‘Eén van de klachten uit de oud-­ kolo­niën is dat zij niet goed worden betrokken bij het opzetten van herkomstonderzoek.’

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Van een zolder in Nederland naar Indonesië

36

De discussie over koloniaal erfgoed spitst zich toe op de collectie van de westerse musea. Ook het advies van de commissie-Gonçalves beperkt zich hiertoe. Maar het tv-­programma ‘Van kunst tot kitsch’ doet vermoeden dat er nog heel wat objecten op Nederlandse zolders liggen.

Het kan gaan om collecties van particuliere verzamelaars, maar ook om erfstukken. Dat laatste was het geval bij Erica en Michiel Baud, nazaten van de gouverneur van Indië Jean Chrétien Baud (1789-1859).

Van hun voorvader erfden zij een anderhalve meter lange pelgrimsstaf met zilverbeslag en een smeedijzeren kling. Uit onderzoek van conservator Harm Stevens van het Rijksmuseum bleek dat het ging om de pelgrimsstaf van vrijheidsstrijder prins Diponegoro. De staf was tegen het eind van de Javaoorlog door een overloper

Betekent het nieuwe beleid dat de Nederlandse ­volkenkundige musea zonder collecties komen te zitten?

Nee, zegt Jos van Beurden.

Objecten die op een eerlijke manier zijn verworven of op

bestelling zijn gemaakt, kunnen prima hier blijven. ‘Maar het is niet aan mij om dat te bepalen, maar aan de partijen.

Praat erover, ook over in het verleden aangedaan onrecht en over de bijzondere waarde voor het herkomstland. Herkomstlanden hoeven niet alles terug. De objecten zijn soms ook hun ambassadeurs. Maar probeer je niet te ­verschuilen achter drogredenen als ‘musea daar zijn niet veilig’ of ‘het ­object kan daar niet onder optimale omstandigheden worden bewaard’. Ga praten op basis van gelijkwaardigheid.’ <<

geschonken aan het Nederlandse gezag en kwam uiteindelijk in handen van Baud.

Toen broer en zus Baud beseften hoe groot het symbolische waarde van de pelgrimsstaf van de vrijheidsstrijder is voor ­Indonesië, besloten ze deze terug te geven. In 2015 – het jaar van de grote Diponegorotentoonstelling in Jakarta – hebben de nazaten de staf overhandigd aan Indonesië.

Zoiets hoort niet bij een particulier op zolder, aldus Michiel Baud.

Hoeveel het voor een land kan betekenen als objecten terugkeren blijkt bijvoorbeeld uit de teruggave van een serie objecten uit de Oudheid aan Italië en Griekenland door de Amerikaanse musea. Er werd een speciale reizende tentoonstelling voor opgezet, de Nostoi-expositie. De terugkeer van eerst Diponegoro’s pelgrimsstaf en later zijn kris naar Indonesië, leidde tot grote blijdschap bij niet alleen de regeringsvertegenwoordigers, maar ook in de media.

MEER WETEN? • Jos van Beurden, Onge­ makkelijk erfgoed. Koloniale collecties en teruggave in de lage landen, Zutphen, 2021, ISBN 978 94 6249 658 3 • Ruurd Halbertsma, Roofkunst, Leiden, 2021, ISBN 978 90 5997 344 2 • Adviescommissie Nationaal Beleidskader Koloniale Collecties (Commissie-Gonçalves), Koloniale collecties en erkenning van onrecht, 2020

‘Vluchtelingen hebben geen keuze, ik wel!’

‘Je bent niet alleen voor jezelf op de wereld. Daarom zijn mijn man en ik al jaren donateur en hebben we VluchtelingenWerk nu ook opgenomen in ons testament.

Want ook als we er zelf niet meer zijn, willen we er zijn voor vluchtelingen.’ - Marije Scheffers Wilt u meer weten over nalaten aan VluchtelingenWerk?

Vraag dan vrijblijvend en kosteloos de Oriëntatiegids nalaten aan. Naast praktische informatie, vindt u hierin inspirerende verhalen van vluchtelingen, vrijwilligers en donateurs. Dat maakt dit boekje tot een waardevolle gids bij uw oriëntatie op nalaten.

Advertentie Bestel de Oriëntatiegids op www.vluchtelingenwerk.nl/nalaten of bel naar 020 346 72 07.

Seniorenclub Wassenaar, het gezelligste bejaardentehuis in Nederland voor honden en katten!

Het is verstandig tijdig na te denken wat er met uw dier gebeurt als u er zelf niet meer voor kunt zorgen.

De Seniorenclub is het eerste bejaardentehuis voor honden en katten in Nederland. De “Club” is in eerste instantie opgezet voor de opvang van dieren waarvan de eigenaar niet meer in staat is te zorgen, bijvoorbeeld doordat de eigenaar zelf in een bejaarden- c.q. verpleeghuis opgenomen moest worden De “Seniorenclub” is een onderdeel van Stichting Nationale Dierenzorg te Wassenaar welke in 1926 werd opgericht door enige hofdames van onze toenmalige Koningin Wilhelmina.

Ook onze bejaarde of door een ongemak, moeilijk te plaatsen asieldieren vinden hier een warme mand.

Het adoptiefonds helpt, helpt u mee?

U kunt testamentair vastleggen dat Stichting Nationale Dierenzorg de zorg voor uw dieren overneemt, mocht dat nodig zijn.

Kijk voor meer informatie op www.seniorenclub.nl.

Voor meer informatie of het maken van een afspraak kunt u contact opnemen met Inez de Ligt (directeur) inez@ndz.nl of 070 517 9852

VAK

WERK

ERF

GOED Elk vak, elk beroep heeft zijn erfgoed.

En soms is het de moeite waard dit te bewaren.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Tekst Roel Smit Fotografie Marcel Molle

38

Fred Voskuil en het Bakkerijmuseum Hattem

‘HET GAAT ONS VOORAL OM DE VERHALEN’

W

ie het Nederlands Bakkerijmuseum in Hattem (aan de noordkant van de ­Veluwe) heeft bezocht, neemt in elk geval twee dingen mee naar huis. Het ene is de geur van versgebakken brood, die heerlijk lang in de neus kan blijven hangen. Het andere zijn de verhalen, zoals onder anderen Fred Voskuil, van oorsprong historicus, ze zo goed kan vertellen.

Verhalen zijn het handelsmerk. Natuurlijk is er ook van alles te zien in het museum, dat in de jaren zeventig van start ging in een voormalige stadsboerderij en inmiddels over vijf panden beschikt in de eeuwenoude hanzestad Hattem. De collectie geeft vooral een goed beeld van de manier waarop mechanisering in de loop van de negentiende eeuw het vak van de brood- en banketbakker geleidelijk wat lichter heeft gemaakt. Je vindt er machines, gereedschappen, maar veel meer. Zoals een complete bijna 150 jaar oude bakkerij met bakkerswinkel. En dan hebben we het nog niet over het depot met onder andere 20.000 verzamelde boeken.

Maar hoe mooi en waardevol de collectie ook is, de verha­ len, het immateriële erfgoed van de ­bakkerij, is misschien nog wel kostbaarder. Het zijn de streekgebonden gewoon­ ten, recepten en bereidingswijzen, die van vader op zoon, van leermeester op leerling, eeuwenlang zijn overgedragen.

Het zou zonde zijn als deze verloren gaan. ‘Wij vertellen die verhalen’, zegt directeur Fred Voskuil, ‘aan de hand van de seizoenen van het leven van de mens. Broden bij de geboorte, bij het huwelijk en rouwbroden bij het overlijden.’

VAKWERK ERFGOED

Soms hebben de verhalen een verrassende logica. Neem het verhaal van de koekvrijer. Voskuil: ‘Hattem was ooit een klein stadje met stadsboerderijen. De jongens waren altijd aan het werk op het land, buiten de stad. Behalve in november, dan stond het vee op stal en lagen de akkers braak. Dan kon een jongen in de stad contacten leggen op de jaarmarkt. Voor het meisje van zijn dromen kocht hij dan op de markt een koekvrijer, een speculaaspop. Op die manier hoefde de jongen zelf niets te zeggen; de koek zei genoeg.’

En zo zijn er veel meer streekgebonden ­gewoonten.

Bijvoorbeeld dat de krakeling in Hattem heel anders wordt gevlochten dan die in Amsterdam. ‘Bij ons is de krakeling breder; we verbinden in de krakeling de levenslijn van een man en een vrouw ter gelegenheid van een huwelijk.’

De verhalen van de bakkerij blijken jong en oud aan te spreken. En samen een brood maken, wat kán in Hattem, is toch geweldig? Dat was ook precies de bedoeling toen oprichter Gerrit Willem Barendsen in de jaren zeventig de industrialisering hard zag opkomen en zijn ‘creatief centrum’ voor de bakkerij stichtte. Hij wilde industrie en ambacht verbinden.

Inmiddels zijn vier van de vijf broden die in Nederland ver­ kocht worden geproduceerd in een fabriek. Toch zet Fred Voskuil, die van oprichter Barendsen brood leerde bakken, de traditie voort. ‘Het heeft geen zin als ambachtelijke bakker te denken dat je de industrialisering zou kunnen stoppen. Je kunt je beter op een goede manier onder­ scheiden.’

Het Nederlandse Bakkerijmuseum geeft inmiddels zelf het goede voorbeeld. Om de coronacrisis door te komen, is serieus begonnen met de verkoop van ambachtelijk brood.

En dat loopt prima. Vandaar ook die heerlijke geur in het oude centrum van Hattem.

39

GEEF UW IDEALEN DOOR Wat je op school leert, is voor altijd. Een kind dat leert, is een kind met kansen. Ook u heeft waarschijnlijk veel te danken aan onderwijs. Omdat u zelf opgeleid bent of omdat u werkzaam bent of was in het onderwijs.

Edukans is dé ontwikkelingsorganisatie voor onderwijs.

Wereldwijd gaan 258 miljoen kinderen en jongeren niet naar school of ze stoppen voortijdig. Met uw nalatenschap zorgt u samen met ons voor goed onderwijs in ontwikkelingslanden.

Martine van Os, ambassadeur Edukans:

“DOOR NA TE LATEN AAN EDUKANS GEEFT U KINDEREN DE KANS VAN HUN LEVEN. EN HET GELD KOMT ECHT GOED TERECHT!” Meer informatie: edukans.nl/nalaten

Leven is ook doorgeven Wilt u ook na uw leven van betekenis zijn voor de natuur in Fryslân ? Door It Fryske Gea als begunstigde in uw testament op te nemen, beschermt u de Friese natuur voor later.

Over de mogelijkheden adviseren wij u graag persoonlijk. Ook is er een gratis brochure over nalaten beschikbaar. Voor contact met ons secretariaat bel 0512 – 381448.

FryskeGea_1-2_GGW2021.indd 1

15-10-2020 10:02

Maggy’s moeder heeft alzheimer

‘Dat mama totaal iemand anders is geworden dan wie ze was, dat vind ik zo erg.’

Maggy: ‘Als je het niet weet, zie je een moeder en dochter die samen aan het genieten zijn.

Dit is helaas niet de realiteit. Stap voor stap brak de ziekte mama’s persoonlijkheid af.

Zo’n sterke en positieve vrouw.

Voor mij is alzheimer een ziekte, waarbij ik niet heel veel anders kan doen dan toekijken, mijn liefde kan geven en vooral moet accepteren dat de rollen omdraaien.

Hoe moeilijk dat ook is. Het is belangrijk om deze slopende ziekte onder controle te krijgen. Daarvoor is veel geld nodig voor onderzoek. Samen kunnen we veel bereiken.’

‘Ik hoop dat het verlossende medicijn wordt gevonden.’

Mevrouw Van der Schaaf steunt wetenschappelijk onderzoek via haar testament: ‘Een vriendin vertelde mij dat je ook kunt nalaten aan een goed doel. Voor mij stond meteen Alzheimer Nederland vast.

Ik weet zelf wat een schrijnende ziekte dementie is. Door mijn man heb ik dat als mantelzorger van nabij meegemaakt. Wat zou het geweldig zijn als er een oplossing voor dementie komt.’

Laat u een toekomst zonder dementie na?

Eén op de drie vrouwen krijgt dementie. Onderzoek brengt een oplossing steeds dichterbij. Samen kunnen we vooruitgang boeken en dementie stoppen. Met een gift in uw testament, groot of klein, kunt u hieraan bijdragen.

Meer weten over nalaten aan Alzheimer Nederland?

Vraag onze gratis brochure met een eenvoudig 5-stappenplan aan: scan de QR-code, ga naar alzheimer-nederland.nl/nalaten of bel 033 - 303 2562.

GOED GEREGELD GOED GEREGELD MAGAZINE MAGAZINE WINTER/LENTE WINTER 2022 2019/20

Scheiden?

Denk aan je pensioen!

Tekst Berber Bijma Beeld iStock

0 42

Wie gaat scheiden, moet veel rege­ len in een roerige tijd. Pensioen staat doorgaans niet ­bovenaan het lijstje. Is het wel verstandig ­pensioen als sluit­ stuk te zien en te kiezen voor de standaardverde­ ling, zoals nu vaak wordt gedaan?

keuzes die gemaakt kunnen worden? Met welke risico’s moet u rekening houden? En: hoe pakt u dat concreet aan?

1. WAAR HEB IK RECHT OP? U hebt na een scheiding nooit recht op een deel van elkaars AOW-uitkering. Die is persoonsgebonden. De verdeling van het pensioen gaat dus alleen over het ouderdoms­ pensioen: de uitkering vanaf uw pensioeningangsdatum (nu meestal 68 jaar) die u via uw werkgever(s) hebt opgebouwd bij een pensioenfonds, een verzekeraar of een Premie Pensioeninstelling (PPI). Beide ex-partners hebben recht op de helft van het ouderdomspensioen dat de ander heeft opgebouwd. >>

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

P

ensioen, dat komt later wel. Met name jonge mensen kunnen zich er nog niet zo druk over maken, al is het besef groeiende. Bij een scheiding en alles wat daar zakelijk en emotioneel bij komt kijken, staat pensioen doorgaans niet bovenaan het lijstje.

Vooropgesteld: als u niets regelt, verspeelt u niet uw rechten, maar het wordt in de praktijk wel veel lastiger om het geld waar u recht op hebt, ook daadwerkelijk te krijgen.

Niet echt verstandig dus. Ook al omdat u met pensioen bij een scheiding veel meer kunt doen dan simpelweg ‘elk de helft’.

Waar hebt u precies recht op? Wat zijn de belangrijkste

43

Hour of Power

Schenken is investeren in de toekomst van de ander!

Tineke: ‘Het is nu enkele jaren geleden dat mijn man is overleden. Hij heeft altijd veel steun gehad aan Hour of Power. Ik vind het een fijn idee dat hij, door zijn nalatenschap, aan nog veel meer mensen Gods liefde mag doorgeven. Dat was zijn droom.’

Voor meer informatie en het aanvragen van onze brochure Nalatenschap, mail naar schenken@hourofpower.nl of bel: 035-5380588.

Hour of Power is een televisiekerkdienst.

Elke zondag om 8 en 9 uur op RTL5 en om 17 uur op Family7.

Welke keuze u ook maakt: meld dit bij het pensioenfonds

Naast het ouderdoms­pensioen kan een ex-partner ook recht hebben op bijzonder nabestaandenpensioen, ook wel bijzonder ­partnerpensioen genoemd: pensioen dat wordt uitgekeerd aan de ex-­partner na het overlijden van degene die pensioen heeft opgebouwd. Of u daadwerkelijk recht hebt op bijzonder nabestaandenpensioen hangt af van de regeling van het betreffende pensioenfonds of de verzekeraar.

2. WELKE KEUZES KAN IK MAKEN? Heel veel. Welke keuze u ook maakt, u en uw ex-­partner moeten die keuze bij ­scheiding binnen twee jaar melden bij het pensioenfonds of de pensi-

De wet volgen De meest eenvoudige keuze is om simpelweg de verdeling van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding te volgen, die beide ex-partners recht geeft op de helft van elkaars pensioen dat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd.

Let op: pensioenen die na verdeling op minder dan 503,24 euro per jaar uitkomen (bedrag voor 2021), worden niet verdeeld. Dat kan aan de orde zijn voor mensen die diverse en relatief korte dienstverbanden hebben gehad.

Afzien van aanspraken Met name jonge mensen met een vergelijkbaar inkomen en een vergelijkbare pensioen­ opbouw – al is dat laatste niet eenvoudig vast te stellen –k ­ iezen er nogal eens voor om na een scheiding totaal

af te zien van aanspraken op elkaars pensioenrechten, zowel wat betreft het ouderdomspensioen als het (bijzonder) nabestaandenpensioen.

Dat kan, maar het moet wel tijdig en schriftelijk worden vastgelegd, in het scheidings­ convenant of een aanvullend convenant. Bovendien is vooraf de toestemming van de pensioenverstrekker nodig.

Conversie Een mogelijkheid die aantrekkelijk kan zijn, is conversie. De aanspraak op de helft van het pensioen van de ander wordt dan omgezet in een eigen, rechtstreekse aanspraak bij het pensioenfonds. Bij conversie keert het pensioenfonds niet alleen rechtstreeks uit aan de ex-partner, zoals bij verevening, maar wordt die ex-partner zelfstandig (gewezen) deelnemer van het pensioenfonds. Nadeel is dat de pensioenopbouwer het afgestane deel niet terugkrijgt als de ex-partner overlijdt.

Een alternatieve verdeling Pensioendeskundige Ingrid Leene-Hoedemaeker van Get Smart Pensioenconflicten in Oisterwijk houdt zich

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

Belangrijk is dat het daarbij alléén gaat om het pensioen dat de andere echtgenoot of geregistreerde partner tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap heeft opgebouwd. Dat is geregeld in de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding, die in 1995 werd ingevoerd. Ongehuwd samenwonenden vallen niet onder die wet. Als er in hun samenlevingsovereenkomst een clausule over pensioenverdeling staat, hebben zij mogelijk ook recht op een deel van elkaars ouderdoms­ pensioen.

oenfondsen waar u beiden pensioen opbouwen of hebben opgebouwd. Dat kan met het formulier ‘Mededeling van scheiding in verband met de verdeling van ouderdoms­ pensioen’, te vinden op www.rijksoverheid.nl.

