Goed Geregeld Magazine - Winter Lente 2024

G

OED

WINTER/LENTE 2024

GEREGELD! MAGAZINE OVER ERVEN, SCHENKEN EN NALATEN

HUMBERTO TAN

EN DE RELIGIEUZE SCHOONHEID VAN DE NATUUR STERVEN & ERVEN ALLES WAT U EROVER WILT WETEN LEKKER OP STAP Wandelen door onze geschiedenis Persoonlijk!

Wat staat er in uw testament?

GRATIS

MEENEEMEXEMPLAAR

“Onze zoon leeft voort via deze reddingboot” Het gezin Wijsenbeek had een gezamenlijke passie: zeilen.

Maar toen ze terugkwamen van een zeilwedstrijd, gebeurde er iets verschrikkelijks: ze werden aangereden en dit ongeluk werd hun tienerzoon Nikolaas fataal ...

“Het was het begin van een inktzwarte periode”, vertelt vader André.

Het water bood het getroffen gezin troost. “We waren al heel lang donateur van de KNRM. En het leek ons een prachtig idee om een stap verder te gaan en een reddingboot te schenken.” Die boot, de Nikolaas Wijsenbeek, kwam er in 2009.

“De schenking was in de eerste plaats bedoeld als In Memoriam, maar het heeft ons ook veel positiefs gebracht”, aldus moeder Hetty.

“Onze zoon leeft voort via deze reddingboot.”

André en Hetty zijn ‘gewone’ mensen die buitengewone dingen doen voor de KNRM. Hun verhaal staat in het boek ‘Wie goed doet ...’.

Een eerbetoon aan mensen die ons werk op een bijzondere manier steunen. Dat is hard nodig, want de KNRM is een goed doel dat volledig afhankelijk is van donaties.

KONINK LIJK E NEDERL ANDSE REDDING MA AT SCHAPPIJ

MEER WETEN OVER SCHENKEN OF NALATEN?

BESTEL VANDAAG NOG GRATIS HET INSPIRERENDE VERHALENBOEK VIA WWW.KNRM.NL/BOEK of telefonisch via het nummer 0255 54 84 54.

Behoefte aan een persoonlijk gesprek over schenken en nalaten?

Discreet omgaan met alles wat u dierbaar is. Daar draait het om bij onze specialisten Cora Bartels en Cees Prins. Zij kunnen u persoonlijk en geheelvrijblijvend informeren.

Bel naar 0255-54 84 54.

Het moest er maar eens van komen…

Er waren goede redenen, want onze testa­ menten waren meer dan dertig jaar oud. We ­hadden ze destijds laten maken om een even­ tuele voogdij over onze jonge kinderen (in geval van overlijden) goed te regelen. Maar die ­kinderen waren al lang het huis uit en hadden zelf al k ­ inderen. Los daarvan was er sowieso het n ­ odige veranderd. Dus er kwam een testa­ ment en tegelijk ook een levenstestament, want we hebben best een duidelijk beeld van hoe we onze laatste jaren of dagen het liefst willen ­slijten (en vooral wat we zeker niet willen).

Op zich niets bijzonders. Ikzelf was echter voor­ al getroffen door de goede adviesrol die onze notaris op zich nam. We hadden – voorafgaand aan de formele ondertekening van de documen­ ten – uitgebreide gesprekken, waarin ons vooral

veel vragen werden gesteld. Hebt u hierover nagedacht? Wat wilt u als dit of dat gebeurt?

Vindt u dat echt een verstandige keuze? Precies dat mag u van een notaris verwachten. Daarom wens ik ook u zo’n goed gesprek. Dan kunt u er zeker van zijn dat het testament of het levens­ testament dat u laat opstellen, naadloos bij u past.

VOORWOORD

H

et moest er maar eens van komen.

Misschien herkent u dat gevoel. Laten we eindelijk dat testament maar eens laten opstellen. Misschien zit u daarom nu zelf wel bij de notaris en bladert u door dit magazine. Niettemin, na twaalf jaren schrijven over testamenten en alles wat ermee samen­ hangt, vond ik dat we ook zelf de daad bij het woord moesten voegen.

We weten natuurlijk niet wáár u bent als u dit magazine leest. Vermoedelijk dus in het kantoor van uw notaris of erfrechtadvocaat. Blader dit magazine gerust door. Neem het mee en geef het door aan iemand die zijn of haar zaken ook zou moeten regelen. Want het is gewoon een prettig gevoel te weten dat het goed geregeld is.

Roel Smit Hoofdredacteur Goed Geregeld PS: wilt u iets nalaten aan een goed doel? Raadpleeg dan ook eens de digitale Geefwijzer (een samenwerking van het Kenniscentrum Filantropie en het magazine Goed Geregeld).

Zie www.goedgeregeldmagazine.nl. Hierop presenteren zich ruim 7.000 goede doelen. Voor wie zich even snel wil oriënteren is achter in dit magazine een Supplement voor gulle gevers opgenomen, waarin een groot aantal goede doelen zich presenteert.

3

Inhoud Oud en niet versleten > 22

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

De andere kant van Humberto Tan > 12

4

Een dierbare overlijdt: Wat nu? > 42 Sterven & erven!

Alles wat u nooit durfde te vragen > 32

Colofon

Verder in dit nummer:

Welk goed doel staat in hun testament? > 62

NIEUWS EN TIPS > 6 Wat was het geheim van Haastrecht? • Boos op de notaris, wat dan? • Schenken op papier kan slim zijn • Clownsneus Aat Veldhoen heeft een plek DIGITALE ERFENIS > 48 Bijna iedereen laat niet alleen geld en spullen, maar ook een digitale erfenis na. Waarom is het slim daarover na te denken?

BRR! SPOOKSTEDEN > 54 De huizen staan er nog, maar de bewoners zijn al lang geleden vertrokken. Of ze zijn nooit gekomen.

Hoe komt dat zo?

HIKEN DOOR DE HISTORIE > 66 Wandelen! Het wordt steeds populairder. Maar wat is er mooier dan een wandelroute met een verhaal, een geschiedenis. Vier voorbeelden van eigen bodem.

JAN VAN LEIDEN EN BARTJENS > 80 Heeft Jantje van Leiden echt bestaan? En waar vinden we de echter kop van Jut, want ook hij was ooit een mens. Het verhaal achter namen die we allemaal kennen.

Productie Ronald Koopmans Roel Smit Redactie Roel Smit (hoofdredacteur) Peter Boorsma Berber Bijma Dorine van Kesteren Elwine de Rue (correctie) Barbara Schilperoort Art direction en vormgeving Ronald Koopmans Fotografie/beeld ANP, Marc Bolsius, de Heineken Collection Foundation, iStock, Marcel Molle, Marcel Mulder, Het Noord-Hollands Archief, Roel Smit, Stadsarchief Amsterdam, St. Gilde Deventer Uitgever Hoeksjan Redactie en Communicatie Bloesem 23 2441 DK Nieuwveen T (0172) 786454 E info@hoeksjan.nl Losse nummers Goed Geregeld! wordt onder andere verspreid via n­ otarissen, (kandidaat)notarissen en ­erfrechtadvocaten.

Losse nummers (€ 7,95 inclusief verzendkosten) zijn verkrijgbaar via www.bol.com of door een e-mail te sturen aan de uitgever.

Verzending notariaat De leden van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) en van VEAN kunnen voor bijbestellen en voor het aan- en afmelden van een kantoor contact opnemen met: Hoeksjan Redactie en Communicatie T (0172) 786454 notariaat@hoeksjan.nl

INHOUD / COLOFON

Ruzie over de erfenis > 86

ERFGENAAM ONBEKEND; EN DAN? > 74 Sommigen sterven zonder naaste verwanten.

Of ze hadden geen contact meer met de familie.

Wat gebeurt er dan? De speurtocht kan soms spannend zijn.

Goed Geregeld! (over erven, schenken en nalaten) verschijnt twee keer per jaar en komt tot stand in samenwerking met de Koninklijke Notariële Beroeps­ organisatie (KNB).

Advertentie-acquisitie Sales & Services Gerrit Kulsdom Postbus 2317 1620 EH Hoorn T (0229) 211 211 E gerrit@salesandservices.nl ISSN: 2666-5026 Alle rechten voorbehouden.

Behoudens de door de Auteurs­ wet genoemde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waar­ onder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevens­ bestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toe­ stemming van de uitgever.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de grootste zorg is besteed, aanvaarden de redactie en uitgever geen aan­ sprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden.

5

Foto PA / Alamy Limited

NIEUWS ENTIPS Redactie Roel Smit

Paulina Bisdom van Vliet

HET GEHEIM VAN HAASTRECHT VIEL EEN KLEIN BEETJE TEGEN

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Bij haar dood liet Paulina Bisdom van Vliet haar woon­ huis na aan de lokale gemeenschap, die het bewaarde als museum. Het huis geeft een beeld van het in 300 jaar opgebouwde familiebezit van het patriciërsgeslacht Bisdom van Vliet. Het staat vol met zeventiende- en achttiende-eeuwse voorwerpen uit de VOC-tijd, toen de familie een fortuin vergaarde.

€ 14 miljoen voor persoonlijke nalatenschap Freddy Mercury

Op de onthulling van het ‘Geheim van Haastrecht’ waren op een zonnige dag in september 2023 zo’n duizend mensen afgekomen. Marco Bakker, de beheerder van museum Bisdom van Vliet, toonde zich – in tegenstelling tot veel dorpsbewoners – enthousiast over de inhoud van het pakketje. ‘Het is van historische waarde, want het is het persoonlijke verhaal van Paulina en ze vertelt ook wat dingetjes die wij nog niet wisten.’

De persoonlijke nalatenschap van Freddie Mercury, de in 1991 overleden zanger van de Engelse rockgroep Queen, is in september geveild bij Sotheby’s in Londen. Het ging om in totaal 1.500 kavels met 30.000 voorwerpen, die gezamenlijk 14 miljoen euro hebben opgebracht. Een pronkstuk was de ­vroegste opzet voor het nummer Bohemian Rhapsody, dat verschillende malen is uitgeroepen tot de populairste wereldhit. De vijftien kalenderblaadjes met gekrabbelde tekst gingen van de hand voor 1,6 miljoen euro.

Het blijkt vooral te gaan om persoonlijke gevoelens, met name na het overlijden van haar man Johan le Fèvre de Montigny in 1881. Overigens heeft het museum besloten slechts een klein gedeelte van het dagboek openbaar te maken. ‘De smart die eruit spreekt, moet geëerbiedigd worden’, aldus het museum.

iStock

6

iStock

De inwoners van het Zuid-Hollandse stadje ­Haastrecht hadden zich er veel van voorgesteld: wat zou er in het kleine verzegelde pakketje zitten waarvan ­Paulina Bisdom van Vliet (1840-1923) had bepaald dat het pas honderd jaar na haar dood mocht worden geopend? Stond er iets in over een buitenechtelijk kind, over geldbedragen die uitgedeeld mochten worden? Of lag er ergens goud in de tuin? Niets daarvan, het bleek niet meer te zijn dan een dagboek.

Freddy Mercury

Alle geveilde objecten waren afkomstig uit Garden Lodge, het 28 kamers tellende victoriaanse huis in Londen, waar Freddy Mercury de laatste elf jaar van zijn leven woonde. Hij liet dat na zijn dood na aan zijn ex-­geliefde Mary Austin, die nu tot de veiling had beslo­ ten, ook al noemt ze het, volgens de NOS ‘een moeilijk besluit om dit bijzondere hoofdstuk in mijn leven af te sluiten’. Een deel van de opbrengst van de veiling is naar een goed doel gegaan.

In het huis van Mercury stond onder andere een relatief bescheiden vleugel van Yamaha, die de zanger destijds voor 1.000 Britse ponden had gekocht. Hij componeerde er veel van zijn muziek op. De piano bracht ongeveer 2 miljoen euro op, wat overigens iets minder was dan de verwachting. Aanzienlijk meer dan Sotheby’s had verwacht, werd betaald voor Mercury’s slangenarmband: 813.000 euro, terwijl op 10.000 euro was gerekend.

Kies uw eigen goede doel met de digitale Geefwijzer!

Waar vind ik dat ene goede doel? Welke g­ oede doelen houden zich allemaal bezig met een bepaald thema? Welke werken bij mij in de buurt?

Vind de antwoorden in de digitale Geefwijzer (jaarlijks meer dan 100.000 raadplegingen), een initiatief van Kenniscentrum Filantropie in samenwerking met het magazine Goed Geregeld!

De goede doelen die op de Geefwijzer vermeld worden, hebben allemaal hun informatie ingevoerd.

Per goed doel kan op een detailscherm informatie verkregen worden over de kenmerken van het goede doel, de eventuele prestaties die het heeft geleverd, financiële gegevens en dergelijke. Bij een groot aantal organisaties is er een online donatiemogelijkheid. Dat maakt het de gever gemakkelijk en scheelt het goede doel veel kosten.

Let op! Een overzicht van goede doelen die uw gift of nalatenschap goed kunnen gebruiken is ook achterin dit magazine (in het Supplement voor Gulle Gevers) te vinden.

NIEUWS EN TIPS

Wilt u meer informatie over de Hartstichting, over de Stichting AAP of over de Stichting School en ­Scholing Siaya? Wilt u weten welke goede doelen in uw provincie opkomen voor het behoud van de natuur? Of misschien wilt u geld geven of nalaten aan een o­ rganisatie die opkomt voor de zwerfkatten in de haven van IJmuiden? Maak dan gebruik van de Geefwijzer (www.geefwijzer.nl). Een uitgebreide, ­gebruiksvriendelijke databank, waarin de gegevens

zijn opgenomen van inmiddels bijna 7.500 goede doelen in Nederland.

BOOS OP DE NOTARIS? DAN IS ER ALTIJD NOG DE TUCHTRECHTER Een cliënt die vindt dat een notaris zijn of haar werk niet goed heeft gedaan, kan in het uiterste geval een klacht indienen bij een Kamer voor het Notariaat.

Dat deed bijvoorbeeld een van de zoons van een hoogbejaarde man, die in 2021 een testament liet opmaken door een kandidaatnotaris.

De zoon vond dat de notaris onvol­ doende had gewaarborgd dat de 89-jarige vader zijn wil onafhanke­ lijk van een andere zoon (die belang had bij het testament) kon vormen.

De Kamer voor het Notariaat gaf de

man gelijk en gaf de kandidaatnotaris een berisping.

In dit geval had de kandidaatnotaris bijvoorbeeld na het eerste gesprek met de vader een con­ cept-testament met uitleg moeten sturen, maar dit bleek niet te zijn gebeurd. Bovendien zou de kandidaat-notaris verzuimd hebben de inhoud van het testament met de vader individueel te bespreken (buiten aanwezigheid van de broer).

hun rekening nemen. Ze zijn ­gevestigd in Amsterdam, Arnhem, Den Haag en Den Bosch. De sanc­ ties die de kamers kunnen opleggen ­variëren van waarschuwingen, berispingen en geldboetes tot ontzetting uit het ambt. Tegen een uitspraak kan men in beroep gaan bij het gerechtshof van Amsterdam.

Overigens oordeelt de tuchtrechter niet over eventuele aansprakelijk­ heid van een notaris. Daarvoor moet u naar de civiele rechter.

Er zijn in Nederland vier Kamers voor het Notariaat, die de tucht­ rechtspraak voor notarissen voor

7 iStock

iStock

NOTARISTELEFOON: HANDIG VOOR ALS U MEER WILT WETEN

NIEUWS ENTIPS Redactie Roel Smit

Heeft u algemene vragen over notariszaken of wilt u weten of het verstandig is om een notaris in te schakelen? Bel dan de Notaristelefoon. U krijgt dan een notaris of notarieel deskundige aan de lijn.

Bel de Notaristelefoon voor al uw algemene vragen over erfenissen, testamenten, schenkingen, het kopen van een huis, huwelijkse voorwaarden, het oprichten van een BV en nog veel meer. Uw vraag wordt beantwoord door notarissen en notarieel deskundigen.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

De Notaristelefoon is puur een informatielijn. U krijgt bijvoorbeeld uitleg over het verschil tussen beneficiair aanvaarden en een erfenis verwerpen. Of hoe de afwik­ keling van een nalatenschap werkt en wat de rol van de notaris is. Bij meer gedetailleerde vragen, bijvoorbeeld over uw persoonlijke situatie, wordt u verwezen naar een notaris. Medewerkers van de Notaristelefoon kunnen geen aktes opstellen, zij leggen geen dossier van u aan, ze mogen uw dossier niet inzien en geven u ook geen second opinion.

8

De Notaristelefoon kost 80 cent per minuut, met een starttarief van 4,54 cent. Voor de wachttijd betaalt u alleen de gebruikelijke belkosten (dus niet 80 cent per minuut). Het maximum is 40 euro per gesprek, plus uw gebruikelijke belkosten. De gesprekken duren gemiddeld 6 minuten.

Notaristelefoon: 0900 3469393 op werkdagen van 9.00 - 13.00 uur (80 cent per minuut).

Nederlands Fotomuseum koopt groot pakhuis dankzij schenking Het Nederlands Fotomuseum heeft in Rotterdam het pakhuis Santos (een rijksmonument uit 1903) op Katendrecht aangekocht. De aankoop was mogelijk dankzij een schenking van 38 miljoen euro van Droom en Daad, de filantropische stichting van de miljonairsfamilie Van der Vorm.

Vanwege onder andere de huisvestingskosten was het museum al langere tijd op zoek naar een nieuwe locatie. Volgens het museum gaat met de aankoop van het pakhuis een lang gekoesterde wens in vervulling, namelijk ‘een eigen gebouw dat volop ruimte biedt om uit te groeien tot een dynamische ontmoetingsplaats’.

De open plattegrond met gesloten gevels met minimale daglichttoetreding, maakt Santos volgens het Foto­ museum ideaal voor de collectie van ruim 6 miljoen foto’s en kwetsbare fotografische objecten.

De verwachting is dat de officiële opening van het acht verdiepingen tellende gebouw in 2025 zal plaatsvinden.

Overigens dankt het Fotomuseum zijn bestaan ook al aan een goede gever. Het werd namelijk in 2003 opge­ richt mede dankzij het legaat van Hein ­Wertheimer, een amateurfotograaf die bij zijn dood 22 miljoen gulden naliet om de fotografie en de oprichting van een Neder­ lands fotomuseum te stimuleren.

Schenken op papier is soms voordelig Schenken heeft soms belastingvoordelen. Dat maakt schenken niet alleen leuk voor de ander, maar soms ook voor u. Zit uw geld vast in een huis? Dan kunt u ­profiteren van belastingvoordeel door te schenken op papier.

Het eerste belastingvoordeel van schenken kan zijn dat u zelf minder vermogensbelasting betaalt. Het bedrag dat u schenkt gaat immers af van uw vermogen. Let op: schenkt u aan kinderen onder de 18? Dan telt hun bankrekening op bij uw vermo­ gen. Een ander voordeel kan zijn dat uw erfgenamen straks minder erfbelasting hoeven te betalen; uw vermogen is immers kleiner gewor­

den. Tenslotte kan een kleiner vermo­ gen als gevolg hebben dat uw eigen bijdrage aan een eventuele zorginstel­ ling kleiner wordt. Die eigen bijdrage wordt namelijk berekend op basis van uw inkomen en vermogen. Afhankelijk van uw situatie hoeft u misschien minder eigen bijdrage te betalen.

Zit uw geld vast in een huis of aan­ delen? Dan kunt u alvast ‘op papier’ schenken. Na uw overlijden krijgt de ontvanger dit geld ook echt in han­ den. Een schenking op papier ­regelt u via de notaris. Maar let op: de belastingdienst ziet een schenking op papier als een schuld die u heeft bij de ontvanger. Over die schuld betaalt u jaarlijks verplicht 6 procent rente

aan de ontvanger. Als u die rente niet betaalt, dan telt de Belastingdienst uw schenking op papier op bij uw vermogen. Dan vervallen de belas­ tingvoordelen voor u en later voor uw erfgenamen. De ontvanger moet uw schenking op papier opgeven in box 3 van de inkomstenbelasting. Als het vermogen in box 3 door het geschenk boven 57.000 euro (bedrag in 2023) uitkomt, betaalt de ontvanger belas­ ting over de schenking (met fiscale partner is dit bedrag 114.000 euro).

Meer praktische informatie over erven, schenken en nalaten is te vin­ den op www.notaris.nl, de website van de gezamenlijke Nederlandse notarissen.

De toegift van Joop Valstar Joop Valstar had een praktijk voor lichaamsgeoriënteerde psychotherapie.

Hij heeft altijd in het centrum van Amsterdam gewoond en kende tijdens zijn leven veel mensen met hiv. Joop was meer dan dertig jaar donateur van Aidsfonds. Ook had hij Aidsfonds opgenomen in zijn testament. Tijdens zijn korte ziekbed besloot Joop dat hij een afscheidsportret wilde. Hij vroeg fotograaf Erwin Olaf. Het resultaat is dit bijzondere portret. Een paar uur later is Joop op 72-jarige leeftijd overleden.

Met zijn nalatenschap wilde Joop eraan

“Joop was een heel fijnzinnig en betrokken man. Hij liep niet te koop met zijn steun aan goede doelen”, aldus een vriend. bijdragen dat er niemand meer overlijdt aan de gevolgen van aids. Dankzij zijn bijdrage voor wetenschappelijk onderzoek zijn we weer een stap dichter bij de genezing van hiv. Want een vaccin of geneesmiddel is er na ruim 40 jaar aidsbestrijding nog steeds niet.

Momenteel leven er ruim 39 miljoen mensen met hiv. Gelukkig heeft daarvan een groot aantal de toegang tot hivremmers. Maar helaas krijgt 24% deze levensreddende medicijnen nog niet.

Stigma en discriminatie is in veel landen een groot probleem. Afgelopen jaar overleden daardoor nog 630.000 mensen aan de gevolgen van aids. Veelal mensen in de bloei van hun leven.

Investeren in onderzoek naar genezing van hiv is daarom van levensbelang.

Want genezing maakt een definitief einde aan de afhankelijkheid van een dagelijkse pil, de schaamte, de uitsluiting. Met een nalatenschap aan Aidsfonds kunt u, net als Joop, ook bijdragen aan een einde van aids.

Joop Valstar. Foto: Erwin Olaf

Nalaten aan Aidsfonds Wij bespreken uw wensen graag met u. Aidsfonds geeft voorlichting, financiert wetenschappelijk onderzoek en doet er alles aan om ervoor te zorgen dat iedereen, overal ter wereld levensreddende medicijnen krijgt. Met uw bijdrage aan Aidsfonds, groot of klein, draagt u bij aan het realiseren van een wereld zonder aids.

Vraag gratis de brochure aan op www.aidsfonds.nl/nalaten of neem contact op met Noud Rietman via e-mail; nrietman@aidsfonds.nl of door te bellen met 06 531 456 54

Stichting Aidsfonds – Soa Aids Nederland Postbus 10845, 1001 EV Amsterdam, IBAN NL37 INGB 0000 0089 57

Aat Veldhoen

Samenstelling Roel Smit

‘ WEES BLIJ DAT GOEDE DOELEN NALATENSCHAPPEN WERVEN’ We moeten goede doelen die mensen stimuleren hun nalatenschap te schenken niet zo wantrouwen.

Dit heeft Theo Schuyt, hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, gezegd in een interview met het Nederlands Dagblad. ‘We zouden deze ontwikkeling moeten toejuichen’, aldus Schuyt, want ze past in de trend dat steeds meer maatschappe­ lijke initiatieven deels door de overheid en deels door bijdragen van particulieren worden bekostigd.

Theo Schuyt stond aan de basis van het onderzoek Geven in Nederland dat de VU al vele jaren doet en waaruit naar voren komt dat goede doelen in 1997 nog 135 miljoen euro uit erfenissen kregen en in 2020 maar liefst 388 miljoen. Nalatenschappen vormen inmiddels 15 procent van de inkomsten van goede doelen.

Hoogleraar Schuyt in het Nederlands Dagblad: ‘Je moet altijd in de gaten houden dat mensen niet worden beïnvloed, dat past niet bij de maatschappelijke taak van goede doelen. Ik sluit niet uit dat er fouten worden gemaakt, die verhalen zul je ook in de media zien. Maar er is een code waar fondsenwervers zich aan houden; ze mogen onder meer niet opdringerig zijn.’

Stadsarchief krijgt archief van Aat Veldhoen (met clownsneus) Het Stadsarchief Amsterdam heeft het persoonlijke archief en een collectie werken op papier van de Amsterdamse kunstenaar Aat Veldhoen (1934-2018) geschonken gekregen.

Drie jaar geleden benaderden de erfgenamen van Arie Johannes (Aat) Veldhoen het Stadsarchief met de vraag of het belangstelling had voor tekeningen, foto’s, rotaprenten en ander grafisch werk, ter aanvulling van het werk dat al deel is van de collectie. De selectie van Veldhoens werk vond plaats in zijn atelierwoning aan de Wittenburgergracht 239 in Amsterdam.

Het Stadsarchief heeft circa 75 werken op papier ­geselecteerd. Het gaat vooral om zelfportretten (al dan niet met model), portretten van familieleden en van vrienden zoals Robert-Jasper Grootveld (1932-2009) en Theo Kley (1936-2022). Er zit ook topografisch werk tussen en werk over gebeurtenissen die een belangrijke rol in zijn leven hebben gespeeld. Naast werk van Aat Veldhoen bevat de selectie werken vervaardigd door zijn vader Arie Veldhoen sr. (1907-1955) en Jan Sierhuis (1928-2023).

NIEUWS EN TIPS

Het gebeurt soms dat na iemands ­overlijden onenig­ heid ontstaat tussen goede doelen en familieleden. Het Leger des Heils laat bijvoorbeeld op de eigen website medewerker Nalatenschappen Els Knobel de vraag ­beantwoorden of goede doelen geen misbruik van oude­ ren maken door nalatenschappen te werven. ‘Ik ervaar dat totaal niet zo. Ik spreek met mensen over hoe ze hun idealen willen laten voortleven wanneer ze overlijden.

Daarmee voorzie ik juist in een behoefte. Ze vertellen me dat ze opgelucht zijn als hun testament eenmaal opgesteld is, dat ze het kunnen loslaten. Er is in mijn optiek geen sprake van misbruik.’

Foto Anton Wegman/Stadsarchief Amsterdam/D10124000009

NIEUWS ENTIPS

Het Stadsarchief heeft ook het persoonlijke archief van Aat Veldhoen verworven. Dat heeft een omvang van circa 13 meter en bevat het geboortekaartje van Aatje en zijn tweelingzus Greetje tot en met de rouwlinten die beves­ tigd waren aan de bloemstukken bij zijn uitvaart. In het archief zitten (familie)foto’s en negatieven, brieven en prentbriefkaarten, agenda’s, schetsdagboekjes, affiches, catalogi en andere publicaties over zijn werk, studies en inspiratiemateriaal. Ook zijn enkele kleine objecten ver­ worven, zoals de clownsneus die op veel ­zelfportretten van Veldhoen te zien is.

11

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

H

12

‘Herstel van de natuur vraagt begrip voor degenen die haar vernielen’

DE ANDERE KANT VAN

Tekst Roel Smit / Fotografie Marcel Molle

HUMBERTO TAN We kennen hem als presentator op radio en televisie.

Maar Humberto Tan heeft ook een andere kant. Hij schrijft, fotografeert en zet zich in voor herstel van de natuur. Onder andere als ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds. ‘De schoonheid van de natuur raakt mijn hart’.

‘Haha, die vraag wordt mij altijd gesteld.’

Humberto Tan is al dertig jaar bekend als tv-presenta­ tor, maar hij is ook fotograaf, schrijft boeken en is actief voor verschillende maatschap­ pelijke organisaties en goede doelen, waaronder het Wereld Natuur Fonds. Zijn drijfveer?

Nieuwsgierigheid. ‘Laat je leiden door je passie en wees nieuwsgierig.’

Humberto Tan heeft twee dochters en een zoon. ‘Wat ik ze wil meegeven? Ik zeg altijd: durf risico’s te nemen, want anders kom je niet vooruit.

Durf ook te falen in de keuzes die je maakt. Dat hoort er ge­ woon bij. Blijf zoeken, ik hoop dat je uiteindelijk iets zo leuk en interessant vindt, dat je het

niet erg vindt om er om vier uur ’s nachts voor op te staan en tot elf uur ’s avonds aan door te werken. Heb je dat ge­ vonden, dan ben je gezegend.’

Humberto zelf lijkt het wel gevonden te hebben, maar blijft toch ook voortdurend op zoek. Dat zoeken, ­nieuwe dingen ontdekken, is de aard van het beestje. Voor het Wereld Natuur Fonds ging hij op reis naar Zambia om wilde ­honden te zien; ‘prachtige dieren, maar zwaar bedreigd door stropers.’ En nog maar een paar jaar geleden verken­ de hij het ­Atlantisch Woud, aan de oostkust van Zuid-Amerika, een van de meest biodiverse en bedreigde ecosystemen ter wereld. ‘De kaalslag die ik daar zag, deed pijn.’ Mede door ontbossing is het woud met 83 procent geslonken.

‘Ik ben daar onder andere >>

HUMBERTO TAN

HEEFT ECHT NIEMAND JE ­V ERTELD DAT ER MAAR 24 UUR IN EEN DAG ZITTEN EN MAAR 7 DAGEN IN EEN WEEK?

13

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

‘ Durf risico’s te nemen, durf te falen; dat hoort er gewoon bij’

14

op zoek gegaan naar een bepaalde vogel, de Alagoas Miersluiper, waarvan er nog maar een stuk of 30 in leven zijn. In een oerwoud is dat zoeken naar een speld in vijftien hooibergen. Maar toch, we hebben hem weliswaar niet gezien, maar wel gehoord. Dat is ook waarnemen; het was een magisch moment.’

voor andere diersoorten en op een gegeven moment verandert het hele woud. Sprekend over de jaguar, kan Humberto emo­ tioneel worden. ‘De schoon­ heid van de natuur raakt mijn hart. Het treft me heel erg. Ik ben totaal niet religieus, maar dit heeft inderdaad wel iets religieus. Ik geloof in de kracht van de natuur.’

