Mundua helburu: Naturaren Zientziak 1. Lehen Hezkuntza. Proposamen didaktikoa (demo) by Grupo Anaya, S.A.

LAGINA

LEHEN HEZKUNTZA

Naturaren Zientziak

PROPOSAMEN DIDAKTIKOA un

a u d

M lb

u r u

Aurkibidea Mundua helburu proiektuaren gakoak ...........................................................

Lehen Hezkuntzarako materiala .....................................................................

Proiektu digitala ..............................................................................................

Unitatea 5 (lagina)...........................................................................................

Inprimatzeko baliabideak ...............................................................................

• Aniztasuna kontuan hartzea eta inklusioa 1. fitxa. Indartzeko Zenbakiak. 1. maila 2. fitxa. Indartzeko Zenbakiak. 2. maila 3. fitxa. Indartzeko Eragiketak. 1. maila 4. fitxa. Sakontzeko • Ebaluazioa - Ebaluazioa - Konpetentzien ebaluazioa • Arloko baliabide nagusia 1 - IKT-IET PLANA. 3. fitxa: Informazioa bilatu

MUNDUA HELBURU proiektuaren gakoak

Konpetentzietan oinarritua Mundua helburu proiektuak konpetentziak pixkanaka eta modu integratzailean lortzea planteatzen du. Proiektua garatuz, ikasleak eguneroko errealitateko egoeretan moldatzen ikasteko gaitasuna lortuko du.

Ikaskuntza-egoerak

Zertarako balio du ikasten dudanak? Mundua helburu proiektuak, Anaya/Haritzak Lehen Hezkuntzarako duen proiektu berriak, ikaslea ikaskuntzaren erdigunean jartzen duten gako pedagogikoak proposatzen ditu.

Bizitzarako ikaskuntza. Mundua helburu proiektuaren ezaugarriak:

konpetentzietan oinarritua, konprometitua, diziplinartekoa, inklusiboa

Metodologia aktiboetan oinarritua Eta proiektu digital berri batekin:

GJHetan kokaturiko egoeren bidez, hausnarketa eraldatzailea egiteko eskatzen zaie ikasleei.

Konpetentzietan oinarrituriko ariketak Ikasleak eguneroko erabakihartzeetarako prestatzen dituzten ariketak.

Konpetentzietan oinarrituriko ebaluazioak Funtsezko elementu bat eskolako arrakastarako eta inklusiorako; ikuspegi integratzailea eta malgua dauka. Ikasleek etapa honetarako dituzten konpetentzia-profilei erantzuten die.

Konprometitua

Inklusiboa

Ikasleek eginkizun aktiboa dute proiektuan, eta eginkizun hori ez da arlo akademikora mugatzen. Izan ere, beren familia-, gizarte-, kultura- eta natura-ingurua eraldatzeko lagungarriak diren proposamenetan inplikatuko dira, arlo guztietan jasangarriagoa den mundua lortzeko.

Mundua helburu proiektua hezkuntza inklusiboaren printzipioarekin konprometituta sortu da, baita ikasle guztientzat ikaskuntza-baldintza hobeak sortzearekin ere. Horretarako, irakaskuntza pertsonalizaturako baliabideak, egitura malguak eta indartzeko mekanismoak eskaintzen ditu.

Garapen Jasangarrirako Helburuak

Ikaskuntzarako Diseinu Unibertsalari buruzko Jarraibideak agirian oinarrituta dago.

Zenbait planotara hurbilduko da, hala nola kultura-aniztasunera, bake-kulturara, bizimodu jasangarriak hartzera, berdintasunera…

Helburua aurrera Azaldutako ikaskuntza-egoeren testuinguruan, proposamenek plan eraldatzaile batean parte hartzeko gonbita egiten diete ikasleei.

IDU jarraibideak

Funtsezkoa Proiektuak honetan lagunduko duten funtsezko ikaskuntzak identifikatzen ditu: aurreikusitako profila lortzen, eta ikasleentzat egokienak diren erritmoa, estiloa, sakontasuna eta metodologia aktiboak egokitzen.

Inklusiorako baliabideak Mundua helburu proiektuak informazioa aurkezteko aukera asko eskaintzen ditu; adibidez, bideoak, entzungaiak, laburpenak, antolatzaile grafikoak, ariketa interaktiboak… Horrela, errazago pertsonaliza daiteke.

Anaya Inklusioa Online

Diziplinartekoa Ekintzara bideraturiko eredu honetan, askotariko ezaguera-arloak integratzen dira; gainera, trebetasun eta jarrera pertsonalak eta lankidetzakoak sustatzen dira; horrela, ikaskuntza testuinguruan txertatzen da.

Diziplinarteko proiektuak Mundua helburuk diziplinarteko proiektuak proposatzen ditu; ikaskuntza-esperientzia integratzailea da, eta bertan ikasleek ikertu eta amaierako produktu bat sortuko dute, helburu eraldatzaile batez.

Hizkuntza-plana Zeharkako plan honen helburuak hauek dira: · Ikasleen ahozko eta adierazpena hobetzea.

idatzizko

· Irakurtzeko interesa eta ohitura sustatzea.

Inklusio-tresna indartsu honek baliabideak eskaintzen ditu ikaskuntza pertsonalizatzeko, ikasleen hezkuntza-premia bereziak kontuan hartuz.

Metodologia aktiboak Mundua helburu proiektuak taldelana eta espiritu kritikoa sustatzen dituzten metodoak, teknikak eta estrategiak proposatzen ditu. Lan egiteko modu horrek bizitza errealeko egoeretarako prestatzen ditu ikasleak.

Lankidetzako ikaskuntza Lankidetzako teknika eta egitura sekuentziatuak eta mailakatuak.

Hezkuntza emozionala Ikasleek zirrarak identifikatzeko lagungarriak diren trebetasunak; horrela, erregulatu eta kudeatu egingo dituzte.

IKTak Halakoen erabilera honetarako baliabide gisa integratzen da: informazioa lortzeko, aukeratzeko eta helburu jakin baten arabera erabiltzeko. Lagungarriak dira lanak planifikatzeko, kudeatzeko eta egiteko konpetentziak garatzeko, Sareko komunikaziorako eta lankidetzarako, eta konpetentzia digitalerako.

Ebaluazioa Ikasleei beren ikaskuntzaren ebaluazioan parte hartzeko aukera ematen dieten estrategiak ditu; hain zuzen ere, zer ikasi duten eta nola ikasi duten aztertuko dute.

Pentsamenduaren garapena Pentsatzeko estrategiek ikasten ikasteko konpetentzia sustatzen dute; lagungarriak dira ikasleek beren prozesu mentalez jabetzeko, baita hausnartuz eta modu kritikoan jarduteko ere.

Lehen Hezkuntzarako materiala Ikaslearentzako materiala

Irakaslearentzako materiala

LIBURUAK

PROPOSAMEN DIDAKTIKOAK

Liburu bat maila bakoitzeko, zeinetan arreta konpetentzietan ipintzen baita, ikasitakoa aplikatuz barneratzeko.

Maila bakoitzeko bat dago. Ikaslearen liburuko orrialdeak erreproduzitzen dira eta, horiez gain, bestelakoak ere badaude: ariketa osagarriak, gako didaktikoak, soluzioak, ikasgelako materiala, baliabide digitalak, etab.

Lehen hiruhilekoa

Lehen hiruhilek oa

Proiektu digitala

Proiektu digitalaren orrialdeetan deskribatu diren baliabide eta tresnez bestalde, proposamen espezifikoak daude:· zientziei buruzko tailerrak, scratcherako proposamenak, irudien galeriak, eskemak, etab.

9:45 AM

100%

Lehen hiruhilekoa

iPad

Lehen hiruhilek oa

Ikasgelako materiala* 1.

• Hazien kitak • Ikus-informazioko

Ikusi-makusi

12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 6 5

txartel-bilduma • STEAM protagonistak – Zientzialariei buruzko bideoak – Zientzialarien karta sorta 1 • Eskeleto trokelatua • Giza gorputzari buruzko aplikazioa • Paisaia-jolasa • Ikusi-makusi jolasa

zer ikusi?

• Hondakinak bereizteko

edukiontziak

12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 6 5

• Ikus-informazioko txartel-bilduma

• STEAM protagonistak – Zientzialariei buruzko 12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 6 5

bideoak – Zientzialarien karta sorta 2 • Giza gorputzari buruzko plikazioa • Jolasa: Pentsatu, • marraztu eta ekin • Eguzki-sistemako sorta

12 11 1 10 2 9 3 8 4 7 6 5

IR TE

ER A

HE L M U G A

Pentsatu, marraztu, ekin...

4 LEHEN HEZKUNTZA

3. E

Hace

2 000 000 de años

3 000 a. C.

476 d. C.

Invención de la escritura

Caída del imperio romano

Prehistoria

• Mikroskopio digitala eta

mikroskopiako eskuliburua

• STEAM protagonistak – Emakumezko zientzialariei 100%

buruzko ipuinen irudiak

Ficimo illoratem. Nam

aliquo in nis sus re volorehent lantotatiat aut erio. Doloritaturi repra nobis reris moditest eraeper oviduntibus.

Mil ipsusdae etur adit, odit estiisi sitae. Ut ea net re, tempe porupta to tatium quas dolorecabo. non et eium andanRo tor aute offic tesequis doluptam nis que vel volo intium solor andit estiam nos rem net essimilitame hicatius repel est, omnis et adi corepudam ea dis aut omnimpedit, cus molorat.

9:45 AM

zientzialari bati

Hace

2 000 000 de años

3 000 a. C.

476 d. C.

Invención de la escritura

Caída del imperio romano

Prehistoria

• Horma-irudiak • Historiaurreko eta

edades de la

historia

• Giza gorputzari buruzko plikazioa

Edad Antigua

Las

Antzinaroko horma-irudiak eta txartelak

1 492

1 789

Descubrimiento de América

Edad Media

Edad Antigua

LÁMINA 2

Lynn Margulis Ximet eumque vendi dolorem consequatiur aut fugitaturem eium re sam que omnienducium repelenis mo beaquam nus doluptatem volupti atatur? Quisciur, eos andi cum ellaborepuda verspel int.

– Elkarrizketa emakumezko

iPad

mikroskopiako eskuliburua • STEAM protagonistak – Emakumezko zientzialariei buruzko ipuinen irudiak – Elkarrizketa emakumezko zientzialari bati • Giza gorputzari buruzko plikazioa • Horma-irudiak • Jolasa: Historiako Aroak • Iparrorratza OBJETIVO DEL JUEGO

PROTAGONISTAK

• Mikroskopio digitala eta

El objetivo del juego es reforzar el aprendizaje de los contenidos de historia en un contexto lúdico, identificando los hitos más relevantes de cada edad histórica. Su planteamiento Lasgrupal favorece la incorporación de estrategias cooperativas, el respeto a las normas y la regulade la ción de las emociones.

STEAM

Revolución Francesa

Edad Moderna

Edad Contemporánea

edades

historia Aparición de los primeros seres humanos

El descubrimiento

del fuego

Civilización egipcia

Invención de la escritura

Caza, pesca y recolección

Nacimiento de Cristo

Caída del imperio romano

Sociedad feudal

Los castillos

Descubrimiento de América

Primera vuelta al

mundo

Nicolás Copérnico

La Revolución Francesa

Primera y Segunda

Progreso de la comunicación

Guerra Mundial

Las edades de la historia

storia s de la hi Las edade faraones egipcios o leyes, Los reyes hacían las gobernaban, Eran la máxima enjuzgaban, etc. Egipto y eran autoridad de tumbas, llamadas terrados en del anLa civilización entre pirámides. se desarrolló tiguo Egipto el 30 a. C. y el 3100 a. C. desahistórica se ¿En qué edad egipcia? rrolló la civilización

Hace más de dos millones de años aparecieron los primeros seres humanos. Estos fabricaban instrumentos en piedra y hueso y conocían el fuego. ¿A qué edad histórica pertenecen?

Las edades de la h istoria Durante la Revolución Francesa, las mujeres reclamaron sus derechos. La escritora Olimpia de Gouges publicó los Derechos de la Mujer y de la Ciudadana. ¿Qué edad histórica se inicia con la Revolución Francesa?

1 492 Descubrimiento de América

1 789 Pinturas rupestres

Primeras aldeas y poblados fijos

Surge la agricultura

y la ganadería

Revolución Francesa

El imperio romano

Civilización mesopotámica

Grecia antigua

La cultura islámica

Invención de la imprenta

Las catedrales

Leonardo da Vinci

La Ilustración

La máquina de vapor

Primer viaje a la Luna

Internet

Los siglos xx y xxi

6. Cada equipo solo responderá a dos tarjetas seguidas, aunque sus respuestas hayan sido correctas. Si el equipo falla en su respuesta, la tarjeta pasa a manos del siguiente equipo para resolverla. 7. Gana el equipo que más tarjetas haya acertado, aunque todos ganarán con el resultado: un panel resumen de los grandes hitos de las edades de la historia.

PREPARACIÓN DEL MURAL Y LAS TARJETAS Para jugar en una superficie vertical como la pared, el tablero y las tarjetas necesitan una mínima preparación. El alumnado podrá participar en ella. Preparación del mural 1. Localizar en el mural, debajo de cada periodo, los espacios marcados. Hay que pegar en ellos las tiras adhesivas. 100%

gerá una tarjeta y leerá en voz alta el texto que aparece en el reverso. Dispondrán de tres minutos para resolver la cuestión planteada, identificando a qué edad de la historia corresponde. 5. Si la respuesta es correcta, colocarán la tarjeta en el lugar correspondiente del panel y cogerán una segunda tarjeta, repitiendo el mismo proceso.

Edad Contemporánea

• Mikroskopio digitala eta

mikroskopiako eskuliburua • STEAM protagonistak – Zientzialarien txartelak – Emakumezko zientzialariei buruzko bideoak – Emakumezko zientzialariei buruzko horma-irudiak • Giza gorputzari buruzko plikazioa • Mapamundia fisikoak eta politikoak • Horma-irudiak (Espainiako eta Europako fisikoak eta politikoak, eta mapamundia fisikoak eta politikoak

Inguruaren Ezaguera:

Parte dura 2. Las tiras son de doble cara, en el tablero usaremos la más dura. Reservar la otra cara para las tarjetas. 3. Retirar el protector y pegarlo en los espacios marcados en el mural. Repetir en todas las marcas.

Parte blanda

Aro Garaikidea Espainian

Preparación de las tarjetas 1. Usar las caras sobrantes de las tiras adhesivas para preparar las tarjetas. 2. Retirar el protector y pegarlo en las tarjetas en el sitio señalado.

