Jaarboek 2012 van de HKBB

Jaarboek 2012 historische kring

B

erckhout obel Dyck

Jaarboek 2012

historische kring

B

erckhout obel Dyck

Het Jaarboek 2012 van de Historische Kring Berckhout-Bobel Dyck is een uitgave van Stichting Dorpsfonds Berkhout 1965.

Redactie: Ria Corveleijn, Aad Schuijtemaker Eindredactie: Kees Klaver Medewerkers: René Bot, Dick de Haas, Arie Piet Koeman, Jan Peereboom, Frank Schuitemaker, Han Smit, Kees Weeda, Annet Wood Fotoredactie: Gretie Stelling Vormgeving: Kees Klaver Druk: Reclameland BV, Assen

Redactie HKBB Schuitenmaker 5 1647 BM Berkhout mail: redactie@hkbb.nl Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt op welke wijze ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © 2013 Stichting Dorpsfonds Berkhout 1965

4 Jaarboek 2012 HKBB

Inhoud Voorwoord 5 Jaaroverzicht 2012, wat gebeurde er in Berkhout en Bobeldijk? 6 Plattelandsvrouwen - Vrouwen van nu, 75 jaar emancipatie, educatie en recreatie 12 Schoolreisje 1947, verslag van een ‘prachtig, prachtig schoolreisje’ 18 Dertien vrouwen met een ladder, bijzondere prestatie Berkhouter kolfvrouwen 22 Rubriek ‘Toen en nu’ 25 ‘Haal effies bij Afie’, het winkeltje van Afie Arentsen - de Haas 29 Kerk in de steigers, de restauratie van de Berkhouter kerk in beeld 30 Jo Stam, verzetsman, agrariër, idealist, portret van een markante Berkhouter 36 Serie ‘Moeder, wat ben ik weer lekker bij je te gast!’, choco kirschtorte van mevrouw Knol 39 ‘Weel’ notities, herinneringen aan het trappel-end van Berkhout 42 Rubriek ‘Toen en nu’ 47 Kegelen in Bobeldijk, Teun en Gré Langenberg: van tuinderij tot kegelbaan 48 De kat die dwars door Nederland liep, de familie Hemke haalt krant en tv 51 Jaaroverzicht 1974, wat stond er in 1974 in de kranten over onze dorpen? 52 De Ster, 55 jaar kaasmaken in de Baarsdorpermeer 58 Keetie, ‘de vliegende non’, wapperende rokken en geitenwollen sokken in Bobeldijk 64 Theater Studio 88, Sjoerd Link zette Bobeldijk op de kaart met zijn kindertheater 66 Serie ‘De schoolfoto van...’, Klasien Leeuw en Anneke de Vries, 1947 71 Volharding op reis, muziekvereniging Volharding en de uitwisseling met Winkels 74 Serie ‘Zo ging dat vroeger’, vissen 78 Schoolreisje 1964 81 De club van Bram, na bijna tachtig jaar einde voor het Nivon in Berkhout 82 Firma J. Naber & Zonen, enerverende bedrijvigheid in De Hulk 88 Drama in Bobeldijk, door roodvonk vier doden in één gezin 94 Jaarverslag 98 Financieel verslag 99 Ledenlijst 100 Schrijf mee, overige publicaties 104

Jaarboek 2012 HKBB 5

Een vrolijke boel tegenover de basisschool, rond 1912

www.hkbb.nl De Historische Kring Berckhout-Bobel Dyck is een initiatief van de Stichting Dorpsfonds Berkhout 1965, een stichting die in 1965 is opgericht ter bevordering van het cultureel en maatschappelijk leven in de gemeente Berkhout.

Bestuur Werkgroep Archief

Werkgroep Communicatie en activiteiten

Werkgroep Redactie en website

Kees Klaver (voorzitter) Gerrit Schuijtemaker (secretaris) Geertje Smit (penningmeester) Fons Hendriks Dick de Haas

Dick de Haas Kees de Jong Lia ten Klei Cilia Peetoom Geertje Smit Henk Vader

Ria Corveleijn Fons Hendriks Kees Klaver Aad Schuijtemaker

Rianne Feld Fons Hendriks Jan Peereboom Han Smit Margreet Vis Kees Weeda Annet Wood

Correspondentieadres: Gerrit Schuijtemaker Rabobank 3297.08.031 Kerkebuurt 137 t.n.v Dorpsfonds Berkhout 1965 1647 MD Berkhout E: secretaris@hkbb.nl T: 0229-553075

KvK 41235014

Het lidmaatschap kost â‚Ź 15 per jaar (inclusief jaarboek). Voor leden buiten Berkhout en Bobeldijk vragen wij een bijdrage van â‚Ź 3,50 in de verzendkosten. Voor verzending naar het buitenland gelden de TNT-tarieven.

Op de omslag een foto van Berkhout vanaf de kerktoren. In de verte de Slagterslaan.

Voorwoord Het derde jaarboek van de Historische Kring Berckhout – Bobel Dyck is een feit.

We hebben weer talloze (oud-)Berkhouters en Bobeldijkers geïnterviewd, eindeloos gespit in archieven, en gigabytes aan foto’s gemaakt en gescand. En we zijn trots op het eindresultaat.

Ook dit jaar kunnen we weer rekenen op allerlei spontane bijdragen voor het boek. René Bot haalt met twee ladderlopers herinneringen op aan een bijzondere wandeling in 1975. Frank Schuitemaker heeft zich verdiept in Keetie, ‘de vliegende non’. Dick de Haas is te gast bij mevrouw Knol, die op 95-jarige leeftijd nog taarten van banketbakkerskwaliteit bakt. En Arie Piet Koeman heeft zijn herinneringen aan De Weel op papier gezet.

De werkgroep Archief heeft weer het nodige speurwerk verricht en ook een aantal artikelen geschreven. Annet Wood schrijft over het bijzondere leven van Jo Stam, Jan Peereboom over ‘een drama in Bobeldijk’.

Kaasfabriek De Ster in de Baarsdorpermeer komt in dit jaarboek uitgebreid aan bod. Dat was voor de werkgroep Communicatie en activiteiten aanleiding om een ledenwerfactie op touw te zetten in dit dorp. En met succes. We begroeten tien nieuwe leden: welkom bij de HKBB! Met het ledenaantal van de HKBB gaat het trouwens nog steeds prima: ruim 500.

Soms komen de onderwerpen voor het jaarboek uit onverwachte hoek. Ida Swagerman had een verslag van een schoolreisje uit 1947 in de kast liggen. ‘Of het misschien iets was voor het jaarboek’. Nou, zeker weten. Overtuig uzelf verderop in dit boek. Wees dus niet te bescheiden over uw historisch materiaal, maar neem contact met ons op.

Ook noem ik mijn redactieleden Ria Corveleijn en Aad Schuijtemaker en fotoredacteur Gretie Stelling op wie ik dit jaar extra beroep heb moeten doen door werk en studie. Ze doen het graag, dat weet ik, maar toch erg bedankt voor jullie inzet.

Genoeg voorwoord. Er liggen weer 104 pagina’s Berkhouter en Bobeldijker historie op u te wachten.Namens alle bestuurs- en werkgroepleden wens ik u veel leesplezier Kees Klaver, voorzitter

Jaarboek 2012 HKBB 7

jaaroverzicht 2012 366 dagen Berkhout en Bobeldijk in 34 berichten en 14 foto’s januari Guda Kroon vrijwilliger van het jaar

Al op 15-jarige leeftijd bestuurslid van een handbalvereniging, jarenlang coach van het damesvoetbal in Berkhout, actief bij de EHBO, de voetbalvereniging en de tennisvereniging en eenmaal per week naar Purmerend om daar vrijwilligerswerk te doen. Genoeg redenen voor burgemeester Sipkes om Guda Kroon uit te roepen tot vrijwilliger van het jaar. Dat gebeurt tijdens de nieuwjaarsreceptie van de gemeente. Een totaal verraste Guda neemt de bloemen in ontvangst.

februari IJsbaan op de Kerkebuurt

Een door de vrieskou gesprongen waterleiding zet de Kerkebuurt onder water. Minstens een half uur spuit het water als een fontein uit de straat. Resultaat met het vriesweer: een ijsbaan en een ijssculptuur. Het PWN sluit de leiding af en de gemeente strooit zout. Daarmee komt een eind aan een mooie aanblik.

Guda Kroon (l) krijgt bloemen en felicitaties van burgemeester Sipkes. (foto Henk de Weerd)

Klaarovers terug

Na iets meer dan een jaar staan er weer klaar-overs bij de school. In november 2010 hield het op; de kinderen moesten zelf de Kerkebuurt oversteken wegens een gebrek aan vrijwilligers. Maar de ouderraad is er in geslaagd voldoende mensen te werven, zodat de kinderen weer veilig overgezet kunnen worden.

Gratis lessen in geluk

Gratis lessen in geluk. Dat wil toch iedereen? Berkhout heeft een echte GeluksOnderneming en die geeft aan het begin van het jaar gratis lessen Biodanza en Ontspanning. Vrouw hierachter is Saskia de Bruin en haar bedrijf heeft als thema ‘Van Welvaart naar Welbevinden’.

Brandweermannen gehuldigd

Traditiegetrouw worden brandweerjubilarissen aan het begin van het jaar gehuldigd. Uit Berkhout zijn dat Erwin Wit en Chris de Haas, die tien jaar bij de brandweer zijn, en Pierre Boots en Ko Reus, die dat twintig jaar zijn.

Johan Timmermans krijgt het diploma bevelvoerder.

8 Jaarboek 2012 HKBB

Een koude en natte boel op de Kerkebuurt. (foto Henk de Weerd)

Lantaarntocht ijsclub

Het was koud, donker en heel spannend. Kinderen en hun ouders maken met de IJsclub Bobeldijk een tocht naar de Lekermeer. Over het ijs uiteraard. Ze lopen en hebben een lantaarn mee of zaklamp en gekleurde lichtjes. En na afloop is er chocomel met een koek.

april Sleutel Holland Heineken House voor Cees Booi

maart Kunst naar Kracht

Toneelvereniging Kunst naar Kracht uit Bobeldijk heeft twee avonden een volle zaal in De Ridder met de voorstelling Zusters in zaken. Goede recensies: ‘Karel Corveleijn steelt de show.’

Cees Booi krijgt een gouden sleutel van het Holland Heineken House in Londen. Cees is al zo’n vijftien jaar actief bij het Watersportverbond en daar teamleider van de tien vrijwilligers die het materiaal van het Olympisch team vervoeren binnen Europa.

Een groep A-sporters mag veertig vrijwilligers van sportclubs verblijden met een reis naar Londen. Cees Booi is de favoriete vrijwilliger van surfer Dorian van Rijsselberghe, die bij de Olympische Spelen de gouden plak zal pakken. Dorian over Cees: “Een onmisbare schakel voor het Olympisch zeilteam. Iemand die altijd meedenkt, altijd een stapje harder loopt en voor wie niets te dol is.” Cees gaat, met een introducee, een Olympische wedstrijd bekijken en een nachtje slapen in Londen

Restauratie van start

De restauratie van de Berkhouter kerk gaat van start.

Aannemer Wit uit Wognum gaat aan de slag en de verwachting is dat het gebouw in januari 2013 gereed is. Zie het verhaal elders in dit boek.