JAGUAR

MOOIE PLAATJES

In de natuur hanteert hij het liefst zelf de camera. Met prachtige resultaten. Eén van zijn laatste fotoprojecten is de documentaire De jacht op de jaguar (te zien op Videoland), waarin hij in het Surinaamse oerwoud probeert de jaguar voor de lens te krijgen. Het roofdier staat in het woud aan de top van de voedselketen.

De titel van de documentaire heeft een dubbele betekenis, want hoewel het schieten van jaguars officieel verboden is, worden deze prachtige roofdieren in Suriname steeds vaker het slachtoffer van stropers. Het lijkt erop dat het oogluikend wordt toegestaan.

In diverse winkels in het cen­ trum van Paramaribo wor­ den jaguartanden en ­andere relikwieën van het roofdier gewoon boven de toonbank verkocht.

Hij heeft het verhaal al vaak verteld. Geboren in Suriname, kwam hij eind jaren zestig naar Nederland, vlak voor zijn vierde verjaardag. Hij maakte de overtocht samen met zijn moeder, zijn oudere broers Steve en Patrice en zijn zus Palmira. Ze kwamen terecht in de Grubbehoeve, één van de flats in de Amsterdamse ­Bijlmermeer. En daar, in die stedelijke omgeving, werd zijn liefde voor de natuur al jong gewekt. De rand van de stad was toen nog behoorlijk wild; Humberto was bijna altijd buiten te vinden. Als het ­regenachtig weer was, blader­ de hij urenlang in de Lektu­ rama-dierenencyclopedie van zijn moeder, het boek met al die mooie plaatjes.

Maar zonder jaguar wordt de balans in het bos verstoord. Dat heeft ook ingrijpende gevolgen

gierigheid; ik wil weten hoe het werkt. Waarom leeuwen in een groep leven, waarom een Bengaalse tijger zo groot is, hoe een vleesetende plant een vlieg vangt. De natuur is zo fascinerend. Veel van de dingen die wij als mensen ontwerpen, zijn door de natuur al eens bedacht. Neem de ­Shinkansan hogesnelheids­ trein in Japan, waarvan de kop nu voor een deel is geïnspi­ reerd op een ijsvogel. De trein veroorzaakte – door de wind die hij voor zich uitduwde – in elke tunnel een enorme knal. Toen bedachten ze een model met die nieuwe kop. De stroomlijning van een ijsvogel die in het water schiet, is na­ melijk bijna perfect. Probleem opgelost.’

‘En zo geeft de natuur veel meer inspiratie. Vliegtuigen hebben vaak opstaande tips aan het einde van hun vleu­ gels. Die zijn afgeleid van de steenarend, die zijn vleugeltips tijdens een duikvlucht om­ hoog doet. In Zimbabwe is een gebouw gerealiseerd dat geen airconditioning nodig heeft, want het is geïnspireerd op termietenheuvels. Die ­worden gekoeld door de wind en hebben een constante tempe­ ratuur.’

BESTAAT DIE KLEINE ­H UMBERTO NOG STEEDS?

ANDERE KANT

‘Ik raak gebiologeerd van een goede natuurdocumentaire.

Ik moet dan blijven kijken.

Het prikkelt mijn nieuws­

Ondanks de liefde voor de natuur, wil Humberto Tan oog houden voor de andere >>

Heeft u oog voor haar toekomst?

Lizzy heeft de pech dat ze al op jonge leeftijd ernstig bijziend is. Met het risico dat ze later zelfs blind wordt.

Daar legt het Oogfonds zich niet bij neer. Wij geloven in een toekomst waarin iedereen kan blijven zien waar hij of zij van houdt. Hiervoor is wetenschappelijk oogonderzoek onmisbaar.

Vroeger werden mensen met staar niet behandeld. Ze zagen hun leven door een waas en legden zich daar bij neer. Maar dankzij de wetenschap is er een operatieve behandeling gekomen die steeds verder is verfijnd. Met als gevolg dat staar tegenwoordig geen invloed meer heeft op iemands toekomstperspectief. Een fantastisch resultaat dat we graag willen bereiken voor meer oogziektes. Denk aan maculadegeneratie of glaucoom.

Heeft u oog voor de toekomst en steunt u wetenschappelijk oogonderzoek? Ontdek wat u kunt betekenen voor het Oogfonds via een belastingvrije schenking of nalatenschap bijvoorbeeld. In ons gratis magazine leest u er meer over.

Blijf zien waar je van houdt

Gratis magazine

Vraag ons gratis magazine aan over schenken en nalaten via oogfonds.nl/magazine of bel Cindy Letschert: 06 82 06 73 46.

HUMBERTO TAN

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

(Paramaribo, 1965) is presen­ tator, journalist, schrijver en fotograaf. Hij deed een rechtenstudie in Amsterdam en begon zijn loopbaan als fotomodel. In 1991 verscheen hij voor het eerst op televisie bij Sonja Barend. Daarna presenteerde hij een groot aantal tv-programma’s, onder andere bij de AVRO, de NOS, RTL en enkele betaalzenders.

Ook op de radio was en is zijn stem vaak te horen. In 2015 werd hij uitgeroepen tot Omroepman van het Jaar en in 2016 ontving hij de Sonja Barend Award voor het beste interview.

Humberto Tan zet zich als ambassadeur in voor diverse organisaties, zoals het Wereld Natuur Fonds en het Rode Kruis, maar ook voor Spieren voor Spieren, de Johan Cruyff Foundation en Het Vergeten Kind. In 2019 werd hij voor al die vrijwillige inzet benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

16

‘ We moeten afleren met onze verwende westerse ogen naar wereldwijde natuurproblemen te kijken’

kant van het verhaal. Dat blijkt ook uit de documentaire over de jaguar, ­waarin hij spreekt met een stroper. De man blijkt met zijn gezin te moeten leven van omgerekend 200 euro per maand.

En dan is het schieten van een jaguar ­(opbrengst 1.000 euro) wel heel ver­ leidelijk. ‘Vijf maanden gegarandeerd ­inkomen; dan moet je wel een sterke geest hebben om het niet te doen. Ik weet niet wat ikzelf zou doen als ik in zijn schoenen zou staan.’

Daarom moeten we, zo vindt hij, afleren met onze verwende westerse ogen naar wereldwijde natuurproblemen te kijken.

‘Dingen simpelweg verbieden helpt niet altijd, integendeel. Toen in Zambia de jacht op leeuwen werd verboden en daarvoor geen vergunningen meer wer­ den afgegeven, ging het aantal leeuwen dat werd afgeschoten zelfs omhoog. Er waren geen regels meer en de jagers konden illegaal hun gang gaan.’

WAT HELPT DAN WEL?

HUMBERTO TAN

‘We moeten mensen helpen de natuur te helpen”, zegt Tan. ‘Bijvoorbeeld door ze andere bronnen van inkomsten te bie­ den. Toerisme kan daarbij een rol spelen.

Kijk maar eens hoe ze dat in Rwanda doen met de gorilla’s. Het is peperduur om die dieren te bezoeken. Maar van de opbrengst kunnen mensen leven en kan ook land worden aangekocht om de gorilla’s nog meer ruimte te bieden. Zo profiteert iedereen.’

‘In Suriname zijn illegale houtkap en goudwinningen een groot probleem voor de natuur. Tegelijk zijn het voor veel mensen belangrijke bronnen van inkomsten. Daarvoor moeten dus alter­ natieven komen. Ik ken een bedrijf dat de inheemse bevolking aanzet tot het rapen van oliehoudende vruchten. De awarra is zo’n vrucht; die valt gewoon uit de palmboom en men laat deze liggen.

Het bedrijf wil minimaal 700 dorpen zover krijgen dat ze maximaal de helft van deze vruchten gaan rapen om in Europese bedrijven verwerkt te worden in cosmetica. Ik vind het een ingenieus plan, dat er misschien voor kan ­zorgen dat inheemsen minder afhankelijk >>

17

worden van houtkap of illegale goudwinning.’

ALTERNATIEF

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Begrip voor de ander, is vaak de sleutel tot succes bij na­ tuurbescherming. Dat geldt op meer gebieden. Neem de vrouwenbesnijdenis bij de M ­ asai-stam in Kenia en Tanzania. Nice Leng’ete, een vrouw van inmiddels 32, wist twee keer te ontsnappen aan haar eigen besnijdenis en be­ dacht – samen met de betrok­ kenen – een goed alternatief.

Tan: ‘Het nieuwe ritueel is heel feestelijk, met zang, dans, prachtige kleding, een ere­ boog, maar zonder besnijdenis.

De mensen die geld en status ontleenden aan de besnijde­ nis van meisjes, kregen een goed alternatief aangeboden.

Inmiddels zijn op deze manier al meer dan 25.000 besnijde­ nissen voorkomen.’

MAAKT DAT JE ­O PTIMISTISCH? ‘Jazeker, je moet hoopvol zijn.

Ook als je kleine resultaten boekt. We hebben voor onze documen­taire over de jaguar een viewing georganiseerd in ­Suriname. Alle ­betrokken partijen waren erbij: de officier van justitie, politie, jacht­ opzieners, wetenschappers, journalisten, mensen van de ambassade en politici. Na afloop hebben we nog een uur lang doorgesproken. Als een film dat kan veroorzaken in ­Suriname, dan ben ik inder­ daad hoopvol gestemd.’

VIER VRAGEN

18

En dan nog even over die fototentoonstelling in Maas­ tricht, te zien tot 17 maart 2024. Humberto fotografeerde

‘ Ik ben en blijf een optimist’ meer dan honderd mensen die de leeftijd van honderd jaar gehaald hebben. Hij maakte ­close-ups, legde hun ­interieurs en hun handen vast.

En hij was benieuwd naar hun verhalen en stelde ze steeds dezelfde vier vragen om er wijzer van te worden. Die vaste vier vragen leggen we tenslotte maar eens voor aan de inmiddels ook al 58-jarige Humberto.

WANNEER WAS JE HET ­G ELUKKIGST IN JE LEVEN? ‘Dat is een makkelijke, dat was bij de geboorte van mijn kinderen. Bij alle drie.’

HEBT JE ANGST GEKEND? ‘Zeker! Mijn jongste zoon ben ik ooit in New York twee minuten kwijt geweest. Ik zag al ontvoeringen en van alles en nog wat gebeuren. Dat was echt afschuwelijk, echte angst.’

HEB JE NOG DROMEN? ‘Ik heb zeker nog dromen. Ik heb nu een fotografieproject in gedachten, of eigenlijk twee

of eigenlijk drie. Ik kan er nog niets over zeggen, maar ik heb het bedacht toen ik in een café naar een kale muur zat te ­staren. Meer kan ik niet zeggen.’

WAT HEEFT HET LEVEN JE GELEERD? ‘Ik neem graag over wat een meer dan 100-jarige non daar­ over tegen mij heeft gezegd: behalve bij ziekte en bij dood, uiteindelijk komt het goed. Daar wil ik in geloven omdat ik een optimist ben.’

EÉN VAN DE 100-JARIGEN ZEI OOK: JE HOEFT NIET ALTIJD IN DE ZESDE VERSNELLING TE STAAN. ‘Dat klopt, maar dat lukt me niet zo goed. Ik heb nu koortsuitslag omdat ik een lage weerstand heb. De afgelopen weken werd mijn expositie ge­ opend, verscheen mijn maga­ zine over Suriname, kwam er een documentaire uit over het ongeluk met de Stint, noem maar op.’ En dan lachend: ‘O, ik vergeet die dagelijkse talk­ show nog even...’<<

Geef leven door, ook ná uw leven!

1. TITEL - BEELD

Want bij een ramp mag niemand er alleen voor staan.

Geloof Geven

in

Wij denken graag met u mee over nalaten aan ZOA. Als u nadenkt over nalaten...

U kunt vrijblijvend contact met ons opnemen voor een afspraak of bestel onze brochure op zoa.nl/nalaten

Yolenta Pater

Monique Boom

06 558 307 18 y.pater@zoa.ngo

06 380 080 94 m.boom@zoa.ngo

Scan de QR-code

Jeanette Van Lierop (76)

“Zoekt het Rode Kruis ook een bestemming voor al mijn spullen als ik er niet meer ben?”

Ja, dat is mogelijk. Heeft u geen nabestaanden die uw uitvaart en de afhandeling van uw nalatenschap voor u kunnen verzorgen? Én wilt u (een deel van) uw nalatenschap bestemmen voor de hulp van het Rode Kruis? Dan kunt u het Rode Kruis benoemen tot executeur.

Wij verzorgen dan als service de hele afhandeling van uw nalatenschap. Van het regelen van uw uitvaart en het leeghalen van uw woning tot en met de belastingaangifte. In één of meer vertrouwelijke gesprekken nemen we de tijd om u en uw wensen goed te leren kennen.

Wist u dat wat u aan het Rode Kruis nalaat, volledig ten goede komt aan levensreddende hulp?

Het Rode Kruis betaalt namelijk geen erfbelasting. Het is ook mogelijk uw nalatenschap een specifieke bestemming te geven, bijvoorbeeld voorbereiding op natuurrampen.

Bestel de gratis brochure

Denkt u na over de mogelijkheid om het Rode Kruis te benoemen als executeur? Vraag de brochure aan door de QR-code te scannen of ga naar rodekruis.nl/brochure.

Liever een persoonlijk gesprek? Bel onze relatiemanager Ingrid LaFlamme-Oonk op 06-38 21 50 28 voor meer informatie en de voorwaarden.

Geef historische panden een toekomst!

Ruim 100 jaar zet Hendrick de Keyser Monumenten zich in voor behoud van architectonisch en historisch waardevolle panden, die anders verloren zouden gaan. De collectie bevat ruim 430 panden, die altijd in bezit blijven en voor eeuwig veiliggesteld worden.

Hendrick de Keyser Monumenten zorgt voor restauratie, goed onderhouden verduurzaming. Dit is specialistisch werk en kostbaar.

Door het opnemen van Hendrick de Keyser Monumenten in uw testament, kunt u via een legaat of erfstelling, bijdragen om bijzondere monumenten te redden en bewaren. Nu, én in de toekomst. U kunt ook ons werk steunen via een periodieke schenking. We vertellen u er graag meer over in een persoonlijk gesprek. Helpt u mee?

Hendrick de Keyser Monumenten Lindy van Kats Herengracht 172 1016 BP Amsterdam 06 - 108 174 53 l.vankats@hendrickdekeyser.nl

hendrickdekeyser.nl

C

De KSBS geeft mensen met een visuele beperking meer kansen mee te doen in onze maatschappij.

Helpt u ons?

M

Y

CM

MY

CY

CMY

Hoe blijf je als blinde actief sporten? Hoe leren slechtziende kinderen de wereld kennen? En hoe kun je als grootouder blijven mailen met je kleinkind als je slechter ziet? Vaak is er wat extra’s nodig om mee te doen in de samenleving.

De Katholieke Stichting voor Blinden en Slechtzienden (KSBS) kan financiële steun bieden. Op ksbs.nl en in onze uitgave De Stem van Grave (nu ook digitaal!) leest u meer over leven met een visuele beperking én ons werk.

KSBS | T 06 51 63 69 27 | info@ksbs.nl | www.ksbs.nl

K

Ontdek alle verhalen op knb.nl/hetmoment

22

Foto Marc Bolsius

De Heilige Eik in Den Hout

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

OUD

De meest bejaarde bomen, bedrijven, benzinepompen en meer Tekst Peter Boorsma

EN NIET VERSLETEN Wat is het oudste nog bestaande stenen huis van Nederland? Waar staat de oudste nog levende boom? Hoe gaat het met de oudste tennishal? We doken erin en ontdekten al snel dat het vaak geen uitgemaakte zaak is wat nu echt het oudste is. Veel hangt af van de definitie, zo blijkt. De discussie is geopend!

De oudste nog levende boom

De Heilige Eik in Den Hout (1250)

Bomen brengen wat teweeg in mensen, zo blijkt, want er wordt stevig gediscussieerd over wat nu echt de oudste boom is. Dat is lastig vast te stellen want oude bomen zijn

vaak ziek en uitgehold, waar­ door de jaarringen moeilijk te tellen zijn. Iets anders is dat bomen soms verbranden en dat er uit de stam dan toch nog weer een nieuwe boom groeit.

Maar is dat dan nog wel de originele boom?

Andere kandidaten voor het predicaat ‘oudste boom’ zijn de Marialinde in Oisterwijk (met een geschatte leeftijd van 640 jaar), de zomereik bij Kasteel Doornenburg, de Kroezeboom bij Fleringen, de Linde van Sambeek en de Dikke Boom van Verwolde in het Gelderse Laren (alle vier of vijf eeuwen oud).

De naam ‘Heilige Eik’ verwijst naar de bijzondere rol die bomen speelden in de geloofs­ beleving van mensen. Kelten

en Germanen vereerden al bomen. Bonifatius probeerde dat gebruik uit te roeien door de bomen om te hakken, maar zonder al te veel succes. De bevolking bleef zich verzame­ len rond met name de lindes en de eiken. In de holte van de Heilige Eik van Den Hout bevond zich waarschijnlijk ooit een kruisbeeld.

De boom heeft een omtrek van vier meter en een hoogte van bijna dertien meter, maar het zijn vooral de leeftijd en de veerkracht die indruk maken.

Tweehonderd jaar geleden werd de boom door de bliksem getroffen, maar uit één enkele tak groeide de eik weer uit.

Met recht staat de Heilige Eijk afgebeeld op de sluitpenning van de ambtsketting van de burgemeester van Oosterhout.

OUD EN NIET VERSLETEN

Boswachter Joris Hellevoort bracht vorig jaar heel wat teweeg met de publicatie van zijn boek over 21 beroemde Nederlandse bomen. Uit zijn onderzoek bleek dat de heilige eik in het Brabantse Den Hout de oudste nog levende boom van Nederland is. Men had de leeftijd van deze zomereik geschat op driehonderd jaar, maar Hellevoort ontdekte dat de boom al werd vermeld in een koopakte uit 1353, bijna zevenhonderd jaar geleden.

Het plantjaar ligt waarschijn­ lijk rond 1250.

23

Foto ANP / Tobias Kleuver

Frederik Edmond Brand

De Brand Brouwerij in Wijlre

Het oudste nog bestaande bedrijf Brand Brouwerij in Wijlre (1340)

MAAR NIET

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

VERSLETEN

De geschiedenis van ‘Brand’ gaat terug tot 1340, toen de brouwerij opdook in de jaar­ rekening van de rentmeester van de heer van Wijlre. Het betrof een zogenoemd banpan­ huis; de inwoners van het kerk­ dorp mochten hun bier alleen hier kopen. Pas in de Franse

Tijd werd het banpanhuisrecht afgeschaft en kwam de brou­ werij in particuliere handen.

In 1871 werd de Wijlrese brou­ werij samen met een boerderij en een herberg gekocht door de spoorwegingenieur ­Frederik Edmond Brand. Het betrof een ambachtelijke brouwerij, waar­ schijnlijk een eenmansbedrijf.

In de negentiende eeuw had ieder Limburgs dorp wel een eigen lokaal brouwerijtje, waar meestal alleen in de winter werd gebrouwen. Het waren de zonen van Frederik Edmond (Henri en Hubert Mathieu Brand) die, na een stageperio­ de in Duitsland, het bedrijf moderniseerden en geleidelijk uitbreidden. Ze stapten over op bier van lage gisting dat langer houdbaar is en dus over grotere afstanden kon worden vervoerd.

Op Wikipedia is men wat sceptisch over de claim dat Brand de oudste brouwerij zou zijn. ‘Het staat alleen vast dat op de plaats van de huidige brouwerij in 1755 ook al een bierbrouwerij stond. De claim dat Brand mogelijk de oudste brouwerij van Nederland is, is daarom nogal dubieus.’ De eer zou ook te beurt kunnen vallen aan Bavaria. Die brouwerij is al sinds 1680 op dezelfde locatie in Lieshout is gevestigd.

Het oudste nog bestaande familiebedrijf is overigens Bakkerij Verkerk in De Meern.

Volgens de Nijenrode-docen­ ten Roberto Flören en Stefan Jansen dateert dit bedrijf uit 1621. De bakkerij wordt momenteel gerund door Rick Verkerk, de tiende generatie.

De brouwerij in vroeger tijden iStock

24

Historisch beeldmateriaal, met dank aan de Heineken Collection Foundation

OUD

De Brand Brouwerij in het Limburgse Wijlre is volgens velen het oudste nog bestaan­ de bedrijf van Nederland. Nog even dan, want Heineken, die de brouwerij in 1989 overnam van de familie Brand, heeft aangekondigd dat de produc­tie van Brand-bier wordt verplaats naar de Heinekenbrouwerij in Den Bosch. Op het huidige ter­ rein komt een nieuw gebouw met daarin een microbrouwerij voor speciaalbieren met een proeflokaal.

Foto Marcel Mulder

OUD MAAR NIET VERSLETEN

Tankstation De Blokhut

De oudste nog functionerende benzinepomp De Blokhut in Diemen (1939)

De benzineblikken werden op een gegeven moment vervan­ gen door benzinepompen met twee reservoirs van ieder vijf liter. Terwijl het ene ­reservoir leegliep in een blik of de tank, liep het andere weer vol.

De automobilist kon zo zien hoeveel er werd getankt. In 1920 plaatste Shell als eerste in Nederland een elektrische straatpomp voor het chique hotel Pabst in Doorn. Dat wer­ den er al snel meer. Het aantal auto’s nam snel verder toe

en veel mensen hoopten een graantje mee te pikken door zo’n pomp voor hun huis of winkel te plaatsen. In de jaren dertig was er maar liefst één benzinepomp op iedere vier auto’s.

Ondertussen werkte de over­ heid aan het rijkswegennet.

Daarin waren ook tankstations opgenomen, naar Amerikaans voorbeeld. Die waren voorzien van luifels om de pompbedien­ den te beschermen tegen de regen. Het oudste nog func­ tionerende tankstation is De Blokhut aan de oude rijksweg in Diemen. Op de eerste steen valt te lezen dat deze is gelegd op 24 maart 1939 door Barta Jakoba en Arie Smits, ongetwij­ feld familie van de toenmalige pomphouder F.J. Smits.

Het eigenlijke station wordt geflankeerd door twee wo­ ningen – tegenwoordig een werkplaats en een wasstraat.

Midden op het verkooppunt staat de reclamezuil, bestaande uit drie kubistische op elkaar geplaatste schijven. De luifel en pompeilanden zijn meer­ malen vervangen, maar komen in opzet en gebruik nog steeds overeen met de eerste opzet.

Alleen de luifel is in de jaren verhoogd.

Het tankstation is een Rijks­ monument, met name ‘van­ wege de expressionistische vormgeving en de typologisch bijzondere combinatie van benzinestation en woningen’.

In de loop der jaren kon er onder meer Shell en Texaco worden getankt. Tegenwoordig is het een Esso-station.

OUD EN NIET VERSLETEN

Rond 1900 kwamen er steeds meer auto’s en die hadden benzine nodig. Automobilisten konden die benzine kopen bij fietsenmakers en drogisten, die depots inrichten waar benzine werd verkocht in vijfliter­ blikken met statiegeld. Later stortten ook de grote olie­ maatschappijen, zoals Stan­ dard Oil, Shell en Continental ­Petroleum zich op die markt.

Ook de ANWB had 91 depots.

Het gebouw van De Blokhut is opgetrokken uit gepleis­ terde baksteen en beton op een rechthoekige plattegrond tegen het talud van de weg.

Beelden iStock

25

iStock

OUD MAAR NIET VERSLETEN

Foto St. Gilde Deventer

De Proosdij in Deventer

Het oudste nog bestaande stenen huis De Proosdij in Deventer (1130)

Het was de proost (een soort rentmeester) en latere ­bisschop Filip van Katzeneln­ bogen die in 1130 begon met de bouw van de Proosdij. Het moest een robuuste, goed ver­ dedigbare ambtswoning zijn voor hem en zijn opvolgers als

proost van het Kapittel van St Lebuinus. In Nederland is geen natuursteen en het bakken van bakstenen kreeg men pas in de dertiende eeuw onder de knie. Daarom werden grote brokken tufsteen en tra­ chiet uit de Eiffel gehaald voor het optrekken van de muren.

Deze zijn meer dan een meter dik en tot en met de tweede verdieping zijn ze goeddeels origineel.

In de Middeleeuwen waren de meeste huizen in de steden van hout, vaak met een dak van stro.

Alleen voor religieuze gebou­ wen en verdedigingswerken werden dure natuurstenen geïmporteerd. Als er brand uitbrak, was er meestal geen houden aan en brandde de halve stad af. Geleidelijk

stelden de stadsbesturen meer eisen aan de bouw en werd het gebruik van dakpan­ nen en steen verplicht. In de Hanzestad Deventer bestond een subsidieregeling voor de aankoop van dakpannen, om zo een einde te maken aan de strodaken. Volgens de Canon van Deventer werden er tussen 1337 en 1350 vijf miljoen dak­ pannen gesubsidieerd.

In de jaren zeventig en tach­ tig van de vorige eeuw werd de Proosdij bewoond door krakers. In de jaren negentig is het bijzondere pand volledig gerestaureerd. De Sandrasteeg werd overkapt met glas om de voorgevel tegen weersinvloe­ den te beschermen. Sinds 2022 is er op de begane grond een minitentoonstelling te zien over de historie van de P ­ roosdij.

OUD EN NIET VERSLETEN

Er mag dan veel discussie zijn over wat de oudste boom, de oudste krant of de oudste onderneming is - iedereen is het er wel over eens dat de Proosdij aan de Sandra­ steeg in ­Deventer het ­oudste nog bestaande stenen huis van ­Nederland is. ‘Een ­onregelmatig complex van grote oudheidkundige waarde dat de restanten bevat van de oudste bewaard ­gebleven wereldlijke bouwkunst in Deventer’, aldus de dienst voor Rijksmonumenten.

Het oudste stenen huis in Nederland (1130), woning van de proost. De donkere moppen zijn trachiet, lichtere tufsteen, de rest is baksteen.

iStock

27

VOOR BAANBREKEND ONDERZOEK TEGEN ALVLEESKLIERKANKER

Meer dan 3.000 Nederlanders krijgen jaarlijks de diagnose alvleesklierkanker. 93% sterft binnen 6 maanden. De diagnose alvleesklierkanker is nog altijd vaak weinig minder dan een doodvonnis.

-PROFESSOR CASPER VAN EIJCKVindt u het belangrijk dat er ook na uw overlijden doorgewerkt wordt aan innovatieve behandelmethoden van alvleesklierkanker?

Overweegt u na te laten aan Stichting Overleven met Alvleesklierkanker?

Neem dan vrijblijvend contact op met:

Dan is het mogelijk om Stichting Overleven met Alvleesklierkanker op te nemen in uw testament. Elke donatie, groot of klein, is waardevol.

mr. Leonie Geenen - van Straaten t. 06 26 520 371 e. leonie@supportcasper.nl

Vanzelfsprekend is nalaten iets heel bijzonders. Wij reiken u graag de helpende hand als u meer wilt weten over de mogelijkheden van nalaten.

WWW.SUPPORTCASPER.NL

SCAN DE QR-CODE EN DONEER DIRECT

Stichting Overleven met Alvleesklierkanker, ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 64583325 te Leiden. IBAN NL 82 ING B 000 004 2000.

GEEF UW LIEFDE VOOR DE NATUUR DOOR Natuur is voor mensen van levensbelang, maar de natuur is uiterst kwetsbaar en neemt in rap tempo af. Daarom moeten we de natuur om ons heen beschermen en versterken.

Niet alleen voor nu, maar ook voor de generaties na ons. Daar kunt u ook aan bijdragen door Natuurmonumenten op te nemen in uw testament. Wie in zijn testament een gift voor de natuur opneemt, beschermt de natuur, de biodiversiteit, het unieke Nederlandse landschap en ons cultureel erfgoed voor later. Elke gift in een testament draagt daaraan bij.

Is er een mooiere manier om uw liefde voor de natuur door te geven?

Ik ontvang graag de brochure ‘Blijvend iets voor onze natuur betekenen?’

Ik heb Natuurmonumenten al opgenomen in mijn testament.

U mag mij uitnodigen voor relevante bijeenkomsten.

Naam

m/v

Straat Postcode

Huisnummer

Voor meer informatie: T (033) 479 71 11 Wij helpen u graag.

Woonplaats Natuurmonumenten verwerkt uw persoonsgegevens conform de Algemene Verordening Gegevensbescherming (de AVG) ten behoeve van deze aanvraag. Voor meer informatie lees het privacy statement op nm.nl/uw-privacy

GG-2023

Ik denk er over om Natuurmonumenten op te nemen in mijn testament.

Neemt u contact met mij op voor een (telefonische) afspraak.

Mijn telefoonnummer is:

Stuur dit formulier in een gesloten envelop zonder postzegel naar: Natuurmonumenten Mariëtte Flipse Antwoordnummer 6010 3828 ZV Hoogland

Abraham Casteleyn en zijn vrouw

OUD MAAR NIET VERSLETEN

De oudste nog steeds verschijnende krant Het Haarlems Dagblad (1656)

Het woord ‘krant’ is afgeleid van het woord courant, in de zin van ‘gangbaar’. Begin zeventiende eeuw verschenen er in Amsterdam al ‘prijscou­ ranten’, die de handelaren

informeerden over de gang­ bare – courante - prijzen van goederen en effecten. Dat was vaak niet meer dan één velletje papier met een tabel met goederen of effecten en de noteringen.

Later in de zeventiende eeuw verschenen er ook kranten met nieuws uit binnen- en buiten­ land. Het ging dan vooral om nieuwsfeiten die mogelijk de prijzen van producten kon­ den beïnvloeden. Het waren vooral droge vermeldingen van ­gebeurtenissen als o ­ orlogen, re­ geringswisselingen en natuur­ rampen, zonder enige kleuring.

De oudste Nederlandse krant was de ‘Courante uyt Italien, Duytslandt, &c.’ uit 1618. Deze bestond uit een enkel blaadje papier, ongeveer op A4-formaat, aan één kant bedrukt.

In 2012 gingen er geruchten dat de toenmalige eigenaar (Telegraaf Media Groep) wilde stoppen met het Haarlems Dagblad. Twee wethouders en dertig raadslieden klommen in de pen en schreven een inge­ zonden brief. Die had blijkbaar effect, want het Haarlems Dagblad is nog steeds een titel van Mediahuis Nederland, de opvolger van de Telegraaf ­Media Groep. Nog steeds luidt de ondertitel: ‘Oprechte Haer­ lemse Courant 1656’.