9:45 AM

DINÁMICA DEL JUEGO

1. Preparar el panel y las tarjetas para jugar en la pared; solo requiere disponer las tiras adhesivas como se explica más adelante. 2. Formar equipos de cuatro o cinco personas. 3. Por sorteo, o con la ayuda de un dado, establecer qué equipo inicia el juego. El orden de participación de los demás equipos seguirá el sentido de las agujas del reloj o la puntuación del dado. 4. La persona del equipo que inicia el juego co-

Edad Moderna

iPad

Edad Media

• Naturaren Zientziak • Gizarte Zientziak

• Makina elektrikoak

muntatzeko kita • STEAM protagonistak – Zientzialarien txartelak – Emakumezko zientzialariei buruzko bideoak – Emakumezko zientzialariei buruzko horma-irudiak • Giza gorputzari buruzko plikazioa • Mapamundia fisikoak eta politikoak

Gertaera historikoak eta bilakaera politikoa Época de la guerra de la Independencia

Aldaketak ekonomian eta gizartean

XIX. MENDEA

Artea eta kultura

Época de la guerra de la Independencia Época de la guerra de la Independencia

Transformaciones económicas

Novedades e inventos

Promulgación de la Constitución de 1812.

Novedades e inventos

Abdicaciones de Bayona.

Dos de mayo, de Joaquín Sorolla. Inventos como la máquina de vapor transformaron la forma de trabajo.

Reinado de Fernando VII

Los hermanos Pathé, pioneros de la industria cinematográfica.

Fachada del museo del Prado. La niña obrera, obra de Joan Planella (1882).

Reinado de Fernando VII

Transformaciones económicas

Estación de Atocha en Madrid (1892), obra de Alberto de Palacio.

Transformaciones económicas

Grandes figuras y movimientos artísticos y culturales

Mariano José de Larra

Grandes figuras y movimientos artísticos y culturales Tras el pronunciamiento de Riego, Fernando VII juró la Constitución de 1812.

Persecución a las personas con idelología liberal.

Representación del ejército enviado por la Santa Alianza.

Independencia de los países latinoamericanos.

José de Espronceda Inauguración de la línea Barcelona-Mataró (1848), el primer ferrocarril de España.

Reinado de Isabel II ( 1833-1868)

Rosalía de Castro

La actividad económica principal seguía siendo la agricultura.

Sexenio Democrático ( 1869-1874)

Reinado de Isabel II ( 1833-1868) Sexenio Democrático ( 1869-1874)

Los fusilamientos del 3 de mayo, obra de Goya.

El Romanticismo, en la literatura española.

Transformaciones económicas Grandes figuras y movimientos artísticos y culturales

Transformaciones económicas

Isabel II niña, por Carlos Luis de Ribera.

Caricatura del exilio de Isabel II, en 1868. Durante el reinado de Isabel II se consolidó un periodo liberal.

Grandes figuras y movimientos artísticos y culturales

Pío Baroja

En 1870, las Cortes eligieron al nuevo rey, el italiano Amadeo de Saboya. La Primera República y sus problemas, en la revista satírica La Flaca. Miguel de Unamuno

La Restauración

La Restauración La Restauración

La Restauración Una familia burguesa: La familia del banquero Flaquer, de Joaquín Espalter.

La Restauración

Ramón María del Valle-Inclán

Obreras textiles de Igualada en huelga, 1881.

Sagasta

Escritores e intelectuales de la Generación del 98.

Mujer con sombrilla, de Claude Monet.

Cánovas

Retrato de Alfonso XII. Caricaturas de los protagonistas de la Restauración.

Caricatura del caciquismo. Pablo Iglesias, fundador del PSOE, dirigiéndose al pueblo de Madrid.

Pérdida de las últimas colonias españolas, Cuba y Filipinas (1898).

* Ikasgelarako materiala mailaren arabera aurkezten da. Ziklo bakoitzeko materialak irudietan ikusten dira; gutxi gorabeherakoak dira, materialetan aldaketak gerta daitezke eta.

Proiektu digitala

Interaktiboa

Ikasturteko eduki guztiak barne hartzen dituen proiektu digitala, eta edozein plataforma eta gailutara egokitzen dena. Moldakorra

Askotariko baliabideak ditu; adibidez, bideoak, animazioak, gamifikazioa, autoebaluazioko ariketak, zuzentzeko moduko ariketa interaktiboak… Paperezko liburuaren erreprodukzioa baino askoz ere gehiago da.

Trazagarria

Hainbat ikuspegi eta premiatara egokitzeko modukoa: paperezko liburua osatzen dutenentzat eta ikasgela guztiz digitaletarako.

Ikuskatu egin ahal izango duzu proposaturiko ariketak nola egiten dituzun eta zer emaitza lortzen duzun.

Inklusiboa Konpetentzietan oinarritua

Inguruak ikaskuntza pertsonalizatzea errazten du, atazak ikasleen premietara egokituz.

Pedagogia-balio handiko multimediaelementuak, konpetentzia digitalak errazago eskuratzeko.

Nolakoa da Edudynamic? Intuitiboa.

Zuk eta ikasleek erraz erabiltze-

ko modukoa.

Deskargagarria.

Aukera ematen du Interneteko konexiorik gabe lan egiteko eta gailu batean baino gehiagotan deskargatzeko.

Gailu anitzekoa.

Edozein gailu motatan (ordenagailuan, tabletan, smarphonean…) egokitzen eta ikuskatzen da, pantailaren edozein tamaina eta bereizmenetan.

Sinkronizagarria.

Erabiltzaileak egiten dituen aldaketak berez sinkronizatzen dira, lan egiteko erabilitako edozein gailu konektatzean. 5 Zer azpitalde ezarriko zenituzke landareen taldean?

Unibertsala.

Landare guztiek ezaugarri komunak dituzten arren, zenbait egiturari esker bereizten dira elkarren artean, eta bizi-funt zioak ere ez dituzte denek berdin egiten. Horrela, landareak sailkatzeko hainbat irizpide izango ditugu. Landareen erreinua

100%

Bateragarria da ikastetxeetan gehien erabiltzen diren sistema eragileekin, ikaskuntzako inguru birtualekin (IIB) eta hezkuntza-plataformekin (LMS).

L Hostoa

Gainaldea

• Ho Hodi eroaleak

Landare gehienak ingurune lurtarretan bizi dira, baina ingurune urtarretan ere aurkituko ditugu. Organismo zelulaniztunak dira, eta ehunak eratzen dituzten zelula eukarioto ak dituzte. Landare gehienetan, ehunak antolatu eta organoak eratzen dituzte, hala nola, sustraia, zurtoina eta hostoak. Nutrizio autotrofoa dute eta fotosintesia izeneko prozesu bat egiten dute. Sexu bidezko edo sexugabeko ugalketa izan dezakete.

• Ha Azpialdea

Zurtoina

iPad

9:45 AM

Landareen organoak

Ehunak ez dute lerik, ez hostorik

• Hostoak. Fotosinte sia

egiten duten organoak dira. • Zurtoina. Landarearen kanpoko zatiari eusten dion organoa da. Zurtoina adarkatua izan daiteke edo ez. Gainera, mehea, berdea eta malgua izan daiteke, edo, ostera, lodia eta zurkara; eta kasu horretan, zurtoinari enbor esaten zaio. • Sustraia. Organo horrek finkatzen du landarea lurrera. Ura eta gatz mineralak xurgatzen ditu lurretik. • Hodi eroaleak. Landare gehienek hodi formako kanal batzuk dituzte, sustraiaren, zurtoina ren, adarren eta hostoen barnetik doazenak. Hodi horien barrutik ura eta beste zenbait substant zia garraiatzen dira. Aurrerag o ikusiko duzun bezala, landare guztiek ez dituzte hodi eroaleak.

Oro h dira k

Hosto-orria

Ez dute lorerik so Hodi eroaleak

Aukeratu gehien gustatze n zaizun landarea, eta marraztu zure koadernoan, landarea n ikusten dituzun organoa k adieraziz.

Orai jarra

a) H

Orri

birakaria Aipatu gutxiene z hiru ezaugarri, landareak gainerako izaki bizidunengandik bereizten dituztenak.

b) E

c) H

d) Ez 2 Ile xurgatzaileak

Sustraia

B bide. dituzu

Eta ikasle entzat?

Zer eskaintzen dizu?

1. eta 2. mailan, uliburu aktibo bat, ikaslearen liburuaren bertsio digitalizatua duena eta maila bakoitzeko eduki guztien multimedia erreprodukziorako eta erreprodukzio interaktiborako baliabideak dituena: gamifikazioa, audioak, bideoak...

100%

Baliabideak

• Barneratzeko: laburpenak, eskemak... • Trebatzeko: ariketak, tailerrak... •E baluatzeko: trazatu daitezkeen proba interaktiboak eta aplikazio gomendatuak.

iPad

9:45 AM

Ikasgelan eta nork bere kabuz etxean lan egiteko, liburu inprimatuaren osagarri digital moduan erabil daiteke liburu aktiboa, edo era autonomoan ikasteko tresna moduan.

100%

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartzea • Funtsezkoena.

9:45 AM

• Aniztasunaren trataera: Indartzeko, sakontzeko eta hainbat mailatako fitxak.

iPad

3. mailatik 6. mailara bitarte, formatua propio diseinatu da hezkuntzaingurune digitalerako. Ahalmen teknologiko guztia baliatzen du eta edozein gailurekin bateragarria da. Ikasliburuko eduki teoriko eta praktiko guztien edizio espezifikoak egin dira, bertsio interaktibo eta dinamikoa lortzeko. Hartan, maila bakoitzeko curriculumeko edukia ez ezik, askotariko baliabide multimediak ere badaude, eta bideoak, gamifikazioa...

• I kasteko eta trebatzeko: bideoak, aurkezpenak, gamerooma...

100%

Ebaluazioa • Ebaluazio-probak eta ariketak sortzeko tresna. • Oinarrizko ebaluazioa. 9:45 AM

• Ebaluazio aurreratua. • Konpetentzien ebaluazioa. • Amaierako ebaluazioa.

iPad

• Ebaluazio-tresnak, autoebaluazio-tresnak eta ebaluazioa batera egiteko tresnak. • Irakasleen jarduna ebaluatzeko tresnak. • GYM konpetentziak. Taulak eta soluzioak.

Landareen sailkapena

har, landareak sailkatzek o bi irizpide hauek hartzen kontuan:

odi eroaleak izatea edo ez. aziak sortzea edo ez.

100%

Maitane Perez dut izena eta botanikaria naiz. Nire lana landareak sailkatzea da. Begiratu arretaz landareak sailkatzeko eskemari.

Nire lanbidea: botanikaria

Goroldioak

k dituzte, baina e ez hodi eroaz sustrairik, ez k, ez lorerik.

e ez hazirik ez ortzen.

Iratzeak Sustraiak, zurtoinak, hostoak eta hodi eroaleak dituzte. Ez dute lorerik. Ez dute hazirik sortzen.

9:45 AM

Hodi eroaleak dituzten landareak Hazirik gabeko landareak

• Mundua Helbururen gakoak.

Haziak dituzten landareak Gimnospermoak Hodi eroaleak dituzte, baita sustraiak, zurtoinak eta hostoak ere. Lore bakunak dituzte, kono izeneko egituretan multzokatuta. Haziak sortzen dituzte, eta hazi horiek ez dira fruituaren barruan egoten.

Angiospermoak

• Proposamen didaktikoa.

Hodi eroaleak, sustraiak, zurtoinak eta hostoak dituzte.

Lore konplexu eta ikusgarria k dituzte.

•P rogramazioak Word eta PDF formatuetan.

Haziak sortzen dituzte, eta hazi horiek fruituaren barruan egoten dira.

in, lagundu landare hauek sailkatzen. Landare en sailkapenerako eskemar aituz, esan zer landare i diren honako hauek: Haziak sortzen ditu, baina fruiturik ez. Gogoa n Ez du hodi eroalerik, eta ez du hazirik sortzen. hartu! Haziak fruituen barruan sortzen ditu. Ohartu al zara? Landaree z du hazirik sortzen, n eta hodi eroaleak ditu. azpitaldeak egiteko, zenbait Bilatu informazioa, eta irizpide baliatu ditugu: hodi aukeratu landare mota bakoitzeko hiru adiIdatzi zure koadernoan eroaleak izatea edo ez, haien izenak eta itsatsi irudi bana aukeratu eta haziak dituzten eta un hiru adibideen on

iPad

Hodi eroalerik gabeko landareak

Programazioa, proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

UNITATEAK

5 Izaki bizidunak! ARLOKO KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK 1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea. 2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 5. Ingurunearen ezaugarriak ezagutzea.

LEHEN ZIKLOKO OINARRIZKO JAKINTZAK A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.3., A.1.4. eta A.1.6. 2. Bizitza gure planetan: A.2.1., A.2.2., A.2.3., A.2.4. eta A.2.6. B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1. 2. Diseinu eta pentsamendu konputazionaleko proiektuak: B.2.4.

1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea. 2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 5. Ingurunearen ezaugarriak ezagutzea.

A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.1., A.1.3. eta A.1.4. 2. Bizitza gure planetan: A.2.1.

1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea. 2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 5. Ingurunearen ezaugarriak ezagutzea.

A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.1., A.1.3. eta A.1.4. 2. Bizitza gure planetan: A.2.3.

1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea.

A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.1., A.1.2., A.1.3. eta A.1.4. 2. Bizitza gure planetan: A.2.3. eta A.2.4

2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 5. Ingurunearen ezaugarriak ezagutzea.

B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1.

B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1. 2. Diseinu eta pentsamendu konputazionaleko proiektuak: B.2.4.

1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea. 2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 3. Problemak pentsamendu konputazionala erabiliz ebaztea. 5. Ingurunearen ezaugarriak ezagutzea.

A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.3., A.1.4. eta A.1.6. 2. Bizitza gure planetan: A.2.1., A.2.2., A.2.3., A.2.4. eta A.2.6.

1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea.

A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.3., A.1.4. eta A.1.6. 2. Bizitza gure planetan: A.2.1., A.2.2., A.2.3., A.2.4. eta A.2.6.

2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 5. Ingurunearen ezaugarriak ezagutzea. 2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea. 4. Natura-ondarea errespetatzeko jarrerak. 1. G ailu eta baliabide digitalak erabiltzea. 2. Pentsamendu zientifikoa erabiltzea.

B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1. 2. Diseinu eta pentsamendu konputazionaleko proiektuak: B.2.3.

B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1. A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.3., A.1.4. eta A.1.6. 2. Bizitza gure planetan: A.2.1., A.2.3., A.2.4. eta A.2.6. B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1. A. Kultura zientifikoa 1. Jarduera zientifikoaren hastapenak: A.1.3., A.1.4. eta A.1.6. 2. Bizitza gure planetan: A.2.1., A.2.2., A.2.3., A.2.4. eta A.2.6. B. Teknologia eta digitalizazioa 1. Ikaskuntzako inguru pertsonalaren digitalizazioa: B.1.1. 2. Diseinu eta pentsamendu konputazionaleko proiektuak: B.2.4.