Volharding viert feest

Muziekvereniging Volharding bestaat 120 jaar en dat wordt gevierd met een concert in De Ridder. Er is een bijzondere compositie geschreven door Berkhouter Ted Knijn. Het stuk heet Perseverando en beschrijft in muziek de geschiedenis van de vereniging.

Ted Knijn componeerde Perseverando. (foto Henk de Weerd)

Dorian van Rijsselberghe overhandigt de sleutel van het Holland Heineken House aan Cees Booi. (foto aangeleverd)

Lintje voor Helie Bregman

Als de burgemeester haar ‘s morgens, net als de andere aanstaande ‘ridders’, thuis met een busje ophaalt om naar het gemeentehuis te gaan, denkt Helie dat er een controleur van de hondenbelasting voor de deur staat.

Op het gemeentehuis krijgt ze de koninklijke onderscheiding opgespeld. Helie krijgt deze voor het vele vrijwilligerswerk dat ze doet en haar sociale betrokkenheid. Zo is ze onder meer penningmeester van de Zonnebloem, de voetbalvereniging Berkhout, de Stichting Dorpshuis De Ridder Burgemeester Sipkes speldt de Sint Joris en onderscheiding op bij Helie.

Beleggingsclub (foto aangeleverd) Westerkogge.

Jaarboek 2012 HKBB 9

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

10  Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 11

12 Jaarboek 2012 HKBB

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Informatieverzameling: Han Smit Samenstelling: Ria Corveleijn Jaarboek 2012 HKBB  13

75 jaar ‘emancipatie, educatie en recreatie’

Plattelandsvrouwen

Bestuur tijdens het 25-jarig jubileum in 1962.

Zittend v.l.n.r.: mw Klok-Bijleveld (penningmeester), mw De Jong-Clay (voorzitter), mw HartogKoorn (secretaris). Staand v.l.n.r.: mw Klaij-Schouten (vicevoorzitter), mw Cupido-Groendijk, mw Swagerman-Bontekoning, mw Leeuw-Dik (2e secretaris).

Bestuur tijdens het 75-jarig jubileum in 2012.

Zittend v.l.n.r.: Gerda Koeman(voorzitter), Renie van Aartrijk. Staand v.l.n.r.: Sylvia Koenen (secretaris), Margreet Leek, Tine Weernink, Willeke Feld (penningmeester)

Vrouwen van Nu Op 13 april 2012 viert de afdeling Berkhout van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen - Vrouwen van Nu, zoals ze tegenwoordig heten - haar 75-jarig bestaan.

Een mooie mijlpaal, want Berkhout blijkt een van de oudste afdelingen van de vereniging.

H

et moet een mooie, in ieder geval memorabele dag zijn geweest op 18 februari 1937. Op die dag wordt in Berkhout een afdeling opgericht van wat dan nog de Nederlandse Bond voor Boerinnen en Plattelandsvrouwen heet.

Dat gebeurt door de dames Kamp-Wonder en Schuijtemaker-Stapel. Diezelfde maand, op 26 februari, is de oprichtingsvergadering en er zijn 60 leden. Dat aantal stijgt in dat eerste jaar al direct naar 100.

Het eerste bestuur bestaat uit mevrouw Van LinschotenJetten, presidente, zoals de voorzitster wordt genoemd, mevrouw Koster-Clay, vicepresidente, mevrouw Schuijtemaker-Stapel, secretaresse, mevrouw Beuling-Keetman, penningmeester, mevrouw Slagter-de Boer, vicesecretaresse en penningmeester. En mevrouw Wierbos-Haverman en mevrouw Wonder-Mijsberg zijn bestuursleden.

Doel van de vereniging: ‘Bevorderen van de belangen, in de

ruimste zin van het woord, van de plattelandsbevolking.”

Dat bevorderen van de belangen gebeurt door programma’s met ontspanning en ontwikkeling. Het bestuur streeft ernaar dat ‘de vrouw haar eigen persoonlijkheid ontwikkelt, zodat ze zich bewust wordt niet alleen een belangrijke plaats te bezetten in haar gezin, maar óók dat ze, naast de man, mede-verantwoordelijkheid draagt voor het hele wereldgebeuren in de maatschappij’.

Alleen bij volle maan De bijeenkomsten zijn om en om in Bobeldijk, eerst bij café De Sleutel van de familie Kamminga, later bij De Vriendschap van de familie Langenberg, en in Berkhout. Als het in Bobeldijk is, moet het volle maan zijn. Er is nog geen straatverlichting en anders kunnen de vrouwen uit Berkhout de Bobeldijk niet vinden. En de vrouwen nemen steevast een breiwerkje mee naar hun bijeenkomst.

Soms wordt een maand overgeslagen wegens kasproblemen. Aan de leden wordt ook gevraagd zelf een bijdrage te leveren in de vorm van muziek of het voordragen van gedichten en voorlezen van schetsen en verhalen.

Er is ook praktische hulp. Zo worden bijvoorbeeld recepten doorgegeven en introduceert mevrouw Slagter-de Boer een patronenmand.

Daarin kunnen patronen worden uitgewisseld.

En die praktische informatie blijft. In de loop der jaren zijn er diverse cursussen op gebied van naaien, handwerken en ziekenverzorging.

Groot succes heeft een cursus schoonheidsverzorging.

En begin jaren zestig maken de leden kennis met ‘een volautomatische wasmachine’ en een diepvrieskist.

AH en de middenstand Behalve het eigen werk van de leden, zijn er diaen filmavonden over verre reizen, voordrachtsavonden en ook een modeshow en films over bedrijven.

Ook het in 1945 opgerichte zangkoortje, eerst onder leiding van mejuffrouw Van de Berge, later mevrouw Kuiper en daarna mevrouw KosterZijp, treedt regelmatig Bij de opening van dorpshuis De Ridder St. Joris in op. Er zijn lezingen en discussies over zaken 1971 bieden de Plattelandsvrouwen een wandin de samenleving en kleed aan. Nel Klaver-Leeuw (l) en Kitty Gillissenregelmatig wordt een De Die geven tekst en uitleg aan de zaal.

16 Jaarboek 2012 HKBB

excursie gemaakt. Veel tumult ontstaat in 1950 als de vrouwen een excursie willen maken naar Albert Heijn. De plaatselijke middenstand is het daar niet mee eens en schrijft een brief om dit te voorkomen. Maar na uitvoerige discussie, gaan de dames toch.

Ook is er jaarlijks een reisje en is het al snel traditie dat eenmaal per jaar de echtgenoten van de leden meekomen. Hoogtepunt is de kerstviering met feestelijk gedekte tafels en vertelling van het kerstverhaal. Verder zijn er cursussen in koken, naaien, handwerken, bloemschikken en ziekenverzorging. En dat alles met succes: de vereniging groeit en telt in 1958 zelfs 150 leden.

Emancipatie In de jaren zeventig en tachtig is de emancipatie van de vrouw een actueel onderwerp.

Landelijk komt er een commissie ‘Vrouw’, die dit moet bevorderen. En het is voor het landelijk bestuur in 1979 reden de doelstellingen opnieuw te formuleren: ‘De vereniging heeft ten doel door vorming en ontwikkeling van vrouwen hun besef van verantwoordelijkheid voor en deelname aan de samenleving te bevorderen, in het bijzonder in plattelandsgebieden. De vereniging staat open voor vrouwen van alle gezindten en onthoudt zich van elke partijpolitiek’. Speerpunten worden scholing en training, multiculturele afdelingen, emancipatie en stimulering van politieke deelname, recreatie en verbetering van het imago.

Veranderd en gebleven Veel is veranderd in de loop der jaren, maar veel is ook gebleven. Emancipatie, educatie en recreatie waren jarenlang de uitgangspunten van de bond. Die emancipatie mag wel zo’n beetje als geslaagd worden gezien. Maar educatie en recreatie staan er nog steeds. Net zoals waarde gehecht wordt aan ‘de ontwikkeling’.

Het dagelijks bestuur anno 2012 bestaat uit Gerda Koeman, voorzitter, Sylvia Koenen, secretaris, en Willeke Feld, penningmeester.

Alledrie al meer dan 25 jaar lid: Sylvia 28 jaar, Gerda 27 en Willeke ook zoiets. Waarom werden ze lid? Gerda: “Dat was bijna vanzelfsprekend, het ging van moeder op dochter.

Mijn moeder is al 55 jaar lid en het dus werd ik het ook.”

Sylvia woonde nog maar net in Berkhout en werd lid om meer mensen te leren kennen.

“Het leek me een goede manier om er ‘tussen’ te komen. Samen met Tine Krijnen, toen mijn buurvrouw, ben ik lid geworden.”

En Willeke? “Door Sylvia. Die vroeg of ik een keer mee ging.”

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB 19

De zesde en zevende klas van de openbare lagere school gaan in 1947 vier dagen op schoolreis. De leerlingen schrijven om beurten een verslag over hun belevenissen.

Ida Swagerman was erbij en wij mogen haar reisverslag inkijken. Een greep uit vier dagen van een ‘prachtig, prachtig schoolreisje’.

Onze tocht begint Jannie Wittebol: “’s Morgens al vroeg ging ik naar school met Jiltina en Jilt Top. Toen we op school kwamen, was Jan Idsinga er al. Al gauw kwamen er meer: eerst Schuts, toen Juf en later kwam Meester met de koffers en de jassen.

Daar kwam Rolle voor; we mochten onze koffers er in doen onder de banken. We gingen er allemaal in en toen vroegen we of het zeil er af mocht. Het was er al half af, toen deed Rolle het er helemaal af en legde het bij Loots achter het hek. Toen kwamen er een heleboel mensen aan om ons te zien vertrekken; de burgemeester was er ook.

Klokslag 8 uur ging de auto weg. Meester zei: ‘Zing nu het schoolreisjesliedje maar’. ’t Is zo heerlijk en zo fijn. We gingen door Berkhout heen en alle mensen stonden buiten en wij zwaaiden en zongen tegelijk.”

De bootreis Hans Visser: “Toen we op de boot waren aangekomen, was het ongeveer 9.30 uur. Er waren niet veel mensen op de boot, dus we zaten ruim. We gingen door de Oranje-sluizen en stoomden het IJsselmeer op. Aan de kust zagen we vaag het Muiderslot met zijn torentjes. Meester maakte nog een foto terwijl we allemaal achter op het schip stonden. Opeens kregen we het bericht dat we het schoolreisjeslied moesten zingen voor de microfoon. Wij erheen. De jongens moesten de tweede stem zingen. Meester zei 1-2-3 en daar ging ie: Joephei-da. Meester gaf ons een pluimpje.

Een meneer vroeg aan Ida Swagerman of die antwoorden wou op allerlei vragen, maar ze mocht geen ja of nee zeggen. Maar Juf zei aan Ida alles voor.

We aten een sneetje brood en kregen cider of ranja. Nu, daar knapte je wat van op, want ’t was ook zo heet. Om tien voor twee meerde de boot aan in Harderwijk. Daar gingen we stad bezichtigen.

Een uurtje in Harderwijk Tineke Mol: “Ondanks de warmte trokken wij zingende naar het visserspoortje. Daarna liepen we verder tot we bij een dikke boom kwamen.

Het was een plataan, vier meisjes konden hem net omspannen. Die boom is een overblijfsel van een prachtige tuin uit vroeger jaren. Toen woonde er een beroemde plantkundige die Linnaeus heette.”

Dwars de Veluwe over Jilt Top: “We stapten in de bus. Dat was me een dringen. De een wou nog harder dan de ander.