Het Noord-Hollands Archief heeft een vrijwel complete collectie van de Oprechte Haerlemse Courant. De edities uit de periode 1673-1869 zijn digitaal in te zien via www.delpher.nl.

OUD EN NIET VERSLETEN

Het Haarlems dagblad is de langst verschijnende krant, in ieder geval van Nederland en misschien wel ter wereld. Of beter gezegd: de krant waarvan de wortels het verst ­teruggaan.

In 1656 startte Abraham Casteleyn in zijn drukkerij in Haarlem met de ‘Weeckelijke Courante van Europa’. Een paar jaar later veranderde hij de naam in ‘Oprechte ­Haerlemse Courant’. Deze krant bleef verschijnen tot de door de Duitsers afgedwongen fusie met het Haarlems Dag­ blad in 1942.

Editie 28 februari 1884

Editie 3 september 1883 Het hoofdkantoor door de jaren heen Foto noord-hollands archief

Foto P. de Boer / noord-hollands archief

29

Foto Park Marlot

OUD MAAR NIET VERSLETEN

Tennishal Park Marlot, Den Haag

De oudste nog bestaande tennishal

Tennis Club Park Marlot in Den Haag (1927)

Toch volgde in 1927 een twee­ de poging. Op het historisch landgoed Marlot, tussen Den Haag en Wassenaar, te midden van oude eiken en beuken en omringd door zestiendeeeuwse fruitmuren verrees een grote hal met daarin twee

overdekte tennisbanen. Het ontwerp was van Co Brandes, de architect van de Nieuwe Haagse school, die ook veel van de huizen in de naast­ gelegen wijk Marlot ontwierp.

Op het park zijn verder dertien gravelbanen en een brasserie te vinden.

Nieuw-Marlot moet overigens niet worden verward met Tennis Club Park Marlot, aan de andere kant van de weg.

De ‘Tennis Club’ is in 1937 opgericht nadat er ruzie was ontstaan binnen de vereniging en een deel van de leden zich afscheidde. Zij zetten een eigen park op met zes tennisbanen en een charmant monumentaal clubhuis, eveneens ontworpen door Co Brandes.

grote zorgen over de slechte staat van onderhoud van het tennispark. Door ruzies – alweer – was het park totaal verwaarloosd, evenals de grote tennishal die inmiddels al wel de status van ‘rijksmonument’ had gekregen. In oktober dat jaar kocht Ralph van Ginkel het park met het plan om het weer nieuw leven in te blazen.

Zijn vader was opgegroeid in de wijk Marlot. Ralph verdien­ de zijn geld met verzekeringen en software en is zelfverklaard ‘tennisfanaat’.

Inmiddels wordt er hard gewerkt. Nieuw-Marlot krijgt padelbanen en de tennisbanen en de brasserie krijgen een opknapbeurt. De fruitmuren en de tennishal worden in oude luister hersteld.

In 2021 maakte de Erfgoed­ vereniging Heemschut zich

Beelden iStock

Foto Park Marlot

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

In Nederland wordt al sinds de negentiende eeuw getennist op buitenbanen. Om ook in de winter te kunnen tennissen, werd in 1920 in Scheveningen de overdekte baan De ­Hofstad geopend. Notabelen en be­ kende tennissers uit het hele land kwamen naar de opening om dit nieuwe fenomeen met eigen ogen te aanschouwen.

Maar na de opening bekoelde het enthousiasme. De tennis­ verenigingen lieten het afwe­ ten en in 1925 sloot de baan vanwege de grote verliezen.

De hal in vroeger tijden 30

Help kinderen overleven in de Amazone Help kinderen overleven in de Amazone

Tropische ziektes en ondervoeding bedreigen het leven van kinderen in de Boliviaanse Amazone. Omdat ze al op jonge Tropische ziektes en bedreigen het leven van Tropische ziektes en ondervoeding ondervoeding bedreigen het leven van leeftijd moeten werken, gaan veel kinderen niet naar school. kinderen in de Boliviaanse Amazone.

Omdat ze al op jonge kinderen in de Boliviaanse Amazone. Omdat ze al op jonge leeftijd leeftijd moeten moeten werken, werken, gaan gaan veel veel kinderen kinderen niet niet naar naar school. school.

Stichting Amazone Kinderen zorgt ervoor dat deze kinderen tóch naar school kunnen gaan en naar een dokter als dat Stichting Amazone Kinderen zorgt ervoor dat deze kinderen Stichting nodig is. Amazone Kinderen zorgt ervoor dat deze kinderen tóch tóch naar naar school school kunnen kunnen gaan gaan en en naar naar een een dokter dokter als als dat dat nodig is. nodig is.

De toekomst van de Amazonekinderen Sluit u aan bij de kring van Vrienden om de Amazonekinderen De toekomst van de De toekomst deuAmazonekinderen Amazonekinderen te helpen.

Danvan bent van grote betekenis voor de gezondSluit u aan bij de kring van om de Sluit u aan bij de kring van Vrienden Vriendenvan om inheemse de Amazonekinderen Amazonekinderen heid, ontwikkeling en bescherming te helpen.

Dan bent u van grote betekenis voor te helpen. Dan bent u van grote betekenis voor de de gezondgezondindianenfamilies en hun kinderen. heid, ontwikkeling en bescherming van inheemse heid, ontwikkeling en bescherming van inheemse indianenfamilies en indianenfamilies en hun hun kinderen. kinderen.

Steun de Amazonekinderen nu met uw gift of neem Stichting Amazone Kinderen op in uw testament.

Steun Steun de de Amazonekinderen Amazonekinderen nu nu met met uw uw gift gift of of neem neem Stichting Amazone Kinderen op in uw testament.

Stichting Amazone Kinderen op in uw testament.

Wilt u vrijblijvend onze informatiebrochure ontvangen over nalaten Wilt u onze Wilt u vrijblijvend vrijblijvend onze informatieinformatieaan de Amazonekinderen? brochure ontvangen over brochure over nalaten nalaten Bel ons opontvangen 079-3620703. aan de Amazonekinderen? aan de Amazonekinderen?

Bel Bel ons ons op op 079-3620703.

079-3620703.

Dat wat u achterlaat als u er zelf nietumeer bent, is van zeer Dat Dat wat wat u achterlaat achterlaat als als u u er er grote betekenis voor de toezelf zelf niet niet meer meer bent, bent, is is van van zeer zeer komstbetekenis van kinderen inde Bolivia. grote voor toegrote betekenis voor de toekomst komst van van kinderen kinderen in in Bolivia.

Bolivia.

Meer weten?

Scan de QR-code met de Meer weten?

Meer weten? camera op uw telefoon.

Scan de Scan de QR-code QR-code met met de de camera op uw telefoon. camera op uw telefoon.

Maak uw gift over op IBAN NL18 ABNA 040 99 23 885 t.n.v. Stichting Amazone Kinderen te Zoetermeer.

Maak Maak uw uw gift gift over over op op IBAN IBAN NL18 NL18 ABNA ABNA 040 040 99 99 23 23 885 885 t.n.v.

Stichting Amazone Kinderen te Zoetermeer. t.n.v. Stichting Amazone Kinderen te Zoetermeer.

Bezoekadres Baron de Coubertinlaan 6 Bezoekadres 2719 EL Zoetermeer Bezoekadres Baron de Coubertinlaan 6 Baron de Coubertinlaan 6 2719 EL Zoetermeer 2719 EL Zoetermeer

Postadres Postbus 264 Postadres 2700 AG Zoetermeer Postadres Postbus 264 Postbus 264 2700 AG Zoetermeer 2700 AG Zoetermeer

079 – 362 0703 info@amazonekinderen.nl 079 – 362 0703 www.amazonekinderen.nl 079 – 362 0703 info@amazonekinderen.nl info@amazonekinderen.nl www.amazonekinderen.nl www.amazonekinderen.nl

KVK 41226591 BTW 8167 84 012 KVK 41226591 IBAN NL18ABNA0409923885 KVK 41226591 BTW 8167 84 012 BTW 8167 84 012 IBAN NL18ABNA0409923885 IBAN NL18ABNA0409923885

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Sterven & erven

032

Alles wat u wilde weten… maar nooit hebt gevraagd

Tekst Roel Smit Beeld iStock

Waarom zou u een testament laten opstellen? Wat gebeurt er bij uw dood als u geen testament hebt? Wat kunt u wel en niet regelen in een testament?

Wie moet na uw dood wat afrekenen met de fiscus? Hoe gaat dat trouwens, het afwikkelen van uw nalatenschap?

We geven antwoord op 18 veel voorkomende vragen.

2.KAN IK IN PLAATS VAN EEN TESTAMENT OOK EEN BRIEFJE ­A CHTERLATEN?

1.HEB IK EEN ­T ESTAMENT NODIG? Dat maakt u uiteraard zelf uit, maar zonder testament bepaalt de wet straks wie uw erfgena­ men zijn en wordt de erfenis per definitie toegewezen aan familieleden en dus niet aan de vriend of vriendin met wie u zo prettig samenwoont. Alleen al om vrienden of goede doelen te laten erven, zou u dus een testament moeten laten maken.

Regelt u niets en zit u ook niet zo goed in de familie, dan bestaat dus de kans dat uw erfenis terecht komt bij verre familie die u niet of nauwelijks kent. Zijn zulke familieleden er ook niet, dan vervalt de erfenis aan de staat.

3.EEN TESTAMENT OP­ STELLEN, IS DAT NIET HEEL ERG INGEWIKKELD? Hoeft niet! Wees eerlijk, de grootste barrière is vaak dat het opstellen van een testa­ ment u confronteert met uw eigen sterfelijkheid.

Tijdens de eerste afspraak vraagt de notaris naar uw wensen. Hij informeert ook naar uw vermogen (bezittingen en schulden) en eventuele po­

lissen, ­lijfrenteverzekeringen of andere regelingen die u in verband met uw overlijden hebt getroffen. Vervolgens maakt de notaris een ontwerp van het testament, dat u rustig thuis kunt nalezen. Vaak zal een notaris ook nagaan of los daarvan een levenstestament aan te raden is; hierin kunt u nu al zaken regelen voor uw latere levensfase, als het mis­ schien niet meer mogelijk is zelf beslissingen te nemen.

Het ontwerp van het testament wordt besproken tijdens een tweede bijeenkomst. Regelt dit testament uw erfenis zoals u wilt? Is alles duidelijk? Indien nodig wordt het ontwerp aan­ gepast. Als u het eens bent met de tekst, kunt u het testament ondertekenen. Het originele exemplaar komt in de kluis van het notariskantoor en u krijgt een afschrift mee.

Aan het Centraal Testamenten­ register in Den Haag geeft de notaris door dat u een testa­ ment hebt gemaakt, zodat dit na uw overlijden altijd terug­ gevonden kan worden. De inhoud van het testament blijft vertrouwelijk.

Nooit meer omkijken naar een testament is niet verstandig.

Niet alleen wetten en regels veranderen voortdurend, maar ook uw persoonlijke situatie en wensen. Aanpassen is altijd mogelijk, waarna de notaris het nieuwe testament opnieuw indient en de oudere versie vervalt. >>

STERVEN & ERVEN

Geen testament? Dan bestaat de eerste groep erfgenamen uit echtgenoot en kinderen.

Als die allemaal overleden zijn, komen hiervoor de kleinkinderen in de plaats.

Bent u ­ongetrouwd en hebt u geen kinderen, dan erven uw ouders, broers en zussen. Voor broers of zussen die al zijn overleden, komen de kinderen of kleinkinderen in de plaats.

Bij iemand die geen familie­ leden heeft in de eerste of tweede groep, erven de groot­ ouders en als deze overleden zijn, hun afstammelingen. Bij gebrek aan familieleden in de derde groep, komt de erfenis terecht bij de afstammelingen van de overgrootouders.

Zo’n briefje (we noemen het een codicil) kan ook, maar dat heeft veel beperkingen. De wet stelt bovendien strikte eisen aan een codicil: het moet hand­ geschreven zijn en voorzien zijn van een datum en hand­ tekening. Een codicil kan ge­ bruikt worden om bijvoorbeeld te bepalen aan wie bepaalde sieraden, meubels of kleding­ stukken worden nagelaten.

Hiervoor is dus geen notarieel testament nodig.

Maar dan de beperkingen: bij een codicil gaat het alleen om de verdeling van spullen, niet van geld. Daarnaast kunt u per codicil wettelijke erf­ genamen niet onterven en ook geen ­executeur (iemand die de nalatenschap verdeelt en afwikkelt) aanwijzen.

Om iets na te laten aan vrienden of goede doelen, is een testament nodig

33

Geef bij leven of neem Make-A-Wish op in jouw testament. Schenk een wens. Ook als je er zelf straks misschien niet meer bent.

In Nederland horen jaarlijks ruim 1.500 kinderen tussen de 3 en 18 jaar dat ze een ernstige, soms zelfs levensbedreigende ziekte hebben. Dit nieuws is vaak het begin van een periode vol twijfels, pijn, verdriet en vele ziekenhuisbezoeken.

Een wensvervulling ontstaat niet vanzelf. Het is een zorgvuldig geplande Wish Journey.

Met elkaar bedacht, uitgeschreven en tot in de puntjes geregeld. Het effect ervan is zeer langdurig en maakt een enorm positief verschil in hun jonge leven! Een ervaring die ze sterker

Make-A-Wish Nederland

KVK 41.13.13.21

maakt. En vertrouwen en kracht geeft voor de toekomst. Daarvoor hebben we jouw bijdrage nodig.

‘Onderzoek toont aan dat het realiseren van een allerliefste wens kinderen en hun omgeving weer vertrouwen en kracht geeft, en blijvend impact heeft .’

Wil je méér weten? Neem dan contact op met Annefloor Wilke of Marco Kempers.

Per e-mail: nalaten@makeawishnederland.org Per telefoon: 035 2035 300

IBAN NL48 RABO 0366 0212 22

RSIN/ANBI 8030.01.87

4.IK KAN HET ZO SLECHT VINDEN MET EEN VAN MIJN KINDEREN; KAN IK DIT KIND ONTERVEN? Dat kan in principe, maar daar zitten wel wat haken en ogen aan. Elke notaris zal u nadrukkelijk vragen of dit een weloverwogen besluit is. De meeste mensen realiseren zich namelijk niet dat onterven een heel ingrijpend besluit is, dat – ook na uw overlijden – familieverhoudingen ernstig en langdurig kan verstoren.

Niet zelden zijn gerechtelijke procedures het gevolg.

Maar: ja, onterven kan dus, via het testament. Maar nooit helemaal. Een kind houdt altijd aanspraak op zijn of haar kindsdeel, de zogenoemde ‘legitieme portie’. Dat is een vordering in geld. De legitie­ me portie is de helft van wat iemand zou krijgen als hij volledig erfgenaam was.

Zonder testament is dat niet precies te zeggen. Als u noch in uw testament, noch via de rechtbank een voogd hebt benoemd, gebeurt dit door de kantonrechter – en de uitkomst van zo’n procedure is onzeker.

Het kan dan zomaar zijn dat

6.HOE ZIT HET MET DE (FINANCIËLE) ­B ESCHERMING VAN MIJN PARTNER… Als u getrouwd bent, een ge­ registreerd partnerschap bent aangegaan of een notariële samenlevingsoverkomst hebt, is de bescherming van uw partner bij uw overlijden rede­ lijk goed geregeld. De langst­ levende partner erft op grond van de wet álle bezittingen. De kinderen kunnen hun erfdeel pas opeisen als ook de tweede ouder is overleden.

Een bijzondere situatie kan zich voordoen als een van bei­ de ouders hertrouwt. In de wet staat namelijk dat de kinderen dan mede-eigendom kunnen claimen van goederen van de nalatenschap.

Veel mensen willen niet het ­risico lopen dat zij dan (een deel van) de eigendom van bijvoorbeeld het huis moeten afstaan. Zij lossen dit op door in een testament vast te leggen dat de kinderen hun erfdeel alléén kunnen opeisen als de langstlevende hertrouwt in al­ gehele gemeenschap van goe­ deren. Op deze manier wordt voorkomen dat de erfdelen van de kinderen ‘verdwijnen’ in die nieuwe gemeenschap van goederen, met het risico dat zij met lege handen staan als hun vader of moeder in dit nieuwe huwelijk als eerste overlijdt.

7.IS HET ALTIJD LEUK EEN ERFENIS TE ­K RIJGEN? Opgepast! In een nalatenschap zit vaak een positief vermogen, maar soms ook schuld. Als u de erfenis hebt geaccepteerd, krijgt u beide. Pas daar dus heel erg mee op. Soms weet u wellicht niet eens of de erflater schulden had.

U heeft drie opties.

U kunt een erfenis weigeren.

Dit heet verwerpen. U bent dan niet verantwoordelijk voor de nalatenschap en niet betrok­ ken bij de afwikkeling ervan.

U ontvangt niets, maar u bent ook niet aansprakelijk voor schulden.

De tweede optie is dat u de erfenis zuiver aanvaardt. Dan krijgt u alle goederen en schul­ den van de overleden persoon.

Pas op: als u bezittingen van de overledene verkoopt of ‘even’ meeneemt, dan heeft u volgens de wet de erfenis zuiver aanvaard. Dat is ook het geval als u openstaande rekeningen betaalt. Wees hier dus heel voorzichtig mee; laat u even­tueel adviseren door een notaris om te bepalen wat wel en wat niet kan.

Na het zuiver aanvaarden van de erfenis heeft u recht op alle bezittingen van de overledene.

Maar u bent in principe ook aansprakelijk voor alle schul­ den. Zelfs als die schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen (negatieve >>

STERVEN & ERVEN

5.WE HEBBEN KLEINE KINDEREN; WAT GEBEURT ER MET HEN ALS WIJ BEIDEN OVERLIJDEN?

de kinderen worden onder­ gebracht bij het familielid dat u zelf het minst geschikt acht, of dat ze uit elkaar worden gehaald.

In een testament kunt u zelf een voogd benoemen die voor uw minderjarige kinderen zorgt als u en uw partner zijn overleden.

35

Ondersteunt u ook onderzoek ter voorkoming van Astma en COPD in de toekomst?

Door uw steun kunt u onderzoek naar longziekten mede mogelijk maken.

Dat kunt u doen door middel van een gift (die onder bepaalde voorwaarden belastingvrij kan zijn), door middel van een legaat of door Stichting Astma Bestrijding als erfgenaam aan te wijzen.

Uw giften kunt u overmaken naar rekeningnummer

Stichting

Astma Bestrijding

NL54 GILL 0265 9532 00 (InsingerGilissen Bankiers N.V.) t.n.v. Stichting Astma Bestrijding te ‘s-Gravenhage.

www.astmabestrijding.nl

Maakt u Safiya’s dromen waar met uw gift of nalatenschap?

Safiya heeft een droom. Als ze groot is wil ze mensen helpen.

Als arts of lerares. Safiya wil daarom graag naar school.

ChildsLife is een compacte hulporganisatie en helpt kinderen in Afrika en Oost-Europa al 25 jaar hun dromen uit te laten komen. Met onderwijs, voeding, schoon drinkwater en zorg geven we kinderen de kans op een goede toekomst.

Een toekomst zonder armoede.

Met een één- of meermalige gift of een belastingvrije schenking geeft ook u kinderen kansen. En met een legaat of een nalatenschap geeft u kinderen een toekomst, ook als u er zelf niet meer bent.

We zijn open en transparant en laten graag zien wat er met uw bijdrage gebeurt. Neem eens contact met ons op, dan vertellen we u er meer over.

ChildsLife Waarderweg 50 B, 2031 BP Haarlem, T 023 5570081, info@childslife.nl, www.childslife.nl

Niet elke erfenis heeft een positief saldo

De notarissenorganisatie KNB heeft een checklist gemaakt van zaken waar u aan moet denken als u een erfenis moet afwikkelen. Deze is de bekij­ ken via de QR-code.

nalatenschap). U moet dan met uw eigen vermogen de over­ gebleven schulden betalen.

En dan is er nog een derde optie, die soms heel verstandig zal zijn: beneficiair aanvaarden Als u de erfenis beneficiair aanvaardt bent u niet aan­ sprakelijk als er schulden zijn.

Ook niet als u vermogen heeft.

Dit heet ook wel: ­aanvaarden onder het voorrecht van ­boedelbeschrijving. Maar u mag ook niets van de bezittin­ gen hebben totdat zeker is dat alle schulden zijn betaald.

8.GOED, IK ACCEPTEER EEN ERFENIS… EN HOE DAN VERDER?

Bij nalaten is degene die ontvangt belastingplichtig. De hoogte van de belasting hangt vooral af van de relatie tussen de overledene en de ontvanger.

Het principe is: hoe d ­ ichterbij, hoe lager de b ­ elasting. Afhan­ kelijk van uw relatie tot uw ­erfgenamen gelden verschil­ lende tarieven (10 tot 40 procent) en verschillende ­vrijstellingen.

Stel, u hebt een echtgenoot en twee kinderen en u hebt geen testament laten maken.

De wet bepaalt dan dat uw vermogen (geld en goederen) wordt toebedeeld aan uw echtgenoot (de langstlevende).

Uw twee kinderen krijgen op hem of haar een vordering (elk van een derde van de nala­ tenschap), die pas opeisbaar is bij het overlijden van deze echtgenoot.

Het kan echter zijn dat nu al de erfbelasting om de hoek komt kijken. Partners hoeven alleen erfbelasting te betalen als zij meer erven dan de vrijstelling van 723.526 euro (bedrag in 2023). Als de langstlevende ouder alle bezittingen erft, krijgen de kinderen een geld­ vordering (een tegoedbon). Als

10.KAN IK VIA EEN ­T ESTAMENT DE ERF­ BELASTING BEPERKEN? Dat kan soms goed. Met een testament kan de betaling van belasting, afhankelijk van een aantal persoonlijke factoren, worden verschoven naar het moment dat beide ouders zijn overleden. Bij een zogenoemd tweetrapstestament wordt de langstlevende partner tot enig erfgenaam benoemd. De kinderen krijgen dan geen vordering en ontvangen beide nalatenschappen als de tweede ouder is overleden en deze nog iets nalaat. Pas dan betalen zij erfbelasting, waarvoor twee vrijstellingen (want: twee erfenissen, van vader én moeder) gelden. De notaris kan u vertellen of een dergelijk testament voor u gunstig is.

Daarnaast kunt u in een ­testament opnemen dat de

STERVEN & ERVEN

Zijn er meer erfgenamen, dan bent u samen verantwoorde­ lijk voor het afwikkelen van de nalatenschap. Dat ­betekent niet dat u voortdurend samen op pad moet gaan. U kunt bijvoorbeeld één persoon een volmacht geven. Ook de notaris kan volmacht krijgen om namens de erfgenamen te handelen.

Een verklaring van erfrecht (uit te geven door de notaris) is niet verplicht, maar vaak wel nodig. Zonder die verklaring blijven bankrekeningen meest­ al geblokkeerd en is het lastig om bijvoorbeeld een partner­ pensioen te krijgen.

Het afwikkelen van een na­ latenschap is een tijdrovende zaak, die gemiddeld wel een jaar in beslag neemt. Zijn er conflicten tussen de erfge­ namen, dan kan het nog veel langer duren.

9.WIE MOET H ­ OEVEEL AFREKENEN MET DE FISCUS NA MIJN ­O VERLIJDEN?

die vorderingen hoger zijn dan de vrijstelling voor kinderen (22.918 euro, in 2023), dan moet meestal direct worden af­ gerekend met de fiscus. Omdat de kinderen de erfenis nog niet uitbetaald hebben gekregen, moet de langstlevende deze erfbelasting betalen. Dit kan een ongewenste situatie zijn, bijvoorbeeld als er geen liquide middelen zijn omdat het hele vermogen in de woning zit.

37

Soms zijn er vooral fiscale redenen om een testament te laten maken geldvorderingen van uw >> kinderen opeisbaar worden op het moment dat de langst­ levende langdurig wordt opgenomen in een verzor­ gingsinstelling. Wanneer de kinderen hun geldvorderingen opeisen, neemt het vermogen van de langstlevende af, waar­ door de eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg (voorheen AWBZ) mogelijk lager wordt.

11.HOE KAN IK ERVOOR ZORGEN DAT MIJN KIN­ DEREN ZO MIN MOGELIJK ERFBELASTING BETALEN?

12.DIE ERFBELASTING KAN VOOR ANDEREN DAN NAASTE FAMILIE ­B EHOORLIJK AANTIKKEN? Zeker! Zoals gezegd is de fiscus het vriendelijkst voor partners. Dat wil zeggen: mensen die met elkaar gehuwd

13.DAN TOCH MAAR SCHENKEN VÓÓRDAT IK ER STRAKS NIET MEER BEN? Dat kan slim zijn, maar over­ leg dit met een deskundige (notaris, estate planner of uw belastingadviseur).

Over schenkingen moet immers ook belasting betaald worden. Er gelden echter

vrijstellingen. De basisre­ gels zijn: kinderen (ongeacht leeftijd) mogen jaarlijks 6.035 euro ­(bedrag 2023) belasting­ vrij ontvangen. Wie zijn twee kinderen tien jaar lang het maximum schenkt, schuift dus zonder tussenkomst van de fiscus zomaar meer dan een ton door naar de volgende generatie.

Daarnaast is het mogelijk om kinderen tussen 18 en 40 jaar eenmalig 28.947 euro (bedrag 2023) belastingvrij te ­schenken. Voor een dure studie kan eenmalig 60.298 (bedrag 2023) aan kinderen worden geschonken.

14.IK HEB ­W ELEENS ­G EHOORD VAN SCHEN­ KEN OP PAPIER; IS DAT ­H ANDIG VOOR MIJ? Dat is moeilijk te zeggen, het ligt sterk aan uw persoonlijke situatie. Schenken op papier kan een handige methode zijn om te voorkomen dat kinderen in de toekomst veel erfbelas­ ting moeten betalen en u als ouder het geld niet contant hebt liggen (maar het in een woning ‘zit’). Door een toezeg­ ging te doen van schenking wordt op papier een schuld aan het kind gecreëerd, terwijl de ouder over het vermogen kan blijven beschikken. Over die schuld moet de ouder wel elk jaar rente (nu 6 procent) betalen. Voorwaarde is boven­ dien dat de schenking op papier via de notaris gaat.

Door ‘papieren’ schenkingen kan een ouder een forse >>

STERVEN & ERVEN

Het beste dat we kunnen zeggen, is: laat u hierover ad­ viseren door een deskundige, bijvoorbeeld een notaris, een estate planner of een belas­ tingadviseur. Het kan echter zeker verstandig zijn om bij leven al een deel van het ver­ mogen weg te schenken. Wat u bij leven vrijgesteld schenkt, kan niet meer belast worden met erfbelasting. Door slim om te gaan met schenkingen kunt u het bedrag dat uiteindelijk bij de begunstigden terechtkomt substantieel verhogen. Dat geldt zeker bij wat grotere ver­ mogens. Door de schenkingen te spreiden, kunt u maximaal profiteren van lagere tarieven en optimaal gebruikmaken van de vrijstellingen in het schen­ kingsrecht. Maar pas op: ook hier gelden beperkingen!

zijn, een geregistreerd partner­ schap zijn aangegaan of een notarieel samenlevingscontract hebben gesloten. Zij hoeven over de eerste 723.526 euro (bedrag in 2023) geen belasting te betalen en over het meer­ dere 10 procent. Wordt het belastbare bedrag hoger dan 138.641 euro (bedrag in 2023) dan moet over het meerdere 20 procent worden afgerekend met de fiscus.

Het is de moeite waard om te kijken hoe u die vrijstelling optimaal kunt benutten ten behoeve van de langstlevende partner in een testament.

Kinderen vallen in hetzelfde belastingtarief (10 tot 20 pro­ cent) als partners. Hun vrijstel­ ling is echter een stuk lager: 22.918 euro (bedrag 2023).

Voor een kind met een beper­ king dat grotendeels door de over­leden ouder onderhouden werd, is de vrijstelling overi­ gens drie keer zo hoog. Voor ouders geldt een vrijstelling van 54.270 euro (bedrag 2023).

Zij erven echter pas als er geen partner of kinderen zijn.

Voor alle overige partijen is de vrijstelling voor erfbelasting slechts 2.418 euro (bedrag 2023). De tarieven voor deze groep liggen aanzienlijk hoger (30 tot 40 procent).

39

schuld opbouwen bij een kind.

Let op: de schenker moet de rente jaarlijks daadwerkelijk aan het kind betalen (dus bij een schuld van 100.000 euro is dat dus jaarlijks 6.000 euro).

Heeft de schenker de rente over één of meer jaren niet be­ taald, dan moet het kind over het hele geschonken bedrag alsnog erfbelasting betalen.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

15.IS DE FISCUS ­V RIENDELIJKER VOOR GOEDE DOELEN DAN VOOR MIJN FAMILIE? In zekere zin wel. Goede ­doelen hoeven geen schenken erfbelasting te betalen. Dat wil zeggen: goede doelen met de status van algemeen nut be­ ogende instelling (ANBI). Met andere woorden: wat u geeft of nalaat, komt ook echt volledig ten goede aan het doel. Heb­ ben we het over een erfenis, dan moet het goede doel wel met name genoemd worden in het testament. Het is handig om bij de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl) even te checken of het doel dat u in gedachten hebt inderdaad nog steeds de ANBI-status heeft.

Dat verandert nog weleens.

Ook sociaal belang beharti­ gende instellingen (SBBI’s) hoeven geen erf- en schenk­ belasting af te dragen. SBBI’s zijn geen goede doelen, maar organisaties die een bepaalde maatschappelijke waarde heb­ ben, zoals zangkoren, buurt­ verenigingen, hobbyclubs en dergelijke. Ook goed om even te checken.

16.IS EEN GIFT AAN EEN GOED DOEL VOOR MIJZELF FISCAAL ­A ANTREKKELIJK? 40

Als u bij leven een bedrag

schenkt aan een goed doel, dan kunt u deze gift onder voorwaarden aftrekken van de inkomsten- of vennootschaps­ belasting.

Een van die voorwaarden is dat de instelling die de gift ontvangt bij de Belastingdienst geregistreerd staat als ANBI (of als ‘culturele ANBI’, waar­ over straks nog wat meer). Gif­ ten aan SBBI’s zijn niet fiscaal aftrekbaar. Wél aftrekbaar zijn giften aan een ‘Steunstichting SBBI’. Dit zijn speciale stich­ tingen die worden opgericht om geld op te halen voor bij­ voorbeeld een jubileumfeest.