Een tijdige melding zorgt ervoor dat een fonds of verzekeraar te zijner tijd het ­pensioengeld overmaakt aan degene die er recht op heeft en dat u er dus niet voor bij elkaar hoeft aan te kloppen.

Nieuwe wetgeving die per 2020 is ingevoerd, maakt het extra belangrijk uw keuze tijdig door te geven, om fiscale nadelen te voorkomen.

45

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Een pensioen kan het mogelijk maken om zaken af te kopen met een gesloten beurs

46

onder >> andere bezig met pensioenconflicten bij echtscheidingen en merkt dat veel mensen zich niet bewust zijn van wat je met een pensioen allemaal kunt. ‘Pensioen wordt vaak gezien als sluitstuk bij een scheiding, maar je kunt het soms juist gebruiken als fundament om andere financiële vraagstukken mee op te lossen. Denk aan een eerlijke verdeling van de overwaarde van een woning of afspraken over alimentatie. Het ­pensioen biedt de mogelijkheid om met een min of meer gesloten beurs zaken af te kopen of uit te ruilen. Je kunt er bijvoorbeeld voor ­kiezen om nu iets meer alimentatie te ontvangen en later iets minder pensioen, of andersom. Voorwaarde is wel dat beide partners ermee instemmen.’

De afspraken moeten schrifte­ lijk worden vastgelegd, bijvoorbeeld in het scheidings­ convenant of een aanvullend convenant. Het is aan te raden daarvoor een deskundige adviseur te raadplegen.

Als de scheidende partijen het niet eens kunnen worden over alternatieve afspraken, geldt de Wet verevening pensioen­ rechten bij scheiding: elk krijgt te zijner tijd de helft van elkaars ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd.

Dit geldt op dit moment nog en is soms een prima oplossing, vindt advocaat Dianne ­Kroezen van Fam. Advocaten in Amsterdam. ‘Maar met name als er wat meer vermo-

caat/mediator vaak samen met andere specialisten, zoals een fiscalist en een pensioendeskundige.’

3. WELKE RISICO’S ZIJN ER? gen is, zoals overwaarde in een koophuis, kan het een heel goed idee zijn om afwijkende afspraken te maken. Bijvoorbeeld om alle financiële banden, waaronder ­pensioenen, bij echtscheiding door te snijden, zodat beide partijen verder kunnen met hun eigen leven. Dat moet fiscaal wel heel goed geregeld worden, want 100 euro nu is niet hetzelfde als 100 euro pensioen in de toekomst. De toekomstige aanspraken moeten worden omgerekend naar contante waarde nu.’

‘Daar heb je zeker een deskundige bij nodig. Het is goed om je te laten begeleiden door een advocaat/scheidings­ mediator die is aangesloten bij de vereniging van Familieen erfrecht Advocaten Schei­ dings­mediators – de vFAS – én een pensioendeskundige die is aangesloten bij de Nederlandse Orde van Pensioen­ deskundigen – de NOPD – met mediationvaardigheden. In mijn werk merk ik dat mijn de-escalerende vaardigheden als scheidingsmediator helpen om mijn werk als advocaat nog beter te doen. Je bent beter in staat om cliënten inzicht te geven in alle huidige en toekomstige belangen en die op elkaar af te stemmen. Ook werk je als een vFAS-advo-

Het grootste risico is dat u (een deel van) het pensioengeld waarop u had gerekend, toch niet krijgt. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als u de scheiding niet binnen twee jaar hebt gemeld bij pensioenfondsen en na pensionering geen medewerking krijgt van uw ex-partner.

Daarnaast is het belangrijk na te gaan of een nabestaandenpensioen op risicobasis is verzekerd of dat er een kapitaal is opgebouwd. Als een nabestaandenpensioen op ­risicobasis is verzekerd, vervalt de aanspraak na een scheiding. Wanneer u in dat geval het ouderdomspensioen standaard wettelijk hebt verdeeld, vervalt ook dat bij het overlijden van de ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd.

Leene: ‘Soms heb je als ex-partners al jaren geen contact meer en merk je ineens dat je ­pensioenuitkering vermindert of vervalt. De oorzaak blijkt dan dat je ex is overleden en het nabestaandenpensioen op risicobasis is opgebouwd. Dergelijke ­onaangename verrassingen zijn alleen te voorkomen door het in een vroeg stadium goed te regelen, al kun je later natuurlijk altijd nog te maken krijgen met onvoorziene wetswijzigingen.’ >>

Steun onderzoek voor mensen met een dubbele diagnose

Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaak ook te maken met psychische stoornissen of gedragsproblemen.

Met deze ‘dubbele diagnose’ vallen ze tussen wal en schip; we weten nog niet goed hoe we hen het best kunnen helpen.

Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland

Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland bevordert wetenschappelijk onderzoek om daarachter te komen.

En helpt organisaties en professionals om de opgedane kennis in praktijk te brengen.

Kijk op www.nieuwspraeland.nl voor meer informatie over het wetenschappelijk onderzoek, praktijkproducten en doneren.

Gun kinderen zoals Sem een littekenvrije toekomst Ruim een kwart van de patiënten in brandwondencentra is jonger dan vijf jaar. Na een lange opname en revalidatieperiode hebben deze kinderen nog een heel leven voor zich. Een leven dat vaak ongevraagd in het teken staat van hun littekens.

Via wetenschappelijk onderzoek werken wij hard aan nieuwe behandelmethodes, om littekens na een brandwondenongeval te voorkomen. Door na te laten aan de Brandwonden Stichting helpt u mee onze droom te verwezenlijken: brandwonden genezen zonder littekens.

Nalaten aan de Brandwonden Stichting, méér dan een goed gevoel Wilt u meer weten over nalaten aan de Brandwonden Stichting?

Vraag dan de brochure aan of bel met Marijne Landman via 0251 27 55 47 of 06 53 12 13 39 E-mail: mlandman@brandwondenstichting.nl. www.brandwondenstichting.nl.

Muziektheater als erfenis.

Wat gaat u straks steunen?

‘ Wij genieten volop tijdens onze avondjes uit en gaan al zo lang we ons kunnen herinneren naar de opera. Dat is iets wat wij altijd hebben gedeeld en wat wij nooit zullen vergeten.

Daarom steunen wij met onze nalatenschap het muziektheater in het algemeen, ter herinnering aan onze momenten samen.’

Wordt uw erfenis het begin van iets moois? Het Prins Bernhard Cultuurfonds begeleidt en adviseert bij het organiseren van cultuur als erfenis. Ga naar www.cultuurfonds.nl/nalaten voor meer informatie of om de brochure Cultuur als erfenis aan te vragen.

Vraag het pensioenfonds of het wil meewerken aan wat u hebt bedacht Ook bij conversie is er een risico. Die uitkering begint namelijk pas als iemand de pensioengerechtigde leeftijd behaalt. Mocht de ex-partner eerder overlijden, dan is er geen overbruggend nabestaandenpensioen, dat er bij pensioenverevening mogelijk wel was geweest.

scheidingsconvenant. Als de partijen de mogelijkheden voor een alternatieve verdeling willen verkennen, zal de betrokken advocaat de hulp van een (gespecialiseerde) pensioendeskundige inroepen.

Uiteraard kunt u ook zelf een pensioendeskundige bena­ deren. <<

4. HOE REGEL IK HET? Een deel van het (voor)werk kunt u zelf doen. Dat scheelt tijd en dus geld als u e ­ enmaal bij een gespecialiseerde ­advocaat en/of pensioendeskundige aan tafel zit. Op www. mijnpensioenoverzicht.nl kunt u met uw DigiD inloggen en de stand van de pensioen­ opbouw aan het eind van het voorgaande jaar vinden.

Daarnaast kunt u bij het fonds of de verzekeraar waar u nu pensioen opbouwt, i­nformatie opvragen over de meest recente stand van zaken en de opbouw op de verwachte scheidingsdatum.

NIEUWE WETGEVING OP KOMST Een nieuwe wet die momenteel in de maak is – de Wet pensioenverdeling bij scheiding – zorgt ervoor dat conversie de standaard wordt. Zowel het ouder­ domspensioen als het (bijzonder) partnerpensioen worden fiftyfifty verdeeld, over de huwelijkse periode. Afwijken van deze standaard blijft mogelijk, maar dat moet u dan wel binnen zes maanden bij de pensioenuitvoerder melden en vastleggen in het echtscheidingsconvenant.

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

Steeds veranderend beleid van pensioenfondsen vormt ook een risico, merkt Leene.

‘Conversie is een wettelijk ­toegestane regeling die aantrekkelijk kan zijn als het leeftijdsverschil gering is, maar niet alle pensioenfondsen willen eraan meewerken. Ze hebben het recht te weigeren en hun eigen regels aan te houden. Die kunnen per fonds erg verschillend zijn. Je kunt bij een scheiding dus wel van alles bedenken, maar je moet wel laten nagaan of jouw fonds daar wel aan wil meewerken.’

Daarna is het vooral belangrijk een deskundige in te ­schakelen. Als beide ­partijen kiezen voor een ‘simpele’ verevening volgens de wet, kan de gespecialiseerde advocaat of scheidingsmediator die de scheiding begeleidt, daarin adviseren en de afspraken opnemen in het

De nieuwe wet, die op z’n vroegst medio 2022 ingaat, maakt Pensioen­ verevening niet langer mogelijk. Dit is nu al relevant als u overweegt te gaan scheiden, omdat een echtscheidingsprocedure gemiddeld een jaar duurt.

Daarnaast wordt het op termijn waarschijnlijk mogelijk dat een pensioen­ deelnemer maximaal 10 procent van de waarde het ouderdomspensioen op de pensioendatum mag afkopen. Bij de standaardverevening (die tot de invoering van de nieuwe wet mogelijk blijft) lopen de ex-partners daardoor het risico dat een van hen of allebei deze afkoop gaan toepassen, waardoor het toekomstige ouderdomspensioen lager wordt.

49

We gebruiken ze vaak zonder na te denken. De Nederlandse taal heeft veel uitdrukkingen met een mooi verhaal. Ze horen bij ons erfgoed. Kent u de verhalen die erbij horen?

Tekst Elwine de Rue | Bron: Genootschap Onze Taal e.a. | Beeld: iStock, e.a.

Eieren voor je geld kiezen

Aller ogen zijn gericht op Kwatta

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Even terug naar vorige zomer. Een minister wordt gefotografeerd met een pak stukken onder de arm en duidelijk leesbaar, staat daarop: ‘Pieter Omtzigt – functie elders?’

Iedereen is benieuwd hoe het Kamerlid daar zélf op zal reageren, ofwel: aller ogen zijn gericht op Kwatta.

50

Waar komt die uitdrukking vandaan?

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) waren de chocoladerepen van Kwatta populair bij het Nederlandse leger. Chocolade is name­ lijk lang houdbaar en erg voedzaam. Op de repen stonden zegeltjes, de Kwatta-sol­daatjes, waarmee je voor cadeaus kon sparen. De soldaten keken reikhalzend uit naar het eten dat ze kregen, maar vooral waren hun ogen gericht op de Kwattareep. Een uitdrukking die dus vrijwel zeker in de kazerne is ontstaan.

De broekriem aanhalen Soms is het fijn als de broekriem een gaatje strakker kan. Maar de uitdrukking dateert beslist niet uit de tijd van afslanken, afvallen en diëten.

Nee, deze uitdrukking stamt uit de tijd dat er weinig geld was om voedsel te kopen.

Dus kon je niet anders dan minder eten, waardoor je riem los ging zitten en dus een gaatje strakker moest. In het oudste krantencitaat (1889) werd nog gesproken van buikriem, maar dat werd in de twintigste eeuw broekriem.

Niet alleen in het Nederlands komt de uitdruk­ king voor, ook in het Engels (to tighten one’s belt), in het Frans: (se serrer la ceinture) en in het Duits (den Gürtel enger schnallen).

Het was vroeger wereldwijd dus heel gewoon dat je in tijden van honger je riem een gaatje strakker deed.

Soms moet je met minder genoegen nemen dan je eigenlijk had gewild. Beter iets dan niets. Je kiest eieren voor je geld.

Voorbeeldje: de puberdochter wil een nieuwe spijkerbroek. Ze kan kiezen uit twee: één van € 130 en één van € 79. Zij wil die van € 130, maar dan moet ze zelf het verschil (€ 51) ­bijleggen. Wat doet ze? Ze kiest eieren voor haar geld: het wordt de goedkopere broek.

Waar komt de uitdrukking vandaan?

Van oudsher werden eieren gezien als ­dingen van weinig waarde. Maar als geld niet ­beschikbaar was, nam je als betaling genoe­ gen met iets wat wel ruimschoots aanwezig was, namelijk eieren! In de zestiende eeuw was er in Friesland zo’n gebrek aan geld, dat men zelfs eieren als betaalmiddel gebruikte en 5 cent stond toen gelijk aan 32 eieren.

Wel lastig afrekenen bij een spijkerbroek van 79 euro.

Zo g een ek als deur Als

je zegt van iem a ‘ als e hij is zo nd g e die p n deur’, ek e d beho rsoon b an is lijkb orlijk aar Een gest d dich eur kan oord. t, o gek wa t is d pen en aan? aar n u zo Heel v woor roeger w d voor deur ge erd het ‘ b dwa nar’, ofw ruikt as. D el ee eur w hom n o a da t e niem, ee s een n r en h hetzelfd woord etze e uit l f ziet maa de k r li bete verschill nkt, k e Deur enissen nde heef in de van bete t. d tege waas ko kenis m n in de woordig t alleen n u og v i tdr gek als e ukking ‘ oor z en d eur’. o

HOE ZEGT U? Een goede wijn behoeft geen krans Ging het bij de uitdrukking ‘goede wijn behoeft geen krans’ echt om het al dat niet bekronen van een fles wijn? Nee, het ging om de locatie.

Als vroeger bij een herberg een krans aan de gevel hing, had de herbergier een vergunning om wijn en sterke drank te schenken. Beide waren bovendien van goede kwaliteit. Had een herberg geen krans hangen, dan was dit vaak een teken dat de herbergier illegale drank schonk.

Later hoefde die krans niet meer aan de gevel, maar veel herbergiers bleven dit wel doen om zo klanten binnen te krijgen. Andere herbergen hadden de krans niet meer nodig; de klanten wisten toch wel dat er goede wijn werd geschonken. Vandaar de uitdrukking: een goede wijn behoeft geen krans.

Een fluitje van een cent Als je kleuters een opdracht geeft en vraagt of het niet te moeilijk is, krijg je steevast te horen dat het ‘makkie kakkie’ is. Ouderen ­zouden misschien zeggen dat het ‘een fluitje van een cent’ is. Maar waar komt die uitdruk­ king vandaan?

Heel vroeger kon je letterlijk overal een fluitje kopen voor een cent. Het was een klein blik­ ken fluitje met een langwerpig plat mondstuk, rond gat, bovenzijde van de klankkast bol en de onderzijde hol (op de foto een exemplaar uit de periode 1910-1920) Het was ongeveer 3,5 cen­ timeter lang en 1,5 centimeter breed.

Ook al was een cent toen meer waard dan nu, was het toen ook niet veel. Maar… jong en oud, kon erop blazen.

Makkie kakkie dus! Een fluitje van een cent!

Foto Museum Rotterdam

Verwacht geen voordeel omdat je goed omgaat met je chef, je manager, want ‘met hoge heren is het kwaad kerseneten’.

Waar deze uitdrukking vandaan komt, is niet precies bekend, maar in de middeleeuwen werd ze al min of meer gebruikt. Vertaald in modern Nederlands: ‘Met hoge heren moet je volstrekt geen kersen willen eten, ze geven de slechtste weg en werken de beste zelf naar binnen’. We hebben de uitdrukking inmiddels iets ingekort.

Ook dichter Jacob Cats heeft er al in 1632 een gedicht over geschreven, dat hij besluit met de woorden (vertaald in modern Nederlands): ‘Je kunt het beste omgaan met je gelijken. Laat de heren elkaar maar gezelschap houden.’

Kinderen kunnen soms heel goed net doen alsof ze verdriet hebben, terwijl ze vooral aandacht vragen. Even die krokodillentranen wegvegen, dus.

Waar komt die uitdrukking vandaan?

Rond het jaar 350 na Christus beschreef een bisschop hoe hij nijlkrokodillen zag huilen bij de hoofden van mensen die ze zojuist hadden opgegeten. Een soort van berouw?

Nee.... ze huilen echt! Het is traanvocht dat bacteriën op een afstand houdt en het is de enige manier om het overtollig zout uit het lichaam te krijgen na het eten van een prooi.

Een krokodil kan het namelijk niet uitzweten of uitplassen. Dus… wel tranen, maar niet van verdriet. Krokodillentranen dus.

HOE ZEGT U?

Met hoge heren is het kwaad kerseneten

Krokodillentranen huilen

51

Wat staat er in uw testament?

Veel Nederlanders hebben al een goed doel opgenomen in hun testament.

Wat zijn hun motieven? De redactie van Goed Geregeld ging bij een drietal op bezoek.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Tekst Barbara Schilperoort Fotografie Marcel Molle

52

Adrie en Joke Denisse en Stichting AAP

‘JE KUNT HET BIJNA NIET MAKEN OM HET NÍET TE REGELEN’

Adrie Denisse (67, ICT-er) en Joke Denisse (65, arbeidsdeskundig casemanager), beiden zijn gepensioneerd, benoemen de Stichting AAP in hun testament. AAP vangt dieren (apen, grote katachtigen en andere exotische zoogdieren) in nood op én pleit voor betere wetten in heel Europa.

Zo maakt AAP zich sterk voor een Europees verbod op wilde dieren in het circus.

‘B

egin jaren negentig gingen we voor buren op zoek naar een goede op­ vang voor hun papegaai.

