4 minute read
Erfgoed
by IGEMO
De schat aan bouwkundig erfgoed binnen Rivierenland herinventariseren en valoriseren
Eén van de grotere projecten dat team erfgoed in 2020 uit de grond stampte (en dat de volgende jaren zal blijven lopen), is het herinventarisatie- en valorisatietraject binnen de gemeenten Willebroek, Duffel, Lier en Putte.
Advertisement
Herinventarisatie
onze regio opgemaakt door het Vlaams Agentschap Onroerend Erfgoed. Tijdens de actualisatie (20172018) van de inventaris door de IOED kwamen echter heel wat interessante gebouwen aan bod, die niet op de lijst stonden, omdat eerdere inventarisatietrajecten eerder thematisch of geografisch opgevat waren.
Het herinventarisatietraject richt zich op het aanvullen van de bestaande inventaris erfgoed. Naast de reeds opgemaakte lijst tijdens het actualisatietraject zullen onze collega’s ook op zoek gaan naar waardevolle panden.
Valorisatie
In de gemeenten is nood aan valorisatie: het naar waarde schatten van bouwkundig erfgoed. Het gaat hierbij om niet-beschermd maar wel waardevol erfgoed. Bij (ver)bouwdossiers is het soms moeilijk in te schatten welke gebouwen waardevol zijn, wat de erfgoedwaarde is en welke delen behouden moeten blijven. Vroeger was het Vlaams Agentschap Onroerend Erfgoed hiervoor verantwoordelijk, maar vandaag is dit een lokale aangelegenheid.
Het valorisatietraject is een toolbox, die verder bouwt op de inventaris erfgoed en de resultaten van het herinventarisatieluik. Hierbij worden de geïnventariseerde panden voorzien van een fiche met een beschrijving van de verschillende erfgoedwaarden en de huidige conditie. Deze worden gelinkt aan een quoteringssysteem.
Dit valorisatietraject betekent een vereenvoudiging van het werk van gemeentelijke medewerkers, die in aanraking komen met deze panden. Zo kunnen ze snel zien welke delen van een geïnventariseerd pand belangrijk zijn om te behouden en, op die manier, gemotiveerd beslissen over stedenbouwkundige ingrepen. Bovendien is het de bedoeling dat het quoteringsysteem ingebed wordt in gemeentelijke reglementen inzake stedenbouwkundige handelingen. Zo kunnen gebouwen met hogere erfgoedwaarden beter beschermd worden en gebouwen met lagere bouwkundige erfgoedwaarden gemakkelijker verbouwd worden.
Met steun van:
Panden uit het herinventarisatie-traject + panden uit de inventaris bouwkundige erfgoed
Toepassing van het valorisatieinstrument Beschrijving, erfgoedwaarden, conditie en quotering
Snelle analyse van de erfgoedwaarden Betere bescherming van bouwkundig erfgoed
Het kerkenplan, een cruciaal beleidsplan om in aanmerking te komen voor de restauratie van kerken, is een project van de IOED, uitgevoerd in opdracht van de gemeente Bornem.
Erfgoed, erfbeter, erfbest…
De culturele erfgoedcel en de IOED, 2 diensten met 1 doel: het waarborgen en waarderen van cultureel en onroerend erfgoed
Onze regio is met zijn kastelen, kerken, tradities en geschiedkundige verenigingen zeer rijk aan erfgoed. Dit erfgoed moet uiteraard beschermd en gekoesterd worden. De gemeenten zagen dan ook de nood om hierrond samen te werken met IGEMO. Deze samenwerking werd vastgelegd in de IOED (oftewel Intergemeentelijke Onroerend Erfgoed Dienst). Deze IOED is sinds 2016 actief in de regio Rivierenland. Sinds 1 januari 2021 vervoegt ook de culturele erfgoedcel Rivierenland onze werking.
Het verschil tussen de IOED en de culturele erfgoedcel Rivierenland
De IOED focust zich op het onroerend erfgoed in de gemeenten Bornem, Puurs-Sint-Amands, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Duffel, Lier, Putte en Bonheiden. Hun werkdomein bestaat uit het bouwkundige erfgoed, het landschappelijke erfgoed en het archeologische patrimonium.
Het team van de IOED verwezenlijkte reeds een aantal mooie projecten. Een voorbeeld hiervan is het beheersplan voor Stad Lier, waarin op een innovatieve wijze gewerkt werd met een voorbereidend participatietraject, om een draagvlak voor de beheersplannen te creëren bij de inwoners.
De IOED stelde eveneens beheersplannen op voor het oude gemeentehuis van Putte en de site Midzelen in Sint-Katelijne-Waver. Ook het geïntegreerde beheersplan voor de Bruine Beekvallei in Bonheiden is van de hand van de IOED. Tenslotte is de IOED IGEMO in een aantal gemeenten ook bezig met een grote herinventarisatie- en valorisatiecampagne.
De culturele erfgoedcel Rivierenland richt zich op het cultureel erfgoed in de gemeenten Bornem, Puurs-Sint-Amands, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver en Duffel. Binnen het cultureel erfgoed is er een opdeling in roerend cultureel erfgoed en immaterieel erfgoed. Roerend cultureel erfgoed wordt bewaard in musea, archieven, bibliotheken, documentatiecentra, kerken, kloosters, bij heemkundige kringen, erfgoedverenigingen, scholen, theaters, enz. Tot het immaterieel erfgoed behoren dan weer minder tastbare dingen, zoals verhalen, tradities, feesten, liederen, dialecten, stoeten, processies…
Aan de officiële start van deze erfgoedcel, op 1 januari 2021, ging een uitgebreid voortraject vooraf. Dit voortraject werd opgestart in 2019 en liep door in 2020.
Het voortraject ging gepaard met een extensief participatiegedeelte, waarbij met alle erfgoedactoren van de gemeenten werd overlegd. Het doel van deze ontmoetingen: samen de uiteindelijke visie op cultureel erfgoed in de regio opstellen. Er zitten op dit moment al een aantal leuke projecten in de pijplijn: de begeleiding van het Groentenmuseum ’t GROM en het museum Fort Liezele in het bekomen van een regionale museumerkenning, het begeleiden van de Katelijnse heemkundige kring Erf en Heem met de opmaak en het uitgeven van een heus Katelijns Woordenboek en het bestickeren van de nutskasten in Willebroek.
Nostalgische postkaarten uit Bornem, Duffel, Puurs-Sint-Amands, Willebroek en Sint-Katelijne-Waver. Deze kaarten maakten deel uit van een online en offline participatiecampagne tijdens het voortraject van de nieuwe culturele erfgoedcel Rivierenland.