Baliabide digitalak

¿QUÉ ZERVAMOS IKASIKO A APRENDER? DUGU? Hasierako orrialdea

Ikaskuntza-egoera: zer deritzozu?, datua eta helburua aurrera (azaldu izaki bizidunak nola zaintzen diren)

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartu

Ebaluazioa

Ikasgela

BALIABIDEAK Hasierako animazioa. Izaki bizidunak! IKT-IET plana: 1. fitxa

15. GJHa: Ekosistemen bizitza Zer ote da bizirik egotea? Izaki bizigabeen eta izaki bizidunen arteko desberdintasunak Bizi-funtzioen azterketaren hastapenak Zer izaki bizidun daude? Izaki bizidun motak: animaliak, landareak, etab.

Animalia mordoa dago! Animalia talde nagusiak

Nola bizi dira animaliak? Animalien bizi-funtzioak

Bai bitxiak landareak! Landareen ezaugarriak

Nola zaindu izaki bizidunak? Izaki bizidunak zaintzeko eta errespetatzeko ohiturak

Aurkezpena. Nola dakit hau bizirik dagoen? aleria. Izaki bizidunak eta izaki bizigabeak bereizten dituzu? G Agiria. Landare bat izaki bizidun bat da Ariketa interaktiboak Maila anitzeko indartzeko fitxak (1, 2 eta 3): Zer dira izaki bizidunak? urkezpena. Izaki bizidunak marrazten ikasten dut A Bideoa. Nola behatu izaki bizidunak Ariketa interaktiboak

Bideoa: Animalia mota ugari ordenatzen ditugu Galeria. Zer izaki bizidun dira animaliak? Animalia taldeak asmatzeko abestiak Aurkezpenak. «Hegaztiak» eta «Ugaztunak» Agiria. Zientzia-lantegia. Zientzia animaliekin Ariketa interaktiboak Aurkezpena. Animaliak ezagutzen dituzu? Animazioa. Berehala kontatuko dizut. Animaliek bai erreakzionatu! Animaliei buruzko bideoak Ariketa interaktiboak Maila anitzeko indartzeko fitxak (1, 2 eta 3): Animalien bizitza Sakontzeko fitxa (4): 3. eta 4. ariketa

Informaziotxartelak Hasien kita TEAM S protagonistak: Dian Fossey

Galeria. Zer izaki bizidun dira landareak? Infografia. Landareak Landarei buruzko ikus-entzunezkoak (bideoak, animazioak…) Ariketa interaktiboak Maila anitzeko indartzeko fitxak (1, 2 eta 3): Landareak Bideoa: Maskota nahi dut Galeria. Nola bizi diren animaliak Ariketa interaktiboak

Animalien eta landareen oinarrizko beharrak Portfolioa Zer ikasi dut? Zer ikasi dut ikaskuntza-egoeran? Nola ikasi dut?

Infografia. Unitatearen hitz-bilduma ideoa. Komentatu familiarekin... B Unitatearen argazki-albuma Izaki bizidunei buruzko antolatzaile bisualak Ariketa interaktiboak Game room-a Ebaluazio interaktiboa Oinarrizkoa Ebaluazio interaktiboa, normala, konpetentzien araberakoa eta aurreratua 13

Baliabideak Baliabide digitalak Hasierako animazioa. Izaki bizidunak! IKT-IET plana: 1. fitxa Ikasgela Informazio-txartelak Hasien kita STEAM protagonistak: Dian Fossey

Izaki bizidunak!

©IVWzxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45> ΔbBCa45† zxya45i45n45t45zvweHI> ΔbBCa89d45u45zVW¤ ÀeHIt89å ΔbDEeJKh89a45® *+d45u:;eHIn89å ÀeHIm89a45t:;eHI> ΔbBCa89d45i89o>?zVW¤, ÀeHIz *+d45¤ *+a45xxyo@Al89å Δl89a45n89d89a45r:;Þ ÀeNOd89ø *+a45n45i45m89a67l45i89å, ΔbDEeHIr89d45i45>-ΔbDEeHIr89d45i45> ÀeTUsz{kvweHIr45t45u67kxyø *+d45i45zVW¤. Zer deritzozu? Zer izaki bizidun dituzu inguruan? Atsegin dituzu? Nolakoa zara haiekin?

Datua Animaliekin eta landareekin egotea ona da bizitzeko.

Unitate honetarako...

Helburua aurrera © AVWzxya67l89d45¤ »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k »n89o@Al89å zxya45i45n45t45zvweHI> *+d45i45r:;eHI>, ÀeTUsz{kvweHIm89å ΔbBCa45† ÀeHIr89a67b>?i67l45i45z. Jarraitu hariari!

1 Zer ote da bizirik egotea?

78 hirurogeita hemezortzi

Ikaskuntza-egoera

GJHak

Hasierako irudia

Saiatu ikasleak animatzen animaliei eta landareei buruz iker dezaten, haien ezaugarri nagusiak, animalien eta landareen arteko desberdintasunak eta abar ezagutzeko.

3. helburua. Osasuna eta ongizatea: Sustatu bizitza osasuntsua bermatzea eta adin guztietarako ongizatea.

Irudiek (argazkiek eta ilustrazioek) ikasleen ingurune hurbiletik gertu dauden eszenak erakutsi nahi dituzte, ikuspegi atsegin, dibertigarri eta artistiko batetik.

Helburua aurrera ataletik abiatzen da unitatean jorratuko diren edukiak (jakintzak eta konpetentziak) albaintzen dituen haria.

2 Zer izaki bizidun daude?

Gakoak

Eskura duzu «Mundua helburuaren gakoak» webgunean: anayaharitza.es.

Hizkuntza-plana 15

Hizkuntza-trebetasuna: entzun Hasierako testuaz balia zaitezke, aurkezten den lehenaz, ozen irakurtzeko, entzute aktiboa eta transmititutako mezuari buruzko hausnarketa egin dezaten. Bigarren hiruhilekoa denez, ikasleak irakurketarekin eta idazketarekin ohituagoak baitaude. Pentsamenduaren garapena Irudia Hasierako irudiak lantzeko.

Ariketa osagarriak Ikaskuntza motibatzeko • Hasierako irudia landu, bai atzealdeko argazkiarekin, bai ilustrazioekin: erreparatu, aztertu, interpretatu... Horretarako, ariketa ludikoak proposa daitezke, hala nola «Ikusi-makusi» motako igarkizunbisualen joko bat, «Aurkitu...» motako ariketa bat (inurria, burruntzia, tximeleta, igela, lorea), etab. Halaber, honako galdera hauek ere egin daitezke: Ba al dira inurriak animaliak edo zomorroak baino ez dira? Landareez eta animaliez gain, izaki bizidunen bat falta al da? Ba al dago hain txikia den izakirik begi hutsez ikusten ez dena?

3 Animalia mordoa dago!

Nola bizi dira animaliak?

Bai bitxiak landareak!

6 Nola zaindu izaki bizidunak?

hirurogeita hemeretzi

Nola ikusten duzu?

Datua

Helburua aurrera

Jarraitu hariari!

Egindako galderen helburua ingurune hurbileko izaki bizidunei begiratzea da, eta egiten dutenari eta haien aurrean duten jarrerari buruzko hausnarketa sustatzea.

Datuak agerian uzten du animaliek eta landareek pertsonentzat duten garrantzia, haien bizitza hobetzen baitute.

Helburua aurrera aurkezten da (azaldu izaki bizidunak nola zaintzen diren), ikaskuntzari buruz hausnartzeko, eta, unitatearen amaieran, eskema bat egingo da, gurpil logiko itxurarekin, eta bertan azalpenak lotzen dira.

Unitatea egituratuta dagoen atalak aurkezten dira: izaki bizidunaren definizioa, izaki bizidun motak, animaliak, landareak, izaki bizidunen zainketak...

Baliabideak Baliabide digitalak

Zer ote da bizirik egotea?

I rudi-galeria. Nola dakit hau bizirik dagoen?

Izaki bizidunak zaindu nahi dituzu, baina ba al dakizu zer diren?

aleria. Izaki bizidunak eta izaki bizigaG beak bereizten dituzu?

¬NíìΔ Δb>?i45zVWi45r45i67k »n89a89g`aø.

¬©Blma45i45t89å »n45Δ ÀeHIr:;Þ. Hñóa45r45r45i89å Δb>?i45zVWi89g`aa67bDEeNOå *+d89å.

Agiria. Landare bat izaki bizidun bat da Ariketa interaktiboak Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartu

aila anitzeko indartzeko fitxak (1, 2 eta M 3): Zer dira izaki bizidunak?

Glma45i45n45i89d89a45t45zVWΔ ÀeHIt89å »i67kxya<=s~òΔ. IVWzxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k...

zvweHHI>I> **+d4+d455i4455rr8899å »j»j``aaa455i8899o>>?t?t4455zvwe

Ikasgela Informazio-txartelak Hasien kita

ÀeÀeJJKlKl4455i667kx7kxyya455t4455zzvwevweHHI>I> *+d45i45r89å ÀeÀeHHItIt8899å Δh8Δh899a455zzVWtVWt::;;eHHI>I> **+d4+d455i4455rr8899å

STEAM protagonistak: Dian Fossey

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura

**+a67l +a67l8899d899a67kvweHHItIt::;;eHHI>IΔ *+a45u45r45r:;eNOa45> ÀeÀeHHIr4Ir859ra4:;5n4eNOa67kV 5t45zVWu4WzV5Wti:8;9oeH>I>?n89a4*+d45t45z5i:;vweeHItHI>:;Þ *+d45u45t:;Þ

Sarrerak izaki bizidun bat zer den pentsatzera bultzatzen du, zaindu ahal izateko, eta «Gogoan hartu!» atalaren edukiak materia biziaren ezaugarri bereizgarri hori nabarmentzen du, hasierako galderari erantzunez.

m::;;eNNOa67k Oa67k **+d4+d455i4455t4455uu4455zzVWtVWt::;;Þ ΔkVΔkVWu4 Wu455m

Δh4Δh455i667l7l4455t4455zzvwevweHHI>I> **+d4+d455i4455rr8899å 80 laurogei

Ariketa osagarriak Ulermena errazteko Planteatu ikasgelako dinamika bat, ikasleek izaki bizidunei buruz zer dakiten antzemateko (izaki biziduna zer den eta zer ez). Horretarako, ideia-jasa egin daiteke, ikasleek ekarpenak egin ditzaten eta izaki bizidunei buruz dakiten guztia agerian jarri eta erregistra dezaten. Ideia horiek arbelean idatz daitezke, zerrenda batean.

– Izaki bizidun batzuk oso handiak dira eta beste batzuk oso txikiak – Izaki batzuek izaki bizidunak dirudite, baina ez dira bizidunak, bizi-funtzioak ez dituztelako betetzen; adibidez, ugaltzeko beste izaki bizidun bat infektatu behar duten birusak. Irakurketa sustatzeko

Aniztasuna lantzeko fitxetan proposatzen diren, eta erlazionatuta dauden, ariketa batzuk egin daitezke.

Izaki bizidunei buruzko testu zatiak irakurtzea gomendatzen da, hala nola olerkiak, ipuinak..., edukia ikuspuntu literariotik jorratzeko.

Jakin-mina pizteko

Adibidez:

Egin galderak ikasleei, izaki bizidunei buruz zer gauza berri ikasi nahi duten jakiteko. Horretarako, ideia-jasa egin daiteke.

– Haizea. Ez du balio nahi badugu jateko, baina beharbeharrezko bizi ahal izateko.

Zerrendatu izaki bizidunei buruzko bitxikeriak. Adibidez:

– Bitxilorea. Lore arrunta banaiz, zergatik deitzen bitxia? Petaloak ditut zuriak eta bihotza horia.

Gakoak Informazio gehiago webgunean: U5

Adin horietako ikasleak ohituta dauden irudi koloretsu batetik abiatuta, izaki bizidunak identifikatu nahi dira.

Ba al dakizu argibideei jarraitzen?

anayaharitza.es

Ikaskuntza ludikoa

Mñóa45r89gào>?t45¤ Δh89o>?n:;eJKl89å »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k ÀeHIt89å Δb>?i45zVWi89gàa67bDEeNOa67k: – IVWzxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k – IVWzxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89gàa67bDEeNOa67k

Kontuan hartu • Ikasleek zalantzak izan ditzakete 1. ariketako hirugarren irudian aipatzen den aldaketen aurrean erreakzioaren kontzeptuarekin, harremanaren bizi-funtzioa irudikatu nahi baitu. Nahaste hori ohikoa izaten da; izan ere, harreman-funtzioa konplexuagoa da beste izaki bizidun batzuen aurrean erreakzioa baino, estimuluak detektatzea, erantzunak lantzea eta exekutatzea eskatzen baitu.

Ariketei buruzko iradokizunak 1 eta, Ba al dakizu argibideei jarraitzen? (2)

Bpqi45zVWi89d45u45n89a67k: »u45m:;eNOå, zVWu67h89a45i45t45zxyå, *+o>?r:;eHIi45n89å, Δb>?i45t45xVWi67l89o>?r:;eNOå, »t45xxyo>?r45i89å, zVWi45zxya45r:;eNOå. Bpqi45zVWi89g`aa67bDEeNOa67k: ÀeHIt45xvweNOå, *+a45r45r89o>?p89å, Δl45u45r45r89å, »u45r89å, ÀeNOgjku45ztukVWi89å, Δh89oBCd:;eHIi89å, Δh89a45i45t45zxyå, Δh:;eNOg`aa45ztukVWi45n89å. 2

Ariketa hauek oinarrizko grafomotrizitatea lantzen dute, irakurri eta idatzi aurretik. Trebetasun horiek aurreratuen dituzten ikasleek irakurri eta idatzi ahal izango dute; irakurtzea eta idaztea ikasteko prozesuan daudenek grafiak kopiatu besterik ez dute egingo.

Ixyd89a45t45zVWΔ: – Mñóa45r45r89a45ztukVWi67kxyø Δh45i45r45¤ »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45>.

»u45m:;eNOa67k, *+a45r45r89a45i45n89å, zVWu67h89a45i45t45zxyå, Δb>?i45t45xVWi67l89o>?r:;eNOå – Mñóa45r45r89a45ztukVWi67kxyø Δh45i45r45¤ »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89g`aa67bDEÞ.

ÀeHIt45xvweNOå, *+a45r45r89o>?p89å, Δl45u45r45r89å, »u45r89å, ÀeNOgjku45ztukVWi89å...

Gogoan hartu! Bizidunek egiten dutena bizigabeek ezin dute egin.

laurogeita bat

– Pinguinoa. Tente eta handikiro alkandora zuri-zuriarekin, jaka beltzarekin eta dotore ibiltzen dira uretan ere.

irakasleak honako galdera hauek egin ditzake: Zer hitz sartuko dugu gure hitz zientifikoen panelean?