Via via belandden we bij het be­ vlogen echtpaar Reussien, dat in een kas naast hun ­Amstelveense huis ook een opvang voor apen was begonnen. De papegaai kwam goed terecht. En wij raak­ ten in de ban van het werk van deze mensen, die zich al sinds de jaren zestig met ongelooflijk veel aandacht, liefde, toewijding én kennis van zaken ontfermden over apen die niet meer als huis­ dier te handhaven waren. Vanaf die eerste kennismaking met de oprichters van de latere Stichting AAP zijn wij donateur. Hun werk spreekt ons nog steeds enorm aan. Sowieso steunen we goede doelen, vooral organisaties die zich inzetten voor de bescherming van dieren en natuur.

Het geeft een heel veilig gevoel dat het nu allemaal is afgehan­ deld. En om te weten dat ons geld naar dit geweldige goede doel gaat. We hebben verder vastge­ legd wie wat erft. Want wanneer je niets hebt geregeld, bepaalt de wet wie de meeste rechten heeft op je huis, je spaargeld, je ­spullen. Maar het zijn ónze spul­ len, ze zijn ons dierbaar, we heb­ ben er hard voor gewerkt. Daarom willen we zèlf bepalen aan wie wij nalaten. Je kunt het bijna niet maken om het níet te regelen.

Immers, waar zadel je je vrienden en familie anders mee op?’

WAT STAAT ER IN UW TESTAMENT?

Dus toen we er eindelijk aan toe kwamen een testament op te stel­ len, stond voor ons vast dat we daarin óók een goed doel zouden opnemen. Dat werd de Stichting AAP, die ook onze executeur-tes­ tamentair is. In een gesprek bij ons thuis hebben we tot in detail besproken hoe we het allemaal geregeld willen hebben wanneer wij er niet meer zijn. Heel fijn om te merken hoe zorgvuldig zij hierin te werk gaan.

53

Voor een toekomst zonder Parkinson hebben we twee soorten donoren nodig.

Dick Swaab (76, arts, neurobioloog en hersenonderzoeker)

Geef hoop met uw nalatenschap Een wereld zonder Parkinson. Dat is waar prof. dr. Dick Swaab, gerenommeerd hersenspecialist, al jaren naar streeft. Dat toekomstbeeld is reëel, maar alleen als we doorgaan met fundamenteel onderzoek naar de oorzaak van de ziekte. Daarvoor hebben we nu en in de toekomst twee soorten donoren nodig: mensen die na hun overlijden hun hersenen afstaan aan de Nederlandse Hersenbank én donateurs die Stichting ParkinsonFonds opnemen in hun nalatenschap. Beide soorten zijn onmisbaar.

Allebei een heel bijzondere manier om in de toekomst iets te blijven betekenen voor Parkinsonpatiënten. Kijk voor de mogelijkheden op ParkinsonFonds.nl

www.parkinsonfonds.nl

Wat staat er in uw testament?

Els Comello (69, voormalig docent klassieke talen), benoemt onder andere het Oogfonds Nederland in haar testament. Het Oogfonds werkt aan een toekomst waarin niemand meer slechtziend of blind wordt. Omdat iedereen wil blijven zien waar hij van houdt.

Els Comello en het Oogfonds

‘IK BEN DE MEDISCHE WETENSCHAP ENORM DANKBAAR’

‘V

ia via hoorde ik dat leerlingen mij een leuke juf vonden. Dat deed me goed. Ik stond met plezier voor de klas, hoewel ik in eerste instantie helemaal niet van plan was om het onderwijs in te gaan.

Maar na mijn studie klassieke talen kreeg ik eerst een paar keer een baan als invalkracht, later, hier in Groningen, een vaste aanstelling als docent Grieks en Latijn. Alle moderne talen hebben hun oorsprong in deze oude talen.

Van die kennis wilde ik mijn leer­ lingen iets meegeven. Leuk werk.

Gezondheidsproblemen kostten mij al mijn energie, zodat ik mijn baan helaas moest opzeggen en zelfs volledig werd afgekeurd.

Mijn leven lang kamp ik met chronisch eczeem, heb ­ernstige afwijkingen aan mijn ogen, waaraan ik diverse malen ben geopereerd. Daarnaast heb ik nog verschillende andere lichamelijke aandoeningen. Van kinds af aan ben ik onder behandeling van artsen. Achteraf bezien is het een hele prestatie dat ik mijn school en studie heb afgemaakt en dat ik jaren voor de klas stond. Er zit blijkbaar een grote hoeveelheid levensenergie in mij. Doorzet­ tingsvermogen.

Verder heb ik een levenstesta­ ment opgesteld. Want ik moet er niet aan dénken dat ik zou moeten dóórleven met bijvoor­ beeld dementie. Dat je dan een kind van drie wordt. Ikke niet!

Bevreemdend is het wel om dit soort zaken vast te leggen terwijl je nog leeft en bij je volle verstand bent. Toch is – door mijn aandoe­ ningen – de dood nooit ver weg.

Mijn hele leven al.’

WAT STAAT ER IN UW TESTAMENT?

Een half jaar geleden overleed mijn man. De kanker die eerst verdwenen leek, kwam terug.

Daarna ging het snel. Zijn laatste wensen heeft hij zelf met onze huisarts en de uitvaartbegeleid­ ster kunnen bespreken. Dat moet jij ook doen, zeiden ze na zijn dood. Nu heb ik een testament én een levenstestament. Mijn nalatenschap gaat deels naar het Oogfonds. Mijn artsen ben ik enorm dankbaar. Vandaar dat ik op deze manier wetenschappelijk oogonderzoek wil steunen. Ook andere goede doelen, voorname­ lijk medische, krijgen een bedrag.

55

De toegift van Joop Valstar Meer dan dertig jaar was Joop Valstar donateur van Aidsfonds.

In 2018 overleed hij, na een kort ziekbed, op 72-jarige leeftijd. Hij had Aidsfonds opgenomen in zijn testament.

“Joop was een heel fijnzinnig en betrokken man. Hij liep niet te koop met zijn steun aan goede doelen”, aldus een vriend.

Vlak voor zijn dood besloot Joop dat hij een afscheidsportret wilde.

Hij vroeg fotograaf Erwin Olaf.

Het resultaat is dit bijzondere portret. Een paar uur later is Joop overleden.

Met zijn nalatenschap wilde Joop eraan bijdragen dat er niemand meer overlijdt aan aids. Daarom wordt zijn toegift ingezet voor wetenschappelijk onderzoek naar de genezing van hiv. Per jaar overlijden 690.000 mensen aan de gevolgen van aids. Dat zijn er 1.890 per dag. Veelal mensen in de bloei van hun leven.

Verder praten

Over nalaten aan Aidsfonds

Onze specialist op het gebied van nalaten, Noud Rietman, praat graag met u verder over uw vragen en wensen.

Hij is bereikbaar via 06 531 456 54 of via nrietman@aidsfonds.nl.

Of vraag de gratis brochure aan via aidsfonds.nl/nalaten

Joop Valstar. Foto: Erwin Olaf.

Stichting Aidsfonds – Soa Aids Nederland Postbus 10845, 1001 EV Amsterdam, IBAN NL37 INGB 0000 0089 57

Wat staat er in uw testament?

Digna Schade van Westrum (74) werkte jaren in het onderwijs.

Zij benoemt in haar testament mede het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds NMF. Instrumenten zijn vaak buitengewoon kostbaar. NMF geeft talentvolle musici instrumenten in bruikleen zodat zij zich verder kunnen ontwikkelen. Momenteel spelen rond de 400 musici op zo’n leen-instrument. Sinds de oprichting van NMF in 1988 waren dat er bijna 2.500.

‘T

huis was er altijd muziek.

Mijn grootmoeder zong, mijn moeder speelde viool, mijn vader orgel, net als mijn grootvader, én piano, we bezochten concerten. Op m’n vierde kreeg ik mijn eerste ­pianoles, later ging ik blokfluit spelen. Een muziekleraar wilde dat ik naar het conservatorium ging. Maar ik wist dat ik niet ge­ noeg talent had voor een podium­ carrière. En ik had geen zin m’n leven te wijden aan blokfluitleren­ de kindertjes.

De vleugel uit mijn ouderlijk huis staat – en wordt nog steeds bespeeld – in de Oud-Katholieke kerk in Schiedam, waar mijn vader organist was. Omdat hij slechtziend was, hielp ik hem bij het opentrekken en sluiten van de registers. Ik kom er nog g­ eregeld, ik bezoek op verjaardagen, sterf­ dagen, kerkelijke feestdagen de graven van mijn familieleden op het kerkhof in de buurt.

‘ZO BLIJF IK VOORTLEVEN IN MUZIEK’

WAT STAAT ER IN UW TESTAMENT?

Digna Schade van Westrum en het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds

Dít wil ik, wist ik meteen toen ik in de pauze van een concert een folder van het Nationaal Muziek Instrumenten Fonds NMF las.

Zo werd ik donateur en doe ik vrijwilligerswerk. Tijdens mijn bezoeken aan tentoonstellingen en muziekuitvoeringen deel ik visitekaartjes uit van NMF waarop ook mijn naam staat gedrukt. Dat is een leuke, toegankelijke manier om met mensen in gesprek te komen. Via NMF heb ik contacten met andere vrijwilligers en musici.

Prachtig hoe musici dankzij NMF een instrument kunnen bespelen dat past bij hun ontwikkeling en dat zij weer kunnen omruilen wanneer ze een ander niveau bereiken.

In het testament dat ik al lang geleden opstelde – en een paar keer aanpaste – benoem ik ook goede doelen. Het Nationaal ­Muziekinstrumenten Fonds NMF is er één van. Ik ben opgegroeid in een welgesteld, muzikaal milieu. Pas later realiseer je je hoe bevoorrecht je bent geweest.

Daarom wil ik iets terugdoen voor alles wat ik op die manier kreeg.

Zo blijf ik voortleven in muziek, ook wanneer ik er niet meer ben.’

57

Hoe komt een goed doel in een testament?

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Nalatenschappen zijn een belangrijke bron van inkomsten voor goede doelen.

Sommige hebben zelfs speciale adviseurs in dienst om toekomstige erflaters te begeleiden en te betrekken bij de organisatie. Drie van die adviseurs vertellen over hun werk.

58

Behoedzaam, respectvol en geduldig

Tekst Dorine van Kesteren | Beeld iStock

B

ehoedzaam. Geduldig.

Bescheiden. Respect­ vol. Vraag naar de wezenlijke eigenschappen van een adviseur nalaten bij een goed doel en je krijgt dit rijtje. ‘Het gaat om hoogstpersoonlijke keuzes, waarop wij nooit enige invloed uitoefenen. De ene mens is er eerder aan toe om na te denken over zijn nalatenschap dan de andere’, zegt Hester Klute, adviseur bijzondere giften bij het Liliane Fonds, waar ruim 30 procent van de inkomsten uit nalatenschappen komt.

Heidi Krebbekx-Van Dijk, senior adviseur nalaten bij het Nederlandse Rode Kruis: ‘Vaak heb ik te maken met oudere, kwetsbare mensen, die veel hebben meegemaakt. Zij mogen rekenen op vertrouwen en integriteit.’

Aan haar organisatie komen jaarlijks driehonderd nalatenschappen toe – 10 procent van de totale inkomsten.

Ook Marceline Loudon, advi­ seur nalaten bij het Prins Bernhard Cultuurfonds, dat 30 procent van zijn inkomsten

uit nalatenschappen haalt, is het tegenovergestelde van een olifant in de porseleinkast.

‘Veel mensen vinden het toch lastig, een testament maken.

Dus laten ze het zo weer een paar maanden liggen. Welke rol ik dan aanneem, hangt af van de persoon in kwestie.

Soms vraag ik op de man af: wilt u dat ik fungeer als stok achter de deur of laat u het mij zelf weten wanneer u verder wilt? Het laatste dat je moet doen, is mensen ongewild opjagen.’

‘Ouderen moet je niet bellen of aanschrijven’ WERKBOEK Alle drie maken ze bezwaar tegen de term ‘werven’. Nalatenschappen werf je niet actief, je gaat mensen boven een bepaalde leeftijd niet bellen of aanschrijven. Dat komt hebberig over en bovendien is de eindigheid van het leven voor veel mensen een gevoelig onderwerp. Nee, je maakt alleen duidelijk dat het kán.

IDEALEN Mensen die (een deel van) hun nalatenschap schenken aan een goed doel, vinden het belangrijk dat er ook na hun overlijden wordt gewerkt aan hun idealen. Bij het Rode Kruis gaat het om mensen die op deze manier het leed van rampen en oorlogen in de ­wereld willen verzachten, bij het Prins Bernhard Cultuurfonds om mensen met een groot hart voor cultuur en natuur. En bij het Liliane Fonds om mensen die beseffen hoeveel impact een handicap op het leven van kinderen in ontwikkelingslanden heeft.

Uit het onderzoek ‘Geven in Nederland’ van de VU blijkt dat in 2018 bijna een derde van de Nederlanders een testament had. Van hen laat 8 procent iets na aan een goed doel. Van alle Nederlanders is dat dus iets minder dan 3 procent. Maar het gaat wel om grote bedragen: in 2018 kwam via nalatenschappen in totaal 323 miljoen euro bij goede doelen terecht. 95 procent van de nalatenschappen voor goede doelen komt van alleenstaanden of van echtparen

zonder kinderen. Deze groep benoemt een goed doel vaak tot enig of mede-erfgenaam.

Dit heet ook wel erfstelling: de organisatie krijgt dan de hele erfenis of een deel daarvan.

Maar ook mensen met ­kinde­ren laten weleens wat na. Volgens Loudon is er de laatste jaren een verschuiving zichtbaar. ‘Bij ons gaat het in 75 procent van de ­nalatenschappen om erfstellingen, maar mensen zeggen steeds vaker: mijn kinderen hebben of krijgen genoeg, er mag ook wat naar cultuur en natuur. Dan wordt het een legaat: een postume s­ chenking van een vast geldbedrag dat uit de ­nalatenschap wordt betaald.’

OORMERKEN Goede doelen nodigen geïnteresseerden vaak uit voor een persoonlijk gesprek over hun wensen, bij hen thuis of bij het goede doel op ­kantoor. Soms komt hier ook wat verwachtingenmanagement bij kijken.

Loudon: ‘Sommige mensen hebben de neiging om over hun graf heen te regeren.

Zij willen heel gedetailleerd vastleggen hoe het door hen nagelaten geld moet worden besteed. Maar daardoor is het voor ons niet altijd werkbaar. De kunst is dus om een evenwicht te vinden tussen de wensen van de toekomstige erflater en een zekere mate van vrijheid voor ons.’

‘Mensen die geoormerkt geld aan het Liliane Fonds willen nalaten, kunnen hun wens beter niet als verplichting in hun testament opnemen’, vult Klute aan. ‘Dit moeten wij >>

HOE KOMT EEN GOED DOEL IN EEN TESTAMENT?

Zo vermelden het Rode Kruis, het Lilianefonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds ieder op hun website dat ze blij zijn met nalatenschappen. Dezelfde boodschap verspreiden ze via advertenties in kranten en via artikelen in hun eigen (digitale) nieuwsbrieven en magazines voor donateurs en vrijwilligers. Daarin laten ze bijvoorbeeld mensen aan het woord die van plan zijn het goede doel iets na te laten, met het idee dat dit anderen ­inspireert. En vervolgens ­melden de geïnteresseerden zich uit eigen beweging.

Maar het blijft niet bij het communiceren van de moge­ lijkheid tot nalaten; goede doelen zien voor zichzelf ook een voorlichtende taak. Klute: ‘Wij proberen een bepaald bewustzijn te creëren. Het is belangrijk dat mensen zich realiseren dat de verdeling van de nalatenschap misschien niet gaat zoals ze graag willen als ze niets regelen. Dit geldt zeker voor mensen zonder kinderen. Want dan wordt de n ­ alatenschap volgens het wettelijk erfrecht verdeeld en erven ouders, broers, zussen, nichten en neven. Alleen als mensen een testament ­opstellen, kunnen ze zelf ­bepalen welke personen of or-

ganisaties zij willen begunstigen en voor welke bedragen.’

Goede doelen voorzien daarom in informatiemateriaal.

Zo heeft het Rode Kruis een vijfstappen-werkboek ontwikkeld voor het opstellen van een testament. ‘We merkten dat de drempel vaak vrij hoog is voor toekomstige erflaters om naar de notaris te gaan. Dit werkboek, met een duidelijke uitleg in niet-juridische taal, maakt het makkelijker’, zegt Krebbekx-Van Dijk.

59

Vegetarisch leven spaart dieren

Help ons dieren laten leven, ook in de toekomst, met uw nalatenschap De Vegetariërsbond is de organisatie die de belangen van honderdduizenden vegetariërs behartigt. Hierdoor is de organisatie dé autoriteit qua vegetarisch eten. Wij ondersteunen bovendien de nu al ruim 5 miljoen mensen die regelmatig vegetarisch eten, onder meer via ons platform lekkervega.nl.

Een vegetariër bespaart in 1 leven (gemidd. levensverwachting 81,8 jaar) circa: • • • • •

1.158 32 5 4 1 1.199

vleeskuikens, overige kippen, kalkoenen, en overig pluimvee varkens schapen, lammeren, geiten volwassen runderen (koeien, vaarzen, stieren) kalveren Totaal aantal dieren

Wilt u meer weten over nalaten aan De Vegetariërsbond?

Ga naar www.vegetariers.nl/nalaten of e-mail naar info@vegetariers.nl

VOOR BA ANBREKEND ONDERZOEK TEGEN ALVLEESKLIERK ANKER

Meer dan 3.000 Nederlanders krijgen jaarlijks de diagnose alvleesklierkanker.

93% sterft binnen 6 maanden.

De diagnose alvleesklierkanker is nog altijd vaak weinig minder dan een doodvonnis.

-PROFESSOR CASPER VAN EIJCKVindt u het belangrijk dat er ook na uw overlijden doorgewerkt wordt aan innovatieve behandelmethoden van alvleesklierkanker?

Dan is het mogelijk om Stichting Overleven met Alvleesklierkanker op te nemen in uw testament. Elke donatie, groot of klein, is waardevol.

Vanzelfsprekend is nalaten iets heel bijzonders. Wij reiken u graag de helpende hand als u meer wilt weten over de mogelijkheden van nalaten.

