Diagnoza, recepta, profilaktyka... czyli kilka słów o zdrowiu finansowym Polaków 14
PFR Portal PPK: „Przesuwamy środek ciężkości” 18
Nowe suwnice STS dla portu kontenerowego Baltic Hub w Gdańsku
Huta Ferrum dostarczyła dwa wielkie zbiorniki LPG 21
Gdzie pragmatyzm spotyka się z wizją osiedla budowanego z myślą o ludziach 22
Ponad 2,8 mld zł z KPO na wsparcie transformacji cyfrowej przedsiębiorstw
Polscy przedsiębiorcy ze wsparciem na działania związane z odbudową Ukrainy
Przedstawiciele 38 samorządów rozpoczęli Akademię PFR dla Miast
rosnąć za
edycja
Ostrożny optymizm w polskiej przedsiębiorczości. Przedstawiamy nowy raport GEM
Kilometry Dobra. Podsumowaliśmy Aktywny Wolontariat 2024
Edukacja finansowa dla młodych. Fundacja PFR zaprosiła do Świata Pieniądza
Fundacja PFR zakończyła pilotażowy projekt akceleracyjny dla nauczycieli
CDT w trasie po polskich klubach seniora. Edukacja technologiczna pokolenia
Zamiast życzeń
Moi Drodzy,
Zamiast typowych życzeń na nadchodzące Święta, chciałbym podzielić się kilkoma refleksjami o mijającym roku. Ostatnie miesiące były pełne zmian – nie tylko w Polsce, ale i w całym naszym otoczeniu. Międzynarodowa sytuacja gospodarcza i polityczna jest bardzo dynamiczna. Wojna w Ukrainie trwa, europejska gospodarka przeżywa trudności, ocieplenie klimatu przyspiesza, a wybory w USA wygrał polityk, którego trudno nazwać przewidywalnym.
Dlatego w 2025 roku szczególnie życzę nam wszystkim spokoju i stabilizacji. Marzę, byśmy mogli skupić się na tym, co robimy najlepiej: wspieraniu polskiej gospodarki i społeczeństwa, wdrażaniu innowacji i zrównoważonych rozwiązań, oraz rozwoju naszych firm na świecie.
Jak mówi stare chińskie przysłowie (albo klątwa?): „obyś żył w ciekawych czasach.”
Ja natomiast mam nadzieję, że w 2025 roku będziemy mogli powiedzieć, że to był nudny rok – pełen przewidywalności i osiągania zaplanowanych celów. Tego nam wszystkim życzę!
Niech te Święta będą chwilą wytchnienia, a Nowy Rok początkiem spokojniejszego i bardziej przewidywalnego czasu. Wesołych Świąt i pomyślnego 2025 roku!
HORYZONTY
Czasopismo pracowników Grupy PFR
Wydawca: Polski Fundusz Rozwoju S.A., ul. Krucza 50, 00-025 Warszawa. Opracowanie graficzne: WeDesign.pl
21 listopada 2024 roku odbyło się ostatnie w tym roku spotkanie Rady Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju, w którym udział wzięli przedstawiciele tworzących ją instytucji (BGK, PAIH, PARP, KUKE, ARP, PFR). Spotkanie miało na celu omówienie strategicznych inicjatyw oraz zidentyfikowanie obszarów wymagających zacieśnienia współpracy.
Rada Grupy PFR podsumowała kluczowe kierunki działań na najbliższe lata. Koncentrowała się przede wszystkim na aktualizacji strategii, koordynacji współpracy oraz poprawie przejrzystości oferty. Zaktualizowana strategia ma uwzględniać nowe priorytety, być bardziej mierzalna i dostosowana do zmieniających się realiów. Podkreślono konieczność intensyfikacji wspólnych działań komunikacyjnych zarówno na rynku krajowym, jak i na rynku międzynarodowym, w tym przez udział w strategicznych wydarzeniach.
Rada omówiła także potrzebę lepszej prezentacji oferty produktowej – skupiła się na kluczowych rozwiązaniach przedstawionych w sposób przystępny i intuicyjny dla klientów. Szczególną uwagę poświęciła wsparciu Ukrainy, w tym wspólnym projektom na rzecz jej odbudowy. Ważnym punktem rozmów były inicjatywy związane z transformacją energetyczną i zrównoważonym rozwojem. Grupa PFR zamierza wspierać zarówno finansowanie, jak i edukację w zakresie ESG.
Przedsiębiorcy
z terenów powodziowych mogą ubiegać się o wsparcie
Od 10 grudnia przedsiębiorcy poszkodowani w wyniku powodzi mogą uzyskać wsparcie. Udzielają go partnerzy finansujący, którzy współpracują z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK). Środki pochodzą ze specjalnego Funduszu Wsparcia, który pod koniec października utworzyło Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) we współpracy z BGK.
Wsparcie to polega na długoterminowym finansowaniu (okres spłaty do 10 lat, 12-miesięczna karencja w spłacie kapitału i odsetek), w ramach którego możliwe jest umorzenie aż do 90 proc. zadłużenia (pod warunkiem dostępności u przedsiębiorcy limitu pomocy de minimis).
Odbiorcami wsparcia są przedsiębiorstwa, które ucierpiały na skutek powodzi. Wysokość finansowania jest ustalana indywidualnie dla każdego z nich, ale nie może przekroczyć 5 mln zł.
Inwestycje w technologie wodorowe ze środków KPO
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) zawarło z BGK umowę na realizację inwestycji w technologie wodorowe oraz wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru. Finansowanie będzie udzielane w formie wsparcia bezzwrotnego. Budżet na inwestycje wynosi 640 mln euro. Środki pochodzą z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO).
KPO ma wzmocnić polską gospodarkę, zwiększyć jej innowacyjność oraz uodpornić ją na kryzysy różnego rodzaju. Jednym z wielu kierunków interwencji jest także obszar gospodarki wodorowej. Wiązka inwestycji w technologie wodorowe – wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru (inwestycja KPO B2.1.1) – składa się z trzech części. Pierwsza z nich obejmuje budowę stacji tankowania wodoru, druga – innowacyjnych jednostek transportowanych napędzanych wodorem. Trzecia część to program obejmujący inwestycje publiczne i realizowany w formie dotacji, mający zachęcić do realizacji inwestycji prywatnych oraz poprawy dostępu do finansowania w polskim sektorze produkcji wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego. Umowy o udzielenie dotacji w ramach trzeciej części inwestycji mają na celu zapewnienie łącznych zdolności produkcyjnych w zakresie wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego na poziomie co najmniej 315 MW.
BGK wspiera PURO w budowie hotelu w centrum Budapesztu
BGK udzielił kredytu w wysokości do 40 mln euro węgierskiej spółce z grupy PURO. Środki zostaną przeznaczone na budowę czterogwiazdkowego hotelu premium w centrum Budapesztu. BGK wspiera tym samym rozwój polskiej marki hotelowej z grupy PURO. W budowę hotelu zostaną zaangażowane także podmioty z Polski.
Hotel PURO w Budapeszcie będzie pierwszym zagranicznym obiektem tej sieci. Dotychczas obiekty tej sieci powstawały wyłącznie w Polsce, w centrach siedmiu największych miast, m.in. Warszawy, Gdańska, Krakowa czy Wrocławia.
Nowa inwestycja powstanie w ścisłym centrum stolicy Węgier, w obszarze o znaczeniu historycznym, przy ulicy Paulay Ede 23. Hotel będzie się znajdować w bezpośrednim sąsiedztwie m.in. bazyliki św. Stefana, Węgierskiej Opery Państwowej czy słynnej alei
Andrássyego. Od najbliższej stacji metra będą go dzieliły zaledwie cztery minuty spaceru, dzięki czemu odwiedzający będą mieć dostęp do większości atrakcji miasta oraz wygodny dojazd do lotniska im. Ferenca Liszta (niewiele ponad 40 min podróży metrem).
Na potrzeby powstania hotelu zaprojektowano nowy siedmiopiętrowy budynek. Hotel będzie oferować 212 pokoi oraz liczne udogodnienia dla gości, w tym restaurację, bar, piekarnię, siłownię, sale konferencyjne oraz podziemny parking. PURO planuje również otwarcie na dachu baru z widokiem na panoramę miasta.
Prace budowlane już trwają, otwarcie zaplanowano na połowę 2026 r.
Fabryka Baltic Towers rośnie w oczach
Fabryka wież wiatrowych Baltic Towers, powstająca w Gdańsku przy udziale ARP SA, będzie odgrywała znaczącą rolę w morskiej energetyce wiatrowej. Budowa postępuje zgodnie z harmonogramem, a produkcja ruszy w II kwartale 2025 r.
Hala o długości 470 m, szerokości 150 m i wysokości 40 m nabiera kształtu. Po ukończeniu jej powierzchnia przekroczy 60 tys. m2, co odpowiada rozmiarowi prawie 9 boiskom piłkarskim. Najdłuższy element dostarczany na budowę w jednym fragmencie mierzy prawie 55 m – to więcej niż długość 3 ciągników siodłowych z naczepami. Kubatura hali wyniesie ponad 2 mln m3, co oznacza, że w jej wnętrzu pomieściłaby się woda z ponad 800 basenów olimpijskich.
Prace na budowie idą pełną parą. Budowa głównej konstrukcji wysokiej części hali jest na zaawansowanym etapie. Obecnie trwają prace nad pełnym zadaszeniem obiektu – hala pokryta jest już w ok. 50 proc. Ostanie krokwie, o rozpiętości 50 m każda, wynoszone są na swoje docelowe pozycje.
Inwestycja o wartości 200 mln euro jest realizowana przez Baltic Towers sp. z o.o., powstałą w wyniku współpracy ARP SA i hiszpańskiej GRI Renewable Industries, S.L. To największy i najnowocześniejszy obiekt tego typu w Europie. Możliwości produkcyjne fabryki, w której zatrudnienie znajdzie ok. 500 wykwalifikowanych osób, wyniosą 150 wież rocznie. Obiekt powstaje na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej, na południowym krańcu wyspy Ostrów. Wraz z halą produkcyjną powstanie tu całkowicie nowe nabrzeże, które znacznie ułatwi transport gotowych wież.
Polskie sukcesy w Hiszpanii dzięki PAIH
Zagraniczne Biuro Handlowe Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu (PAIH) w Madrycie zaangażowało się w promocję firmy Rialex – polskiego producenta urządzeń dźwigowych – i jej produktów w Hiszpanii, co zaowocowało nawiązaniem kontaktu z lokalnym kontrahentem produkującym wieże i komponenty dla farm wiatrowych. Przedstawiciele madryckiego oddziału PAIH aktywnie uczestniczyli w każdym etapie negocjacji i bezpośrednio pomogli w zawarciu przez polskiego producenta kontraktu wartego kilkanaście milionów euro. To największe osiągnięcie eksportowe PAIH na rynku hiszpańskim.
Wyniki naboru „Podniesienie kompetencji
kadr
Podmiotów BUR”
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) ogłosiła wyniki naboru „Podniesienie kompetencji kadr Podmiotów BUR”. Rekomendacje dofinansowania w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021–2027 otrzymało 6 projektów o łącznej wartości 84 905 458 zł, z czego dofinansowanie wyniesie 67 869 048 zł.
Wsparcie finansowe obejmuje projekty podnoszące kompetencje kadr podmiotów świadczących usługi rozwojowe w Bazie Usług Rozwojowych przez ich udział w usługach rozwojowych.
Celem naboru jest wybór projektów, których realizacja pozwoli na wspieranie dostosowania pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian, wspieranie aktywnego i zdrowego starzenia się oraz zdrowego środowiska pracy, dobrze dostosowanego i uwzględniającego zagrożenia dla zdrowia. Przedmiotem konkursu jest podniesienie kompetencji kadr podmiotów, które świadczą usługi rozwojowe w Bazie Usług Rozwojowych, oraz podmiotów z nimi współpracujących.
Ruszyła budowa czwartego osiedla spółki PFR Nieruchomości we Wrocławiu
Rozpoczęła się budowa czwartej – największej we Wrocławiu – inwestycji z mieszkaniami na wynajem. Przy ul. Białowieskiej ruszyła budowa nowego osiedla z 477 mieszkaniami. Dzięki współpracy z PKP SA inwestycja powstaje na terenie kolejowym, położonym na nabrzeżu Odry. Generalnym wykonawcą została firma Eiffage Budownictwo Polska.
Osiedle przy ul. Białowieskiej będzie największą inwestycją we Wrocławiu oferującą mieszkania na wynajem. Powstaje w rejonie nadbrzeża Odry na Popowicach, które są geometrycznym centrum miasta. Do końca lat 80. tereny te pełniły funkcję przemysłową – Port Popowice obsługiwał przeładunek towarów masowych, głownie kruszyw czy cementu. Znajdowała się tu infrastruktura służąca do przeładunku materiałów między transportem rzecznym a kolejowym, m.in. dźwigi.
Osiedle będzie składało się z trzech budynków o 9–10 kondygnacjach naziemnych i 1–2 kondygnacjach podziemnych. Budynki w kształcie litery „L” będą ustawione szeregowo, krótszymi bokami równolegle do nadbrzeża Odry. Na przestrzeniach między budynkami zaplanowano tereny zielone i place zabaw dla dzieci.