Antzeman honako testu hauek irakurtzean egon daitezkeen akatsak:

Bildu informazio guztia eta egin taldean eskema bat, ikasleek izendatzen den gorputz zatia eta gorputzean duten egoera erlaziona ditzaten.

– «Baserritar bat, landako lanak egiteaz nekatuta, zuhaitz baten itzalpean eseri zen, inguruan zituen harriak nola elikatzen ziren ikusteko. Une horretan, Tobi txakurra txakurkumeekin hurbildu zitzaion, gaileta jaioberriak atera zituen poltsikotik, eta traktorea bezain osasuntsu eta indartsu haz zitezen, eta inoiz hil ez zitezen, eman zizkien». Ikaskuntzak sendotzeko Taldean, jolastu hitz berri esanguratsuenekin honako hau kontuan hartuz: Naturaren Zientzien ikuspegitik duten garrantzia, hitzak dituzten letrak, etab. Hitzak gelako leku bereziren batean izenda edo idatz daitezke. Horretarako,

Ikaskuntza zabaltzeko ipatu izaki bizidunen eta izaki bizigabeen beste adibide A batzuk. Adibidez, animalien edo landareen erreinukoak ez diren izaki bizidun batzuk. Hitz egin adin horietako haurrek ezagut ditzaketen beste izaki batzuei buruz, izaki bizidunak ez direnak, baina izaki bizigabetzat katalogatzen zailak direnak, materia bizigabearen berezko ezaugarriak ez dituztelako; adibidez, gaixotasunak eragiten dituzten birusak.

Baliabideak Baliabide digitalak

Zer izaki bizidun daude?

urkezpena. Izaki bizidunak marrazten A ikasten dut

Izaki bizidunak zaintzeko, zer mota dauden jakin behar duzu.

Bideoa. Nola behatu izaki bizidunak Ariketa interaktiboak

Ixyd89a45t45zVWΔ »i45zvweHI> ΔbBCa67kxyo>?i45t45zxyå ΔbDEeHIr:;Þ Δl:;eJKkVWu89a45>.

Ikasgela Informazio-txartelak

*+a45r45r89a45i45n89å

Hasien kita

zVWi45zxya45r:;eNOå

STEAM protagonistak: Dian Fossey

ΔbBCa45r45r89a<=sz{kVWi67l89oBCå *+a45r45r89o23sÑÖå-Δl89a45n89d89a45r:;eNOå

»m45u<=sz{kvweHIr45r89å

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura

»t45xxya67kVWu45r45r89å »p:;eHIr45t<=sÑÖo>?n89å »i89g|}eJKl89å

Sarreran, horiek zaindu ahal izateko zer nolako izaki bizidunak dauden jakiteko beharra nabarmentzen da, eta «Gogoan hartu!» dokumentuaren edukiak, izaki bizidun talde ezagunenak aipatzeaz gain (animaliak eta landareak), ikasleen adinean ulertzen zaila den zerbait azpimarratzen du: gizakiok ere izaki bizidunak garela eta gainerakoekin bizi garela.

»t45xxyo>?r45i89å »i45zvweHIi89å *+a45n45i45m89a67l45i89a67k

»m89a45t45xVWi45n<=sÑÖa67l45t89oBCå

Δb>?i45t45xVWi67l89o>?r:;eNOå

ÃsÑÖa89g`aa45r45r89o>?n89d89oBCå

ΔbBCa45r45r89a<=sz{kVWi67l89oBCå, *+a45r45r89a45i45n89å, zVWi45zxya45r:;eNOå,

»m45u<=sz{kvweHIr45r89å, »t45xxyo>?r45i89å, »i89g|}eJKl89å, »t45xxya67kVWu45r45r89å, »p:;eHIr45t<=sÑÖo>?n89å ÀeHIt89å »m89a45t45xVWi45n<=sÑÖa67l45t89oBCå. *+a45r45r89o23sÑÖå-Δl89a45n89d89a45r:;eNOå, »i45zvweHIi89å, Δb>?i45t45xVWi67l89o>?r:;eNOå ÀeHIt89å ÃsÑÖa89g`aa45r45r89o>?n89d89oBCå.

Δl89a45n89d89a45r:;eNOa67k

82 laurogeita bi

Ariketa osagarriak Ulermena errazteko Planteatu ikasgelako dinamika bat, ikasleek parte har dezaten eta, batez ere, ingurune hurbilenean dauden animalien eta landareen izenak esan ditzaten; adibidez, frutak, barazkiak, lekaleak eta antzeko elikagaiak sortzen dituzten landareak; horrela, uste baino bizidun gehiago ezagutzen dituztela ikusiko dute. Erabili lankidetzako ikaskuntzako edo pentsamenduaren garapenerako dinamikak ariketak egiteko, adibidez: Egiaztatu, Taldeka interpretatu, Irudia... Jakin-mina pizteko Zerrendatu izaki bizidunei buruzko bitxikeriak. Adibidez: – Algak, onddoak eta mikrobioak izaki bizidunak dira, baina ez dira ez landareak ez animaliak. – Mila urte baino gehiago bizi daitezkeen zuhaitz batzuk. – Animaliarik handienak, balea urdinak, ilaran jarritako hiru autobusen neurri bera du. 18

– Landare handienetako bat sekuoia da, 120 metro izan ditzake, Eiffel dorrearen erdia. – Animalia txiki-txikiak daude, eta ezin dira ikusi mikroskopio baten laguntzarik gabe. Izendatu izaki bizidunen marrazketan eta irudikapenean espezializatutako artistak, eta erakutsi haien lan batzuk. Adibidez: Maria Sybilla Merian, Margaret Mee, Ernst Haeckel… Egin ariketa ludikoak, adibidez: – Asmatu zer izaki bizidun den «bai», «ez» edo «batzuetan» soilik erantzun daitezkeen galderen bidez. Horretarako, ikasle batek izaki bizidun bat aukeratzen du (argazkiaren bidez, izenaren bidez edo beste edozein modu baten bidez), eta gainerakoek galdera hauek egiten dituzte: • Landarea edo animalia da? • Handia ala txikia da? • Ba al du hankarik?/Ba al ditu bi, lau, sei hanka? • Uretan bizi da? • Etxetik gertu bizi da?

Gakoak Informazio gehiago webgunean: anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena 1. ariketan proposatutako pentsatzeko teknika, Ba al dakizu animaliak marrazten?, «AGA (alderdi guztiak aztertu)» da.

Ba al dakizu animaliak eta landareak marrazten?

Kontuan hartu • Adin horietako haurrei zaila gerta dakieke ulertzea pertsonak animalien taldeko izaki bizidunak direla, ez baitituzte bereizten izaki bizidunekin ditugun elementu komunak, hala nola txakurra, matxinsaltoa edo barraskiloa..., edo bizi-funtzioak betetzen ditugula. Era berean, nahaste hori kulturatradizio antropozentrikoaren ondorio da; izan ere, badirudi gizakia aparteko izaki bat dela naturan. Horregatik guztiagatik, garrantzitsua da ikuspegi inklusiboagoa eta biologikoki zuzenagoa sustatzea.

Ariketei buruzko iradokizunak 1

AGA

Mñóa45r45r89a45zVWt45¤ »p89oDEeHIm89a67kxyø »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k »p89a45i<=sÑÖa45i89a45>.

©Kxya45t45¤ ΔbBCa45† ÃsÑÖa89g`aa45r45r89o>?n89d89ø *+a45zVWp45i89a45>, Δh45i45r45¤ Ãs~òu89g|}Þ »n89a45r45r89a<=sÇÉeNOa45>, Δb>?i45t45xVWi67l89o>?r:;Þ »m89o>?r89d89oBCå zvweJKl89a45i89a45> ÀeHIt89å Δb>?Δ »u<=sÑÖø Δh:;eNOg`aa67l89d89a67kxyå. AVWr45r89a45i45> ΔbBCa45† *+a45i45n45t45zVWi45r89a45>, Δl89a45¤ »t45xVWi45m:;eJKl:;eHIt89å, Lxya89gjku45> ΔbBCa45r45r89a<=sz{kVWi67l89oBCå ÀeHIt89å *+a45r45r89o23sÑÖa67k ΔbDEeHIr:;eHI> Δl89a45n89d89a45r:;eNOa45>. 2

Ba al dakizu animaliak eta landareak marrazten? Behatzen dena marraztea eta irudikatzea oso tresna eraginkorra da lan zientifikoan, eta, beraz, komeni da ikasleek lantzea metodologia zientifikoan hasten ari baitira.

Gogoan hartu! Animalia eta landareekin bizi gara. Denok gara-eta izaki bizidunak.

IVWn89gjku45r89a45t45¤ *+a45n45i45m89a67l45i:;eHI> »i45zvweHIn89a67k »p89oDEeHIm89a45>.

laurogeita hiru

• Hegan, oinez, narrasean... dabil? • Ba al du hostorik, adar luzerik edo laburrik...? • Izan liteke maskota bat edo etxeko landare bat?

Autoexijentziak edo kopia zehatza bilatzeak dakarren frustrazioa saihesteko, eta horrek alde batera uzteak ekar dezakeelako, komeni da marrazketa-teknikak erabiltzea, hala nola, forma geometrikoak erabiltzea. Kalitate artistikoa ez da zehaztasuna bezain garrantzitsua izaki bizidunen xehetasunak irudikatzeko orduan.

Txerriak egiten du: – Oin! Eta nekazariak:

– Txisteak kontatu, adibidez: • Ba al dakizu zein den animaliarik zaharrena? Zebra! Zuri beltzean dago-eta! • Ba zen behin gizon hain, hain zaharra, Paristik zikoinak ekarri beharrean, dinosauro batek ekarri zuen! • Nekazari batek ahateari esaten dio:

– Ez, oin ez, bihar joango gara. • Maddik galdetu dio amari:

– Bihar Parisera joango gara. Eta ahateak erantzuten dio:

– Bai.

– Kua! Eta nekazariak:

Ikaskuntzak sendotzeko Bildu informazio guztia eta antolatu modu grafikoan, eskema, gurpil logikoa eta abar erabiliz, pentsamendua garatzeko.

– Bihar. Ondoren, txerriarengana doa, eta hari ere esaten dio: – Bihar Parisera joango gara.

– Egia al da arrain handiak arrain txikiak jaten dituztela? – Bai. – Sardinak ere jaten dituzte? – Eta nola irekitzen dute sardinen lata?

Ikaskuntza zabaltzeko Aipatu animalien eta landareen beste adibide batzuk.

Baliabideak Baliabide digitalak

Animalia mordoa dago!

ideoa: Animalia mota ugari ordenatzen B ditugu

Berdinak al dira animalia guztiak?

Galeria: Zer izaki bizidun dira animaliak? Animalia taldeak asmatzeko abestiak urkezpenak. «Hegaztiak» eta «UgazA tunak» giria. Zientzia-lantegia. Zientzia aniA maliekin

AVWn45i45m89a67l45i89å *+o>?r45n89oBCd45u45n:;eJKk ÀeTUsz{kvweJKl:;eHIt89oBCå *+d45u45t:;Þ *+g`ao>?r45p45u45t45zxya45r:;eHI> ΔbBCa45r45r45u89a45>. ®Ulmg`aa45zVWt45u45n:;eJKk...

Ariketa interaktiboak Ikasgela

©HêëeNOg`aa45zVWt45i:;eJKk zvweHI® *+d45u45t:;Þ? »m89o@AkxyoBCå Δl45u45m89a67k

Informazio-txartelak

Δh:;eNOg`aoBCa67k

Hasien kita STEAM protagonistak: Dian Fossey

ÀeNOd89o23sz{kVWΔ ÀeNOgjki45t:;eHI> *+d45u45t:;Þ

AVWr45r89a45i45n:;eJKk zvweHI® *+d45u45t:;Þ? ÀeHIztukxya45t89a67k

Nñóa45r45r89a<=s~òt45i:;eJKk zvweHI® *+d45u45t:;Þ?

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura Atalaren sarrerako galderak landuko denari buruzko jakin-mina piztu nahi du: animalien taldearen aniztasuna. Eta «Gogoan hartu!» atalaren edukiak labur-labur ondorioztatzen du animaliak eskeletoa duen ala ez; beraz, animalia ornodunak eta ornogabeak daudela esaten du.

Δh:;eNOg`aa678l 9a67k AVWn67fjki67b>?i89oDEeJKk zvweHI® *+d45u45t:;Þ?

ÀeHIztukxya45t89a67k *+a45zxya67¬ Δl:;eHIu45n89å 1

Ideiabiltzarra

EäãsÑÖa45> »i45r45u89d45i:;eHIt89a67kxyø *+o>?r45n89oBCd45u45n:;eHI> »i45zvweHIn89a67k.

84 laurogeita lau

Ariketa osagarriak Esperimentatzeko Erabili behaketa-tresnak animalia txikiak behatzeko, hala nola lupa edo USB bidezko mikroskopio digitala. Horretarako espezierik egokienen artean, tamaina txikiko eta arriskugarritasun txikiko edo batere arriskugarritasunik gabeko artropodo batzuk daude, hala nola inurri batzuk, landare-zorriak edo edozein parke edo basotako orbelean bizi diren izaki txikiak. Laginak ingurunean edo ikasgelan ikus daitezke, baina azken kasu horretan, behaketaren ondoren laginak ingurunera itzultzea gomendatzen da. Jakin-mina pizteko Zerrendatu animaliei buruzko bitxikeriak, adibidez: – Loroek hitz egiten dute beren ahots-korden egitura berezia delako gizakien ahotsaren antzeko soinuak atera ditzaketelako. 20

– Hegazti guztiek ez dute hegan egiten; adibidez, pinguinoak igeri egiten dute. Ikaskuntza motibatzeko Galdetu ikasleei animaliarik gogokoenari buruz eta lan egin erantzunekin. Adibidez, sailkatu aukerak, identifikatu aukera ohikoenak eta urrienak, etab. Egin ariketa ludikoak, adibidez: – Asmatu zer animalia deskribatzen den, irudien bidez edo ahoz. – Mimika egin eta imitatu animalien soinuak eta jarrerak, ondoren, igarkizunetara jolasteko. – Sailkatu animalien argazkiak irizpide zientifikoei eta zientifikoak ez direnei jarraituz: hegaztien taldekoa da, gorria da.

Gakoak Informazio gehiago webgunean: anayaharitza.es

Komeni da «Ideia-biltzarra» estrategia erabiltzea 1. eta 2. ariketetarako.

AVWn45i45m89a67l45i89å *+o>?r45n89oBCg`aa67bDEeRSeJKk ÀeHIz *+d45u45t:;Þ ÀeTUsz{kvweJKl:;eHIt89o>?r45i67k *+g`ao>?r45p45u45t45zxya45r:;eHI> ΔbBCa45r45r45u89a45>. 2

Ideiabiltzarra

Lankidetzako ikaskuntza

Kontuan hartu • N ahasmena eta akatsak egon daitezke oso ezagunak diren animalia batzuen sailkapenarekin; adibidez, balea arraina dela uste da.