Overweegt u na te laten aan Stichting Overleven met Alvleesklierkanker?

Neem dan vrijblijvend contact op met: mr. Leonie Geenen - van Straaten t. 06 26 520 371 e. leonie@supportcasper.nl

WWW.SUPPORTCASPER.NL

Scan de code en doneer

Stichting Overleven met Alvleesklierkanker, ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 64583325 te Voorschoten. IBAN NL 82 ING B 000 004 2000.

Nalaten aan goed doel:

6 praktische tips

dan namelijk exact uitvoeren.

Dat is lastig als wij bijvoorbeeld twintig jaar na het opstellen van het testament niet meer werken in een bepaalde regio of met een bepaalde organisatie. In zo’n geval kunnen wij de nalatenschap niet aanvaarden. Is de wens daarentegen als een verzoek geformuleerd, dan kunnen wij op zoek gaan naar een besteding die zo dicht mogelijk in de buurt ligt.’

WARM HOUDEN

EXECUTEUR Sommige goede doelen bieden mensen aan om te zijner tijd op te treden als executeur: de partij die de uitvaart regelt en de nalatenschap afwikkelt.

Krebbekx-Van Dijk: ‘Het Rode Kruis doet dit graag; wij hebben zelf executeurs in dienst.

Dit komt het vaakste voor bij ouderen zonder kinderen, die ons als enig erfgenaam hebben benoemd. Het geeft hun vaak rust dat de nalatenschap netjes wordt afgehandeld door een professional. En aan onze kant is er dankbaarheid dat wij een volledige nalatenschap tegemoet kunnen zien.’

Het Liliane Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds zijn wat terughoudender en stellen als voorwaarde dat de nalaten­ schap niet al te complex is.

Loudon: ‘Anders bestaat het risico dat de afwikkeling meer tijd en geld kost dan de baten van de nalatenschap. Dan moeten we uiteindelijk geld van andere erflaters en donateurs aanspreken – geld dat daardoor niet ten goede komt aan onze primaire doelstellingen.’

Klute: ‘Wij informeren altijd naar complicerende factoren voordat wij de rol van executeur op ons nemen. Denk aan onterfde kinderen of onroerend goed in het buitenland.’

RUZIE Dezelfde strategie passen de goede doelen toe als ze gedoe voelen aankomen bij de nalatenschappen van mensen met kinderen. Als die laatsten

1. Kies een erkende orga­nisatie.

Alleen goede doelen met de status van Algemeen Nut Beogende Instelling hoeven geen erfbelasting te betalen.

2. Bepaal hoe u het goede doel wilt laten erven. Als enig erfgenaam? Als mede-erf­ genaam? Of via een legaat?

3. Heeft u kinderen? Bespreek uw plannen met hen.

4. Ga naar de notaris. ­Nalaten aan een goed doel kan alleen via een testament.

Een ­codicil (een eigen hand­ geschreven verklaring) is niet voldoende.

5. Informeer het goede doel. (een deel van) hun erfenis aan hun neus voorbij zien gaan, liggen ruzies op de loer. Goede doelen merken hier in de praktijk niet veel van, omdat ze potentiële hoofdpijndossiers ‘aan de voorkant’ zoveel mogelijk weren.

‘Ingewikkelde nalatenschappen, ingewikkelde familierelaties: het kan zijn dat we daar niet aan beginnen’, zegt Loudon. ‘Wij willen geen rechtszaken en geen ophef: wij zijn op aarde om cultuur en natuur te ondersteunen.’

Ook goede communicatie kan een hoop ellende voorkomen.

Krebbekx-Van Dijk: ‘Voor familieleden is het naar als ze voor verrassingen komen te staan. Niet alle erflaters willen het – en dat is hun goed recht – maar ons advies is altijd om openheid van zaken te geven.’ <<

HOE KOMT EEN GOED DOEL IN EEN TESTAMENT?

Testamenten zijn niet in beton gegoten: mensen kunnen een goed doel er op ieder moment weer uithalen. Er is de organisaties dus veel aan gelegen om de banden warm te houden.

Punt is wel dat zij lang niet altijd weten wie allemaal ­voornemens zijn hen tot erfgenaam of legataris te benoemen. Niet iedereen meldt zich immers van tevoren. De drie goede doelen proberen de mensen die ze kennen, van wie ze wéten dat ze in hun testament staan, betrokken te houden bij de organisatie.

Loudon: ‘We vragen hen bijvoorbeeld voor bijeenkomsten en evenementen. Bijvoorbeeld voor de jaarlijkse u ­ itreiking van de Prins Bernhard ­Cultuurfondsprijzen.’

Klute: ‘Het Liliane Fonds nodigt hen, net als de dona­ teurs, uit voor regionale bijeenkomsten waarin we ons werk in het veld presenteren.

Dit zijn mooie gelegenheden voor ontmoeting. Maar het is maatwerk. Als mensen aan­ geven liever geen uitnodigingen voor events te ontvangen of geen persoonlijk contact willen, respecteren we dat natuurlijk.’ ‘Wij vragen altijd

op welke contactfrequentie mensen prijsstellen’, zegt ook ­Krebbekx-Van Dijk.

Bepaal aan welk goed doel u iets wilt nalaten. De digitale Geefwijzer kan hierbij een goed hulpmiddel zijn.

Hierop presenteren zich ruim 7.000 goede doelen (zie www.goedgeregeld magazine.nl).

Of kijk even in het Supplement voor Gulle Gevers op pagina 93

61

V

D R O O

E

B E H

ft ereen hee d ie l e w ij r n: v igen Verzamele aan. Somm d e g d in k het als ophouden. n a v t ie n ter tie: weten ech specialisa n ij Z . s e o it B Zoals Gerr ijver oekenschr b r e d in k e d e Hulst.

W.G. van d

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Te ks t Ba rb ar a Sc hi lp er oo rt Fo to gr af ie : M ar ce l M ol le

0 62

GERRIT BOES EN W.G. VAN DE HULST

E

lke bezoeker van zijn MIX-museum vraagt hij iets voor te lezen uit een van de duizenden boeken die hier staan uitgestald. Ik sla het boek met de gele kaft open en schiet in de lach.

De ­Japanse karakters kan ik onmogelijk ontcijferen. Het tekent de verzamelwoede van Gerrit Boes: ‘Voor deze editie reisde ik na een bezoek aan een boekenmarkt in Zeeland in één ruk door naar noordelijk Groningen. Om te voorkomen dat iemand anders mij vóór zou zijn.’ Hij verzamelt álles van en over de schrij­ ver Willem Gerrit van de Hulst (1879-1963).

Zodoende telt zijn collectie 3.500 boeken, (bijna) alle drukken van de 100 titels die de kinder- en jeugdboekenschrijver ­publiceerde en in zo’n twaalf talen zijn verschenen. ­Wereldwijd zijn miljoenen exemplaren ver­ kocht. Enkele bijzondere uitgaven zijn alleen in zíjn MIX Museum te vinden.

Chocolademelk Hele generaties groeiden op met de boeken van Van de Hulst. Ook de kinderen uit het leesen spelletjesgezin Boes. ‘Met ­verjaardagen kregen we zijn boeken cadeau. Het mooie taalgebruik, die ongebreidelde fantasie én dat het altijd goed afloopt. Dat is het fijne van zijn verhalen.’ Het kerstfeest op zondagsscholen en de scholen met de bijbel werd gevierd met chocolademelk, een sinaasappel én een boek van W.G. van de Hulst.

VOOR DE HEB

Zoals elk kind, verzamelde ook Gerrit Boes ooit suikerzakjes, munten, postzegels. Later werden het ansichtkaarten van Harmelen, het dorp waar hij opgroeide en nu nog steeds woont. Rond 1990 stortte hij zich op W.G. van de Hulst: boeken, tijdschriften waarin hij is geïnterviewd of zelf publiceerde, voorwerpen, zoals een wandkleed met de afbeelding van de school waar de Utrechtse onderwijzer-­ schrijver lesgaf. En nog véél meer.

Verzamelgenen ‘Toen mijn kinderen de deur uitgingen, werden hun kamers mijn expositieruimte. Totdat ik het pand hiernaast kon kopen. De loods achter het huis is nu het museum. Met beneden de expositie over W.G. van de Hulst. En op de bovenverdieping een hele collectie batterij­ verlichting, een winkeltje met ouderwetse kruideniersartikelen, de Harmelenverzameling, voorwerpen uit de periode 1940-’45. ‘Ik heb nu eenmaal verzamelgenen.’

Zelf kijken?

MIX Museum, Dorpsstraat 233, Harmelen.

Belangstellenden zijn op afspraak van harte welkom.

Welkom zijn ook aanvullingen op de c­ ollectie: brieven, foto’s, films, reclamemateriaal, artikelen uit oude kranten en tijdschriften, bijzondere uitgaven.

Bel 0348 - 442 175 of mail boes150@kpnmail.nl.

63

Ruim de rommel op!

(En doe uw erfgenamen een plezier)

Begin tijdig met het opruimen van uw huis. Dan hoeft u uw familie niet met die klus op te zadelen als u er niet meer bent. Bovendien is het voor uzelf ook prettig om te leven zonder al die ballast. Dat is de boodschap van de Zweedse kunstenares Margareta Magnusson.

Tekst Dorine van Kesteren | Beeld iStock

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

U

64

w oude vader of moeder is overleden, u bent verdrietig, de begrafenis is achter de rug en dan komt de volgende horde: het huis opruimen. Of liever gezegd: de Augiasstal uitmesten. Bureaulades met ongeordende stapels papieren, uitpuilende ­kledingkasten, om nog maar te zwijgen over zolders en schuren vol schaatsen, kunstkerstbomen, frituur­pannen en andere ­ondefinieerbare zooi.

Margareta Magnusson vindt het egoïstisch om nabestaan­ den met deze klus op te zadelen. Zij schreef Opruimen voor je doodgaat over de edele Zweedse kunst van döstädning.

Dat begrip houdt in dat je nutteloze dingen wegdoet en je huis netjes opruimt wanneer je denkt dat de tijd nadert om het tijdelijke voor het eeuwige te verwisselen. ‘De filosofie van het opruimen voor je

doodgaat is belangrijk voor iedereen’, schrijft de auteur.

‘Het moet écht als we onze dierbaren tijd willen besparen als wij er niet meer zijn.’

WARE ZOEKTOCHT Na de dood van een dierbare is er al chaos genoeg, aldus Magnusson, dus dan is een puinhoop in huis het ­laatste waar de familie op zit te wachten. Henk Bukkems, die als professioneel executeur betrokken is bij de juridische en praktische afwikkeling van nalatenschappen, maakt inderdaad nogal eens mee dat nabestaanden een ware zoektocht moeten optuigen naar de belangrijke papieren en waardevolle bezittingen van de overledene. ‘Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar er is vaak weinig orde en overzicht. In de ideale wereld pakken mensen het aan zoals ­Margareta Magnusson. In de praktijk ben ik al blij als ze >>

Döstädning in vijf tips Begin rond uw 65e. Dan bent u doorgaans nog fit en energiek genoeg voor deze klus. Neem de tijd, het hoeft niet vandaag of morgen klaar.

Begin met de zolder of de kelder. Daar liggen vaak de meeste overbodige spullen dus dat schiet lekker op.

Nodig een (klein)kind of jonge kennis uit die op zichzelf gaat wonen. Laat zien wat je hebt en vertel het verhaal erachter. Zet de spullen klaar die hij of zij meteen kan meenemen.

Maak een weggooidoos voor de allerpersoonlijkste voorwerpen: een schoenendoos met foto’s, brieven en souvenirs die voor uzelf van waarde zijn, maar niet bestemd zijn voor anderen.

Schrijf er met grote letters ‘WEGGOOIEN’ op.

2.

3.

RUIM DE ROMMEL OP!

Bewaar de foto’s en brieven tot het laatst. Zo’n trip down ­memory lane vertraagt het tempo immers aanzienlijk.

Sorteer een aantal leuke foto’s en stop ze voor elk familielid in een envelop. Scan andere foto’s en dia’s in en zet ze op een usb-stick.

1.

4.

5.

65

Wat kunt u regelen in een codicil?

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

een dossier aanleggen waarin staat waar de documenten liggen van bankrekeningen, verzekeringen, eigendomsbewijzen en contracten. En waar de wachtwoorden van accounts als DigiD en sociale media te vinden zijn.’

66

Magnusson adviseert ’vooruit te plannen’ om te voorkomen dat nabestaanden ruzie krijgen omdat ze allemaal hun zinnen hebben gezet op hetzelfde voorwerp. Als voorbeeld noemt ze de mooie armband die haar vader ooit aan haar moeder gaf. ‘De gemakkelijkste manier om toekomstige conflicten tussen mijn vijf kinderen te voorkomen, was hem te verkopen’, schrijft ze. Bukkems is bekend met dit fenomeen. ‘Alle erfgenamen hebben gelijke rechten. Zij worden het vaak niet eens over wat weggaat en wat niet, en over wat voor wie is. De erflater kan een hoop narigheid voorkomen als hij dat zélf bepaalt.’

CATEGORIEËN Maar hoe pakt u dat nou concreet aan, dat döstädning?

Simpel, zegt Magnusson, loop systematisch je huis door, laat alle spullen door je handen gaan en doe weg wat je niet meer wilt. Het criterium hierbij is: word ik er gelukkig van als ik dit bewaar? Wegdoen kan op verschillende ­manieren: weggeven, ­verkopen of weggooien.

Magnusson verdeelde al haar spullen eerst in categorieën, zoals boeken, ­gereedschap en meubilair. ­‘Begin met een categorie die weinig moeite kost. Ik begin altijd met kleren, omdat ik weet dat er van alles in mijn kledingkast hangt dat ik zelden of nooit aantrek.’ Ze raadt aan om dierbaren te vertellen waar

je mee bezig bent. ‘Aardige mensen kunnen dan helpen om zware dingen te verplaatsen of spullen naar de kringloop of vuilstort te brengen.’

Foto’s vormen een a ­ parte, emotionele categorie. M ­ agnusson gooide foto’s weg die van slechte kwaliteit waren of waarop geen enkele persoon stond die ze kende. Zij kocht speciaal voor dit doel een papierversnipperaar. Daar liet ze ook brieven in verdwijnen die een ander pijn konden doen.

‘Je wilt dat mensen je prettig herinneren.’

Toen Magnusson het huis van haar overleden moeder opruimde, stuitte ze achterin de linnenkast op een paar sloffen sigaretten. Oeps, haar moeder was toch gestopt met roken?

Ieder mens heeft recht op geheimen en zwakke punten, aldus de schrijfster. Maar bewaar geen dingen die je familie na je dood in verlegenheid brengen.

Bukkems beaamt dat. ‘Stel je voor dat alle erfgenamen tegelijk door je huis ­struinen, laatjes opentrekken en rondneuzen in je privéspullen.

Ik denk weleens: hoe zou de overledene dat nu vinden?

Daarom is het verstandig als mensen van tevoren een vertrouwenspersoon of executeur aanwijzen die de regie voert bij het opruimen. Die kunnen zij dan instrueren. Bijvoorbeeld om spullen die niet voor ieders ogen bestemd zijn, te vernietigen of weg te gooien.

Zeker voor alleenstaanden is dat belangrijk, omdat er dan geen partner is die deze taak op zich kan nemen.’

EIGEN VERHAAL Döstädning heeft meer dan alleen praktisch nut. Volgens

Een codicil is een goedkoop en betrekkelijk eenvoudig middel om duidelijk te maken aan wie u bepaalde zaken nalaat of ‘vermaakt’.

Denk aan sieraden, boeken of delen van uw inboedel.

Ook kunt u uw wensen voor uw uitvaart in dit document vastleggen. Een codicil kunt u opstellen zonder tussenkomst van een notaris. De enige eisen zijn dat het handgeschreven is en voorzien van datum en handtekening. Om geld, auto’s, waardevol antiek, dure schilderijen of onroerend goed rechtsgeldig na te laten, moet u een testament opstellen. Een testament is ook vereist om een executeur te benoemen.

Magnusson gaat het om een blijvende manier van organiseren die het alledaagse leven vergemakkelijkt. Ontspullen is ook een mooie manier om je leven te overzien. ‘Elk voorwerp heeft zijn eigen verhaal en vaak is het prettig om je dat verhaal voor de geest te halen’, schrijft ze. Daarnaast haalt het gebruik de dood – en de voorbereidingen daarop – uit de taboesfeer. Magnusson: ‘Niemand is onsterfelijk, we moeten allemaal over de dood praten. Als het moeilijk is om daarover te beginnen, dan kunnen we het wél hebben over opruimen voor de dood.’

‘We zouden vaker moeten ­stilstaan bij de vraag: wat gebeurt er als ik er morgen niet meer ben?’, zegt ook executeur Bukkems. ‘Kunnen en willen mijn erfgenamen mijn huis opruimen? En, belangrijker nog: wil ík dat? Mensen schuiven het voor zich uit, maar als ze eenmaal orde op zaken hebben gesteld, geeft dit een enorm opgeruimd gevoel.

Letterlijk en figuurlijk.’ <<

Bouw mee aan een toekomst zonder kinderuitbuiting Vipin werkte jarenlang in nauwe, donkere mijnen om het mineraal mica te delven. Gevaarlijk werk, zonder uitzicht op een betere toekomst. En hij is niet de enige.

‘Als de mijn instort, word je levend begraven’, vertelt Vipin (10) uit India.

Wilt u meer lezen over nalaten?

Gebruik de QR-code om direct naar onze informatiepagina te gaan of ga naar: www.tdh.nl/nalaten

Wereldwijd worden de rechten van miljoenen kwestbare kinderen geschonden. Zij worden gedwongen om te werken, worden verkocht, mishandeld of misbruikt. Terre des Hommes voorkomt dat kwetsbare kinderen worden uitgebuit en haalt kinderen uit uitbuitingssituaties. Wij zorgen dat zij

naar school gaan en op een veilige manier aan hun toekomst kunnen bouwen.

Laat uw betrokkenheid voortleven Met een nalatenschap aan Terre des Hommes kunt u een positieve impact maken op het leven van kwetsbare kinderen wereldwijd. Kinderen zoals Vipin. Hij werkt niet meer in de micamijn en gaat met plezier naar school.