FEZ dołącza do inwestycji Sanok Rubber Company w Finlandii
Fundusz Ekspansji Zagranicznej 2 FIZAN, zarządzany przez PFR TFI, zaangażuje się kapitałowo w fińską spółkę zależną firmy Sanok Rubber Company – Teknikum. Fundusz obejmie 30 proc. udziałów w tej spółce, co umożliwi polskiej firmie wzmocnienie jej pozycji w branży przemysłowej oraz wykorzystanie pozyskanych środków na przeprowadzenie kolejnych możliwych akwizycji i kontynuację ekspansji biznesowej w ramach strategicznych kierunków rozwoju.
Inwestycja Funduszu została przewidziana na okres od siedmiu do dziesięciu lat, przy czym Sanok Rubber będzie przysługiwała opcja odkupu udziałów Teknikum od Funduszu, a Funduszowi będzie przysługiwała opcja sprzedaży udziałów Teknikum na rzecz Sanok Rubber. Sfinalizowanie transakcji jest uzależnione od spełnienia warunków zawieszających, m.in uzyskania zgody fińskiego Ministerstwa Spraw Gospodarczych i Pracy (MEAE).
Teknikum, specjalizujący się w produkcji wyrobów gumowych, silikonowych i ochronnych dla przemysłu, prowadzi działalność na arenie międzynarodowej i posiada zakłady produkcyjne w Finlandii i na Węgrzech. Przejęcie tej firmy przez Sanok Rubber stanowi jedną z największych polskich inwestycji bezpośrednich w Finlandii i wzmacnia pozycję Polski jako partnera handlowego tego kraju.
Jak minął rok w CDT?
Centralny Dom Technologii (CDT) skończył 5 lat i nie zwalnia tempa! Tylko w 2024 r. odbyło się 240 wydarzeń, które zgromadziły ekspertów z wielu różnych branż, w tym m.in. technologicznej, przedsiębiorczej i medycznej. To tak, jakby prawie codziennie organizować imprezę, na którą za każdym razem przychodzą tłumy! Niemałe osiągnięcie.
CDT wykorzystał pełen potencjał przestrzeni warsztatowych, by zorganizować blisko 40 szkoleń biznesowych skierowanych do różnych grup odbiorców. Łącznie wzięło w nich udział ok. 13,5 tys. uczestników. To więcej, niż wynosi populacja niejednego miasteczka w Polsce!
Dzięki nowoczesnym przestrzeniom oraz profesjonalnemu wsparciu zespołu eventowego CDT stał się miejscem wymiany wiedzy i doświadczeń, a dynamiczny rozwój pomaga kontynuować naszą misję inspirowania i edukowania w samym sercu Warszawy.
Who is who Systemu Instytucji Rozwoju
Mijający rok przyniósł wiele nowych nazwisk na stanowiskach kierowniczych w firmach, które współtworzą System Instytucji Rozwoju (SIR). Nasze jednostki nie funkcjonują w oderwaniu od rzeczywistości – zmiana polityczna przyniosła ze sobą także zmiany kadrowe. To jednak oznacza nie tylko nowe personalia, lecz także nowe kompetencje i doświadczenie, które wniosą dodatkową wartość do wspólnych działań.
Zapraszamy do zapoznania się z biografiami prezesów i członków zarządów podmiotów SIR, którzy rozpoczęli swoją pracę w 2024 r. Zbiór tych informacji pozwoli lepiej poznać osoby podejmujące decyzje i kreujące inicjatywy naszych instytucji. Wierzymy, że ułatwi to budowanie efektywnej współpracy i zwiększy wzajemne zrozumienie w codziennej działalności.
Piotr Matczuk – prezes zarządu PFR SA
Ekonomista i menedżer z 17-letnim doświadczeniem zawodowym, w tym 10-letnią praktyką
w międzynarodowych instytucjach rozwojowych.
W latach 2017–2024 pełnił funkcję przedstawiciela
Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC) w Polsce i odpowiadał za realizację strategii tej organizacji oraz projektów inwestycyjnych i doradczych.
Wcześniej nadzorował projekty strategiczne w PKP Intercity. Piotr Matczuk zdobywał także doświadczenie w Narodowym Banku Polskim (NBP) oraz Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR). Jest absolwentem Szkoły Głównej
Handlowej oraz programu Sustainable Corporations realizowanego na Uniwersytecie Oksfordzkim.
Mirosław Czekaj – prezes zarządu BGK
Menedżer z blisko 30-letnim doświadczeniem w zarządzaniu dużymi podmiotami gospodarczymi, w tym bankami i instytucjami finansowymi. Jako wiceprezes BGK w latach 2004–2006 odpowiadał za działalność komercyjną oraz współpracę z samorządami. Poza tym pełnił funkcję skarbnika Warszawy – nadzorował politykę finansową miasta przez 17 lat. Jest doktorem habilitowanym i adiunktem Szkoły Głównej Handlowej specjalizującym się w finansach publicznych. Jego doświadczenie obejmuje także nadzór nad raportowaniem finansowym i zarządzaniem ryzykiem w PKO BP oraz współpracę z międzynarodowymi instytucjami finansowymi.
Michał Dąbrowski – prezes zarządu ARP SA Ekonomista z doświadczeniem w zarządzaniu wielomiliardowymi projektami i restrukturyzacjach spółek zarówno w kraju, jak i za granicą. Przez lata pełnił kluczowe funkcje w instytucjach publicznych – był m.in. wiceprezesem Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIH), w której odpowiadał za pozyskiwanie inwestorów zagranicznych. Zajmował się również projektami strategicznymi w Jastrzębskiej Spółce Węglowej. Michał Dąbrowski ma doświadczenie w zarządzaniu fuzjami i przejęciami oraz współpracy z międzynarodowymi funduszami inwestycyjnymi. Z zaangażowaniem podchodzi też do wyzwań biznesowych i kwestii rozwoju Śląska.
Katarzyna Duber-Stachurska – prezes zarządu PARP
Doświadczona menedżerka z wieloletnim dorobkiem zawodowym, szczególnie w sektorze finansowym i publicznym. Przez ponad 20 lat pracowała w Société Générale (w tym jako dyrektor bankowości transakcyjnej i dyrektor zarządzający). Była także związana z bankiem Pekao SA. W latach 2019–2024 pełniła funkcję wiceprezeski TISE SA i nadzorowała wdrażanie pilotażowych programów dotyczących innowacji społecznych. Prywatnie interesuje się historią Francji oraz aktywnie uprawia sport.
Grzegorz Tomaszewski – prezes PFR Nieruchomości
Menedżer z ponad 20-letnim doświadczeniem w branży nieruchomości. Karierę rozpoczął w PKP SA, w której to spółce przeszedł wszystkie szczeble kariery, a następnie pracował w PFR Nieruchomości, gdzie odpowiadał za projekty inwestycyjne, w tym za realizację projektów Funduszu Mieszkań na Wynajem. Grzegorz Tomaszewski jest absolwentem ekonomii menedżerskiej oraz studiów podyplomowych z zakresu obrotu nieruchomościami i posiada tytuł Executive MBA. Angażował się zarówno w zarządzanie dużymi projektami inwestycyjnymi, jak i w tworzenie strategii rozwoju w sektorze nieruchomości.
Andrzej Dycha – prezes zarządu PAIH
Ekspert i dyplomata z wieloletnim doświadczeniem w administracji publicznej i gospodarce. Jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Ministerstwie Gospodarki odpowiadał za handel międzynarodowy oraz współpracę przemysłową. Pełnił funkcję ambasadora RP w Nigerii, w której promował polskie interesy gospodarcze. Andrzej Dycha zdobywał także doświadczenie doradcze w Parlamencie Europejskim i Krajowej Izbie Gospodarczej, a w swojej karierze łączy wiedzę akademicką z praktyką w dyplomacji i administracji publicznej.
Marta Damm-Świerkocka – członkini zarządu PFR Portal PPK
Jest doświadczoną menedżerką specjalizującą się w zarządzaniu programami emerytalnymi i spółkami kapitałowymi. Karierę zawodową rozpoczęła w produkcji telewizyjnej, później zajmowała się promocją płatności bezgotówkowych. Od 2020 r. jest związana z PFR Portal PPK – odpowiada za komunikację i PR. Od października 2024 r. jako członkini zarządu odpowiada za edukację i promocję PPK. Prywatnie jest mamą trójki dzieci, angażuje się w wolontariat oraz pasjonuje się nowymi technologiami.
Diagnoza, recepta, profilaktyka... czyli kilka słów o zdrowiu finansowym Polaków
„W zdrowym ciele zdrowy duch” – tego powiedzenia używamy zwykle w kontekście naszego zdrowia fizycznego. Zapominamy, że równie ważnym elementem naszego zdrowia jest nasza kondycja finansowa. Czym jest zdrowie finansowe i jaka jest jego kondycja wśród Polaków? Odpowiedzi udziela raport Zdrowie finansowe Polaków, opracowany we współpracy z PFR TFI i dr Katarzyną Sekścińską. Wyniki badań pokazują, że zdrowie finansowe ma istotny wpływ na nasze życie, ponieważ łączy się z naszą kondycją psychiczną i fizyczną.
Czym jest zdrowie finansowe?
W literaturze przedmiotu termin „zdrowie finansowe” (ang. financial wellness) oznacza ogólną kondycja finansowa, bez stresu wynikającego z problemów finansowych. Jego głównymi filarami są: wiedza finansowa, oszczędności na przyszłość, swoboda kredytowa i terminowe regulowanie zobowiązań. Niestety, tylko 2 proc. Polaków ocenia swoją sytuację finansową jako dobrą. Badanie miało na celu określenie obszarów, w których należy podnieść świadomość, aby poprawić kondycję finansową obywateli.
Polacy o zdrowiu finansowym
Polacy dostrzegają związek zdrowia finansowego z innymi aspektami życia, zwłaszcza z kondycją psychiczną. Często jednak nie wiedzą, jak poprawić swoją sytuację. Ponad 60 proc. Polaków nie czuje się bezpiecznie pod względem finansowym, a niemal 40 proc. nie uważa swoich źródeł dochodów za stabilne. Warto zauważyć, że mimo poprawy sytuacji gospodarczej – PKB per capita wzrosło z 51,5 proc. średniej UE w 2004 r. do 80 proc. w 2023 r. – Polacy wciąż nie czują się pewnie w obszarze finansów osobistych.
Zabezpieczenie na emeryturę Problemem, który najbardziej martwi Polaków, jest brak oszczędności na emeryturę. W Polsce prywatne aktywa emerytalne wyniosły 6,1 proc. PKB. Plasujemy się więc na jednym z ostatnich miejsc w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) – średnia to 82 proc.. Zaledwie 39 proc. Polaków podejmuje działania związane z zabezpieczeniem przyszłości finansowej. Choć formy oszczędzania na emeryturę (PPK, IKE, nieruchomości) istnieją, ich popularność jest zbyt mała, szczególnie w odniesieniu do długoterminowego oszczędzania.
Niedostateczna kontrola nad finansami Zaskakujące dane wskazują na brak kontroli nad własnymi finansami. Zaledwie 3 proc. Polaków zna dokładną kwotę dochodów z wszystkich źródeł, a tylko 2 proc. potrafi określić swoje miesięczne wydatki z precyzją do 100 zł. Tylko połowa pracujących Polaków umie oszacować dochody do 4300 zł. Większość nie zna rzeczywistego salda na swoich kontach, co może prowadzić do ryzyka utraty płynności finansowej lub niewykorzystania potencjału inwestycyjnego.
Edukacja finansowa
Edukacja finansowa jest kluczowa, by poprawić sytuację. Aż 72 proc. Polaków czuje potrzebę pogłębienia swojej wiedzy finansowej, ale tylko niewielka część z nich aktywnie poszukuje informacji. Zaledwie 10 proc. badanych interesuje się inwestowaniem lub oszczędzaniem długoterminowym, podczas gdy ok. 45 proc. poszerza swoją wiedzę, gdy natrafi na coś interesującego.
Samoocena wiedzy finansowej Polaków jest dość optymistyczna – aż 87 proc. badanych uważa, że ma przynajmniej średnią wiedzę na temat finansów, testy wiedzy wskazują jednak na niski poziom umiejętności, zwłaszcza w obszarze inwestycji czy oszczędzania na emeryturę.
Stres finansowy
Zjawisko stresu finansowego ma poważne konsekwencje zdrowotne i społeczne. Badania PwC wskazują, że 50 proc. pracowników odczuwa stres związany z finansami, co prowadzi do obniżenia wydajności w pracy. Pracownicy, którzy codziennie zmagają się z problemami finansowymi, tracą na rozwiązywanie tych kwestii średnio 3 h pracy w tygodniu. Stres finansowy wpływa także na nasze relacje i ogólną jakość życia, ponieważ prowadzi do problemów zdrowotnych i zawodowych.
