Werktafels - samenvattende nota: feedback
1. Deelnemers en aanpak Op 25 en 26 april 2022 werden twee werktafels georganiseerd met een multidisciplinaire groep deskundigen. Gezien de complexiteit van het onderzoek, zijn verschillende visies op het gebied en achtergronden van deelnemers met elkaar geconfronteerd. Na een toelichting van de aanleiding, tijdlijn en methodiek van het onderzoek, werden vijf haalbare en realiseerbare scenario’s toegelicht. Op basis hiervan vonden tafelgesprekken plaats: welke elementen moeten zeker worden meegenomen bij de opmaak van een sterk (voorkeurs)scenario? Deze nota vat de grote lijnen uit deze gesprekken samen. Dit is geen consensusnota, wel trachten we de verschillende aanvullingen en visies vanuit de werktafels zo goed mogelijk weer te geven. Dit wil zeggen dat ook minderheidsstandpunten opgenomen zijn.
2. Feedback bij methodiek en bouwstenen Financiële bouwstenen Enkele aanvullingen bij deze bouwstenen die verder onderzocht kunnen worden: • De financiële waarde van biodiversiteit en ecosysteemdiensten dient onderzocht en berekend te worden. • De rechten van oorspronkelijke eigenaars moeten in beeld gebracht worden en dit dient juridisch onderzocht en onderbouwd te worden. • Het compensatiemechanisme kan voor alle scenario’s breder en grondiger bekeken worden. Bijkomende mogelijkheden kunnen doorgerekend worden.
Ruimtelijke bouwstenen Huidig ruimtegebruik, mogelijkheden én plannen in de omgeving en in de ruimere regio dienen meegenomen te worden in deze bouwstenen. De noodzaak aan bepaalde invullingen dient objectief aangetoond te worden. Door uit te zoomen kan de meest wenselijke locatie bepaald worden.
Maatschappelijke bouwstenen Maatschappelijke noden, zoals lokale voedselproductie of lokale noden, kunnen ook in een financieel model meegenomen worden. De opmaak van een maatschappelijk kosten-batenanalyse kan een aanvulling zijn op de huidige bouwstenen.
3. Thematische feedback Open ruimte Er wordt algemeen en breed gewezen op de waarde en het belang van behoud van open ruimte. Open ruimte en de garantie hierop zou voor eender welk scenario het uitgangspunt moeten zijn. Leefbaarheid voor de ruime regio en het beperken van bijkomend ruimtebeslag en verharding, maar ook de meerwaarde van een landschappelijke verbinding, worden genoemd in het pleidooi om zo weinig mogelijk te bouwen.
Klimaatverandering Groen, natuur en water zijn erg waardevol voor een duurzame toekomst. Klimaatadaptatie en biodiversiteit, maar ook warmte- en vochtregulatien zijn grote thema’s. Toch lijkt hun waarde moeilijk uit te drukken in euro’s. Het is aangewezen dit verder te onderzoeken en andere rekenmodellen te verkennen.
Westrode Morgen – werktafels – samenvattende nota: feedback
Mobiliteit Multimodaliteit moet het uitgangspunt zijn voor elke nieuwe ontwikkeling, dus ook voor deze site. De slechte bereikbaarheid, de auto-afhankelijkheid van de locatie en het gebrek aan openbaar vervoer zijn knelpunten waar rekening mee gehouden moet worden. Voor eender welke invulling geldt dat de impact op mobiliteit en de eventuele afwenteling hiervan op de omgeving in kaart gebracht moet worden. Doorwaardbaarheid en fietsverbindingen vormen voor elke mogelijke invulling een kans: er is behoefte aan veilige trage verbindingen.
Landbouw Op de eerste plaats wordt het belang van voldoende beschikbare landbouwgrond in Meise benadrukt. Een nieuwe invulling mag niet leiden tot een vermindering van de netto-landbouwgrond. Versnippering van landbouwgronden is te vermijden. Afstemming met lokale landbouwers kan bijkomende inzichten geven: • Landbouw als verbindende factor tussen ecologie en economie • Locatie en nabijheid van landbouwgronden • Invulling van een eventuele landbouwbestemming concretiseren.
Economie en bedrijvigheid Ook voor economie en bedrijvigheid is ruimte nodig. Door uit te zoomen en zowel op gemeentelijk niveau als in de ruimere regio te kijken naar de meest geschikte locaties voor economie, komen mogelijk andere kansen in beeld.