Dit geeft hem de kans om de armoedespiraal te doorbreken. Voor zichzelf en voor de generaties na hem.

Ik luister graag naar uw wensen Wilt u meer informatie over nalaten of overweegt u een bijzondere gift? Ik hecht veel waarde aan persoonlijk advies en luister graag naar uw wensen. Neem gerust contact met mij op om vrijblijvend de mogelijkheden te bespreken.

Angélique van Oversteeg Relatiemanager bijzondere giften en nalatenschappen a.vanoversteeg@tdh.nl Tel. 06 53 80 60 50

•

Hoe internet de markt voor kunst en antiek compleet veranderde

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Tekst Roel Smit | Beeld iStock, Veilinghuis De Jager

68

Eenmaal, andermaal… wat brengt dat nou nog op?

H

eeft u thuis nog zo’n kolossaal eiken kabinet staan? Echt antiek! En hangt er aan de muur nog een Franse comtoise klok? Denkt u dat ze later voor uw kinderen nog een leuk bedrag zullen opbrengen als u er niet meer bent? Dat kan wel eens anders uitpakken. Reken u niet rijk, want de prijzen van veel oud antiek zijn de laatste decennia gekelderd. Daaren­ tegen verwisselen vintage meubeltjes uit de jaren zestig sinds kort voor flinke bedragen van eigenaar.

Een Friese staartklok? Op een enkele uitzondering na, is de verkoopopbrengst een teleurstelling. Hoe mooi u hem ook

vindt, niet úw smaak, maar vraag en aanbod bepalen de prijs. Het aanbod aan ­Friese staartklokken is groot; de oudere generatie die ze heeft bewaard, komt binnenkort te overlijden of is bezig ze van de hand te doen. Bij jongere generaties in Nederland vallen de staartklokken niet meer in de smaak en internationaal is er al helemaal geen vraag naar.

Dus: een overschot aan staartklokken en nauwelijks vraag.

Wat er gebeurt met de prijs, zal duidelijk zijn.

Klanten leren omgaan met teleurstellingen, is één aspect van het werk van Arno de Jager, eigenaar van Veilinghuis De Jager in Goes. In opdracht

van particulieren, maar ook van goede doelen die een nalatenschap hebben verworven, zorgt het bedrijf onder andere voor de complete afwikkeling van inboedels. Van begin tot eind, dus ook het laten afvoeren van de spullen die niet te verkopen zijn en het veilig ­laten vernietigen van finan­ cieel papierwerk. En voorzichtig omgaan met spullen die misschien geen financiële, maar wel veel emotionele waarde hebben. Denk aan foto’s en andere persoonlijke herinneringen.

‘Veel mensen beginnen tegenwoordig bij leven al te ­ontzamelen. Ze willen hun kinderen niet opzadelen met >>

EENMAAL, ANDERMAAL...WAT BRENGT DAT NOU NOG OP?

Enig idee wat de waarde is van uw inboedel? Of beter gezegd: wat zouden die spullen op de veiling nog opbrengen? Bij nalatenschappen kan die vraag aan de orde komen En wat blijkt in de praktijk? Mensen hebben vaak geen enkel idee.

69

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

‘ Veel mensen beginnen bij leven al spullen weg te doen’

70

alles wat ze in de loop van hun leven hebben verzameld.

En dat is soms echt heel veel.

Vooral mensen die de oorlog of naoorlogse jaren hebben meegemaakt, hebben een weerzin tegen weggooien. Vaak gaan ze kleiner wonen en hebben ze minder plaats, maar vaak komen ze ook tot de ontdekking dat het weinig zin heeft om alles maar weg te blijven stoppen. Als ze het goed aanpakken, kan ontzamelen een hele opluchting zijn. Voor veel mensen kan het ook een mooie manier zijn om kennis te maken met de gang van zaken op een veilinghuis.’

loren. Voor een deel was die autoriteit ook schijn, want de antiquair wist het ook lang niet altijd; je moest maar geloven wat hij vertelde. Nu kan de consument het allemaal zelf controleren.’

Voor zover er spullen geveild kunnen worden, is er bij Veilinghuis De Jager een veiling voor kunst en antiek en een inboedelveiling. De kunst- en antiekveiling is live, dus ouderwets in een zaal, maar tegelijkertijd ook via acht grote, internationale internet­ platforms. ‘De meeste van onze kopers zitten dus gewoon thuis.’

Over de Friese staartklokken hebben we het gehad, maar wat te denken van die reusachtige kabinetten, die vroeger soms voor tienduizenden euro’s werden verkocht op antiekbeurzen. Wie ze toen voor de volle mep heeft gekocht (want zei de antiquair niet dat antiek zijn waarde behoudt?), kan beter niet op internet ­kijken wat nu nog wordt betaald voor die incourante kolossen. Tegelijkertijd: wat vandaag uit de mode is, kan morgen super-hip zijn. De meubeltjes uit de jaren zestig en zeventig bijvoorbeeld, maar ook sommige herenhorloges uit die tijd. Er wordt veel voor betaald, soms absurd veel. En wat vandaag gewild is, kun je soms morgen aan de straat­ stenen niet meer kwijt.

Internet heeft de markt op zijn kop gezet, of beter gezegd: volledig transparant gemaakt, zegt De Jager. ‘Het voordeel is dat tegenwoordig de hele wereld je klant kan zijn als je iets goeds te verkopen hebt.

De andere kant is dat ook veel duidelijker is geworden wat wel en wat niet bijzonder is.

Het aanbod is inzichtelijk, de prijzen zijn redelijk bekend.

En sommige dingen zijn niet meer zo spannend als je misschien dacht dat ze waren. Dat is in het voordeel van de koper.

De antiquair van vroeger, die veinsde altijd precies te weten wat alles waard was, heeft een deel van zijn autoriteit ver-

Internet heeft de veiling fundamenteel veranderd. De wereld is groter geworden en de markt steeds ­transparanter.

Toch zijn sommige dingen hetzelfde gebleven, zegt De Jager. “Mensen hebben vaak geen idee wat de waarde is van hetgeen ze in huis hebben. Je kunt het zwaar overschatten, maar ook flink onderschatten.

Ik stuit nog vaak op verrassingen. En het zegt niets of iemand in een villawijk woont of een dure auto voor de deur heeft staan. De pareltjes vind je nog altijd heel vaak in een dorpje achteraf of op ­andere plekken waar je het niet verwacht.’ >>

‘ De pareltjes vind je vaak op een onverwachte plek’

Met uw nalatenschap bieden we mensen wereldwijd perspectief In Shalla, een kurkdroog gebied in Ethiopië, lopen inwoners soms tientallen kilometers voor een jerrycan drinkwater. Water is duur en putten staan vaak droog. Bruin, modderig water uit een poel is het alternatief.

Met de inwoners en onder meer lokale waterschappen werkt Woord en Daad aan een drinkwatersysteem dat mensen voor een klein bedrag schoon water biedt. Door training van 120 ondernemers kan het systeem ook onderhouden worden. Ons doel is dat 39.000 inwoners van 5 dorpen, 8 scholen en 6 klinieken blijvend toegang krijgen tot schoon drinkwater. Zo werkt Woord en Daad wereldwijd via diverse projecten aan duurzame verandering voor mensen in armoede.

Doet u mee?

Neem gerust contact met mij op.

Gerwin van Muijlwijk - Relatiebeheerder Particulieren g.vanmuijlwijk@woordendaad.nl of 0183 611 800 Samen met u zetten we ons werk voort! Steun ons werk middels een schenking of nalatenschap via NL64 RABO 0385 4870 88. Kijk voor meer informatie op: woordendaad.nl/schenkingen.

NEDERLAND TELT VEEL GOEDE DOELEN. Een aantal brengen zichzelf graag via het supplement voor Gulle Gevers onder uw aandacht.

Handig voor als u een keuze wilt maken voor uw donatie of nalatenschap.

U vindt dit katern op pagina 93 t/m pagina 97

Maak verschil voor het leven Piet doneerde zijn nier aan zijn kleindochter. In Voortleven vertellen Nikki en hij over hun bijzondere band. Verder leest u hoe wij als Nierstichting willen voortleven en de innovatieve projecten waar wij aan werken. Ook vindt u meer informatie over nalaten.

Vraag ons magazine Voortleven aan via nierstichting.nl/voortleven of bel Cornelie van Zijtveld 035 697 80 74

STOELKLOKKEN Twee stoelklokken, dat wil zeggen hangklokken waarbij het ­uurwerk met pootjes op een stoel staat. Beide zijn gemaakt in de 18e eeuw in het noorden van Nederland.

Qua uiterlijk zijn er meer overeenkomsten dan verschillen. De ene verwisselde van eigenaar voor 3.000 euro, de andere voor 30.000 euro. Het verschil zit aan de binnenkant. De dure stoelklok heeft namelijk een speelwerk; op de hele uren wordt een melodie gespeeld op meerdere bellen. Dit mechaniek, dat vaker voorkomt bij staande horloges uit de 18e en 19e eeuw, is bij stoelklokken uiterst zeldzaam. Er zijn slechts drie exemplaren van bekend.

CHINESE SERVIEZEN Stoelklok, 18e eeuw Hamerprijs € 30.000

Stoelklok, 18e eeuw Hamerprijs € 3.000

Chinees servies, 1800 Hamerprijs € 7.500

EENMAAL, ANDERMAAL...WAT BRENGT DAT NOU NOG OP?

Chinees servies, 1800 Hamerprijs € 15.000

Het ene servies is het andere niet. Beide zijn in China gemaakt, rond 1800. Veel van deze serviezen zijn in die tijd uitgevoerd naar Europa. Beide serviezen zijn ongeveer even groot, zijn gemaakt van porselein en hebben een decor in onderglazuur blauw. Wat is dan het verschil?

Het decor is iets anders. Op veilingen worden de prijzen door de bieders bepaald. Deze beide serviezen zijn in 2021 geveild, bij hetzelfde veilinghuis en toch leverde het ene twee keer zoveel op als het andere.

Soms is dat toeval. Bijvoorbeeld als er op een veiling minimaal twee kopers zijn die dat ene servies allebei beschouwen als een prima aanvulling op hun verzameling (en het andere wellicht al in hun bezit hebben). Dan kan de prijs zo oplopen dat het ene servies veel meer oplevert dan het andere, nagenoeg gelijke servies.

73

STATENBIJBELS In de 17e eeuw, werden dit soort grote Statenbijbels door verschillende ambachtslieden gemaakt. Je had de tekenaar van landkaarten (zoals de wereldkaart en de kaart van Palestina), de etser (die er een etsplaat van maakte), de drukker (die de bijbelteksten en de kaarten drukte), de boekbinder (die het geheel samenbond) en de koperslager (die het sluitwerk maakte). Door de verscheidenheid aan ambachtslieden, kon men in die tijd de bijbel luxe laten maken, pimpen zouden we nu zeggen. Zo werd een bijbel die was voorzien van meerdere kaarten een stuk duurder dan een exemplaar zonder. Aan de buitenkant hoef je het verschil niet te zien, het aantal pagina’s is ook ongeveer gelijk, maar enkele extra pagina’s met kaarten maken het verschil in prijs, zowel toen als nu nog steeds.

Statenbijbel, 17e eeuw Hamerprijs € 1.200

Statenbijbel, 17e eeuw Hamerprijs € 400

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

CHINESE DEKSELPOTTEN

74

Nog zo’n aanzienlijk prijsverschil in Chinees porselein. Beide porseleinen dekselpotten zijn gemaakt in China, in de Kangxi ­periode (1661-1722). Toen werd porselein van de hoogste ­kwaliteit gemaakt, met een voor die periode zo kenmerkende kleur kobaltblauw. Beide potten hebben hetzelfde geschilderde decor, zijn even hoog, hebben dezelfde diameter, en zijn ­allebei uiterst zeldzaam en komen sporadisch op de markt. Er zijn met het blote oog geen zichtbare verschillen te zien. Echter met ­ultraviolet licht wel. Hiermee kunnen restauraties worden ontdekt. Zelfs de beste restauraties komen tevoorschijn met dit licht.

De deksel van de minder dure pot is gerestaureerd. Helaas, want hierdoor vermindert de waarde in vele gevallen met 75 procent.

Dus pas op, voordat u het porselein uit uw handen laat vallen.

Chinese dekselpot, rond 1700 Hamerprijs € 5.000

Chinese dekselpot, rond 1700 Hamerprijs € 17.000

De KunSt van het dooRgeven VolgenS Ad de RuIteR ‘Restauratie is iets dat mij mateloos fascineert. Het minutieus werken op de millimeter. De gelaagdheid. De kennis van kleur en verbindingen. Het oog voor detail.

Feitelijk is het een onzichtbare kunstvorm, die er voor zorgt dat kunst zichtbaar blijft.

Zonder restauratie zou kunst verdwijnen.

Letterlijk. Het vervaagt. Of vergaat.

Dankzij restauratie kan iedereen van kunst genieten, zoals de kunstenaar het ooit bedoeld heeft. En daarom draag ik bij aan het doorgeven van dit artistieke ambacht.’

InfoRmatIe oveR SchenKen en nalaten: RIJKSmuSeum.nl/Steun of vIa 020 6747 000

RIJKS MUSEUM FOUNDER

MAIN SPONSORS

Belasting betalen?

Ok, maar niet te veel!

10 praktische tips voor schenken en nalaten

Tekst Roel Smit | Beeld Ronald Koopmans/iStock

Is het slim te schenken bij leven en de kinderen niet te laten wachten op de erfenis? Soms wel. Geef je de fiscus het nakijken als je schenkt aan een goed doel? Klopt meestal ook. Hoe zit het precies met schenken bij leven (of nalaten als u er niet meer bent)? Wie rekent wat af met de fiscus?

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

1. Wie betaalt de belasting?

76

Bij schenken en bij nalaten is degene die ontvangt belasTekst Roel Smit Beeld iStock tingplichtig. De hoogte van de belasting hangt vooral af van de relatie tussen de schenker/ erflater en de ontvanger. Het principe is: hoe dichterbij, hoe lager de belasting.

2. Hoeveel moeten mijn erfgenamen na mijn overlijden ­afrekenen met de ­fiscus?

Afhankelijk van uw relatie tot uw erfgenamen gelden verschillende tarieven (10 tot 40 procent) en verschillende vrijstellingen.

Stel, u heeft een echtgenoot en twee kinderen en u heeft geen testament laten maken.

De wet bepaalt dan dat uw vermogen (geld en goederen) wordt toebedeeld aan uw

echtgenoot (de langstlevende).

Uw twee kinderen krijgen op hem of haar een vordering (elk van een derde van de nalaten­ schap), die pas opeisbaar is bij het overlijden van deze echtgenoot.

middelen zijn omdat het hele vermogen in de woning zit.

Het kan echter zijn dat nu al de erfbelasting om de hoek komt kijken. Erfgenamen hoeven alleen erfbelasting te betalen als zij meer erven dan de vrijstelling van 671.910 euro (bedrag in 2021). Als de langstlevende ouder alle bezittingen erft, krijgen de kinderen een geldvordering (een tegoedbon). Als die vorderingen hoger zijn dan de vrijstelling voor kinderen (21.282 euro, in 2021), dan moet meestal direct worden afgerekend met de fiscus. Omdat de kinderen de erfenis nog niet uitbetaald hebben gekregen, moet de langstlevende deze erfbelasting betalen. Dit kan een ongewenste situatie zijn, bijvoorbeeld als er geen liquide

Met een testament kan de betaling van belasting, afhankelijk van een aantal persoonlijke factoren, worden verschoven naar het moment dat beide ouders zijn overleden. Bij een zogenoemd tweetrapstestament wordt de langstlevende partner tot enig erfgenaam benoemd.

De kinderen krijgen dan geen vordering en ontvangen beide nalatenschappen als de tweede ouder is overleden en deze nog iets nalaat. Pas dan betalen zij erfbelasting, waarvoor twee vrijstellingen (want: twee erfenissen, van vader én moeder) gelden. De notaris kan u vertellen of een dergelijk testament voor u gunstig is.

Daarnaast kunt u in een >>

3. Kunnen we via een testament de ­erfbelasting beperken?

Met een testament kan de erfbelasting verschoven worden naar een beter moment

BELASTING BETALEN? OK, MAAR NIET TE VEEL!

77

Ik ben er weer.

Tomás Ameneiro

Voetballen met vrienden. Daar hou ik van. En van fietsen. Dat doe ik het liefst in Spanje, in de bergen. Iedere keer als ik tegen een berg op fiets, is het afzien. De top bereiken voelt dan als een overwinning. Niet de grootste overwinning trouwens. Want dat is en blijft dat ik kanker heb overwonnen.

Tomás hoort bij de 81% van de kinderen met kanker die genezen. Dat percentage moet en kan omhoog. Wij streven naar 100%. Om dit te bereiken moet er meer wetenschappelijk onderzoek worden gedaan. Daar hebben wij uw steun hard bij nodig. Wilt u meer weten over KiKa en hoe u ons kunt steunen met schenkingen en nalatenschappen, stuur dan een e-mail naar nalaten@kika.nl of ga naar www.kika.nl.

Maak het verschil, schenk aan de toekomst.

Minder belasting betalen?

Vraag een deskundig advies testament opnemen dat de geldvorderingen van uw kinderen opeisbaar worden op het moment dat de langst­ levende langdurig wordt opgenomen in een verzorgingsinstelling. Wanneer de kinderen hun geldvorderingen opeisen, neemt het vermogen van de langstlevende af, waardoor de eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg (voorheen AWBZ) mogelijk lager wordt.

4. Hoe kan ik e ­ rvoor zorgen dat mijn ­kinderen zo min ­mogelijk erfbelasting betalen?

5. Als er toch erf­ belasting betaald moet worden, hoeveel dan?

Zoals gezegd is de fiscus het vriendelijkst voor partners. Dat

6. Dan toch maar schenken vóórdat ik er straks niet meer ben?

Dat kan slim zijn, maar overleg dit met een deskundige (notaris, estate planner of uw belastingadviseur).

