8
Sosialurin
Fríggjadagur 10. september 2021 · Nr. 47
Blogga:
Tá eg sjálv gleið í bananskalinum Eftir Brynhild Thomsen
tockphoto.co Mynd: © Bigs
m
– Altso, vilt tú hava meg at stinga dóttir tína seks ferðir heldur enn tvær?! Læknin í innikleimdu lokalun um á Amagerbrogade hugdi at mær við troyttum brá og síðum eygna lokum. Brillurnar darlaðu niðri á nasatippinum, og eg helt, at hon sá slitin út. Næstan líka slitin sum eg sjálv. – Ja, nikkaði eg við pinkuni á knænum. – Jamen, hví í himmalsins navni vilt tú tað?, spurdi hon vantrúgvin. Ja, hví í himmalsins navni vildi eg heldur hava mína fyrstføddu at verða prikaða seks ferðir heldur enn tvær ferðir? Jú, í fyrsta lagi var eg so rúsað av almóðirligum hormonum, at eg helt meg og ongan annan kunna verja hana móti heimsins óndsku. Og í øðrum lagi hevði eg sæð eina sam røðu við ein granskara, sum segði seg hava staðfest, at MFRkoppsetingin elvdi til autismu. Gamaní hevði eg síðani eisini lisið, at talan var um ein falsara, og at granskingarúrslitini vóru øll somul aftur víst, so koppsetast skuldi dóttirin. Men var ein annar hvítur kittil trinin fram og sagt, at hansara børn bara fingu MFR, um hon ikki var givin í einum, men í trimum, og við nóg drúgvari tíð ímillum. Og so vildi eg eisini tað. Fyri at binda um heilan fingur ella okkurt. Og eftirsum MFR skuldi gevast tvær ferðir, ja, so vóru tað seks prik, sum eg júst hevði biðið læknan um at geva dóttur mínari, ið einki ilt skuldi uppliva, stóð tað til mín.
Læknin segði bart út, at eg var ør, men orkaði ikki at roksa við meg – bíðirúmið var fult av øðrum tvørligum kundum – og bílegði so óblandað meslinga-, fárasjúku- og reyðlingakoppsetingarevni frá Statens Serum Institut og bað okkum koma aftur. Dóttirin fekk tvey prik av meslingaevni, áðrenn hormonrús urin var runnin so mikið av mær, at eg bað læknan gera tað, sum hon hevði skil fyri og meinti var rætt, og gentan fekk ein dupultan og annars øll onnur prik, sum hoyrdu til. Eg havi altíð verið foy um hetta, tí eg hevði einki sum helst vitborið at hava hetta í. Bara hýsterí og eina býttisliga fatan av, at eg visti, tó at eg einki sum helst visti. Og eg gjørdi aftur mistak, tá eg sum redak tør ur í útvarpinum mong ár seinni hevði ábyrgdina av dekninginum av HPV-koppseting um. Hóast talan var um eina fantastiska koppseting, sum kundi forða fyri ræðuligari krabbasjúku í lívmóðirhálsinum, og sum breið vísindalig konsensus var um, ja, so fingu anekdotur um gentur, sum høvdu fingið hjáárin av kopp setingini, dekningin at fara av spor in um. Vit mæltu ikki frá kopp seting, og mínar gentur fingu eisini HPV-koppseting, men í útvarpinum dekkaðu vit anekdoturnar ábyrgdarleyst. Sum vóru tær av leiðing av koppsetingini, uttan at nakað prógv var fyri tí. Vit søgdu ikki, at prógv var fyri tí, men dekningurin í sjálvum sær gav eina fatan av, at so var. Tað hendi á mínari vakt, tað fekk avleiðingar fyri undirtøkuna av koppsetingini,
Mynd: (c) freerangestock.com
og tað vil eg biða um umbering fyri. Eg eri gliðin mangar aðrar ferðir í banan skalinum. Mín diabetes lækni noyddist eitt nokkso drúgt tíðarskeið at brúka tíð frá øðrum sjúkling um uppá at kjakast við meg um statinir, tí eg hevði lisið
okkurt býtt á netinum. At enda lurtaði eg eftir hansara góðu argumentum. Og eg havi eisini trýst á “del” á facebook, tá eg sá eina mynd av eini ovur stórari rottu í Birmingham, sum kom krúpandi upp úr kloakk
ini har. Eg slettaði hana við reyðum oyrum, tá ein fb-vinur fluks skrivaði: – Hví í himmalsins navni leggur tú eina falsmynd út, Brynhild?! Eg má ansa nógv betur eftir bananskølum.
FAKTAKANNING GER MUN Falskunnig ger, at nógv fólk trúgva uppá ymiskt, sum ikki passar. Nýggj gransking vísir, at tað hjálpir at gera faktakanningar, har víst verður á, hvat er rætt. Granskingin, sum tveir amerikanskir granskarar
hava gjørt í fýra sera ólíkum londum: Argentina, Nigeria, Suður Afrika og Stóra bret landi, er al mannakunng jørd í tíðarritinum PNAS. Her verður víst á, hvussu fakta kanningar kunnu gera, at fólk trúgva minni uppá falskunning.
Fleiri lond hava felagsskapir, sum kanna, um talan er um fals tíðindi, og almannakunngera úrslit á heimasíðum. Í Noregi finst miðil in Faktisk.no og í Danmark Tjekdet. dk Kelda: ung.forskning.no