Een andere voorwaarde is dat u de gift vrijwillig doet en dat u er niets voor terugkrijgt. Als u dus bij een patiëntenvereni­ ging een speciaal kookboek koopt of als u een lot koopt in een loterij, dan zijn dit geen aftrekbare giften.

17.HOE GROOT IS MIJN FISCALE VOORDEEL BIJ SCHENKINGEN AAN EEN GOED DOEL? Er zijn voor de Belastingdienst twee soort schenkingen aan goede doelen.

De eerste is de eenmalige schenking. Een ­geschonken bedrag is pas aftrekbaar wanneer het meer is dan 1 procent van het belastbaar inkomen (met een minimum van 60 euro). Schenkingen in één kalenderjaar mogen bij elkaar worden opgeteld en de totale aftrekbare schenking is maximaal 10 procent van het inkomen.

De tweede categorie is die van de periodieke schenking.

Dan geeft u minimaal vijf jaar achtereen (minimaal eens per jaar) aan hetzelfde goede doel.

Het leuke daarvan is dat dan de hele gift aftrekbaar is; er

geldt dus geen drempel.

Een voorwaarde is dat u de periodieke gift laat vastleggen in een notariële akte of (on­ dershandse) schenkingsover­ eenkomst. Een model daarvoor is te vinden op de website van de Belastingdienst of bij veel goede doelen verkrijgbaar.

18.IK HOORDE DAT HET FISCALE VOORDEEL NOG GROTER KAN ZIJN VOOR WIE SCHENKT AAN EEN CULTURELE INSTELLING. KLOPT DAT? Dat is juist. De overheid wil op die manier de cultuur in ­Nederland stimuleren.

Als u een gift doet aan een cultu­rele instelling (met een ANBI-­status), mag u voor het berekenen van de aftrek deze gift verhogen met 25 procent.

Voor deze verhoging geldt een maximum van 1.250 euro.

Het maakt hierbij niet uit of u een gewone gift doet of een periodieke gift, of beide. Voor gewone giften geldt wel het drempelbedrag. De verhoging die u krijgt voor de gift telt niet mee voor de berekening van uw maximum voor gewone giften.

Bij een gift van bijvoorbeeld 2.000 euro mag dus 2.500 euro als aftrekpost worden opge­ voerd.

Of een instelling een culturele ANBI is, kunt u nagaan via de website van de Belastingdienst.

Let op: kerken en kerkelijke instellingen zijn géén culturele ANBI’s.<< Meer toegankelijke informatie over de mogelijkheden van een testament is te vinden op de website www.notaris.nl (van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie KNB).

RELATIEBEHEERDER FRED:

‘Mensen krijgen rust als hun laatste wensen zijn

goed geregeld’

Meer weten over wat er bij nalaten komt kijken?

Lees het hele verhaal van Fred op ldh.nl/goedgeregeld of scan de QR-code.

Een dierbare overlijdt: wat nu?

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

STAPPENPLAN: WAT MOET EERST EN WAT KAN LATER?

Tekst Dorine van Kesteren Beeld iStock

42

Geen testament? Dan bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn

Iemand in uw nabije omgeving komt te overlijden. Dan breekt er een verdrietige tijd aan. Tegelijk moet u als nabestaande veel regelen. Eerst de uitvaart, daarna de afwikkeling van de nalatenschap. Hoe pak je het aan?

Een stappenplan.

1: REGEL DE UITVAART Het begint met het regelen van de uitvaart. ‘Soms heeft de overledene zijn wensen rond begraven, cremeren, kerk, muziek, toespraken en bloemen opgeschreven in een testament of brief. Of heeft hij deze verteld aan de nabestaan­ den’, zegt Caroline Gieskes, kandidaat-notaris bij Verhees Notarissen in Katwijk.

2: ZOEK UIT OF ER EEN TESTAMENT IS Heeft de overledene een tes­ tament opgesteld? Dan staat daarin wie de erfgenamen zijn en wat ze erven. Als er geen testament is, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn en welk deel ze krijgen.

In eerste instantie zijn dit de echtgenoot en de kinderen.

Laat de overledene geen echt­

Heeft de overledene geen testament laten opstellen? En was hij getrouwd of geregis­ treerd partner en heeft hij één of meer kinderen? Dan staat er een basisregel in de wet: de wettelijke verdeling. Dit houdt in dat de langstlevende ouder enig eigenaar wordt van alle bezittingen en schulden. De kinderen krijgen een niet-op­ eisbare geldvordering, een soort tegoedbon. Zij moeten wachten op hun erfdeel totdat ook de tweede ouder is over­ leden.

Weet u niet of er een testa­ ment is, dan kan de notaris dit nagaan in het Centraal Testa­ mentenregister (CTR). Dat is een landelijk register, waarin een notaris in ­Groningen kan zien of er ooit in Noord-­ Brabant een testament is opge­ steld. U kunt ook zelf schrifte­ lijk informeren bij het CTR.

3: INFORMEER OF EEN VERKLARING VAN ­E RFRECHT NODIG IS Banken, hypotheek- en pensioenverstrekkers en

verzekeraars vragen vaak om een zogeheten verklaring van erfrecht. Voor zo’n ­verklaring moet u naar de notaris. Die stelt een akte op waarin staat wie is overleden, wie de erf­ genamen zijn en wie mogen beslissen over de afwikkeling van de nalatenschap.

Gieskes: ‘Het komt voor dat de bank de rekening van de overledene blokkeert. Er kan dan niets meer van worden af­ geschreven. Sommige banken doen dit bij en/of-rekeningen, andere alleen bij rekeningen op naam van de o ­ verledene en weer andere laten het afhangen van het saldo. De bankrekening wordt pas weer vrijgegeven als de bank een verklaring van erfrecht heeft gezien.’

Voor de verklaring van erf­ recht controleert de notaris in het CTR of er een testament is (zie stap 2) en checkt in de Basisregistratie Personen de gegevens van de erfgenamen.

‘Bij dit onderzoek komen soms verrassingen boven water, zoals een eerder huwelijk van de overledene of een extra kind, soms zelfs tot verrassing van de langstlevende echtgenoot en de kinderen. Dit zijn wel uitzon­ derlijke gevallen, hoor.’>>

EEN DIERBARE OVERLIJDT: WAT NU?

Een begrafenis of crematie kost zo enkele duizenden euro’s.

Veel mensen hebben hiervoor een verzekering afgesloten. Is dat niet zo, dan moeten deze kosten in principe worden betaald uit de nalatenschap. Zit er daar niet voldoende geld in?

Dan moet de nabestaande die de opdracht voor de uitvaart heeft getekend, de nota van de begrafenisondernemer betalen.

genoot of (klein)kinderen ach­ ter, dan erven ouders, broers en zusters. Zijn die er ook niet, dan komen verdere familie­ leden in beeld.

43

Voor een toekomst Voor een toekomst zonder parkinson zonder parkinson hebben we twee hebben we twee soorten donoren nodig. soorten donoren nodig.

Dick Swaab Swaab en (arts, Dick neurobioloog (arts, neurobioloog en hersenonderzoeker) hersenonderzoeker)

Steun Steun met met uw uw nalatenschap nalatenschap

Een wereld zonder parkinson. Dat is waar prof. dr. Dick Swaab, gerenommeerd Een wereld zonder parkinson. Dat is waar prof. dr. Dick Swaab, gerenommeerd hersenspecialist, al jaren naar streeft. Dat toekomstbeeld is reëel, maar alleen als we hersenspecialist, al jaren naar streeft. Dat toekomstbeeld is reëel, maar alleen als we doorgaan met fundamenteel onderzoek naar de oorzaak van de ziekte. Daarvoor doorgaan met fundamenteel onderzoek naar de oorzaak van de ziekte. Daarvoor hebben we nu en in de toekomst twee soorten donoren nodig: mensen die na hun hebben we nu en in de toekomst twee soorten donoren nodig: mensen die na hun overlijden hun hersenen afstaan aan de Nederlandse Hersenbank én donateurs die overlijden hun hersenen afstaan aan de Nederlandse Hersenbank én donateurs die Stichting ParkinsonFonds opnemen in hun nalatenschap. Beide soorten zijn onmisbaar.

Stichting ParkinsonFonds opnemen in hun nalatenschap. Beide soorten zijn onmisbaar.

Allebei een heel bijzondere manier om in de toekomst iets te blijven betekenen voor Allebei een heel bijzondere manier om in de toekomst iets te blijven betekenen voor parkinsonpatiënten. Kijk voor de mogelijkheden op ParkinsonFonds.nl parkinsonpatiënten. Kijk voor de mogelijkheden op ParkinsonFonds.nl

Stichting ParkinsonFonds steunt al sinds 1998 fundamenteel onderzoek naar de ziekte van Parkinson. Helaas is Stichting ParkinsonFonds steunt sinds 1998 fundamenteel onderzoekaan naar de ziekte van Parkinson.

Helaas is de oorzaak nog niet bekend maaral dit onderzoek heeft wel bijgedragen betere behandelingen en diagnose. de oorzaak nog niet bekend maar dit onderzoek heeft wel bijgedragen aan betere behandelingen en diagnose.

Aangewezen executeurs mogen altijd nog ‘nee’ zeggen 4: CHECK OF ER EEN EXECUTEUR IS Uitvaart, administratie, be­ lasting, allerlei formaliteiten: erfgenamen moet veel rege­ len. Het komt voor dat de ­overledene in het testament een persoon heeft benoemd die hierbij de leiding heeft.

Een executeur heeft van de overledene het vertrouwen gekregen om de nalatenschap namens de erfgenamen netjes af te wikkelen. Vaak is dit de echtgenoot of een kind maar soms ook een accountant of zakenpartner. Het is ook mogelijk dat de overledene een begrafenisexecuteur heeft aangewezen: die regelt alleen de begrafenis of crematie.

De executeur brengt de be­ zittingen en schulden van de overledene in kaart en maakt een boedelbeschrijving (zie ook stap 6). Hij zegt abonne­ menten op en komt in actie als er bezittingen zijn die snel in waarde kunnen dalen, zoals aandelen. Zijn taak is ook om de laatste aangifte voor de inkomstenbelasting en de aangifte voor de erfbelasting te doen. De executeur is met zijn eigen geld aansprakelijk

De executeur betaalt verder de openstaande rekeningen van de overledene en stelt na af­ loop een afrekening op, waar­ op de erfgenamen de uitgaven

en inkomsten kunnen contro­ leren. Tussentijds houdt hij de erfgenamen op de hoogte van de voortgang.

5: KIES: AANVAARDEN, VERWERPEN OF BENE­ FICIAIR AANVAARDEN? Erfgenamen kunnen kiezen of en hoe zij een erfenis aanvaar­ den. Bij “zuivere aanvaarding” erft u alle bezittingen en schul­ den: de lusten én de lasten.

Gieskes: ‘Dit kan ingrijpende financiële gevolgen hebben.>>

Wanneer verschijnt de notaris op het toneel?

Veel mensen denken dat de notaris een testament officieel opent of dat hij bij de erfgenamen op bezoek gaat om het testament voor te lezen. Maar dat is alleen zo in films. Vóór het overlijden stelt de notaris het testament op, maar na het overlijden komt hij niet automatisch in actie. Toch is het verstandig om hoe dan ook even contact op te nemen. Want, wat kan de notaris voor u doen?

• • • • • •

• •

Controleren of er een testament en executeur is; Adviseren of en hoe u de erfenis moet aanvaarden; De procedure bij beneficiair aanvaarden of verwerpen begeleiden; De verklaring van erfrecht opstellen; De executeur helpen bij het opstellen van de boedelbeschrijving en de eindafrekening; Als de eerste ouder overlijdt: een notariële akte opmaken waarin de kinds­ delen worden vastgelegd. Dit is van belang bij een eventuele echtscheiding van de kinderen, omdat zij dan weten welk bedrag ze niet hoeven te delen met hun ex. Ook als er lange tijd zit tussen het overlijden van de eerste en de tweede ouder, kan dit handig zijn. Want dan is duidelijk welke bedragen – de kindsdelen – moeten worden afgetrokken van het vermogen van de langstlevende voordat dit wordt verdeeld; De verklaring van erfrecht laten inschrijven bij het Kadaster, zodat de gezamenlijke koopwoning op naam van de langstlevende echtgenoot komt te staan; De aangifte erfbelasting doen. Zeker als er in het testament regelingen staan om erfbelasting te besparen, is het verstandig de gevolgen hiervan te bespreken met de notaris voordat de aangifte naar de Belastingdienst gaat.

De kosten hangen af van het aantal uren dat de notaris voor u werkt. Hoe ingewikkelder de nalatenschap en de familiesituatie, hoe meer uren.

EEN DIERBARE OVERLIJDT: WAT NU?

De aangewezen executeur is vrij om “nee” te zeggen ­tegen deze taak. Als hij het wel wil doen, dan kan de notaris een verklaring van executele opstellen: een notariële akte waarmee de executeur kan aantonen dat hij executeur is en dus bevoegd is namens de erfgenamen op te treden, bijvoorbeeld bij banken en verzekeringsmaatschappijen.

voor de erfbelasting. Gieskes: ‘De executeur doet er verstan­ dig aan om hiervoor geld te ­reserveren op de bankreke­ ning van de overledene. Dit geldt overigens ook voor erfbelasting over verzwegen buitenlandse bezittingen, zoals bijvoorbeeld een bankrekening in Zwitserland.’

45

Gebruik niet zomaar de pinpas van een overledene

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Want laat de overledene meer schulden dan bezittingen ach­ ter, dan moeten de erfgenamen die schulden uit hun eigen vermogen betalen. Zuiver aanvaarden doe je door bij de notaris een verklaring van aanvaarding te tekenen. Maar door je handelingen kun je ook een erfenis “per ongeluk” zui­ ver aanvaarden. Bijvoorbeeld door de pinpas van de overle­ dene te gebruiken of spullen uit de ­nalatenschap te ver­ kopen. Wees hier voorzichtig mee. Want heb je een erfenis eenmaal zuiver aanvaard, dan kun je niet meer terug.’

46

De voorzichtige route is die van de beneficiaire aanvaar­ ding. Dan aanvaardt de erfge­ naam de erfenis onder voor­ behoud, namelijk alleen als het saldo van de bezittingen en de schulden positief uitpakt.

‘Ken je het vermogen van de overledene niet of vermoed je dat de nalatenschap vooral uit schulden bestaat, dan is het beter om het zekere voor het onzekere te nemen. Beneficiair aanvaarden is wel iets meer werk voor de erfgenamen.

Dit vindt plaats bij de recht­ bank (kosten: 134 euro) en de nalatenschap moet volgens bepaalde regels worden afge­ wikkeld. Deze procedure heet ‘vereffening’ en is vergelijkbaar met een faillissement.’

De erfenis verwerpen, is de derde optie. Een erfgenaam doet dan volledig afstand van de erfenis. Hij heeft dan nergens recht op – ook niet

op persoonlijke spulletjes.

‘Verwerp je en heb je een kind, dan wordt dat in jouw plaats als erfgenaam aangemerkt. Het kind zal de erfenis dan even­ eens moeten verwerpen. Is het kind in kwestie minderjarig, dan is hiervoor toestemming van de kantonrechter nodig.’

6: BRENG DE ­B EZITTINGEN EN ­S CHULDEN IN KAART Het is aan de erfgenamen of de executeur (zie stap 4) om de bezittingen en schulden zorgvuldig in kaart te brengen.

Denk aan een koophuis, bank­ rekeningen en beleggingen.

Check de bankafschriften voor abonnementsgelden en ver­ zekeringspremies die worden afgeschreven. Informeer bij de bank of de overledene (hypo­ thecaire) leningen had en bij het Bureau Krediet Registratie of er schulden zijn.

‘Meestal begint een execu­ teur of erfgenaam bij de ­persoonlijke administratie’, zegt Gieskes. ‘Als die niet op orde is, dat kan dit een ­behoorlijk ­tijdrovende klus zijn. Een executeur mag spullen v ­ erkopen uit de ­nalatenschap om eventuele schulden te voldoen. Als er geen executeur is, dan is dit de taak van de erfgenamen samen. Zijn alle belastingen betaald? Zijn alle schulden voldaan? Dan is het tijd om de spullen en het geld op de bankrekening te verdelen ­onder de erfgenamen.’ <<

DO’S EN DON’TS DO’S: Zijn er meerdere erfgenamen? Overleg goed met elkaar. Wijs één of twee personen aan die het regelwerk op zich nemen.

Laat u adviseren door een notaris. Ook als u de hele nalatenschap zelf wilt afwikkelen, is het handig om eerst een afspraak te maken. Goed geïnformeerd neemt u de beste beslissingen.

DON’TS: Ruzie maken. Het verlies is al ingrijpend genoeg zonder bijkomend gedoe. En ook als alles soepel loopt, duurt de afwikkeling van een nalatenschap zomaar een jaar. Bij conflicten kan het járen duren.

Zomaar bezittingen weggooien of op Marktplaats zetten als u nog niet weet of de nalatenschap positief is en of u eigenlijk wel erfgenaam wilt zijn.

EDI

33

EDI

33

Vermiste huisdieren worden

gevonden via Amivedi Een huisdier dat de benen of de vleugels neemt? Dit kan zelfs de meest zorgzame huisdierenbezitter overkomen. In dat geval biedt Amivedi hulp. Al sinds 1933 registreert Stichting Amivedi vermiste en gevonden huisdieren uit heel Nederland met behulp van vele vrijwilligers. Altijd geheel kosteloos. Of het nu gaat om een hond, kat, kanarie of konijn.

Trekt u zich het lot van deze huisdieren ook aan?

Maakt u het mogelijk dat vermiste huisdieren met hun baasje herenigd worden?

Jaarlijks krijgen wij gemiddeld 81.000 meldingen te verwerken via ons registratieplatform. Dankzij onze vrijwilligers, die zeven dagen per week bereikbaar zijn, worden de meeste huisdieren weer gevonden. Maar het kost veel geld om ons te platform onderhouden. Daarvoor zijn we volledig afhankelijk van donateurs die echt van dieren houden.

Schenken met belastingvoordeel

Wilt u ons helpen vermiste huisdieren te herenigen met hun baasjes én geld terugkrijgen van de Belastingdienst? Dat kan met een periodieke schenking van minimaal vijf jaar. Zo is het jaarlijks te schenken bedrag geheel aftrekbaar bij de inkomstenbelasting. Het percentage is afhankelijk van uw verzamelinkomen. U krijgt dus belastingvoordeel en wij zijn u dankbaar voor de zekerheid die u ons geeft.

Meer weten? Ga naar www.belastingdienst.nl en download daar de overeenkomst die u ingevuld naar ons opstuurt.

Nalatenschap

Met uw steun kunnen wij vermiste huisdieren met hun baasjes blijven herenigen. Ook na uw overlijden kunt u dit mogelijk maken door Stichting Amivedi in uw testament op te nemen. Bijvoorbeeld een legaat van een bedrag of percentage. Over een nalatenschap aan een goed doel als Amivedi hoeft geen successierecht betaald te worden.

Voor een persoonlijk advies kunt u zich wenden tot penningmeester@amivedi.com.

Liever eenmalig doneren? Amivedi is dankbaar voor elk bedrag op dit rekeningnummer: NL77 INGB 0000 265 190

AMIVEDI Sinds 1933

www.amivedi.nl 210x260 FLYER_SchenkenNalaten_Maart2021.indd 1

AMIVEDI Sinds 1933

22-03-21 17:38

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Van Facebook tot bitcoin: vergeet uw digitale erfenis niet

48

Bijna iedereen laat behalve tastbare spullen ook een digitale erfenis na.

Hoe ziet die eruit en wat kun je daarvoor regelen? De digitale nalatenschap in 8 vragen.

Tekst Berber Bijma Beeld iStock

1. EEN DIGITALE ERFENIS? VOLGENS MIJ HEB IK DIE NIET. Die kans is heel klein. De ge­ middelde Nederlander heeft al snel een stuk of 60, 70 digi­ tale accounts: inlognamen met wachtwoorden voor apps of websites, waar persoonlijke gegevens achter zitten. Dat kunnen dierbare spullen zijn, zoals foto’s of video’s, maar ook gegevens die een harde financiële waarde hebben.

Alleen als u nooit een mobiele telefoon, laptop of computer gebruikt, zou het inderdaad kunnen zijn dat u écht geen digitale erfenis hebt.

2. WAT VALT ER DAN ALLEMAAL ONDER MIJN DIGITALE ERFENIS?

3. DAT IS NOGAL WAT. WAAROM ZOU IK DAAR IETS VOOR MOETEN REGELEN?

4. KAN ER OOK IETS ÉCHT MISGAAN? Jazeker, vertelt Brandon Kwey van Digital Life Legacy, een bedrijf dat nabestaanden kan helpen om – na zorgvuldige ­gesprekken – apparaten ‘open te breken’ als de overledene geen inlogcodes of wachtwoor­ den heeft nagelaten. ‘Crimi­ nelen kunnen identiteits­ fraude plegen met de digitale ­gegevens van een overledene.

Ze kunnen de naam van de overledene voor verkeerde doeleinden gebruiken, maar ook met foto’s of accounts aan de haal gaan. In Nederland komt dat nu misschien een keer of vijf per jaar voor, in de Verenigde Staten al wel 2,5 miljoen keer per jaar. Dat risico neemt de komende jaren zeker toe.’>>

De gemiddelde Nederlander heeft al snel een stuk of 60, 70 digitale accounts

VAN FACEBOOK TOT BITCOIN: VERGEET UW DIGITALE ERFENIS NIET

Ten eerste de gegevens die op uw mobiele telefoon, laptop en computer staan. Ook al zou u nooit internetten, dan hebt u op zo’n apparaat misschien wel foto’s staan. Verreweg de meeste mensen zitten wél ge­ regeld op internet. In dat geval bestaat uw digitale erfenis uit alle persoonlijke gege­ vens waar u via dit apparaat toegang toe hebt. Denk aan uw accounts op sociale media, in­ loggegevens bij bank of verze­ keraar, e-mailaccounts, profie­ len op websites, inloggegevens van bijvoorbeeld webwinkels of diensten als Thuisbezorgd, online gametegoeden (of -schulden…), digitale kortings­ bonnen, betaalde adverten­ ties op uw YouTube-kanaal, cryptovaluta. Misschien runt u een webshop. Dan valt ook die onder uw digitale erfenis.

Vooral om uw nabestaanden een groot plezier te doen. ­Lucienne van der Geld, direc­ teur van Netwerk Notarissen en docent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, houdt zich al een jaar of tien bezig met dit onderwerp. ‘Heel veel administratie is tegen­ woordig digitaal. Je maakt het je nabestaanden enorm moei­ lijk als je daar niets voor regelt.

Als zij niet op jouw apparaten kunnen inloggen, wordt het lastig om bijvoorbeeld abonne­ menten op te zeggen of iets te doen met profielen op sociale media. Dat is de praktische kant. Er is ook een emotionele kant: digitale zaken die je niet afhandelt of sluit, blijven tot in lengte van dagen bestaan.

Je kunt je afvragen of het voor de rouwverwerking goed is dat je bijvoorbeeld ieder jaar opnieuw via Facebook wordt herinnerd aan de verjaardag van een overledene.’

49

U kunt het maar beter goed geregeld hebben!

Mocht er een moment komen waarop u zelf niet meer zorg kunt dragen voor uw hond en/of kat dan nemen wij in onze Seniorenclub de zorg voor uw huisdier(en) graag over. Wij bieden een totaal plaatje. Onze dierenambulances kunnen uw huisdier ophalen, seniorendieren kunnen een nieuw thuis vinden in ons Catshuys of in de Club en jongere dieren kunnen wij professioneel voor u herplaatsen. Dit alles kunt u vastleggen met ons en met uw notaris. U kunt Stichting Nationale Dierenzorg opnemen in uw testament om de zorg van uw huisdier(en) na uw overlijden over te nemen of als u onze stichting een warm hart toedraagt.

Bel voor een persoonlijke kennismaking met Inez de Ligt (Directeur) 070 5179 852 www.ndz.nl - www.seniorenclub.nl www.dierenambulancewassenaar.nl

Heel belangrijk dat nabestaanden weten waar ze uw wachtwoorden kunnen vinden Een ander risico, zegt Kwey, is dat nabestaanden niet bij ­digitale tegoeden kunnen, zeker als het om cryptomunten gaat. ‘Je kunt cryptomunten op verschillende manieren bewa­ ren: op het apparaat zelf, op een fysieke cryptoportemon­ nee, op een Nederlands plat­ form of op een ­internationaal platform. Met name in dat laatste geval kan het enorm lastig worden om daarbij te komen als je geen inloggege­ vens hebt. Deze platforms zijn vaak niet telefonisch bereik­ baar en inloggen is steeds beter beveiligd. Wij hebben onlangs meegemaakt dat erf­ genamen ons vroegen om een cryptotegoed met een waarde van honderdduizenden euro’s toegankelijk te maken. Dat is helaas niet gelukt. In zo’n geval staan de nabestaanden met lege handen.’

Daar moet u echt even voor gaan zitten. ‘Overlijden en nalaten zijn geen vrolijke ­onderwerpen om over te praten’, zegt Lucienne van der Geld. ‘Maar bedenk: je voor­ komt ontzettend veel gedoe voor je nabestaanden. Soms hebben mensen een lijstje met namen en adressen voor de uitvaart in hun computer staan. Het zou voor de na­ bestaanden enorm zuur zijn als ze te laat ontdekken dat sommige mensen uitgenodigd hadden moeten worden.’

Hoe ga je te werk als je je digitale ‘leven’ in kaart wilt

Hoe meer u online doet, hoe meer werk erin zit om dit allemaal in kaart te brengen.

Bedenk dat het allemaal niet in één dag af hoeft én dat u dege­ nen die na uw overlijden ach­ terblijven, er een grote dienst mee bewijst. Let op: b ­ ewaar uw uitvaartwensen altijd op een plek waar uw nabestaan­ den makkelijk bij kunnen en bespreek dat met hen.

6. DAT WAS INDERDAAD EEN STEVIGE KLUS, MAAR IK DENK DAT IK ALLES OP EEN RIJ HEB. EN NU? Nu begint het echte werk: bedenk wat u met elk van deze

accounts wilt én wat niet. In sommige gevallen is de keuze niet zo moeilijk: de meeste accounts bij webshops kunnen waarschijnlijk stopgezet wor­ den en zakelijke accounts die nodig zijn voor de afwikkeling van uw nalatenschap, moeten beschikbaar worden voor de­ gene die die afwikkeling doet.

Voor andere accounts, v ­ ooral van sociale media, is het maar net wat u wilt: moet uw LinkedIn-profiel na een paar maanden worden afge­ sloten, hoelang moeten uw tweets op X zichtbaar blijven, wat moet er met uw eigen YouTube-­kanaal gebeuren?

Het is verstandig om uw nabestaanden te betrekken bij dit denkproces. Zij moeten tenslotte na uw overlijden door met de keuzes die u maakt.

Voelen zij er bijvoorbeeld voor om uw Facebook-pagina om te zetten in een herinnerings­ pagina? Of om uw overlijden op uw eigen LinkedIn-­pagina bekend te maken? Zo ja, wanneer zou dat dan moeten?

De nieuwste technologieën bieden ook mogelijkheden waar we nog niet zo goed over hebben nagedacht: als er genoeg geluidsbestanden met uw stemgeluid online staan, is het met DeepFake-technieken mogelijk dat u ná uw dood nog ‘nieuwe’ dingen zegt tegen uw ­nabestaanden. ‘­DeepFake wordt soms al gebruikt voor rouwtherapie’, vertelt ­Lucienne van der Geld. ‘Je kunt het er met je nabestaanden over hebben of je dat wel of niet zou willen en hoe zij daar tegenaan kijken.’>>

VAN FACEBOOK TOT BITCOIN: VERGEET UW DIGITALE ERFENIS NIET

5. OKÉ, TIJD OM IETS TE REGELEN. MAAR IK HEB NOGAL WAT ACCOUNTS. HOE KOM IK ER EIGEN­ LIJK ACHTER WAT ER ALLEMAAL ONDER MIJN DIGITALE ERFENIS VALT?

brengen? Daar zijn verschil­ lende manieren voor. Handig is om een checklist te gebrui­ ken, waarvan er verschillende op internet te vinden zijn (zie kader ‘Handige websites’). Die helpen u om uw digitale erfe­ nis in de volle breedte in beeld te krijgen: welke e-mailservi­ ce(s) gebruikt u, waar slaat u bestanden op (in en/of buiten de computer), welke social media gebruikt u, hebt u abonnementen om bijvoor­ beeld muziek te luisteren of films te kijken, hebt u accounts bij webshops, supermarkten, ­datingsites? Hebt u accounts die belangrijk zijn voor de financiële afwikkeling van uw erfenis, bijvoorbeeld bij ban­ ken, verzekeraars, pensioen­ instellingen, de Belastingdienst of op een cryptoplatform?

Als u zzp’er bent: hebt u ac­ counts voor een eigen website, webshop, bij de Kamer van Koophandel?

51

Handige websites

7. GEEN MAKKELIJKE KEUZES ALLEMAAL. EN ALS WE ER EENMAAL UIT ZIJN, HOE REGEL IK DAT DAN?

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Heel belangrijk is dat uw na­ bestaanden weten waar ze uw wachtwoorden kunnen vinden.

U kunt ze op verschillende manieren bewaren. Bijvoor­ beeld op papier, in een map die uw nabestaanden weten te vinden. Werkt u het liefst met een papieren lijst? Dan is het heel belangrijk dat u heel gedisciplineerd de laatste veranderingen bijhoudt, zoals de wachtwoorden van nieuwe accounts of wachtwoorden die u hebt veranderd. Let op: voor sommige accounts hebt u een dubbele inlog nodig (‘tweefac­ torauthenticatie’). U logt dan bijvoorbeeld in met een wachtwoord én een code die naar uw telefoon of mail wordt gestuurd.