4. Aandachtspunten en aanbevelingen Transparantie over het financiële luik Er is een grote en gedeelde vraag naar transparantie en verantwoording bij het bedrag waar mee gerekend wordt. Hoe komt men aan dit bedrag? Wie wordt vergoed met dit geld en op welke manier? Welke inhoudelijke consequenties heeft deze berekening? Ambitie De lat mag hoog liggen: een ambitieus plan is wenselijk. De schaal van de site en wat ze vandaag betekent vormen het uitgangspunt om verder, gedurfder en creatiever na te denken zonder de complexiteit uit de weg te gaan. Mogelijke bijkomende toetsstenen voor de verdere uitwerking van een invulling voor de site: • Maatschappelijke meerwaarde en publiek belang vandaag én in de toekomst • Welke hinder ondervinden directe en ruime omgeving van deze invulling? Denk aan: mobiliteit, overlast tijdens een eventuele werffase, lawaai, … • Op welke manier is de invulling verbindend tussen actoren, sectoren en ruimtelijke aspecten?
Westrode Morgen – werktafels – samenvattende nota: feedback
Bij de opmaak en uitwerking van een voorkeursscenario, worden volgende zaken best voldoende uitgewerkt: • Verantwoording van de voorgestelde invulling op deze locatie - Wat is de objectieve noodzaak aan bepaalde ontwikkelingen voor de regio of in het algemeen? Onderbouwing met cijfermateriaal is nodig. - Wat is de noodzaak aan bepaalde ontwikkelingen op deze plek? Onderbouwing met cijfermateriaal is nodig. • Hoe ziet de tijdlijn eruit? Fasering, periode van eventuele overlast, … • Eventuele samenhang of conflicten met andere lopende projecten en plannen in de omgeving? • Verduidelijking en betere onderbouwing van ‘planologische ruil’ en ‘compensatie’, inclusief de manier waarop dit doorgerekend wordt.
5.
Feedback per scenario
5.1.
Scenario 1 – Werfzone A12 met nabestemming natuur
Het basisidee in dit scenario wordt positief geëvalueerd, mits een aantal randvoorwaarden en bezorgdheden: • De overlast in de werffase kan groot zijn én lang duren. Hoe kan dit binnen de perken blijven? Hoe ziet de fase van ontginning er concreet uit? Op welke manier kan de nabestemming ‘natuur’ gegarandeerd worden? • Beperk de ontginning tot bepaalde zones én tot wat werkelijk nodig is. • De waterproblematiek is een realiteit en doet vragen rijzen bij de haalbaarheid. Concretisering is wenselijk. • Samenwerking met lokale en bovenlokale deskundigen is nodig om het ecologisch evenwicht te bewaren en zo goed mogelijk te herstellen. • Blijft er voldoende ruimte voor landbouw in de regio?
5.2.
Scenario 2 – Klassevol park met golf, wellness en privékliniek
De invulling ‘golf’ laat niet onberoerd: dit wordt hoogstens als ‘oké’ of ‘een beetje acceptabel’ beschouwd. Tegelijk wordt deze invulling wél als haalbaar en realiseerbaar gezien, waarbij de groene uitstraling en de meerwaarde voor de ruime regio genoemd worden. De kanttekeningen en bezorgdheden hebben hier wel de overhand: • Het groene karakter van deze invulling heeft geen ecologische waarde. • Golf wordt niet gezien als maatschappelijk wenselijke invulling: het privatiseren van het gebied, de bijklank van luxe en het aanvoelen dat dit geen democratische oplossing is worden genoemd. • Er zijn vragen bij de wenselijkheid van een golfterrein op deze plek (lawaai A12, weinig kwaliteitsvolle omgeving voor recreatie). • De mobiliteitsdruk in dit scenario moet verder uitgeklaard worden: er is geen openbaar vervoer; wellness, hotel en zorg zijn auto-gericht, wat zorgt voor een behoorlijke impact.
5.3.