EäãsÑÖa45> *+o>?r45n89oBCg`aa67bDEÞ Δh89a45u:;eHI> »i45zvweHIn89a67k:

Ariketei buruzko iradokizunak Nola behatuko diet izaki txiki-txikiei?

«Nola behatu izaki bizidunak» baliabide digitala bideo bat da, eta jarrai daitezkeen zenbait aholku ematen ditu, landara izaki bizidunak behatzera irtetean. Behaketagailuak erabiltzeko aholkuak ematen ditu, hala nola lupa edo prismatikoak; datuak hartzeko aholkuak, hala nola landa-koaderno bat erabiltzea, eta aurkitzen ditugun izaki bizidunak ez molestatzeko edo kaltetzeko jarraitu beharreko oinarrizko arau batzuk.

Ixyd89a45t45zVWΔ... – *+o>?r45n89oBCd45u45> ΔbBCa45t:;eHI> »i45zvweHIn89å.

EVWr89a45n45t45zVWu45> »i45r:;eJKkVWi89å.

– *+o>?r45n89oBCg`aa67bDEÞ ΔbBCa45t:;eHI> »i45zvweHIn89å.

EVWr89a45n45t45zVWu45> »i45r:;eJKkVWi89å.

– Δl89a45¤ Δh89a45n67kxyå ΔbBCa45i45n89ø *+g|}eJKh45i89a89g`aø *+d45i45t45u:;eHI> *+a45n45i45m89a67l45i89å ΔbBCa45t:;eHI> »i45zvweHIn89å.

EVWr89a45n45t45zVWu45> »i45r:;eJKkVWi89å.

Nola behatuko diet izaki txiki-txikiei?

BnoeJKh89a45t45¤ »i45n45u45r45r45Δ ΔbBCa45t45Δ Δl45u45p89å ΔbBCa45t:;eJKkVWi45>, ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤.

Gogoan hartu! Animalia ornodunak eta animalia ornogabeak daude.

laurogeita bost

Irakurketa sustatzeko Animaliei buruzko liburuak irakurtzea gomendatzen da. Adibidez: – Había una vez un renacuajo o Había una vez una oruga, ambos de Judith Anderson y publicados por Anaya Infantil y Juvenil. – ¿Por qué los camaleones cambian de color?, de Emmanuelle Kecir-Lepetit y publicado por la editorial Larousse. – ¿Puedo hacerle cosquillas a un tigre?, de Sue Nicholson e ilustrado por Lalalimola, y publicado por la editorial Bruño, que, desde una divertida propuesta, ayudará a aprender un montón de curiosos datos sobre el mundo de los animales, Ikaskuntzak sendotzeko Antolatu grafikoki informaziorik garrantzitsuena, pentsamenduaren garapena eta ikaskuntzen integrazioa sustatzeko.

Ikaskuntza zabaltzeko Aipatu orrialde hauetan aipatzen eta agertzen ez diren animalien beste adibide batzuk. Modu irekian eta parte-hartzailean egindako ariketetan, maiztasun gutxien duten edo «okerren ikusten» diren erantzunak erabil daitezke balioetan hezitzeak dituen berezko alderdiak lantzeko, hala nola, inklusioa, aniztasuna eta abar. Defendatu animalia guztien balioa, baita emozio negatiboak edo arbuioak sortzen dituztenena ere: nazka, beldurra, etab. Marraztu animaliak eta azaldu ariketaren emaitzak aurkezpen txiki batean, irizpide zientifikoen arabera sailkatuta: ugaltzeko aparatuaren arabera, ugaltzeko moduaren arabera, etab. Antolatu animaliei buruzko hitzaldi tematikoak, espezialistek, ikasleek eta abarrek parte har dezakete.

¿TRADUCIR? 21

Baliabideak Baliabide digitalak

Nola bizi dira animaliak?

Aurkezpena. Animaliak ezagutzen dituzu?

Berdin zaindu al ditzakegu animalia guztiak?

nimazioa. Berehala kontatuko dizut. A Animaliek bai erreakzionatu! Animaliei buruzko bideoak Ariketa interaktiboak

Bpqi67b>?i45p89a45r89oBCa67k *+a45m89a45r:;eHI>

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartu aila anitzeko indartzeko fitxak (1, 2 eta M 3): Animalien bizitza

Informazio-txartelak

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura

*+a4*+a455r4r455r8r899a455uu4455t4455zzvwevweHHItIt8899a455t4455i667k7k.

»j`aa45i89o>?t45zvweHI> *+d45i45r89å.

Ikasgela

STEAM protagonistak: Dian Fossey

OLMb>?i45p89a45r89oBCa67k, *+a45m89a67k ÀeHIr45r45u45> *+d45i45t45u:;eHI>

ÃsÑÖa67bDEe ÃsÑÖa67bDEeJJKlKl::;;eHHItIt4455i667k7k

Sakontzeko fitxa (4): 2. ariketa

Hasien kita

AVWn45i45m89a67l45i89a67k »j`aa45i89ø ÀeNOgjki45t:;eHI> *+d45i45r89å. OpqsÑÖa45t45¤:

IVWn89gjku45r89a45t45¤: *+o@Ab>?i45p89a45r89oBCa67k

Δb>?i67b>?i45p89a45r89oBCa67k

AVWn45i45m89a67l45i:;eJKk »j`aa45> ÀeNOgjki45t:;eHI> *+d45u45t:;Þ. OpqsÑÖa45t45¤. Hñóa45r89a89gjki45j`aa67l:;eRSeJKk

«Gogoan hartu!» atalaren galderak eta informazioak ikasleek izaki bizidun batek, dagokion moduan zaindu ahal izateko, bizi-funtzioak nola betetzen dituen jakiteko beharrari buruzko hausnarketa egin dezaten nahi dute. Hori da Helburua aurrerak planteatzen duena.

*+a45n45i45m89a67l45i89a67k

»j`aa45t:;eHI> *+d45i45t45u45zVWt:;Þ.

BnoeJKl89a45r45j`aa67l:;eRSeJKk

®Opqr89o>?j`aa67l:;eRSeJKk,

Δl89a45n89d89a45r:;eNOa67k

Δl89a45n89d89a45r:;eNOa67k ÀeHIt89å *+a45n45i45m89a67l45i89a67k.

»j`aa45t:;eHI> *+d45i45t45u45zVWt:;Þ.

86 laurogeita sei

Ariketa osagarriak

Esperimentatzeko

Ulermena errazteko

Aztertu animalia ornodun baten eta ornogabe baten gorputza nolakoa den. Adibidez, amuarraina edo ganboia.

Lagundu azalpena orrialde hauetan jasotako informazioarekin, lotutako baliabide digitalekin eta azalpen sinplifikatuekin, hala nola animaliak zer jaten duten nutrizio-funtzioa azaltzeko; nola jaiotzen diren ugalketa-funtzioa azaltzeko, edo haien muskuluekin nola erreakzionatzen duten harreman-funtzioa azaltzeko. Argitu kontzeptu hauek: – Tximeletak obiparoak dira. – Igela haragijale zorrotza da, beste animalia batzuez elikatzen baita, 3. ariketaren irudian adierazten den bezala.

Jakin-mina pizteko Zerrendatu animaliei buruzko bitxikeriak. Adibidez: – Badira ugaztunak, ornitorrinkoa, esaterako, amaren sabeletik jaiotzen ez direnak. – Hegazti guztiek ez dute hegan egiten, adibidez, pinguinoek. Ikaskuntza motibatzeko Egin ariketa ludikoak, adibidez: – Egin ginkanak animalien irudiak dituzten txartelak erabiliz eta erabili kutxak edo postontziak haragijaleak, belarjaleak eta orojaleak edo obiparoak eta bibiparoak antolatzeko. Beraz, ikasleek, taldeka, animalia horien txartelak kaxa zuzenetan uzteko aukera izango dute. Jokoaren dinamikari

Gakoak Informazio gehiago webgunean: U5

AVWn45i45m89a67l45i:;eJKk ÀeHIr45r:;eNOa67kVWzVWi89o>?n89a45t45¤ ÀeNOgjki45t:;eHI> *+d45u45t:;Þ. OpqsÑÖa45t45¤. ZvweHIn45t45zVWu45m:;eHIn89a67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ: © Míìu<=sz{kVWu67l45u89a67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ, »m45u89gjki45t45zvweJKkxyø: ÀeHIn45t45zVWu45m:;eHIn89å

»ΔΔkVWu<=s~òm:;eHI> Δkxyo>?r45® »i67kxyå

«Berehala kontatuko dizut» ikus-entzunezko baliabideak beste modu batean azaltzen du 4. ariketako informazioak dioena.

Kontuan hartu • Bizi-funtzioekin lotutako azalpena sinplifikatu egin daiteke: nutrizio-funtzioa (zertaz elikatzen diren); ugalketa-funtzioa (nola jaiotzen diren); harremanfuntzioa (zer zentzumen dituzten eta nola erreakzionatzen duten muskuluak mugitzen direnean).

»¤ ÃsÑÖa45i45m:;eHIn89å »i89g ÀeHIr45Δ *+∂*+a<=s~òt89a45m:;eHI> Δh:;Þ *+g`aa45> »u67kVWi45m:;eHIn89å

anayaharitza.es

IKTak

• «Haragijale» hitza beste animalia batzuez elikatzen diren animaliei dagokie (intsektujaleak eta sarraskijaleak barne).

»n89a45r45®*+åÃsÇÉÞ*+å»>

• «Belarjale» hitzak ‘belarra jaten dutenak’ esan nahi du, baina modu sinplifikatuan erabil daiteke «fitofago» kontzeptuarekin parekatuz, hau da, ‘landareak jaten dutenak’, landarearen edozein zatitik (fruituak, haziak, zurtoinak, hostoak, sustraiak, nektarra, azala, polena) elikatzen diren animaliak barne hartzen ditu.

Hau ere «Berehala kontatuko dizut», webgunean: anayaharitza.es. Begira nola pentsatzen dudan

Animaliek bai erreakzionatu!

Opqr89d:;eHIn89a45t45¤ »i<=s~òt89o>?r45i89oBCå.

Ariketei buruzko iradokizunak Animaliek bai erreakzionatu! Begira nola pentsatzen dudan

2 Gogoan hartu!

Ariketak pentsamendu konputazionalaren berezko faseak erabiltzea eskatzen du. Ez ahaztu «Pentsamendu konputazionala» webgunean kontsultatzea: anayaharitza.es.

Animalia bat zaintzeko, ikasi nolakoa den eta nola bizi den.

laurogeita zazpi

denbora gehi dakioke, sustagarriagoa egiteko eta motibazioa areagotzeko. – Jolastu ikusizko igarkizunetara irudietan eta argazkietan oso erraz identifika daitezkeen ezaugarriak dituzten animaliekin. – Sailkatu animalien argazkiak, orrialde hauetan jorratzen diren irizpide zientifikoaren, haien ugalketa-motaren, elikaduraren eta abarren arabera. Irakurketa sustatzeko Animaliei buruzko testu zatiak irakurtzea gomendatzen da, hala nola olerkiak, ipuinak eta abar. Baita proposamen didaktiko honetan aipatutakoak bezalako liburuak ere.

Ikaskuntzak sendotzeko Bildu eta antolatu informazio garrantzitsuena grafikoki eta eskematikoki, lan-metodologia kooperatiboa eta pentsamenduaren garapenaren berezko antolatzaile grafikoak erabilita. Ikaskuntza zabaltzeko ipatu orrialde hauetan agertzen ez diren animaliek biziA funtzioak nola betetzen dituzten erakusten duten beste adibide batzuk. Prestatu hitzaldiak zenbait animalia zertaz elikatzen diren azaltzeko. Ikusi protagonistatzat animaliaren bat duen filmeren bat, bereziki marrazki bizidunetakoa, adin horietako haurren gustukoa baita. Horrek animalia ezagutzen lagunduko die, eta galdetuko diote beren buruari zergatik den garrantzitsua animalia kontserbatzea eta zaintzea. Adibidez: Asto erregea, Igelen erresuma, Ardiak eta otsoak, etab. 23

Baliabideak Baliabide digitalak

Bai bitxiak landareak!

Galeria. Zer izaki bizidun dira landareak?

Berdin zaindu al daitezke landare guztiak?

Infografia. Landareak

Δ™*+a45zVWi89a67k

andareei buruzko ikus-entzunezkoak L (animaliak, bideoak…) Ariketa interaktiboak

IVWr89a67kVWu45r45r45Δ ÀeHIt89å *+o23sÑÖa45t45¤.

Δfjk® »u45i45t45u89å

Lxya45n89d89a45r:;eRSeJKk Ãs~òu<=s~òt45r89a45i89a67k, zVWu45r45t89o>?i45n89å ÀeHIt89å Δh89o23s~òt89oBCa67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ.

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartu aila anitzeko indartzeko fitxak (1, 2 eta M 3): Landareak

EVWt89å *+a<=sz{kxyo@Ak Δl89o>?r:;eNOa67k, Δfjkr45u45i45t45u89a67k ÀeHIt89å Δh89a45zVWi89a67k ÀeHIr:;Þ »i45zxya45t:;eHI> *+d45i45t45u45zVWt:;Þ.

Ikasgela Informazio-txartelak Hasien kita STEAM protagonistak: Dian Fossey

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura Aurreko epigrafeetan gertatzen zen bezala, sarrerako galderak eta «Gogoan hartu!» galderaren edukiak izaki bizidunek, kasu honetan landareek, bizi-funtzioak nola betetzen dituzten jakitearen beharrari buruzko hausnarketa bilatu nahi dute, landareak behar bezala zaindu ahal izateko. Egoera hori Helburua aurrera atalean planteatzen da.

Δl89ø»r:;eNOa67k Δh89ø Ãs~òt89oBCa67k zVWu45® »t89o>?i45n89å Ãs~òu<=s »t45r89a45i89å

Lxyo>?t45¤. Lxya45n89d89a45r:;Þ Δh89a45n89d45i89a67k. ZVWu45r45t89o>?i45> zxya67bBCa67l89å ÀeHIt89å *+g`aoBCg`ao>?r45r89å.

zVWu67h89a45i45xtukxya67k

Lxya45n89d89a45r:;Þ ÀeHIr45t89a45i45n89a67k. Hñóa45i45n67bBCa45† zVWu45r45t89o>?i45> *+g`aoBCg`ao>?®.