52

uw digitale erfenis. Dat kan op verschillende manieren, vertelt Robert Broek, Adviseur ICT Procesoptimalisatie en Innovatie bij KNB, de beroeps­ organisatie van notarissen. ‘Je kunt bij de notaris vastleggen dat alle wachtwoorden – bij wijze van spreken – in de gele ordner zitten die linksboven in de kast staat, maar ook hoe de nabestaanden toegang krijgen tot jouw wachtwoordmanager of jouw digitale kluis. Overi­ gens kun je ook vóór je over­ lijden al een familie-account aanmaken bij sommige grote bedrijven, zoals Apple. Maar niet iedereen wil dat anderen bij alle gegevens kunnen.’ Ook in dat geval kan een notaris uitkomst bieden, vult Lucienne van der Geld aan. ‘Mocht je niet willen dat de nabestaan­ den jouw app­geschiedenis lezen, dan kun je laten vast­ leggen dat de notaris deze wist en het apparaat terugzet naar fabrieksinstellingen. Dan erven de nabestaanden alleen het apparaat.’

Overweeg of u een d ­ igitale executeur of een sociale ­media-executeur wilt aanstel­ len. Dit is iemand die uitslui­ tend het digitale deel van uw erfenis afhandelt, of alleen de social media-accounts. Dit kan handig zijn als uw notaris hier minder ervaring mee heeft.

Bent u meer digitaal aange­ legd, dat kan een zogeheten wachtwoordmanager een goed idee zijn. Zo hebt u met één wachtwoord toegang tot al uw accounts en de bijbehorende wachtwoorden. Voorbeelden van wachtwoordmanagers zijn Dashlane, 1Password, Nord­ Pass of Keeper.

Als u ervan houdt om uw zaken digitaal te regelen, kunt u ook kiezen voor een digitale kluis. In een digitale kluis kunt u behalve wachtwoorden ook documenten bewaren, zoals notariële akten of verzeke­ ringspolissen. U kunt de nota­ ris of uw nabestaanden mach­ tigen om na uw overlijden uw digitale kluis te openen.

8. GROTE BEDRIJVEN ALS APPLE, GOOGLE EN META – VAN FACEBOOK – HEB­ BEN INMIDDELS TOCH WEL IETS GEREGELD OM HET N ­ ABESTAANDEN MAKKELIJKER TE ­M AKEN?

Een andere mogelijkheid is dat u de notaris vraagt om een rol te spelen in de afwikkeling van

Was het maar zo. Robert Broek: ‘In Europa gaan we ervan uit dat de inhoud van accounts ei­ gendom is van de g ­ ebruiker. In

Checklists om uw digitale nalatenschap in kaart te krijgen, vindt u onder meer op netwerknotarissen.nl en op dela.nl. De checklist van Dela is het meest uitgebreid.

Is uw naaste overleden en heeft hij of zij apparaten nagelaten waar u geen toe­ gang toe krijgt? De mensen achter digitallifelegacy.nl zijn hierin gespecialiseerd.

Op hun website vindt u onder meer ook tips om accounts bij LinkedIn, Facebook en Google te verwijderen of om te zetten in een herdenkingspagina.

Amerika zien de grote tech­ bedrijven zichzélf als eige­ naar. En in China – maar daar hebben we nog niet veel mee van doen – is de overheid vaak de eigenaar van gegevens.’

‘Juist grote Amerikaanse bedrijven maken het nabe­ staanden moeilijk’, zegt ook Brandon Kwey van Digital Life Legacy. ‘Ze sturen vaak aan op rechtszaken. Die lopen vaak voor de nabestaanden meestal wel goed af, maar zijn natuur­ lijk een enorme drempel.’

Des te meer reden dus om uw wachtwoorden zorgvuldig en vindbaar na te laten. Héél offi­ cieel mag u trouwens volgens de gebruikersvoorwaarden van grote techbedrijven niet inlog­ gen met het wachtwoord van iemand anders, ook al is dat degene met wie u veertig jaar getrouwd bent geweest. Kwey: ‘Wij zien dat veel mensen hier pragmatisch mee omgaan en dat techbedrijven niet snel mensen berispen. Maar het is toch goed om je ervan bewust van te zijn.’<<

Wat zegt de wet?

Er is nog nauwelijks wet­geving op het gebied van digitale erfenissen.

Daarin komt verandering.

De ­Europese Unie wil in 2025 een digitale grondwet invoeren, waarin ook iets is geregeld voor digitale nalatenschappen.

Laat ze meedoen!

Een mooi landschap, ook voor de toekomst

Samen maken we het verschil voor een kind!

Samen zorgen we ervoor

Een eerlijke kans Kijk op fondskindenhandicap.nl of neem contact op via 070-351 27 84 of nalaten@fondskindenhandicap.nl

www.nederlandscultuurlandschap.nl info@nederlandscultuurlandschap.nl | 024 684 2294

AdvertentieGoedGeregeld2023.indd 1

4-10-2023 12:05:50

STEDEN WAAR HET

SPOOKT Het is er inderdaad spookachtig. De huizen staan er nog, maar de bewoners zijn al tientallen jaren geleden vertrokken. Of ze zijn er nooit gekomen.

De wereld telt veel spooksteden. Elk met een eigen historie. Neem nu dit viertal.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Tekst Roel Smit | Beeld iStock en ANP

54

BANNACK (VS)

DE NALATENSCHAP VAN DE AMERIKAANSE GOUDKOORTS

Het westen van de Verenig­ de Staten heeft veel van ­zulke spookstadjes, het ene wat mooier bewaard ­gebleven dan het andere.

De meeste zijn erfenissen van de goudkoorts, die ­Californië en omliggen­ de staten overviel in het midden van de negentiende eeuw. Die koorts ontbrandde nadat in januari 1848 het eerste goud bij toeval in de

bergen ten oosten van San Francisco was gevonden.

Eerst ­kwamen daar vooral mensen uit de streek op af, maar al gauw kwamen de gelukszoekers van overal in het land en van over de hele wereld.

Tussen 1848 en 1856 verhuisden ruim 300.000 mensen naar Californië en werd daar ruim 340.000 kilo goud gedolven. Het was vrij letterlijk het wilde westen, want er was in dit deel van de VS hoegenaamd geen vorm van autoriteit. Geen toestemming nodig om te graven, geen toezichthou­ ders, geen belasting. Dat was nog eens een impuls voor het vrije ondernemerschap, dat Amerikanen zo graag zien. Ondernemerschap dat ten koste ging van forse milieuschade en van de oorspronkelijke indiaanse inwoners.

En de echte hausse was van korte duur. Het grote

aantal goudzoekers en het feit dat makkelijk te winnen ­goudvoorraden al snel uitge­ put raakten, zorgden ervoor dat veel gelukzoekers aan lagerwal raakten. Op een zeker moment waren het niet de goudzoekers die snel rijk werden, maar werd aan de goudkoorts het meeste verdiend door verkopers van whisky en sherry, grafstenen en natuurlijk prostituées.

Bannack werd in 1862 ­gesticht nadat ene John White goud had gevon­ den in de nabijgelegen Grass­hopper Creek. Ban­ nack, vernoemd naar de ­Bannock-indianen, was tot 1930 een redelijk bloeiend mijnwerkersstadje. Op het hoogtepunt had het circa 10.000 inwoners. Daarna begon de leegloop en in de jaren zeventig van de vorige eeuw vertrokken de laatste bewoners. In 1961 werd de stad uitgeroepen tot Natio­ nal Historic Landmark.

STEDEN WAAR HET SPOOKT

Bannack is een al meer dan vijftig jaar geleden verlaten spookstadje in het westen van de Verenigde Staten. Het ligt in Beaverhead County, Montana, om precies te zijn.

Bannack is nu vooral een toeristische ­trekpleister. Er staan nog een stuk of 60 ge­ bouwen, waarvan er vele goed bewaard zijn gebleven.

Je vindt er twee hotels, een school, een vrijmetselaars­ loge, grotendeels zonder in­ boedel, maar soms nog met behang dat van de wanden afbladdert.

55

ORADOUR-SUR-GLANE (FRANKRIJK)

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

STILLE HERINNERING AAN KOELBLOEDIGE MOORDPARTIJ

56

Een spookstadje met een gruwelijke geschiedenis is het Franse Oradoursur-­Glane, niet ver van ­Limoges. Dit dorp werd op 10 juni 1944 vrijwel volledig uitgemoord door de Duitse SS. 642 mannen, vrouwen, kinderen, zelfs een baby van acht dagen, werden het slachtoffer, waarna het dorp grotendeels werd verwoest.

Na de oorlog besloot de Franse president Charles de Gaulle dat alles moest blijven zoals de Duitsers het hadden achtergelaten.

Ter nagedachtenis aan de slachtoffers en ter herinne­ ring aan deze oorlogsmis­ daad.

Bijna 80 jaar na de moord­ partij is Oradour-sur-Glane zodoende een aangrijpende verzameling ruïnes, waar de tijd heeft stilgestaan. Deur­ bordjes herinneren waar het dorpscafé was, de bakker, de garage, de scholen. De auto van de dokter staat nog op het plein, andere uitgebrande auto’s staan nog in de garage.

Waarom hier 642 mensen koelbloedig werden ver­ moord, zal waarschijnlijk nooit met zekerheid gezegd kunnen worden. Het was in elk geval een wraakactie, mogelijk na het opblazen van een spoorbrug door het Franse verzet of na de ontvoering van een Duitse officier.

Rond half twee op zaterdag­ middag 10 juni 1944 arri­ veerde een colonne onder leiding van de toen nog maar 29-jarige SS-Sturm­ bahnführer Adolf Diekmann in Oradour. Hij liet het dorp omsingelen en de toegangs­ wegen afsluiten en voerde zijn plan razendsnel en met koele efficiency uit. Zoge­ naamd voor een routine­ matige identiteitscontrole werden alle inwoners ver­ zameld op het marktplein, waar mannen en vrouwen van elkaar werd ­gescheiden.

De mannen werden op ver­ schillende plaatsen in het dorp met machinegeweren geëxecuteerd, de vrouwen

en kinderen werden bij­ eengedreven in een kerk­ gebouw. Daar werden ze doodgeschoten of kwamen om toen de kerk in de brand was gestoken. De uitge­ brande kerk staat er nog in Oradour.

Van alle dorpsbewoners hebben slechts 30 het drama overleefd. Zij waren op dat moment ergens anders of wisten te ontsnappen. In de kerk was slechts één overlevende. Zij had gedaan of ze dood was en kon later uit een raam springen en ontsnappen. Haar beide dochters en een kleinkind bevonden zich wel onder de slachtoffers.

SS-officier Adolf Diekmann verloor minder dan drie weken later het leven bij gevechtshandelingen in Nor­ mandië. Andere militairen die betrokken waren bij de koelbloedige executies kwa­ men ervan af met – korte of langere – gevangenisstraffen.

Foto Redux Pictures

ORDOS KANGBASHI (CHINA)

MINECRAFT-STAD ZONDER MENSEN IN MONGOLIË over het algemeen veel te hoog.

Ordos Kangbashi is teke­ nend voor de situatie op de Chinese onroerendgoed­ markt, zeggen kenners. Vol­ gens het China Household Finance Survey stond een paar jaar geleden maar liefst 21 procent van de woningen in stedelijke gebieden in China leeg, zo’n 65 miljoen woningen in totaal. Dat zijn genoeg woningen om de hele bevolking van Frankrijk te huisvesten.

Voor Ordos Kangbashi gloort er overigens intussen weer enige hoop. De Chine­ se overheid heeft besloten er een aantal prestigieuze onderwijsinstellingen naar toe te verplaatsen. Dus wie daar een opleiding wil volgen, moet zich wel in de spookstad vestigen.

Foto CAMERA PRESS / Philip Gostelow

Ordos Kangbashi is een gebied van 355 v ­ ierkante ­kilometers dichtbij drie waterreservoirs. De nieu­ we groeikern zou wonin­ gen moeten opleveren voor 1 miljoen mensen.

Die megalomane plannen werden nooit gerealiseerd, maar na bijstelling biedt het ­project nog altijd plaats aan 300.000 mensen. Volgens de laatste schattingen wonen er echter maar 100.000 in Ordos Kangbashi. De meeste woningen en de fraai ont­ worpen p ­ ublieke gebouwen staan leeg. De vergelijking dringt zich op met Minecraft, het computerspel waarmee kinderen hun eigen stad kunnen bouwen.

Deze spookstad is dus niet verlaten, zoals veel spook­ steden elders in de wereld, maar na de realisering grotendeels nooit bewoond geweest. Ordos Kangbashi is het verhaal van een stad die volledig vanaf de tekentafel werd ontwikkeld, zonder echt rekening te houden met de wensen van de mensen die er zouden moeten gaan wonen.

Het idee paste prima in het plan van de Chinese over­ heid om in totaal een half miljard Chinezen van het vaak verarmde platteland te laten verhuizen naar de steden, waar meer welvaart mocht worden verwacht. Zo kwamen er tientallen nieu­ we steden in de overheids­ planning terecht. Maar veel mensen wilden hun ver­ trouwde omgeving helemaal niet verlaten. Bovendien vond men de huizenprijzen

STEDEN WAAR HET SPOOKT

In de omgeving van de Chinese stad Ordos zit veel steenkool in de bodem. Dus vond het stadsbestuur het hier (op de steppen van Mid­ den-Mongolië, 500 kilometer van Beijing) het een mooie plek voor een flinke stadsuit­ breiding. Zo ontstond het idee voor de groeikern Kangbashi.

Projectontwikkelaars gingen graag mee in de plannenma­ kerij en zo startte de bouw aan het begin van deze eeuw.

57

PRIPJAT (OEKRAÏNE)

HET REUZENRAD DAT NOOIT DRAAIDE

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

De Oekraïense stad Pripjat, niet ver van de grens met Wit-Rusland, werd in 1970 gesticht voor werknemers van de kerncentrale Tsjer­ nobyl. ‘Gezondheid voor het volk, is rijkdom voor het land’, luidde de spreuk van de nieuwe stad. Die kreeg op 26 april 1986 een wrange bijsmaak toen een van de vier reactoren van de sterk verouderde kerncentrale ontplofte.

Er werd een proef gedaan door een onervaren avond­ ploeg, waarvoor de veilig­ heidssystemen werden uitgeschakeld.

00 58

Pripjat had toen bijna 50.000 inwoners, die allen moesten vertrekken en nooit meer terugkwamen.

Niet eerder was er zo’n ernstig ongeluk gebeurd met een civiele kerncentra­ le, niet eerder waren er zoveel ­radioactieve stof­ fen tegelijk in het milieu ­terechtgekomen. In Neder­ land mochten we de spina­ zie die in volle grond was geteeld, niet meer eten. Het aantal directe slachtoffers viel mee: twee werknemers als gevolg van de ontplof­ fing, 28 reddingswerkers later aan de gevolgen van stralingsziekte. Schattingen van de aantallen slacht­offers die daarna zijn gevallen

(bijvoorbeeld als gevolg van kanker) lopen uiteen van 5.000 tot 200.000. Tsjernobyl zorgde ervoor dat de toepas­ sing van kernenergie in veel landen – waaronder Neder­ land – onbespreekbaar werd.

Pripjat is nagenoeg onaan­ getast sinds de evacuatie, inmiddels bijna 40 jaar geleden. De stad ligt in een quarantainegebied omdat er nog steeds veel radioactief materiaal aanwezig is. Alleen met een gids mag je erin. De meest beroemde beziens­ waardigheid is het pretpark met de botsauto’s en het reu­ zenrad. De kernramp vond plaats een paar dagen voor officiële opening van het pretpark. En verder geldt het nadrukkelijke advies: blijf op de paden, want in Pripjat groeit een bijzondere soort mos, die radioactieve stof­ fen opslaat. Als je erop gaat staan of tegenaan schopt, kunnen die vrijkomen.

Het gebied rond de kerncen­ trale is in 2022 korte tijd het toneel geweest van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland.

Inmiddels heeft Oekraïne het weer in handen. In de jaren daarvoor was Pripjat een belangrijk symbool van de antikernenergie-beweging en werd ze jaarlijks bezocht door honderdduizenden toeristen. <<

GEEF UW IDEALEN DOOR Wat je op school leert, is voor altijd. Een kind dat leert, is een kind met kansen. Ook u heeft waarschijnlijk veel te danken aan onderwijs. Omdat u zelf opgeleid bent of omdat u werkzaam bent of was in het onderwijs.

Edukans is dé ontwikkelingsorganisatie voor onderwijs. Wereldwijd gaan 258 miljoen kinderen en jongeren niet naar school of ze stoppen voortijdig.

Met uw nalatenschap zorgt u samen met ons voor goed onderwijs in ontwikkelingslanden.

Martine van Os, ambassadeur Edukans:

“DOOR NA TE LATEN AAN EDUKANS GEEFT U KINDEREN DE KANS VAN HUN LEVEN. EN HET GELD KOMT ECHT GOED TERECHT!” MEER INFORMATIE? GA NAAR EDUKANS.NL/NALATEN

Een toekomst zonder epilepsie

Samen in de aanval voor een toekomst zonder epilepsie Epilepsie kan iedereen overkomen. In elke fase van het leven. Soms met een duidelijke oorzaak, zoals een ongeluk of een hersenbloeding, vaker zonder duidelijke aanleiding. 200.000 mensen in Nederland ervaren zelf direct de gevolgen van epilepsie, ruim een miljoen mensen hebben een naaste met epilepsie. Per jaar overlijden 250 mensen plotsklaps door de gevolgen van een aanval. Mensen met epilepsie maar ook hun naasten moeten leven met de angst en onzekerheid.

Al 130 jaar zetten wij ons daarom in voor mensen met epilepsie. Onze EpilepsieNL Doorbraakagenda is onze focus voor de komende jaren.

Hiermee draagt elke donatie bij aan baanbrekend onderzoek en innovatie ten bate van verbetering van de kwaliteit van leven van mensen met epilepsie, en uiteindelijk genezing. Draagt u bij aan een toekomst zonder epilepsie?

0231001.EPI_Advertentie Nalaten.indd 1

Vraag de brochure aan!

Alles over nalaten aan mensen met epilepsie

epilepsie.nl/brochure-nalaten

Voor meer informatie belt u met Anita Beunder 030 634 40 63 anita@epilepsie.nl

14-11-2023 15:20

advertorial

Uw toe gift aan de wereld

Door na te laten aan Oxfam Novib

stelt u volgende generaties in staat ongelijkheid en armoede te overwinnen Door Oxfam Novib op te nemen in uw testament staat u achter mensen zoals Elizabeth Wathuti uit Kenia.

Klimaatverandering is overal ter wereld merkbaar.

Maar nergens is de impact zo groot als in Afrika.

Op haar twintigste richt Elizabeth de Green Generation Initiative op – een door jongeren geleid initiatief gericht op onderwijs, bomen kweken en planten, belangenbehartiging en klimaatactivisme.

Met giften uit nalatenschappen kan Oxfam Novib activisten zoals Elizabeth helpen om samen met de gemeenschappen in haar land manieren te vinden om de gevolgen klimaatschade op te vangen.

GRATIS BROCHURE NALATEN

Uw toe gift aan de wereld

SAMEN STRIJDEN WIJ VOOR GELIJKHEID WERELDWIJD OXFAM NOVIB IN UW TESTAMENT De Keniaanse klimaatactiviste Elizabeth Wathuti staat op tegen ongelijkheid en eist klimaatrechtvaardigheid

De handige gids geeft informatie en tips over het maken van een testament en nalaten aan Oxfam Novib.

Bestel gemakkelijk online via www.oxfamnovib.nl/nalaten of scan de QR-code met uw mobiel.

Trudy van Veen, 52 jaar getrouwd met Henk, die sinds 2001 progressieve MS heeft.

“Voor elk probleem is een oplossing, dat is mijn grond­ houding. Het geeft mijn koers aan. MS komt plotseling op je pad en alles wat daar bij hoort wordt onderdeel van je leven. Gelukkig is de ziekte bij Henk nu ‘onder controle’, maar hij heeft veel ingeleverd en dat is blijvend. Wij hebben er voor gekozen dat ik als mantelzorger hem volledig verzorg.

Mantelzorg wordt erg onderschat en is vaak onzichtbaar voor de wereld. Pas als je het zelf van dichtbij meemaakt, weet je wat je inlevert om het leven van een ander mogelijk te maken.

Vanzelfsprekend doe ik dat en met liefde. Twee keer per jaar ga ik een week weg, om er even uit te zijn. MS begint subtiel, maar verandert voortdurend. Ik vind het dapper dat Henk na overlijden hersendonor wordt. Er is een tekort aan donoren met gezonde hersenen. Als mensen hun hersenen willen doneren aan de wetenschap, moeten ze zich apart (van de donorwet) bij de Nederlandse Hersenbank registreren. Veel mensen weten dit niet.”

Help nu alstublieft door meer onderzoek mogelijk te maken!

Geef! Ga naar MSresearch.nl

Leven is ook doorgeven Wilt u ook na uw leven van betekenis zijn voor de natuur in Fryslân? Door It Fryske Gea als begunstigde in uw testament op te nemen, beschermt u de Friese natuur voor later.

Over de mogelijkheden adviseren wij u graag persoonlijk.

Ook is er een gratis brochure over nalaten beschikbaar.

Voor contact met ons secretariaat bel 0512 – 381448.

“Je weet pas in welke mate het je leven beïnvloedt als de situatie daar is…”

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

‘IN ONS TESTAMENT STAAT EEN GOED DOEL’ Een goed doel opnemen in uw testament: dat kan ook.

Steeds meer Nederlanders doen het. En ze hebben daar goed over nagedacht. Zoals Livia Dingemans en Hilke en Jack Kramer.

Livia: ‘Al mijn broers en zussen leven nog, mijn tantes zijn al in de negentig.

Dus wie weet, worden wij wel 100’, lacht ze. ‘Maar ik heb wel een paar vriendinnen verloren. En wanneer we erop uittrekken realiseer ik me steeds vaker dat er iets kan gebeuren. Dan maak ik me zorgen of onze kinderen wel weten hoe we het geregeld heb­ ben. Of ze sowieso weten waar alle spullen liggen. Dat je hierbij stil staat, heeft natuurlijk alles te maken met ouder worden. Daarom is het verstan­ dig om zaken goed vast te leggen.’

‘Momenteel zijn we bezig het testa­ ment dat we eerder opstelden “op te frissen”. Daarin willen we nu ook het Oorfonds opnemen. Onze schoonzoon vertelde over het bestaan ervan.

Hij heeft het DFNA9-gen geërfd, waardoor hij doof wordt. Dit soort doofheid manifesteert zich rond je 40e. Moet je je voorstellen. Dan sta je nog middenin in het leven, bent volop bezig met je werk, hebt opgroeiende kinderen, een druk sociaal leven. Door die doofheid raak je geïsoleerd van alles wat het bestaan zo de moeite waard maakt.’

‘Door de ziekte van onze schoonzoon zijn we ons meer gaan verdiepen in het ontstaan en de gevolgen van doofheid. Op de website en in de nieuwsbrieven van het Oorfonds staat allerlei informatie. Veel onderzoek vindt al plaats, maar er is meer nodig.

Sommige resultaten zijn hoopgevend.

Daaraan willen wij bijdragen. Voor nu en later. Omdat ook onze kleinkinde­ ren 50 procent kans hebben later doof te worden. En omdat je gehoorproble­ men helaas niet altijd kunt oplossen met een hoorapparaat.’

Tekst Barbara Schilperoort Fotografie Marcel Molle

62

H

ier, in dit dorpje op de Utrechtse Heuvelrug, hopen Livia Dingemans en haar man Diderik nog heel lang samen te kunnen blijven wonen. Hier, in dit huis met de lichte woonkamer die aan alle kanten uitkijkt op de tuin rondom, waar kippen scharrelen en vogels nestelen in de hagen.

‘ Onze kleinkinderen LIVIA hebben DINGEMANS 50 procent kans om doof te worden’

‘IN ONS TESTAMENT STAAT EEN GOED DOEL’

Livia Dingemans (77) neemt het Oorfonds op in haar testa­ment. Het Oorfonds wil wetenschappelijk onderzoek naar gehoorproblemen ­financieren en meer draagvlak voor ­gehoorproblemen creëren in de samenleving. Om ­zodoende de kwaliteit van leven van de 1,8 miljoen mensen (jong en oud) met oorproblemen te verbeteren en waar mogelijk ooraandoeningen te genezen.

63

T

oen de Tweede Wereldoorlog in Azië uitbrak, was Hilkes vader KNIL-militair. Japanse bezet­ ters dwongen hem mee te werken aan de Birmaspoorlijn, stuur­ den haar moeder en zusje naar een Jappenkamp. Iedereen ­overleefde.

‘Daarna ben ik geboren. Ik was pas een jaar toen we naar Nederland vertrokken. Op een gegeven moment wilde ik mijn geboorteland wel eens met eigen ogen zien. Jack en ik reisden naar Java, het jaar daarna naar Bali. Het voelde als thuiskomen.

Daarom zijn we geëmigreerd. Naar Bali. Tot Jacks gezondheid ons dwong terug te gaan.’

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

‘Op Bali merkten we hoe je mensen heel eenvoudig kunt helpen. In de kampong waar we woonden werkte een echtpaar als schoonmaakster en tuinman. Met hun twee kinderen bivakkeerden ze zelf op het terrein van een van hun ouders. Wij hebben ze geassisteerd bij het opbouwen van een eigen onderkomen, zorgden dat hun ziekelijke kinderen door beter voedsel gezonder werden. Zo is het begonnen.’

64

‘Eenmaal terug in Nederland zagen we een televisiespotje van het Liliane Fonds. Het spreekt ons enorm aan hoe ze kinderen en jongeren met een handicap helpen zoveel mogelijk een ­eigen bestaan op te bouwen. Ook Jack is rolstoelgebruiker. Dan merk je hoe vaak mensen je niet helemaal ­serieus nemen, je niet gelijkwaardig behandelen. Daarom werden we donateur. Bij het herzien van ons testament wilden we het Liliane Fonds opnemen als enig erfgenaam.

Ze benoemen als executeur-testa­ mentair, verantwoordelijk maken voor de hele afwikkeling van onze nalatenschap, om waardevolle spullen een goede bestemming te geven, onze woning leeg te ruimen. Iemand van het ­Lilianefonds heeft hier een hele ­ochtend zitten praten. Het bleek allemaal mogelijk.’

Alweer twaalf jaar wonen Jack en Hilke nu in het Drentse Ruinen. Aan het wasrek op het overdekte plaatsje achter hun huis hangen bontgekleur­ de ­gehaakte beschermengeltjes te drogen. Handwerken is Hilkes grote hobby. Boven staat een volle mand gebreide babykleertjes. Samen knutselden ze poppenhuizen. Alles wat ze hiervan verkopen is voor het Lilianefonds.

‘Als rolstoelgebruiker HILKE EN merk je vaak JACK KRAMER dat mensen je niet serieus nemen’

‘IN ONS TESTAMENT STAAT EEN GOED DOEL’

Hilke (73) en Jack (73) Kramer benoemen het Liliane Fonds als enig erfgenaam.

Acht van de tien kinderen met een beperking wonen in de armste delen van de wereld.

Het Liliane Fonds verbetert de levenskwaliteit en toekomstkansen van kinderen: ‘Samen met lokale partnerorganisaties maken we hun leef-, speel- en leerwereld toegankelijker en dragen we bij aan een inclusieve samenleving waarin meedoen ondanks een handicap mogelijk is.’

65

4 rondwandelingen op historische plekken Hiken door

de historie

Hiken heet het tegenwoordig, maar wij houden het nog even op wandelen… Het wordt steeds populairder.

En wat is leuker dan een wandelroute met een verhaal, een geschiedenis. Goed Geregeld selecteerde vier historische routes en wandelde op bijzondere plekken door de vaderlandse geschiedenis.

Tekst Roel Smit | Beeld Marcel Molle, Roel Smit, iStock

Wandeling

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

1

66

Wandeling

2

FLORIS DE VIJFDE EN HET MUIDERSLOT (NOORD-HOLLAND)

DE EERSTE POLITIEKE MOORD IN NEDERLAND Wandeling

3

Wandeling

4

Sommige figuren uit de vaderlandse geschiedenis kennen we allemaal van naam, maar hun betekenis voor het latere Neder­ land is niet altijd goed bekend. Neem graaf Floris de Vijfde van Holland en Zeeland. Hij is in 1296 door edelen vermoord bij ­Muiderberg. Dat is goed bekend. En – als het een beetje meezit – ook dat Gijsbrecht van Aemstel één van die edelen was. Maar wat was de precieze betekenis van Floris de Vijfde, voor zover die ruim zeven eeuwen later valt te reconstrueren? Iets om te overdenken tijdens een rondwandeling in de omgeving van het Muiderslot dat Floris een jaar of tien voor zijn dood liet bouwen en waar hij in de omgeving werd vermoord.

Nadat zijn vader Willem de Tweede was gedood in zijn strijd met de West-Friezen werd Floris al op 2-jarige leeftijd Graaf van Holland en Zeeland. Tien jaar later al werd hij officieel meer­ derjarig verklaard. Een groot deel van zijn 42-jarige leven stond in het teken van de uitbreiding van macht en invloed, een goede gewoonte onder edelen in de jaren dat Nederland een lappen­ deken was van graafschappen hertogdommen. Er waren bloedi­ ge gevechten met Kennemers en Friezen, en hij deed zelfs een vergeefse ­poging om de Schotse troon (Floris had daar een vage familieband) over te nemen. Tot zover weinig bijzonders, zeker voor die tijd. >>

Foto Marcel Molle

HIKEN DOOR DE HISTORIE

67

ng

Volgens de overlevering was Floris populair bij de gewone boeren, die tot die tijd onder de plak zaten bij de edelen, hun landheren. De boeren kregen onder andere het recht om vrij te reizen. Dat was vermoedelijk niet alleen uit menslievendheid, maar ook om onvrede onder deze groepen weg te nemen.

Zo doen bestuurders die hun macht willen ver­ groten het vaak. Het volk gaf Floris in elk geval de eretitel ‘Der Keerlen God’, de god van de ge­ wone man. Het kan ook zijn dat andere edelen Floris dit predicaat bij wijze van scheldwoord hebben opgeprikt. Feit is wel dat mede door Floris de invloed van het gewone volk toenam en de s­ teden (waar men zich immers kon gaan vestigen) ­belangrijker werden. Tijdens Floris’ regime kregen veel steden stadsrechten.