Recepta na zdrowie finansowe
O zdrowie finansowe trzeba dbać na co dzień tak samo jak o zdrowie fizyczne. To proces, który wymaga świadomego zarządzania finansami, rozumienia podstawowych mechanizmów ekonomicznych oraz długoterminowego planowania. Zgodnie z opinią prezesa Tomasza Orlika zdrowie finansowe jest jak kondycja fizyczna – wymaga praktyki, a nie tylko teorii. Należy zatem nie tylko zdobywać wiedzę, lecz także wdrażać ją w życie, by dbać o solidne fundamenty finansowe.
Raport Zdrowie finansowe Polaków wskazuje na konieczność prowadzenia działań edukacyjnych, które pozwolą poprawić świadomość finansową społeczeństwa. Warto inwestować w edukację, aby zbudować silniejsze podstawy do tego, by poprawić zdrowie finansowe Polaków. Jego lepsza kondycja pozytywnie wpłynie nie tylko na wyniki gospodarcze, lecz także na ogólną jakość życia i zdrowia obywateli.
Cały raport Zdrowie finansowe Polaków można przeczytać tutaj ■
Jakie działania podejmujesz, by zabezpieczyć swoją przyszłość finansową na emeryturze?
w kryptowalutę
Inwestuję w OIPE (Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny)
Natalia Soldecka PFR TFI
PFR Portal PPK: „Przesuwamy środek ciężkości”
Rozmawiamy z Martą Damm-Świerkocką, nową członkinią zarządu PFR Portal PPK.
Od października 2024 r. pełnisz funkcję członkini zarządu w PFR Portal PPK. To symboliczny rok, bo mija 5 lat od uruchomienia Pracowniczych Planów Kapitałowych. Jak wygląda obecna sytuacja w PPK po 5 latach ich funkcjonowania? Program PPK zyskał dużą popularność i obecnie uczestniczy w nim 3,66 mln osób, które mają 4,38 mln rachunków, a na nich łącznie 29,42 mld zł oszczędności. Liczymy, że do końca roku ta kwota przekroczy 30 mld zł, co jest bardzo dobrym wynikiem, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę, że program funkcjonuje dopiero od 5 lat. Liczba uczestników powiększa się średnio o 20–30 tys. nowych osób miesięcznie, mamy już do czynienia z efektem kuli śnieżnej: uczestnicy PPK sami zachęcają do udziału w programie kolejne osoby. Dzięki prostej konstrukcji i stabilności zasad programu coraz więcej osób zaczyna dostrzegać wartość długoterminowego oszczędzania. WAN (wartość aktywów netto) rośnie systematycznie, nie tylko dzięki coraz większej partycypacji i dobrej sytuacji na rynku kapitałowym, ale także dzięki wymiernej pracy instytucji finansowych zarządzających rachunkami PPK. Jednym słowem – Pracownicze Plany Kapitałowe rosną w siłę.
Jakie są główne plany PFR Portal PPK na najbliższe miesiące?
W najbliższym czasie skoncentrujemy się na poszerzeniu kompetencji naszej spółki. Chcemy nie tylko rozwijać Pracownicze Plany Kapitałowe, ale także wprowadzać innowacje w zakresie edukacji finansowej i wsparcia dla pracodawców oraz pracowników. Naszym celem jest pozycjonowanie PFR Portal PPK jako centrum szkolenio -
wego i kompetencyjnego nie tylko dla PPK, ale również dla innych produktów zabezpieczenia emerytalnego. Uważam, że spółka ma potencjał, odpowiednie zasoby ludzkie, doświadczenie i zaplecze techniczne, aby stać się wiodącym ekspertem w obszarze budowania finansów osobistych na czas po zakończeniu aktywności zawodowej. Edukacja finansowa jest kluczowa w XXI wieku.
Czyli przez edukację finansową zwiększamy bezpieczeństwo finansowe Polaków?
Oczywiście. Rozwój wiedzy w tej dziedzinie ma przede wszystkim ogromny wpływ na codzienne bezpieczeństwo finansowe Polaków, gdyż sprawne i efektywne zarządzanie budżetem domowym jest kluczowe dla dobrostanu każdego z nas. To pozwala generować oszczędności, dzięki którym ludzie nie będą musieli się zadłużać i finansować bieżących wydatków z kredytów konsumenckich ani ze środków przeznaczonych na jesień życia.
Czy powstały już jakieś konkretne projekty, które spółka będzie realizować?
Już teraz pracujemy nad kilkoma projektami dotyczącymi upowszechniania programów zabezpieczenia emerytalnego. Planujemy organizację warsztatów oraz webinariów dotyczących nie tylko PPK, lecz także innych form oszczędzania i inwestowania. Naszym celem jest zwiększenie dostępu do rzetelnej wiedzy finansowej dla wszystkich zainteresowanych i dostosowanie działań do potrzeb różnych grup wiekowych i społecznych. Część tych działań już realizujemy. Od ubiegłego roku wdrażamy projekt „Emerytura to nie bzdura”, w ramach którego przeprowadzamy w szko-
łach ponadpodstawowych bezpłatne lekcje dot. systemu emerytalnego i oszczędzania długoterminowego. Przeprowadziliśmy już ponad 100 takich lekcji, a chętnych nadal nie brakuje. Poszerzenie oferty edukacyjnej przyniesie wiele korzyści: zwiększy świadomość finansową społeczeństwa, pomoże w promowaniu długoterminowego oszczędzania i stworzy nowe możliwości współpracy. Można mówić o samym PPK, ale to program, który funkcjonuje w szerszym kontekście rynkowym, obok innych programów, szczególnie że są one względem siebie komplementarne. Dla wzrostu świadomości finansowej Polaków istotne jest to, żeby mieli oni wiedzę o wszystkich dostępnych możliwościach.
A jakie macie plany w kontekście PPK?
Pracownicze Plany Kapitałowe funkcjonują już 5 lat. Początkowo priorytetem były szkolenia dla kadr i płac na temat tego, jak wdrożyć i prowadzić PPK, co zresztą świetnie się sprawdziło i co kontynuujemy. Pora jednak na przesunięcie środka ciężkości na pracowników i webinaria, które w przystępny i atrakcyjny sposób zachęcą do udziału w programie. Chcemy także stworzyć bazę materiałów multimedialnych oraz przyjrzeć się naszemu flagowemu produktowi – stronie mojeppk.pl. W przyszłym roku planujemy stworzenie koncepcji uatrakcyjnienia portalu i szerokie konsultacje na ten temat. Na bieżąco analizujemy także najczęściej zadawane pytania na CC i SoMe oraz dostosowujemy ofertę szkoleń online. Powoli będziemy także szykować się do kolejnego autozapisu w 2027 r. ■
Rozmawiała Marta Salamończyk-Zielińska
Nowe suwnice STS dla portu kontenerowego Baltic Hub w Gdańsku
27 października br. do Baltic Hub w Gdańsku dotarły cztery nowoczesne suwnice do przeładunku towarów ze statku na nabrzeże (STS). Urządzenia przez blisko dwa miesiące płynęły do Polski z Chin. Zrealizowano tym samym pierwszy etap dostaw, które w 2025 r. znacząco zwiększą możliwości przeładunkowe portu – jego roczna przepustowość zwiększy się o 1,5 mln TEU. Jest to jednocześnie kamień milowy we wdrażaniu projektu budowy terminalu T3, dzięki któremu Baltic Hub umocni swoją pozycję jako kluczowego portu kontenerowego w regionie Morza Bałtyckiego.
Każda z nowych suwnic waży niemal 2000 t i osiąga wysokość ponad 96 m, a z podniesionym wysięgnikiem – aż 140 m. Są one jednymi z największych tego typu konstrukcji w Europie. Ich udźwig wynosi do 65 t, są one w stanie podnieść kontener na wysokość 55 m i przenieść go na pokład statku na długość 74 m. Dzięki tym parametrom suwnice umożliwią obsługę największych kontenerowców na świecie.
Huta Ferrum dostarczyła dwa wielkie zbiorniki LPG
Zakład Konstrukcji Spawanych Ferrum SA zakończył realizację kontraktu na projekt, produkcję oraz dostawę dwóch zbiorników magazynowych na gaz płynny (LPG). Polski Fundusz Rozwoju (PFR) – główny akcjonariusz Ferrum – odgrywa ważną rolę w działalności spółki. W 2017 r. zainwestował w nią ok. 100 mln zł, co umożliwiło jej dalszy rozwój i wzrost konkurencyjności.
Nowe dźwigi nabrzeżowe to najnowocześniejsze maszyny z napędami i wyposażeniem topowych światowych producentów. Podstawowymi kryteriami stosowanymi podczas projektowania urządzeń były kwestie bezpieczeństwa i komfortu pracy. Terminal T3 wyposażony będzie w 7 suwnic nabrzeżowych – 3 kolejne przypłyną w marcu 2025 roku. Dostarczone suwnice STS mają zacząć pracę w pierwszej połowie 2025 r.
niej i Europy Środkowo-Wschodniej. Baltic Hub – jako największy i najszybciej rozwijający się terminal kontenerowy w Polsce – odgrywa kluczową rolę w obsłudze polskiego importu, eksportu i tranzytu. Terminal jest własnością PSA International (40 proc.), Polskiego Funduszu Rozwoju (30 proc.) oraz IFM Global Infrastructure Fund (30 proc.).
Cała przedsięwzięcie to ważny krok w rozwoju infrastruktury portowej, która przyciągnie nowe inwestycje i wesprze wymianę handlową między Polską a krajami Azji, Europy Zachod-
Krótki film o nowych suwnicach można obejrzeć tutaj ■
Aleksander Oziewicz PFR SA
Nowo wyprodukowane zbiorniki wyróżniają się imponującymi parametrami technicznymi. Każdy z nich ma 75 m długości, 6 m średnicy i 2100 m³ pojemności – przy masie całkowitej ok. 400 t. Prefabrykacja elementów miała miejsce w gdyńskim zakładzie Ferrum, w którym wykonano również zabezpieczenie antykorozyjne. Gotowe zbiorniki zostały także przystosowane do transportu wodnego.
Strategiczny krok dla rozwoju Ferrum W 2017 r. spółka Ferrum pozyskała strategicznego partnera finansowego – zawarła z konsorcjum inwestorów porozumienie
na kwotę ok. 125 mln zł. W jego skład weszły: PFR SA (przez Fundusz Inwestycji Polskich Przedsiębiorstw FIZAN), fundusz Mezzanine FIZAN, zarządzany przez Credit Value Investments, oraz fundusz prowadzony przez Marka Warzechę. PFR objął 49,72 proc. akcji Ferrum SA.
Pozyskane środki posłużyły refinansowaniu zadłużenia oraz wzmocnieniu kapitałowemu spółki, co zapewniło płynność finansową i pozwoliło realizować kolejne inwestycje w obszarze konstrukcji stalowych i rur specjalistycznych.
Tradycja i nowoczesność polskiego przemysłu Ferrum – firma o bogatej historii sięgającej XIX w. – jest wiodącym polskim producentem rur stalowych, które znajdują zastosowanie w budownictwie, energetyce, przemyśle naftowym i gazowym oraz w systemach kanalizacyjnych i ciepłowniczych. Inwestycja PFR miała na celu wsparcie rozwoju nowoczesnych technologii, a także zwiększenie wydajności oraz wzmocnienie kluczowego segmentu przemysłu krajowego. ■
Aleksander Oziewicz PFR SA
Gdzie pragmatyzm spotyka się z wizją osiedla budowanego z myślą o ludziach
Osiedle liczące 524 mieszkania, tworzone przy ul. Korczaka w Katowicach, to największa inwestycja Funduszu Sektora Mieszkań dla Rozwoju. Za projekt osiedla odpowiada warszawska pracownia Kuryłowicz & Associates. Architekci postawili na prostotę, kameralność i łatwą adaptowalność budynków. Realizacja inwestycji podzielonej na trzy etapy dobiega końca. Osiedle przy ul. Korczaka będzie oferowało mieszkania na wynajem.
Idea osiedla ma swoje źródło w konkursie architektoniczno-urbanistycznym na projekt modelowego domu wielorodzinnego zorganizowanym przez spółkę PFR Nieruchomości w 2017 r. Zadaniem architektów było opracowanie koncepcji zabudowy dla 6-hektarowej działki w katowickich Szopienicach.
„Naszym założeniem było stworzenie budynku modelowego klasycznego, adaptowalnego, który można by zastosować w wielu lokalizacjach w polskich miastach. Kluczowe było dla nas to, aby był on prosty, miał niewielką skalę, bazował na prostej siatce konstrukcyjnej, tak by można go było dość elastycznie adaptować do różnych potrzeb. Tu, w Katowicach, ten niewielki budynek modelowy to punktowy budynek z jedną klatką schodową z jedną windą, który w zależności od wysokości, 4 lub 5 kondygnacji, mieści 20–25 mieszkań” – opisuje
Maria Saloni-Sadowska, architektka ze studia Kuryłowicz & Associates.
Osiedle przy ul. Korczaka to 524 mieszkania rozmieszczone w 26 budynkach. Zabudowa została skupiona w 9 kwartałach, w obrębie
których powstały przestrzenie rekreacyjne i tereny zielone. Architekci w swoim projekcie chcieli nawiązywać do zabudowy i krajobrazu Szopienic, które stały się inspiracją dla kolorystki budynków – od jasnych, popielatych odcieni, przez beże, brązy i zimne szarości, aż po ciemny grafit.