Over schenkingen moet immers ook belasting betaald worden. Er gelden echter

vrijstellingen. De ­basisregels zijn: kinderen (ongeacht leeftijd) mogen jaarlijks 6.604 euro (bedrag 2021) belastingvrij ontvangen. Wie zijn twee kinderen tien jaar lang het maximum schenkt, schuift dus zonder tussenkomst van de fiscus zomaar meer dan een ton door naar de volgende generatie.

Daarnaast is het mogelijk om kinderen tussen 18 en 40 jaar eenmalig 26.881 euro (bedrag 2021) belastingvrij te schenken. Dat kan overigens ook een schenking op papier zijn.

Dat laatste kan handig zijn wanneer u als ouder dat geld eigenlijk niet contant hebt liggen of het nog niet echt weg wilt geven. Door een toezegging te doen van schenking wordt er op papier een schuld aan het kind gecreëerd. Over die schuld moet de ouder wel elk jaar rente betalen. Het voordeel is dat het kind straks minder erfbelasting betaalt, mits de schenking op papier via de notaris gaat.

Wordt het geldt gebruikt voor de eigen woning dan is de vrijstelling voor giften aan kinderen eenmalig 55.996 euro (2021).

Slim schenken betekent ook dat u optimaal gebruikmaakt van de mogelijkheden voor verhoogde vrijstelling. U mag iedereen die u hiervoor in aanmerking wilt laten komen (hoeft dus geen familie te zijn), mits tussen 18 en 40 jaar, eenmalig 105.302 euro (bedrag 2021) belastingvrij ­schenken.

Deze ‘jubelton’, zoals ze wel wordt genoemd, moet de ontvanger dan wel gebruiken voor zijn woning of voor het aflossen van de hypotheek. >>

BELASTING BETALEN? OK, MAAR NIET TE VEEL!

Het beste advies dat we kunnen geven, is: laat u hierover adviseren door een deskundige, bijvoorbeeld een notaris, een estate planner of een belastingadviseur. Het kan echter zeker verstandig zijn om bij ­leven al een deel van het vermogen weg te schenken. Wat u bij leven vrijgesteld schenkt, kan niet meer belast worden met erfbelasting. Door slim om te gaan met schenkingen kunt u het bedrag dat uiteindelijk bij de begunstigden terechtkomt substantieel verhogen. Dat geldt zeker bij wat grotere vermogens. Door de schenkingen te spreiden, kunt u maximaal profiteren van lagere tarieven en optimaal gebruikmaken van de vrijstellingen in het schenkingsrecht. Maar pas op: ook hier gelden beperkingen!

wil zeggen: mensen die met elkaar gehuwd zijn, een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan of een notarieel samenlevingscontract hebben gesloten. Zij hoeven over de eerste 671.910 euro (bedrag in 2021) geen belasting te betalen en over het meerdere 10 procent. Wordt het belastbare bedrag hoger dan 128.751 euro (bedrag in 2021) dan moet over het meerdere 20 procent worden afgerekend met de fiscus.

Het is de moeite waard om te kijken hoe u die vrijstelling optimaal kunt benutten ten behoeve van de langstlevende partner in een testament.

Kinderen vallen in ­hetzelfde belastingtarief (10 tot 20 procent) als partners. Hun vrijstelling is echter een stuk lager: 21.282 euro (bedrag 2021). Voor een gehandicapt kind dat grotendeels door de overleden ouder onderhouden werd, is de vrijstelling overigens drie keer zo hoog. Voor ouders geldt een vrijstelling van 50.397 euro (bedrag 2021).

Zij erven echter pas als er geen partner of kinderen zijn.

Voor alle overige partijen is de vrijstelling voor erfbelasting slechts 2.244 euro (bedrag 2021). De tarieven voor deze groep liggen aanzienlijk hoger (30 tot 40 procent).

79

Check of een goed doel een ANBI-status heeft Let hierbij heel goed op de precieze voorwaarden.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

7. Is de fiscus ­vriendelijker voor ­goede doelen dan voor mijn familie?

80

In zekere zin wel. Goede ­doelen hoeven geen schenken erfbelasting te betalen. Dat wil zeggen: goede doelen met de status van algemeen nut beogende instelling (ANBI).

Met andere woorden: wat u geeft of nalaat, komt ook echt volledig ten goede aan het doel. H ­ ebben we het over een erfenis, dan moet het goede doel wel met name genoemd worden in het testament dat u bij de notaris hebt laten ­opstellen. Het is handig om bij de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl) even te checken of het doel dat u in gedachten hebt inderdaad nog steeds de ANBI-status heeft.

Dat verandert nog weleens.

Ook sociaal belang behartigende instellingen (SBBI’s) hoeven geen erf- en schenkbelasting af te dragen. SBBI’s zijn geen goede doelen, maar organisaties die een bepaalde maatschappelijke waarde hebben, zoals zangkoren, buurtverenigingen, hobbyclubs en dergelijke. Ook goed om even te checken.

8. Is een gift aan een goed doel voor mijzelf fiscaal aantrekkelijk?

Als u bij leven een bedrag schenkt aan een goed doel, dan kunt u deze gift onder voorwaarden aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting.

Een van die voorwaarden is dat de instelling die de gift ontvangt bij de Belastingdienst geregistreerd staat als ANBI (of als ‘culturele ANBI’, waarover straks nog wat meer). Giften aan SBBI’s zijn niet fiscaal aftrekbaar.

Wél aftrekbaar zijn giften aan een ‘Steunstichting SBBI’. Dit zijn speciale stichtingen die worden opgericht om geld op te halen voor bijvoorbeeld een jubileumfeest.

Een andere voorwaarde is dat u de gift vrijwillig doet en dat u er niets voor terugkrijgt. Als u dus bij een patiëntenvereniging een speciaal kookboek koopt of als u een lot koopt in een loterij, dan zijn dit geen aftrekbare giften.

9. Hoe groot is mijn fiscale voordeel bij schenkingen aan een goed doel?

Er zijn voor de Belastingdienst twee soort schenkingen aan goede doelen.

De eerste is de eenmalige schenking. Een geschonken bedrag is pas aftrekbaar wanneer het meer is dan 1 procent van het belastbaar inkomen (met een minimum van 60 euro). Schenkingen in één kalenderjaar mogen bij elkaar worden opgeteld en de totale aftrekbare schenking is maximaal 10 procent van het inkomen.

De tweede categorie is die

van de periodieke schenking.

Dan geeft u minimaal vijf jaar achtereen (minimaal eens per jaar) aan hetzelfde goede doel.

Het leuke daarvan is dat dan de hele gift aftrekbaar is; er geldt dus geen drempel.

Een voorwaarde is dat u de periodieke gift laat vastleggen in een notariële akte of (ondershandse) schenkingsovereenkomst. Een model daarvoor is te vinden op de website van de Belastingdienst of bij veel goede doelen verkrijgbaar.

10. Ik hoorde dat het fiscale voordeel nog groter kan zijn voor wie schenkt aan een culturele instelling.

Klopt dat?

Dat is juist. De overheid wil op die manier de cultuur in Nederland stimuleren. Als u een gift doet aan een culturele instelling (met een ANBIstatus), mag u voor het berekenen van de aftrek deze gift verhogen met 25 procent.

Voor deze verhoging geldt een maximum van 1.250 euro.

Het maakt hierbij niet uit of u een gewone gift doet of een periodieke gift, of beide. Voor gewone giften geldt wel het drempelbedrag. De verhoging die u krijgt voor de gift telt niet mee voor de berekening van uw maximum voor gewone giften.

Bij een gift van bijvoorbeeld 2.000 euro mag dus 2.500 euro als aftrekpost worden opgevoerd.

Of een instelling een culturele ANBI is, kunt u nagaan via de website van de Belastingdienst. Let op: kerken en kerkelijke instellingen zijn geen culturele ANBI’s. <<

WILT U BLIJVEND IETS VOOR DE NATUUR BETEKENEN?

De afgelopen maanden bleek hoe belangrijk even buiten uitwaaien en de gedachten verzetten in de natuur is.

Maar natuur is niet vanzelfsprekend in ons volgebouwde land.

De bossen, heide en landschappen die we nog hebben moeten we koesteren. Niet alleen nu, maar ook later. Wilt u ons helpen?

Dat kan tijdens uw leven, maar ook als u er zelf niet meer bent. Zo kunt u een gift aan Natuurmonumenten opnemen in uw testament. Met uw steun kunnen wij de natuur blijven beschermen, ook voor de volgende generaties.

Ik ontvang graag de brochure ‘Blijvend iets voor de natuur betekenen?’

Ik heb Natuurmonumenten al opgenomen in mijn testament.

U mag mij uitnodigen voor relevante bijeenkomsten.

Naam Straat Postcode

m/v Huisnummer Woonplaats

Ik denk er over om Natuurmonumenten op te nemen in mijn testament. Neemt u contact met mij op voor een (telefonische) afspraak. Mijn telefoonnummer is:

Stuur dit formulier in een gesloten envelop zonder postzegel naar: Natuurmonumenten Ellen van Gerven Antwoordnummer 6010 3828 ZV Hoogland Heeft u vragen, dan kunt u contact opnemen met Ledenservice T (033) 479 71 11 Wij helpen u graag.

Natuurmonumenten verwerkt uw persoons­ gegevens conform de Algemene Verordening Gegevensbescherming (de AVG) ten behoeve van deze aanvraag. Voor meer informatie lees het privacy statement op nm.nl/uw-privacy

V

D R O O

E

B E H

heeft l iedereen e w ij r v : n n Verzamele . Sommige n a a d e g d en. het als kin an ophoud v t ie n r e t aar weten ech n Broek. H e d n a v ie Zoals Riek n. tie: blikke specialisa

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Te ks t Ba rb ar a Sc hi lp er oo rt Fo to gr af ie : M ar ce l M ol le

82

Z

e groeide op met paarden. Daarom vond ze dit zo’n leuk koekblik: met op het deksel de afbeelding van twee Friese paarden voor een sjees, een man en vrouw in klederdracht op de bok. Dat was 25 jaar geleden het begin. Al snel ging Riekie van den Broek méér blikken met paar­ den-taferelen verzamelen. Een postkoets in een liefelijk landschap. Een rijtuig in een oude stad. Een strijdtoneel.

Tijdens haar speurtochten ontdekte ze ver­ volgens beschuitblikken. En al snel nog veel meer leuke blikken, in alle soorten en maten.

‘Elke keer kwam ik met volle boodschappen­ tassen thuis.’ Waarop haar man weer nieuwe planken ophing, zodat ze haar snelgroeiende collectie kon uitstallen.

‘In het begin ging het heel hard.’ Ze lacht er zelf smakelijk om. ‘Later word je kritischer.’

Het liefst struint ze kringloopwinkels en rommelmarkten af om de leukste spullen voor zo weinig mogelijk geld op te kop te tikken.

‘Verzamelbeurzen vind ik te duur, maar bezoek ik vooral om te kijken wat allemaal bestáát.

En dat is véél.’ Suikerzakjes, speldjes, in een la ligt wat ze zoals zoveel andere kinderen spaarde. Maar dat groeide bij haar uit tot een ‘verzamel-heb’. Sinds dat eerste blik met die Friese paarden is haar collectie blikken uitge­ groeid tot 16.000 exemplaren. Weer die lach.

RIEKIE VAN DEN BROEK EN HAAR BLIKKEN

VOOR DE HEB

Oude koeienstal Inmiddels is de hal volgebouwd (zodat bezoek altijd achteromkomt), staat de oude koeienstal vol met stellingkasten, hangt de vroegere douche vol met planken, zijn alle vaste kasten en lades van meubels volgestouwd. Ook in de keuken staan blikken fraai gerangschikt op soort, zijn glimmend gepoetst. ‘Hier wonen, koken en leven we ook. Dus moet alles mooi en schoon zijn.’

Kerstcollectie In het najaar sluit ze een poosje de museum­ deuren, doet een groot deel van de vaste collectie in dozen, sopt de planken, haalt haar ruim 3.500 stuks tellende blikken kerstcol­ lectie van zolder en stalt deze uit. In de loop van januari moeten de kerstspullen weer plaats maken voor de reguliere verzameling. ­Geregeld past ze de opstelling aan. Blikken die nu achteraan staan, mogen naar voren.

‘Zodat ze meer aandacht krijgen. Dat is wel zo eerlijk.’

Zelf kijken?

Riekie’s Blikkenmuseum, Hoogstraat 23, Sint-Oedenrode.

Wie zelf een blik wil werpen, is van ­harte ­welkom. Riekie’s Blikkenmuseum is op afspraak geopend. Bel voor een rondleiding 0413 – 477 377.

83

‘Ik wil straks een wereld nalaten met veel minder hersenaandoeningen.’

Nog elke dag mist mevrouw Willemsen haar man. Hij overleed in 2016 aan de ziekte van Parkinson. Zij weet als geen ander hoe een hersenaandoening je leven op zijn kop kan zetten. En zag haar sprankelende man stap voor stap achteruitgaan. Daarom besloot zij destijds samen met hem om de Hersenstichting op te nemen in hun testament.

‘Eén van de hobby’s van mijn man was miniatuurbootjes bouwen. Het laatste bootje dat hij maakte, draagt mijn naam.

Hij vond het enig om te doen. En dan vergat hij ook dat hij de ziekte van Parkinson had. Dan zei hij: ‘Potverdorie, ik kan het nog hè?’ Ik bewonderde hem daarin; dat hij ondanks die beperkingen in zijn motoriek, toch nog een bootje ging bouwen. Een ijzeren wil zat erin.

Hij móest en zou het klaren. Want hij wist wel; dit is het laatste dat ik kan.

Aan de grond genageld

Op een dag zei ik: ‘Albert, kom nou lieverd, ik wacht op je’. En hij zei: ‘Sophie, ik sta aan de grond genageld.

Ik kan geen kant op; mijn benen willen niet meer.’ Het leek alsof hij bevroren was. Ik las grote angst op zijn gezicht.

Want wat was er aan de hand?

Waarom wilden zijn benen niet meer?

Dat was het moment dat we beseften dat hij echt ziek was.

Met liefde

In de jaren daarna zag ik mijn man veranderen. Met het spreken. Het schrijven. Hij kon zichzelf niet meer aan- of uitkleden. Zijn mimiek was op een gegeven moment helemaal weg.

Ik denk dat hij in totaal zeven jaar ziek geweest is. Ik heb jarenlang voor hem gezorgd. Dat was heel zwaar, maar ik deed het met liefde. Totdat het niet meer ging. Toen moest hij naar een revalidatiekliniek. En daar is hij gestorven.

Voor onderzoek

Ik mis zijn aanwezigheid en zijn sprankelende persoonlijkheid.

Het was heftig om zo’n dierbaar persoon langzaam te zien aftakelen.

Stel nu dat ze voor een doorbraak kunnen zorgen in het onderzoek naar parkinson, of andere hersenaandoeningen…..dat zou toch een zegen zijn! Voor alle betrokken patiënten en naasten. Daarom hebben we besloten om een deel van ons vermogen aan de Hersenstichting na te laten. Dus dat doe ik later, samen met Albert. En dat voelt goed.’

Met de steun van mevrouw Willemsen kan de Hersenstichting straks nóg grotere stappen zetten op weg naar genezing van zoveel mogelijk hersenaandoeningen. Voor die nalatenschap willen we haar nu alvast van harte bedanken.

Ook als u er niet meer bent, kunt u er nog voor anderen zijn.

Kijk op hersenstichting.nl/nalaten Heeft u liever persoonlijk advies?

Neem dan vrijblijvend contact op met Henriëtte Hindriks, via 070-302 47 40 of hhindriks@hersenstichting.nl

Dé nieuwe naam van Light for the World Nederland.

Ziet u mij?

Maak ook na uw leven verschil voor kinderen met een visuele handicap.

Wilt u meer informatie? Neem contact op met Annemieke van den Berg via 0318-586358 of a.vandenberg@seeyoufoundation.nl.

www.seeyoufoundation.nl/nalaten

Zoekt u een goed doel in uw leven?

Doe de DonatieTest op cbf.nl en vind een Erkend Goed Doel dat bij u past Een Erkend Goed Doel draagt bij aan een betere wereld, gaat zorgvuldig om met geld en legt verantwoording af.

Toezichthouder CBF controleert de kwaliteitseisen door goede doelen jaarlijks te checken en eens in de drie jaar uitgebreid te toetsen.

Zorg uit handen nemen

Ons doel is om met de Erkenning de donateur een zorg uit handen te nemen. De Erkenning geeft aan dat je als goed doel de basis op orde hebt en dat je doet wat je hebt beloofd.

Geef gerust aan een Erkend Goed Doel

Ziet u het CBF-logo? Dan kunt u gerust geven. Meer weten of de test doen? Ga naar cbf.nl

CBF_Najaarscampagne_Advertentie_181x129.indd 1

06-05-2020 22:02

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

86

Financieel misbruik Hoezo, dat zal mij niet gebeuren?

Tekst Roel Smit Beeld iStock

Vaak gebeurt het binnen de familie en blijft het daar ook

E

Er circuleert een getal van 30.000; zoveel ouderen zouden

jaarlijks het slachtoffer worden van financieel misbruik.

Het lijkt een zeer voorzichtige schatting, in werkelijkheid zal het ongetwijfeld een veelvoud zijn. Vaak (volgens onderzoek in 80 procent van de ­gevallen) gebeurt het binnen de familie en blijft het daar ook. Een zoon die zomaar 60.000 euro van de bankrekening van zijn moeder naar zijn eigen rekening overschrijft. Hij had schulden. Het kan ook de vriendelijke buurman zijn die de auto van een bejaarde man voor een schijntje verkoopt aan zijn goede vriend. De oude man had de auto toch niet meer nodig? Het gebeurt overal, het gebeurt dagelijks en – omdat we allemaal steeds ouder worden en langer op onszelf blijven wonen – zal het ook steeds vaker gebeuren.

FINANCIEEL MISBRUIK

en man van negentig overlijdt. De notaris ontdekt dat een week eerder om vijf voor twaalf ’s avonds duizend euro is gepind van zijn rekening. En om vijf over twaalf opnieuw duizend euro, het maximale bedrag per 24 uur. Dan weet je wel hoe laat het is, denkt elke notaris, maar bewijs maar eens dat sprake was van ­financieel misbruik. Wie zegt dat de 90-jarige niet zelf bij de ­pinautomaat heeft gestaan?