ΔbDEeJKl89a45r45r89a67k

Lxya45n89d89a45r:;Þ »t45xVWi67kVWi89a67k. ZVWu45r45t89o>?i45> »m:;eJKh:;eNOå ÀeHIt89å Δb>?i89gjku45n89å.

zVWu67h89a45i45t45zxya67k

88 laurogeita zortzi

Ariketa osagarriak Ulermena errazteko Egin ariketa hauek eta aztertu erantzunak, aurretiko ezagutzak identifikatzeko: – Marraztu landaren bat eta zatietan errotulua jarri, marrazkiek landarearen zatiak identifikatzeko balio dezaten. – Egin landareekin lotutako kontzeptu eta hitzen ideia-jasa, sortzen den hiztegiak zer dakiten edo zer ideia oker duten jakiteko balio dezan. – Izendatu ikasleek ezagutu behar dituzten ingurune hurbileko landareak; adibidez, arrosa, geranioa, artea, olibondoa, izeia, bitxilorea, baratxuria, tomatea, etab. Erabili landareen benetako adibideak azalpenak emateko, eta adierazi landarearen zer zatiri egien dioten erreferentzia. Argitu nahasgarriak izan daitezkeen kontzeptuak; adibidez, landareen sustraiak ez direla ikusten. 24

Identifikatu landareak ugaritzen diren lekuak, urarekin, lurrarekin, airearekin eta argiarekin lotutako beharrak ezagut daitezen. Horrela ondoriozta daiteke landaretza gehien duten lekuak ur, lur, aire garbi eta argi nahikoa duten lekuak direla. Esperimentatzeko Aztertu landareek argia edo ura bezalako faktoreen aurrean duten portaera. Egin jardinerak berrerabilitako materialekin, adibidez, freskagarri-botilekin, ur-botekin eta abarrekin, ondoren landareak landatu edo ereiteko. Hazi landareak haziak, aldaxkak, plantulak... erabiliz, eta aztertu garapena.

Gakoak Informazio gehiago webgunean: U5

«Ikasi landare bat nola zaindu» ariketa egiteko lankidetza-laneko estrategiak erabiltzea eska dezake.

Ikasi landare bat nola zaindu.

anayaharitza.es

Lankidetzako ikaskuntza

Exygjki45> Δl89o>?r:;eNOo>?n45t45zVWΔ ΔbBCa45† ÀeHIt89å ΔbBCo>?t89å Δl45u45r45r89å.

Kontuan hartu Landareei buruz hitz egitean, nahasteak sor daitezke, eta horiek argitzea komeni da, adibidez:

• Landareen sustraiak lurpean daude eta ez dira ikusten.

ZVWu45r:;Þ Δl89a45n89d89a45r:;eNOå »n89o>?n89d45i67k »j`aa45i89o@Akxyø *+d89å?

• Kaktusen arantzak, berez, hosto bereziak dira.

Δh89a45zVWi89å 3

• Landare guztiek ez dituzte loreak edo fruituak, eta, gehienetan, urteko sasoi jakin batzuetan bakarrik ateratzen dira. • Goroldioak eta iratzeak landareak dira, nahiz eta gainerakoetatik oso ezberdinak izan. Ez dute lorerik, fruiturik edo hazirik sortzen, eta goroldioen kasuan, benetako sustraiak, zurtoinak eta hostoak ere ez dituzte.

ZvweHI® ΔbDEeJKh89a45® *+d45¤ Δb>?i45zVWΔ ÀeHIt89å Δh89a45zVWt:;eJKkxyø?

*+a45r89gjki89å, *+a45i45r:;eNOå »u45r89å

• Izeiek eta antzeko beste zuhaitz batzuek konoak sortzen dituzte, eta horiek jatorrizko lore mota bat dira.

ÀeHIt89å Δl45u45r45r89å. 4

Ariketei buruzko iradokizunak Ikasi landare bat nola zaindu

ZvweHI® *+a45t:;eHIr89a67kxyø zxya45i45ztukVWi89ø Δl89a45n89d89a45r:;eNOa45r45Δ »u89d89a67bDEeHIr45r45i89a45>?

Gogoan hartu!

Δl89ø»r:;eNOa67k

Landare bat ongi zaintzeko, ikasi nolakoa den eta nola bizi den.

laurogeita bederatzi

Baliabideak eta materialak direla-eta, pertsona heldu batek gainbegiratzea komeni da.

Jakin-mina pizteko

Irakurketa sustatzeko

Zerrendatu landareei buruzko bitxikeriak. Adibidez:

Landareei buruzko olerkiak irakurtzea gomendatzen da.

– Badira pozoiak, toxinak eta abar dituzten pertsonentzat kaltegarriak diren landareak.

Ikaskuntzak sendotzeko

– Baieztapen zientifikoa ez den arren, landare haragijale batzuek beren mantenugaien zati bat lortzen dute hostoekin harrapatzen dituzten animaliei eta protozooei esker. Adibidez, venus eulijalea.

Ikaskuntza zabaltzeko

Ikaskuntza motibatzeko

Bildu eta antolatu informazio garrantzitsuena, modu grafiko eta eskematikoan. ipatu orrialde hauetan agertzen ez diren landareen beste A adibide batzuk.

Egin ariketa ludikoak, adibidez: – Jolastu igarkizunetara marrazkiekin edo idatzizko edo ahozko deskribapenekin. – Sailkatu landareak argazkien eta irudien bidez, orrialde hauetan jorratzen diren irizpide zientifikoei jarraituz edo zientifikoak ez diren irizpideei jarraituz, adibidez, gustatzen zaien ala ez, ezagutzen duten ala ez. 25

Baliabideak Baliabide digitalak

Nola zaindu izaki bizidunak?

Bideoa: Maskota nahi dut

Nola zaindu dezakezu izaki bizidun bakoitza?

Galeria. Nola bizi diren animaliak Ariketa interaktiboak Ikasgela

OpqsÑÖa45t45¤.

Mñóa<=sz{kxyo>?t89å ΔbBCa45† zxya45i45n45t45zvweJKkxyø, »¤ »r89å ÀeHIt89å »j *+a45n89a45r45i89å ÀeHIm89a45> ΔbDEeJKh89a45® *+d45i45ztukVWi89o>?†, *+g`aa45r67b>?i45t45¤ ÀeHIt89å »m89å »i45t89a<=s~òu45n:;eHIz »t45r89a45t89a45t45¤.

Informazio-txartelak Hasien kita STEAM protagonistak: Dian Fossey

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura

EVWt45xvweJKkxyø Δl89a45> *+d89a45r:;Þ ΔbBCa45† zxya45i45n45t45zvweJKkxyø, »n89o>?i45zvweNOa45> ΔbDEeJKh45i45> »u45r:;eHIz »t89a45t45¤ ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45† ÀeHIt89å *+å »r89gjki89å *+d89a89g`aoDEeHI> »t89o@AkVWΔ ΔbBCa45t:;eNOa45> »j`aa45r45r45Δ ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45†.

Hasierako galderak izaki biziduna norberak aukeratutako irizpideen arabera aukeratzera bultzatzen du, eta «Gogoan hartu!» atalaren informazioa giltzarri bihurtzen da hasierako ikaskuntza-egoerari dagokionez, esaldi bakar batean laburbiltzen baitu zertarako balio duen izaki bizidunei buruz jakiteak; hau da, zergatik heldu behar zaion unitate horri eta zertan erabili ikasitako guztia.

EVWt45≈ ÀeHIt45i67k Δkxya45n45p89ø Δb>?i45zVWΔ *+d45i45r:;eHI> *+a45n45Δ »m89a67l45i89a67k ÀeHIt89å Δl89a45>*+d89a45r:;eNOa67k zxya45i45n45t45zvweJKkxyø, ÀeHIr45r:;eTUs »p:;eHIt89a45t45zvweH*I+>d45i45t45u45† ÀeHIt89å ÀeHIz *+d45u45† Δh89o>?> *+d89a45t45zvweHI> Δh89a45i:;eJKk Δb>?i45zVWΔ *+d45i45r:;eHI> Δl:;ÞΔkVWu89å . 90 laurogeita hamar

Ariketa osagarriak

Esperimentatzeko

Ulermena errazteko

Egin animalien eta landareen fitxategi bat, haiek zaintzeko aukeratutako izaki bizidunetatik abiatuta. Fitxa bakoitzak izaki bizidunaren irudiak, non bizi den, zer jaten duen, bizifuntzioak nola betetzen dituen eta abar izan behar ditu.

Ozen irakurri 1. ariketarekin ateratzen diren esaldiak, eta argitu sor daitezkeen zalantzak. Zerrendatu izaki bizidunak zaintzeko aholkuak. Adibidez: – Tratatu ondo maskotak, landareak eta etxean bizi daitezkeen gainerako izaki bizidunak: errespetatu, behar bezala elikatu, garbitu, argia ematen dien lekuetan kokatu, aldian behin ura eman (landareen kasuan ureztatu), etab. – Errespetatu ingurune naturalean espazioak; ez bota zaborrik ez; ez izan izaki bizidunekiko errespeturik gabeko jarrerarik, hala nola haien atzetik ibili edo ehizatu; ez egin ingurunea arriskuan jar dezakeen ekintzarik, hala nola sua egin, substantzia arriskutsuak isuri, etab.

Jakin-mina pizteko Egin hausnarketa zer ekintzak hondatu dezaketen izaki bizidunak bizi diren lekuei buruz, eta pentsatu zer egin behar dugun hondamenak konpontzeko eta horri buruz ikertzeko. Adibidez, bilatu lurzoruen eta uren kutsadurari buruzko informazioa, bilaketa-deskriptoreak erabiliz, hala nola bioerremediazioa, plastikoak jaten dituzten mikroorganismoak, etab. Ikaskuntza motibatzeko Ikasle bakoitzak partekatu aukeratutako izaki bizidunaren irudiak (argazkiak eta marrazkiak), hura zaintzeko.

Gakoak Informazio gehiago webgunean: U5

Maskotek emozio positiboak sortzen dituzte, eta, beraz, orrialde horien edukiaz balia zaitezteke hezkuntza emozionalaren berezko alderdiak jorratzeko. Adibidez, zer ematen dizu maskota batek emozioen ikuspegitik: poza, lasaitasuna, bakea, erantzukizuna…

Ezagutu zer izaki bizidun zaindu nahi duzun.

IVWzxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45> Δh89a45¤ zxya45i45n89d45¤ »n89a67h45Δ *+d45u45†: AVWn45i45m89a67l45i89å *+a67l89å Δl89a45n89d89a45r:;eNOå *+d89å?

EVWr89a45n45t45zVWu45> »i45r:;eJKkVWi89å.

Hñóo>?n:;eJKl89a67kxyoBCå *+d89å: ©IVWt<=sÑÖa45t<=s~òΔ Δh:;eHIm:;eHI> *+a45r89g`aa45ztukVWΔ ΔbBCa45† ÀeNOd89ø ÀeNOgjki45> »m89a45r45r89a45ztukVWΔ ΔbBCa45†.

Hizkuntza-plana Hizkuntza-trebetasuna: hitz egin eta entzun

ZvweHI® »m89o>?t89a45t89a67kxyoBCå *+d89å?

anayaharitza.es

Hezkuntza emozionala

«Ezagutu zer izaki bizidun zaindu nahi duzun» azken ariketa erabil daiteke jendaurrean hitz egiteko edo entzute aktiboa egiteko aholku batzuk emateko.

Kontuan hartu • Maskotak etxeko-animalia bati egiten dio erreferentzia. • Gizakiak naturan eragin ohi dituen inpaktu negatiboak azaltzen dira 1. ariketaren azken itemean agertzen den «ez dut hondatuko haiek bizi diren lekua» esaldiari esker. Esaldi horrek naturari buruzko «hondamenen» adibide batzuk izendatzeko bidea eman dezake, adibidez: kutsadura, deforestazioa.

AVWn45i45m89a67l45i89å ΔbBCa89d89å, zvweHI® »j`aa45t:;eHI> *+d45¤?

Ariketei buruzko iradokizunak

AVWzxya67l89d45¤ »i67kxya<=sz{kVWi89d:;eRSeHIΔ zvweHIr89g`aa45t45i67k *+a45t<=sÇÉeNOgjki45> *+d45u45zVWu45>.

Gogoan hartu!

Ezagutu zer izaki bizidun zaindu nahi duzun

Izaki bizidun bakoitzaren beharrak kontuan hartuta zaindu behar da

Gustu eta erantzunen aniztasuna lantzeko, oso interesgarria izan daiteke gelako haurrek aukeratutako maskotak zerrendatzea.

laurogeita hamaika

Ikusi protagonisten artean maskotak dituen eta pertsonen eta maskoten arteko harreman emozionalak jorratzen dituen pelikularen bat. Adibidez, Beethoven Txakurra, zuzendaria: Brian Levant. Irakurketa sustatzeko Testu-zatiak irakurtzea gomendatzen da, hala nola olerkiak, ipuinak edo maskotei, etxeko animaliei edo landare apaingarri eta etxeko landareei buruzko liburuak.

Ikaskuntzak sendotzeko Bildu eta antolatu informazio garrantzitsuena grafikoki eta eskematikoki, beste batzuetan egin izan den bezala. Ikaskuntza zabaltzeko Identifikatu zaintzeko hautatu dituzten hain ezagunak ez diren izaki bizidunak, eta bilatu horiei buruzko informazioa.

Baliabide digitalak Infografia. Unitatearen hitz-bilduma Bideoa. Komentatu familiarekin… Unitatearen argazki-albuma I zaki bizidunei buruzko antolatzaile bisualak Ariketa interaktiboak Game room-a Ebaluazio interaktiboa

P O R T F O L I O A

Baliabideak

Zer ikasi dut?

Margotu honela: Badakit nola egin

Laguntza behar dut

Ez dakit nola egin

1 AVWzxya67l89d45¤ zvweHIr45t89a45> *+d45i45r:;eHI> *+d:;eTUsz{bDEeHIr89d45i45n89a67k:

Δh89a45r45r45Δ ΔbBCa45†

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartu

Δkxya67kxya67l89a45r89d89ø ΔbBCa45†

»p45i45n45¤ ΔbBCa45†

2 Aäãs~òm89a45t45¤ ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤:

Oinarrizkoa baluazio interaktiboa, normala, konpeE tentzien araberakoa eta aurreratua

– HêëeNOg`aa45> *+d89a67b>?i67l:;eHI> *+o>?r45n89oBCd45u45> ΔbBCa45†. – Ixyg|}eHIr45Δ *+d89a67b>?i67l:;eHI> *+o>?r45n89oBCd45u45> ΔbBCa45†.

Ikasgela

– HêëeNOg`aa45> *+d89a67b>?i67l:;eHI> *+o>?r45n89oBCg`aa67bDEÞ ΔbBCa45†.

Informazio-txartelak Hasien kita

3 Mñóa45r89g`ao>?t45¤ Δh89o>?n:;eJKl89å:

STEAM protagonistak: Dian Fossey

Spqu<=s~òt45r89a45i89å ZVWu45r45t89o>?i45n89å Hñóo23s~òt89oBCa67k Lxyo>?r:;eNOa67k FVWr45u45i45t45u89å

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura Helburua aurrera Osatu gurpil logikoa (gomendatutako pentsatzeko teknika), hautatutako izaki bizidunak (animaliak edo landareak) behar dituen zainketak erregistratzeko. Erantzuna errazteko, zainketei buruzko esaldi osatugabeak azaltzen dira, izaki bizidun horien beharrekin eta bizifuntzioak gauzatzeko moduarekin hertsiki lotuta.