Maar eindelijk zat ieder. Eerst werden we geteld of we er allemaal waren. Ja hoor, 28 neuzen.

Weldra reden we Epe binnen. We stopten en voor ons was een bospad van hoogstens 2 meter breed. Toen stapten we uit en de bus keerde.

Daarna liepen we het bospad af. Voor ons lag de Heemhoeve. De Moeder kwam ons al tegemoet. Ze begroette ons en zei dat de jongens boven moesten slapen en de meisjes in de Heihut. Ik ging het bos in om een stok te zoeken.

Al gauw had ik een mooie gevonden. Ik had Joop Kwetsie zijn mes. Ik had er net mijn naam in en EPE 25 - 28 - 6 - ’47, toen meester floot.

Meester zei toen dat we een briefkaart naar huis moesten schrijven.”

De eerste avond in de jeugdherberg Gerda Heeringa: “Half zeven moesten we eten, dan luidde de Moeder de bel. We kregen gestampte andijvie en gehakt te eten. Dat vond ik erg fijn. Toen we dat op hadden, moesten wij een ketting vormen. We moesten bordjes griesJaarboek 2012 HKBB 21

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

22  Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 23

13 vrouwen met een ladder

Van achter naar voren: Tini Bregman, Agaath Poland, Gerda Heeringa, Ans Snoek, Wil Hageman, Dorien Kistemaker, Corrie Vertelman, Wiena Kistemaker, Gerra Klaij, Nel Ferwerda, Jacolien Bot en Mieke Veld, die het tempo aangeeft.

Marth Bot ontbreekt op deze foto.

Bijzondere prestatie Berkhouter kolfvrouwen

In februari 1975 haalt de Berkhouter kolfclub het nieuws met een uiterst merkwaardige prestatie. Met z’n dertienen lopen ze een rondje van negentien kilometer door de regio.

Niets bijzonders, zou je denken, maar wel als je weet dat de lopers vastzitten tussen twee sporten van een ladder. René Bot interviewt twee ladderlopers van weleer.

Naast mij zitten Marth Bot-Lakeman en Ans Snoek-Klaver, respectievelijk mijn eigenste moeder en schoonmoeder. Al bijna veertig jaar zijn ze lid van kolfvereniging De Ridder St. Joris. De vaste speelavond is de maandag en die is zo goed als heilig.

“Hoe kwámen jullie erop”, is mijn eerste vraag. Marth begint te graven in haar geheugen. “In Obdam was een groepje jongens geweest die een paar kilometer in een ladder had gelopen. Wij hoorden hiervan en dachten gelijk: dat houden wij vrouwen veel langer vol. Bovendien was 1975 ‘het jaar van de vrouw’, en dus wilden we wat bewijzen. Iedereen was gelijk enthousiast en we gingen in training.”

Ook bij Ans komen de herinneringen nu snel boven. “De voorpret begon al bij het bepalen van de volgorde in de ladder. De ruimte tussen de sporten van een ladder is aan de onderkant van de ladder het grootst en neemt dan geleidelijk aan af. Onze taillemaat werd dus bepalend voor de volgorde. Dat leverde natuurlijk de nodige hilariteit op.” (De vraag wie aan de onderkant liep, heb ik niet durven te stellen. Ik weet hoe gevoelig dit ligt bij vrouwen.)

Op zaterdag 22 februari 1975 is het dan zover. Om half een ‘s middags klinkt bij dorpshuis De Ridder St. Joris het startschot voor een opmerkelijke wandeling van dertien vrouwen.

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

26  Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 27

‘Haal effies bij

Afie Arentsen - de Haas kan zo weer haar winkeltje beginnen (foto Gretie Stelling)

Afie’ Voor de komst van de supermarkten kende elk dorp een bonte verzameling kruidenierswinkeltjes. Ook Berkhout. Afie Arentsen - de Haas had zo’n winkeltje. Aad Schuijtemaker haalt met haar herinneringen op.

A

ls ik bij Afie binnenstap, is ze net aan het stofzuigen met de stofzuigerslang zo in een gat in de muur. Verbaasd over dit centrale stofzuigsysteem, zeg ik: “Wat modern!”

“Ja ja, wij zijn wel een beetje modern”, is het gevatte antwoord van de inmiddels 87-jarige Afie.

We gaan in haar antiquiteitenkabinet zitten. Ik heb haar gevraagd iets te vertellen over haar voormalige kruidenierswinkeltje op het Oosteinde 128. Afie bestiert de winkel van 1949 tot 1971. “Met drie klanten was het wel vol”, zegt ze. “Het winkeltje is eigenlijk begonnen bij mijn moeder Wilhelmina Appel, die naast ons in een dubbel woonhuis woonde aan de Kerkebuurt-kant; ze woonde eigenlijk in wat nu onze tuin is. Ik ging langs de deur om te vragen of de mensen nog boodschappen nodig hadden en die haalde ik dan op de fiets uit Hoorn.”

Jaarboek 2012 HKBB 29

30 Jaarboek 2012 HKBB

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Een kerk voor één gulden Op 28 november 1985 gaan Cor Klaij en Piet Veer naar notaris Jellema voor het oprichten van de Stichting Berkhouter Kerk. Het kerkgebouw verkeert in slechte staat. De Nederlands Hervormde Gemeente kan het gebouw niet langer onderhouden en verkoopt het voor het symbolische bedrag van één gulden aan de Stichting. Doel: restauratie, instandhouding en beheer en exploitatie van het gebouw en het zich daarin bevindende Van Dam orgel. Dat moet gebeuren door ‘het verhuren van ruimten voor activiteiten die een bijdrage leveren aan de maatschappelijke, godsdienstige, culturele en recreatieve ontwikkeling van de samenleving’.

Al worden door de jaren heen de hoogst noodzakelijke voorzieningen getroffen, het zal 27 jaar duren voor daadwerkelijk met de restauratie kan worden begonnen.

In 1996 krijgt de kerk weliswaar officieel de status van rijksmonument, maar geld is er niet. En een jaar later valt ook het bestuur uiteen. Bestuurslid Cor Klaij neemt zijn verantwoordelijkheid en zorgt dat er een nieuwe voorzitter (Piet Moeijes), penningmeester (Piet Koeman) en secretaris (Karel Corveleijn) komen. Wanneer Piet Moeijes burgemeester van Schermer wordt, neemt Piet Koeman zijn taak van voorzitter over. Penningmeester wordt dan Ben Truijens, die inmiddels is opgevolgd door Theo Dierikx.

Kerk in de steigers

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jo Stam verzetsman agrariër idealist

I

Jo Stam, een markante Berkhouter.

Een rustig boerenleven is niet aan hem besteed.

Hij waagt zijn leven tijdens het verzet in de Tweede Wereldoorlog.

Later bemoeit hij zich met de ontwikkeling van een revolutionaire schone motor. Misschien zou het dé oplossing zijn geweest voor onze huidige milieuproblemen.

n mei 1940 zou Jo gaan trouwen met Jans Hoogewerff, maar door de Duitse inval wordt het bruiloftsfeest uitgesteld naar juni 1940. Jo heeft enkele dagen voordat de oorlog uitbreekt een paar NSB’ers uitgemaakt voor landverraders. Dat komt hem duur te staan op zijn trouwdag. Op de receptie van 6 juni komen een aantal bewapende NSB’ers het feest verstoren. Zij willen Jo meenemen en hem tegen de muur zetten. Maar de bruiloftsgasten steken daar een stokje voor door om de bruidegom heen te gaan staan. Jo is ervan overtuigd dat hij daardoor is blijven leven. Dat wordt ook bevestigd door zijn vrouw. Een stressvol begin van het huwelijk, maar het zou nog vele malen erger worden.

Om burgers te beschermen tegen de Duitse bezetters worden op veel plaatsen overvallen gepleegd op het gemeentehuis. Doel: de burgerlijke stand verwijderen, zodat de bezetter er geen gebruik van kan maken. Zo ook in Berkhout. De burgemeester van Berkhout is Duitsgezind en dat geeft meer risico bij de overval.

Maar het lukt. De burgerlijke stand wordt weggehaald en ligt tijdens de oorlog in de boerderij van Jo onder het hooi verborgen.

In zijn boerderij liggen ook wapens verborgen die tijdens een nachtelijk dropping in een naburig weiland zijn afgeworpen. En hongerigen uit de stad, onderduikers en mensen die de Arbeitsseinsatz willen ontlopen, vinden ook een plek in de boerderij.

Jo is een actief verzetsman. Vaak is hij afwezig of is hij zelf weer ondergedoken. Jans staat er in die jaren vaak alleen voor. Ze voedt de drie kinderen op die tijdens de oorlog worden geboren, ze bestiert het bedrijf (de kinderen van de familie Pronk - zie jaarboek 2010 - komen helpen met melken), en ze maakt zich zorgen om razzia’s en huiszoekingen. Al met al is het een zware tijd voor haar.

Schietoefeningen in de boerderij Achterin de boerderij wordt geoefend met wapens, soms met dramatische gevolgen. Een van de leden van de verzetsgroep wordt onbedoeld geraakt door een kogel. Jo vervoert hem op een hooiwagen naar het ziekenhuis. Ze spreken af dat, als ze

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  39

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Choco kirschtorte

Serie Moeder, wat ben ik weer lekker bij je te gast!

Elke familie heeft wel van die keukenklassiekers, gerechten waar het hele gezin reikhalzend naar uitkijkt en waar de kinderen, ook al zijn ze allang het huis uit, nog graag voor thuiskomen.

Dit keer de choco kirschtorte van mevrouw Knol-Visser.

Banketbakker Dick de Haas mocht proeven.

A

ad Schuijtemaker belt mij of ik als bakker en taartdeskundige te gast zou willen zijn bij mevrouw Knol. Zij bakt op 95-jarige leeftijd nog steeds overheerlijke taarten. Nou, dat wil ik natuurlijk weleens zien, eh proeven. We prikken een datum en op een vrijdagmiddag bel ik aan bij haar aanleunwoning. Het taart eten is pas de volgende dag, maar de voorbereidingen starten al de dag ervoor.

Dan maakt ze de bodem die ’s avonds wordt gevuld met kersenjam en kirsch.

Mevrouw Knol heeft haar achterkleinkinderen uitgenodigd om te helpen.

Ze heeft al het nodige voorbereidende werk gedaan; alle ingrediënten zijn in keuken verzameld en dus keurig op kamertemperatuur. Kijk, zo hoort het.

Ze is wel een beetje bezorgd of ze de oven wel goed in de hand zal hebben. We kijken er samen naar en komen tot de conclusie dat de standeninstelling best meevalt.

Mevrouw Knol heeft heel wat taarten op haar repertoire. Op verzoek van kleinzoon Piet wordt de schwarzwalder gemaakt, in de familie beter bekend als de ‘choco kirschtorte’. Het recept komt uit een boek uit de jaren 80. Jarenlang heeft mevrouw Knol zelf taarten gebakken voor verjaardagen: twee vruchtentaarten en een choco kirschtorte.

Het recept is niet geheim, maar mevrouw Knol heeft zo haar foefjes. Ik mag het receptenboek inzien, maar oeps, leesbril vergeten. Snel naar huis om hem te halen en ik neem gelijk mijn oventhermometer mee om de juiste temperatuur aan een stand van de oven te koppelen.

