Duurzame bouwtechnieken docent Bruno Vandorpe studiegebied biotechniek bachelor in de agro- en biotechnologie campus Roeselare academiejaar 2022-2023
1
Asbest
1.1
Wat is asbest Asbest is verzamelnaam voor een aantal minerale gesteenten, vrij in de natuur voorkomend met een kristallijne structuur. Het gesteente bestaat uit samengedrukte vezels. De naam “Asbest” of “amiante” is afgeleid van: • ‘Asbestos’ = Grieks voor ‘onbrandbaar’ • ‘Amiantos’ = Grieks voor ‘onveranderlijk’ of ‘onverwoestbaar’ Door de eigenschappen (zie verder) lijkt het geschikt voor gebruik in heel wat toepassingen (treksterkte, brandweerstand)
Het is gemakkelijk te ontginnen: open mijnbouw (goedkope grondstof). De eigenschappen zijn reeds lang gekend. De asbestmijnbouw is > 4 000 jaar geleden begonnen op kleine schaal. Bij de Oude Grieken werd het reeds gebruikt voor linnen, textiel bij rituelen. Later maakte Karel de Grote indruk met zijn onbrandbaar tafelkleed uit asbesttextiel (teken van macht).
1.2
Situatie in België: Vanaf einde 19de eeuw werd asbest toegepast in constructies, machines en bouwmaterialen omwille van de sterke fysische eigenschappen van de vezels. Na WO II werd het op grote schaal gebruikt in zeer veel toepassingen (zie verder). Het is een veelzijdig product met meer dan 3800 gekende toepassingen. Vooral asbest gebonden in cement was populair - in de volksmond gekend als “eternit”: Massaproductie van goedkope en brandwerende bouwmaterialen (belangrijk aandeel voor export). De productie kende een hoogtepunt in de jaren ’70 met een geleidelijke afbouw vanaf 1986 tot eind jaren ’90. Er kwam een verplichte asbestinventaris voor werkgevers vanaf 1995: de asbest dient de werkgever in kaart te brengen en een risicoanalyse op te stellen. Er is een vrijwel volledig verbod op gebruik van asbest vanaf oktober 1998 (geen asbest meer in bouwmaterialen)
1.3
Situatie in de wereld:
Het gebruik van asbest in Azië blijft toenemen. Ten opzichte van 2009 laat Indonesië een stijging van 36 % zien, India 25 % en China 9 %. China is momenteel wereldwijd verreweg de grootste asbestgebruiker. Eurazië wordt nog steeds als een van de grootste asbestproducerende en consumerende gebieden ter wereld gezien. Dit komt door de grootschalige winning van asbest in het Aziatische deel van Rusland en het gebruik hiervan in industriele installaties en bouwmaterialen in Rusland, Oekraine en Kroatië. In veel West-Europese landen waar een asbestverbod geldt, worden ongemerkt nog grote hoeveelheden asbesthoudende goederen uit landen als China en India geïmporteerd. In China wordt een product dat minder dan 5 % asbest bevat, als asbestvrij gekwalificeerd en ook als zodanig verkocht. In veel landen wordt het woord asbest op de verpakking van een product, vervangen door "natural mineral fiber" waardoor het niet duidelijk is dat er mogelijk asbest is toegepast in het materiaal. Tot op vandaag is er nog steeds ontginning: Voornaamste ontginningen: • Rusland • China • Brazilië • Zimbabwe • Kazachstan • Zuid-Afrika • VS
Enkele gekende sites • Russische stad asbest (is nog steeds in exploitatie!): De stad ontstond als nederzetting rond asbestmijn (1889). Het is gelegen aan de grootste witte asbest ertslaag van Rusland. • Canadese stad asbestos (Quebec): De mijnbouw in Quebec is pas definitief stopgezet september 2012 • Corsica – Nonza : Het zwarte strand van Nonza bestaat uit restgesteente van de asbestmijn. Het is vreemd genoeg een toeristische trekpleister.
1.4
Productieproces van asbest:
(bron: Fedasbest, 2021)