Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ Ένα από τα μικρά πλάσματα που επάνω στην πλάτη τους κτίσθηκε και διατηρείται ο κόσμος μας. Εκφράζει τη σκληρή δουλειά, την παραγωγικότητα και την αφθονία. Είναι σύμβολο της ευημερίας. Υπηρετεί ακατάπαυστα τον πλανήτη που φιλοξενεί όλους μας, εξασφαλίζοντας την ισορροπία της φύσης που μας περιβάλλει. Επικονιάζει περισσότερο από το 70% των καλλιεργειών που μας τροφοδοτούν, παράγει πρόπολη, κερί, βασιλικό πολτό και μέλι. Προσφέρει τροφή, φάρμακα, καύσιμα, ομορφιά, και υγεία. Είναι το μοναδικό έντομο που παράγει τροφή.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ Κάθε πέταγμα της είναι στιγμή πολλών χιλιομέτρων πτήσης στην ημέρα, για να απορροφήσει το άρωμα των λουλουδιών, να επικονιάσει τα φυτά, να συγκεντρώσει μέλι και να διαιωνίσει το είδος της. Για κάθε κιλό μέλι που παράγει αγγίζει 4 εκατομμύρια λουλούδια και θα πρέπει να κινηθεί 150 χιλιάδες χιλιόμετρα, δηλαδή περίπου 4 φορές τον γύρο της γης. Είναι πλάσμα εξαιρετικά προσεκτικό και πολύ οικονόμο. Χρειάζεται μόνο 33 γραμμάρια μέλι για να κάνει τον γύρο της γης. Επιστημονικές επιτροπές, μεμονωμένοι ερευνητές, πανεπιστημιακά ιδρύματα, κρατικοί θεσμοί, περιβαντολογικές οργανώσεις προσπαθούν να καταλάβουν πώς ζουν και λειτουργούν, πώς γονιμοποιούν τα φυτά και συνεννοούνται με τις υπόλοιπες μέλισσες. Οι στενοί συνεκτικοί δεσμοί της κυψέλης, απασχόλησαν κοινωνιολόγους, ανθρωπολόγους και ψυχολόγους. Η μοναρχική διοικητική δομή της, μελετάται από τις πολιτικές επιστήμες. H ευφυής αρχιτεκτονική της κυψέλης είναι μαθηματικό και κατασκευαστικό θαύμα.
Η απαράμιλλη εργατικότητά και αυτοθυσία της, ενέπνευσαν όλες τις κυρίαρχες θρησκείες, και οι πανάρχαιοι μύθοι γύρω από αυτές, την τέχνη. Η μελισσοκομία είναι ένα από τα αρχαιότερα επαγγέλματα. Χωρίς την μέλισσα η φύση δε θα ήταν η ίδια, αλλά ούτε και εμείς που εξαρτώμεθα από την φυσική ισορροπία του πλανήτη γύρω μας, θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε με τις ίδιες συνθήκες. Σε ένα πλανήτη χωρίς μέλισσες επικονιαστές, η διαθέσιμη τροφή θα μειωθεί κατακόρυφα σε ποσότητες και ποικιλίες, και θα διαταραχθεί για πάντα η ισορροπία στα οικοσυστήματα και η βιοποικιλότητα που υποστηρίζει την ζωή. Υπάρχουν χιλιάδες είδη μελισσών με τις περισσότερες να είναι μοναχικές. Δεν είναι μέλισσες που εγκατέλειψαν την κυψέλη και ζούνε πλέον μόνες τους. Δεν παράγουν μέλι, δεν έχουν βασίλισσα και ζουν νομαδικά στην ύπαιθρο, στα δάση και στα βουνά. Συχνά φωλιάζουν κοντά η μία στην άλλη. Επειδή δεν προστατεύουν αποθέματα μελιού, δεν είναι επιθετικές. Κάθε μέρα όμως πεθαίνει ανυπολόγιστος αριθμός μοναχικών μελισσών. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
Εκτεταμένοι βιότοποι με ποικίλη άγρια χλωρίδα και φυσικά ενδιαιτήματα επικονιαστών, έχουν μετατραπεί σε μονοκαλλιέργειες που παράγουν ανθρώπινη τροφή με σημαντική χρήση φυτοφαρμάκων, αλλά ελάχιστο νέκταρ και γύρη. Τεράστιες εκτάσεις φυσικών περιοχών έχουν μετατραπεί με άμετρη ανοικοδόμηση σε αστικές περιοχές, χωρίς να λαμβάνεται επαρκώς υπόψη ο βιότοπος των επικονιαστών της περιοχής. Παθογόνοι μικροοργανισμοί, παράσιτα, άλογη χρήση χημικών σε καλλιέργειες και μαζικοί ψεκασμοί καταστροφής εντόμων, είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που ευθύνονται για τους θανάτους. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι φυσικές καταστροφές, η ρύπανση και η απώλεια βιότοπων, περιορίζει τον χώρο τους στην φύση και αναγκαστικά πλησιάζουν τις πόλεις αναζητώντας αστικά καταφύγια Οι μέλισσες, τα μικρά αυτά πλάσματα και σπουδαίοι πρεσβευτές της φύσης, είναι ζωντανοί οργανισμοί που αναπνέουν, νιώθουν φόβο, και πόνο. Είναι ενσυναίσθητες και εκφράζουν συναισθήματα. Έχουν καλές και κακές μέρες, η δύναμή τους αυξάνεται και μειώνεται. Χρειάζονται νερό γιατί διψούν συχνά και άφθονα λουλούδια για να συλλέξουν την τροφή της ομάδας τους. Έχουν απαιτήσεις και δικαιώματα για επιβίωση, και ανάγκη προστασίας από κίνδυνους που τις απειλούν. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
Μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τις μέλισσες είναι η έλλειψη ασφαλών ενδιαιτημάτων για να χτίσουν το σπίτι τους και να αναζητήσουν την τροφή τους. Ένας μελισσόκηπος σε μια αυλή, ένα περβάζι ή μια γλάστρα με ενδημικά λουλούδια, μπορούν να τους προσφέρουν ασφαλές καταφύγιο. Αν η χρήση φυτοφαρμάκων είναι επιβεβλημένη πρέπει να επιλέγονται στοχευμένα βιολογικά προϊόντα, και που δεν θα εφαρμόζονται όταν τα λουλούδια είναι ανθισμένα. Η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού έχει σοβαρές επιπτώσεις στις μέλισσες που χρειάζονται άφθονο νερό. Σκεύη με καθαρό νερό και βότσαλα για να μη κινδυνεύουν, βοηθούν καταλυτικά στην επιβίωση και στην παραγωγικότητα τους. Το 70% των μελισσών διαχειμάζει υπόγεια στο έδαφος για να φιλοξενήσει τα μικρά της και περιμένει την άνοιξη για να αναδυθεί. Ένα ανέγγιχτο μικρό ηλιόλουστο κομμάτι στον κήπο μπορεί να προσφέρει ασφαλές καταφύγιο για χιλιάδες μελισσών. Δισεκατομμύρια μέλισσες πεθαίνουν σιωπηλά και άδικα από απαγορευμένα δηλητήρια. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
Οι υπόλοιπες νομάδες μέλισσες ζούν σε τρύπες στο εσωτερικό δένδρων, κορμών, ή κοίλων φυτικών στελεχών. Οι νεκροί μίσχοι των φυτών, ο φλοιός, το καλάμι, τα φύλλα και κυρίως το αδιατάρακτο έδαφος είναι τα μυστικά χειμερινά σπίτια των μοναχικών μελισσών. Ένα κούφιο κομμάτι ξύλου είναι ένα άνετο σπίτι για να ξεχειμωνιάσουν, μέχρι να έρθει η άνοιξη και να μπορούν να ζουν σε εξωτερικούς χώρους. Δημόσιοι κήποι με δένδρα που δίνουν νέκταρ, φυλλώματα με ρητίνη και υλικό φωλιάσματος, αυτοφυή φυτά, μπορούν να είναι απλές πρακτικές για να περιορισθεί ο ραγδαίος ρυθμός απώλειας των επικονιαστών. Η ενημέρωση για τα παγκόσμια κινήματα προστασίας της μέλισσας, τις νομοθετήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την κρατική μέριμνα σε άλλες χώρες, την επιστημονική έρευνα που υποστηρίζει τις μοναχικές μέλισσες αλλά και τις χημικές εταιρείες που εμπορεύονται θανατηφόρα φυτοφάρμακα, είναι επιτακτική. Η διάσωση των μελισσών δεν είναι απλή υπόθεση αλλά και μόνο η αποδοχή αλληλεξάρτησης της ύπαρξης μας, άμεσα θα δημιουργούσε την ενσυνείδητη συνεργασία για έναν καλύτερο, καθαρότερο και πιο ασφαλή κόσμο. Η μέλισσα μπορεί να ζήσει χωρίς τον άνθρωπο, αλλά δεν μπορεί ο άνθρωπος να ισχυριστεί το ίδιο ! Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