„Osiedle powstało na terenie poprzemysłowym, przez wiele lat nieużytkowanym. Nawiązaniem do tego przemysłowego charakteru jest wieża ciśnień, która góruje nad całym terenem. Jako symbol lokalnego, śląskiego charakteru zastosowaliśmy kod kolorystyczny, który wyróżnia poszczególne kwartały, i są to kolory zaczerpnięte z otoczenia, ze śląskiej tradycji. Także ten prosty, pragmatyczny charakter budynków nawiązuje do charakteru śląskiej architektury. Detalem uzupełniającym są elementy okładziny z cegły o przemysłowym, industrialnym charakterze” – dodaje Maria Saloni-Sadowska.
Prace budowlane realizowane przez firmę Unibep, trwające niespełna trzy lata, dobie-
gają końca. Jeden z trzech etapów osiedla otrzymał już pozwolenie na użytkowanie.
Osiedle przy ul. Korczaka to wspólne przedsięwzięcie katowickiego TBS i spółki PFR Nieruchomości, zarządzającej działalnością inwestycyjną Funduszu Sektora Mieszkań dla Rozwoju. Z mieszkań będzie można korzystać w formule najmu instytucjonalnego. W ofercie znajdą się kawalerki oraz mieszkania 2-, 3- i 4-pokojowe o powierzchni od 30 do 83 mkw.
Nabór do mieszkań będzie przebiegał dwuetapowo. W pierwszym z etapów wnioskujący będą oceniani według kryteriów przyjętych przez Radę Miasta Katowice. Zgodnie z przyjętą uchwałą na dodatkowe punkty mogą liczyć m.in. rodziny z dziećmi, seniorzy czy osoby płacące podatki w Katowicach. Obecnie uchwała oczekuje na opublikowanie w dzienniku urzędowym województwa. ■
Katarzyna Fiuk PFR Nieruchomości
Ponad 2,8 mld zł z KPO
na wsparcie transformacji cyfrowej przedsiębiorstw
Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji, oraz prof. Marta Postuła, pierwsza wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego, podpisali umowę, dzięki której przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o pożyczki na cyfrową transformację. Wsparcie będzie dotyczyć technologii chmurowych, sztucznej inteligencji, Internetu Rzeczy oraz big data. Całkowita kwota przeznaczona na realizację nowego instrumentu to 650 mln euro.
Pożyczki mają zachęcić firmy do inwestowania w nowoczesne technologie w celu zwiększenia innowacyjności i efektywności.
Program jest skierowany do przedsiębiorstw gotowe przejść głębokich przejść transformację operacyjną i biznesową z wykorzystaniem rozwiązań chmurowych.
„Transformacja cyfrowa to nie tylko zadanie dla administracji publicznej, ale także szansa dla firm na inwestycje w nowoczesne technologie. Mam nadzieję, że pożyczki zachęcą przedsiębiorców do wdrożenia rozwiązań, na które wcześniej nie było ich stać” – powiedział wicepremier Gawkowski.
Szczegóły dotyczące składania wniosków oraz kryteriów oceny zostaną okre-
ślone w zasadach naboru. Pożyczki będą przyznawane zgodnie z obowiązującymi zasadami pomocy publicznej i de minimis. Instrumentem zarządza Bank Gospodarstwa Krajowego, który odgrywa rolę partnera wykonawczego.
„Cyfryzacja to klucz do rozwoju firm, dlatego tak ważne jest wsparcie polskich przedsiębiorstw w tym zakresie, a 650 mln euro to ogromna kwota, która pomoże przyspieszyć transformację cyfrową w wielu firmach” – dodała prof. Postuła.
Nabór wniosków o pożyczki ma się rozpocząć w I poł. 2025 r., po wprowadzeniu odpowiednich przepisów.
W ramach szerszego programu zachęcania przedsiębiorców do korzystania z technologii chmurowych wcześniej opracowano już przewodnik, który wesprze przedsiębiorców w transformacji cyfrowej swoich firm. Chmura dla przedsiębiorców to baza wiedzy zawierająca porady, przykłady zastosowania nowoczesnych technologii oraz ważne informacje dotyczące korzystania z tego instrumentu. Materiał został opracowany we współpracy trzech instytucji – Centralnego Ośrodka Informatyki, Ministerstwa Cyfryzacji oraz Ministerstwa Rozwoju i Technologii. ■
Anna Ziemczonek BGK
Wsparcie dla przedsiębiorstw dotkniętych powodzią
W odpowiedzi na wrześniową powódź, która nawiedziła południowo-zachodnią Polskę, rząd uruchomił Fundusz Wsparcia. Ma on pomóc przedsiębiorcom w odbudowie i zabezpieczeniu działalności na obszarach popowodziowych – szczególnie tym, którzy ucierpieli wskutek zmniejszonego ruchu turystycznego. Fundusz o wartości do 350 mln zł powstał we współpracy Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) oraz Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK).
Ma na celu wsparcie firm z województw dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego i śląskiego.
MFiPR i BGK podpisały niedawno umowę, na mocy której zostanie uruchomiona pierwsza transza wsparcia, wynosząca 100 mln zł. Fundusz to nowy instrument, który rozszerza wsparcie oferowane w ramach specustawy powodziowej.
Ministra Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz zaznaczyła, że to idealny przykład na to, jak środki z Funduszy Europejskich mogą wrócić do Polski po spłacie wcześniejszych pożyczek i służyć dalszemu wsparciu w takich sytuacjach. Mirosław Czekaj, prezes BGK, dodał, że pożyczka będzie bardzo korzystna dla firm – z zerowym oprocentowaniem, bez kwoty
minimalnej i z możliwością umorzenia do 90 proc. pomocy.
Fundusz pomoże firmom pokryć bieżące koszty, wypłacić pensje, a także odbudować infrastrukturę. W przypadkach, które tego wymagają, przedsiębiorcy będą mogli przenieść działalność na obszary mniej zagrożone powodziami.
Oferowane wsparcie będzie długoterminowe, z możliwością umorzenia aż 90 proc. długu. Fundusz obejmuje zarówno pomoc inwestycyjną, jak i środki na bieżące wydatkiok. firm, a w miarę potrzeby kolejne transze wsparcia
zwiększą budżet funduszu do kwoty 350 mln zł.
Pierwsze środki trafią do firm za ok. miesiąc, a otrzymanie wsparcia będzie możliwe w czterech województwach dotkniętych powodzią. Dzięki temu przedsiębiorcy szybko wrócą do działalności, co pomoże odbudować region i zabezpieczyć miejsca pracy. Fundusz jest finansowany z wcześniejszych spłat pożyczek przyznanych w czasie pandemii, a w 2025 r. mogą do niego trafić dodatkowe środki. ■
Anna Ziemczonek
KPO: setna umowa dla projektów
realizowanych w miastach liczących do 100 tys. mieszkańców
Niedawno prof. Marta Postuła, pierwsza wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), oraz Małgorzata Więckowska, burmistrzyni Nowego Wiśnicza, podpisały umowę na pożyczkę wspierającą zieloną transformację miast. To już 100. umowa w ramach wsparcia dla projektów realizowanych w małych i średnich miastach liczących do 100 tys. mieszkańców. W uroczystości uczestniczył także Władysław Kosiniak-Kamysz, wicepremier i minister obrony narodowej.
Dzięki otrzymanym środkom Nowy Wiśnicz zmodernizuje i rozbuduje swoją infrastrukturę wodno-kanalizacyjną, co pomoże ograniczyć zanieczyszczenia wody i gleby. Dodatkowo wokół szkoły podstawowej powstanie teren zielony z placem zabaw, co ożywi zaniedbaną przestrzeń i przyczyni się do integracji lokalnej społeczności –zwłaszcza dzieci i ich rodziców.
Okrągła, 100. umowa – podpisana w miasteczku liczącym 2750 mieszkańców – pokazuje, że wielkość miasta nie ma znaczenia, jeśli inwestycje wpływają pozytywnie na ochronę środowiska, neutralność klimatyczną i poprawę jakości życia. To dowód na świetną organizację i zaangażowanie samorządów, a także potwierdzenie słuszności decyzji BGK, by koncentrować wsparcie na Polsce lokalnej.
„Polska lokalna potrzebuje zielonej transformacji. To kluczowe nie tylko dla gospodarki, ale i dla jakości życia mieszkańców. Zachęcam samorządy do korzystania z pożyczek z Krajowego Planu Odbudowy na inwestycje w lokalną infrastrukturę” – powiedział Władysław Kosiniak-Kamysz.
Tempo podpisywania umów zdecydowanie przyspieszyło. Do tej pory BGK udzielił 128 pożyczek, z czego tylko 28 dużym miastom. Bank otrzymał już wnioski na prawie 800 projektów o łącznej wartości ponad 3,3 mld zł, co oznacza, że cele na 2024 r. są w zasięgu ręki.
Pożyczka wspierająca zieloną transformację miast
Pożyczka wspierająca zieloną transformację miast to instrument, z którego skorzystają m.in. jednostki samorządu terytorialnego
Polscy przedsiębiorcy ze wsparciem na działania związane z odbudową Ukrainy
Niedawno dr Konrad Wojnarowski, wiceminister funduszy i polityki regionalnej, oraz prof. Marta Postuła, pierwsza wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), podpisali porozumienie, które ma na celu wsparcie polskich firm biorących udział w odbudowie Ukrainy lub planujących zaangażować się w ten proces.
W ramach podpisanej umowy BGK uruchomi nowy instrument finansowy, który umożliwi wybór Partnerów Finansujących, oferujących preferencyjne pożyczki przedsiębiorstwom realizującym projekty związane z odbudową Ukrainy prowadzone na terenie Polski. Budżet na ten cel wynosi 250 mln zł. Jest to instrument uzupełniający wsparcie udzielane przez Unię Europejską w ramach programu Ukraine Facility, finansującego inwestycje bezpośrednio w Ukrainie.
Projekt jest realizowany w formule pilotażowej, przy wsparciu środków pochodzących ze spłat pożyczek płynnościowych udzielonych w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój w poprzedniej perspektywie unijnej, służących przeciwdziałaniu
gospodarczym skutkom pandemii. Zgodnie z nową formułą pieniądze zostaną przeznaczone na wsparcie polskich firm, które wezmą udział w odbudowie Ukrainy, oraz na zwiększanie ich eksportu na ten rynek.
„Polscy przedsiębiorcy wykazują ogromne zainteresowanie udziałem w odbudowie Ukrainy. Świadczy o tym choćby fakt, że do katalogu Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu »Odbudowa Ukrainy« zgłoszono już ponad 3 tys. firm. Naszym zadaniem jest stworzenie odpowiednich instrumentów wsparcia, które pozwolą tym firmom zbudować odpowiedni potencjał i zasoby, by skutecznie włączyć się w proces odbudowy” –mówi dr Konrad Wojnarowski, podsekretarz
stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
„Cieszymy się, że możemy wspierać polskich przedsiębiorców, którzy są już aktywni w Ukrainie lub planują swoją ekspansję na ten rynek. Program ten jest odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na finansowanie wśród polskich firm i daje im szansę na dalszy rozwój. Dodatkowo pozwala na zwiększenie umiędzynarodowienia polskich przedsiębiorstw i umocnienie ich pozycji na rynkach zagranicznych” – dodaje prof. Marta Postuła, pierwsza wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego. ■
(JST) i spółki komunalne. Środki można przeznaczyć np. na inwestycje w tereny zielone czy termomodernizację i odnawialne źródła energii (OZE). Budżet instrumentu to ok. 40 mld zł.
Spłatę pożyczki można rozłożyć nawet na 20 lat. Jej oprocentowanie (w zależności od projektu i statusu podmiotu ubiegającego się o środki) wynosi od 0 do 1 proc. W przypadku części projektów możliwe jest też umorzenie nawet 5 proc. kapitału pożyczki. Karencja w spłacie wynosi do 24 mies. od daty zakończenia realizacji inwestycji. ■ Anna Ziemczonek BGK
Anna Ziemczonek BGK
PESA nagrodzona w konkursie
Dobry Wzór 2024
Tramwaj PESA Twist Wrocław, produkowany w Bydgoszczy, oraz aplikacja PESA VR Experience zdobyły prestiżowe nagrody w tegorocznej edycji Dobrego Wzoru, organizowanego przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego. To już 31. edycja konkursy, w którym wyróżnia się innowacyjne produkty i usługi wnoszące na polski rynek wyjątkową jakość i design.
Transformacja PESA przyspieszyła znacząco po 2018 r., kiedy Polski Fundusz Rozwoju (PFR) kupił blisko 100 proc. akcji spółki, a tym samym rozpoczął długofalowy proces restrukturyzacji. Dzięki wsparciu instytucji PESA – największy polski producent w branży kolejowej – weszła na dynamiczną ścieżkę rozwoju, rozszerzyła swoje portfolio o przełomowe produkty, takie jak pierwsza na świecie lokomotywa wodorowa z homologacją (SM42-6Dn Hydrogen), a także zdobyła liczne międzynarodowe kontrakty.