Jaarboek 2012 HKBB 41

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

42  Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 43

‘Weel’ notities In de jaren zestig van de vorige eeuw verrijst nieuwbouwwijk de Grote Waal in Hoorn. Tot die tijd behoort een groot deel van dit gebied tot de gemeente Berkhout. Het is dan nog dun bevolkt met zo’n veertien huizen en boerderijen. Arie Piet Koeman groeit er op. Hij vertelt over zijn tijd aan de Weelweg, het ‘trappel-end’ van Berkhout.

“D

e Groote Waal (of Wiel), vroeger ook wel Berkhouter Waal genoemd, is in 1514 ontstaan bij een doorbraak van de Westerdijk. De dijk brak op twee plaatsen door en er ontstonden twee meertjes: de Groote Waal, 57 hectare groot, en de Kleine of Foreestenwaal, 2 hectare groot. De bochten in de Westerdijk zijn een aanwijzing dat men op die plaatsen de gaten in de dijk gedicht heeft door deze buitenom te dichten.

De bedijking van De Waal werd in 1627 toegestaan door de Staten van Holland. De Berkhouter arts Henk Kollis Tz. heeft hierover in zijn boek Uit de historie van Berkhout uitvoerig verslag gedaan (blz 38 en 39).

Hij vermeldt hierin dat de Middenweg de gemeentegrens vormt tussen Hoorn en Berkhout, waarbij het Hoornse gedeelte ligt in de banne Dampten en het andere deel in de banne Berkhout. Het geheel ligt in de Veenhopper Kogge.

46 Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 47

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

48  Jaarboek 2012 HKBB

toen...

Driesprong Kerkebuurt - Slagterslaan - Oosteinde, boven begin 20ste eeuw, onder 2012.

Foto boven uit Berkhout in oude ansichten, Jan Blokker Vzn, foto onder Gretie Stelling

nu Jaarboek 2012 HKBB  49

Kegelen op de Bobeldijk

De opening op 21 augustus 1976. Teun en Gré kijken toe hoe jongste dochter Tinka wethouder Jan Reus de sleutel aanbiedt.

Van tuinderij tot kegelbaan, zo is de carrière van Teun en Gré Langenberg kort samen te vatten.

In 1976 openen ze kegelbaan Nieuw Leven op de Bobeldijk.

Een gewaagde stap, maar hij pakt goed uit.

Zes jaar lang zijn ze de perfecte gastheer en gastvrouw van personeelsuitjes, feestavonden en clubavonden. We blikken terug op hun tijd op de Bobeldijk.

Teun en Gré Langenberg openen in 1976 kegelbaan Nieuw Leven

O

p de Bobeldijk wonen ze allang niet meer. In hun appartement in de Grote Waal in Hoorn genieten Teun en Gré al zeventien jaar van het weidse uitzicht over het IJsselmeer. “We kochten het destijds van Nic Graftdijk, de smid uit Berkhout”, vertelt Teun. “’Jullie wonen nu aan de skyline van Hoorn’, zei hij.”

Teun Langenberg wordt geboren in 1931 als echte Bobeldijker, Gré Baas komt ter wereld in Zwaag in 1937.

De familie Baas verhuist een aantal keren en zo komt Gré steeds dichter in de buurt van Teun te wonen. Tijdens het ‘bal na’ van de toneelvereniging springt de vonk over. Teun en Gré worden een stelletje en in 1956 trouwen ze.

Teun bestiert met zijn vader en twee broers een tuinderij aan de Bobeldijk 40. Er moet heel wat gebeuren om voor vier gezinnen brood op de plank te krijgen. Bijna het hele jaar zijn ze bezig met een verscheidenheid aan gewassen, zoals kool, bieten, aardappelen, maar ook bloembollen. ”Wat was dat tulpenkoppen toch een rotwerk”, roepen ze in koor. “Nu gaat alles machinaal en moet je alleen nog nakoppen. Vroeger mocht er bij wijze van spreken geen bloemblaadje tussen de tulpen vallen, want dat betekende dat er zuur in het gewas kon komen. Nu gooien ze de koppen in de padjes!”, zegt Teun met een verontwaardigde glimlach.

Gré werkt in die tijd bij het inpakbedrijf van Hans Coevert. Dat is vlak naast de deur in de schuur achter de boerderij van J. Kort.

Idee ontstaat in Andijk Met een personeelsuitje gaan ze kegelen in Andijk. Daar kijken ze goed om zich heen en ontstaat het idee om zelf een kegelbaan te beginnen. De langwerpige aardappelhut naast hun huis heeft, zo blijkt, de ideale maten om deze sport te beoefenen.

Teun en Gré voeren voor de zekerheid een haalbaarheidsonderzoek uit. Enthousiaste buren brengen folders met een enquête rond.

De uitslag geeft Teun en Gré voldoende zekerheid om de verbouwing door te zetten. En de ‘gok’ pakt goed uit. Het idee slaat zo aan dat tijdens de bouw al zestig mensen lid worden. Gré: “Tijdens de bouw waren er al drie avonden volgeboekt. Teun wilde alleen ’s avonds open zijn, maar daar wilde ik niets van weten. Overdag was ik toch thuis en konden de huisvrouwenclubs gewoon komen.”

De hut wordt flink onderhanden genomen. Aan de voorkant komt de ingang en er worden ramen geplaatst. Met hulp van Gre’s broer Roel ondergaat de hut een ware metamorfose. En natuurlijk scheelt deze zelfwerkzaamheid flink in de kosten.

Achter de boerderij wordt een grote parkeerplaats aangelegd, zodat er geen auto’s langs de Bobeldijk hoeven staan. “Volgens mij hadden wij het heel goed voor elkaar”, zegt Teun.

Een trotse Teun en Gré Langenberg achter de bar in kegelbaan Nieuw Leven. Op de prijslijst o.a.: koffie f 1,25 (€ 0,56), bier f 1,40 (€ 0,63), slaatje f 1,50 (€ 0,68).

Het interieur van de kegelbaan

Van aardappelhut tot kegelbaan

Jaarboek 2012 HKBB 51

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

De kat die dwars door Nederland ‘liep’ Het is een geschiedenis uit de jaren zestig. 1963 om precies te zijn. Het verhaal over een kat die heel Nederland versteld doet staan. De kat die logeert bij de familie Hemke en in 22 dagen maar liefst 145 kilometer gelopen zou hebben.

De kat haalde de kranten Dagblad voor WestFriesland (29 november 1963, zie boven) en De Telegraaf en het tvprogramma Voor de vuist weg van Willem Duys

Henk Hemke heeft de krantenknipsels altijd bewaard; zelfs de Telegraaf schreef erover. Het is ook een bijzonder verhaal. Henk: “Er kwam familie uit Velp bij ons logeren. Die mensen hadden hun kat meegenomen, een lapjeskat. Ze gingen veel met de caravan weg en vonden het zielig dat het beestje dan altijd maar alleen thuis zat. Dus namen ze hem mee naar ons.

Wij hadden een boerderij en ach, dachten ze, zo’n kat kan er altijd wel bij. Maar mijn vader vond dat niks, die vond dat ze hem maar weer mee moesten nemen als de logeerpartij erop zat.”

Als de familie na een paar dagen gaat vertrekken, moet de kat ook mee in de auto. Maar die is in geen velden of wegen te bekennen, dus de familie vertrekt dan maar zonder de kat.

Henk: “Ze waren de hoek nog niet om of die kat kwam tevoorschijn.”

Henk is dan net uit dienst. Hij is opticien en gaat als eerste bediende aan de slag in Apeldoorn. “Ik kon daar tijdelijk terecht bij de familie Blom, die hier vroeger in Berkhout woonde. Er moesten wat spullen mee verhuizen en mijn ouders brachten me weg. Velp en Apeldoorn, dat was niet zover van elkaar, dus mijn vader bedacht dat die kat dan maar meteen mee moest, die konden we dan daar afzetten. En dat is ook gebeurd. Toen we vlakbij hun huis waren, hebben we hem uit de auto gezet. En dat was het.”

Een paar weken later zit Henk naar de televisie te kijken. “Naar dat programma van Willem Duys, Voor de vuist weg. Het publiek kwam in beeld en ik dacht: ‘Hé, dat lijkt wel familie. Ja hoor, dat is mijn neef. Wat zou die daar nou moeten?’ Nou, dat bleek al snel. Hij was gast en kwam bij Willem Duys aan tafel zitten. Want wat ze nu toch hadden meegemaakt! Ze hadden een kat achtergelaten bij familie in Berkhout en drie weken later, 22 dagen om precies te zijn, stond ie voor de deur.

Hij had in 22 dagen maar liefst 145 km gelopen. En kijk eens: hij zag er heel goed uit, zijn pootjes waren ook niet stuk, wel heel gespierd, maar dat kwam natuurlijk door de afstand die hij gelopen had. En onderweg had hij waarschijnlijk wel gejaagd om aan zijn eten te komen. En hoe zou ie nou gegaan zijn, zou ie het IJ over gezwommen zijn? Nou, ik wist niet wat ik hoorde!”

Er komen stukken in de krant; in de streekkrant, maar ook in de Telegraaf. Deskundigen, zoals dierenpsychologen, geven hun mening en gaan dieper op de zaak in. Dat het zo bijzonder is dat de kat de weg teruggevonden heeft, lopend, terwijl hij toch met de auto is gebracht. En of er misschien sprake was van heimwee, want het dier werd prima verzorgd dus een slechte verzorging kon niet de oorzaak zijn. ”Mijn vader werd ook door allerlei mensen gebeld. Ook om te vertelen dat hij slecht voor de kat gezorgd zou hebben. Er kwam zelfs een brief van een dominee. Die dominee, dominee Bosch, had hier in Berkhout gestaan en werkte nu in Varsseveld. Hij vroeg zich af waarom de kat weggelopen was bij de familie Hemke. Misschien was het de boerderijlucht, misschien het eten, of had de familie er niet genoeg naar om gekeken? Mijn vader vond het met al zijn boerennuchterheid maar onzin en ging nergens op in.”

En nooit, is verteld wat er echt is gebeurd. Tot op de dag van vandaag weet de familie niet dat de kat nog geen honderd meter van de 125 kilometer heeft afgelegd. En het is bijna Henk Hemke (foto Gretie Stelling) zonde om dat nu, na al die jaren, alsnog te doen!

Ria Corveleijn

1974 verenigingen

Wat gebeurde er in 1974 in Berkhout en Bobeldijk?

Kees Weeda bladerde door de kranten van dat jaar en noteerde de opmerkelijkste berichten.

Bobeldijker toneel naar Berkhout

Met de herrijzenis van de Berkhouter toneelvereniging De GONG wil het nog niet erg vlotten. Maar goed nieuws voor de Berkhouter toneelliefhebbers: Bobeldijker toneelvereniging Kunst naar Kracht speelt voortaan in De Ridder St. Joris, omdat café De Vriendschap in Bobeldijk de deuren sluit. Het eerste stuk in Berkhout is Verbroken banden.

Drukke kolfmaanden

In maart en april zal er gedurende meer dan vijftig dagen gekolfd worden in De Ridder St. Joris: 50- en 30-slagen wedstrijden en de nationale klassekampioenschappen.

Beheerder Kistemaker verwacht zo’n 400 deelnemers.

Volleyballers wassen auto’s

Ter versteviging van de clubkas gaan de leden van de volleybalvereniging auto’s wassen voor de Vivo-zaak van de heer Bruin.