4 Ixyd89a45t45zVWΔ Δl89a45n89d89a45r:;Þ ΔbBCa45t:;eJKk zvweHI® ΔbDEeJKh89a45® *+d45u:;eHI> Δb>?i45zVWi45t45zvweJKkxyø.

Upqr89å, *+a45r89gjki89å, *+a45i45r:;eNOå ÀeHIt89å Δl45u45r45r89å 5

EVWz *+a67h89a45zVWt45¤ »u45n45i45t89a45t:;eJKkxyø *+a45r89g`aa45ztukVWΔ-*+a67l67b>?u45m89å *+o23sÑÖa45t45zvweNOå, »wDEeJKbBCgjku45n:;eNOa45>: anayaharitza.es.

92 laurogeita hamabi

Zer ikasi dut?

Ikaskuntza zabaltzeko

Ikaskuntzak sendotzeko

Handitu unitatearen glosarioa bertan jasota ez dauden beste termino batzuekin, ikaskuntza sakontzeko ariketen, ikerketaren, esperimentazioaren eta abarren bidez.

– Ikusi unitatearen eduki eta ikaskuntza garrantzitsuenak zerrendatzen dituen «Zer ikasi dudan» animazioa. – Talde gisa, bildu informazio guztia eta lotu unitatearen alderdi garrantzitsuenak: funtsezko edukiak, oinarrizko jakintzak, konpetentzia espezifikoak, etab. – Koebaluatu unitateko argazki-albuma betetzeko prozesua, erantzunak zuzenak direla eta definizio bakoitzari dagozkion irudiak itsatsi direla egiaztatzeko. – B errikusi ikasleen liburuaren azken orrialdeetan dagoen unitatearen glosarioa.

Ikaskuntza motibatzeko Egin unitatean proposatzen diren ariketa ludikoak («Jolastuz ikasi»), eta praktikatu unitate honetarako gomendatutako ikasgelako materialarekin, adibidez, USB bidezko mikroskopio digitalarekin.

U5 RUA HELBU RA E R R AU

ÀeHIr45r:;eTUs~òp:;eHIt89a45t45¤

*+g`aa45r67b>?i45t45¤

»j`aa45n89a45r45i89å

Helburua aurrera abian jartzeko proposatutako pentsatzeko teknika «Gurpil logikoa» da.

IVWzxya6767kkVWΔ Δb>?>?ii45zVWi89d45u45n89a6767kk zxya45i45n45t45zvwvweeNOå

Hezkuntza emozionala Ikaskuntzarekin lotutako emozioak identifikatzea sustatzeko metakognizioari buruzko atala.

Δl45u45r45r89å

Kontuan hartu

»u45r89å

• Autoebaluaziorako eta metakogniziorako garrantzitsua da orrialde hauetan agertzen diren emotikonoen arteko desberdintasunak azaltzea, «Zer ikasi dut?» eta «Nola ikasi dut?» ataletan, asko erabiliko baitira irakasgai honetan.

Ariketei buruzko iradokizunak

Nola ikasi dut?

1P roposatutako organismoak, kakalardoa eta izeia, morfologikoki eta fisiologikoki bereizten dira: tamaina, forma, bizi-funtzioak gauzatzeko modua.

1 ZvweHI® ÃsÇÉeHIn45t45i45t45¤ *+d45u45zVW¤? Mñóa45r67kxya45t45¤. – ZvweHIu45r:;Þ Δl89a45n:;eNOa45>.

IKTak

Pentsamenduaren garapena

anayaharitza.es

5. ariketa egiteko webgunean dagoen baliabide inprimagarria behar da, beharrezkoak diren argazki ugari baititu.

OpqsÑÖa45t45¤ »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k zxya45i45n45t45zvweJKkxyø *+gjku45r45p45i67¬ Δl89oBCgjki67kxyoBCå.

Gakoak Informazio gehiago webgunean:

– Txya67l89d:;Þ-Δl89a45n:;eNOa45>.

laurogeita hamahiru

Nola ikasi dut?

Ikaskuntza indartzeko

Metakognizioa errazteko

Erabili aniztasuna kontuan hartzeko estrategiak, ikasteko zailtasunak dituzten edo edukiak eskuratzea lortu ez duten ikasleen kasuan. Adibidez, edukien ikaskuntza lortu duten ikasleek edukiak lortu ez dituzten ikasleei laguntzea.

Egin honelako galderak: – Zer lortu dut unitate honetan? – Zer egin dut ondo? Zer egiten jarraitu behar dut? – Zer ez dut hain ondo egin? Zertan hobe dezaket? – Zertan lagundu didate ikaskideek? – Zertan lagundu diet nik ikaskideei? – Zerekin ikasi dut gehien? – Zer izan da gehien gustatu zaidana? – Zer izan da niretzat zailena? – Zer egin dezaket etorkizunean gehiago eta hobeto ikasteko? – Zer berrikusi beharko nuke?

Baliabide inprimagarriak Aniztasuna kontuan hartu • 1. fitxa (1. maila indartzeko) • 2. fitxa (2. maila indartzeko) • 3. fitxa (3. maila indartzeko) • 4. fitxa (sakontzeko) Ebaluazioa • Ebaluazioa • Konpetentzien araberako ebaluazioa 1. eremuaren aipagarria • IKT-IET plana. 3. fitxa: Interneten informazioa bilatu 2. eremuaren aipagarria • ScratchJr erabiltzen ikasi

Baliabide hauek webgunean aurki ditzakezu: anayaharitza.es

Izen-abizenak: Data:

Inguruaren Ezaguera 1

Izaki bizidunak eta izaki bizigabeak

IVWn89gjku45r89a45t45¤ »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89a67k.

Animalia motak

EäãsÑÖa45> Δb>?Δ *+a45n45i45m89a67l45i:;eHI> »i45zvweHIn89a67k ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤.

FITXA

UNITATEA

Izen-abizenak:

Inguruaren Ezaguera 1

FITXA

UNITATEA

Animalien bizitza

ZvweHI® »j`aa45t:;eHI> *+d45u45t:;Þ? Lxyo>?t45¤.

©IVWn89gjku45r89a45t45¤ *+a45r45r89a45u45t45zxya67k »j`aa45r45t45zvweHI> *+d45i45t45u45zVWt:;eHI> *+a45n45i45m89a67l45i89a67k.

Landareak

Mñóa45r45r89a45zVWt45¤ Ãs~òu<=s~òt45r89a45i89å, zVWu45r45t89o>?i45n89å, Δh89o23s~òt89oBCa67k ÀeHIt89å Δl89o>?r:;eNOa67k *+d45i45t45u:;eHI> Δl89a45n89d89a45r:;Þ ΔbBCa45†.

Mñóa45r45r89a45zVWt45¤ zVWu67h89a45i45t45z ΔbBCa45†, zVWu67h89a45i45xtukxyå ΔbBCa45† ÀeHIt89å ΔbDEeJKl89a45® ΔbBCa45† ÀeHIr:;Þ ΔbBCa45Δ. 33

Izen-abizenak: Data:

Inguruaren Ezaguera 1

FITXA

UNITATEA

Zer da izaki bizidun bat?

Mñóa45r45r89a45zVWt45¤: *+a45n45i45m89a67l45i89å ΔbBCa45†

Δl89a45n89d89a45r:;Þ ΔbBCa45†

LvweHIt45r89å Δh89o>?n:;eJKkVWi45> Δh89a<=s~òt:;eHI> *+d89å... OpqsÑÖa45t45¤ »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45> Δh89a45u:;eHI> »i45zvweHIn89a67k.

»Δ

*+å

Δk »Δ

Δ∫ Animalia motak

»i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89g`aa67bDEÞ ΔbBCa45†

Izen-abizenak:

Inguruaren Ezaguera 1

FITXA

UNITATEA

Animalien bizitza

OpqsÑÖa45t45¤. ¬®Opqr45n89oBCd45u45n89å © Hñóa45r89a89gjki45jàa67l:;eNOå, ΔbDEeJKl89a45r45jàa67l:;eNOå ¬®OLMb>?i45p89a45r89oBCå ÀeNOd89ø *+o>?r45n89oBCgàa67bDEeNOå ÀeNOd89ø *+o>?r89o>?jàa67l:;eNOå ÀeNOd89ø Δb>?i67b>?i45p89a45r89oBCå

*+o>?r45n89oBC∂ *+o>?r45n89oBC∂ *+o>?r45n89oBCg

Δ∫ *+ø Δ™

Δ∫ Δ∫ *+ø

Landareak

Δfjk® Δh89ø Ãs~òu<=s 6

Δ™ Δl89ø zVWu45®

Mñóa45r45r89a45zVWt45¤ Δh45i45r45¤ ÀeTUs~òzvweHIn89å Δh89a45u:;eJKk. ¬®Upqr89a45r:;eJKkVWi45>, *+a45i45r:;eNOa45r:;eJKkVWi45> © Lxya45n89d89a45r:;Þ ΔbBCa45† ÀeHIt89å ÀeNOgjku45ztukVWi89a45r:;eJKkVWi45>, © Lxya45n89d89a45r:;eNOa67k Δfjkr45u45i45t45u89a67k Δh89a45zVWΔ ΔbBCa45t:;eHIt45i67k Δl89a45n89d89a45r:;eNOå Δh89a45zVWΔ ÀeHIt89å ÀeHIt89å Δh89a45zVWi89a67k ÀeHIm89a45t:;eHI> »j`aa45i89o>?t45zvweHI> *+d89å. Δl89o>?r89a45t45¤ ÀeNOgjki45t:;eHI> *+d89å. *+d45i45t45¤.

Izen-abizenak: Data:

Inguruaren Ezaguera 1

Zer da izaki bizidun bat?

OpqsÑÖa45t45¤ ÀeTUsÑÖa67l89d45i89å.

*+d45i45r89å, *+d45i45r89å ÀeHIt89å Δh89a45zVWt:;eHI> ÀÞ *+d45i45r89å, *+a67l89d89a67kvweHIt:;eHIΔ ÀÞ *+d45i:;eHIt:;Þ, ΔkVWu45m:;eNOa67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ ÀeHIt89å Δ™ *+d45i45r89å. Animalia motak

Ixyd89a45t45zVWΔ »i45zvweHIn89a67k Δl89a45u67kVWΔ ÀeNOg`ao@AkVWi89a45>. Ãs~òu89g|}eNOg`ao>?r45r45i89å *+a45p89oBCå

*+a45r45r89a45i45n89å *+a45r45m45i89a45r45m89å

*+a45n67fjki67b>?i89oBCå »n89a45r45r89a<=s~òt45i89å

»t45xVWi45m:;eJKl:;eHIt89å

*+o@Al89a89g`aa45r45r89oBCå »m89a45r45r89a45zxyoBCå *+a45n45t45zxya45r89å »i45t<=sÑÖa<=s »i45zxya45r45r89å 36

FITXA

UNITATEA

Izen-abizenak:

Inguruaren Ezaguera 1

FITXA

UNITATEA

Animalien bizitza

®EVWr45r:;eHIp89a45r89a45t45¤ ÀeHIt89å *+o23sÑÖa45t45¤ ÀeTUsÑÖa67l89d45i89å 1

*+d89å

ΔbDEeTUs~òt:;Þ *+a45n45i45m89a67l45i:;eHIz ZVWi45zxya45r:;eNOå

*+d:;eJKl89a67kxyø. zvweHIn45t45zVWu45m:;eHIn89a45r:;eJKkVWi45> »i67kVWu<=s~òt:;eHI> *+d45¤

ÀeHIt89å ΔbDEeHIr:;Þ »m45i67h45i89å zVWi45zxya45r:;eNOå »j`aa45t:;eJKkxyø.

*+d45¤

Landareak

OpqsÑÖa45t45¤ ÀeTUsz{kvweHIm89å. Lxya45n89d89a45r:;eNOa67k

zVWu45r45t89o>?i45n89a45r:;eHI> *+a45r89a67bDEeHIr89å Δh89a45¤ *+d45i45r89å:

Δb>?i45zVWi45t45zvweJKkxyø Δh89a45¤ ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45t:;Þ:

Izen-abizenak: Data:

Inguruaren Ezaguera 1

FITXA

UNITATEA

ItukvweHIr45t45¤, »i89gàa45r45r45Δ ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤. ©Nñóa45r45r89a<=s~òt45Δ Δh89a45r89a89gjki45jàa67l:;Þ ÀeHIt89å *+o@ Ab>?i45p89a45r89oBCå, ÀeHIztukxya45t89a45z ÀeTUs~òt89a67l45i89å ÀeHIt89å Δh89a45n67kxya45r45i67k ÀeHIz *+d45u:;eHIn89å. ¬Opqr45n89oBCgàa67bDEÞ ΔbBCa45†, zxyo>?r45t45zVWΔ Δh89a45n67kxyå *+d45i45t45u:;eHIn89å, Δh89a45r89a89gjki45jàa67l:;eNOå, *+o@Ab>?i45p89a45r89oBCå ÀeHIt89å »p89o>?zxyo>?i45t<=s~òu89å. ¬Ulmgàa45zVWt45u45> ΔbBCa45† *+o>?r89o>?jàa67l:;eNOå ÀeHIt89å Δb>?i67b>?i45p89a45r89oBCå, *+a45t45zvweJKkxyø Δh89a45n67kvweJKkVWi45> ΔbBCa67kxya45r45r45i67k *+d89a67b>?i67l:;eHIn89å.

ItukvweHIr45t45¤ ÀeHIt89å »i89d89a45t45zVWΔ ÀeNOgjki89å (E) *+a67l89å *+g|}eHIzVWu45r45r89å (G¬) ©HêëeNOgàa45zVWt45Δ *+gjku45zVWt45i:;eJKk Δh:;eNOgàa45> ÀeNOgjki45t:;eHI> *+d45u45t:;Þ ..................... HêëeNOgàa45zVWt45Δ *+gjku45zVWt45i:;eJKk Δl45u45m89a67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ .......................... HêëeNOgàa45zVWt45i89a67k *+o@Ab>?i45p89a45r89oBCa67k *+d45i45r89å ............................... Nñóa45r45r89a<=s~òt45Δ *+gjku45zVWt45i:;eJKk ÀeHIztukxya45t89a67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ ........................ Nñóa45r45r89a<=s~òt45Δ *+gjku45zVWt45i:;eJKk Δh89a45n67kxya67k *+d45i45t45u45zVWt:;Þ ........................ Ulmgàa45zVWt45u45> *+gjku45zVWt45i:;eJKk »t45i45t45i89å Δh89a45r45t45zvweHI> *+d45u45t:;Þ ..................... Ulmgàa45zVWt45u45> *+gjku45zVWt45i:;eJKk »i67l:;eNOå *+d45u45t:;Þ ................................