PESA Twist Wrocław to tramwaj niskopodłogowy, wyróżniający się cichą pracą, systemem odzyskiwania energii oraz bateriami umożliwiającymi jazdę bez zasilania z sieci. Został zaprojektowany z myślą o wygodzie i funkcjonalności i dostosowany do potrzeb osób o ograniczonej mobilności oraz do infrastruktury miast o gęstej zabudowie.
PESA VR Experience to innowacyjna aplikacja umożliwiająca klientom i użytkownikom wirtualną prezentację pojazdów, ich personalizację oraz konfigurację w wirtualnej rzeczywistości. Narzędzie wspiera procesy
projektowe i pozwala realistycznie odwzorować przestrzeń, układ i oświetlenie wnętrz, dzięki czemu odpowiada na indywidualne potrzeby klientów.
PESA, dzięki wsparciu PFR, konsekwentnie inwestuje w nowoczesne technologie oraz w estetykę i funkcjonalność swoich produktów, a jednocześnie podnosi standardy obowiązujące w całej branży transportowej i umacnia swoją pozycję na rynku. ■
Aleksander Oziewicz PFR SA
Przedstawiciele 38 samorządów rozpoczęli Akademię PFR dla
Miast
Ruszyła 3. edycja Akademii PFR dla Miast – bezpłatnego programu wspierającego transformację cyfrową i zrównoważony rozwój polskich miast oraz budowanie ich odporności na kryzysy. Do programu zakwalifikowało się 50 samorządowców z 38 miast średniej wielkości. 29 listopada odbyły się uroczysta inauguracja oraz pierwsze z cyklu warsztatów. Do marca 2025 r. uczestnicy wezmą udział w serii hybrydowych zajęć z ekspertami, aby na koniec uzyskać certyfikat potwierdzający zdobyte umiejętności.
Akademia PFR dla Miast powstała w odpowiedzi na rosnące potrzeby samorządów w zakresie cyfryzacji i nowych technologii. Tegoroczna edycja skupia się na wykorzystaniu sztucznej inteligencji, zasadach ESG oraz wzmacnianiu odporności miast na sytuacje kryzysowe. Piotr Matczuk, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR), podczas inauguracji podkreślił, że transformacja energetyczna i cyfrowa to jedne z największych wyzwań, przed którymi stoją polskie ośrodki miejskie. „Wierzymy, że Akademia PFR dla Miast dostarczy samorządom praktycznych narzędzi do budowania przyjaznych, zrównoważonych i bezpiecznych miast przyszłości” – powiedział Matczuk. Wyraził także nadzieję, że uczestnicy staną się liderami zmian w swoich społecznościach.
Wsparcie ekspertów
i wymiana doświadczeń
Zespół Akademii PFR dla Miast zaprosił do współpracy organizacje, które wyróżniają się bogatym doświadczeniem w obszarze nowych technologii i biznesu. Dzięki temu uczestnicy mają okazję nie tylko zdobywać wiedzę od ekspertów, lecz także brać udział w sesjach networkingowych, które umożliwiają wymianę doświadczeń i w trakcie
których inicjowane są przyszłe projekty. Po ukończeniu Akademii uczestnicy otrzymują certyfikaty potwierdzające zdobyte umiejętności.
AI w samorządach Pierwsza sesja warsztatowa obejmowała zastosowanie generatywnej sztucznej inteligencji (AI) w administracji. Uczestnicy zapoznali się z zasadami działania modeli językowych (LLM), technikami promptowania (formułowania zapytań i poleceń dla AI) oraz metodami ochrony danych. Podczas wieczornej sesji networkingowej Michał Kuszewski, przewodniczący Grupy Roboczej ds. Generatywnej Sztucznej Inteligencji Urzędu m.st. Warszawy, przedstawił standardy etycznego wykorzystania AI na przykładzie Warszawy.
Krok w kierunku transformacji miast Poza AI, odbyły się także warsztaty tematyczne. W module ESG eksperci CBRE omówili kluczowe aspekty transformacji energetycznej budynków i audytów energetycznych, a specjaliści z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych przedstawili zjawisko miejskiej wyspy ciepła oraz sposoby jej ograniczania.
W module dotyczącym rezyliencji miejskiej eksperci z grupy WB zaprezentowali nowoczesne środki łączności w systemach zarządzania kryzysowego, a InPost przeprowadził warsztaty z projektowania innowacji społecznych we współpracy z biznesem, by pokazać, jak takie rozwiązania mogą wspierać lokalne społeczności.
Akademia zaprasza włodarzy miast Na początku 2025 r. Akademia PFR dla Miast uruchomi rekrutację do modułu Leadership, skierowanego do prezydentów i burmistrzów średniej wielkości miast. Cykl warsztatów z ekspertami ma na celu rozwój kompetencji włodarzy w obszarze nowoczesnego przywództwa – umiejętności, która obejmuje nie tylko efektywne zarządzanie, lecz także inspirowanie, motywowanie i wspieranie zespołów. Uczestnictwo w warsztatach pozwoli władzom miejskim zwiększyć zaangażowanie pracowników, budować silne zespoły, inicjować nowe pomysły i rozwiązania oraz zapewniać poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Szczegóły rekrutacji wkrótce pojawią się na stronie programu. ■
Aleksander Oziewicz PFR SA
Polskie firmy chcą
rosnąć za oceanem
Ojczyzna wolnego rynku jest niekwestionowanym numerem jeden w kwestii przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). W ubiegłym roku w Stanach Zjednoczonych zrealizowano inwestycje o wartości 311 mld dol. – Chiny, drugie w zestawieniu, mogą pochwalić się wynikiem na znacznie niższym poziomie (163 mld dol.). Gospodarka tętniąca życiem, ponad 340 mln obywateli, a także obecność technologicznych gigantów i centrów finansowych o światowym znaczeniu przyciągają inwestorów z całego świata.
Z jednej strony stabilny i dynamiczny rozwój, a z drugiej otwartość na inwestycje zagraniczne – to kluczowe aspekty przyciągające inwestorów. Ale to nie wszystko, bo o atrakcyjności inwestycyjnej USA decyduje kilka kluczowych czynników. Stany Zjednoczone stanowią potęgę geopolityczną i ekonomiczną, a dolar amerykański odgrywa rolę głównej waluty rezerwowej na świecie, co oznacza, że potencjalne inwestycje wiążą się z niższym ryzykiem walutowym.
Ważnym elementem przyciągającym inwestorów są również zachęty inwestycyjne ze strony władz stanowych i federalnych. W tym kontekście kluczowa jest tzw. ustawa IRA (Inflation Reduction Act) zawierająca szereg instrumentów wsparcia, m.in. dotacje, kredyty i ulgi dla inwestycji zagranicznych w określonych sektorach. Dodatkowo każdy ze stanów prowadzi własną proaktywną politykę, aby przyciągać inwestorów z innych krajów.
Nie możemy zapomnieć o największym rynku konsumenckim, atrakcyjnym dla firm pragnących dotrzeć do szerokiej bazy klientów. Warto podkreślić, że wydatki gospodarstw domowych w USA stanowią prawie 1/3 całkowitej światowej konsumpcji! Dodatkowo kraj jest prawdziwym centrum innowacyjności, domem technologicznych gigantów, którzy słyną z kreatywności i gotowości do wdrażania nowych technologii. To wszystko sprawia, że w Stanach Zjedno -
czonych marzenia o inwestycjach mogą stać się rzeczywistością.
Amerykański sen polskich inwestorów Można oczekiwać, że polskie inwestycje bezpośrednie w USA także będą rosły. Dobrym punktem wyjścia do ekspansji kapitałowej jest dotychczasowa wymiana handlowa. Stany Zjednoczone są dla naszego kraju 8. rynkiem eksportowym. Sprzedajemy tam głównie żywność, kosmetyki, meble, materiały budowlane, części lotnicze i samochodowe oraz produkty z sektora IT/ ITC. Od stycznia do kwietnia 2024 r. polski eksport do USA wyniósł 16,6 mld złotych, co stanowiło 3,3 proc. udziału w naszym eksporcie ogółem – informuje GUS.
Na podstawie danych z ostatnich lat widzimy, że polskie firmy coraz śmielej inwestują bezpośrednio na rynku amerykańskim. Jak podaje Narodowy Bank Polski w raporcie o polskich inwestycjach bezpośrednich za granicą w 2023 r., wartość transakcji zrealizowanych przez polskie firmy w Stanach Zjednoczonych wyniosła 663,1 mln zł, w sumie zaś stan należności z tytułu polskich BIZ w USA wynosił pod koniec ubiegłego roku prawie 3 mld złotych. Co ciekawe, w ubiegłym roku ten kraj przyciągnął najwięcej polskich inwestycji typu greenfield.
Rynek pełen niespodzianek Pod pewnymi względami Stany Zjednoczone pozostają jednak nieoczywistym kierunkiem.
Czym mogą zaskoczyć inwestorów zagranicznych i jak powinni oni przygotować się do inwestycji? Tamtejszy rynek zdecydowanie różni się od rynków europejskich pod względem kulturowym, społecznym i prawnym, w związku z czym inwestowanie w USA to wyższy szczebel ekspansji –z jednej strony ogromne możliwości, ale z drugiej trudne wyzwania, np. olbrzymia konkurencja czy odmienny, złożony system prawny na poziomie stanowym i federalnym.
Dla wielu firm pozyskanie stabilnego partnera finansowego może być kluczowe podczas ekspansji na amerykański rynek. Takim partnerem może być Fundusz Ekspansji Zagranicznej, który ma już bogate doświadczenie transakcyjne w USA – Elemental Holding, SaMASZ, Netguru oraz SECO/WARWICK to nasi partnerzy, z którymi z sukcesem inwestowaliśmy za oceanem.
Historie sukcesu – case study
W sumie w USA współfinansowaliśmy sześć projektów – w pięciu z nich uczestniczył Fundusz Ekspansji Zagranicznej, a jedną inwestycję zrealizował Fundusz Ekspansji Zagranicznej 2, który powstał w 2023 r. i kontynuuje misję pierwszego funduszu.
Aż 3 projekty na rynku amerykańskim zrealizowaliśmy z grupą Elemental Holding. Pierwszy projekt dotyczył finansowania inwestycji w amerykańską spółkę PGM
of Texas, w której Elemental Holding nabył wówczas 66 proc. udziałów. Była to pierwsza inwestycja Funduszu Ekspansji Zagranicznej w Ameryce Północnej. Kolejne dwie inwestycje, które zrealizowaliśmy w 2021 r., dotyczyły spółek Maryland Core oraz Legend Smelting and Recycling. Przejęcia kolejnych spółek pozwoliły grupie Elemental zdobyć pozycję jednego z największych polskich inwestorów w Stanach Zjednoczonych. W ubiegłym roku rozliczyliśmy te działania i podsumowaliśmy współpracę z partnerem.
Dla Funduszu 2019 r. był przełomowy pod względem obecności na rynku amerykańskim, ponieważ niedługo po zawarciu pierwszej umowy dotyczącej tego rynku nawiązaliśmy współpracę z grupą SaMASZ, której udzieliliśmy finansowania na dalszy rozwój jej spółki zależnej: SaMASZ North America
LLC w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Celem inwestycji było zwiększenie dostępności produktów przedsiębiorstwa na tych rynkach. Firma rozwinęła kanały dystrybucji, rozbudowała magazyny, a także zwiększyła zatrudnienie. W efekcie dynamika sprzedaży produktów wzrosła, a SaMASZ zbudowała silną pozycję poza kontynentem europejskim.
Kolejny projekt zrealizowaliśmy ze spółką Netguru, działającą w branży IT i nowych technologii. Inwestycja współfinansowana przez Fundusz dotyczy przejęcia przez polskiego partnera pakietu udziałów w amerykańskiej spółce Pilot 44 oferującej usługi innowacyjnego konsultingu IT. Fundusz Ekspansji Zagranicznej jest mniejszościowym inwestorem finansowym i ulokował środki w zagranicznej spółce zależnej Netguru.
Można powiedzieć, że od inwestycji na rynku amerykańskim rozpoczął działalność nasz drugi fundusz, czyli Fundusz Ekspansji Zagranicznej 2 – umowa z SECO/ Warwick to jeden z jego pierwszych projektów. W ramach współpracy fundusz dostarcza finansowanie na rozwój spółki zależnej Retech w Buffalo, w stanie Nowy Jork. Spółka Seco/Warwick j dostrzega potencjał amerykańskiego rynku, dlatego już od wielu lat rozszerza swoją działalność na tym rynku. Finansowanie z Funduszu Ekspansji Zagranicznej 2 FIZ AN pozwoli na realizację kolejnego etapu rozwoju przez zwiększenie mocy produkcyjno-montażowych amerykańskiej spółki grupy. ■
Marek Buczak Zarządzający Funduszem Ekspansji Zagranicznej 2 PFR TFI
Ruszyła nowa edycja
Polskich Mostów Technologicznych w PAIH
Polska Agencja Inwestycji i Handlu (PAIH) po raz kolejny została operatorem projektu Polskie Mosty Technologiczne (PMT), realizowanego w ramach Programu „Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027” (FENG). Spotkanie inauguracyjne otworzył Łukasz Gwiazdowski, wiceprezes PAIH, który mówił o znaczeniu takich programów jak PMT dla dynamiki ekspansji firm na rynki zagraniczne.