Financiële problemen Groene Kruis

Voor het eerst sinds de oprichting in 1957 kampt de Berkhouter Groene-Kruisafdeling met een tekort. Het gaat om f 700,-.

Tijdens de jaarvergadering draagt voorzitter C. Koeman secretaresse mevrouw Schagen-Zwaan op een vriendelijk doch dringend verzoek tot het gemeentebestuur te richten het subsidiebedrag te herzien.

Drukte bij de voetbalvereniging langs de lijn, maar ook op het veld.

De roep om een tweede veld wordt steeds luider, zeker nu het ledenaantal flink toeneemt.

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

55 jaar kaas maken in de Baarsdorpermeer

De Ster

Voor de Tweede Wereldoorlog telde Noord-Holland maar liefst 258 zuivelfabrieken. Door fusies zijn deze bijna allemaal verdwenen. Een van de teloorgegane zuivelfabrieken is De Ster uit de Baarsdorpermeer.

V

oordat De Ster in 1914 wordt opgericht, wordt er al jarenlang geĂŤxperimenteerd met het gezamenlijk bereiden van kaas en boter. Nicolaas Best en zijn zoon Jan, de latere burgemeester van Berkhout, zijn de voorlopers en animators. Rond 1891 gaan zes boeren uit de Baarsdorpermeer over tot het gezamenlijk kazen in een oude boerderij van Jacob Clay.

De kleine boerderij wordt omgebouwd tot kaasfabriek. De aangesloten boeren brengen er hun melk. De room van een deel van de melk wordt bij de familie Best thuisgebracht en verzameld in een groot gaarvat. Deze wordt dagelijks met een grote houten pollepel omgeroerd om goed te verzuren; op sommige ochtenden wordt zelfs driemaal gekarnd. Grote mouten boter, geklopt en opgemaakt, keurig bedekt met

Jaarboek 2012 HKBB  61

62 Jaarboek 2012 HKBB

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  63

Jaarboek 2012 HKBB 65

Keetie de vliegende non

B

Jarenlang is zij een opvallende verschijning: Keetie, ‘de vliegende non’.

Vrijwel dagelijks fietst zij van hot naar her, volgeladen tassen aan het stuur, bossen bloemen onder de snelbinders en vaak nog een doos gebak óp het stuur.

obeldijkers zien het zo nog voor zich: wapperende rokken en mantel, en geitenwollen sokken in sandalen die de fietspedalen rondtrappen. Wie te maken krijgt met ziek, zwak of zeer kan rekenen op een warm bezoek van Keetie. En degene die ze op de Bobeldijk tegenkomt, hoort steevast haar karakteristieke groet: euh-dáág!

Keetie, Cathy, oftewel Cornelia Petronella Israël wordt geboren op 10 september 1919 te Zweeloo, als dochter van Petrus Johannes Israël en Neeltje Waaijer. Haar vader, Petrus Johannes, is predikant in Zweeloo, ‘een humaan mens, bij wie iedereen zich thuis voelde’. Keetie krijgt een jonger en ouder broertje, maar beiden worden nauwelijks één jaar oud. Keetie groeit alleen op in het domineesgezin Israël.

Abraham Nicolaas van der Kreeke, geboren 12 april 1894 te Zutphen, enigst kind van een handelsreiziger, slaagt in 1920 voor het kandidaatsexamen Godsgeleerdheid. Via onder andere Zuidwolde, Hippolytushoef, Oosterland en Beerta komt Van der Kreeke in 1931 als nieuwe predikant van de Nederlands hervormde gemeente over naar Berkhout. Tijdens de afscheidspreek van Van der Kreeke spreekt dominee Israël, de vader van Keetie, enkele lovende woorden over Van der Kreeke. Zou hier de eerste kennismaking tussen de toen 12-jarige Keetie en de 37-jarige dominee al hebben plaatsgevonden?

Het echtpaar Van der Kreeke.

Foto Tiny IJff (bewerkt)

66 Jaarboek 2012 HKBB

Twee keer dominee in Berkhout De dominee - altijd met hoed - heeft twee keer in Berkhout ‘gestaan’. Van 1931 tot 1936 en van 1939 tot 1947. Dick Schuijtemaker (86) uit Grosthuizen herinnert het zich nog goed. “Dominee van der Kreeke was een opmerkelijke figuur. Op de kansel was hij heel beweeglijk en druk. Af en toe dacht ik dat hij eraf zou vallen. Hij reed in een open auto en droeg een vliegeniershelm.

Hij was een populair man, stond bekend als zeer vrijzinnig. Hij kon het goed vinden met onze dominee Buiskool in Grosthuizen en kwam daar regelmatig langs.”

Dat laatste is niet zo verwonderlijk. Uit diverse krantenberichten uit die tijd blijkt dat Buiskool en van der Kreeke elkaar al kennen van voor hun tijd in Berkhout en Grosthuizen. Drie jaar eerder is Buiskool al uit Frederiksoord overgekomen naar Grosthuizen en heeft hij de installatie van Van der Kreeke in Beilen bevestigd.

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  67

theater

Studio 88 Iedere zondagmiddag kon je ze zien gaan over de Bobeldijk: de peuters en kleuters op weg naar een voorstelling in theater Studio 88. En dat jaren- en jarenlang; het moeten er duizenden zijn geweest. Ze kwamen uit heel Westfriesland en van daarbuiten. Het was uniek, een echt theater in een dorp met net iets meer dan honderd huizen.

Studio 88, bedacht en gebouwd door theaterman Sjoerd Link. Wie is hij en hoe kwam het allemaal zo?

S

joerd is geboren en getogen in Amersfoort (1933). Als een van de twaalf kinderen Link, verhuist hij als elfjarig jochie, midden in de oorlog, naar Amsterdam. Schoolgaan is er niet bij, de scholen zijn gesloten. Na de oorlog komt het daar ook niet meer van, want Sjoerd blijkt tbc te hebben en gaat naar een sanatorium. “Toen ik daar na anderhalf jaar uitkwam, was ik te oud voor school. Ik moest op zoek naar een baantje, dat werd iets administratiefs en ’s avonds naar de Handelsavondschool.”

Via verschillende administratieve banen leert Sjoerd van alles op administratief gebied, maar doet, zoals hij het zelf noemt, ook veel algemene ontwikkeling op. Die algemene ontwikkeling mist hij door het ontbreken van een gedegen schoolopleiding. Door veel te kijken en vooral te lezen, probeert hij daar iets aan te doen.

Als hij een baan krijgt in Volendam, verhuist hij samen met zijn vrouw Gerda en inmiddels drie dochters naar een piepklein huisje daar. “Maar we wilden iets bereiken. Maakten plannen om te emigreren, wilden naar Canada. Alles leek in orde, maar omdat ik tbc had gehad, ging het bij de keuring fout. Net zoals het eerder bij mijn ouders om die reden fout was gegaan toen zij wilden emigreren.”

Het plan is van de baan.

“We spraken toen af een paar jaar te gaan leven, zoals we het als emigranten zouden hebben moeten doen: kei- en keihard werken dus en alles aanpakken. We hielden konijnen die we met Kerstmis verkochten, Gerda had een grote persmachine en perste thuis broeken voor een atelier, noem maar op. In twee jaar tijd hadden we tienduizend gulden gespaard en konden we een huis kopen. Aanvankelijk zou dat in Edam worden, maar toen het daar te lang duurde en we ons huisje in Volendam uit moesten, werd het Zwaag.”

Zo komt het gezin Link in de jaren zestig met de eerste golf overlopers naar West-Friesland.

Regisseren Sjoerd vindt een baan in Hoorn en is inmiddels opgeklommen tot boekhouder. In zijn vrije tijd is er door alle jaren heen steeds de belang-

68 Jaarboek 2012 HKBB

stelling voor het theater en alles wat daarmee te maken heeft. Dat is al zo bij de padvinderij in Amsterdam, waar Sjoerd hopman is en al voorstellingen maakt. En dat is ook zo als hij in West-Friesland komt wonen. “Eigenlijk is het toen pas goed begonnen. Ik werd vrijwilliger bij jeugdgroep De Schakel. Er moest een disco komen. Oké. Meisjes aan de ene kant, jongens aan de andere kant. Er gebeurde helemaal niets.

Toen heb ik mijn gitaar een keer meegenomen, ben liedjes gaan zingen, ook samen met hen. Ik had een vriend die goed kon volksdansen, die kwam en nam zijn accordeon mee. ‘Hé, dat was ook leuk!’ En ik ging toneelspelen met ze, ‘vrij spelen’. ‘We zitten in een vliegtuig en dat stort neer. Daar liggen we met z’n allen. Nu jullie: speel maar!’ Soms moest ik een beetje bijsturen om de gang erin te krijgen, maar zo ontstonden hele spannende voorstellingen. Dat deed ik op de zondagmorgen, buiten de vaste cluburen om. De kinderen wilden dat wel, ze kwamen, het was altijd druk. We speelden ook moeilijke stukken. Op weg naar Tar bijvoorbeeld, van de Spaanse schrijver Fernandez Arrabal. Al betwijfel ik of iedereen de teksten altijd begreep.

Het waren mooie voorstellingen.”

Zelf speelt Sjoerd in die tijd ondermeer bij Tonegido in Blokker, waar hij regisseur wordt.

Net zoals bij De Rozenstruik in Aartswoud en nog wat andere verenigingen in de regio. “De Schakel was hobby, het regisseren ook, maar dan gedeeltelijk; ik liet me er wel voor betalen.

Geen enorme bedragen maar ik kon er in ieder geval mijn reiskosten van betalen.”

Sjoerd Link zette Bobeldijk op de kaart met zijn kindertheater

70 Jaarboek 2012 HKBB

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

72 Jaarboek 2012 HKBB

De schoolfoto van...

Klasien Leeuw en Anneke de Vries

1947

Derde en deel tweede klas openbare lagere school Berkhout

D

e klas van Klasien Leeuw en Anneke de Vries, nu Klasien Laan-Leeuw in Venhuizen en Anneke Molenaar-de Vries in Oosterblokker. Het is diep graven in de herinneringen van deze twee dames aan een schooltijd die ver achter hen ligt en die ze beiden niet heel fijn hebben gevonden. Maar gelukkig wordt er veel verteld en ook veel gelachen deze middag.

Achteraan van links naar rechts Juf Wiersma. Klasien: “Een hele bekende juf voor het dorp, een enig mens. Ze was van ‘de paden op, de lanen in’. We gingen met haar naar De Hulk, blaadjes zoeken en dat werkten we dan op school verder uit.

Dit blad was van die boom en dat van die. Het was een vriendelijke juf.

En dat waren ze niet allemaal. Ik was geen beste leerling, heb niet voor niets van die lange oorlelllen, haha. Daar werd aan getrokken, als ik het weer niet kon!”

Anneke: “Inderdaad, er was een juf die niet altijd even aardig was. Maar juf Wiersma vond ik wel een leuke juf. Ze was heel erg bezig met de natuur, met alle bloemetjes en plantjes. En ik hield en houd daar ook van.

Ik had thuis ook een ‘paddestoelenhuisje’. Ik zocht paddestoelen en beJaarboek 2012 HKBB 73

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

74  Jaarboek 2012 HKBB

Anneke Molenaar - de Vries (l) en Klasien Laan - Leeuw. (foto Gretie Stelling)

Jaarboek 2012 HKBB  75

Muziekvereniging Volharding en de uitwisseling met Winkels

In de zeventiger jaren worden stevige vriendschapsbanden aangeknoopt en onderhouden tussen leden van de muziekvereniging Volharding uit Berkhout en die van Musikverein Der Feuerwehr uit Winkels in de gemeente Mengerskirchen, Duitsland. Initiatiefnemer en organisator is Siem Beemsterboer, destijds voorzitter van Volharding.