En als hij het niet was, wie dan wel?

Dat is een van de ­problemen bij financieel misbruik van ouderen. Het is vaak niet te ­bewijzen. Het andere ­probleem is dat er vaak niet over gesproken wordt. Uit schaamte bijvoorbeeld of omdat een oudere wordt opgelicht door een geldbelust familielid, dat hem of haar tegelijk ook minder eenzaam maakt. Als je er als oudere dus wat van zegt of er werk van maakt, bestaat de kans dat je alleen nog maar eenzamer wordt.

Het aantal slacht­ offers is nog niet bij benadering bekend, maar eigenlijk kent bijna iedereen wel een voorbeeld uit zijn eigen omgeving.

Kwetsbare oude­ ren die financieel worden uitgekleed door een zoon, een dochter, een buurvrouw of een zogenaamde ­hulpverlener. Is het te vermijden?

Wat kunt u zelf doen om het te voorkomen?

ROLVERDELING De traditionele rolverdeling tussen mannen en ­vrouwen kan ook een rol spelen, zeggen deskundigen. Mannen ­deden vaak de administratie en ­omdat die vaak als eerste overlijden, krijgen vrouwen op latere leeftijd te maken >>

87

Elk uur 11 mensen trombose Wist u dat elk uur maar liefst 11 mensen trombose krijgen? En dat veel mensen daar langdurige en ernstige klachten aan overhouden?

De Trombosestichting Nederland zet zich al bijna 50 jaar in voor een toekomst zonder tromboseleed.

Voor mensen zoals Erik (59 jaar).

Erik kreeg op zijn 31e zijn eerste trombose­ been. Dit was het begin van een leven met bloedverdunners. Sindsdien heeft hij meerdere keren trombose én bloedingen gehad en is hij altijd op zijn hoede. Door de restklachten moest hij stoppen als wijkagent.

Voor mensen zoals Elize (55 jaar).

Elize kreeg in 2016 na een ernstige long­ embolie geen nazorg. Daardoor kon ze jarenlang nauwelijks lopen en raakte zij haar baan als hulpverlener en theatermaker kwijt. Gelukkig gaat het nu beter met haar en werkt zij weer een paar uur per week.

Maar door gebrek aan nazorg toen, heeft ze nu nog ernstige klachten.

Een toekomst zonder tromboseleed De Trombosestichting gunt mensen die trombose hebben gehad een betere kwaliteit van leven door het financieren van weten­ schappelijk onderzoek. Met uw nalatenschap kunnen wij effectievere nazorg ontwikkelen én medicijnen zonder bloedingsrisico. Dit doen we met maar één doel: een toekomst zonder tromboseleed. Zodat mensen als Elize en Erik hun leven weer kunnen oppakken.

Wilt u ook bijdragen aan een toekomst zonder tromboseleed?

Neemt u dan contact op met Yen­li Busscher, 071 ­ 561 77 17, y.busscher@trombosestichting.nl

Vrouwen krijgen vaak op latere leeftijd te maken met iets dat ze niet kennen: geldzaken

Het is een probleem van alle tijden, maar de afgelopen tien jaar is wel veel gedaan aan bewustwording: we hebben bijna allemaal gehoord dat het kán spelen.

Huisartsen, maatschappelijk werkers, notarissen, thuiszorgmedewerkers, bankpersoneel, wijkagenten, steeds meer mensen die veel contact ­hebben met ouderen, weten ervan. Er was een voorlichtingscampagne van de Rijks-

overheid. In vele tientallen gemeenten werken al die partijen samen in zogeheten lokale allianties, netwerken van mensen die problemen kunnen signaleren, met elkaar bespreken en maatregelen nemen.

DEK JE IN Het onderwerp is inmiddels zo bekend geworden, dat ongetwijfeld nogal wat mantelzorgers zich afvragen: ik heb de beste intenties, maar hoe voorkom ik de schijn dat ik finan­cieel misbruik maak van de oudere die ik wil helpen? Dek je altijd in, zeggen deskundigen. Ga bijvoorbeeld niet zomaar iemands financiën doen, maar zorg voor een officiële notariële volmacht, zodat duidelijk is dat de oudere jouw hulp ook echt gewild heeft.

Zorg voor een extra paar ogen.

Dus als je de geldzaken doet voor je oude vader of moeder, zorg dan dat een broer of zus met je kan meekijken. Dat voorkomt dat ook maar de geringste verdenking van financieel misbruik kan ontstaan.

Prima, maar hoe voorkomt u dat u zelf later – als het ­allemaal niet zo vlot meer gaat – slachtoffer wordt van financieel misbruik? Het beste kunt u nu al in actie komen.

Het opstellen van een levens­ testament is een belangrijke eerste stap. In zo’n levenstestament kunt u van alles regelen, precies volgens uw eigen wensen.

PRAKTISCH DOCUMENT Het verschil tussen een ‘gewoon’ testament en een

levenstestament is dat het eerste pas in werking treedt als u bent overleden, terwijl het levenstestament al tijdens uw leven hulp kan bieden.

Het is een praktisch document met wensen en instructies voor het geval u uw eigen belangen niet meer goed kunt behartigen. Wat u bijvoorbeeld in een levenstestament laten opschrijven?

• Hoe wilt u dat uw eigen geld echt voor u wordt gebruikt?

• Wat moet er gebeuren met bezittingen en schenkingen?

• Wat wilt u op het gebied van medisch handelen?

• Hoe moeten digitale zaken beheerd worden?

• Hoe zorgt u ervoor dat dierbare fotoboeken altijd in de buurt blijven?

• Hoe zorgt u dat u altijd op het einde van de dag uw vertrouwde borreltje krijgt en bij uw favoriete kapper blijft komen?

• Hoe zorgt u ervoor dat u uw hond zo lang mogelijk kunt houden – ook als u bijvoorbeeld aan huis ­gekluisterd bent – en dat het dier dagelijks zijn favoriete voer krijgt?

En overigens: een levenstestament is niet alleen handig voor ouderen. Iedereen kan om wat voor reden dan ook (tijdelijk) handelingsonbekwaam worden. Denk aan een skiongeluk of een ziekte waardoor je even letterlijk van de wereld bent.

Voor iemand met een eigen bedrijf is het dan helemaal handig als zaken zijn vastgelegd. Anders kunnen wellicht de salarissen niet eens betaald worden. >>

FINANCIEEL MISBRUIK

met iets waarmee ze niet vertrouwd zijn: geldzaken. De verleiding is groot die dan aan een familielid over te laten, zonder een tweede persoon te laten meekijken. Digitalisering is een ander risico. Er is nog steeds een aanzienlijke generatie die moeite heeft met internetbankieren en apps op de smartphone. En dus is er vaak een familielid of een buurvrouw die daarbij helpt.

Vaak te goeder trouw, maar niet altijd.

Financieel misbruik ontwikkelt zich vaak via een glijdende schaal. Iemand doet wat boodschappen voor haar oude vader en doet met zijn pinpas gelijk ook maar wat boodschappen voor haarzelf. Het einde van de maand was in zicht… Een volgende keer zijn dat nog wat meer boodschappen en wordt ook meteen maar even de eigen auto volgetankt met de pinpas van vader. Met die auto doet ze toch de boodschappen?

Zo gaat het van kwaad tot erger en ouderen durven het vaak aan niemand te vertellen dat ze op die manier door hun e ­ igen kinderen bestolen worden.

89

Kies zelf een vertrouwenspersoon, anders moet de rechter het misschien doen

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Een levenstestament is dus maatwerk. De kern van elk levenstestament is echter meestal de keuze van een vertrouwenspersoon, die namens u zaken mag regelen als u daar zelf niet meer toe in staat bent. Met de keuze van zo’n vertrouwenspersoon voorkomt u dat een rechtbank zo iemand eventueel moet benoemen. Dat duurt namelijk vaak langer dan je zou willen en b ­ etekent voor iedereen die erbij b ­ etrokken is een behoorlijke emotionele belasting.

De rol die u een vertrouwenspersoon geeft, kan overigens verschillen. In hoofdlijnen wordt onderscheid gemaakt tussen de mentor, de bewindvoerder en de curator.

90

• Een mentor beschermt de persoon die zijn belangen (tijdelijk) niet meer kan behartigen op het persoonlijk vlak en gaat dus niet over geld of goederen. Hij beslist (mee) over verzorging, verpleging of medische behandeling van betrokkene.

• Een bewindvoerder behartigt iemands finan­ ciële belangen. Zolang het enigszins mogelijk is, moet de bewindvoerder samen met de persoon in kwestie beslissen. De bewindvoerder moet jaarlijks rekening en verantwoording afleggen.

Bovendien moet hij vooraf machtiging aanvragen voor belangrijke zaken, zoals de verkoop van een huis of een schenking.

• Een curator heeft de meest vergaande bevoegdheden.

Bij ondercuratelestelling wordt niet alleen de persoon beschermd, maar ook zijn of haar vermogen. In dat geval mag eigenlijk geen enkele handeling meer worden verricht zonder toestemming van de curator.

Als u een levenstestament opstelt en daarin een vertrouwenspersoon aanwijst, is het wel belangrijk dat die persoon u goed kent en van uw ­wensen op de hoogte is. En het woord zegt het al: u moet een volkomen vertrouwen hebben in uw vertrouwenspersoon.

En daaraan kunt u ook het beste blijven werken, ook na het opstellen van het levens­ testament. Loopt het niet lekker meer tussen u en uw vertrouwenspersoon, pas dan uw levenstestament aan. Dat kan altijd, uiteraard zolang u wilsbekwaam bent. Dat moet de notaris beoordelen.

Een levenstestament kan ­worden vastgelegd in een notariële akte, die net als een ‘gewoon’ testament door de notaris wordt bewaard en wordt geregistreerd in het Centraal Levenstestamentenregister.

De kosten voor een eenvoudig levenstestament beginnen gemiddeld rond de 400 euro inclusief btw. Dit is afhankelijk van uw wensen en situatie.

Ieder notariskantoor heeft zijn eigen prijs en service. <<

Waar moet u op letten?

In een levenstestament legt u keuzes en wensen vast voor uw eigen toekomst.

Wat er moet gebeuren als u zelf niet meer kunt handelen. Dat kan tijdelijk zijn, bijvoorbeeld door een ziekenhuisopname. Maar ook permanent, bijvoorbeeld door dementie.

Op de website www.notaris.nl (van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie KNB) vindt u een handige vragenlijst, die u kunt gebruiken als voor­ bereiding op een gesprek met de notaris over uw levens­ testament.

De vragen laten u nadenken over de keuzes die u kunt maken. In het gesprek met de notaris kunt u doorpraten over de voordelen en nadelen van deze keuzes. Of extra uitleg krijgen bij de vragen die u nog niet kunt beantwoorden.

In deze checklist worden volgende onderwerpen gede­ tailleerd uitgewerkt: 1. Wat gaat uw vertrouwens­ persoon voor u doen?

2. Wie wordt uw vertrou­ wenspersoon?

3. Hoe wilt u het toezicht regelen?

4. Wat kunt u regelen voor onvoorziene omstandig­ heden?

5. Wie informeert u over uw levenstestament? www.notaris.nl

Als dit je wereldje is geworden

wie zorgt er dan voor je allerliefste wens?

In Nederland horen jaarlijks 1.500 kinderen tussen de 3 en 18 jaar dat ze een ernstige, soms zelfs levensbedreigende ziekte hebben.

Dit nieuws is vaak het begin van een periode vol twijfels, pijn, verdriet en vele ziekenhuis­ bezoeken.

Wil je méér weten? Neem dan contact op met Alie Snel of Marco Kempers. Per e-mail: nalaten@makeawishnederland.org Per telefoon: 035 203 5335

‘Onderzoek toont aan dat het realiseren van een allerliefste wens kinderen en hun omgeving weer vertrouwen en kracht geeft, en blijvend impact heeft.’

Een wensvervulling ontstaat niet vanzelf. Het is een zorgvuldig geplande Wish Journey. Met elkaar bedacht, uitgeschreven en tot in de puntjes geregeld. Het effect ervan is zeer langdurig en maakt een enorm positief verschil in hun jonge leven! Een ervaring die ze sterker maakt. En vertrouwen en kracht geeft voor de toekomst. Daarvoor hebben we jouw bijdrage nodig.

Het verhaal van een ziek kind mag niet gaan over ziekzijn alleen

Geef bij leven of neem Make-A-Wish op in jouw testament.

Schenk een wens. Ook als je er zelf straks misschien niet meer bent.

Make-A-Wish Nederland KvK 41.13.13.21 IBAN NL48 RABO 0366 0212 22 RSIN/ANBI 8030.01.873

Een geschenk voor het leven Het Liliane Fonds steunt kinderen met een handicap op de armste plekken van de wereld met individuele hulp op maat. Zoals Sophia uit Oeganda, die geboren is met klompvoetjes. Lokaal, concreet en doeltreffend. Dat doen we al 40 jaar.

U kunt ons helpen levens te veranderen, bijvoorbeeld met een gift, een fiscaal voordelige schenking, een fonds op naam, of via uw testament.

Bent u benieuwd naar de mogelijkheden?

Kijk voor meer informatie op www.lilianefonds.nl/help-mee of bel geheel vrijblijvend met Hester Klute op ons gratis servicenummer 0800 - 7 800 800.

Hester Klute

Vraag onze brochures aan: ✆ 0800 - 7 800 800 (gratis) of www.lilianefonds.nl/help-mee

Zoekt uw geld een goed doel?

Nederland telt veel goede doelen. Enkele brengen zichzelf graag via dit speciale katern van Goed Geregeld! onder uw aandacht.

Handig voor als u een keuze wilt maken voor uw donatie of nalatenschap.

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS >>

93

GOED GEREGELD!

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS >> A

AIDSFONDS Door Aidsfonds te steunen weet u ­zeker dat u een enorme bijdrage ­levert aan een betere wereld.

U steunt belangrijk wetenschappelijk onderzoek, aidsbestrijding in Neder­ land of juist in ontwikkelingslanden.

CONTACT Zie ook T: 06-53145654 pag.56 E: nrietman@aidsfonds.nl I: www.aidsfonds.nl IBAN: NL37 INGB 0000 0089 57

C

STICHTING ASTMA BESTRIJDING Het doel van de stichting Astma ­Bestrijding is belangenbehartiging van hen die geconfronteerd worden met astma, chronisch obstructieve long- en luchtwegaandoeningen in de ruimste zin des woords.

Zie ook CONTACT pag.18 T: 035-6981078 E: fhvanbeek26@hotmail.com I: www.astmabestrijding.nl IBAN: NL54 GILL 0265 9532 00

B

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

AMREF FLYING DOCTORS Gezonde mensen en daardoor minder armoede. Dat is het doel van Amref Flying Doctors, een Afrikaanse gezondheidsorganisatie. Want wie gezond is, kan beter voor zichzelf zorgen en ontsnappen aan armoede.

CONTACT T: 071-576 9476 E: info@amref.nl I: www.amref.nl IBAN: NL68 ABNA 0707 0704 57

ARTSEN ZONDER GRENZEN “Ik vind dat ieder mens goede medi­ sche zorg verdient. In oorlogsgebied, na een natuurramp of tijdens een epidemie. Wie je ook bent.”

Jacques de Milliano, oprichter Artsen zonder Grenzen Nederland CONTACT T: 020-5208949 E: bijeen@artsenzondergrenzen.nl I: www.artsenzondergrenzen.nl IBAN: NL13 INGB 000 000 4054

94

STICHTING BLINDENHULP Stichting Blindenhulp geeft finan­ ciële hulp aan visueel gehandicapten, werknemers, studenten en instel­ lingen binnen de blindenzorg. De stichting bevordert de oogheelkunde en de blindenzorg.

CONTACT T: 06-18059137 (bereikbaar op dinsdag en donderdag van 14.00 tot 16.00 uur) Zie ook E: info@blindenhulp.nl pag.71 I: www.blindenhulp.nl IBAN: NL10 ABNA 0472 9814 98

NEDERLANDSE BRANDWONDEN STICHTING Brandwonden zijn extreem pijnlijk.

De behandeling is erg complex. We ­willen brandwonden voorkomen en leed door brandwonden beperken.

Met uw hulp streven we naar een toekomst zonder littekens!

Zie ook pag.47

CONTACT T: 0251-275 555 E: info@brandwondenstichting.nl I: www.brandwondenstichting.nl IBAN: NL93 RABO 0388 013 222

HET CONCERTGEBOUW FONDS Doel: Financieren van de instand­ houding en verduurzaming van Het Concertgebouw en het realiseren van het grootschalige muziek­­­ educatieprogramma.

Zie ook

CONTACT cover 2 T: 020-5730459 E: fonds@concertgebouw.nl I: www.concertgebouw.nl/steun-ons IBAN: NL90 ABNA 0584 7414 21

D

STICHTING DIERENLOT Voor hulp aan dieren in nood, ook bij ú in de buurt.

CONTACT Zie ook T: 0183-563912 cover 3 E: info@dier.nu I: www.dier.nu IBAN: NL28 INGB 0000 0023 29

STICHTING DIERENNOOD Als dierenvriend wil je juist die dieren helpen die dit het meest nodig hebben.

Stichting Dierennood doet dat. Heel betrouwbaar, want ook CBF-erkend.

Kijk voor de actuele hulpprojecten op: www.dierennood.nl CONTACT T: 010-420 23 44 E: info@dierennood.nl I: www.dierennood.nl IBAN: NL16 INGB 0004 7841 60

>> E

ERASMUS MC FOUNDATION Onze donateurs maken veelbelovend wetenschappelijk onderzoek in het Erasmus MC in Rotterdam mogelijk.

Zij steunen artsen en onderzoekers in hun zoektocht naar betere preventie, diagnose en genezing.

Zie ook CONTACT cover 4 T: 010 - 70 34 802 E: foundation@erasmusmc.nl I: www.erasmusmcfoundation.nl IBAN: NL 88 INGB 000000 29 95

H

K

KANSFONDS Kansfonds ziet om naar de meest kwetsbare mensen: dak- en thuis­ lozen, ongedocumenteerden en mensen in armoede. We helpen waar niemand anders dat doet of durft.