„Polskie Mosty Technologiczne były w poprzedniej edycji wielkim sukcesem. Widzimy ogromne zainteresowanie polskich firm zwiększaniem zasięgu swojej ekspansji na kolejne kraje. Zachęcam do śledzenia, które rynki i branże zostały zaplanowane w tej edycji” – mówi Łukasz Gwiazdowski.
Magdalena Gąsior, menedżerka projektu, przedstawiła najważniejsze założenia nowej edycji programu. Mówiła m.in. o budżecie, zaplanowanej liczbie grantów oraz ramach czasowych dla zaplanowanych działań. W dalszej części spotkania eksperci PAIH omówili zagadnienia związane z rozpoczęciem handlu zagranicznego. Wojciech
Nowicki z Departamentu Promocji przybliżył podstawowe kwestie związane z rozpoczęciem działalności eksportowej, a Justyna Lipczyńska z Departamentu Wsparcia Eksportu mówiła o aspektach związanych z międzynarodową branżą e-commerce. O charakterystyce rynku chińskiego opowiedział Andrzej Juchniewicz, który połączył się z uczestnikami z Zagranicznego Biura Handlowego w Szanghaju. Oprócz sesji wystąpień eksperckich odbył się panel dyskusyjny z przedstawicielami firm, które brały udział w poprzedniej edycji projektu Polskie Mosty Technologiczne. ■
Cezary Mleczek-Połoczański PAIH
Polskie Mosty Technologiczne były w poprzedniej edycji wielkim sukcesem. Widzimy ogromne zainteresowanie polskich firm zwiększaniem zasięgu swojej ekspansji na kolejne kraje.
Zielona transformacja ze wsparciem KUKE
Nowe gwarancje Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE) ułatwią polskim firmom sfinansowanie wydatków związanych z transformacją energetyczną oraz realizację projektów inwestycyjnych służących osiągnięciu przez gospodarkę neutralności klimatycznej, a bankom pożyczającym środki na zielone inwestycje – ograniczenie ryzyka i wielokrotne zwiększenie skali akcji kredytowej.
KUKE wprowadziła do oferty instrumenty zabezpieczające spłatę finansowania udzielanego przez banki na zieloną transformację polskich firm. Zielone gwarancje będą miały zastosowanie do szeroko pojętych inwestycji mających swój wkład w łagodzenie zmian klimatu. Nowe rozwiązania KUKE mają zachęcić banki do zwiększenia finansowania transformacji energetycznej polskiej gospodarki oraz znaleźć na ten cel dodatkowe środki również z zagranicznych źródeł.
Według najnowszych założeń Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. koszt transformacji w tym czasie wyniesie prawie 800 mld zł. Zielone finanse w Polsce – raport UN Global
krajowej gospodarki. Dotychczas koncentrowały się one na finansowaniu działalności i rozwoju rodzimych eksporterów.
Compact Poland opublikowany w tym roku, wskazuje na lukę inwestycyjną w gospodarce o wartości aż 1,9 bln euro w okresie do 2050 r.
KUKE w ostatnich latach wypracowała mechanizm działania nowych instrumentów i model współpracy z bankami. Oferuje gwarancje spłaty finansowania inwestycyjnego i obrotowego udzielanego polskim eksporterom na projekty w kraju. Maksymalny poziom gwarancji wynosi 80 proc. wartości kredytu, co oznacza, że bank korzystający z tego rozwiązania może 5-krotnie zwiększyć skalę finansowania klientów. W 2023 r. kwota kredytów objętych przez KUKE gwarancjami sięgnęła 2,5 mld zł. Obecnie z gwarancji KUKE korzystają wszystkie czołowe instytucje na rynku bankowości korporacyjnej.
KUKE jest jedną z pierwszych agencji kredytów eksportowych na świecie angażującą się we wspieranie transformacji klimatycznej
„Gwarancje dla zielonych inwestycji są innowacyjnym rozwiązaniem, dzięki któremu KUKE na zupełnie nowym dla siebie polu będzie przyczyniać się do unowocześnienia gospodarki i do wzmocnienia konkurencyjności polskich przedsiębiorców. Do klasycznej działalności w ubezpieczeniach należności handlowych w kraju i eksporcie dołożyliśmy w ostatnich latach nowatorskie instrumenty wspierające krajowe inwestycje eksporterów, instrumenty zabezpieczające ich płynność, rozwiązania włączające naszych producentów w globalne łańcuchy dostaw oraz instrumenty przyciągające inwestycje z zagranicy. Teraz wykorzystujemy nasze zasoby i kompetencje, by sprostać największemu wyzwaniu polskiej gospodarki najbliższych dekad, jakim jest transformacja energetyczna. Gwarancje KUKE są przeznaczone dla wszystkich firm, zarówno tych, które muszą dostosować działalność do nowych wymogów i chcą ograniczyć negatywne oddziaływanie na klimat, by sprostać wymogom Fit for 55, jak i tych, które chcą realizować projekty, głównie w segmencie energetycznym, przestawiające naszą gospodarkę na zielone tory. Sprawdzony model współpracy z bankami pozwala wierzyć, że szybko osiągniemy znaczącą skalę. Tylko w tym roku możemy udzielić gwarancji na kwotę 10 mld zł” – mówi Janusz Władyczak, prezes zarządu KUKE.
KUKE oferuje dwa typy zielonych instrumentów: gwarancje zabezpieczające spłatę finansowania projektów inwestycyjnych o średnim i długim okresie kredytowania oraz gwarancje zabezpieczające spłatę krótkoterminowych zobowiązań zarówno wobec dostawców, jak i wobec instytucji finansujących firmy, które wnoszą istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu. Z programu wsparcia KUKE będą mogły korzystać nie tylko krajowe, lecz także zagraniczne instytucje finansowe.
„Wartość wymaganych w gospodarce inwestycji w przeciwdziałanie zmianom klimatu przekracza zdolności finansowe krajowego sektora bankowego. Rola KUKE będzie więc podwójna. Gwarancje ograniczające ryzyko kredytowe działają jak lewar i umożliwią
bankom nawet 5-krotnie zwiększenie limitu środków dostępnych dla firm. Dodatkowo dzięki wieloletniej współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi, w tym bankami komercyjnymi oraz rozwoju, umożliwimy ściągnięcie kapitału z zagranicy przeznaczonego wyłącznie na transformację. A posiadanie własnego finansowania do projektów, m.in. offshore, to mocniejsza pozycja i możliwość zwiększenia tzw. local content” – mówi Adam Winogradzki, członek zarządu KUKE.
Gwarancje KUKE dla zielonych inwestycji mogą objąć kredyty o bardzo długim okresie spłaty (powyżej 20 lat) i minimalnej wartości 10 mln zł. Program nie wymaga asygnowania środków z budżetu państwa, ponieważ jest realizowany w ramach limitów przewidzianych dla KUKE.
Przykładowe przedsięwzięcia, do których zielone gwarancje KUKE znajdą zastosowanie:
produkcja energii elektrycznej m.in. z wykorzystaniem fotowoltaiki, wiatru, energii oceanu, z odnawialnych niekopalnych paliw gazowych i ciekłych i z bioenergii;
• wytwarzanie energii cieplnej/chłodniczej z odnawialnych niekopalnych paliw gazowych i ciekłych oraz z ciepła odpadowego;
• magazynowanie energii elektrycznej, cieplnej i wodoru;
• produkcja urządzeń do wytwarzania i wykorzystywania wodoru; zbieranie, odzyskiwanie i transportowanie odpadów innych niż niebezpieczne we frakcjach segregowanych u źródła oraz wychwytywanie i utylizacja gazu składowiskowego;
• produkcja sprzętu zwiększającego efektywność energetyczną;
• transport i stałe podziemne składowanie CO2
• infrastruktura wspomagająca niskoemisyjny transport, transport drogowy i transport publiczny;
• modernizacja w transporcie wodnym śródlądowym pasażerskim i towarowym oraz w transporcie morskim.
Marcin Jedliński Rzecznik prasowy KUKE
Prawie 20 mln zł wpłat powitalnych do PPK
Prezentujemy listopadowy numer biuletynu miesięcznego Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), w którym
znajdziecie aktualne dane o programie oraz relacje z najnowszych wydarzeń. Dane pochodzą z Ewidencji PPK prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju (PFR) i odpowiadają stanowi na 31 października 2024 r.
Bieżące dane o PPK
Łączna wartość aktywów netto (WAN) funduszy zdefiniowanej daty (FZD) wynosi 28,94 mld zł, co oznacza spadek o 135 mln zł w porównaniu z poprzednim miesiącem. Mimo to liczba uczestników PPK wzrosła o 30,7 tys., co świadczy o rosnącym zainteresowaniu programem. Zwiększyła się także liczba umów o zarządzanie PPK – odnotowano ich o 560 więcej niż w poprzednim miesiącu. Aktualnie liczba podmiotów umożliwiających swoim pracownikom udział w Pracowniczych Planach Kapitałowych wynosi 326 tys.
Ogólna partycypacja w programie wynosi 49,7 proc. Zysk statystycznego uczestnika PPK (zarabiającego do końca 2023 r. 5300 zł, a od 2024 r. – 7000 zł), w zależności od grupy FZD, wyniósł od 127 do 164 proc.
Relacja z 9. gali „Odpowiedzialny i Przyjazny Pracodawca”
Bieżąca edycja gali wręczenia wyróżnień „Odpowiedzialny i Przyjazny Pracodawca” odbyła się 8 listopada 2024 r. w Centralnym Domu Technologii (CDT) w Warszawie. Obecnie tym tytułem może pochwalić się 138 pracodawców, którzy szczególnie zaangażowali się we wdrażanie PPK jako elementu systemu benefitów pracowniczych.
Fotorelacja z wydarzenia jest dostępna tutaj, a relację wideo z gali można zobaczyć tutaj
Wpłaty powitalne i zmiany na rynku PPK
W ramach aktualności piszemy o tym, że w listopadzie wpłaty powitalne trafiły na konta 79,9 tys. uczestników programu,
którzy spełnili wymagane kryteria w III kwartale 2024 r. Łączna wartość wpłat wyniosła 19,97 mln zł. W biuletynie znajduje się także omówienie ostatnich zmian na rynku PPK.
Dodatkowo prezentujemy wykaz bezpłatnych szkoleń na temat Pracowniczych Planów Kapitałowych – zarówno dla uczestników programu jak i dla pracodawców. Cykliczne webinaria prowadzą eksperci PFR Portal PPK.
Z pełną treścią biuletynu PPK można zapoznać się tutaj Archiwalne numery biuletynu znajdują się w zakładce „Pliki do pobrania” ■
Martyna Nowak PFR Portal PPK
wanych w badaniu GEM od 12 lat. Tendencja do negatywnego postrzegania zakładania własnej działalności i podejmowania aktywności biznesowej słabnie. Dotyczy to również przedsięwzięć będących na wczesnym etapie rozwoju – udziały osób prowadzących młode i dojrzałe firmy czy wskaźnik osób, które planują założyć działalność, nieznacznie wzrosły w porównaniu z 2022 r.
Ostrożny
optymizm w polskiej przedsiębiorczości.
Przedstawiamy nowy raport GEM
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) we współpracy z Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach przygotowała raport z badań Global Entrepreneurship Monitor (GEM) przeprowadzonych w 2023 r. Wnioski? Założenie firmy w naszym kraju jest proste – uważa tak ponad 83 proc. dorosłych Polaków. Tylko 43 proc. badanych jest jednak zdania, że własny biznes to dobry sposób na zrobienie kariery. Mimo że powyższe wyniki pokazują pewien rozdźwięk w odbiorze przedsiębiorczości, to – w porównaniu do wcześniejszych edycji badania –pozwalają na nieśmiały optymizm. Zachęcamy do zapoznania się z raportem.
„Bierzemy pod uwagę wnioski płynące z kolejnych raportów GEM, gdy tworzymy i modyfikujemy oferty PARP. Jej dopasowanie do potrzeb polskich przedsiębiorców jest dla nas priorytetem” – mówi Katarzyna Duber-Stachurska, prezeska PARP. „Według danych prezentowanych w 13. edycji Raportu GEM Polska 2024 eksperci wysoko oceniają otwartość rynku oraz dostęp polskich przedsiębiorstw do infrastruktury technicznej, usługowej i komercyjnej. Konieczne są jednak podniesienie poziomu edukacji w zakresie przedsiębiorczości, ograniczenie biurokracji czy ułatwienie transferu wiedzy. Ocena uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości była wyższa niż rok wcześniej, wciąż jest jednak stosunkowo niska. Wyniki
badania pokazują, że polskie firmy potrzebują mocnego wsparcia na etapie zarówno powstawania, jak i rozwijania działalności.