76  Jaarboek 2012 HKBB

Volharding op reis S

iem: “Ik was op zoek naar een vereniging in het buitenland om eens bij elkaar op bezoek te gaan.

Eigenlijk kwam ik op het idee door de Erika kapel uit Zwaag. Die hadden een uitwisseling met een muziekvereniging in Duitsland. Dat leek mij voor Volharding ook heel leuk. Maar ja, hoe vind je zoiets” Lida Groot werkt in die tijd op het kadaster in Hoorn.

“Daar werkte ook iemand van de familie Bervoets. Een van hun dochters was huishoudster geworden bij een pastoor in Duitsland en daar ook met een Duitser getrouwd.”

Siem wordt in contact gebracht met ‘Pfarrer’ Josef Giesen, dirigent van Musikverein Der Feuerwehr. “Deze man was in de jaren dertig uit Duitsland gevlucht voor de nazi’s en zo in Volendam terechtgekomen bij ene pastoor Mühren.

Daar had hij van 1938 tot 1943 gewoond - een paar jaar ondergedoken gezeten dus. Door zijn verblijf in Nederland sprak hij goed Nederlands en dat maakte het contact natuurlijk wel makkelijker.” De pastoor woont in Winkels, een dorpje dat deel uitmaakt van de gemeente Mengerskirchen.

Gastvrijheid In oktober 1972 reizen Siem en Annie Beemsterboer en ook Daan en Kitty Gillissen naar Duitsland om kennis te maken met de mensen van de muziekvereniging en de mogelijkheden te bespreken. Annie: “We hadden geen idee waar we terecht zouden komen. Daan had een slaapzak meegenomen, je wist immers maar nooit. Haha, echt totaal overbodig, we werden meer dan gastvrij ontvangen.” Ze ontmoeten de voorzitter van de Duitse muziekvereniging en ook leden van het jeugdorkest. Siem: “We logeerden bij de pastoor. Het contact met die man was bijzonder goed.

We hebben wat rondgekeken in de omgeving, het was

prachtig. En we maakten afspraken voor een uitwisseling.

De leden zouden bij gastgezinnen worden ondergebracht en dat zou andersom ook gebeuren.”

In het voorjaar van 1973 volgt nog een tegenbezoek van bestuursleden uit Winkels en worden er verdere afspraken gemaakt. In dat weekend worden hier uitstapjes gemaakt om een idee te geven van de omgeving en de vrouwen gaan winkelen in Hoorn. ‘s Avonds wordt een film van de Keukenhof gekeken met Jan en Nel Swagerman bij Daan en Kitty Gillissen.

Vol programma Met een bus vol leden en partners gaat Volharding met de Pinksterdagen naar Winkels. Dat is in die tijd met de grenzen nog een gedoe; alle muziekinstrumenten moeten worden ingeklaard bij de grens.

Ook nu is de ontvangst weer hartelijk. Bij de afslag naar het dorp wordt het gezelschap al opgewacht door de pastoor en twee leden van de muziekvereniging.. Er worden programma’s uitgedeeld en er zijn rode anjers voor Lida Groot; zij is immers de contactpersoon geweest.

Er is een vol programma. Vast onderdeel is een bezoek aan een kerkdienst, meestal een oecumenische dienst.

Er is groot feest in een feesttent en natuurlijk wordt er gespeeld. Door Berkhout en door de Duitse vereniging.

En dat de kwaliteit van het Duitse gezelschap wat minder is dan het Berkhouter, doet daar weinig aan af. Het gaat vooral om de ontmoeting tussen mensen en het wordt een onvergetelijk weekend. Siem: “De mensen zijn zo hartelijk, zo gastvrij, geweldig.”

En Annie beaamt dat: “En het is een prachtige omgeving.

We hebben er gewandeld en ook een slot bezocht.”

Jaarboek 2012 HKBB 77

78 Jaarboek 2012 HKBB

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  79

Sinds jaar en dag zwemt er vis in de sloten van Berkhout en Bobeldijk. Even lang moet er dus ook al gevist zijn in de polder.

Sinds begin jaren dertig gebeurt dat door een Langenberg. Eerst door vader Piet, en na zijn overlijden in 1966 door zoon Dirk (65), de enige beroepsvisser in ons gebied.

Beroep: poldervisser

O Zo ging dat vroeger - Natuurlijk, vissers zijn er genoeg, maar echte poldervissers? In onze polders vaart en vist nog steeds Dirk Langenberg. Hij vertelt over het vissen in de polder toen en nu. Aad Schuijtemaker tekent zijn verhaal op en monstert aan om elektrisch te vissen.

80 Jaarboek 2012 HKBB

m 10.00 uur afgesproken op Bobeldijk 72 bij Dirk Langenberg. De koffie dampt in de bekers. “Heel vroeger waren er meer vissers, maar mijn vader was toen al de enige hier in de polder”, steekt Dirk gelijk van wal.

Begin jaren dertig komen de grootouders van Dirk - van moederskant Simon Beunder en Dieuwertje Zuidland - vanaf een tuindersbedrijfje in de Baarsdorpermeer naar het café De Vriendschap in Bobeldijk. Hun twee kinderen Griet en Dirk verhuizen mee. Maar Simon en Dieuwertje vertrekken daarna al snel naar Scharwoude en de kinderen Griet en Dirk nemen het café over.

“Mijn vader, Piet Langenberg, was als kostganger in het café gekomen en werd smoorverliefd op de kroegbazin”, vertelt Dirk. “Hij was visser en begon in de handel.”

Wanneer er niet gevist wordt, verzorgen veel beroepsvissers in die dagen vrachtvervoer met een vlet, een grote polderschuit. Zo ook Piet Langenberg. Dirk: “Eerst naar de veiling in Bobeldijk en later naar Avenhorn.”

Piet en Griet krijgen vijf zonen en één dochter. Moeder Griet is de kroegbazin. “Zij vond het prachtig, mijn vader was niet de man van het café.”

Vader Piet, vist, handelt en vaart.

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  81

82 Jaarboek 2012 HKBB

Schoolreisje 1964

Achterste rij v.l.n.r.: Peter de Weerd, Siem de Jong, Wim Nobel, Wim Peetoom, Piet Arentsen, Daan Gillissen, Nel Vos. Middelste rij v.l.n.r.: Jannie Meyer, Anneke Koedoder, Annet Nicolai, achter haar: Ruud Vos, Marjan Broertjes, met bril: Gerie Kommer, Wiepke Vos, Gré Leeuw, Henny Kluft, Catrien Worp.

Voorste rij v.l.n.r.: Kees Wonder, Herman Arentsen, Dick Blaauwbroek, Wim Bontekoning, Klaas den Ouden (foto Klaas Vos)

Jaarboek 2012 HKBB 83

De club van Bram

1969, vierdaagse reis naar BelgiĂŤ in het natuurvriendenhuis De Heidebloem in Waasmunster. Boven v.l.n.r.: Jaap Meijer, chauffeur Kees Lakeman, Geiske Bollema, Immie Das, Griet Hart, Frederiek Root-van Schoten, IJtje Vorst, Jansje Meijer-Greveling, Reier Koster, Stijn Groot, Siem Groot, Jaap Vorst. Onder v.l.n.r.: mw Bollema, Piet Das, Dirk Bobeldijk, mw Bobeldijk, PĂŠ Dekker, Marie Meijer-Belie, Nel Dekker-de Jong, Trijntje Koster, Tine Root, Broer Meijer, Bram Root. Op de foto ontbreekt de heer Wietze Bollema, hij was de fotograaf.

In het voorjaar van 2012 komt er een einde aan de afdeling Berkhout-Hoorn van het Nivon. Een club die het dorp onder andere laat kennismaken met de natuur, vreemde talen, kunst en emancipatie.

Een gesprek met Bram Root, 56 jaar lid en bijna net zo lang bestuurslid.

H

et is geen gebrek aan leden, dat zijn er 330 uit heel Westfriesland, waarom de afdeling Berkhout-Hoorn van het Nivon wordt opgeheven. Wel een gebrek aan belangstelling. Dat klinkt tegenstrijdig. Bram: “De mensen komen niet meer op bijeenkomsten. De laatste zes jaar organiseerden we minicursussen kunst kijken, bijvoorbeeld over de middeleeuwse schilderkunst. Dat deed Martijn Pieters en dat was grandioos. Daar kwamen zo’n 25, 30 mensen op af. Maar meestal als je iets organiseert, zijn het er hooguit 15. Dat kan niet hè, dat kost teveel geld.”

Het Instituut Het Nivon wordt in 1924 opgericht voor leden van de vakbond NVV en politieke partij SDAP. De naam is dan nog Ivao, Instituut voor arbeidersontwikkeling. Bram: “De gedachte was dat leden van de NVV en SDAP ook moesten weten waaróm ze lid waren. Arbeiders hadden in het algemeen een achterstand wat betreft algemene ontwikkeling. Het Instituut wilde daar iets aan doen.”

In Westfriesland, in Hoorn, komt in 1925 een afdeling. Een van de eerste activiteiten is een arbeidersavondschool om de algemene ontwikkeling wat op te vijzelen. Er zijn dan 84 leden en één donateur. Meneer Bakker, gemeentesecretaris van Berkhout, is in 1933 oprichter in ons dorp. Bram: “Hij heeft het Nivon opgericht, maar ook de schaakclub, de toneelvereniging Voor het volk door het volk, en ook de Volksbibliotheek is bij hem begonnen. Die man heeft heel veel betekend voor Berkhout.”

86 Jaarboek 2012 HKBB

Reisjes Tijdens de oorlogsjaren komt de vereniging stil te liggen, ledenlijsten worden verbrand. Pas in 1951 wordt in Berkhout weer voorzichtig begonnen.

Zelf wordt Bram midden jaren vijftig lid en rolt al snel het bestuur in. “Er was een klein groepje met Vok Blokker, (de oom van Jan aan de Kerkebuurt), Jan Tensen en Henk Vertelman, dat verjonging zocht. Vok kwam bij me langs – ik kende hem al via de vakbond. Hij vroeg of ik penningmeester wilde worden. Ik werkte destijds bij de belastingen en volgens Vok wist ik dus ook wel iets van centen. Dat heb ik toen gedaan en een jaar later ben ik secretaris geworden. Dat ben ik 38 jaar gebleven.”

Berkhout telt zo’n vijftig leden. Bram: “We organiseerden van alles aan bijeenkomsten. Ook werd er gevraagd naar een reisje. De eerste keer gingen we een dagje naar Friesland. Toen werd het eens een weekend, daarna drie, vier dagen rond Hemelvaart, dan hoefde je maar één dag vrij te nemen. Ik durf te beweren dat het in de jaren vijftig en zestig voor heel veel mensen de enige vakantie was.”

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  87

88 Jaarboek 2012 HKBB

toen...

Westeinde ter hoogte van de maalderij (links) begin vorige eeuw, onder 2012

Foto boven Jan Blokker Vzn, foto onder Gretie Stelling

nu Jaarboek 2012 HKBB  89

Fa. J. Naber & Zonen Wie vroeger De Hulk zei, zei Naber. Jarenlang runde de familie Naber daar een internationaal transportbedrijf. Het begon ooit met melk ophalen, een cafĂŠ en een boerderij. Met Jan Naber en zijn vrouw Annie duiken we in de geschiedenis van het bedrijf en de familie.