Izen-abizenak:

Inguruaren Ezaguera 1

FITXA

UNITATEA

Ixyd89a45t45zVWΔ zVWu67h89a45i45t45zxyå, zVWu67h89a45i45xtukxyå ÀeNOd89ø ΔbDEeJKl89a45r45r89å *+d89a89gào@AkVWi89o>?> Δl:;eJKkVWu89a45>, ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤. © Lxya45n89d89a45r:;Þ »t45xVWi67kVWi89a67k. © Lxya45n89d89a45r:;Þ Δh89a45n89d45i89a67k. ZVWu45r45t89o>?i45> »m:;eJKh:;eNOå © Lxya45n89d89a45r:;Þ ÀeHIr45t89a45i45n89a67k. ZVWu45r45t89o>?i45> zxya67bBCa67l89å ÀeHIt89å Δb>?i89gjku45n89å Hñóa45i45n67bBCa45† zVWu45r45t89o>?i45> *+gàoBCgào>?® ÀeHIt89å *+gàoBCgào>?r45r89å 3

Ixyd89a45t45zVWΔ zvweHI® ÀeNOgjki45n89g`aø zvweHIn45u67kvweRSeHI>.

© Lxya45n89d89a45r:;Þ ΔbBCa45† zxya45i45n45t45zvweJKkxyø, ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45†, ÀeHIt89å *+d89a89g`aoDEeHI> »t89o@AkVWΔ ΔbBCa45t:;eNOa45> »j`aa45r45r45Δ ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45†. AVWn45i45m89a67l45i89å ΔbBCa45† zxya45i45n45t45zvweJKkxyø, ÀeHIm89a45> ΔbDEeJKh89a45® *+d45i45ztukVWi89o>?†. ¬Glma45i45n:;eHIr89å,

ÀeHIt89å ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45†. 39

UNITATEA

Izen-abizenak: Data:

Mñóa45r67kxya45t45¤ *+g`ao>?r45r45i45z *+a45n45i45m89a67l45i89a67k, ΔbDEeHIr89d:;eHIz Δl89a45n89d89a45r:;eNOa67k ÀeHIt89å Δh89o>?r45i45z »i45zxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89g`aa67bDEeNOa67k.

Mñóa45r45r89a45zVWt45¤ *+a45n45i45m89a67l45i89å Δh89a45u:;eJKk, ÀeHIt89å »i89d89a45t45zVWΔ Δh89a45i:;eHI> »i45zvweHIn89a67k: *+o>?r45n89oBCd45u45n89å ÀeHIt89å Δh89a45r89a89gjki45j`aa67l:;eNOå

Inguruaren Ezaguera 1

*+o>?r45n89oBCd45u45n89å ÀeHIt89å *+o@Ab>?i45p89a45r89oBCå

*+o>?r45n89oBCg`aa67bDEeNOå ÀeHIt89å »i45t<=sÑÖa<=s~òt89a45r45r89å

Izen-abizenak:

IVWn89gjku45r89a45t45¤ *+a45n45i45m89a67l45i89å *+o@Ab>?i45p89a45r89oBCa67k.

Ixyd89a45t45zVWΔ Ãs~òu<=s~òt45r89a45i89å, zVWu45r45t89o>?i45n89å, Δh89o23s~òt89oBCa67k ÀeHIt89å Δl89o>?r:;eNOå *+d89a89g`ao@AkVWi89o>?> Δl:;eJKkVWu89a45>.

OpqsÑÖa45t45¤ ÀeTUsÑÖa67l89d45i89å.

UNITATEA

Inguruaren Ezaguera 1

Lxya45n89d89a45r:;eRSeJKk »¤ , *+å , Δ¬ ÀeHIt89å *+å Δb>?i45zVWi45t45zvweJKkxyø ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45t:;Þ. M ÀeHIt89å Ãs ÀeHIz »i45zxya45> *+a45r45r:;eHI>, ÀeHIr45r:;eNOa67kVWzVWi89o>?n89a45t45zvweHI> *+d45u45t:;Þ. Lxya45n89d89a45r:;eNOa67k Ãs »j`aa45i89ø *+d45i45r89å. 41

UNITATEA

Izen-abizenak: Data:

Inguruaren Ezaguera 1

ZvweHI® *+g|}eHIr45t89a45t45zvweHI> zxya45i89ø »i45zxya67kVWΔ »m45i<=s~òt:;eHIr45i89o>?t<=s~ò¤ »p89o@Al45i45† Δh89o>?n45Δ? Lxya89gjku45n89d45u67kxyø *+d45i89o>?†!

IVWzxya67kVWi89a45r45Δ Δl89a89gjku45n45t45zvweJKkxyø, »i89d:;eHIn45t45i67fjki67kxya45t45¤ ÀeNOgjki45> ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45zVW¤. AVWu67kvweHIr89a45t45¤ ÀeHIt89å »m89a45r89g`ao>?t45¤. – IVWzxya67kVWΔ Δb>?i45zVWi89d45u45n89å / Δb>?i45zVWi89g`aa67bDEeNOå – AVWn45i45m89a67l45i89å / Δl89a45n89d89a45r:;eNOå *+d89å

*+d89å

»m89a45t45xVWi45n<=sÑÖa67l45t89oBCå *+d89å

UNITATEA

Izen-abizenak:

Inguruaren Ezaguera 1

IVWzxya67kVWi89a45r:;eHI> zvweHIi45> zxya45t45i89a45r45Δ ÀeHIr45r:;eHIp89a45r89a45t45¤ *+d45i89o>?zVW¤ »i89d:;eHIn45t45i67fjki67kxya45t45zvweJKkxyø? Ixyd89a45t45zVWΔ »i45zvweHIn89å ÀeHIt89å »m89a45r89g`ao>?t45¤ »m89a45r45r89a45ztukVWi89a45>.

– Blma89d89å »i67kVWu<=s~òt:;eHI> ÀeHIz *+d:;eHI> ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45ztukVWΔ Δh89o>?n:;eHIt89a45> »i45r45u89d45i67kxya45t45zvweHI> ÀeHIz *+d:;eHI> »i45zxya67kVWi89a45r:;eHI> zxya45t45Δ ΔbBCa45†. Nñóo@ Al89å *+d45¤ »i45zvweHIn89å ÀeHIt89å »n89o@Al89a67kxyoBCå *+d89å? IVWzvweHIn89å ÀeHIm89a45> ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤.

Upqs~òt:;Þ *+d45u45zVW¤ »i45zxya67kVWΔ »m45i<=s~òt:;eHIr45i89o>?t<=s~òu89å ÀeHIt89å *+a45r89g`aa45ztukVWΔ Δh89o>?n:;eHIt89a67kxyoBCå ΔbDEeHIr89d45i45n89a67k *+d45i45r:;eJKl89å? AVWu67kvweHIr89a45t45¤. ©Blma45Δ................... EVWz .................... – Axyd45i:;eHIr89a45zVWΔ *+d:;eTUsz{bDEeHIr89d45i45n45t89a<=s~òu45> ΔbBCa45† *+a45r89g`aa45ztukVWi89a45>.

ZvweHI® ΔbDEeJKh89a45® *+d45u45t:;Þ *+a45r89g`aa45ztukVWi:;eHIt89a67kxyø »i45zxya67kVWi:;eJKk Δb>?i45zVWi45t45zvweJKkxyø? IVWn89gjku45r89a45t45¤.

ZvweHI® »u<=s~òt:;Þ *+d45u45zVW¤ Δf`aa67l45t89å zxya45i89o@Al89å »i45zxya67kVWΔ »m45i<=s~òt:;eHIr45i89o>?t<=s~òu89a45r45Δ *+o>?n89d89ø ÀeNOg`ao>?t:;eJKkxyø? Ixyd89a45t45zVWΔ ÀeHIt89å »m89a45r45r89a45zVWt45¤. 43

PLANA

IKTIET

INTERNETEN INFORMAZIOA BILATU

3. FITXA

Interneten informazio asko dago eta, horregatik, bilatzaileak erabili behar ditugu interesatzen zaiguna aurkitzeko. Bilatzaileak tresna informatikoak dira, eta gako-hitzen bidez, Interneten informazioa aurkitzeko balio dute (testua, irudiak, bideoak).

ADI. Gako-hitzak bilatzailean idazten dira, hitz horiek duten informazioa (dokumentuak, irudiak, bideoak) bakarrik bila dezan. Adibidez, erlojuen motei buruzko informazioa bilatu nahi badugu, «erloju motak» gako-hitzak idatziko ditugu.

Zure adinean, komeni da pertsona helduekin egotea Internet behar duzun guztietan.

Google da bilatzaile ezagunenetako bat.

Nolakoa da bilatzaile bat?

Bilaketabarra. Gako-hitzak idazten diren lekua da, eta bilaketa hasteko botoia dago bertan.

Emaitzabarra. Aurkitutako informazioa ikusteko eta eskuratzeko. 44

Anaya Haritza Aukerabarra. Bilatu nahi den informazio mota aukeratzeko: irudiak, bideoak…

PLANA

IKTIET

INTERNETEN INFORMAZIOA BILATU

3. FITXA

Ez dut informazio guztia sinesten Interneten informazio faltsu edo oker asko dago. Informazio zaharra ere alda daiteke. Horregatik, informazioa bilatzean kontuan izan behar dugu informazio hori fidagarria den ala ez, hau da, sinets daitekeen ala ez.

Ohartarazi konfiantzazko pertsona heldu bati Interneten zerbait arraroa edo gaizki sentiarazten zaituena aurkitzen baduzu.

Informazio, testu edo irudi batzuk fidagarriagoak dira, konfiantzazko pertsonek, gaian adituak direnek edo zentro edo erakunde ofizialetan lan egiten dutenek egin dituztelako. Informazio interesgarria aukeratzen dut Gogoan izan Interneten informazio asko dagoela, eta, beraz, bilatzaileak erabiltzeaz gain, garrantzitsuena edo interesgarriena hautatu behar da.

Informazioa ondo aukeratzeko, zure adinerako egokiak diren edukietara sartzea komeni zaizu, eta informazioa nola laburtzen edo nabarmentzen den begiratzea. Begiratu nabarmendutako hitzak! Norena da Interneten dagoen informazioa? Interneten dauden ia testu, irudi edo bideo guztiak norbaitenak dira edo egile bat dute, eta erabiltzeko egileari baimena eskatu behar zaio. Gainera, informazio hori gure lanetan erabiltzen badugu, lan horiek nork egin dituen eta norenak diren aipatu behar dugu.

PLANA

IKT IET

IKTEKIN ARIKETAK EGIN

Data:

Izen-abizenak:

1 Zer bilatu nahiko zenuke Interneten? Idatzi erabiliko zenukeen gako-hitza.

2 Erreparatu irudiari eta imajinatu baleei buruzko bideo bat bilatu nahi

duzula. Ondoren, adierazi irudian gako-hitza idazteko bilaketa-barra, eta «Bideoak» aukera.

3 Zer esan nahi du informazio bat fidagarria dela? Aukeratu.

Kopia daitekeela. Sinesgarria dela, egiazkoa delako eta akatsik ez duelako. Egiazkoa dirudiela, baina ez da. 4 Zure ikastetxeko ikasle-kopuruari buruzko zein informazio iruditzen zaizu

fidagarriena? Aukeratu. Ikastetxeko zuzendaritzak 325 ikasle daudela dio. Ikaskide batek dio 30 edo 40 ikasle egongo direla. 46

3. FITXA

ERABILTZEN IKASI

Jr SCRATCH

ZER DA SCRATCHJr?

1. FITXA

Izen-abizenak:

ScratchJr gailu mugikorretarako aplikazioa edo programa informatikoak sortzeko aplikazioa da. Bereziki diseinatuta dago zure adineko 5-7 urteko haurrek erabil dezaten. Aplikazio horrekin bideo-jokoak sor daitezke, marraztu, istorio bizidunak sortu... Kontsultatu anayaharitza.es webgunean IKT-IET plana eta gogoratu nolakoak diren ScratchJr aplikaziorako erabil ditzakezun IKT makinak. Kontuan hartu gomendatutako IKT makina tableta dela. ScratchJr aplikazioaren ikonoa A!

ALTU

Zure adinarekin, ez zenuke aplikaziorik deskargatu beharko erabiltzen duzun gailu mugikorrean konfiantzazko pertsona heldu batek gainbegiratu gabe, hala nola irakasleek edo familiako norbaitek.

Marraztu ScratchJr aplikazioaren ikonoa.

2 Zenbat urte dituzu? Zure adina egokia al da ScratchJr erabiltzeko? Osatu

zure adinarekin eta gehiago edo gutxiago hitzekin; gero, aukeratu. urte ditut. – Bai, ScratchJr erabiltzeko adina daukat. – Ez, 7 urte baino

ditut, eta hobe dut Scratch

erabiltzea. – Ez, 5 urte baino

ditut, eta hobe da oraindik ScratchJr

ez erabiltzea edo lagunduko didan norbaitekin erabiltzea. 47

ERABILTZEN IKASI

SCRATCH

NOLA ERABILTZEN DA SCRATCHJr?

2. FITXA

Izen-abizenak:

Erabiltzeko, ukipen-pantaila ukitu behar da, eta… 1 ukituak eman edo sakatu blokeen, botoien... gainean, hautatzeko. eta arrastatu blokeak, puzzle bat balira bezala jartzeko. 2 ukitu bi hatzekin pantaila, zoom egiteko, hau da, ikusteko modua 3 ukitu handitzeko edo murrizteko.

1 Nola azalduko zenioke ScratchJr aplikazioaren funtzionamendua inoiz

erabili ez duen bati? Adibidez, zure aitonari. Azaldu. 2 Zergatik da tableta ScratchJr erabiltzeko gailurik onena? Aukeratu hitz

zuzena eta osatu azalpena. Tableta gailu

finko bat delako eta ScratchJr aplikazio bat delako. mugikor

ScratchJr gailuaren handia txikia 48

pantaila ukitzen erabiltzen delako, eta hobe da arratoia

izatea, ikustea eta ukitzea

zailagoa izan dadin. errazagoa

© GRUPO ANAYA, S.A., 2022 - C/ Juan Ignacio Luca de Tena, 15 - 28027 Madrid. Eskubide guztiak gordeta. Legeak lan honen edukia babestu eta espetxe-zigorrak edota isunak eta kalte-galeren ondoriozko kalteordainak ezartzen ditu honako hauentzat: edozein literatura-lan, artelan zein zientzia-lan, edo horren eraldaketa, interpretazioa edo gauzapena (edozein euskarritan finkatuta edo edozein eratan komunikatuta), oso-osorik edo zati batean, baimenik gabe erreproduzitu, plagiatu, banatu edo komunikatzen dutenentzat.