Scenario 2 – Regionale bedrijven en voorzieningen als eilanden
In de context van economie en bedrijvigheid, wordt de suggestie om logistiek een plek te geven op de site als ‘de minst slechte keuze’ gezien. Dit is de meest lucratieve en vanzelfsprekende invulling omwille van de
Westrode Morgen – werktafels – samenvattende nota: feedback
centrale locatie en de aantakking op de autosnelweg, het beperkt aantal werknemers bij deze ruimtevraag en de verwachting dat dit ook op vlak van mobiliteitsdruk haalbaar is (in vergelijking met andere scenario’s). Tegelijk worden een aantal zorgen en randvoorwaarden genoemd: • De discussies en procedureslag uit het verleden toonden aan dat er geen draagvlak is voor het ontwikkelen van economische activiteiten op de site. • Mobiliteit is een knelpunt: er is geen openbaar vervoer, de locatie is auto-afhankelijk, wat een grote impact heeft op het bestaande netwerk. Het ontbreken van de multimodale vervoersknoop is een zwakke schakel. • Deze invulling lijkt in strijd met de garantie op het behoud van natuur en open ruimte. Ondanks de verwachting dat er geen draagvlak is voor economische activiteit op deze site, wordt door een aantal deskundigen benadrukt dat de site mogelijkheden biedt voor bedrijvigheid. Naast logistiek bieden ook R&D, kleinschalige en lokale bedrijvigheid, agro-industrie, … mogelijkheden.
5.4.
Scenario 4 – Circulaire lokale bedrijvigheid en landbouw
Het basisidee om landbouw ruimte te geven op de site, wordt wel vrij positief geëvalueerd. Er zijn zeker kansen voor landbouw op de site. Lokale voedselvoorziening maar ook zaken zoals korte keten, transitie, circulariteit, de combinatie met zorg, alternatieve landbouw, huidig gebruik (akkerbouw en melkvee) kunnen verder onderzocht worden. De concretisering van de invulling in dit scenario wordt eerder lauw onthaald. Het serrecomplex in dit scenario is bovendien niet wenselijk: te groot, te industrieel, te hard als bestemming. Ook hier een aantal randbemerkingen en bezorgdheden: • Betrek lokale landbouwers bij het concretiseren van de landbouwinvulling: welk landbouwmodel past bij deze plek? Welke ecosysteemdiensten kan de lokale landbouw hier aanbieden? Zijn dit eigenlijk goede gronden voor akkerbouw? • Hoe kunnen ecologische verbindingen gerealiseerd worden in landbouwgebied? Hoe kunnen landbouw en natuur met elkaar verbonden worden? • Wat is de impact op mobiliteit?
5.5.
Scenario 5 – Westrode 2.0 met energietransitie en waterbuffer
Duurzame energie als principe kan in eender welk scenario meegenomen worden, mits zorg voor ruimtelijk rendement én realisme inzake NIMBY. Het idee van planologische ruil legt een spanningsveld bloot: theoretisch lijkt dit zeker mogelijk, praktisch zijn er bezwaren. Die hangen grotendeels samen met het uitgewerkte voorbeeld, dat in strijd is met Beleidsplan Vlaams-Brabant en met het landelijke karakter van Westrode. Ook de mobiliteitsdruk op de bestaande infrastructuur lijkt te groot. Het basisidee dient beter en verder uitgewerkt te worden met andere mogelijkheden voor uitbreiding of verdichting.
Westrode Morgen – werktafels – samenvattende nota: feedback
6.
Toelichting bij de volgende stap in het onderzoek
Wat doen we met deze feedback? De feedback uit de werktafels én de feedback die op de dialoogmarkt gegeven werd, wordt door het onderzoeksteam verwerkt bij het ontwikkelen van een voorkeursscenario. Waar nodig wordt bijkomende informatie verzameld. Vervolgens wordt naar een voorkeursscenario toe gewerkt. Het voorkeursscenario geeft een toekomstvisie voor het gebied weer: hoe kan een economisch haalbare en maatschappelijk wenselijke invulling voor het gebied eruit zien? Tegelijk wordt aan gewerkt aan duiding bij een aantal pertinente vragen, zoals de historiek van de verwerving van de gronden en de financiële puzzel waar vandaag mee gewerkt wordt.
Hoe ziet de volgende stap eruit? In het najaar presenteert het onderzoeksteam een voorkeursscenario. In dit scenario wordt maximaal rekening gehouden met de feedback van zowel experten als omwonenden en andere geïnteresseerden. Tegelijk is het een scenario dat haalbaar én realiseerbaar is. Het voorkeursscenario wordt opnieuw met experten besproken en waar nodig verfijnd en verbeterd. Vervolgens leggen we het voor aan alle geïnteresseerden. We luisteren opnieuw naar bijkomende suggesties om het eindbeeld te versterken. Dit is de laatste fase van het onderzoek. Het rapport met het voorkeursscenario en eventuele randbemerkingen wordt overgemaakt aan de verschillende beleidsniveaus: zij hebben immers de verantwoordelijkheid een beslissing te nemen.
Westrode Morgen – werktafels – samenvattende nota: feedback