Zodat er plek is voor íedereen.

CONTACT Zie ook T: 035-624 96 51 pag.29 E: info@kansfonds.nl I: www.kansfonds.nl IBAN: NL20 INGB 0660 9712 40

KONINKLIJKE NEDERLANDSE REDDING MAATSCHAPPIJ (KNRM) De KNRM komt mensen in nood op het water te hulp. Staat dag en nacht klaar met 1.400 vrijwilligers. Vaart met 75 reddingboten zo’n 2.500 keer per jaar uit en brengt meer dan 4.000 mensen veilig aan wal.

Zie ook

pag.23 CONTACT T: 0255-548454 E: c.prins@knrm.nl (Cees Prins) of c.bartels@knrm.nl (Cora Bartels) I: www.knrm.nl IBAN: NL 40 INGB 0000026363

L

VERENIGING DE HOLLANDSCHE MOLEN De vereniging zet zich in voor het ­behoud van alle wind- en water­ molens, opdat zoveel mogelijk mensen kunnen genieten van dit historische werktuig.

Zie ook

pag.18 CONTACT T: 070-351 27 84 E: nalaten@fondskindenhandicap.nl I: fondskindenhandicap.nl/nalaten IBAN: NL61 INGB 0000 2713 95

CONTACT T: 020-6238703 E: dhm@molens.nl I: www.molens.nl IBAN: NL71 INGB 0000 1135 90

LILIANE FONDS Het Liliane Fonds steunt kinderen met een handicap op de armste plekken van de wereld. Wij bieden deze kwetsbare kinderen sinds 1980 individuele hulp op maat. Klein­ schalig, concreet en doeltreffend.

CONTACT Zie ook T: 073 - 5189420 / pag.92 0800 - 7 800 800 (gratis) E: voorlichting@lilianefonds.nl I: www.lilianefonds.nl/help-mee IBAN: NL08 RABO 0303 0800 00

M

J

JUCONI Juconi zet zich in voor kinderen die op straat leven in Latijns-Amerika.

Door middel van opvang, onderwijs, voeding, begeleiding en (medische) verzorging geven wij hen zicht op een hoopvolle toekomst.

STICHTING KINDEREN ­K ANKERVRIJ KiKa zet zich in voor meer onder­ zoek naar kinderkanker omdat het doodsoorzaak nummer 1 door ziekte is. Met uw donatie helpt u mee aan betere behandelingen en snellere genezing van zieke kinderen.

Zie ook CONTACT pag.85 T: 070-365 56 50 E: info@juconi.nl I: www.juconi.nl IBAN: NL44 INGB 0004 7841 41

CONTACT Zie ook T: 020-3458535 pag.78 E: nalaten@kika.nl I: www.kika.nl IBAN: NL89 INGB 0000 0081 18

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS

FONDS KIND & HANDICAP Kinderen met een handicap of ­chronische ziekte krijgen lang niet altijd de steun die ze nodig ­hebben.

Fonds Kind & Handicap laat ze ­meedoen. Zodat ook zij hun dromen waar kunnen maken.

MAKE-A-WISH NEDERLAND Make-A-Wish realiseert de liefste wens van ernstig zieke kinderen.

Het effect is heel langdurig en maakt ‘n enorm positief verschil in hun jonge leven! Geef ook vertrouwen en kracht voor de toekomst.

Zie ook

pag.91 CONTACT T: 035 20 35 300 E: info@makeawishnederland.org I: www.makeawishnederland.org IBAN: NL48 RABO 0366 0212 22

95

GOED GEREGELD!

>>

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS >> P

STICHTING MS RESEARCH Stichting MS Research is dé organi­ satie die wetenschappelijk onderzoek naar MS financiert en stimuleert. Ook geeft zij voorlichting over (leven met) MS en bevordert zij goede zorg voor mensen met MS. CONTACT Zie ook pag.29 T: 071-5 600 500 E: contact@msresearch.nl I: www.msresearch.nl IBAN: NL17 INGB 0000 0069 89

N

STICHTING PARKINSONFONDS Een oplossing voor de ziekte van Parkinson. Dat is onze missie. De oorzaak van de ziekte vinden, een geneesmiddel ontwikkelen zodat we Parkinson kunnen overwinnen. Daar gaan we voor. Elke dag weer.

CONTACT T: 023 - 5540755 E: info@parkinsonfonds.nl I: www.parkinsonfonds.nl IBAN: NL10ABNA0504201530

HET RIJKSMUSEUM Het Rijksmuseum Fonds, de steun­ stichting van het museum, beheert schenkingen en nagelaten vermogen aan het Rijksmuseum. Het beschikt over de ANBI status en behoort ­officieel tot de Culturele Goede Doelen.

Zie ook

Zie ook pag.54

pag.75 CONTACT T: 020 6747 497 E: schenkingen@rijksmuseum.nl I: www.rijksmuseum.nl/ schenken-en-nalaten IBAN: ABN AMRO NL22 ABNA 0560020740

S

NIERSTICHTING Nierschade voorkomen en nierziekten genezen; nierpatiënten hun leven teruggeven en de best mogelijke behandeling en steun bieden.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Zie ook

pag.72 CONTACT T: 035-6978074 E: CornelievanZijtveld@nierstichting.nl I: www.nierstichting.nl IBAN: NL55 INGB 0000 3880 00

O

CONTACT Zie ook pag.48 T: 020-540 6130 E: info@cultuurfonds.nl I: www.cultuurfonds.nl IBAN: NL32 INGB 0000 3333 18

R SUPPORT CASPER | STICHTING OVERLEVEN MET ALVLEESKLIERKANKER Alvleesklierkanker is nog altijd een doodvonnis. De vooruitzichten voor patiënten zijn slecht en de over­ levingskansen gering. De missie van Support Casper is een behandeling voor de ziekte te vinden.

CONTACT Zie ook pag.60 T: 030-2306003 E: info@supportcasper.nl I: www.supportcasper.nl IBAN: NL 82 INGB 000 004 2000

96

PRINS BERNHARD CULTUURFONDS Het Prins Bernhard Cultuurfonds brengt mensen, werelden en ideeën samen om cultuur en natuur te laten leven, dankzij de bijdrage van de lo­ terijen en giften en nalatenschappen van cultuurliefhebbers.

STICHTING SEEYOU SeeYou zet zich sinds 1982 in voor mensen met een visuele beperking in Afrika en Azië. We helpen hen met oogzorg en toegang tot medische zorg, onderwijs en werk. Omdat ieder mens kostbaar is!

Zie ook

CONTACT pag.85 T: 0318 - 58 63 58 E: info@seeyoufoundation.nl I: www.seeyoufoundation.nl IBAN: NL10 INGB 0000 0001 31

T

VERENIGING REMBRANDT De Verenging Rembrandt zet zich sinds 1883 in voor een bloeiend openbaar kunstbezit.

TERRE DES HOMMES Terre de Hommes voorkomt dat kinderen worden uitgebuit. We halen kinderen uit uitbuitingssituaties en zorgen ervoor dat deze kinderen zich in een veilige omgeving kunnen ontwikkelen.

CONTACT T: 070-4271720 E: pelsrijcken@verenigingrembrandt.nl I: www.verenigingrembrandt.nl/ doe-mee IBAN: NL21 ABNA 0252 2008 61

Zie ook CONTACT pag.67 T: 06-53806050 E: a.vanoversteeg@tdh.nl I: www.terredeshommes.nl/nl/ strijd-mee/leg-uw-idealen-vast IBAN: NL10 INGB 0000 2525 25

Uw organisatie vermeld in het Supplement voor Gulle Gevers?

Neem voor meer informatie en de voorwaarden contact op met Sales and Services via 0229 211 211 of per email administratie@salesandservices.nl

W

TROMBOSESTICHTING NEDERLAND De Trombosestichting Nederland ­financiert wetenschappelijk onder­ zoek naar trombose. Én geeft voor­ lichting over trombose. Dit alles met maar één doel: een toekomst zonder tromboseleed.

Zie ook CONTACT pag.88 T: 071 – 561 77 17 E: tsn@trombosestichting.nl I: www.trombosestichting.nl IBAN: NL35 INGB 0000 3020 30

V

WERELD KANKER ONDERZOEK FONDS Wij zijn al meer dan 25 jaar de ­autoriteit in Nederland op het gebied van voeding, leefstijl en kanker.

Wij helpen mensen gezonde keuzes te maken om sterker te staan ­tegenover kanker.

CONTACT Zie ook pag.20 T: 020-344 9595 E: informatie@wkof.nl I: www.wkof.nl IBAN: NL51 ABNA 0424 3563 09

‘Ik geef vluchtelingen graag een toekomst’ Jeanie Hoogendoorn (84)

STICHTING VLUCHTELING Stichting Vluchteling biedt levens­ reddende noodhulp aan vluchtelingen en ontheemden in ‘s werelds grootste humanitaire crises. Ook helpen we in langdurige crises of bij weder­ opbouw.

VLUCHTELINGENWERK ­N EDERLAND Wilt u ook in de toekomst iets betekenen voor vluchtelingen in ons land? Neem dan VluchtelingenWerk Nederland op in uw testament. Vraag vrijblijvend onze Oriëntatiegids aan of bel met Onno Yska.

Zie ook

pag.37 CONTACT T: 020-346 72 15 E: oyska@vluchtelingenwerk.nl I: www.vluchtelingenwerk.nl/nalaten IBAN: NL60 INGB 0000 1234 88

WILDE GANZEN Per jaar steunt Wilde Ganzen ­honderden projecten in Afrika, ­Zuid-Oost Azië en Midden Amerika op het gebied van onderwijs, gezond­ heidszorg, water-en sanitatie, en voedselzekerheid.

CONTACT Zie ook pag.13 T: 033-2045555 E: info@wildeganzen.nl I: www.wildeganzen.nl IBAN: NL53 INGB 0000 0400 00

Al tijdens ons leven geven we zovéél door. Liefde, een bemoediging of misschien wel een mooie gift.

Ook ná ons leven kunnen we van veel betekenis zijn.

Bijvoorbeeld voor mensen die alles zijn kwijtgeraakt door een oorlog of een ramp. Meer dan 83 miljoen mensen zijn op de vlucht!

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS

CONTACT T: 070-3468946 E: MarcPesch@vluchteling.nl I: www.vluchteling.nl IBAN: NL48 INGB 0000 0009 99

Als u nadenkt over nalaten

ZOA helpt vluchtelingen wereldwijd met onder andere schoon drinkwater, voedsel en onderwijs. Door ZOA op te nemen in uw testament, kunt ook na uw leven Geloof in écht hoop Geven blijven bieden.

1. TITEL - BEELD

STICHTING WOORD EN DAAD Woord en Daad werkt wereldwijd vanuit Bijbels perspectief aan een menswaardig bestaan én duurzame verandering voor mensen in armoede.

Samen zijn we verbonden, in Woord én daad!

CONTACT Zie ook pag.71 T: 0183-61 18 00 E: info@woordendaad.nl I: www.woordendaad.nl IBAN: NL64 RABO 0385 4870 88

Wilt u hierover verder praten?

Of onze brochure over nalaten bestellen?

Neem dan contact op met Yolenta Pater, y.pater@zoa.ngo, mobiel: 06 5583 0718.

Als u nadenkt over

nalaten...

3

97

Deelnemende Organisaties

Aidsfonds www.aidsfonds.nl

56/94

Alzheimer Nederland www.alzheimer-nederland.nl/nalaten Alvleesklierkanker, Stichting Overleven met www.supportcasper.nl

60/96

Amref Flying Docters www.amref.nl

94

Artsen zonder Grenzen www.artsenzondergrenzen.nl

94

Astma Bestrijding, Stichting www.astmabestrijding.nl

18/94

Blindenhulp, Stichting www.blindenhulp.nl

71/94

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2022

Brandwonden Stichting, Nederlandse www.brandwondenstichting.nl

47/94

Centraal bureau Fondsenwerving www.cbf.nl

85

Hollandsche Molen, Vereniging De www.molens.nl

84

Nieuw Spraeland, Stichting Vrienden van www.nieuwspraeland.nl

47

95

ParkinsonFonds, Stichting www.parkinsonfonds.nl

54/96

Hour of Power www.hourofpower.nl

44

Prins Bernhard Cultuurfonds www.cultuurfonds.nl

48/96

Jager, VeilingHuis De www.veilinghuisdejager.nl

34

Rijksmuseum Fonds, Stichting Het www.rijksmuseum.nl

Juconi www.juconi.nl

85/95

Kansfonds www.kansfonds.nl

29/95

Kind & Handicap, Fonds www.fondskindenhandicap.nl

18/95

Vereniging Rembrandt www.verenigingrembrandt.nl

75/96

96

Support Casper www.supportcasper.nl

60/96

SeeYou Foundation www.seeyoufoundation.nl

85/96

78/95

Terre Des Hommes, Stichting www.tdh.nl

67/96

KNRM www.knrm.nl

23/95

Trombosestichting Nederland www.trombosestichting.nl

88/97

92/95

Vegetariërsbond www.vegetariers.nl

60

Vluchteling, Stichting www.vluchteling.nl

97

Kinderen Kankervrij (KiKa), Stichting www.kika.nl

Concertgebouw Fonds, Het www.concertgebouw.nl

Cover 2/94

Liliane Fonds www.lilianefonds.nl

Dierenlot, Stichting www.dier.nu

Cover 3/94

Luminus, Executele & Vereffening www.luminusexecuteurs.nl

71

94

Make-A-Wish Nederland www.makeawishnederland.org

91/95

Dierennood, Stichting www.dierennood.nl

VluchtelingenWerk Nederland www.vluchtelingenwerk.nl

37

MS Research, Stichting www.MSresearch.nl

29/96

Dierenzorg, Stichting Nationale www.ndz.nl

Wereld Kanker Onderzoek Fonds 20/97 www.wkof.nl

Edukans www.edukans.nl

40

Erasmus MC Foundation www.erasmusfoundation.nl

98

41

Hersenstichting Nederland www.hersenstichting.nl

Fryske Gea, It www.itfryskegea.nl

Cover 4/95

40

Muziekinstrumenten Fonds Nationaal www.muziekinstrumentenfonds.nl Natuurmonumenten www.natuurmonumenten.nl Nierstichting www.nierstichting.nl

37/97

Wilde Ganzen www.wildeganzen.nl

13/97

18

Woord en Daad, Stichting www.woordendaad.nl

71/97

81

72/96

ZOA www.zoa.nl

97

DIEREN BESCHERMEN: IK DOE HET MIJN HELE LEVEN AL… Woest werd ik als schooljongens met kikkers gooiden. Dan ging ik op ze af, hoe klein ik ook was. Dieren beschermen, ik doe het mijn hele leven al. Daarom ben ik nu ambassadeur van DierenLot, de organisatie die zich het lot aantrekt van al die dieren die worden mishandeld, zomaar op straat worden gezet, worden opgesloten in veel te kleine hokken of op een andere manier - ook in het wild - een buitengewoon beroerd bestaan leiden. DierenLot steunt zo’n driehonderd kleine en middelgrote organisaties die vooral lokaal en regionaal actief zijn. Met heel weinig geld blijkt veel mogelijk: vervoer per ambulance, steun bij de verbouwing van een opvang, de kosten voor dierenvoer, enzovoort. Het gaat mij om de dieren en om de mensen met passie. En om die bij elkaar te brengen. Dieren moeten geholpen worden. Zij kunnen niet voor zichzelf opkomen. Het ó zo belangrijke werk van de duizenden vrijwilligers is onmisbaar en moet door blijven gaan. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst. Help hen.

Neem DierenLot op in uw testament. Doe het vandaag nog!

#samenvoordieren

Bron: Voor nu en later/magazine SDU Tekst: Barbara Schilperoort Fotografie: Marcel Molle

Lenie ‘t Hart (79), ambassadeur DierenLot, dierenverzorgster en dierenactiviste, was verbonden aan de zeehondencrèche Lenie ‘t Hart (1971-2014). Ze is officier in de Orde van Oranje Nassau en officier in de Orde van de Gouden Ark.

✁ Vul de bon in, knip hem uit en stuur hem op aan Stichting DierenLot, Antwoordnummer 4088, 3500 VB Utrecht (geen postzegel nodig). U kunt de bon ook eerst inscannen of kopieren.

Ik wil meer weten over nalaten voor hulp aan dieren in nood

Stichting DierenLot Dam 20-22 4241 BN Arkel Telefoon: 0183 - 563 912 E-mail: nalaten@dier.nu

Ik heb DierenLot al opgenomen in mijn testament.

Ja, ik ontvang graag een uitgebreidere brochure over nalaten aan DierenLot. Ja, ik heb vragen over nalaten aan DierenLot, neemt u telefonisch contact met mij op.

Ja, ik heb interesse in nalaten aan DierenLot, belt u mij voor een persoonlijke afspraak bij mij thuis.

Ja, als DierenLot voor mijn dieren zorgt na mijn overlijden, neem ik DierenLot graag op in mijn testament.

Neemt u contact met mij op.

www.dier.nu

Ja, ik neem DierenLot op in mijn testament en oormerk graag mijn nalatenschap aan een of meer van de Erkend Beneficianten van DierenLot. Neemt u contact met mij op.

Naam

Mw.

Dhr.

Adres Postcode/Woonplaats

✁

Telefoon

Geboortedatum

E-mail GG-2021

Invullen in blokletters a.u.b.

DIT MAG NIET STOPPEN ALS DEMENTIE BEGINT

De Erasmus MC Foundation maakt veelbelovend wetenschappelijk onderzoek in het Erasmus MC in Rotterdam mogelijk. Onze donateurs steunen artsen en onderzoekers in hun toegewijde zoektocht naar een betere behandeling van dementie. Helpt u ook mee?

Wilt u meer weten over hoe u belangrijk onderzoek kunt steunen? Neem geheel vrijblijvend contact op met dr. Leonore Tuijt via l.tuijt@erasmusmc.nl en 010 - 70 34 802. Meer informatie vindt u op www.erasmusmcfoundation.nl