GEM świętuje 25 lat GEM jest największym międzynarodowym projektem badawczym w zakresie przedsiębiorczości, szczególnie koncentrującym się na analizach wczesnych stadiów prowadzenia działalności gospodarczej. W bieżącym roku świętuje 25-lecie. Raport przedstawia kluczowe dane na temat wizerunku przedsiębiorcy w polskim społeczeństwie, nastawienia Polaków do zakładania firmy czy ich rzeczywistej aktywności biznesowej. Pokazuje różnice w przedsiębiorczych postawach i aspiracjach między naszym krajem
a państwami Europy i świata. W najnowszym raporcie wśród opisywanych obszarów znajdują się m.in. kwestie związane z przedsiębiorczością kobiet, digitalizacją oraz zrównoważonym rozwojem. Dokument zawiera także rozdział poświęcony start-upom.
Najgorsze już za nami?
Najnowsze dane dotyczące szeroko pojętej przedsiębiorczości pozwalają optymistyczniej patrzeć w przyszłość, zwłaszcza jeśli aktualne wyniki badania GEM porównamy do tych z lat 2020–2022. Wówczas wskaźniki odnoszące się zarówno do osób deklarujących chęć rozpoczęcia własnej działalności, jak i do osób, które są na wczesnym etapie prowadzenia swoich firm, spadły do poziomów nienoto-
Według ekspertów w 2023 r. w Polsce nastąpiła poprawa uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości w porównaniu do poprzedniej edycji badania. Zdecydowana większość obszarów składających się na rozwój przedsiębiorczości w Polsce uzyskała ocenę wyższą niż rok wcześniej. Na tle krajów europejskich objętych badaniem GEM warunki do powstawania i rozwoju przedsiębiorstw w Polsce nadal oceniano przeciętne. Tylko jeden z obszarów – otwartość rynku zewnętrznego – polscy eksperci ocenili znacznie lepiej, niż wyniosła średnia dla krajów Europy.
Bariery do pokonania
Autorzy raportu wskazują, że globalnie prowadzenie biznesu staje się coraz bardziej wymagające, ale właściciele firm nadążają za wymaganiami dzisiejszych czasów. Co najmniej połowa młodych przedsiębiorców z 25 krajów (na 33 ujęte w badaniu) wskazała, że cele zrównoważonego rozwoju traktuje w swojej działalności priorytetowo. Ponadto w większości badanych krajów zarówno młodzi, jak i dojrzali przedsiębiorcy deklarują wykonanie konkretnych działań ograniczających negatywny wpływ ich firm na środowisko.
Martwi natomiast stan edukacji przedsiębiorczości w szkołach, będącej jednym z najsłabszych elementów ekosystemu przedsiębiorczości w większości badanych państw. Kolejne negatywnie oceniane zjawisko to niewystarczające wsparcie społeczne dla przedsiębiorczych kobiet.
W kontekście start-upów eksperci wskazują, że chociaż rynek funduszy w Polsce się rozwija, to młode firmy nadal mają problemy ze źródłami finansowania swojej działalności.
Na przestrzeni ostatnich 4 lat przeciętnie oceniali również przejrzystość zasad programów publicznych wspierających start-upy.
W 2023 r. zanotowaliśmy lekki wzrost średniej oceny tych aspektów – z 3,97 pkt (w 2022 r.) do 4,67 pkt.
Raport z badania przedsiębiorczości
Global Entrepreneurship Monitor
Polska 2024
Wizerunek przedsiębiorcy
– media nie pomagają?
Jak pokazują dane GEM za 2023 r., Polacy są pełni uznania dla przedsiębiorców, ale dołączenie do tego grona nie jest realnym wyborem. Z raportu wynika, że w 2020 r. odsetek Polaków uważających, że należy docenić osoby, które założyły firmę i odniosły sukces, spadł z 77 proc. W 2019 r. do 60 proc. – poziom ten był więc znacząco wyższy przed pandemią. I choć w kolejnym roku wzrósł o 6 p.p., w ostatnich dwóch edycjach jego wartość okazała się niższa – wyniosła 63 proc. w 2023 r.
Masowe środki przekazu mogą nie doceniać tematu przedsiębiorczości, o czym
świadczy fakt, że zaledwie 38 proc. Polaków trafia w mediach na treści promujące sukcesy przedsiębiorców. To relatywnie niewielki odsetek, jeśli wziąć pod uwagę fakt, że w latach 2011–2016 wskaźnik ten oscylował w okolicy 58 proc. W kwestii roli mediów w kreowaniu pozytywnego wizerunku przedsiębiorcy na tle Europy najlepiej wypada Słowenia (83 proc.), na dalszych miejscach uplasowały się Szwecja i Wielka Brytania, a na końcu – Polska i Hiszpania.
Pełna treść „Raportu GEM Polska 2024” dostępna jest na stronie PARP ■ Natalia Bogucka PARP
Kilometry Dobra. Podsumowaliśmy
Aktywny Wolontariat 2024
Zakończyliśmy tegoroczną przygodę z Aktywnym Wolontariatem! To były miesiące pełne pozytywnej energii, sportowego ducha i wspólnego wysiłku – a wszystko po to, by razem zrobić coś dobrego. Finałowa gala stała się okazją nie tylko do podsumowań, lecz także do wzruszeń i radości, poniewaź nasze kilometry realnie zmieniły życie innych ��
Aktywny Wolontariat polega na gromadzeniu kilometrów przez bieganie, marsz i jazdę na rowerze. Każdy przebyty kilometr przeliczamy na złotówki, które Fundacja Polskiego Funduszu Rozwoju przekazuje wybranym przez pracowników organizacjom charytatywnym. W akcji biorą udział wszystkie spółki Grupy Kapitałowej PFR oraz KUKE, a nad kwestiami finansowymi i organizacyjnymi czuwa Fundacja PFR.
Galę rozpoczęliśmy od podsumowań. Oto wyniki za 2024 rok:
• �� 160 tys. km (78 tys. na nogach, 82 tys. na rowerze),
• �� licbza spalonych kalorii odpowiadająca równowartości 35 tys. pączków lub 10 tys. tabliczek czekolady,
• �� wyemitowane do atmosfery 8 ton CO₂ mniej, co odpowiada ilości pochłanianej rocznie przez 1100 drzew!
Systematyczność naszego wysiłku zaowocowała znaczącymi środkami finansowymi dla trzech organizacji. Moment wręczania czeków wzbudził prawdziwe wzruszenie zarówno wśród uczestników, jak i wśród obdarowanych organizacji, zaskoczonych skalą wsparcia. Warsztaty terapii zajęciowej w Miętnem, organizowane przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, otrzymały 28 500 zł, a Fundacja Koocham – 32 650 zł ��.
Podczas gali przewidzieliśmy również dodatkową atrakcję – strefę z rowerem stacjonarnym, na którym każdy mógł dokręcić jeszcze więcej kilometrów na rzecz Fundacji Razem z Odwagą. W ten sposób przejechaliśmy dodatkowe 100 km, co pozwoliło nam prze-
kazać kolejne 10 000 zł na cele charytatywne, a czek dla tej organizacji opiewał ostatecznie na 29 950 zł ��
Podczas uroczystości uhonorowaliśmy także najlepszych uczestników – wyróżniliśmy tych, którzy przeszli lub przejechali najdłuższą trasę, zanotowali najdłuższą passę codziennych aktywności oraz zgromadzili najwięcej punktów. Doceniliśmy również najlepsze zespoły oraz uczestników, którzy wzięli udział we wszystkich 6 edycjach akcji ��
Całą akcję zorganizowała Fundacja PFR, która w imieniu swoim i każdego obdarowanego dziękuje wszystkim wolontariuszom i ambasadorom akcji za ich niezwykłe zaangażowanie. ■
Aleksander Oziewicz PFR SA
Edukacja finansowa dla młodych. Fundacja PFR zaprosiła do Świata Pieniądza
Przez włączenie się w obchody Roku Edukacji Ekonomicznej Fundacja Polskiego Funduszu Rozwoju zainaugurowała 2. edycję projektu Świat Pieniądza. Program ma na celu zwiększenie świadomości finansowej wśród młodzieży dzięki zapewnieniu im narzędzi i wiedzy niezbędnych do podejmowania świadomych decyzji finansowych.
„Pragniemy inspirować uczestników do myślenia o przyszłości w sposób odpowiedzialny i świadomy. Chcemy, aby młodzi ludzie czuli się pewnie w zarządzaniu swoimi finansami. Edukacja ekonomiczna to klucz do lepszej przyszłości” – mówi Weronika Wąsat, koordynatorka projektu.
Fundacja PFR zakończyła pilotażowy projekt akceleracyjny dla nauczycieli
Na edukacyjnym horyzoncie pojawiła się nowa inicjatywa, która miała zainspirować nauczycieli do odkrywania innowacyjnych metod nauczania. Fundacja PFR zaprosiła osoby związane z oświatą na cykl zajęć w ramach nowo uruchomionego programu edukacyjnego „Dydaktyczny Akcelerator”. Projekt ma na celu nie tylko wzbogacenie warsztatu pedagogicznego, ale także wprowadzenie powiewu świeżości i innowacyjności do polskich szkół.
Fundacja PFR zaprosiła grupę nauczycieli na cykl bezpłatnych szkoleń stacjonarnych na temat najnowszych metod nauczania i innowacyjnej edukacji. Szkolenia zapewniły rozwój wiedzy i umiejętności w obszarze STEAM oraz szeregu innych innowacyjnych metod edukacyjnych. To także wsparcie w planowaniu i realizacji własnej ścieżki rozwoju zawodowego oraz możliwość zdobycia dyplomu poświadczającego odbycie kursu oraz wartościowych materiałów i sprzętów edukacyjnych. Projekt jest skierowany do nauczycieli szkół podstawowych, którzy mają doświadczenie w realizacji projektów edukacyjnych, o wysokim stopniu motywacji oraz z planem czy pomysłem na wykorzystanie zdobytej wiedzy i umiejętności w swojej szkole.
Communication, NVC). Uczestnicy skupili się na takich umiejętnościach, jak rozróżnianie osądów od obserwacji, uważne słuchanie i wyrażanie siebie w sposób, który zmniejsza ryzyko zaognienia sytuacji. Mieli okazję również pracować na realnych przykładach z własnej praktyki.
Kolejne szkolenie było poświęcone metodzie Design Thinking, która służy do rozwiązywania problemów i wypracowywania innowacyjnych rozwiązań. Innym zastosowaniem tej metody jest rozwijanie kompetencji przyszłości, takich jak kreatywność, współpraca, krytyczne myślenie, elastyczność i otwartość na zmiany oraz inteligencja emocjonalna.
były samodzielnie stworzone przez grupę szkoleniową modele 3D.
Pytaniem przewodnim ostatnich warsztatów było: Co zmienić w swojej praktyce, by lepiej służyć rozwojowi uczniów i uczennic? Próbując na nie odpowiedzieć, zapoznali się ze znaczeniem i umiejętnym przekazywaniem informacji zwrotnej. Przyjrzeli się własnym doświadczeniom facylitacji spotkań podczas tego kursu, a także uporządkowali swoją wiedzę na temat rozwojowej informacji zwrotnej oraz facylitacji grup i przyjrzą się tym procesom prowadzonym ze swoimi uczniami i uczennicami.
Osoby uczestniczące dowiedziały się jak mogą wykorzystywać tę metodę lub jej elementy do prowadzenia warsztatów dla swoich uczniów i uczennic.
Po zakończeniu serii zajęć każdy uczestnik i uczestniczka otrzymali certyfikaty potwierdzające udział w szkoleniu oraz dodatkowy sprzęt edukacyjny.
Wszystkim zgłoszonym placówkom przesłaliśmy książkę Świat pieniądza oraz proponowane scenariusze lekcji, na podstawie których należało przeprowadzić zajęcia w klasie. Następnie wszyscy uczestnicy wzięli udział w konkursie „Wyzwanie –oszczędzanie”. Prace opowiedziały o tym, jak, na co i dlaczego warto oszczędzać, i zostały nagrodzone w trzech kategoriach: wideo, dodatkowy rozdział książki oraz praca plastyczna.
2 000 zł i 1 000 zł na zakup artykułów szkolnych i pomocy dydaktycznych oraz zestaw upominków dla członków wszystkich zwycięskich zespołów.
Więcej informacji o projekcie znajduje się tutaj ■
Dla zwycięzców przygotowano nagrody: otrzymali oni karty podarunkowe o wartości
W ramach projektu odbyło się pięć spotkań stacjonarnych w CDT. Pierwsze warsztaty skupiły się na wprowadzeniu do warsztatu trenerskiego oraz Cyklu Kolba, opartym na doświadczaniu i pracy w stylach uczenia się bliskich różnym grupom osób uczestniczących. Uczestnicy poznawali lub pogłębiali metodyczne założenia tej metody oraz przećwiczyli tworzenie nią scenariuszy zajęć dla swoich uczniów i uczennic.