Verder heeft Floris – gedwongen door de vele watersnoden en het vaak inklinkende land – veel gedaan aan de bescherming van het lage land in Holland. Floris was de eerste die het groots aanpakte en bestaande dijken liet ver­

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

ng

Floris de Vijfde (1254-1296)

68

sterken en nieuwe dijken liet aanleggen. Floris de Vijfde stond ook aan de wieg van de eerste regionale waterbesturen in Rijnland, Schieland en Delfland, waterbesturen die we daarna hoog­ heemraadschappen of waterschappen zijn gaan noemen.

In 1296 werd Floris dus met zwaardslagen om het leven gebracht. Feitelijk de eerste p ­ olitieke moord in Nederland. Maar het verhaal van ­Floris en zijn betekenis reiken dus tot ver na zijn roemloos einde.

HOE WANDELEN? Het Muiderslot is een rijksmuseum, dat druk wordt bezocht (gratis met museumjaarkaart).

In de omgeving zijn diverse wandelingen uitge­ zet, zie bijvoorbeeld anwb.nl, grijsopreis.nl of wandelnetwerknoordholland.nl (zoekwoord ’Muiderslot’). De moeite waard is in elk geval een wandeling naar het Muiderslot met ‘pod­ walk’ over de voormalige dijk van de Zuiderzee (nu IJmeer). Deze is te vinden in de app van het tv-programma ‘Het verhaal van Nederland’.

Oortjes in, wandelen maar.

DE GREBBEBERG (UTRECHT)

Wandeling

2

Wandeling

4

400 KANSLOZE SOLDATEN LIETEN HET LEVEN Moet je altijd vechten voor je land en je vrij­ heid? Moeten soldaten zelfs een strijd voeren die niet te winnen is? Of kan een leger dan beter capituleren zonder slachtoffers te maken? Een duivels dilemma, waarover je goed kunt naden­ ken tijdens een mooie wandeling door het bos van de Grebbeberg. Hier verloren tussen 10 en 14 mei 1940 meer dan 400 Nederlandse soldaten het leven in een dappere poging de beter ge­ trainde en beter bewapende Duitse Wehrmacht te weerstaan. Ze liggen begraven op het mili­ taire ereveld, samen met nog een paar honderd ­Nederlandse soldaten die in een paar dagen strijd op andere plaatsen het leven lieten.

De Grebbeberg is eigenlijk een verzamelnaam voor drie aaneengesloten heuvels: de Laarsen­ berg, de Heimenberg en de Grebbeberg zelf. Ze is onderdeel van de Grebbelinie (die loopt van de Nederrijn tot aan het Eemmeer), waarvan de aanleg al in de achttiende eeuw is begonnen.

Militair ereveld aan de Grebbeweg

Door het onder water zetten van stukken land kon de opmars van vijandelijke legers over een breed front worden bemoeilijkt. Het stuk tussen Wageningen en de Grebbeberg was het e ­ nige punt in de verdedigingslinie dat niet onder water gezet kon worden. Kort voor de Tweede Wereldoorlog is de Grebbeberg versterkt met onder andere kazematten, een soort bunkers

Reconstructie van een loopgraaf

voor geschut. Hiervan zijn er nog enkele langs de wandelroute te vinden, evenals een later op­ nieuw geconstrueerde loopgraaf. Zoals bekend, heeft het ondanks de inzet van 10.000 soldaten, niet mogen baten. Al na een paar dagen moest het Nederlandse leger zich terugtrekken.

Vrijwel alle militaire slachtoffers liggen ­begraven op een indrukwekkend, zeer goed onderhouden ereveld. Er is ook een informatie­ centrum, waar de levensverhalen van enkele van die militairen op een kleine expositie worden verteld. Daar vlakbij ligt het bos, waar gemar­ keerde wandelingen zijn uitgezet.

HOE WANDELEN? Vanaf het parkeerterrein naast het Militaire ­ereveld aan de Grebbeweg (zeker de moeite waard om te bezoeken) zijn twee wandelroutes uitgezet. De route aan de kant van het ereveld gaat onder andere over de Laarsenberg. De route aan de andere kant van de Grebbeweg gaat over de Grebbeberg en biedt bij goed weer een mooi uitzicht over onder andere de Nederrijn en de Betuwe. www.utrechtslandschap.nl www.grebbeberg.nl

HIKEN DOOR DE HISTORIE

Midden in het gebied ligt Ouwehands Dieren­ park. Dat dateert van 1932 en heeft zijn eigen oorlogsverhaal. In de meidagen van 1940 vond het Nederlandse leger dat alle roofdieren ge­ dood moesten worden; het leger was bang dat gevaarlijke dieren zouden ontsnappen als het park onder vuur kwam te liggen. Hoewel de militairen aanboden dit klusje te willen klaren, besloot eigenaar Cornelis Ouwehand, gewapend met een jachtgeweer, zelf de zware tocht door zijn dierentuin te ondernemen. Een voor een schoot hij leeuwen, wolven, tijgers en beren af.

Bij het ijsberenver­ Kazemat uit 1940 blijf kon hij het niet over z’n hart verkrij­ gen om de ijsbeer, die net jongen had gekregen, af te schie­ ten. Hij liet de drie achter in een hok achter een betonnen muur, met een flinke voorraad voer. Na de gevechtshandelingen was er weinig meer over van de dierentuin, maar de ijsberen waren nog in leven.

69

Wandeling

1

Wandeling

2

Het Overijsselse havenstadje Hasselt gelegen aan het brede Zwarte Water

DE HEILIGE STEDE HASSELT (OVERIJSSEL)

Wandeling

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

3

70

Wandeling DEVOTIE, BOETEDOENING EN DANK

4

Wie het wist, mag het zeggen! Het Overijsselse havenstadje Hasselt (gelegen aan het brede Zwarte Water) is één van de oudste bedevaarts­ plaatsen van Nederland. En nog steeds trekt Hasselt jaarlijks enkele honderden ‘pelgrims’, die er komen om innerlijke rust te vinden, maar ook om boete te doen voor hun zonden of om hun god te danken voor genezing. Hoe dan ook, de gewoonte om naar Hasselt af te reizen dateert al van bijna 700 jaar geleden.

s­ oldatenhutten en zelfs een galg geplaatst. Pas na 1795 werden de katholieken weer gelijk­ gesteld aan de protestanten. Eind negentiende eeuw besloten zij de Heilige Stede weer in ere te herstellen. In 1893 woonden circa 1.000 pel­ grims de eerste bedevaart, de Hasselter Aflaat’, van de nieuwe tijd bij. Veertig jaar later werd op de plek van de oude kapel een nieuwe kerk gebouwd en het oude processiepark werd in ere hersteld en van een overdekt altaar voorzien.

Waarom Hasselt een bedevaartsoord werd?

Volgens de overlevering, die overigens door deskundigen ernstig in twijfel wordt getrokken, had een dronken Fries hier in 1218 met zijn bierkroes een kelk met hosties omgestoten. De hosties zouden als sterretjes geschitterd hebben.

In een latere verschijning gaf de maagd Maria opdracht om op de plaats van deze heiligschen­ nis een kapel te bouwen. En zo gebeurde.

In de veertiende eeuw viel Hasselt – net als een groot deel van het huidige Nederland – nog onder het gezag van de bisschop van Utrecht.

Deze bepaalde dat wie de kapel van Hasselt (genaamd de Heilige Stede) bezocht en een ­financiële bijdrage leverde, een aflaat kreeg.

Voor kleinere zonden zou men dan later in de hemel niet meer gestraft worden.

Sinds de jaren zestig leek de belangstelling voor Hasselt als bedevaartsoord sterk af te nemen, maar de laatste jaren is weer een opleving te zien. Wie eens een processie wil meemaken, kan op de tweede zondag na Pinksteren in Hasselt terecht.

Deze ‘deal’ met het hiernamaals maakte ­Hasselt tot een interessante bedevaartplaats in de Middeleeuwen. Het waren de eeuwen waarin iedereen een rotsvast vertrouwen had in het enige echte katholieke geloof en men een groot deel van de zin van het leven ontleende aan het voortbestaan ná de dood.

In de tweede helft van de zestiende eeuw kwam echter de reformatie en ging er ook in Hasselt een anti-katholieke wind waaien. De kapel werd afgebroken door het calvinistische stadsbestuur en om te voorkomen dat mensen op de knieën in gebed zouden gaan of een rondgang zou­ den willen maken, werden op het terrein van de Heilige Stede privaten (openbare toiletten),

HOE WANDELEN? Een stadswandeling van een paar ­kilometer (voert langs zeven bezienswaar­ digheden (voorzien van QR-code), die het verhaal vertellen van de Heilige Stede Hasselt. Begin bij het oude Stadhuis in het centrum. De weg wijst zich vanzelf.

Voor wie echt wil doorstappen, is het Christoffelpad, bestaande uit twee Heilige Stede etappes van respectie­ velijk 25 en 20 kilo­ meter. Het voert vanuit de Grote Kerk van Has­ selt (waar een muurschildering te zien is van beschermheilige Christoffel) naar Zwartsluis, Vollenhove en Genemuiden en dan weer terug naar Hasselt. Onderweg is er alle aandacht voor religieuze symbolen en mystieke plekken.

Meer informatie via de QR-code.

Wandeling

2

Het hoofdgebouw van bedelaarskolonie De Ommerschans in de 19e eeuw

BEDELAARSKOLONIE DE OMMERSCHANS (OVERIJSSEL)

Wandeling

4

TEGEN ZEDELOOSHEID, LUIHEID EN BRUTALITEIT Hij had ongetwijfeld goede bedoelingen, ­generaal Johannes van den Bosch, die in 1818 de Maatschappij van Weldadigheid oprichtte.

Het was een tijd dat de helft van de Nederland­ se bevolking onder de armoedegrens (van die tijd!) leefde. Van den Bosch wilde daaraan een einde maken door met steun van koning Willem I landbouwkoloniën te stichten. De restanten daarvan zijn nog goed zichtbaar in NoordNederland (Frederiksoord, ­Wilhelminaoord, Boschoord en Willemsoord). Plekken waar mensen aan de onderkant van de samenleving de gelegenheid kregen een nieuw bestaan op te bouwen.

Van deze bedelaarskolonie is nu in het land­ schap niet veel meer terug te vinden. Het terrein is grotendeels in beslag genomen door een bos van imposante omvang. Destijds stond hier het hoofdgebouw, dat – zeker voor die tijd – enorm was. Een twee verdiepingen tellend vierkant kazernegebouw met een grote bin­ nenplaats en blinde buitenmuren van 100 tot 120 meter lang. Dit gebouw was bedoeld voor 1.200 tot 1.500 personen, die in dertig zalen werden ondergebracht; de mannen gescheiden van de vrouwen. In de eerste jaren werden er mensen geplaatst die zich schuldig hadden gemaakt aan zedeloosheid, luiheid of brutaliteit en asociale gezinnen. Toen bleek dat daarmee de kolonie niet vol kwam, besloot de overheid in 1823 een premie uit te loven voor iedere bede­ laar die naar de schans werd gezonden. Vanaf

Wie kon, moest werken. De beloning daarvoor was 1,50 gulden per week, waarvan 1 gulden werd ingehouden voor kost en werkkleding. De overige 50 cent werd uitbetaald in munten die alleen te besteden waren in de winkel van het gesticht. Wie niet in staat was om te werken, werd gekort op de uitkering; wie extra werk kon verzetten, had de mogelijkheid om meer te ­verdienen. Wie meer dan voldoende had ge­ spaard, kon in aanmerking komen om ont­slagen te worden. In 1859 werd het bedelaarsoord overgedragen aan de Staat en in 1890 werd het gesloten.

Van het bestaan ervan zijn in het landschap nog enkele stille getuigen: een kleine begraafplaats met stenen kruizen en het graf van de familie Moll (Petrus Moll was de fabrieksbaas van het bedelaarsgesticht). De bijna 5.500 bedelaars die in de negentiende eeuw in De Ommerschans zijn overleden en van wie de meeste in linnen zakken ter aarde zijn besteld, hebben een ano­ niem graf in het huidige bosgebied.

HIKEN DOOR DE HISTORIE

Dat was althans het idee. In de praktijk bleek de samenleving minder ‘maakbaar’ dan Van Bosch dacht. De ‘kolonisten’ bleken zelden te beschikken over het talent en de kracht om vrije boeren te worden. Het regime werd al gauw een stuk minder menselijk. Daarnaast kwamen er onvrije koloniën, zoals Veenhuizen en De Ommerschans, vooral bedoeld om bedelaars op te sluiten en weer in het gareel te brengen. Met name De Ommerschans (niet ver van Ommen) was grootschalig en gevreesd.

die tijd zat het gesticht tjokvol; er verbleven vaak meer dan 2.000 personen.

HOE WANDELEN? Wie geïnteresseerd is in De­­Ommerschans kan deelnemen aan de maandelijkse rond­ wandelingen (met gids) van de Vereniging De Ommerschans (anderhalf uur). Zie de ­website ­ommerschans.nl.

Wie eens wil kijken bij de andere Koloniën van Weldadigheid, kan bijvoorbeeld via de app ‘Het Verhaal van Nederland’ (bij het gelijknamige tv-programma) rond Veen­ huizen de (door een ‘pod­ walk’ begeleide) wandeling ‘Een beter mens’ maken.

Interessant is ook het boek­ je ‘Weldadig wandelen’ van Wim Huijser en Rob Wolfs met acht wandelingen door de koloniën.<<

Begraafplaats voor medewerkers De Ommerschans

71

De KunSt van het dooRgeven VolgenS Helen van deR meIJ-tcheng en LoRenz van deR meIJ

Lorenz: ‘Kunst hoort bij ons leven. Ik ben ermee opgegroeid. Al vanaf kleins af aan is de afdeling 19e eeuw een plek waar ik heel graag ben. En die ik vandaag de dag dus ook heel graag steun en ondersteun’. Helen: ‘Het Rijksmuseum is het belangrijkste huis van Nederland. Kunst wordt hier zeer goed geconserveerd. Vandaar dat wij graag objecten schenken. Zo kan het museum blijven ontwikkelen. En leeft de kunst voor altijd voort.’

InfoRmatIe oveR SchenKen en nalaten: RIJKSmuSeum.nl/Steun of vIa 020 6747 000

FOUNDER

HOOFDSPONSOREN

Perspectief door uw nalatenschap Helder water uit de kraan, het lijkt vaak zo vanzelfsprekend. Maar in Shalla, een kurkdroog gebied in Ethiopië, lopen inwoners soms tientallen kilometers voor een jerrycan drinkwater. Is schoon water op of onbetaalbaar? Modderwater uit een poel is het alternatief.

Met de inwoners en onder meer lokale waterschappen werkt Woord en Daad aan een drinkwatersysteem dat voor een klein bedrag schoon water biedt. Door training van 120 ondernemers kan het systeem ook onderhouden worden. Momenteel zijn we vergevorderd: blijvende toegang tot schoon drinkwater voor 39.000 inwoners is dichtbij. Zoals in Ethiopië werken we wereldwijd via diverse projecten aan duurzame verandering. Via uw nalatenschap kunt u hier aan bijdragen!

Wilt u hierover doorpraten?

Neem gerust contact met mij op. U bent vrij om zelf een bestemming te kiezen. Graag hoor ik waar u warm voor loopt.

Gerwin van Muijlwijk - Relatiebeheerder Particulieren g.vanmuijlwijk@woordendaad.nl of 0183 611 800.

Samen met u zetten we ons werk voort!

Kijk voor meer informatie op: woordendaad.nl/schenkingen

NALATEN NALATEN VOOR VOOR EEN EEN WERELD WERELD ZONDER ZONDER TBC TBC

“Op mijn 21e werd “Op mijn mijn 21e 21e werd werd “Op “Opdat mijn 21e werd had” duidelijk ik long-TBC duidelijk dat dat ik ik long-TBC long-TBC had” had” duidelijk duidelijk datEllen ik long-TBC vertelt Lemson.had” vertelt Ellen Ellen Lemson. vertelt vertelt Ellen Lemson.

Lemson.

Wilt u ons persoonlijk spreken?

Wilt u ons persoonlijk spreken?

Wilt persoonlijk Ik stauuons graag te woord.spreken?

Ik sta u graag te woord.

Ik sta u graag te woord.

070-416 7220 of per mail 070-416 7220 070-416 7220 of of per per mail mail via: janice.head@kncvtbc.org via: janice.head@kncvtbc.org via: janice.head@kncvtbc.org www.kncvtbc.org/nalaten www.kncvtbc.org/nalaten www.kncvtbc.org/nalaten

Elke Elke dag dag sterven sterven wereldwijd wereldwijd ruim ruim 4.000 4.000 mensen mensen aan aan tuberculose tuberculose Elke dag sterven wereldwijd ruim 4.000 mensen aan tuberculose (TBC).

(TBC). Onnodig, Onnodig, want want TBC TBC is is te te genezen. genezen. In In Nederland Nederland is is de de ziekte ziekte inmiddels goed onder controle, maar was rond de Tweede inmiddels goed goed onder onder controle, controle, maar maar was was rond rond de de Tweede Tweede inmiddels Wereldoorlog Wereldoorlog nog nog volksziekte volksziekte nummer nummer 1.

1.

“Op mijn 21e werd duidelijk dat “Op mijn werd duidelijk dat “Op mijn 21e 21e werd duidelijk ik long-TBC had” vertelt Ellendat ik long-TBC had” vertelt Ellen ik long-TBC had” vertelt Ellen Lemson. Ik was al een jaar ziek Lemson.

Ik al Lemson.

Ik was wasvastgesteld. al een een jaar jaar ziek ziek toen het werd Voortoen het het werd werd vastgesteld. vastgesteld. VoorVoortoen al vanwege het hoesten, pijn op al vanwege het hoesten, pijn op al vanwege het hoesten, pijn mijn rug en de bulten op mijnop mijn rug en de bulten op mijn mijn rug en debezocht bulten op mijn scheenbenen ik diverse scheenbenen bezocht ik diverse scheenbenen bezocht ik helaas diverse malen de huisarts, maar malen huisarts, maar helaas malen de demijn huisarts, maar helaas werden klachten niet onderwerden mijn klachten niet onderwerden mijn klachten niet onderkend. Direct na de diagnose ben kend.

Direct na de diagnose kend. Direct na de diagnose ben ben

ik opgenomen in een sanatorium ik in sanatorium ik opgenomen opgenomen in een een in Scheveningen.

Dat sanatorium was niet in Scheveningen.

Dat was niet in Scheveningen.

Dat fijn. Na vier maanden was was niet ik niet fijn.

Na vier maanden was fijn.

Na vier maanden was ik ikikniet niet meer besmettelijk en mocht meer besmettelijk besmettelijk en en mocht mocht ik ik meer thuis verder kuren. Door mijn thuis kuren.

Door mijn thuis verder verder kuren.

Door mijn ervaring besef ik hoe belangrijk ervaring besef ik hoe belangrijk ervaring ik hoe belangrijk het is datbesef iedereen met TBC het dat met TBC het is isgoede dat iedereen iedereen TBC een diagnosemet krijgt en een goede diagnose krijgt een goede wordt. diagnose krijgt en enheeft behandeld Iedereen behandeld wordt.

Iedereen heeft behandeld Iedereen heeft recht om tewordt. genezen.

Daarom recht om te genezen.

Daarom recht om te genezen. Daarom

neem ik KNCV Tuberculoseneem ik Tuberculoseneem op ik KNCV KNCV fonds in mijnTuberculosetestament.” fonds fonds op op in in mijn mijn testament.” testament.”

KNCV Tuberculosefonds zet KNCV Tuberculosefonds Tuberculosefonds zet KNCV zich al 120 jaar in om TBCzette zich al 120 jaar om zich al 120 jaar in inTBC-experts om TBC TBC te te bestrijden. Onze bestrijden.

Onze TBC-experts bestrijden.

Onze TBC-experts gelden als dé internationale gelden als internationale gelden als dé dé specialisten opinternationale dit gebied en specialisten op en specialisten op dit dit gebied gebied wij blijven investeren in deen wij blijven investeren in de wij blijven investeren in de juiste testmethodes en beste juiste en beste juiste testmethodes testmethodes en patiënt. beste behandeling voor elke behandeling voor voor elke elke patiënt. patiënt. behandeling Dankzij de steun uit uw nalatenDankzij de uit uw Dankzij de steun steun uw nalatennalatenschap maken we uit samen van schap maken we samen van schapoveral maken samen van TBC terwe wereld een TBC overal ter wereld een TBC overal ter wereld een ziekte van vroeger. ziekte ziekte van van vroeger. vroeger.

8 VRAGEN EN ANTWOORDEN

Erfgenaam onbekend:

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

wat gebeurt er dan?

Tekst Dorine van Kesteren Beeld iStock

74

Een nalatenschap wordt pas verdeeld als álle erfgenamen bekend zijn

Sommige mensen sterven zonder naaste verwanten achter te laten. Of ze hadden al tientallen jaren geen contact meer met hun familie. Of hun familieleden zijn ongemerkt uitgezwermd over de hele wereld. Dan komt het voor dat niemand zich meldt voor de nalatenschap. Wat dan? Acht vragen en antwoorden over het zoeken naar verre, onbekende erfgenamen.

1. WAAROM MOETEN ON­ BEKENDE ERFGENAMEN WORDEN OPGESPOORD?

2. HOE GAAT DE ­Z OEKTOCHT NAAR ERF­ GENAMEN IN Z’N WERK? De notaris kijkt eerst of er een testament is. In Nederland is daar een centraal register

stand en archieven van ge­ meenten.

3. WELKE HULPTROEPEN KAN DE NOTARIS INSCHAKELEN? Als mensen steeds maar kort ergens hebben gewoond, dan moet de notaris voortdu­ rend een andere gemeente aanschrijven. Van Iperen: ‘Dat is bewerkelijk, zeker als er veel erfgenamen zijn.

Daarom leggen wij dit soort zaken doorgaans in één keer neer bij het Centrum voor ­Familiegeschiedenis in Den Haag, voorheen het Centraal Bureau voor de Genealogie.

Dat doen we ook met zaken waar we geen enkel aankno­ pingspunt hebben.’

De onderzoekers van dit centrum hebben toegang tot het Nationaal Register Over­ ledenen; op papier voor alle tussen 1939 en 1994 overleden Nederlanders en digitaal voor de overledenen van latere datum. In dit register is allerlei informatie te vinden over de gezinssituatie van deze men­ sen. Daarnaast beschikt het centrum over een uitgebreide – deels digitale – bibliotheek met stambomen, familienamen, -wapens en -advertenties.>>

ERFGENAAM ONBEKEND: WAT GEBEURT ER DAN?

Simpel: een nalatenschap kan pas worden verdeeld als álle erfgenamen bekend zijn. Het is vervelend als een nalaten­ schap onbeheerd blijft. De erfgenamen krijgen dan niet wat hun toekomt, een koop­ woning kan niet worden verkocht en eventuele schul­ den bij de Belastingdienst, de woningcorporatie, de bank of de uitvaartonderneming blijven openstaan. Het is de taak van de notaris om te onderzoeken welke mensen aanspraak kunnen maken op de erfenis. Doorgaans staat dit in het testament van de over­ ledene. Als er geen testament is, dan bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. Dat zijn eerst de partner en (klein)kinderen, daarna ouders, broers, zussen en hun kinderen en daarna (over)grootouders en hun na­ zaten. Kortom, de cirkel wordt steeds ruimer getrokken.

voor, in het buitenland gaat dit vaak via de rechtbank. Is er geen testament? Dan moet de stamboom in kaart gebracht worden om te ontdekken wie de wettelijke erfgenamen zijn.

Dit is het eenvoudigste als de overledene (klein)kinderen of andere nabije verwanten had.

Het wordt ingewikkelder als iemand ogenschijnlijk alleen op de wereld was. Stel dat de erflater geen partner en kinde­ ren had, zijn overleden ouders enig kind waren en z’n kinder­ loze broer ook niet meer leeft?

‘Dan reconstrueren we de stamboom’, zegt Daniële van Iperen, notaris bij Ellens & Lentze Notariaat in Den Haag.

‘We gaan steeds een generatie terug en daarna via hun na­ zaten weer naar beneden. We gaan tot aan familieleden in de zesde graad; kleinkinderen van oudooms en -tantes zijn de uiterste wettelijke erfgenamen.’

Na de vraag wie de erfgena­ men zijn, volgt de vraag waar zij zijn. Dit speelt ook als een erflater wel nabije familie­leden had, maar hen nooit meer sprak en niemand enig idee heeft waar zij uithangen. De notaris begint deze zoektocht bij de basisregistratie p ­ ersonen en de afdelingen burgerlijke

75

Cultuur als erfenis Als cultuur en natuur u lief zijn, kunt u er ook na leven aan bijdragen met uw nalatenschap.

Het Cultuurfonds begeleidt en adviseert bij het organiseren van cultuur als erfenis.

Ga naar www.cultuurfonds.nl/nalaten voor meer informatie of om de brochure Cultuur als erfenis aan te vragen.

WAT GAAT U STRAKS STEUNEN?

4. WAT ALS ERFGENAMEN ZIJN GEËMIGREERD? Het kan gebeuren dat erfge­ namen zijn geëmigreerd. Dat deden ze zelf of misschien hebben hun voorouders ons land al jaren geleden vaarwel­ gezegd. ‘In de decennia na de Tweede Wereldoorlog zijn tal­ loze Nederlanders vertrokken naar Noord-Amerika, Canada, Nieuw-Zeeland en Australië’, zegt Van Iperen. Bij buiten­ landse avonturen loopt het

met een paar telefoontjes een eind komen.’ Aan het benade­ ren van instanties in het bui­ tenland waagt zij zich meestal niet. ‘Dat is een aparte tak van sport. Lang niet overal zijn de openbare registers op orde en de procedures zijn in ieder land anders.’

Dan kan een particulier onder­ zoeker als Klaas Zondervan op het toneel verschijnen. Deze erfrechtelijk genealoog, be­

op testamenten, registers en archieven van gemeenten en rechtbanken, overdrachtsakten van onroerend goed, kerkelijke registers en fiscale bronnen.

‘Alles wat we doen is legaal, maar af en toe moeten we ­creatieve wegen ­bewandelen.’

Het werk is overal anders, beaamt hij. ‘Zo kennen En­ geland, Canada, ­Australië en Nieuw-Zeeland geen be­ volkingsregister. Om daar te weten te komen of mensen

spoor vaak ook dood voor het Centrum voor Familiegeschie­ denis. ‘Dan horen wij bijvoor­ beeld: meneer heeft in 1953 het stoomschip naar Jakarta genomen – en dat is alles wat we weten.’

Op zulke momenten ontwaakt de innerlijke Sherlock Holmes in Van Iperen en haar collega’s.

Vanachter hun bureau starten zij een digitale recherche. ‘Via Google, Facebook en LinkedIn is veel informatie te vinden over waar mensen wonen en werken. Soms kun je daarna

kend van het televisieprogram­ ma De Erfgenaam op RTL4, wordt ingeschakeld door no­ tarissen om overal ter wereld erfgenamen op te sporen. ‘In Australië, Engeland en Duits­ land doen wij al het zoekwerk zelf’, zegt Zondervan. ‘Elders werken we samen met lokale onderzoekers. Dat zijn mensen met een geschiedkundige of juridische achtergrond, die de taal spreken en weten waar ze moeten zijn.’

Zondervan en zijn onder­ zoekers gaan onder meer af

kinderen hadden, checken we bijvoorbeeld of ze ooit kinder­ bijslag hebben ontvangen.’

5. WEGEN DE KOSTEN VAN ZO’N ZOEKTOCHT WEL OP TEGEN DE ­B ATEN? Een zoektocht van jaren is uitzonderlijk, maar een paar maanden ben je zo kwijt. En alle uren van de notaris en/ of de particuliere onderzoeker moeten natuurlijk wel betaald worden. In landen waar je ­verplicht naar de rechtbank >>

ERFGENAAM ONBEKEND: WAT GEBEURT ER DAN?

‘ Via Google, Facebook en LinkedIn is veel informatie te vinden over waar mensen wonen en werken’

77

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Sommige mensen denken dat het een grap is als ze uit het niets worden benaderd door een notaris of onderzoeker

78

moet om erfgenamen op te sporen, zoals de Verenigde Staten, kunnen ook de advo­ caatkosten behoorlijk oplopen.

‘De kosten zijn geen probleem als de erfenis substantieel is, maar dat is lang niet altijd zo’, zegt Van Iperen. ‘In een nala­ tenschap met weinig vermogen is de grens van de speurtocht eerder bereikt dan als het om veel vermogen gaat.’

Volgens Zondervan hebben erfgenamen soms simpelweg geen keuze. ‘Bijvoorbeeld als zij een verklaring van erfrecht nodig hebben om toegang te krijgen tot de ­bankrekeningen van de overledene. In die verklaring staat wie de erfge­ namen zijn. Zolang dit nog niet duidelijk is, kan de notaris de verklaring niet opstellen.’ Hij komt ook mensen tegen bij wie het om het principe gaat. ‘Die willen het gewoon uitgezocht hebben.’

6. WANNEER LUIDT DE CONCLUSIE DAT DE ­E RFGENAAM ONVIND­ BAAR IS? Het komt voor dat mensen on­ danks alle inspanningen niet te traceren zijn. Als de notaris kan aantonen dat hij al het redelijke heeft gedaan om hen te vinden, mogen de overige erfgenamen beginnen met de afwikkeling van de nalaten­ schap. Zondervan: ‘Ik lever verslagen aan van alles wat wij en onze lokale onderzoekers in het werk hebben gesteld. De uiteindelijke conclusie is aan de notaris.’ De notaris stort het erfdeel van de onvindbare erf­ gena(a)m(en) vervolgens in de consignatiekas van het minis­ terie van Financiën. Daar blijft

het twintig jaar staan – voor het geval er toch nog iemand opduikt.

Overigens lopen ook gemeen­ ten, woningcorporaties en de Belastingdienst weleens aan tegen een onbeheerde nalaten­ schap. Die brengen ze dan on­ der bij het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Dat is een onderdeel van het ministerie van Binnen­ landse Zaken dat onbeheerde nalatenschappen afhandelt.

In 2022 werden er bij het RVB meer dan 2.200 onbeheerde nalatenschappen gemeld. Als het RVB vastloopt, dan wordt het geld ook gestort in de consignatiekas. Die kas bevat inmiddels miljoenen euro’s.

7. ERFGENAAM ­G EVONDEN, EN DAN? Sommige mensen denken dat het een grap is als ze uit het niets worden benaderd door een notaris of onderzoeker.