Ca. 1947. Arie Naber voor een GMC truck, gekocht van het leger, waarop melktanks zijn gemonteerd.

Enerverende bedrijvigheid in De Hulk

H

et verhaal van de familie Naber in De Hulk begint als Jan Naber en Geertje Naber-Peetoom in 1924 het cafĂŠ in De Hulk overnemen. Daarvoor wonen zij tegenover de maalderij op het Westeinde, waar Jan zijn werkkring heeft. Het transportbedrijf begint rond 1924 met een T-Ford op cushionbanden.

Melk ophalen gaat nog met paard en wagen over een behoorlijke wijk: wat boerderijen langs de IJsselmeerdijk, door Scharwoude, Grosthuizen en in Berkhout van de maalderij tot het eind van het Oosteinde, zelfs nog twee boeren in het Weeltje, toen nog een doodlopend pad de Grote Waal in (Louw Schilder, nu het terrein van voetbalvereniging Zwaluwen en net over het spoor rechts Piet Rond).

Jaarboek 2012 HKBB  91

92 Jaarboek 2012 HKBB

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  93

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

94  Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 95

Door roodvonk vier doden in één gezin

Drama in Bobeldijk

U

it het verslag van dokter Delemarre: ‘Op den 22ste september 1815.

Des morgens wierd den ondergetekende geroepen door Cornelis Stam, daglooner, woonende in de Bobbeldijk, gemeente Berkhout, district Hoorn, canton 2, bij deszelfs huisvrouw en vijf kinderen, welken mij zeide zwaar ziek lagen’.

Dokter Delemarre gaat naar het gezin en vindt daar de moeder Trijntje Noomen, met twee van haar dochters in de bedstee. Hij ziet daar de gewone verschijnselen bij roodvonk. (Febris Scarlatina) Op de grond in een kooi, nog drie zieke kinderen. Na een vraag aan de huisvader Cornelis Stam wanneer de eerste verschijnselen zich aftekenden en of ze soms ergens zijn geweest waar de ziekte heerste, vertelt deze dat zijn vrouw en vijf kinderen sinds 4 á 5 dagen in bed liggen.

De klachten zijn keelpijn, die steeds erger wordt, hevige dorst en hitte over het hele lichaam. De huid van de zieken is zeer hoogrood van kleur, voelt droog aan en de halsklieren zijn opgezet en bij aanraken heel gevoelig.

‘Ik schreef aan dezelve voor een ‘Julapium Resolvens Sudoorvera’. Ik liet voor een ordinaire

96 Jaarboek 2012 HKBB

Het is bijna twee eeuwen geleden, september 1815. In Bobeldijk speelt zich een drama af bij de familie van dagloner Cornelis Stam. Een heel gezin, vader, moeder en vijf kinderen worden geveld door roodvonk.

Hulp voor de verzorging lijkt niet te krijgen, de angst voor de besmettelijke ziekte is groot.

Arts van het dorp is dokter Delemarre, wonende op de Kerkebuurt. Die doet zijn best, maar de kennis is in die tijd nog beperkt. De vader, moeder en twee van hun kinderen overlijden. Van de gebeurtenissen wordt een verslag gemaakt door dokter Delemarre dat wordt bewaard in het Provinciaal Archief in Haarlem. drank gebruiken garsten water met ‘Sp: fitrioli’ vermengt met suiker tot een aangenaame drank.

Ik liet een vomentatie met een flanelle-lap van ‘Infusi Floram Chamam: Flor: Sambuci’ om de halzen liggen en gaf dezelven een gorgel-drank uit de ‘Infusi Flor: Sambuci’ met ‘Sal nitri oxeme l Simplex’, en bevool aan de man volgens mijn voorschrift de zieken de medicijnen te laten gebruiken.’ Een gorgeldrank dus, een flanellen lap om de hals en een drankje dat door de man en vader verzorgd moet worden. Maar voor deze met de geneesmiddelen thuis is, wordt hij zelf ziek. Hij heeft heftige hoofdpijn en kan amper lopend thuis komen.

Bang voor besmetting De volgende dag is het nog beroerder, blijkt uit het verslag.

‘Den 23ste dato des morgens, vond ik den toestand van voornoemde huisgezin aller ongelukkigst; terwijl er geen een overbleef die eenig geneesmiddel of dranken aan een van deze zeven lichaamen kon toebrengen. Ik vond Corn: Stam op de vloer liggen met twee kinderen bij zich, slechts met ’t hoofd rustenden op ouden vervallene kleding-stukken. Alle deze leijders lagen in

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

Jaarboek 2012 HKBB  97

Bestel het Jaarboek 2012 van de HKBB en lees het complete verhaal.

Bezoek onze webwinkel op www.hkbb.nl U steunt hiermee onze vereniging.

98  Jaarboek 2012 HKBB

100 Jaarboek 2012 HKBB

Jaarboek 2012 HKBB 101

Ledenlijst Historische Kring Berckhout-Bobel Dyck Alkmaar Sieb en Marga Jellema Amsterdam W. Klaij Marije Schuijtemaker Andijk Mevr. A.M. de Haas-Kommer Rob Leegwater Carola Rood-van Diepen Apeldoorn W. Bontekoning A.J. Koster Avenhorn A. Beemsterboer-Dirkmaat Siem en Annie Beemsterboer Tinie Bierman Jonker Corrie Bos Hugo Buitenweg S.T. Dolfing-Koster Ben Haagsma Siem en Truida de Jong Wim en Lies Peereboom-Slagter Johan en Frida Schouten Ada Smit-Koops M.C. van Tol-Sedleger R. van der Veen C. Vlaar-Tensen Siem Vos J. de Weerd Vos Cor en Catrien Worp Barendrecht Jan en Corrie Blokker Beilen Jan en Gerda Broertjes Bergen Sjoerd Kuyper Baarsdorpermeer Anton Bogaers Ben Duipmans Albert Jonker Klaas Wim en Marga Jonker Mw. C. Koopman-Koning Erwin en Cindy Koster Aad en Loes Nederlof Fam. C. Peetoom W. Smit Vriend Liesbeth Volkers en Tony Potter Lenie Wesseling Berkhout Han en Joke Arents Piet Arentsen Dries Baars

102 Jaarboek 2012 HKBB

Aad Bakker en Karin Mondt Bernard en Anneke Bakker Gerard en Anuska Bakker Hans Bakker en Karin Bier Martien en Desirée Bakker Ron Bakker en Sabina de Reus B.H. Barentsz T. Bavelaar Auk Beemsterboer Piet Beemsterboer Marthe van den Belt Jan Besseling en Nelly Braas Doede en Auk Bethlehem-de Graaf H.W.P. van Beusichem Peter Bierhaalder Cees en Gerda Bijman Gerard en Gaby Bitter Jaap en Gerie Blaauwbroek Rein Blaauwbroek Cees en Ineke Blankendaal Dirk en Marjo Blokker Jan en Ma Blokker Corrie Blom Minne en Ans Boelens Ans de Boer Rens en Anita Bogte Rob en Nel ten Bokum Elly Bontekoning C.J. Booi Arend en Bouk Boon Daniël en Angela Boon Jan en Trudy Boots S.P. Boots Familie K. Borst Mart Bot en Klaas Vos Peter en Willeke Bot René en Diana Bot Gerlof en Tineke Bottema E. Bottema-Lijfering Nico en Marianne Braak Aad en Janny Braas Gerard en Thea Braas Piet en Els Braas Jan Dirk Bregman en Gina Schets Jan en Tinie Bregman An Brouwer Theo en Jopie Brouwer Jan en Nel Bultena Willem Buré Jan Clay Gre en Dick Cupido Jan en Frida Danenberg Remmers en Margareth Degeling Ank Dekker-Stuffers Mariëtte Dictus A.C. van Diepen Edgar en Cindy Dijkstra Ab en Wil Dolfing Marco Dolfing Jan en Bertie Eijdenberg Conny v.d. Ent-v. Bommel

Familie Entius Dennis Erades en Dorien Knijn Ferry Fakkeldij en Nicole Schol Wouter en Ans Fakkeldij Marjan en René Farenhorst Cees en Willeke Feld Dick enYvonne Funcke Menno en Caroline Geertsema T.P.J. Geevers Kees en Elly de Geus Paul en Els Giesen Peter en Wil Glas F. De Graaf Nico en Marian Graftdijk Chris en Ineke Groot Gert en Alie Groot Sjaak Groot Theo en Carolien Groot Ger en Co Groothuis Alex en Elleke Haagsma Cris en Jacqueline de Haas Dick en Tineke de Haas Dirk en Tiny de Haas Meindert en Aaf de Haas Ramon en Joyce de Haas Cor en Els Hagebeuk Dick en Martha Haker Familie Happé Dirk en Lies Hart Piet en Anneke de Hart A. de Hart Groen Jeroen Heddes Arie en Gerian Helder Henk en Tiny Hemke Fons en Marijke Hendriks H.J Henri Marjon van den Heuvel Mary Hommel Erwin en Petra Honingh Karine Hoogland Cathy van Hoorn John en Gabri van den Hout Jan en Anneke Huisman Philip en Margriet Hulstede Peter en Johanna IJsbrandy J.H. Johannis-van Roode Willem en Ina Jong-Bethlehem Kees en Vera de Jong Mevr. de Jong Arie en Anny Jongejan Donald en Marja de Kamps H. Kanis P.J. Karreman Gerda Kas Gerrit Kater Dick en Margreet Klaij Inge Klaij Gerra en Teeuwis Klaij Kees Klaver en Gretie Stelling Jos en Carline Klaver Liz Klaver

Puck Klaver Lia en Pim ten Klei Jaap en Gré Kluft Anton Knijn Frank en Trudie Knijn B.J.M. Knijn-Klaver Theo Knijn Lena Knol Gerard Knol en Daniëlle Benak Marijke Knol Arie en Gelziena Knook Familie M. Koeman Piet en Tine Koeman Sylvia en Gerard Koenen Gerard en Gré Kollis Piet Kollis en Helie Bregman F. Konijn Dirk en Gerda Koning Marja de Koning N. Koning Cees en Trudy Kooy Nico en Annegré Kooy Ditmer en Annette Koster Frank Koster Jaap Koster Michel en Jantine Koster Maureen Koster en Ed Beemster A. van der Kraats Paul en Tineke Kreetz Hans en Tine Krijnen Guda en Peter Kroon Wil en Henk Kruiswijk Jan en Ria Kuiper Sjaak en Annemarie Lakeman Mark en Renate Lakeman Rick en Miriam Lakeman Cathy en Peter de Lange Jaap en Fia Langenberg Bente Schuijtemaker en Pieter Langenberg Ilse en Jaap le Mair G.B. Lebbink Sjaak en Margreet Leek Familie van Leerdam Vincent de Leeuw Jolanda Leeuw Martin Leeuw P. van Lier Henk en Tiny Lisman Loek en Narda van Lochem Familie van Loenen Chris en Sharon Loos Jongebloed A. Loos-Smit Henk Loots Rinus en Mirjam Maas Maarten en Gerda Meerveld Ruud Meerveld N. Meester Willem en Tinie Meijer Ina Meissen Gré Metzger Marc Mol en Ellen Koning Hans en Tiny Mondt C. Müller