Drugie w kolejności zajęcia poruszyły temat komunikacji bez przemocy (Nonviolent
Celem przedostatniego szkolenia było poznanie metody STEAM, w autorskim ujęciu Centralnego Domu Technologii. Omówione zostały obszary składające się na akronim STEAM, fazy procesu oraz sposoby wdrażania tej metody do zajęć w szkołach. Uczestnicy szkolenia poznali tę metodę w sposób praktyczny, doświadczając procesu STEAM w toku obejmującym wykorzystanie modelowania i druku 3D. Efektem szkolenia
To była wyjątkowa okazja, aby stać się częścią społeczności innowacyjnych pedagogów. Mocno wierzymy, że zdobyte umiejętności pomogą osobom uczestniczącym wprowadzić zmiany, które mogą zrewolucjonizować sposób nauczania. ■
CDT w trasie po polskich klubach seniora. Edukacja technologiczna pokolenia silver
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, że mimo wzrostu kompetencji cyfrowych wśród seniorów nadal istnieje znaczna grupa osób niepotrafiących korzystać z nowych technologii. Korzystanie z narzędzi cyfrowych i Internetu uznało za zbyt skomplikowane aż 37 proc. badanych seniorów. Jeśli dołożyć do tego rosnącą popularność e-usług, takich jak e-zakupy, e-zdrowie czy e-urzędy, mamy przepis na wykluczenie cyfrowe. W związku z tym edukacja osób 60+ w zakresie obsługi komputerów i smartfonów staje się kluczowa dla ich integracji społecznej. Z takiego założenia wyszła Fundacja Polskiego Funduszu Rozwoju, która odświeżyła projekt Cyfrowi Debiutanci i zorganizowała jego 2. edycję.
Projekt Cyfrowi Debiutanci jest skierowany do osób 60+, a jego celem jest umożliwienie zdobycia nowych umiejętności w zakresie korzystania z nowych technologii w codziennym życiu tym, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z komputerami, smartfonami i Internetem. W ramach projektu odbywają się dwudniowe stacjonarne warsztaty na terenie całej Polski, nawet w najmniejszych miejscowościach, w których zgłosi się grupa chętnych seniorów. By wziąć udział w warsztatach, nie trzeba mieć żadnej wiedzy na temat komputera czy Internetu. Uczestnictwo jest bezpłatne.
Szkolenia to wyjątkowa szansa na zdobycie nowych umiejętności, ugruntowanie dotychczasowej wiedzy oraz otrzymanie praktycznych porad na temat bezpiecznego poruszania się w Internecie. Warsztaty trwają dwa dni, a każda sesja obejmuje cztery godziny zajęć merytorycznych z przerwą na lunch.
się ich obsługi – np. jak podłączyć mikrofon i kamerę oraz jak udostępniać ekran podczas spotkań online.
Pod koniec kursu uczestnicy mają możliwość wyboru tematu, który ich najbardziej interesuje. Celem warsztatów jest również ukazanie nowych możliwości, jakie oferuje Internet, oraz zachęcenie do refleksji, w jaki sposób zdobyte umiejętności mogą wspierać rozwój pasji na emeryturze. W puli dodatkowych zagadnień znajdują się turystyka, media społecznościowe oraz kultura.
Zajęcia prowadzą edukatorzy z Centralnego Domu Technologii (CDT), co gwarantuje nie tylko fachowe wsparcie, lecz także poczucie bezpieczeństwa. Dzięki temu uczestnicy mogą mieć pewność, że warsztaty są wolne od prób promocji – a wcześniej pojawiały się takie obawy (słusznie!).
Program warsztatów obejmuje zagadnienia dotyczące obsługi komputera i smartfona oraz dbania o ich kondycję. Edukatorzy poruszają także ważne tematy związane z bezpieczeństwem w sieci, ochroną danych osobowych, oprogramowaniem antywirusowym oraz phishingiem. Trenerzy prezentują uczestnikom, jak korzystać z dodatkowych funkcji Internetu, przydatnych aplikacji i usług online. Pokazują, jak bezpiecznie robić zakupy online, jak nie dać się oszukać, jak weryfikować strony oraz jak płacić przez Internet. Uczestnicy poznają popularne strony internetowe i komunikatory, uczą
Dodatkowe wsparcie: webinaria Uzupełnieniem szkoleń stacjonarnych są webinaria, które poruszają bardziej zaawansowane tematy. Stanowią rozwinięcie materiału z warsztatów i oferują dodatkowe informacje oraz kolejne przydatne umiejętności cyfrowe. Webinaria to nie tylko forma przypomnienia uczestnikom treści z warsztatów stacjonarnych, lecz także rozszerzenie jej o dodatkowe informacje, a także realizacja „zajęć na zamówienie” – omówienie tematów uprzednio zgłoszonych przez uczestników projektu. Uczestnicy poznają wtedy takie strony internetowe, aplikacje i funkcjonalności jak Profil Zaufany, mObywatel, e-Urząd, Internetowe Konto Pacjenta, e-Recepty, PIT przez Internet, Messenger, Whatsapp, Signal, Facebook, Instagram, TikTok, YouTube, Daily Art, Google Arts & Culture, Mapy Google, Jakdojade, Booking.com, podcasty, e-booki i wiele więcej.
Podczas poprzedniej edycji, zorganizowanej w 2021 r., zespół CDT zebrał doświadczenia z zakresu edukacji cyfrowej seniorów i przygotował raport Jak seniorzy korzystają z technologii?. W dokumencie zawarto także rekomendacje dotyczące skutecznych sposobów kształcenia osób dojrzałych w zakresie kompetencji cyfrowych. Można go przeczytać tutaj
Więcej informacji o Cyfrowych Debiutantach znajduje się tutaj
Projekt Cyfrowi Debiutanci jest realizowany dzięki dofinansowaniu w ramach wieloletniego programu na rzecz osób starszych Aktywni+ na lata 2021–2025. Edycja 2024. ■
Oliwia Łapka Fundacja PFR
Wigilijne harce
Szukasz czegoś, czym możesz zaskoczyć swoich bliskich? Kochasz rodzinne wigilie i chcesz, by ta była naprawdę wyjątkowa? Oto zestaw niecodziennych, a co najważniejsze – prostych w realizacji pomysłów, którymi możesz się zainspirować podczas przygotowań do Bożego Narodzenia.
1. Aromat Świąt
Twój dom wypełni się cudownymi zapachami, a prezenty zyskają na unikatowości, jeśli własnoręcznie przygotujesz świece zapachowe. Wystarczy podgrzać wosk sojowy i dodać ulubione olejki zapachowe. Wybierz drewniany knot, który będzie strzelać jak drewno w prawdziwym kominku, fikuśne szklane lub ceramiczne naczynie i dekoracje w świątecznych kształtach. Gotowe zestawy, naczynia, olejki i silikonowe formy znajdziesz w sklepach i na popularnych portalach sprzedażowych. Koszt spersonalizowanej świecy z naturalnych składników nie przekracza kilku złotych.
2. Prezentowe bomby kąpielowe
Kolejnym projektem DIY (ang. do it yourself – „zrób to sam”) mogą być popularne bomby kąpielowe. Bazę stanowią soda oczyszczona (250 g) i kwasek cytrynowy (125 g). Wymieszaj obydwa składniki, dodaj 50 ml oleju bazowego (np. kokosowego, migdałowego lub oliwy z oliwek) i kilka kropli olejku eterycznego dla zapachu. Bomby, zapakowane w ozdobne pudełko, wypełnione kolorowym papierem i suszonymi kwiatami, świetnie nadadzą się na uniwersalny prezent.
3. Rodzinne bingo
Wykorzystaj proste narzędzie – dostępne na stronie bingobaker.com – i zamień te święta w rodzinną grę. Dzięki zmiennym rozkładom arkuszy każdy grający otrzyma własną planszę do bingo. Wpiszcie do nich świąteczne rytuały, bez których nie wyobrażacie Bożego Narodzenia, dodajcie śmieszne zwyczaje waszej rodziny i zacznijcie uważnie je wyszukiwać. Kto jako pierwszy zbierze rząd lub kolumnę – wygrywa!
5. Elf na półce... i nie tylko
4. Zróbmy to razem
Zbierz bliskich przy wspólnym stole i zabierzcie się do wspólnego tworzenia! Dekorowanie pierników lukrem i posypkami czy malowanie bombek choinkowych markerami do ceramiki to zajęcie nie tylko przyjemne, lecz także pożyteczne – w końcu świąteczne obowiązki powinni wykonywać wszyscy członkowie rodziny, prawda?
Dla dzieci święta to okres szczególnie ważny i wyjątkowo radosny. Uwolnij swoją kreatywność i wykorzystaj domowe zasoby, by zafundować elfom niecodzienne przygody! Pod nieobecność dzieci zainscenizuj w domu groźne, kuriozalne, ale zawsze zabawne sytuacje z udziałem elfów. Ślady elfich stóp w mące rozsypanej na podłodze? Jeden elf wciągający drugiego na linie na lodówkę? Elfy podkradające dzieciom zabawki i chowające je w niedostępnych miejscach? Niezwiązane ze sobą scenki, a może rozwijająca się historia w odcinkach? Nie ograniczaj swojej wyobraźni! Dostarczysz dzieciom nie lada rozrywki, a dowody elfiej działalności będą się świetnie prezentować na Instagramie.
Oczywiście to nie jedyne pomysły na unikatowe święta. Konkurs na najbrzydszy sweter, kolędowanie z użyciem prawdziwych instrumentów, pisanie listów do św. Mikołaja w imieniu innej osoby czy świąteczne quizy i gry planszowe to doskonałe sposoby na wspólne spędzenie czasu! Świąteczne ciepło i rodzinna radość mogą kryć się wszędzie – najważniejsze to mieć przy sobie bliskich i dzielić się radością w ich gronie. Fot.Piotr Wojtasiak
Pracuje palnikiem
Myślowy
odpowiednik nazwy
Charakterystyka
Bursztyn
UWAGA! Nagrody otrzymają osoby, których odpowiedzi wpadną do skrzynki aleksander.oziewicz@pfr.pl od godziny 10.30 w dniu 20.12.2024 r. jako pierwsza, szósta, jedenasta, szesnasta i dwudziesta pierwsza. Nagrodami są powerbanki o pojemności 20 tys. mhA.
Winnetou
Producent owocowych trunków
Szeroka wstęga
Kwitnie jesienią
W dyspozycji dowódcy
Ojciec Bolesława Chrobrego
Roślina na wianki
Hotel dla zmotoryzowanych
Szarość zmierzch
Służył do narkozy
Pracownica szpitala
Północna lub Południowa w USA
Robert, reżyser amerykański
Katarina, łyżwiarka figurowa
Zbiór map
Nakładany na ściany
Koniec wyścigu
Cerowanie
Andrycz lub Terentiew
Człowiek śniegu
Skandowiec Ścinanie zboża
Węgierski taniec narodowy
Muzułmański dom modlitwy
Buduje piece
Dokuczliwy chłód
Drzewo w godle Libanu
Wulkan na Sycylii
Każdego dnia inna
Wcięcie w tekście
Czterokołowy powóz na resorach
W parze z Warsem
Mocne piwo angielskie
W kopercie
Impas
... Galilejska
Stopień mistrzowski w dżudo
Rośnie na głowie
Płynny tłuszcz z ryb
Dostarczany do sklepu
Odwzajemnienie, zemsta
Usypisko Blacha praczki
Odludzie
Japońska kasta
Grawerskie nacięcie
Hulaka, lekkoduch
Brzęczyk
Mały pierożek w barszczu
Kiwi lub emu
Zabronienie
Dawne nakrycie głowy
Miara gruntu
Jedna z elektrod
Stłuczka
Ikar dla Dedala
Znak firmowy
Krążek do rzutów
Wiejski fartuch z wełny
Szkatułka, futerał
Lina olinowania ruchomego
Starożytne liczydło
Ścierany z mebli
Dźwiga odważniki
Okruszek złotówki
Czworokąt, ukośnik
Uprzywilejowana karta
Oszust
Imię pani Bovary
Włoski gangster
Wielkanocna pisanka
Ujemna cecha charakteru
Francuskie imię męskie
Liceum lub technikum
Przejście podziemne, tunel Zaliczka
Nieodmienna część mowy
Kraina szczęśliwości
Ptak nocny
Potrawa z mielonego mięsa
Zakończenie gwoździa
Opał dla kotłowni
Rzeczywistość
Stolica Ghany
Kolor, odcień Porcja rudy do wytopu
Skrzydło ugrupowania bojowego
Pęk zżętego zboża
Pozycja gimnastyczna
Stolica nad Nilem
Cios
ółty ser
Portret nagusa
Zbiornik wodny
Odcisk stopy na piasku
Ogon cietrzewia
Skaleczenie
Do prania lub pieczenia
Widzenie senne, urojenie
Uniesienie, poryw
Kundera, pisarz
Ciężka, mozolna praca
Składnik powietrza
Chłodna pora
Stolica Togo
Pora kanikuły
Henryk, kompozytor
Podłużny kuzyn dyni
Ostra krawędź
Natchnienie poety
Miasto w zachodniej cz
Ukrainy Biuro rejenta Samochód zza Odry Lewy dopływ Renu Otacza zamek
Nagrody za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z poprzedniego numeru „Horyzontów” otrzymali: Barbara M. (PFR SA), Justyna S. (PFR SA), Karol S. (PFR Operacje), Katarzyna S. (PFR SA), Kamila W. (PFR SA).