Of dat ze dreigen te w ­ orden opgelicht. ‘Bellen of een brief schrijven is beter dan mailen, om de schijn van de bekende frauduleuze mails te ­vermijden’, merkt Van Iperen.

Andere kersverse erfgenamen zitten er helemaal niet op te wachten. Zeker niet als ze het bedrag met velen moeten delen. ‘Ik heb weleens 125 erf­ genamen in één nalatenschap gehad. Toen kwam het neer op een paar tientjes per persoon.’

Eenvoudigweg zeggen dat je er geen zin hebt, is niet genoeg.

Met het verwerpen van een ­erfenis gaat namelijk een procedure bij de rechtbank ­gepaard. Niets laten horen, is in ieder geval geen aanrader.

‘Dan houd je de afwikkeling tegen.’

8. DE MORAAL VAN HET VERHAAL? Hoe dol Van Iperen en Zon­ dervan ook zijn op het bete­ re speurwerk, hun advies is duidelijk: maak een testament.

Ten eerste omdat je daardoor zélf bepaalt wie je erfgena­ men zijn. Zo voorkom je dat je erfenis eindigt bij heel verre familieleden, die je niet of nauwelijks kent. Ten tweede omdat dit een hoop uitzoekerij en vertraging scheelt. De no­ taris zorgt dat de erfgenamen compleet met naam en geboor­ tedatum worden vermeld. Het kan natuurlijk ook geen kwaad om zelf een lijstje met namen, adressen en overige contact­ gegevens bij te houden (en regelmatig te actualiseren).

Verder is het verstandig in het testament een executeur te be­ noemen. Dat is een familielid, kennis of notaris die de leiding krijgt bij de afwikkeling van de nalatenschap. Als er een executeur is, dan kan de af­ wikkeling van start gaan en de omvang van de nalatenschap in kaart worden gebracht, of alle erfgenamen nu zijn gevon­ den of niet. Zonder executeur moeten álle erfgenamen – dus ook de verre en onvindbare – gezamenlijk beslissen over iedere actie en blijft de erfenis tot die tijd onbeheerd. Dit is alleen anders als de rechtbank op verzoek van nabestaanden of schuldeisers een zogeheten vereffenaar aanstelt die de nalatenschap mag gaan afwik­ kelen. <<

Ook mevrouw Boer geeft uit liefde voor morgen.

Een wereld zonder kanker Kunt u zich dat voorstellen?

Het is onze droom en ambitie.

Elke dag werken wij hieraan.

Een gift uit een nalatenschap is een bijzondere manier om hieraan bij te dragen.

In onze Gids over nalaten leest u stap voor stap hoe u uw nalatenschap makkelijk kunt regelen. En hoe u kunt bijdragen aan onze misse met de mooiste gift die u kunt geven aan toekomstige generaties. Het is geven uit liefde voor morgen.

Vraag vandaag nog vrijblijvend de gids aan door de bovenstaande QR-code te scannen met uw telefoon.

Voor meer informatie ga naar wkof.nl/nalaten of bel naar 020 344 95 95. Wij informeren u graag verder.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

HET VERHAAL ACHTER NAMEN DIE WE ALLEMAAL KENNEN

De uitdrukkingen kennen we allemaal, maar welke persoon zit erachter? Wie was Jantje van Leiden, wie was Bartjens, welke Brugman kon zo goed praten en heeft (de kop van) Jut echt bestaan?

Wie was dat eigenlijk?

Tekst Roel Smit

80

Het afgietsel van het echte hoofd van Jut is bewaard gebleven (DE KOP VAN) JUT

Hendrik Jacobus Jut

Christina Goedvolk

Om met dat laatste te beginnen: Jut heeft echt bestaan. Hendrik ­Jacobus Jut (1851-1878) was een kelner uit Den Haag, die in 1876 werd veroordeeld wegens een dubbele moord. Hendrik Jut had een relatie met Christina Goedvolk, die in 1872 korte tijd werkte bij een rijke weduwe. Toen het paar in geldproblemen kwam en Christina bovendien nog zwanger was geraakt, besloten de twee de weduwe te beroven. Dat gebeurde op 13 december 1872, waarbij Jut niet alleen de weduwe, maar ook haar dienstbode met messteken vermoordde.

De buit bestond uit kostbaarheden, effecten en geld.

Pas enkele jaren later slaagde de politie erin Jut en zijn vrouw te arresteren. Christina Goedvolk werd veroordeeld tot twaalf jaar tuchthuis. Hendrik Jut kreeg levenslang. Veel mensen vonden dat niet genoeg, maar de doodstraf was kort daarvoor in Nederland afgeschaft.

Uit angst voor een lynchpartij werd Jut overgebracht naar een straf­ gevangenis in Leeuwarden, waar hij twee jaar later overleed.

Een kermisklant maakte van de volkswoede gebruik door een ­bestaande attractie Tête de Turc (Turks hoofd) een nieuwe naam te geven: kop-van-jut. De attractie is nog steeds op veel kermissen te vinden en de uitdrukking ‘de kop van Jut zijn’ (de zondebok zijn) heeft al vele jaren een plek in ons woordenboek.

Wie trouwens Jut’s echte kop eens wil zien, kan terecht in het ­Groningse Universiteitsmuseum. Daar staat een afgietsel van het ech­ te hoofd van Hendrik Jut, waarschijnlijk gemaakt op zijn sterfbed.

Jan van Leiden, voluit Johan Beukelszn van Leiden (1509-1536) was een voorman van de religieuze beweging van de wederdopers.

Zij ­vonden, anders dan andere protestanten tijdens de reformatie, dat alleen volwassenen gedoopt mochten worden.

De beweging (die gezien kan worden als voorloper van onder ­andere de baptisten) beleefde een hoogtepunt in de jaren dertig van de zestiende eeuw. De wederdopers waren er toen van overtuigd dat de wereld snel zijn einde naderde en dat een nieuw tijdperk zou begin­ nen. In het Duitse Münster kreeg Jan van Leiden de meerderheid van de gemeenteraad achter zich en kon hij het ‘koninkrijk Sion’ oprichten. Samen met een raad van twaalf ‘apostelen’ schijnt hij een ­schrikbewind te hebben uitgeoefend, dat elk verzet bloedig de kop indrukte. Alle boeken, behalve de bijbel, werden verbrand. Geld werd afgeschaft en polygamie de gewoonte. Jan van Leiden gaf zelf het goede voorbeeld. Hij had volgens de overlevering 17 vrouwen, van wie hij er overigens eentje publiekelijk onthoofd zou hebben omdat ze hem wilde verlaten.

In 1535 maakten vijandelijke troepen van de bisschop en de graaf van Hessen een einde aan Van Leiden’s koninkrijkje. Een half jaar later, begin 1536, werd hij samen met een andere wederdoper gemarteld en terechtgesteld. Beide lichamen werden (totdat ze in enkele ­tientallen jaren volkomen waren vergaan) in ijzeren kooien opgehangen aan een kerktoren in Münster. Die kooien zijn overigens nog steeds te ­bekijken.>>

WIE WAS DAT EIGENLIJK?

JANTJE VAN LEIDEN

Johan Beukelszn van Leiden 81

Israël David Kiek

Zich ergens met een jantje-van-leiden vanaf maken betekent dat je ergens niet je best op doet. Tijdgenoten van Jan van Leiden noem­ den hem sluw en niet oprecht en vonden dat hij vaak loze praatjes verkocht. Door de slechte reputatie van Jan ontstond in de zeventien­ de eeuw het gezegde ‘het afleggen met Jan van Leyen’. Dit betekende zich ergens met een mooi praatje van afmaken.

HET KIEKJE

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Niet veel mensen zullen weten dat het ‘kiekje’, de snel genomen foto, zijn naam te danken heeft aan een echte fotograaf: Israël David Kiek (1811-1899). Misschien kunnen we hem beter een fotopionier ­noemen, want hij was actief in de beginjaren van de fotografie. De jood Kiek, die eerst meubelmaker en slager was en later een sigaren­ winkel had, begon pas op latere leeftijd te fotograferen. Fotograaf was in die tijd een veel voorkomend beroep in joodse families, omdat men zich dan vrij kon vestigen. Het bedrijf van Israël Kiek (en zijn zoons) werd voor het eerst vermeld in 1858: ‘portraiteurs’ noemden ze zich.

Kiek maakte uiteenlopende soorten portretten, maar heeft in Leiden (waar zijn bedrijf gevestigd was) vooral bekendheid gekregen door zijn groepsfoto’s van studenten: in een dakgoot, op een keukentrap of gewoon gekke bekken trekkend. Vlot gemaakte prentjes die vaak diep in de nacht waren gemaakt en waarbij de fotomodellen vaak zwaar beneveld waren. Israël David Kiek overleed op 14 mei 1899 in Leiden; vier van zijn vijf zonen werden ook fotograaf.

De gemeente Leiden heeft in 1990 een monument voor Kiek laten maken. Het werd een driepoot van roestvrij staal met daarop een ­camerakast van hetzelfde materiaal. Het monument biedt uitzicht op de Rijnsburgersingel, de plaats waar Kiek waarschijnlijk zijn bedrijf had.

(PRATEN ALS) BRUGMAN

Johannes Brugman 82

Praten kon hij zeker, het was zijn werk of beter nog: zijn roeping.

Johannes Brugman (1400-1473) was lid van de kloosterorde van de franciscanen, ook wel de minderbroeders genoemd. Zij waren volgelingen van Franciscus van Assisi en wilden Christus volgen door zelf in pure armoede te leven. De groep waartoe Johannes Brugman behoorde verzette zich ook sterk tegen de rijkdom van de kloosters van die dagen.

Brugman was lector in de theologie en sloot zich aan bij een groep monniken die in Amsterdam een nieuw klooster wilden stichten. Vol­ gens de overlevering hield Brugman hiervoor een paar vurige preken, waarna Filips de Goede zijn toestemming gaf voor de bouw. Brugman is verder vooral bekend van zijn reizen, waarmee hij veel mensen al predikend probeerde te overtuigen om een eenvoudig christelijk leven te leiden. Terugkerende thema’s in Brugmans preken waren: gokzucht, zondagsontheiliging, burgeroorlogen en steekpartijen op de kermis. In Kampen preekte Brugman in 1455 vanaf het bordes van de stad maar liefst vijf uur achter elkaar.

Volgens taalkundigen is ‘praten als Brugman’ (veel en met grote over­ tuigingskracht praten) al een vaste Nederlandse zegswijze sinds de zestiende eeuw. >>

Uw vermogen om

onafhankelijk te maken Ook als u er niet meer bent, hebt u het vermogen om thuis te geven. Hoe groot of hoe klein dit vermogen ook is, uw nalatenschap maakt een groot verschil voor mensen zonder thuis in Nederland.

Wilt u meer weten?

Lees alles over thuisgeven en onze projecten die omzien naar mensen zonder thuis in Nederland.

Vraag de brochure gratis en geheel vrijblijvend aan via: kansfonds.nl/nalaten

h

Thuisgeven Uw nalatenschap helpt Kansfonds thuis te geven. Thuisgeven door jongeren die dak- en thuisloos zijn veilig onderdak te geven. Of door jonge moeders te helpen onafhankelijk te zijn. Zo helpt u mensen zoals Jessie. Zij belandde op straat. Geen huis, geen geld en geen werk. Het project Lumens bood haar de nodige ondersteuning om behalve een huis ook een diploma en een baan te bemachtigen.

Uw nalatenschap helpt Kansfonds dit soort projecten mogelijk te maken. Want iedereen verdient een thuis: een dak boven je hoofd, voldoende geld om van te leven, en het diepe besef dat je erbij hoort.

Nalaten U hebt ook het vermogen om thuis te geven.

Met uw gift of nalatenschap. We gaan graag met u in gesprek over hoe uw nalatenschap voor 100% besteed wordt aan kansrijke projecten die mensen aan een thuis helpen.

Meer weten?

Bel dan met Mariëlle Appel, adviseur filantropie: 035 624 96 51 of e-mail: m.appel@kansfonds.nl Of lees meer over de mogelijkheden om Kansfonds in uw testament op te nemen in onze brochure ‘Nalaten aan Kansfonds’.

Deze vraagt u geheel vrijblijvend aan via kansfonds.nl/nalaten www.kansfonds.nl • info@kansfonds.nl IBAN: NL20 INGB 0660 9712 40

Steun onderzoek voor mensen met een dubbele diagnose

Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaak ook te maken met psychische stoornissen of gedragsproblemen.

Met deze ‘dubbele diagnose’ vallen ze tussen wal en schip; we weten nog niet goed hoe we hen het best kunnen helpen.

Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland

Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland bevordert wetenschappelijk onderzoek om daarachter te komen.

En helpt organisaties en professionals om de opgedane kennis in praktijk te brengen.

Kijk op www.nieuwspraeland.nl voor meer informatie over het wetenschappelijk onderzoek, praktijkproducten en doneren.

Gelijke kansen voor meisjes en jongens Gelijke kansen voor meisjes en jongens, dat is waar Plan International zich voor inzet.

Wereldwijd beschermen we meisjes tegen kindhuwelijken, seksuele uitbuiting, tienerzwangerschappen en besnijdenis. Ook zorgen we ervoor dat kinderen naar school kunnen blijven gaan en beter onderwijs krijgen.

Vindt u het ook belangrijk dat meisjes en jongens wereldwijd gelijke rechten en kansen krijgen? U kunt helpen!

Een plek in uw hart en hopelijk ook in uw nalatenschap Samen hebben we al veel kunnen bereiken. We zijn goed op weg, mede dankzij de steun voor onze programma’s en de steun die duizenden sponsorkinderen krijgen. Dat is hulp die vandaag effectief is. Maar ook morgen, ook in de toekomst moet er geïnvesteerd worden in meisjes die nog een heel leven voor zich hebben.

Daarom vraagt Plan International u in uw nalatenschap te denken aan deze meisjes en jongens, die samen kunnen zorgen voor een wereld die vooruitgaat.

Denken over nalaten op uw eigen moment “Met een testament kunt u helemaal zelf bepalen hoe u wilt dat uw nalatenschap verdeeld wordt. Een testament helpt als u wilt afwijken van de wettelijke verdeling, of bijvoorbeeld een goed doel wilt opnemen als erfgenaam, legataris of executeur.

Wellicht bent u op een bepaald moment in uw leven zover dat u uw wensen wilt laten vastleggen. Tot die tijd kunt u de meest prangende vragen beantwoord krijgen.

Via mij persoonlijk, of via onze brochure met meer informatie over nalaten aan Plan International.

Armand van Stralendorff Relatiemanager Nalatenschappen

armand.van.stralendorff@planinternational.nl Telefoon: 020 549 55 20 Mobiel:

06 8107 80 52

Vraag onze brochure met meer informatie over nalaten aan Plan International aan op www.planinternational.nl/nalatenschap

of via de QR code.

Plan International E: info@planinternational.nl, T: 020 549 55 20, www.planinternational.nl

In 1604 schreef Bartjens de eerste versie van zijn beroemde rekenmethode Willem Bartjens

(VOLGENS) BARTJENS Volgens Bartjens betekent zoiets als ‘als je rechttoe-rechtaan door­ redeneert’. Volgens De Dikke Van Dale betekent de uitdrukking ‘zo nauwkeurig mogelijk berekend’. De Nederlandse taal heeft deze zegs­ wijze te danken aan schoolmeester Willem Bartjens (1569-1638), die een voor die tijd volledig nieuwe rekenmethode ontwikkelde.

Van 1591 tot 1618 was Bartjens hoofd van een door hemzelf opgerich­ te Amsterdamse school, waar hij aan gegoede burgerkinderen (het was immers nog heel ver voor de leerplicht) lesgaf in rekenen en in de Franse taal. De school van Bartjens draaide goed. Het waren de jaren van de opkomst van de Verenigde Oostindische Compagnie en er was veel behoefte aan mensen die verstand hadden van rekenen en boekhouden.

In 1604 schreef hij de eerste versie van zijn beroemde rekenmethode onder de naam De Cyfferinge van Mr Willem Bartjens. Hierin behan­ delde hij de basisprincipes van het rekenen en in het bijzonder het rekenen met de Amsterdamse munten, maten en gewichten. Omdat elke stad zijn eigen munten-, maten- en gewichten-stelsel had ver­ schilde in dat opzicht ook het rekenonderwijs van stad tot stad.

Het rekenboek van Bartjens werd talloze malen herdrukt en is op de Nederlandse scholen eeuwenlang de leidraad bij het rekenonderwijs geweest. Zo kon de uitdrukking ‘Volgens Bartjens’ zich stevig nestelen in onze dagelijks taal.

KENAU Kenau Simonsdochter Hasselaar

WIE WAS DAT EIGENLIJK?

Het begrip ‘kenau’ werd in het verleden vaak gebruikt als scheld­ woord voor vrouwen die als ‘mannelijk’ werden beschouwd. Maar het was ook wel een eretitel voor moedige, doortastende en ­zelfstandige vrouwen. Kenau Simonsdochter Hasselaar (1526-1588) heeft haar bekendheid te danken aan haar verzet bij de verdediging van ­Haarlem tijdens de Tachtigjarige Oorlog.

Wat werkelijk is en wat fictie, is moeilijk te achterhalen. Vast staat dat Kenau Simonsdochter scheepsbouwster was en in hout handelde. Vast staat ook ze genoemd wordt in een ooggetuigenverslag over het beleg van Haarlem, waarbij de meeste inwoners van de stad hielpen bij het repareren van de stadswallen die door Spaans kanonvuur waren beschadigd. Een zekere Kenau blonk uit in haar inzet om aarde naar de stadswallen te dragen om deze te repareren. Vast staat eveneens dat ze al tijdens haar leven een slechte naam had onder de Haarlem­ mers, vanwege haar moeilijke karakter. Ze procedeerde tegen alles en iedereen en werd zelfs na haar dood nog uitgemaakt voor tovenares.

Kort na haar overlijden werden de verhalen over Kenau snel heroïsch.

En ze werden alleen maar mooier. Eind negentiende eeuw werd zelfs geschreven dat ze een leger van 300 vrouwen had aangevoerd in de strijd tegen de Spanjaarden. Latere Nederlandse schrijvers hebben deze (fictieve) versie van Kenau als inspiratie voor hun boeken ge­ bruikt. Historici hebben echter geen overtuigend bewijs voor zoveel moed kunnen vinden.

Naar Kenau Simonsdochter Hasselaar zijn diverse straten genoemd en aan haar leven zijn verschillende films en toneelstukken gewijd.<<

85

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

86

‘Er is gewoon veel meer te verdelen dan vroeger’

Is het te voorkomen?

RUZIE OVER

Tekst Berber Bijma / Beeld iStock

DE ERFENIS

Het aantal rechtszaken over de verdeling van een erfenis is de laatste jaren explosief toegenomen.

Hoe komt dat? Is het de tijdgeest? Is gedoe over de nalatenschap te voorkomen?

‘E

Kolkman onderzocht het aantal rechtszaken dat wordt gevoerd over de verdeling van ­erfenissen, en zag een ver­ achtvoudiging tussen 2003 en 2015. ‘De grote stijging zit in de laatste jaren, vanaf 2010.’ Hij ziet naast de gemiddeld grotere erfenis meer factoren die een rol spelen. ‘Mensen zijn de afgelopen decennia mondiger geworden. Ze nemen minder snel genoegen met wat de

notaris zegt, gaan toch zelf ook even googlen en stellen zich assertiever op. Het spreek­ woord zegt niet voor niets: “Waar goud gloort, vergaat de rede”. Mensen die een rechts­ bijstandsverzekering hebben, spreken die eerder aan om te procederen over een erfenis – want daarvoor heb je immers al die jaren premie betaald.’

‘Wat ook meespeelt: mensen overlijden op steeds hogere leeftijd. Dat zorgt er niet alleen voor dat de erfenis steeds groter wordt, maar ook dat de erfgenamen steeds ouder zijn.

Enerzijds betekent dit dat ze het geld minder hard nodig hebben, maar je ziet ook een tegengesteld effect: ze hebben doorgaans meer tijd om het allemaal goed uit te zoeken.

Er zijn bijzondere gevallen bekend van zestigers die er bijzonder veel tijd in steken om alles eens even goed uit te spitten. Een dertiger heeft doorgaans wel wat beters te doen.’>>

RUZIE OVER DE ERFENIS

r ís gewoon veel meer te verdelen dan een jaar of vijftig geleden.’

Dat is volgens Wilbert Kolkman, hoogleraar Alge­ mene Rechtswetenschap en Familievermogensrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen een belangrijke oorzaak voor de toename van het aantal ruzies over erfenissen. ‘Over een tientje valt niet zoveel te discussiëren. Over een ton wel.’

Die 100.000 euro is vandaag de dag het gemiddelde bedrag dat beschikbaar komt uit een erfenis.

87

‘Vluchtelingen hebben geen keuze, ik wel!’

‘Je bent niet alleen voor jezelf op de wereld. Daarom zijn mijn man en ik al jaren donateur en hebben we VluchtelingenWerk nu ook opgenomen in ons testament.

Want ook als we er zelf niet meer zijn, willen we er zijn voor vluchtelingen.’ - Marije Scheffers Wilt u meer weten over nalaten aan VluchtelingenWerk?

Vraag dan vrijblijvend en kosteloos de Oriëntatiegids nalaten aan. Naast praktische informatie, vindt u hierin inspirerende verhalen van vluchtelingen, vrijwilligers en donateurs. Dat maakt dit boekje tot een waardevolle gids bij uw oriëntatie op nalaten.

Bestel de Oriëntatiegids op www.vluchtelingenwerk.nl/nalaten of bel naar 020 346 72 07.

7 TIPS: HOE RUZIE TE VOORKOMEN 1. Zorg voor een duidelijk ­testament, dat met verschillende scenario’s rekening houdt.

VERANDERING ERFRECHT

En dan zijn er nog de ­nieuwe gezinsstructuren die, zegt Kolkman, ‘gewild of ongewild de boel op scherp zetten’. ‘In een traditioneel gezin verloopt de verdeling van het geld doorgaans geruisloos. De ver­ deling van de spullen kan nog weleens gedoe opleveren, maar dan meestal pas na het over­ lijden van de tweede ­ouder.

Als er half- of stiefbroers en -zussen zijn, gaat het vaker én eerder hard tegen hard, al na het overlijden van de eerste

2. Leg in uw testament vast of eerdere schenkingen moeten worden verrekend bij de afwikkeling van uw nalatenschap.

3. Houd uw testament up-to-date als uw situatie of uw wensen veranderen ouder. Voor kinderen is het soms moeilijk te verkroppen dat het vermogen van hun ouder helemaal buiten beeld raakt omdat ze geen contact hebben met de nieuwe partner van hun vader of moeder. Ook dat leidt tot allerlei nieuwe rechtszaken.’

4. Benoem in uw testament een onafhankelijke executeur.

ZORG VOOR EEN TESTAMENT

7. Vertel uw erfgenamen (in grote lijnen) wat er in uw testament staat; zo voorkomt u onaangename verrassingen.

Petra IJdema, notaris in ­Franeker, ziet ook regel­ matig ruzies om erfenissen in ­samengestelde gezinnen. ‘Vaak spelen er dan tegengestelde belangen omdat de relatie met de stiefouder minder goed is dan die met de eigen ouder.’ In Friesland valt het met het aantal rechtszaken in verhouding nog mee, ver­ moedt ze. ‘Misschien omdat de gemiddelde waarde van een nalatenschap niet heel hoog is.

Sterker nog: je moet er eerder voor oppassen dat je niet te snel een erfenis aanvaardt, want het kan zomaar zijn dat je schulden erft.’ Toch maakt ze gemiddeld zeker eens per jaar een hooglopende ruzie rondom een erfenis mee. ‘Zo’n rechts­ zaak kan jaren duren. Mijn voorganger had de verdeling van een erfenis in behandeling die pas na ongeveer vijftien jaar – na diverse rechtszaken - werd afgerond. Toen ik hem opvolgde, maakte ik daar nog net het staartje van mee. Er was inmiddels een karretje vol dossiers van die ene erfenis.’

5. Schenk – zo mogelijk – al bij leven.

6. Wilt u uw (stief)kinderen onderling verschillend behandelen of juist niet? Denk goed na over de mogelijke gevolgen van uw keuze.

Geen of een onduidelijk tes­ tament is nogal eens aanlei­ ding voor ruzie, merkt IJdema.

‘Soms weten mensen vrijwel zeker dat er gedoe komt over hun nalatenschap, maar willen ze er toch helemaal niets voor regelen. Dat is hun goed recht, maar verstandig is het niet.

Zeker als je het idee hebt dat er gedoe kan komen na je overlijden, is een testament van groot belang.’

RUZIE OVER DE ERFENIS

Ook de verandering in het erfrecht, met ingang van 2003, droeg bij aan de groei van het aantal rechtszaken. Kolkman: ‘Sinds 2003 kunnen echtge­ noten en kinderen die in een testament onterfd zijn, via de rechter hun legitieme portie en andere claims opeisen. Die legitieme portie is de helft van het gebruikelijke erfdeel dat de kinderen gekregen zouden hebben als er geen testament was geweest. Als iemand bij­ voorbeeld twee kinderen heeft en één van hen is onterfd, kan die – al dan niet via de ­rechter – toch nog een kwart van de erfenis krijgen.’ Het komt ook voor dat echtgenoten of echtgenotes via deze weg een erfdeel opeisen. ‘Bijvoorbeeld als iemand heeft vastgelegd dat zijn of haar hele nalatenschap naar een goed doel gaat. De vernieuwing van het erfrecht in 2003 heeft ervoor gezorgd dat aan relatief meer mensen rechten zijn toegekend die je niet met een testament kunt overrulen. Er zijn meer soorten aanspraken mogelijk. Maar bij onenigheid daarover moet je dus wel naar de rechter, ook als het in het testament anders is vastgelegd.’

ONAFHANKELIJKE EXECUTEUR In een testament kan een exe­ cuteur worden a ­ angewezen: iemand die het recht heeft om het voortouw te nemen bij de afwikkeling, die bepaalde handelingen mag uitvoeren en beslissingen mag nemen na­ mens alle erfgenamen. Zowel Kolkman als IJdema bena­ drukken het belang van een onafhankelijke executeur bij ‘ruzie-erfenissen’. Kolkman: >>

89

BOEKEN OVER ERFENISRUZIES

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

‘Je mag ook een van de kinde­ ren of bijvoorbeeld een oom als executeur benoemen. Maar met een onafhankelijke derde zoals een notaris voorkom je iedere schijn van partijdigheid.’

Verder is het belangrijk in het testament zoveel ­mogelijk zaken vast te leggen en daarbij steeds ‘man en paard’ te noe­ men, zegt IJdema. ‘Het gebeurt bijvoorbeeld nogal eens dat een van de kinderen ooit een lening heeft gekregen van de ouders. Moet die wel of niet worden verrekend met het erfdeel? Als de ouders daar­ over niets vastleggen, is de kans op ruzie een stuk groter dan wanneer dat duidelijk is. De verdeling van spullen was vroeger belangrijker dan nu. Oudere dames willen nog weleens vastleggen wie wat krijgt, maar de erfgenamen van tegenwoordig zitten doorgaans niet zo te wachten op bijvoor­ beeld allerlei meubels.’

Een van de kinderen onterven is een stap die ouders niet snel nemen, maar die soms juist r­ uzie kan voorkómen, is IJdema’s ervaring. ‘Als je een van de kinderen uitsluit, hoeft die niet mee te werken aan de afwikkeling. Hij of zij kan nog wel zijn legitieme portie opeisen, maar die is enkel financieel. Hij of zij zit niet aan de zogeheten verdelingstafel en hoeft niet overal voor mee te tekenen. Dat kán gedoe voorkomen, maar is tegelijk emotioneel een moeilijke stap.

De meeste mensen gaan niet zover dat ze een van de kinde­ ren buitenspel zetten.’

100 procent garantie op een vreedzame afwikkeling. ‘Dat zou fantastisch zijn’, zegt Kolkman. ‘De familie staat in de startblokken voor ruzie, maar met een testament gaat het tóch allemaal soepeltjes.

Zo is het in de praktijk helaas niet. Er zijn jaarlijks 140.000 nalatenschappen in ons land.

Dat is gefundenes Fressen voor mensen die willen procede­ ren. Daar kun je altijd wel een manier voor vinden.’

Gaat het echt wel om het geld, bij al die rechtszaken? ­Kolkman treedt regelmatig op als raadsheer-plaatsvervanger bij rechtszaken over erfenis­ sen. ‘Bij iedere zaak hoor je wel iemand zeggen: “Het gaat me niet om het geld, maar…” Dat “maar” komt er altijd achter­ aan, want het gaat natuurlijk óók om het geld. Maar daar­ naast vaak ook om oud zeer of familieverhoudingen die verscherpt aan de oppervlakte komen.’

Dat laatste ziet ook IJdema: ‘De rol in het gezin komt vaak terug in ruzies over de erfenis.

Een of twee kinderen voelden zich altijd al wat benadeeld, wantrouwen de oudste zus die altijd al alles heeft geregeld en misschien al een tijdje een vol­ macht had. Partners vallen niet goed, waardoor erfgenamen het gevoel krijgen dat ze moe­ ten kiezen tussen hun partner en hun familie. Er kunnen allerlei aanleidingen zijn voor gedoe. Als je dat ziet aanko­ men, is niets doen geen optie voor degene die de erfenis gaat nalaten. Leg je wensen zo goed mogelijk vast en benoem een onafhankelijke executeur.’

GEEN GARANTIE 90

Een testament kan veel gedoe voorkomen, maar is nooit

En, voegt Kolkman daaraan­ toe: ‘Praat over je wensen en

Geloof het of niet; het kan altijd nóg gekker dan in uw familie. Familietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt beschreef in haar boek Wie krijgt de gouden armband van ­moeder? opmerkelijke ruzies over erfenissen. Volgens Van den Eerenbeemt komen bij de ­afwikkeling van de nalatenschap vaak moeilijke verhoudingen of oud zeer boven via ogenschijnlijk onbelangrijke beslissingen of voorwerpen.

Van iets zakelijker aard, maar ook boordevol voorbeeld­ verhalen is Voorkom ruzie bij de kist, 101 spraakmakende erfrechtelijke kwesties en fiscale tips van hoogleraar successierecht Bernard Schols en journalist Heidi Klijsen.

je testament zolang dat nog kan. Hoe opener je bij leven bent, hoe meer schrik en pijn je voorkomt voor later. Vertel je nabestaanden wat ze onge­ veer kunnen verwachten, ook als dat wellicht niet is wat ze hopen. Met aangekondigde ongelijkheid wordt de kans op ruzie altijd íets kleiner dan met plotselinge schrik.’<<

Iedereen doet ertoe Iedere dag worden in Nederland mensen geraakt door armoede, uitsluiting, eenzaamheid en psychische kwetsbaarheid. Het Oranje Fonds vindt dat iedereen ertoe doet. Daarom steunen wij sociale initiatieven: zij zetten zich in voor mensen die het op eigen kracht niet redden en maken het verschil met behulp van vrijwilligers. Zij signaleren problemen dichtbij huis en begeven zich in de haarvaten van de samenleving. Wij steunen initiatieven met geld en versterken hen met kennis én een netwerk. Zodat bijvoorbeeld kwetsbare jongeren zich weer gezien en gehoord voelen en gemotiveerd zijn hun kansen te pakken. Zoals in het verhaal van Luciana.

Ook Luciana doet ertoe Luciana heeft geen gemakkelijke jeugd gehad, en dat stond haar in de weg. Tot ze in aanraking kwam met YETS Foundation, een organisatie die gesteund wordt door het Oranje Fonds. Zij zijn op verschillende plekken in Nederland actief met een bijzondere combinatie van coaching in sport en sociaal-emotionele ontwikkeling. Hun aanpak maakte voor Luciana alle verschil van de wereld: “Zonder YETS weet ik niet waar ik terecht was gekomen.” Luciana wilde destijds van niemand iets horen of aannemen. Maar door onderdeel te worden van een basketbalteam van YETS Foundation veranderde dat. Nu voelt ze weer dat ze ertoe doet. Haar basketbalcoach Jonah heeft haar zien uitgroeien tot een rolmodel: “Luciana is nu zelf ook coach, van drie teams op drie verschillende scholen. Dat is natuurlijk geweldig.”

De afgelopen 20 jaar heeft het Oranje Fonds meer dan 100.000 sociale initiatieven kunnen ondersteunen, die ieder op hun beurt weer heel veel mensen raken. Jaarlijks bereiken we zo meer dan 550.000 mensen met meer dan 110.000 vrijwilligers. Het netwerk van deze sociale initiatieven is een wezenlijk onderdeel van onze samenleving en geeft heel veel gemeenschapskracht.

Wij steunen initiatieven door heel Nederland en in het Caribisch deel van ons Koninkrijk die werken aan een betrokken samenleving, waarin we zorgen voor elkaar, mensen gelijke kansen hebben en waarin we armoede tegengaan. Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima zijn als beschermpaar betrokken bij het Oranje Fonds.

Ook uw gift doet ertoe. Wij kijken graag samen met u waar we de meeste impact kunnen maken.

Dat kan nu, of in de toekomst bijvoorbeeld met een nalatenschap of uw eigen fonds op naam.

Wilt u meer weten over schenken en nalaten aan het Oranje Fonds?

Wij komen graag met u in contact. U kunt onze informatiebrochure met verhalen en tips bij ons opvragen. Uiteraard is het ook mogelijk vrijblijvend kennis te maken en meer te horen over onze mogelijkheden. Onze adviseur Filantropie en Nalatenschappen, Frances Hilbers-Kuijs helpt u graag.

Voor vragen of informatie over het Oranje Fonds kunt u contact opnemen met: Frances Hilbers-Kuijs, Adviseur Filantropie en Nalatenschappen: frances.hilbers@oranjefonds.nl of telefonisch via: 06-10073795 Oranje Fonds, Maliebaan 18, 3581 CP Utrecht, www.oranjefonds.nl

Ik ben er weer.

Tomás Ameneiro

Voetballen met vrienden. Daar hou ik van. En van fietsen. Dat doe ik het liefst in Spanje, in de bergen. Iedere keer als ik tegen een berg op fiets, is het afzien. De top bereiken voelt dan als een overwinning. Niet de grootste overwinning trouwens. Want dat is en blijft dat ik kanker heb overwonnen.

Tomás hoort bij de 81% van de kinderen met kanker die genezen. Dat percentage moet en kan omhoog. Wij streven naar 100%. Om dit te bereiken moet er meer wetenschappelijk onderzoek worden gedaan. Daar hebben wij uw steun hard bij nodig. Wilt u meer weten over KiKa en hoe u ons kunt steunen met schenkingen en nalatenschappen, stuur dan een e-mail naar nalaten@kika.nl of ga naar www.kika.nl.

Maak het verschil, schenk aan de toekomst.

Zoekt uw geld een goed doel?

Nederland telt veel goede doelen.

Enkele brengen zichzelf graag via dit speciale katern van Goed Geregeld onder uw aandacht. Handig voor als u een keuze wilt maken voor uw donatie of nalatenschap.

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS >> 93

GOED GEREGELD!

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS >> A

AFRICAN PARKS African Parks beheert en herstelt grote natuurgebieden in Afrika, en werkt hierbij samen met de overheid en de lokale gemeenschappen.

CONTACT T: +31 343 565019 E: netherlands@africanparks.org I: www.africanparks.org IBAN: NL41ABNA0432633790

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

AIDSFONDS Door Aidsfonds te steunen weet u ­zeker dat u een enorme bijdrage ­levert aan een betere wereld.

U steunt belangrijk wetenschappe­ lijk onderzoek, aidsbestrijding in ­Nederland of juist in ontwikkelings­ landen.

Zie ook CONTACT pag.10 T: 06-53145654 E: nrietman@aidsfonds.nl I: www.aidsfonds.nl IBAN: NL37 INGB 0000 0089 57

STICHTING AMAZONE KINDEREN In het geïsoleerde Amazonewoud van Bolivia, waar armoede en onder­ voeding het leven van inheemse indianenkinderen bedreigen, bieden wij al sinds 1994 effectief medische zorg en onderwijs. Help mee!

Zie ook

pag.31 CONTACT T: 079-3620703 E: m.leendertse@amazonekinderen.nl I: www.amazonekinderen.nl IBAN: NL18 ABNA 0409 9238 85

94

A

B

Zie ook

BEARS IN MIND Bekend van Het Berenbos waar getraumatiseerde beren een nieuw leven krijgen, als ambassadeurs voor beerbescherming in het wild.

Al 30 jaar zet Bears in Mind zich in voor de bescherming van beren.

STICHTING AMIVEDI Amivedi registreert vermiste en gevonden huisdieren kosteloos in een database, met als doel deze huis­dieren te herenigen met hun eigenaar. pag.47 CONTACT T: 088-0063366 E: penningmeester@amivedi.com I: www.amivedi.nl IBAN: NL77 INGB 0000 2651 90

AMREF FLYING DOCTORS Gezonde mensen en daardoor minder armoede. Dat is het doel van Amref Flying Doctors, een Afrikaanse gezondheidsorganisatie. Want wie gezond is, kan beter voor zichzelf zorgen en ontsnappen aan armoede.

CONTACT T: 06 8154 8994 E: info@amref.nl I: www.amref.nl IBAN: NL68 ABNA 0707 0704 57

STICHTING ASTMA BESTRIJDING Het doel van de stichting Astma ­Bestrijding is belangenbehartiging van hen die geconfronteerd worden met astma, chronisch obstructieve long- en luchtwegaandoeningen in de ruimste zin des woords.

Zie ook

CONTACT pag.36 T: 035-6981078 E: fhvanbeek26@hotmail.com I: www.astmabestrijding.nl IBAN: NL54 GILL 0265 9532 00

CONTACT Zie ook T: 0317-650220 pag.53 E: info@bearsinmind.org I: www.bearsinmind.org IBAN: NL26 TRIO 0254 6926 64

BIO MANEGE Mensen met een beperking ­ervaren levensgeluk bij de Bio Manege.

Paardrijden sterkt hen in hun zelf­ vertrouwen en is fysiek en mentaal gezond. Alle specialismen zijn in huis hen optimaal te begeleiden.

Zie ook

pag.38 CONTACT T: 026-4838201 E: fondsenwerving@biomanege.nl I: www.biomanege.nl IBAN: NL13 INGB 0004 8969 28

BIO VAKANTIEOORD Het Bio Vakantieoord maakt vakan­ ties mogelijk voor gezinnen met een ­gehandicapt kind. Bij Bio kan iedereen onbeperkt genieten.

Zie ook CONTACT pag.26 T: 026-4838201 E: frans@biovakantieoord.nl I: www.biovakantieoord.nl IBAN: NL93 INGB 0000 0060 09 Contact: Frans Wientjes en Maureen Doornekamp

>> B

NEDERLANDSE BRANDWONDEN STICHTING Brandwonden zijn extreem pijnlijk.

De behandeling is erg complex. We ­willen brandwonden voorkomen en leed door brandwonden beperken.

Met uw hulp streven we naar een toekomst zonder littekens!

CONTACT T: 0251-275 555 E: info@brandwondenstichting.nl I: www.brandwondenstichting.nl IBAN: NL93 RABO 0388 013 222

E

EPILEPSIENL Epilepsie verstoort de levens van 200.000 mensen en 1 miljoen ­naasten in Nederland. Met uw hulp werken we met onze Doorbraak­ agenda aan een toekomst zonder epilepsie.

Zie ook CONTACT pag.59 T: 030 634 40 63 E: info@epilepsie.nl I: www.epilepsie.nl IBAN: NL 83 INGB 0000 222 111

H

H

DE HOLLANDSCHE MOLEN Nederland en molens zijn onlos­ makelijk met elkaar verbonden.

De Hollandsche Molen zorgt ervoor dat monumentale windmolens en watermolens in Nederland kunnen draaien en malen.

CONTACT T: (020) 623 87 03 E: dhm@molens.nl I: www.molens.nl IBAN: NL71 INGB 0000 1135 90

J

C

CONTACT Zie ook pag.76 T: 020-540 6130 E: info@cultuurfonds.nl I: www.cultuurfonds.nl IBAN: NL32 INGB 0000 3333 18

Zie ook

CONTACT pag.21 T: 06-10817453 E: l.vankats@hendrickdekeyser.nl I: www.hendrickdekeyser.nl IBAN: NL10 ABNA 0106 8530 58

D

STICHTING DIERENLOT Voor hulp aan dieren in nood, ook bij ú in de buurt.

CONTACT Zie ook pag.99 T: 0183-563912 E: info@dier.nu I: www.dier.nu IBAN: NL28 INGB 0000 0023 29

STICHTING ZEESLEEPBOOT HOLLAND Het hart van dé Holland: hoor het fraaie geluid van de enige ter wereld nog werkende 10-cilinder Werkspoor­ motor. Vrijwilligers houden Grande Dame in de vaart met tomeloze inzet en nautische expertise.

CONTACT T: (0517) 433 848 E: office@zeesleepbootholland.nl I: www.zeesleepbootholland.nl IBAN: NL42 ABNA 062 7142 052 t.n.v. Stichting Zeesleepboot Holland

JUCONI Juconi zet zich in voor kinderen die op straat leven in Latijns-Amerika.

Door middel van opvang, onderwijs, voeding, begeleiding en (medische) verzorging geven wij hen zicht op een hoopvolle toekomst.

Zie ook CONTACT pag.61 T: 070-365 56 50 E: info@juconi.nl I: www.juconi.nl IBAN: NL44 INGB 0004 7841 41

K

KANSFONDS Niemand kan zonder thuis. Een dak boven je hoofd, voldoende geld om van te leven en het diepe besef dat je erbij hoort.

Toch zijn er in ons land meer dan 1 miljoen mensen die geen thuis hebben. Ze missen wat nodig is voor een menswaardig bestaan.

Dat laten we natuurlijk niet ­gebeuren in een samenleving waarin we omzien naar elkaar. Daarom helpt Kansfonds thuisgeven.

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS

HET CULTUURFONDS Het Cultuurfonds brengt mensen, ­werelden en ideeën samen om ­cultuur en natuur te laten leven, dankzij de bijdrage van de ­loterijen en giften en nalatenschappen van cultuurliefhebbers.

HENDRICK DE KEYSER ­M ONUMENTEN Helpt u mee historische huizen te beschermen in heel Nederland?

Hendrick de Keyser restaureert en onderhoudt een collectie van 450 monumenten die altijd in bezit blijven. Hiervoor vragen wij steun.

Zie ook CONTACT pag.83 T: 035-624 96 51 E: info@kansfonds.nl I: www.kansfonds.nl IBAN: NL20 INGB 0660 9712 40

95

GOED GEREGELD!

>>

K

L

N

STICHTING KINDEREN KANKERVRIJ KiKa zet zich in voor meer onder­ zoek naar kinderkanker omdat het doodsoorzaak nummer 1 door ziekte is. Met uw donatie helpt u mee aan betere behandelingen en snellere genezing van zieke kinderen.

LEGER DES HEILS Uw nalatenschap aan het Leger des Heils geeft kwetsbaren een toekomst en u geeft mensen die zijn vastgelo­ pen weer perspectief. U investeert in een betere, heilzamere samenleving.

NATUURMONUMENTEN Met zorg beschermt Natuurmonu­ menten natuurgebieden, waardevolle landschappen en cultureel erfgoed.

We beheren 100.000 hectare natuur en de bebouwing die onlosmakelijk verbonden is met het landschap.

CONTACT Zie ook pag.92 T: 020-3458535 E: nalaten@kika.nl I: www.kika.nl IBAN: NL89 INGB 0000 0081 18

CONTACT Zie ook pag.41 T: 088-0653134 E: nalaten@legerdesheils.nl I: www.ldh.nl/goedgeregeld IBAN: NL26 RABO 0330 0778 80

M

Zie ook

CONTACT pag.28 T: (033) 479 71 11 E: https://www.natuurmonumenten. nl/service/contact I: www.www.natuurmonumenten.nl IBAN: NL69 INGB 0000 0099 33 t.n.v. Natuurmonumenten te ­Amersfoort

O

FONDS KIND & HANDICAP Kinderen met een handicap of ­chronische ziekte krijgen lang niet altijd de steun die ze nodig h­ ebben.

Fonds Kind & Handicap laat ze ­meedoen. Zodat ook zij hun dromen waar kunnen maken.

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Zie ook pag.53

CONTACT T: 070-351 27 84 E: nalaten@fondskindenhandicap.nl I: fondskindenhandicap.nl/nalaten IBAN: NL61 INGB 0000 2713 95

KONINKLIJKE NEDERLANDSE REDDING MAATSCHAPPIJ (KNRM) De KNRM komt mensen in nood op het water te hulp. Staat dag en nacht klaar met 1.400 vrijwilligers. Vaart met 75 reddingboten zo’n 2.500 keer per jaar uit en brengt meer dan 4.000 mensen veilig aan wal.

Zie ook

pag.2 CONTACT T: 0255-548454 E: c.prins@knrm.nl (Cees Prins) of c.bartels@knrm.nl (Cora Bartels) I: www.knrm.nl IBAN: NL 40 INGB 0000026363

96

MAKE-A-WISH NEDERLAND Make-A-Wish realiseert de liefste wens van ernstig zieke kinderen.

Het effect is heel langdurig en maakt ‘n enorm positief verschil in hun jonge leven! Geef ook vertrouwen en kracht voor de toekomst.

Zie ook

pag.34 CONTACT T: 035 20 35 300 E: info@makeawishnederland.org I: www.makeawishnederland.org IBAN: NL48 RABO 0366 0212 22

OOGFONDS Niemand meer slechtziend of blind.

Zodat iedereen kan blijven zien waar hij/zij van houdt! Dat is de droom van het Oogfonds.

Zie ook CONTACT pag.15 T: 030 29 66 999 E: c.letschert@oogfonds.nl I: www.oogfonds.nl IBAN: NL21 INGB 0000 0039 10

STICHTING MS RESEARCH Stichting MS Research is dé organi­ satie die wetenschappelijk onderzoek financiert naar de ziekte MS. Wij zetten ons in voor onderzoek naar de oorzaak, een betere behandeling en uiteindelijke genezing van MS.

OXFAM NOVIB Wereldwijd strijden mensen voor gelijkheid. Ze eisen een wereld die duurzaam, eerlijk, veilig en inclusief is voor iedereen. Oxfam Novib staat achter deze moedige mensen.

Doe mee!

CONTACT Zie ook pag.61 T: 071 – 5 600 500 E: info@msresearch.nl I: www.msresearch.nl IBAN: NL17 INGB 0000 00 6989

CONTACT Zie ook pag.60 T: 070-342 17 77 E: nalaten@oxfamnovib.nl I: https://www.oxfamnovib.nl/nalaten IBAN: NL93 RABO 0170 1002 00

P

S

W

PLAN INTERNATIONAL Plan International is een internatio­ nale ontwikkelingssamenwerkings­ organisatie die zich inzet voor kwetsbare kinderen wereldwijd, met speciale aandacht voor meisjes en jonge vrouwen. Plan International doet dit door de achtergestelde posi­ tie van meisjes en jonge vrouwen op te heffen zodat jongens en meisjes gelijke kansen en rechten hebben.

SUPPORT CASPER | STICHTING OVERLEVEN MET ALVLEESKLIERKANKER Alvleesklierkanker is nog altijd een doodvonnis. De vooruitzichten voor patiënten zijn slecht en de over­ levingskansen gering. De missie van Support Casper is een behandeling voor de ziekte te vinden.

STICHTING WOORD EN DAAD Woord en Daad werkt wereldwijd vanuit Bijbels perspectief aan een menswaardig bestaan én duurzame verandering voor mensen in armoede.

Samen zijn we verbonden, in Woord én daad!

Zie ook CONTACT pag.84 T: 020-549 55 20 E: armand.van.stralendorff@ planinternational.nl I: www.planinternational.nl IBAN: NL11 RABO 0393 5867 66

CONTACT Zie ook pag.28 T: 06 26 520 371 E: info@supportcasper.nl I: www.supportcasper.nl IBAN: NL 82 INGB 000 004 2000

V

Zie ook

pag.73 CONTACT T: 0183-61 18 00 E: g.vanmuijlwijk@woordendaad.nl I: www.woordendaad.nl/schenkingen/ IBAN: NL64 RABO 0385 4870 88

Z

R

Zie ook pag.88

CONTACT T: 06 82 06 2221 E: mwijnekus@deregenboog.org I: www.deregenboog.org IBAN: NL79 TRIO 0379 3155 64

VERENIGING REMBRANDT De Verenging Rembrandt zet zich sinds 1883 in voor een bloeiend openbaar kunstbezit.

CONTACT T: 070-4271720 E: pelsrijcken@verenigingrembrandt.nl I: www.verenigingrembrandt.nl/ doe-mee IBAN: NL21 ABNA 0252 2008 61

Zie ook pag.88

CONTACT T: 020-346 72 15 E: oyska@vluchtelingenwerk.nl I: www.vluchtelingenwerk.nl/nalaten IBAN: NL60 INGB 0000 1234 88

ZOA ZOA is er voor mensen die alles zijn kwijtgeraakt door een oorlog of een ramp. We verlenen noodhulp en we blijven trouw door te helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan, bijvoorbeeld onderwijs.

CONTACT Zie ook T: +31 (0)55 36 63 339 pag.19 E: info@zoa.ngo I: www.zoa.nl IBAN: NL02 RABO 03875 12012

W

WERELD KANKER ONDERZOEK FONDS Wij zijn al meer dan 25 jaar de ­autoriteit in Nederland op het gebied van voeding, leefstijl en kanker.

Wij helpen mensen gezonde keuzes te maken om sterker te staan ­tegenover kanker.

SUPPLEMENT VOOR GULLE GEVERS

DE REGENBOOG GROEP Armoede, verslaving, psychiatrische problematiek of dakloosheid maken een mens niet minder mens.

Wij geloven in een Amsterdam waar plek is voor iedereen, waar niemand zich verloren hoeft te voelen.

VLUCHTELINGENWERK ­N EDERLAND Wilt u ook in de toekomst iets betekenen voor vluchtelingen in ons land? Neem dan VluchtelingenWerk Nederland op in uw testament. Vraag vrijblijvend onze Oriëntatiegids aan of bel met Onno Yska.

Adverteren of uw organisatie vermeld in het supplement voor Gulle Gevers?

Neem voor meer informatie en de voorwaarden contact op met Sales and Services via: 0229 211 211 of per email: administratie@salesandservices.nl

Zie ook CONTACT pag.79 T: 020-344 9595 E: informatie@wkof.nl I: www.wkof.nl IBAN: NL51 ABNA 0424 3563 09

97

Deelnemende Organisaties African Parks 94 www.africanparks.org

Kinderen Kankervrij (KiKa), Stichting www.kika.nl

Aidsfonds www.aidsfonds.nl

10/94

Koninklijke Notariële Beroeps­organisatie www.knb.nl

Alvleesklierkanker, Stichting Overleven met www.supportcasper.nl

28/97

KNRM www.knrm.nl

Amazone Kinderen www.amazonekinderen.nl

31/94

Stichting Amivedi www.amivedi.nl

KSBS, Kath. Stichting voor Blinden en Slechtzienden www.ksbs.nl

47/94

Amref Flying Docters www.amref.nl

94

Astma Bestrijding, Stichting www.astmabestrijding.nl

36/94

Bears in Mind www.bearsinmind.org

53/94

BIO Manege www.biomanege.nl

38/94

BIO Vakantieoord www.biovakantieoord.nl

26/94

Brandwonden Stichting, Nederlandse www.brandwondenstichting.nl

95

Childslife www.childslife.nl

36

Cultuurfonds www.cultuurfonds.nl

76/95

GOED GEREGELD MAGAZINE WINTER/LENTE 2024

Cultuurlandschap, Vereniging Nederlands www.nederlandscultuurlandschap.nl

98

Dierenlot, Stichting www.dier.nu

53 95/99

Dierenzorg, Stichting Nationale www.ndz.nl

50

Edukans www.edukans.nl

59

EpilepsieNL www.epilepsie.nl

59/95

Fryske Gea, It www.itfryskegea.nl

61

92/96 21 2/96

21

Leger des Heils www.legerdesheils.nl

41/96

Make-A-Wish Nederland www.makeawishnederland.org

34/96

MS Research, Stichting www.MSresearch.nl

61/96

Natuurmonumenten www.natuurmonumenten.nl

28/96

Nieuw Spraeland, Stichting Vrienden van www.nieuwspraeland.nl Oogfonds Nederland, Stichting www.oogfonds.nl

83 15/96

Oranje Fonds www.oranjefonds.nl

91

Oxfam Novib www.oxfamnovib.nl

60/96

Parkinsonfonds www.parkinsonfonds.nl

44

Plan International www.planinternational.nl

84/97

De Regenboog Groep www.deregenbooggroep.org

88/97

Vereniging Rembrandt www.verenigingrembrandt.nl

97

Rode Kruis, Het Nederlandse www.rodekruis.nl

20

Rijksmuseum Fonds, Stichting Het www.rijksmuseum.nl

72

Support Casper, St. Overleven met alvleesklierkanker www.supportcasper.nl

28/97

Hendrick de Keyser, Vereniging www.hendrickdekeyser.nl

21/95

Holland, Stichting Zeesleepboot www.zeesleepbootholland.nl

95

KNCV Tuberculosefonds www.kncvtbc.org/nalaten

Hollandsche Molen, Vereniging De www.molens.nl

95

VluchtelingenWerk Nederland www.vluchtelingenwerk.nl

88/97

Jager, VeilingHuis De www.veilinghuisdejager.nl

100

Wereld Kanker Onderzoek Fonds www.wkof.nl

79/97

73

Juconi www.juconi.nl

61/95

Wereld Natuur Fonds www.wnf.nl

Kansfonds www.kansfonds.nl

83/95

Woord en Daad, Stichting www.woordendaad.nl

73/97

Kind & Handicap, Fonds www.fondskindenhandicap.nl

53/96

ZOA, van noodhulp naar wederopbouw www.zoa.nl

19/97

9

Zelfs wanneer ik er niet meer ben zou ik nog altijd graag dieren willen helpen...

Mijn leven staat in het teken van dieren. Dat heeft het altijd gedaan.

Dieren in de natuur in het bijzonder.

Ik vind ze geweldig. Maar het leven is eindig. Ook wanneer ik er niet meer ben wil ik dieren blijven helpen.

Met DierenLot kan dit. Door hen op te nemen in het testament kunnen zij ervoor zorgen dat ook in de toekomst dieren in nood geholpen kunnen worden. Huisdieren, maar ook natuurdieren. Mijn nalatenschap helpt bij het ondersteunen van lokale dierenhulporganisaties. Denk aan wildopvang-centra, asielen of dierenambulances. Allen doen fantastisch werk. Onmisbaar werk.

Met DierenLot draag ik nu een steen bij. Zodat het werk door kan blijven gaan. Niet enkel nu, ook in de toekomst. Help ook dieren in nood.

Ook bij u in de buurt. Neem DierenLot op in uw testament.

André Donker Boswachter, wildlife adviseur en docent én ambassadeur Stichting DierenLot. André is regelmatig als natuurverslaggever te gast bij televisieprogramma’s. (foto: Odiene Agasi)

✁ Scan deze QR code en vraag online informatie aan via onze website

Vul de bon in, kopieer deze of knip uit en stuur op aan Stichting DierenLot, Antwoordnummer 51013, 3501 VB Utrecht (geen postzegel nodig). U kunt natuurlijk ook mailen naar nalaten@dier.nu of bellen naar 0183 - 563 912.

Ja, ik wil graag dieren helpen wanneer ik er zelf niet meer ben Ik heb DierenLot al opgenomen in mijn testament.

Stichting DierenLot Dam 20-22 4241 BN Arkel Telefoon: 0183 - 563 912 E-mail: nalaten@dier.nu

Ja, ik ontvang graag een uitgebreidere brochure over nalaten aan DierenLot. Ja, ik heb vragen over nalaten aan DierenLot, neemt u telefonisch contact met mij op.

Ja, ik heb interesse in nalaten aan DierenLot, belt u mij voor een persoonlijke afspraak bij mij thuis.

Ja, als DierenLot voor mijn dieren zorgt na mijn overlijden, neem ik DierenLot graag op in mijn testament.

Neemt u contact met mij op.

DierenLot.nl

Ja, ik neem DierenLot op in mijn testament en oormerk graag mijn nalatenschap aan een of meer van de Erkend Beneficianten van DierenLot. Neemt u contact met mij op.

Naam

Mw.

Dhr.

Adres Postcode/Woonplaats

✁

Telefoon

Geboortedatum

E-mail GG-AD-2023 GG-AD-2022

Invullen in blokletters a.u.b.

VEILING RESULTATEN

Breguet horloge Hamerprijs € 40.000,-

Boeddha, verguld brons Hamerprijs € 19.000,-

H E T G RO O T S T E VEILINGHUIS

DE HOOGSTE OPBRENGSTEN TEGEN DE LAAGSTE KOSTEN Wij kunnen voor u veilen, van 1 item tot een gehele inboedel of verzameling.

Van kunst tot antiek, van juwelen tot zilver en van design tot aziatica.

Hiervoor berekenen wij géén inbrengcommissie.

Wij kunnen u van dienst zijn voor het taxeren van een erfenis verdeling.

Uniek door simultaan met de zaal, live te veilen op de 8 grootste internet platforms.

Door onze persoonlijke en discrete benadering, hét veilinghuis voor al uw kostbaarheden.

0%

Visbagh Hamerprijs € 32.000,-

Vaas, Copier Hamerprijs € 6.000,-

Ikoon Hamerprijs € 12.000,-

Borden China Hamerprijs € 12.000,-

Zakhorloge Hamerprijs € 9.500,-

Cartier Santos Hamerprijs € 5.500,-

Collier, 3 rijen bloedkoraal Hamerprijs: € 30.000,-

Staand horloge Hamerprijs € 13.000,-

U betaalt achteraf slechts € 15 per kavel

Staand horloge Hamerprijs: € 22.000,-

VEILING RESULTATEN

Turmuhr Hamerprijs € 34.000,-

INBRENGCOMMISSIE

Poul Kjaerholm PK 11 Hamerprijs € 8.500,-

Barometer, 18e eeuw Hamerprijs € 3.200,-

VA N Z U I D -W E S T NEDERLAND

Wapenschotel, 18e eeuw Hamerprijs € 22.000,-

Diamant 4.20 Ct. Hamerprijs € 15.000,-

Empire klok Hamerprijs € 16.000,-

19e eeuws ivoor Hamerprijs € 46.000,-

Boeken Buffon Hamerprijs € 3.400,-

18e Eeeuwse tafelklok Hamerprijs € 15.000,-

Pendule, ca. 1810 Hamerprijs € 11.000,-

Broche met diamanten Hamerprijs € 8.000,-

UW ITEM HIERONDER? Yixing theepot 19e eeuw Hamerprijs € 16.000,-

Bijbel, 19e eeuw Hamerprijs € 2.200,-

Van 1 Item Hamerprijs € ?

tot en met Hamerprijs € ?

verzameling Hamerprijs € ?

of inboedel Hamerprijs € ?

Stoelklok met speelwerk Hamerprijs € 17.000,-

Glas, 18e eeuw Hamerprijs € 1.900,-

Drakenvaas, China Hamerprijs € 56.000,-

Collectie Meissen Hamerprijs € 22.000,-

Rolex herenhorloge Hamerprijs € 20.000,-

Collier, bloedkoraal Hamerprijs € 19.000,-

Kabinet Hamerprijs € 24.000,-

Schilderij, Jan Sluijters Hamerprijs € 9.500,-

Zakhorloge Hamerprijs € 4.000,-

Schotels haringvangst Hamerprijs € 3.800,-

Hermes tas, jaren ‘80 Hamerprijs € 3.000,-

Kandelaren, 18e eeuw Hamerprijs € 26.000,-

Wanli kom ca. 1600 Hamerprijs € 28.000,-

Schouwklok A’dam Hamerprijs € 19.000,-

Kangxi kaststel Hamerprijs € 24.000,-

WIJ TAXEREN DOOR GEHEEL NEDERLAND EN BELGIË

Rijtuig horloge Hamerprijs € 7.500,-

Livingstoneweg 18, 4462 GL Goes • 0031 ( 0 ) 6 42 11 45 42 • info@veilinghuisdejager.nl

WWW.VEILINGHUISDEJAGER.NL