"Ιερές περικοπές για τις μέλισσες σε όλες τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου αναδεικνύουν τη σημασία τους για τις ανθρώπινες κοινωνίες” “ή πορεύθητι πρός τήν μέλισσαν και μάθε ώς εργάτις έστω την τε έργασίαν ώς σεμνήν ποιείται” Β΄ Μακκαβαίων “Χαίρε η γη της επαγγελίας, χαίρε εξ ης ρέει μέλι και γάλα.” Περιγραφή της γης του Ισραήλ στον Ακάθιστο Ύμνο για την Θεοτόκο Και ο Κύριός σας εμψύχωσε τις μέλισσες: "Κάντε τα σπίτια σας στα βουνά, τα δέντρα, και σε ό, τι -οι άνθρωποι- κατασκευάζουν,” An-Nahl (Η ΜΕΛΙΣΣΑ) 16η Σούρα του Κορανίου Απλά όπως μια μέλισσα, χωρίς να πληγώνει το λουλούδι, το χρώμα ή το άρωμά του, μαζεύει το νέκταρ και φεύγει, έτσι και ο σοφός πρέπει να περιπλανιέται στο χωριό. Dhammapada 4:49
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
Το Ερευνητικό Κέντρο MOHA ιδρύθηκε το 2006 στην Καβάλα ως φορέας έρευνας και είναι επίσημα αναγνωρισμένο από την ελληνική πολιτεία (ΦΕΚ Άρθρο 3/παρ.2 Ν. 4310/2014) Πρωταρχικός του στόχος είναι η ανάδειξη της πολυπολιτισμικότητας της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και η προώθηση του διαθρησκευτικού και διαπολιτισμικού διαλόγου με τη συμβολή δράσεων επιστημονικού, εικαστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα.. Το ΜΟΗΑ στεγάζεται και δραστηριοποιείται σε δύο σημαντικά μνημεία της πόλης της Καβάλας το Ιμαρέτ και την οικία του Μοχάμετ Άλι. Η αποκατάσταση του Ιμαρέτ και της οικίας του Μοχάμετ Άλι περιελάμβανε την διαμόρφωση των κήπων των δύο μνημείων, σύμφωνα με την ιστορική τους ταυτότητα. Ως αποτέλεσμα τα δύο κτίρια προσφέρουν μεγάλα συμπλέγματα αστικών κήπων που συμβάλουν στην μείωση ατμοσφαιρικής ρύπανσης και κατ' επέκταση στην βελτίωση του αέρα στο άμεσο περιβάλλον τους. Ταυτόχρονα τα δένδρα με τις πυκνές φυλωσιές έδωσαν καταφύγια σε αμέτρητα πουλιά ενώ η φύτευση σχεδιάστηκε με σκοπό την προσέλκυση εντόμων επικονιαστών. Η διαχείρηση των κήπων είναι αυστηρά οικολογική και ακολουθούνται συγκεκριμένες πρακτικές. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η εποχή μας, σηματοδοτεί -ακόμη από την αρχή της πρώτης δεκαετίας του 2000-, την καταστροφική απώλεια αποικιών μελισσών παγκοσμίως, λόγω της μείωσης των οικοτόπων της. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει γρήγορα τα εύθραυστα οικοσυστήματα που τις φιλοξενούν. Η φράση “Σώστε τις μέλισσες” συγκινεί τους ανθρώπους που αντιλαμβάνονται την δυσχερή θέση των νομάδων μελισσών που αποτελούν το 75% των πολύτιμων επικονιαστών. Η απώλεια ενδιαιτημάτων για τους επικονιαστές, είναι μία από τις βασικότερες αιτίες για την ελάττωση των πληθυσμών της μέλισσας. Αντιλαμβανόμενοι, τον επιτακτικό κίνδυνο που επιφέρει η μείωση του πληθυσμού της μέλισσας, με την καθολική αποδοχή της σπουδαιότητας της στην ισορροπία της φύσης, το Ερευνητικό Κέντρο MOHA συντάσσεται με τις παγκόσμιες προσπάθειες προστασίας των μελισσών. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
Το project « Α city garden for Bees - mi.el » σχεδιάστηκε έχοντας ως απώτερο στόχο, την ευαισθητοποίηση του συνόλου των πολιτών, και την ανάδειξη του ρόλου προστασίας που μπορούν τα αστικά κέντρα να παρέχουν στις νομάδες μέλισσες. Η διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης και η υιοθέτηση αξιών και στάσεων θα συμβάλλουν στη δημιουργία νέων προτύπων συμπεριφοράς προς το περιβάλλον για ενήλικες και παιδιά, και η ίδρυση ενός “Αστικού κήπου για μέλισσες” είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ξεκινήσουμε. ΤΟ ΕΡΓΟ
πράσινων αποβλήτων
για να αποφευχθούν ρύποι που διαταράσσουν τα έντομα επικονιαστές.
