Comentario do réxime dun río

O réxime dun río é a variación estacional do seu caudal. Represéntase en gráficos denominados hidrogramas de caudal.

No eixe inferior do hidrograma represéntanse os meses do ano e no eixe vertical, o coeficiente de caudal mensual (k), que resulta de dividir o caudal medio de cada mes entre o caudal medio anual ou módulo. Os dous valores son medias de datos rexistrados durante polo menos trinta anos. No gráfico, o valor 1 corresponde ao caudal medio anual do río; un valor inferior a 1 indica augas baixas e un valor superior a 1, augas altas.

1. Interpretación do gráfico

Outros datos que poden aparecer no gráfico son:

• O nome da estación de medición de capacidade.

• O caudal medio anual ou módulo en m3/s (designado coas letras M ou C). É a media dos caudais mensuais.

• O caudal relativo en L/s/km2 (designado coas letras Mr ou R). Resulta de multiplicar o caudal medio anual por 1 000 e dividilo entre a superficie da conca. Un valor inferior a 5 é escaso, entre 5 e 15 é moderado e superior a 15 é alto.

• A procedencia principal das precipitacións que recibe o río: nival ou pluvial.

2. Determinación e localización do réxime fluvial

Para determinar o tipo de réxime fluvial, analizamos: a) Réxime nival puro

• As variacións estacionais de caudal, observando os períodos nos que se producen os máximos e os mínimos anuais de caudal, tomando como referencia o valor 1, correspondente ao caudal medio do río. Deben explicarse os factores que inflúen no caudal e as súas variacións: relevo, clima, solos, regulación humana.

O seu caudal está determinado principalmente pola precipitación nival. Así, teñen destacados máximos a finais da primavera (xuño), cando se produce o desxeo a estas altitudes, e estiaxe en inverno, ao quedar retida a auga da precipitación en forma de neve ou de xeo.

Corresponde aos ríos ou cabeceiras de ríos de alta montaña, situados arredor dos 2 500 m.

b) Réxime mixto

• O réxime nivopluvial corresponde a ríos ou cabeceiras de ríos de montaña media —2 000-2 500 metros—. O máximo principal adiántase a maio, ao fundirse antes a neve a estas alturas, e existe un máximo secundario no outono de tipo pluvial, pouco marcado. A estiaxe invernal é máis curta e existe unha estiaxe estival pouco profunda.

É propio de ríos de montaña media con influencia da precipitación nival e pluvial.

• O réxime pluvionival. Corresponde a ríos de montaña media entre os 1 600 e os 2 000 metros. O máximo principal é a principios da primavera (abril ou marzo) e o máximo secundario outonal é acusado. Xa non existe estiaxe no inverno (non hai retención nival) e a estiaxe estival é profunda e alóngase ata principios do outono.

c) Réxime pluvial

É propio dos ríos que teñen o seu caudal determinado exclusivamente polo réxime de precipitacións.

• O réxime pluvial oceánico corresponde aos ríos da vertente cantábrica e atlántico-galega.

Teñen augas altas no inverno e estiaxe no verán ao diminuír as precipitacións e aumentar a evaporación. Non obstante, isto non implica escaseza de caudal, dado que os valores da estiaxe son relativos ao propio río e se refiren a un caudal medio anual ou módulo elevado.

• O réxime pluvial mediterráneo puro corresponde aos ríos do litoral levantino peninsular. Presenta tres ou catro picos de máximos (dous en primavera e un ou dous en outono, xeralmente máis intensos), e tres ou catro picos de mínimos entre os máximos, sendo o principal en verán. A irregularidade fluvial pode atenuarse se o río discorre por un rochedo calcario que infiltra a auga, ou se se encontra regularizado por encoros, que mesmo poden inverter a estiaxe estival.

• O réxime mediterráneo continentalizado corresponde a ríos do interior peninsular. Teñen dous máximos: un na primavera ou finais do inverno e outro no outono. A estiaxe do verán é longa e pronunciada (4-6 meses), existindo unha maior diferenza entre as augas altas e as baixas que no réxime oceánico. Ademais, pode darse unha redución relativa nalgún mes do inverno por influencia do anticiclón peninsular.

• O réxime pluvial subtropical corresponde aos ríos máis meridionais da Península: conca mediterránea andaluza, Estremadura e baixo Guadalquivir. Teñen un intenso período de augas altas no inverno (xaneiro-febreiro-decembro) e unha estiaxe moi profunda e prolongada, con sete meses ou máis por debaixo da unidade (entre principios da primavera e mediados do outono).

3. Conclusións

Tendo en conta o caudal e a regularidade do río, hai que establecer:

• O seu posible aproveitamento: rega, uso hidroeléctrico, etc.

• A necesidade de obras de regulación para asegurar o abastecemento e previr catástrofes como secas e inundacións.