Wim en Corrie van het Nederend Familie A. Neefjes Jan Neefjes Theo en Ria Neefjes Familie J. Novica W.G. van der Oord Stef en Ria Oostindiën Familie Ootes Familie Ootjers Dick en Lida Oud Ed en Trijnie Oud Robin Oud Vok Oud Aart en Ria den Ouden Jaap den Ouden Willem en Trudy Overweg Hans van der Pal Jan en Annet Peereboom Peter Peereboom en Marjo Jonker Arnold Peerlings P.G. van der Peet Cilia en Elias Peetoom Henk en Heleen Peetoom Liset Philipsen Henk en Lies Pietersma Kees Plat en Marga Elmans Bertus en Agaath Pronk G. Pronk Lydia Pronk Theo en Vera Pronk Familie Putman A. Raap Jan en Dien de Ree Ko Reus Henk en Aggie Ridder Familie Rijpkema Lydia Leeuw en Henk Roelofs Q.M. Rood Ed en Jacqueline van Roode Ger en Saskia de Rooij B.F. Root Hans en Marlies Ruiter Dirk en Trudy Rus J. en C.M. Rus-Kok Theo en Ada Ruyter Gerard en Marijke Sas W. van Schaik Familie D. Schilder Hans en Joke Schilder Jaap en Gina Schol Familie P. Schouten Aad en Margo Schuijtemaker Gerrit en Nel Schuijtemaker Johan Schuijtemaker en Ester Klaij Pieter Schuijtemaker Suzan Schuijtemaker en John van Diepen Ray Semler en Marijke Leurs J. van Sikkelerus Rob en Joke Slisser Familie Smal Henk en Henny Smit Han en Geertje Smit Vera en Nico Smit

J.G. Smits Siem Smits Familie Smits Arthur en Jolanda Snoek Jippert Snoek Jac en Ans Snoek Willem en Tine Spaander Cor en Sya Spiers Piet Stam en Shirley Leek Familie Stap Jan en Jenny Steenhart A. Steur Jan Sturris en Hanne Bergmeijer Jan en Riet Tempel Wim en Alma Terweij Henri van Tol Familie Udding Henk en Mar Vader Marcel en Nancy Verhoef Jan en Lida Verlaan Piet en Trudy Vet Wil Vet Margreet en Kees Vis Piet en Alie Visser Familie P. Visser Rein Visser Kees en Rina Vlaar Alex en Claar de Vries Ab en Marja de vries Henk en Lieda de Vries Marianne de Vries Olga Waard en Rob Giling R. Wassenaar Kees en Els Weeda Ina en Bert de Weerd Edwin de Weerd Henk en Annie de Weerd Jan en Henny de Weerd Mike de Weerd Tine en Ruud Weernink Tilly en Dirk van der Weij Gertjan van der Werken Cees en Marian van Westen Peter en Bep Wiedijk K. van der Wijk J. Wijte-Bakker Wino en Sonja de Wildt Clemens en Ciska de Wit Doris en Sandra de Wit Dick de Wit Bert en Sandra de Wit Krom Richard de Wit Gert en Corrie Wit H. Wolffensperger Cees en Ans Wonder Aaf Wonder-de Jong J.P.M. van Wonderen Annet en Willis Wood Ben Youb Dick en Wieneke van der Zee Gè en Grè Zonneveld M.F. Zwaan

Jaarboek 2012 HKBB 103

Blokker Teun en Suzan Langenberg A. Dijksma-Meijer Bobeldijk P. Barendregt Familie Bartstra J.M. Boersma Kees Boots D. Brink D. Buisman Karel en Ria Corveleijn Yvon van Diepen Coby Dijkstra-Nobel Jan-Dirk Dobber en Margreet Smidts Atty en John Elzinga Hans Goote C. De Groot Herman en Anita Groot Raymond en Corinda de Haas Rene van Ham en Annelies Commandeur Cees en Bianca Hartog D.W. Hartog Thea Hollander Familie Hoogeboom Henk en Bianca Huisman Rina IJff-Hooijberg Kees en Tinie Ijff René Kant en Trees Nellen Familie Keesom Kees en Irma Klok Klaas en Nel Knol Siem en Gerda Koeman A.A.J.Koortens D. Kors Familie de Lang Dirk Langenberg A.B.A. Marsé Herman Matthijs Familie van Nierop Wim en Janny Nobel C. den Ouden Nies van der Pal-Jonker en Cees de Vries Bertus Pater Hans Pol Sjaak Pronk Familie van Rookhuizen An Ruijter Annette Samsom R.J. Schenk Frank en Francis Schuitemaker Gré en Matt Schuitemaker Dick en Anneke Snoek Annet en Willem Staal Familie Tabak Teun Tanja Jos en Toska van Tilburg Gert Toes en J.M. Koppenol Diana Ursem Ineke en Bertus van Veen Familie Veenstra-Magrijn Jenny Veld-Lutterot Dennis en Margret Veld

104 Jaarboek 2012 HKBB

Marco Veld Monique Wessels en Loes Faber C.N.J. van Westen Siem Wit en Liesbeth Fokkinga Bovenkarspel Sander Lakeman Castricum Carla Schuijtemaker De Goorn Co Beemsterboer Nico en Astrid Dekker Bart Dubbeld Co Feld Klaas en Emmie Hart H.C. Heemskerk Jaap en Tineke Langenberg Gré Leek-Kaptein Jan en Annie Naber A.H. van Rossum Marion Schouten-Mol Daersum Ronald Tangeman Den Helder Siem Klaij Piet en Freddy Klok A. Metselaar-Schoen Den Oever Marianne Post Broertjes Dirkshorn Elisabeth Hakkesteegt-Moeijes Doetinchem Peter Beemsterboer Edam Nel Crielaard-Veld Eersel Jan Naber Egmond aan Zee A. Goudsblom Emmeloord Marijke Oud-Bontekoning Enkhuizen Jennie van Hinte Epe Jaap Burger Grootschermer Han Baauw en Ruby Corveleijn

Grosthuizen Jan en Anneke Wijnker Haarlem Cor de Weerd Heerhugowaard Rianne van Diepen-Feld Piet Schuijtemaker Heiloo A.P. Koeman J. Stoopman Hensbroek Famillie B Carper Hoogkarspel Nelly Beek Hoorn Arie Baars Wessel en Jannie van der Beek-Meijer Theo en Cobi Dierikx Ank Haisma-Beemsterboer Alie Houter-Meijer M. de Jong Annie Klaij Gré Langenberg Teun en Gretha Langenberg Familie G van der Meijden-Nicolai J.J. Nierop Volkert J. Nobel Rosalien Ponne Peter Stokman Nel Swagerman Dirk Tangeman Meta de Weerd Margonda Dijksma Elly de Haas Joop en Mieke Haverbusch W. Hooijberg Marjon Root P. Vlaar Hulst Johan van der Sar Lelystad S.T. Meurs Lutjebroek Trudy Schuijtemaker Maarssen W.D. van Hilten Medemblik Jan Koster Theo Leegwater Middenbeemster Linda Boots

Gerda Beeker-Koster Nibbixwoud Joukje Has-Bobeldijk Norg Klaas Wim Koster Nuenen Jannie Helder Oldehove Mevr. T. Schoonenberg-Kommer Oosthuizen Henny Koole-Scheer Oosterblokker Trudy van Diepen Anneke Molenaar-de Vries Anita van Tol Oostwoud Wim Pietersma

Terborg Gerrie van Beek-Klaij Tolbert Teun en Els van Loenen Ursem L. Sipkes Jan Rus Venhuizen Klasien Laan-Leeuw Waddinxveen Rita Wesseling Westwoud Cor en Gerda Nobel Westzaan Bert en Gerda Steenbergen Winkel Tiny Kuiper de Vries

Opmeer J. Beuling

Wognum Jaap Claу en Gerda Koopman Jan en Grada Hoek Dicky Moerman-Slagter Theo Stam Ate en Margot Veenstra

Oudendijk Berend de Weerd

Zuidoostbeemster Ben Binnema

Purmerend Hanneke Dijkema Familie T. van der Wal

Zaandam Fia ter Haar-Worms S. Koster Gerda Groot van Tol

Oostzaan Harry Bethlehem

Rheden Jan Piet en Janny Davids-Slagter Schagen Nel en Dick Kramer Scharwoude Willem en Tineke Oudes Schellinkhout Ger Goudsblom Schijndel Nan en Wil Visser Sijbekarspel Ben Mes Spanbroek Piet en Hilda Loos Stompetoren Margo Moeijes

Zaandijk A. Swagerman Zuid-Scharwoude W.J. Koster Zwaag Jos Boukens Jaap en Wil Hart Luc Meijer Gerda Overman Zwijndrecht A. J. v.d. Linden en C. J. Dekker Buitenland Rob Dekker, Aurich, Duitsland Martijn en Naomi van Tol, Australië Siem en Joke van Tol, Australië Cees en Gré Visser, Idaho, USA Kasper van Wijk, USA

Jaarboek 2012 HKBB 105

Schrijf mee aan onze jaarboeken

Ook verkrijgbaar bij de HKBB Jaarboek 2010 Jaarboek 2011

Heeft u na het lezen van dit boek ook zin gekregen om iets te schrijven? Leuk!

Leg uw idee voor aan de redactie van de HKBB, dan kijken we of het geschikt is voor een volgende uitgave.

Schrijfangst hoeft u echt niet te hebben.

Alle artikelen worden door de redactie geredigeerd en tot een mooi verhaal gesmeed; natuurlijk in overleg met u.

Goed en voldoende beeldmateriaal vinden we erg belangrijk. We beschikken over professionele scan- en fotoapparatuur en helpen u graag.

Een goed verhaal hoeft overigens helemaal niet lang te zijn. Een oud krantenartikel met wat wetenswaardigheden van uw kant en een leuke foto kan al een prachtige pagina opleveren.

Geen zin om te schrijven, maar wel een goed idee? Neem ook dan gerust contact op met de redactie.

E: redactie@hkbb.nl T: 0229-551341

Prijs € 10,- p.s.

We hebben de hand weten te leggen op een partij Berkhout in oude ansichten.

Zo’n tachtig historische plaatjes uit het begin van de 20ste eeuw.

Prijs € 21,50 De dorpsfilm uit 1968 over Berkhout en De Goorn is door Dick Klaij op dvd gezet. Dick de Haas en Henk de Weerd hebben de beelden van deskundig commentaar voorzien.

Uniek materiaal.

Prijs € 10,-

Uit de historie van Berkhout (1968, 250 pagina’s) en

U bent al lid, maar... misschien kent u iemand die dat ook zou willen worden.

Op onze website www.hkbb.nl is dat heel eenvoudig te regelen. Of bel met secretaris Gerrit Schuijtemaker, 0229-553075.

Zo was het in Berkhout (1973, 300 pagina’s), De twee standaardwerken uit de vorige eeuw over de gemeente Berkhout. Beide zijn destijds uitgegeven door de Stichting Dorpsfonds Berkhout 1965 en nu nog in beperkte oplage leverbaar.

Prijs per stuk € 10,-; als set € 17,50.

Prijzen zijn exclusief verzendkosten, afhalen is ook mogelijk.

Bestellen kan via www.hkbb.nl of neem contact op met Geertje Smit (smitwals@quicknet.nl of 0229-551773).

106 Jaarboek 2012 HKBB