Απελευθερώσεις ωφέλιμων εντόμων που προστατεύουν και προφυλάσσουν τα φυτά.
Λογική άρδευση
Αυστηρή και περιορισμένη χρήση μόνο βιολογικών προϊόντων για
Δημιουργία στους κήπους της οικίας Μοχάμετ Αλί σημαντικής χλωριδικής ποικιλομορφίας που επιτρέπει σε πολλές μέλισσες να βρουν χώρους για καταφύγιο, τροφή και αναπαραγωγή. Καλλιέργεια φυτών όπως παλιές ποικιλίες τριαντάφυλλων, βιολογικά αρωματικά φυτά, οπωροφόρα δένδρα, γιασεμιά και αγιόκλημα, πλούσια σε νέκταρ, χρώματα και αρώματα για να προσελκυθούν οι μέλισσες. Παράλληλα με την εγκατάσταση δοχείων με αραιωμένο μέλι εξασφαλίζεται επαρκές συμπλήρωμα τροφής καθώς μόνο ελάχιστη ποσότητα μελιού είναι αρκετή για την ημερήσια ενέργεια που χρειάζονται.
Επαναχρησιμοποίηση
Εκριζώσεις χωρίς μηχανήματα
την καταπολέμηση ασθενειών και παρασίτων που εφαρμόζονται μόνο μετά την περίοδο ανθοφορίας. Μόνιμα άφθονο καθαρό νερό σε δοχεία με πέτρες σε διάφορα σκιερά σημεία του κήπου γιατί οι μέλισσες έχουν μεγάλη ανάγκη από νερό. Κατασκευή καταφυγίων για μοναχικές μέλισσες. ΔΡΑΣΕΙΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
moharesearchcenter.wixsite.com/museum-gardens
Δημιουγία ενημερωτικού υλικού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στον τύπο, σε επιχειρήσεις και σχολικές ομάδες για τις μέλισσες που παράγουν μέλι και για τις μοναχικές μέλισσες. Εκπαιδευτική ιστοσελίδα για τη μέλισσα και τους κήπους του μουσείου:
Εκπαιδευτικό παιχνίδι στους κήπους του μουσείου για παιδιά και μαθητές, με στόχους την απόκτηση γνώσεων για τη μέλισσα, τη γη, τη φύση, καθώς και την υιοθέτηση μιας βιώσιμης περιβαλλοντικής στάσης ζωής Συνεργασία με το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος για επιστημονική και ερευνητική υποστήριξη του project. Συνεργασία με την Πολυτεχνική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης για την κατασκευή ειδικών πλίνθινων καταφυγίων για τις νομάδες μέλισσες των πόλεων, και διάθεση τους σε πανεπιστήμια, μουσεία, ξενοδοχεία, αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές ομάδες, δημόσια κτίρια κτλ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΔΡΑΣΕΙΣ
Άλι (Σεπτέμβριος 2023)
Ανοιχτή συζήτηση στους κήπους του μουσείου με μελισσοκόμους, καλλιτέχνες και νέους επιστήμονες, με θέμα την κοινωνική και εργασιακή οργάνωση της κυψέλης και τους συναισθηματικούς δεσμούς που αναπτύσσονται (23 Σεπτεμβρίου 2023) Παραγωγή μεταξωτών μαντηλιών από την “MANTILITY” και κοσμημάτων από την “Λούστα-Θυσιάδη” με θέμα την μέλισσα (2024) Έκδοση παραμυθιού από την λογοτέχνη Αικατερίνη Κουρή με θέμα την Μέλισσα (2024) Εγκατάσταση Flow Hive καταφυγίου για μελιτοφόρες άστεγες μέλισσες στους κήπους του Μουσείου
Εικαστική έκθεση στο Μουσείο Μοχάμετ Άλι (2024) Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Μοχάμετ
COOPERATIONS & PARTNESHIPS
International Hellenic University
Faculty of Engineering of the Democritus
University of Thrace
MANTILITY
Jewelry by “LOUSTA-THYSIADI"
IMARET S.A.
MISSIRIAN SA
EUROPA PROFIL ALUMINIUM S.A.
Newspaper “Katmimerini”
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
PRODUCTION/ORGANIZATION
ΜΟΗΑ Research Center
Coordination: Anna Missirian
Beekeeper advisor : Stelios Korelis
Documentation
Texts: Anna Thysiadou, Jacob Fantidis, Ismini Micha
Photo: John Gouzidis
Video: George Kiourtis
Graphic design: Yannis Tsigkas
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΛΑΣΜΑΤΩΝ
