Gozden #7

OCAK / HAZİRAN 2018

Ö Z E L Ç A Ğ I N G Ö Z H A S TA N E S İ ’ N İ N A LT I AY L I K S Ü R E L İ YAY I N I D I R . S AY I 7

Zaman avramı K HER AÇIDAN

RÖ POR TAJ

GEÇMİŞLE GELECEĞİ BAĞLAYAN BİR KENT EMEKÇİSİ

MURAT KARASALİHOĞLU

44

ÇOK YÖNLÜ BİR ADLİ PSİKOLOG

DENİZ ENÜL

BRİSA MÜZE’NİN ANA TEMASI YOLCULUK 56

AYLİN ERDİL

62

BULANIK MI GÖRÜYORSUNUZ? Siz de astigmatı olan %47’den biri olabilirsiniz.

Gözünüze uygun olarak tasarlanmış kontakt lenslerle farkı yakalayın.

YENİ GÜNLÜK LENS

Hayatı

TM

DEĞİŞTİREN KONTAKT LENSLER

YENİ

Beklemeyin. ÜCRETSİZ† bir ACUVUE® DENEME Kontakt Lensi için göz doktorunuza muayene olun. Stabil ve net görme deneyimini yaşayın.

ASTİGMATLILAR İÇİN ACUVUE® KONTAKT LENSLER. Net ve stabil görmeniz için tasarlandı..

Tüm ACUVUE® Marka Kontakt Lensler, zararlı UV radyasyonunun göze ve korneaya geçmesine karşı korunmada yardımcı UV blokajına sahiptir. UV emici kontakt lensler, gözü veya çevresindeki alanları tamamen kapatmadıkları için, UV bloke edici güneş gözlüklerinin yerini ALAMAZLAR. Göz doktorunuzun önerdiği UV-emici güneş gözlüklerinizi kullanmaya devam etmeniz gerekir. † Profesyonel göz muayenesi ve lens takılması için sizden ücret talep edilebilir. 18+ Kişi başına bir deneme. Ş & K’nın tamamı için Acuvue.com sayfasına bakın. Sadece kampanyaya katılan optikçilerde geçerlidir.

ACUVUE® ve Hayatı™ Değiştiren Kontakt Lensler Johnson & Johnson Sıhhi Malzeme Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’nin ticari markalarıdır. © Johnson & Johnson Sıhhi Malzeme Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi 2017.

Zaman Kavramı...

Merhaba değerli “Gözden” okurları…

07 Özel Çağın Göz Hastanesi adına İmtiyaz Sahibi Kürşat Çağın Yayın Direktörü İpek Kandemir Hastane Temsilcisi Feyza Dalyanoğlu Kreatif Ajans Dora Kreatif www.dorakreatif.com Yayın Yönetmeni Oya İşeri Gever Görsel Yönetmen Sedat Gever

Ciğerlerimizin ilk kez oksijenle buluştuğu o acılı andan itibaren birey için saat işlemeye başlıyor. Zaman kavramı ile bu ilk tanışma bilinçli olmasa bile bir zorunluluk. O andan sonra her şey zamanla ölçülmeye başlıyor. Yatma saati, kalkma saati, yemek zamanı, okul saati, ders saati, doğum günü, işe başlama zamanı, evlilik yıldönümü, anneler günü, sevgililer günü.. diye uzayıp giden bir liste. Hepsi zamana gebe. Biz de bu sayımızda “Zaman Kavramı” üzerinde durarak ufak bilgi notlarıyla zaman fikrinin nasıl geliştiğini, bu kavram oluşurken hangi bilimsel gelişmelerin olduğunu sizlere aktarmak istedik. İlginizi çekeceğini düşündüğüm kapak konumuza mutlaka bir göz atın.

Yeni sayımız her zaman olduğu gibi önemli konular, ses getirici röportajlar, dikkat çekici görseller ve göz ardı etmemeniz gereken doktor tavsiyelerinden oluşuyor.

Göz hastalıklarıyla ilgili kaleme alınan makalelerimiz ilginizi çekecek ve belki de hiç bilmediğiniz bir kusuru veya rahatsızlığı fark edeceksiniz.

Kanser hastalığının ne olduğuna dair dergimizde yer alan makale ise günümüz koşullarında erken teşhisin ne kadar önemli olduğunu hatırlatması, hastalığın tanınması açısından çok değerli.

Dergiyi yayına hazırlayan ekibimiz, bu sayımızda üç farklı konukla röportajlar gerçekleştirdi. Bir tarih sohbeti, sanatçı kimliğiyle de tanınan bir psikologla olan röportaj, ve Brisa Müzesi röportajı ilginizi çekecek.

Meraklılarının radarına gireceğini düşündüğüm 13 farklı konu göz alıcı görseller eşliğinde siz değerli “Gözden” takipçilerine sunuluyor.

Tabii ki her sayıda vazgeçilmezimiz olan Kocaeli kentinin kültür sanat gündemine dair çeşitli bilgi ve öneriler açıklayıcı bir şekilde değerlendirmenize bırakılıyor.

Mutluluğun adresinin gözde ve midede olduğunu düşünenleri bu sayımızda da unutmadık. Farklı kültürlerin farklı yemeklerini dergi yapraklarına taşıyarak mutluluğunuza bir katkıda biz yapmak istedik. Şimdiden iyi okumalar.

Kürşat ÇAĞIN

Metin Yazarları Ela Korgan Merve Iskır Murat Dalman Arda İşeri Kapak Fotoğrafı Kemal Kaya 1

07

v

B

U

S

A Y

I

D A

K U R U M S A L

32

Her Açıdan

Zaman Kavramı

04 06 19

“Çağın” Göz Hastanesi Kurum Etkinlikleri Hasta Görüşleri

S A Ğ L I K

12 16 20 26 28

M A K A L E L E R İ

Femtolazer Katarakt Cerrahisi Op.Dr. Kürşat Çağın Sarı Nokta Hastalığı Op.Dr. Erkan Tırak Göz Cerrahisinde Sedasyon Doç.Dr. Hale Borazan Kanser Nedir?

Uzm.Dr. Yüksel Özkan Nasıl Özgüven Kazanılır?

Uzm.Dr. Uğur Zeren

R Ö P O R T A J

2

44

Geçmişle Geleceği Bağlayan Bir Kent Emekçisi Murat Karasalihoğlu

56

Çok Yönlü Bir Adli Psikolog Deniz Enül

62

Brisa Müze’nin Ana Teması Yolculuk Aylin Erdil

O CAK - HA Z İ R A N 2 0 1 8 • Y IL 4 • S AY I 7 Ö Z E L Ç A Ğ I N G Ö Z H A S TA N E S İ ’ N İ N ALT I AY L I K S Ü R E L İ YAY I N I D I R .

M E R A K L I S I N A

68 72 74 78 82 85 86 88 90 96 102 110 114

Otomobil Markalarının Model Evrimi Doğru Karar İçin Doğru Zaman Teknoloji Haberleri Sizce 1000 Yıl Sonra Dünya Nasıl Bir Yer Olur?

Aslında Kaç Yaşındasınız?

Günde Kaç Saatimizi Kör Olarak Geçiriyoruz?

Neden Yaşlanırız?

Pomodoro ile Zamanı Yönetin

G U R M E

100 106

Firdevs'in Mutfağı: Portakallı Haşhaşlı Islak Kek Baharatların Cazibesiyle Hint Mutfağı...

K Ü L T Ü R - S A N A T

118 120 124 126

Sezonun Tiyatro Oyunları Sezonun Beklenen Filmleri Yeni Çıkan Müzik Albümleri Kitap Önerileri

Müzelerimizde Tarihsel Bir Yolculuğa Var mısınız?

Kimler Geldi Kimler Geçti Kadın Modasında Takvimleri Geri Sardık Doğayla Yoğrulan Hayatlar Zamanı Eğlenceli ve Değerli Kılacak Uğraşlar

3

“ÇAĞIN” GÖZ HASTANESİ

4

1989 yılından bu yana, kaliteli hizmetin adresi olan ve hasta memnuniyetini her daim koruyan Çağın Göz Hastanesi, ilkeli ve deneyimli kadrosuyla Türkiye’nin en önemli sağlık kuruluşlarından biri olarak adından söz ettirmeye devam ediyor.

Son yıllarda gelişen sağlık turizminin önemli duraklarından biri haline de gelen Çağın Göz Hastanesi, yurt dışından tedavi amacıyla gelen misafirlerini en iyi şekilde ağırlayarak, dünyanın farklı yerlerinden rağbet gören bir kurum olmanın haklı gururunu yaşıyor.

Marmara Bölgesi ve ağırlıklı olarak Kocaeli’de en çok tercih edilen sağlık kuruluşlarından Çağın Göz Hastanesi, sağlık alanındaki gelişmeleri yakından takip ederek hasta memnuniyetini de arttırıyor.

Sağlık alanındaki hizmetlerine ek olarak, sosyal sorumluluk projelerine de büyük önem veren Çağın Göz Hastanesi, fotoğraf yarışması ve kitap kampanyaları da düzenliyor. Bunun yanı sıra gerek sağlık gerekse hayata dair birçok makale, inceleme ve değerlendirmenin yer aldığı “Gözden” dergisi ile kurumsal yayıncılığa farklı bir anlayış getirirken, sosyal medya hesapları aracılığı ile de halkımızı göz sağlığı hakkında bilinçlendirmeye ve bilgilendirmeye devam ediyor.

7 göz hekimi, 1 iç hastalıkları uzmanı ve deneyimli personelinin görev yaptığı 26 yatak kapasiteli ve 4 bin m2’lik bir alanda kurulu binasında hizmet veren kurum, ileri teknoloji medikal ekipman kullanımını da iş hedeflerinin en üstüne koyuyor.

Vitrektomi, oküloplasti, şaşılık, katarakt ve diğer tüm göz hastalıklarının tedavisini, biri Excimer Lazer olmak üzere toplam 3 ameliyathanesinde başarılı cerrahi müdahalelerle gerçekleştiriyor.

İnternet Sitemizi Ziyaret Edin

Kısacası Çağın Göz Hastanesi, “çağın” sağlık kurumu olma hedefine ulaşmanın gururunu yaşıyor...

5

etkinlik

KOCAELİ VALİMİZ HÜSEYİN AKSOY, KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BAŞKAN DANIŞMANIMIZ GÜLTEKİN GÖRÜM VE ÇAĞIN GÖZ HASTANESİ KURUCUSU OP.DR. KÜRŞAT ÇAĞIN, 1.LİK ÖDÜLÜNÜ ALAN ALİ ACAR, 2.LİK ÖDÜLÜNÜ ALAN MEHMET HAKKI ÇILGIN VE MANSİYON ÖDÜLÜ ALAN ABDURRAHMAN ÇETİN İLE BİRLİKTE

ÇAĞIN GÖZ HASTANESİ KURUCUSU OP.DR.KÜRŞAT ÇAĞIN'IN AÇILIŞ KONUŞMASI

6 .

U L U S A L

KOCAELİ VALİMİZ HÜSEYİN AKSOY, “MOR DUVAR” ADLI ESERİYLE 1.CİLİĞE HAK KAZANAN ALİ ACAR'A ÖDÜLÜNÜ TAKDİM EDERKEN

F O T O Ğ R A F

Y A R I Ş M A S I

ÇAĞIN GÖZ HASTANESİ’NİN “GÖZ ALABİLDİĞİNE MOR” FOTOĞRAF YARIŞMASI SANAT SEVERLERLE BULUŞTU 6

SOLDAN SAĞA 1.LİK ÖDÜLÜ ALİ ACAR, KASTAMONU 2.LİK ÖDÜLÜ MEHMET HAKKI ÇILGIN, İZMİR 3.LÜK ÖDÜLÜ EYLEM AKINCI, İSTANBUL

Göz sağlığı alanındaki başarılarının yanı sıra sanata verdiği destekle de bilinen Çağın Göz Hastanesi, ülkemizin sanat iklimine katkıda bulunmak ve fotoğraf sanatını sevdirmek adına başlattığı fotoğraf yarışmalarının bu yıl 6.sını düzenledi. Her sene yeni temayla fotoğraf sanatçılarına yaratıcılıklarını yansıtacak bir mecra sunan yarışmanın ödül töreni Çağın Göz Hastanesi’nde gerçekleşti. Dereceye giren ve sergilenmeye hak kazanan eserler yıl boyunca ilimizin çeşitli seçkin mekânlarında sergilenecek.

Dal hastanesi olarak Türkiye ve Kocaeli’nin sayılı markalarından biri olan Çağın Göz Hastanesi, alanındaki başarılarının yanı sıra sanata verdiği destekle de takdir topluyor.

Bu doğrultuda 2012 yılından bu yana düzenlediği “Göz Alabildiğine…” başlıklı fotoğraf yarışmaları bu yıl “Mor” temasıyla gerçekleştirildi.

Fotoğraf sanatını sevdirmek, fotoğraf sanatçılarına yaratıcılıklarını yansıtabildiği ve eserlerinin değer gördüğü kaliteli bir mecra sunarken, bu eserleri sanatsever halkımızla buluşturmak gibi hedeflerle başlatılan yarışmanın ödül töreni Çağın Göz Hastanesi’nde gerçekleşti.

Fotoğraf sanatçılarının yakından takip ettiği yarışmaya katılım yüksek Ülke çapında fotoğraf sanatçılarının yakından takip ettiği “Göz Alabildiğine…” serisinde bu yılki tema olan “mor” rengin estetik formla deklanşöre yansıdığı fotoğraf yarışmasına farklı illerden 1.293 sanatçı, 4.123 eseriyle katılım gösterdi.

Seçim aşamasında jürinin oldukça zorlandığı yarışmada 6 eser ödüle, 40 eser ise sergilenmeye hak kazandı. Abdurrahman Çetin, Ali Altın ve Kadir Tezel mansiyon ödülüne layık görülürken, yarışmanın kazananları arasında büyük bir rekabet vardı. Yarışmada 3.’lük “Mor Bakış” eseriyle Eylem Akıncı’nın, 2.’lik “Yolculuk” eseriyle Hakkı Çılgın’ın, 1.lik ödülü ise “Mor Duvar” eseriyle Ali Acar’ın oldu.

“Amacımız, ülkemizin sanat iklimine katkıda bulunmak” Dereceye giren yarışmacılara ödüllerini sunmak ve eserleri sergilemeye açmak üzere düzenlenen ödül törenine sanatseverlerin ilgisi yoğundu. Çağın Göz Hastanesi’nin kurucusu ve yarışmanın fikir babası Op.Dr. Kürşat Çağın yaptığı açılış konuşmasında, Kocaeli’de böyle bir organizasyona öncülük etmekten ve sanat severleri bir araya getirmekten mutluluk duyduğunu söyledi ve ekledi: “Dünyamızı algılamamızı sağlayan sağlıklı gözlerin önemine dikkat çekecek sanatsal bir etkinlik düzenlemek istemiştik. Bu hedefle çeşitli renk temalarıyla hayata geçirdiğimiz fotoğraf yarışmalarının bu yıl 6.sını düzenliyoruz. Ülkemizin dört bir

yanından binin üzerinde sanatçının katıldığı yarışma oldukça çekişmeliydi. Bu süreci özel ve anlamlı kılan tüm sanatçı ve jüri üyelerimizin yanı sıra 6 yıldır bizlerden desteklerini esirgemeyen Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu ve Kocaeli Fotoğraf Sanatı Derneği’ne teşekkürlerimizi sunarız.”

Her sene yeni temalarla fotoğrafçılara kaliteli bir mecra sunarak fotoğraf sanatına yeni ufuklar kazandırmayı hedeflediklerini belirten Çağın, bu yıl da amaçlarına ulaştıklarını belirtti. Dereceye giren ve sergilenmeye hak kazanan eserlerin yıl boyunca ilimizin çeşitli seçkin mekânlarında sergileneceği bilgisini de veren Çağın, halkımızı bu sergilere davet etti.

7

etkinlik

4.

Videoyu İzleyin

ÇAĞIN GÖZ HASTANESİ

TREKKING TURU

Doğa sevgisi ve kurum içindeki dostluk ortamını pekiştirmek için Çağın Göz Hastanesi olarak bu yıl 4.sünü gerçekleştirdiğimiz Trekking Turu’nda yine müthiş eğlendik.

Hastanemiz doktorlarından Dr. Levent Tahsin Özdöker önderliğinde yapılan tura çalışanlarımız ve ailelerinden oluşan büyük bir grup katıldı.

Aksığın Köyü Deresi’nden başlayan yürüyüş boyunca dere tepe demeden doğanın keyfini çıkaran grup, macera dolu ve eğlenceli anılarla hatırlanacak bir gün daha geçirdi.

8

PINAR AYDIN O’DWYER ILE

“ SANATIN MUAYENESI”

Göz hekimi Prof. Dr. Pınar Aydın O’Dwyer, “Sanatın Muayenesi” konulu sunumuyla İzmitli sanatsever hekimlerle buluştu.

Hekim olmasının yanı sıra çok yönlü bir sanatsever de olan Aydın; resim, müzik, bale, tiyatro gibi alanlarda verilen eserlerin yorumlanma süreçleriyle ilgili ufuk açıcı bilgiler paylaştı. Çağın Göz Hastanesi tarafından Ramada Plaza’da dün gerçekleştirilen sunuma katılan sanatseverler, bir hekimin analiz yeteneği ve sanatın imgelerle dolu dünyasının harmanlanmasından doğan müthiş bir sunum izleme şansına sahip oldular.

Videoyu İzleyin

9

etkinlik

ÇAĞIN GÖZ HASTANESİ

KÜLTÜR OKULLARI KIŞ ŞENLIĞI’NDEYDI Özel Bilgili Kültür Okulları’nın bu sene 3.sünü düzenlediği Kış Şenliği 9 Aralık Cumartesi günü gerçekleşti.

Başiskele’de kurulduğu günden bu yana önemli başarılara imza atan Özel Bilgili Kültür Okulları’nın sosyal sorumluluk projesi kapsamında düzenlediği Kış Şenliği renkli görüntülere sahne olurken, Çağın Göz Hastanesi de şenlikte yerini aldı.

10 kurumsal firma ile 45 öğrenci ve velinin ürünlerini satışa sunduğu standların gelirinin tamamı Down Sendromluları Derneği’ne bağışlandı.

10

SİNEMA GECELERİMİZ DEVAM EDİYOR Yoğun iş temposundan sıyrılıp keyifli vakit geçirmek için düzenlediğimiz “Sinema Geceleri”nde yine keyifli filmler izledik.

Kolonya Cumhuriyeti 31 EKIM 2017 YAPIMI: 2017 TÜR: KOMEDI YÖNETMEN: MURAT KEPEZ OYUNCULAR: ÇAĞLAR ÇORUMLU, BÜŞRA PEKİN, ERSİN KORKUT, UĞUR BİLGİN, MAHİR İPEK

Küçük bir kasabanın belediye başkanlığını, olmayacak vaatler sayesinde kazanan Peker Mengen (Çağlar Çorumlu) için icraat zamanı gelmiştir. İlk iş, söz verdiği üzere başbakanı oraya getirmek üzere harekete geçer. Ancak başbakana yapılan tantanalı karşılama töreni sırasında beklenmedik olaylar yaşanır ve belde bağımsız bir ülke haline gelir. Üstelik Amerika ile savaşa girmişlerdir. Peker, eşi Mualla (Büşra Pekin) ve danışmanlarıyla birlikte Amerika’yla baş etmeye çalışırken sıfırdan bir ülke kurmanın hiç de kolay olmadığını anlayacaktır.

Sihirbazlar Çetesi 05 ARALIK 2017 ORİJINAL ADI: NOW YOU SEE ME YAPIMI: 2013 - ABD, FRANSA TÜR: SUÇ, GIZEM, GERILIM YÖNETMEN: LOUIS LETERRIER OYUNCULAR: JESSE EISENBERG, MORGAN FREEMAN, MARK RUFFALO, WOODY HARRELSON, DAVE FRANCO

Film, karizmatik bir illüzyonistin liderliğini yaptığı sihirbazlar grubu “Four Horsemen” ekibinin başından geçenleri konu alıyor. Filmde gösteri yaptıkları sırada banka soyabilen dünyanın en iyi sihirbazlarından oluşan bir grubun, peşine takılan FBI ile olan heyecanlı macerası işleniyor. Ekip, üstün sihir marifetlerini sadece sahne gösterileri için değil, soygun yaptıkları bankaların sistemlerine erişmek ve izleyicilerini soymak için de kullanıyor.

11

sağlık

FEMTOLAZER KATARAKT CERRAHİSİ

Katarakt ameliyatları dünyada en çok yapılan cerrahi işlemlerden biridir. Dünyada her yıl ortalama 20 milyon katarakt ameliyatı yapılmakta ve bu sayı her geçen yıl artmaktadır. Toplum sağlığını yakından ilgilendiren bu hastalığın tedavisinde hastaya mükemmel görsel sonuç, çabuk iyileşme ve emniyetli bir cerrahi sunmanın önemi tartışılamaz.

OP.DR. KÜRŞAT ÇAĞIN GÖZ HASTALIKLARI UZMANI

Femtosaniye lazer yardımlı katarakt cerrahisi, katarakt ameliyatlarında uygulanan devrimsel nitelikte bir gelişme. Dolayısıyla bu teknolojinin işleyişi, operasyon süreci ve avantajlarına dikkat çekmek istedim.

Femtosaniye Lazer Teknolojisi Femtosaniye lazer cihazları iki temel üniteden oluşmaktadır.

Bunlar; matlaşmış lensin (katarakt) görüntüsünü oluşturmakta yardımcı olan spectral-domain Optical Coherence Tomography (OCT) ve cerrahi işlemi gerçekleştiren lazer ünitesidir.

OCT yardımıyla yapılacak kesinin derinliği hesaplanır. Lazer ünitesinde kullanılan femtosaniye lazer teknolojisi 1053 nm (kısa kızılötesi) neodmiyum-glass enerjisinden yararlanır. Femtosaniye lazerin en önemli özelliği lazer enerjisinin ateşlenme hızıdır. Doku üzerine yaklaşık 3 mikron çapında odaklanan ultrashort pulses (çok kısa atımlar 12

10-15 seconds) hedefin etrafındaki dokularda hasar oluşturmaksızın işlemin gerçekleşmesini sağlar.

Doku tarafından absorbe edilen femtosaniye lazer enerjisinin oluşturduğu serbest elektronlar ve iyonize moleküller içeren plazma hızla genişleyerek hava kabarcıkları oluşturur. Oluşan hava kabarcıklarının gücü ile dokuda ayrışma meydana gelir. Işınsal yıkım olarak bilinen bu yöntem lazer enerjisinin mekanik enerjisine dönüşümüdür. Bu yolla kornea yüzeyinde, matlaşmış lens yüzeyinde ve lensin katmanları üzerinde katarakt ameliyatları esnasında mekanik yolla yapılan tüm işlemler el değmeden yapılmış olur.

Şekil 1 A: Doku katmanlarına odaklanmış lazer ışını B: Oluşan hava kabarcıkları C: Genişleyen hava kabarcıkları

Şekil 2 A: Dokunun ayrılması B: Oluşan hava kabarcığı C: Oluşan hava kabarcığının dokuyu ayırması

Femtosaniye Lazer Aşamaları Planlama aşamasında; kornea kalınlığı, ameliyat esnasında yapılacak kesilerin genişliği, uzunluğu ve lokasyonu, varsa astigmatizmanın giderilmesi için yapılacak kesilerin (Arcuate Incision) genişliği, derinliği ve lokasyonuna

ilişkin hasta bilgileri, matlaşmış lens üzerinde oluşturulacak cep açıklığının (kapsüloreksis) çapı, matlaşmış lensin hangi şekilde ve kaç parçaya ayrılmak istendiği gibi bilgiler cihazdaki bir yazılım yardımıyla kaydedilir.

Femtosaniye lazer yardımlı katarakt cerrahisi, katarakt ameliyatlarında uygulanan devrimsel nitelikte bir gelişme.

Şekil 3: OCT yardımıyla ameliyat planlaması Operasyon safhasında ise, hastanın gözüne yüzeysel anestezi sağlamak amacıyla 5 dakika arayla iki kez anestetik damla damlatılır.

Hastanın gözünün görüntülenmesi ve sabitlenmesi için içi sıvı dolu bir kadehcik yardımıyla vakum yapılır.

Hasta bu işlem esnasında hiçbir ağrı hissetmez. Daha sonra 50-60 saniyede tüm kesiler ve matlaşmış lensin parçalanması işlemi tamamlanır.

Son aşama ise kalan matlaşmış lens partiküllerinin aspire edilmesi ve yeni göz içi lensinin yerleştirilmesidir.

Femtosaniye Lazer Operasyonunun Avantajları

FEMTOSANİYE LAZER CİHAZLARI İKİ TEMEL ÜNİTEDEN OLUŞMAKTADIR. BUNLAR; MATLAŞMIŞ LENSİN (KATARAKT) GÖRÜNTÜSÜNÜ OLUŞTURMAKTA YARDIMCI OLAN SPECTRALDOMAIN OPTICAL COHERENCE TOMOGRAPHY (OCT) VE CERRAHİ İŞLEMİ GERÇEKLEŞTİREN LAZER ÜNİTESİDİR.

Kornea yüzeyindeki tüm kesiler elle yapılan kesilere göre çok daha düzgün ve planlandığı şekildedir. Çok deneyimli cerrahlar bile tüm ameliyatlarında aynı standartta kesi yapamazlar.

Yeni göz içi lensinin yerleştirileceği cep açıklığının çapı ve düzgün daire görüntüsü femtosaniye lazerle kusursuz olarak oluşturulur. Bu ameliyat sonrası görsel kalite için çok önemlidir. Yine hiçbir cerrah eliyle bu kadar düzgün ve istenilen çapta bir dairesel açıklık oluşturamaz.

Matlaşmış lensin parçalanması esnasında manuel yöntemde daha fazla ultrason enerjisi gereksinimi kornea endotelinde hücre kaybına sebep olmakta ve ameliyat sonrası oluşan ödem iyileşme sürecini uzatır. Oysa ki Femtosaniye Lazer teknolojisinde korneadaki kesiler daha iyi kapanır ve daha çabuk iyileşir. Bu da ameliyat sonrası enfeksiyon riskini azaltır.

Kısa sürede sağlanan iyileşmeyle hasta normal yaşamına daha çabuk dönebilir.

13

sağlık

OP.DR. ERKAN TIRAK GÖZ HASTALIKLARI UZMANI

SARI NOKTA HASTALIĞI Makula (sarı nokta), merkezi ve keskin görmeden sorumlu retinanın ortasında bulunan bir alandır. Makula, içinde mevcut olan özel pigment maddeleri sebebiyle sarı nokta adını alır. Gözümüzün görmesini sağlayan ışık makulada odaklanır.

Sarı nokta hastalığı olarak bilinen Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (YBMD) hastalığı, keskin görmeyi sağlayan fotoreseptör hücrelerinin ilerleyici ve kalıcı hasarıyla gelişen iki gözü de etkileyen bir hastalıktır.

Sarı nokta hastalığının iki tipi vardır. Bunlar yaş ve kuru tiplerdir.

Hastaların yaklaşık yüzde 80’i gibi büyük çoğunluğunda kuru, diğer adıyla atrofik tip bulunsa da görme kaybından en çok yaş, diğer adıyla eksüdatif tip sorumludur.

Kuru tipte görmenin azalması yıllar içinde gelişir ve düşük

16

seviyelere geriler. Yaş tipte ise ani görme kayıpları görülür. Kuru tipte olanlar da bazen yeni damarların gelişmesiyle birlikte yaş tipe dönebilir.

Yaş tipte oluşan yeni damarlar, sarı noktaya kanama ve sıvı kaçağı yapacak şekilde kırılgandır.

SARI NOKTA HASTALIĞI; YILLAR IÇINDE MAKULA YAPISININ BOZULMASI NEDENIYLE, BAKILAN YERIN ORTASINDA LEKELI BULANIK EĞRI KIRIK KIRIK GÖRME GIBI ŞIKAYETLERLE BAŞLAR. HASTALIK BAZEN BIR GÖZÜ DAHA AZ ETKILEDIĞI IÇIN GÖRME KAYBI ILERI SEVIYELERE ULAŞANA KADAR HASTA TARAFINDAN FARK EDILEMEYEBILIR.

Sarı nokta hastalığı nasıl oluşur?

Sarı nokta hastalığı; yıllar içinde makula yapısının bozulması nedeniyle, bakılan yerin ortasında lekeli bulanık eğri kırık kırık görme gibi şikayetlerle başlar. Hastalık bazen bir gözü daha az etkilediği için görme kaybı ileri seviyelere ulaşana kadar hasta tarafından fark edilemeyebilir. Eğer her iki gözde hastalık varsa görme problemleri daha çabuk fark edilir.

Birinci derece yakın akrabalarında YBMD olanlar, sigara içenler, yüksek tansiyon, kolesterol yüksekliği ve şeker hastalığı gibi kalp damar hastalığı olanlar, katarakt ameliyatı geçirmiş olanlar YBMD hastalığı açısından yüksek riskli grupta oldukları için daha erken yaşta ve daha sık kontrol edilmelidirler. Kadınlar erkeklerden daha fazla risk altındadırlar.

Erken teşhiste başarı şansı yükseliyor Erken tanısıyla görme hasarının en az seviyede korumanın mümkün olabildiği sarı nokta hastalığında 60 yaş üzeri herkesin kontrol edilmesi gerekir. YBMD hastalığı tanısı olanlar herhangi bir şikâyeti olmasa dahi en az 6 ayda bir düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Bu hastalara evde kendilerini kontrol etmeleri için Amsler Grid Testi adı verilen kareli kâğıt verilerek her gün kontrol etmeleri tavsiye edilir. Kareli kâğıda bakarken herhangi bir gözünde kırık ve eğri görüntü saptanması halinde acilen göz hekimlerine başvurmaları önerilir.

Rutin göz muayenesi esnasında göz dibi muayenesi yapılarak tesadüfen hastalık tanısı konulan hasta sayısı çoktur.

Muayene esnasında hastanın göz dibine bakıldığında drusen ve retina pigment epiteli değişiklikleri gibi hastalığın erken dönemine ait bulgular saptanır. Bu hastalara damla damlatılarak retina görüntüleri alınır.

Tanı konulabilmesi amacıyla bu hastalara Fundus Fluoresein Anjiografisi (göz anjiosu) ve makula OCT (göz tomografisi) testleri yapılır.

Sarı nokta hastalığı olarak bilinen Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu, keskin görmeyi sağlayan fotoreseptör hücrelerinin ilerleyici ve kalıcı hasarıyla gelişen iki gözü de etkileyen bir hastalıktır.

Bu testler hem hastalığın tanısı hem ayırıcı tanısı hem de takibi amacıyla rutin olarak en az 6 ayda bir yapılmalıdır. Ancak bu testlerde hastalığın kuru tipten yaş tipe döndüğü saptanırsa OCT testinin aylık kontrollerle bile yapılması gerekebilir.

17

Tedavi süreci nasıldır?

Sarı nokta hastalığında görme kaybı geri dönüşümsüz olduğu için çok sık kontroller yapılmalıdır ve yaş tip bulguları saptandığı takdirde en acil şekilde tedaviye başlanmalıdır.

Kuru tip hastalara ilerlemenin yavaşlatılması için A, C, E vitaminleri ve çinko, selenyum, lutein, zeaksantin ve omega 3 gibi destek tedavileri fayda vermektedir.

Lutein, domates, havuç, portakal, kivi, karalahana ve ıspanakta bulunur. A vitamini kayısı, kuşkonmaz, maydanoz ve ıspanakta, C vitamini siyah üzüm, narenciyede, E vitamini ise soya fasulyesi, ceviz ve marulda bulunur.

Selenyum, ceviz, et, sakatatlar, balık ve kabuklu deniz ürünlerinde bulunur.

Zeaksantin yumurta sarısı, ıspanak, brokoli, mısırda bulunur. Omega 3 ise yağlı balıklar ve hamsi somon gibi deniz ürünlerinde bulunur.

Ancak sarı nokta hastalarının bu vitaminlerden faydalanabilmeleri için aşırı tüketilmeleri gerektiğinden, bu maddelerin yeterli dozda bulunduğu tedavi haplarından kullanmaları tavsiye edilir. Aynı zamanda bu hastaların UV filtreli güneş gözlükleriyle kendilerini güneşten korumaları da çok önemlidir.

Yaş tipin tedavisinde ise yeni damar oluşumunu durdurmayı hedefleyen vasküler endotelyal büyüme faktörü 18

inhibitörleri (anti VEGF) ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar steril ameliyathane şartlarında göz içine küçük iğneler yardımıyla enjekte edilirler. Bu ilaçların göz içinde belirli bir yarılanma ömrü olduğu için bir süre sonra etkinliklerini kaybederler. Bu nedenle aylık enjeksiyonlar şeklinde uygulanması gerekmektedir.

Sarı nokta hastalığında görme kaybı geri dönüşümsüz olduğu için çok sık kontroller yapılmalıdır ve yaş tip bulguları saptandığı takdirde en acil şekilde tedaviye başlanmalıdır.

Yaş tip sarı nokta hastaları aylık kontrollerini OCT testi ile yaptırarak kanama yapma eğiliminde olan damarları kurutulana kadar antiVEGF iğne tedavilerini ihmal etmemelidirler.

Tekrarlayan iğne tedavilerinin aksatmadan yapılması görme kaybının en az seviyede tutulabilmesi açısından çok önemlidir. Kareli kâğıt testiyle sürekli kendilerini kontrol ederek kırık ve eğri görme durumunda en kısa sürede hekime başvurmalıdırlar. Çok düşük görme seviyelerine inen ileri grup sarı noktalığına sahip hastalarda son dönemde kullanımı başlayan göz içine yerleştirilen özel mercekler de görme rehabilitasyonu açısından gelecek vadetmektedirler. Bu mercekler aynen katarakt ameliyatlarında olduğu gibi ameliyatla göz içine yerleştirilen teleskopik özel merceklerdir. Göz içi enjeksiyon tedavilerinin tamamlandığı ve merkez görme kaybının ileri düzeyde olduğu seçilmiş hasta gruplarında fayda vermektedir.

YAŞ TİPİN TEDAVİSİNDE YENİ DAMAR OLUŞUMUNU DURDURMAYI HEDEFLEYEN VASKÜLER ENDOTELYAL BÜYÜME FAKTÖRÜ İNHİBİTÖRLERİ (ANTİ VEGF) İLAÇLAR KULLANILMAKTADIR. BU İLAÇLAR STERİL AMELİYATHANE ŞARTLARINDA GÖZ İÇİNE KÜÇÜK İĞNELER YARDIMIYLA ENJEKTE EDİLİRLER.

sizden

HASTA GÖRÜŞLERİ SEÇGİN ŞEN Gözümde oluşan retina yırtılması sonucu, sağ gözümden 01.11.2017 tarihinde hastanenizde ameliyat oldum. Ameliyattan önce gözümde siyah bir hare vardı ve bu hare gözümün görme oranını büyük ölçüde azaltmış durumdaydı. Sayın doktorum Kürşat Çağın beyefendiye gittiğimde görme oranım %10 du ve bu oran hayatımı devam ettirmem için oldukça düşük bir orandı. Dr. Kürşat Bey ilk muayeneden sonra ameliyatımı gerçekleştirdi.

Psikolojik olarak kendimi ne kadar kötü hissetsem de doktorum ve hemşire arkadaşların beni rahatlatması sonucu 1 haftayı rahat geçirdim.

Gün geçtikçe görme oranım yükseldi. Ameliyatım başarılı geçti. Başta doktorum Kürşat Bey’e ve hastanenizde tarafıma yardımcı olan herkese teşekkür ederim.

SEVİM GÜRSES İstanbul’dan hastanenize Dr. Kürşat Bey’i tavsiye üzerine muayeneye geldik. Yapılan muayene ve tetkikler sonucu göz içine trifokal mercek yerleştirildi. Ameliyatım çok başarılı geçti. Sayın Dr. Kürşat Bey’e ve hastane çalışanlarına çok teşekkür ederim. İyi ki varsınız.

SEVAL ŞİRİN Hastanenizde katarakt ameliyatı oldum. Ameliyat sonrası ilk söylediğim cümle ‘dünya başka dünya, renkler daha güzelmiş’. Bana bu mutluluğu yaşatan Dr. Kürşat Bey ve tüm güleryüzlü ekibine çok teşekkür ediyorum.

sağlık

GÖZ CERRAHİSİNDE

SEDASYON DOÇ.DR. HALE BORAZAN ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON UZMANI

Göz cerrahisinde ilk genel anestezi uygulamaları hastalara alkol, afyon verilerek, hastalar bağlanarak veya trans gibi yöntemlerle yapılmıştır. 1800’lü yılların ortalarına kadar bu yöntemler kullanılarak ya da anestezisiz yapılan göz ameliyatlarında, Viyanalı bir göz cerrahı olan Karl Koller’in 1884 yılında kokaini göze damlatıp ilk anesteziyi yapmasıyla yeni bir dönem açılmıştır.

Yine aynı yıl konjunktiva altına, göz kaslarının çevresine ve optik sinire çoklu kokain enjeksiyonlarıyla birçok hasta ameliyat edilmeye başlamıştır.

Yani lokal anestezi, basit topikal (göz damlası) ile yapılan anesteziden çeşitli orbita enjeksiyon tekniklerine doğru evrimleşmiştir.

Popülasyonun yaşlanması, göz cerrahisine ve bununla beraber güvenli, ağrısız, kolay bir deneyime olan talebi 20

Anestezinin amacı güvenlik, etkinlik ve verimliliği göz önüne alarak hasta ve cerrah için mükemmel şartları sağlamaktır.

Bu nedenle göz cerrahilerinde genel anestezinin gelişimi, lokal anesteziden önce olmuştur.

artırmaktadır. Ayrıca göz cerrahisi planlanan olgular incelendiğinde, büyük çoğunluğunun yaşlı, göz patolojisi dışında hipertansiyon, diyabet, böbrek veya kalp hastalıkları gibi sistemik hastalıklara da sahip oldukları görülür.

Bu hastalarda ameliyat öncesi ve sonrası kaygı, endişe ve korku bu sistemik hastalıklar üzerine olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Göz cerrahisinde ameliyata uygun anestezi yöntemi seçimi ve hasta yaş grubu değişkenliği anestezist ve cerrahın iş birliğini gerektirir.

Göz cerrahilerinin çoğu ayaktan hastalara ve genellikle lokal anestezi altında uygulanır. Lokal anestezi uygulanan hastalarda farkındalığın yarattığı korku ve endişeye bağlı hastalarda hipertansiyon, taşikardi, nefes alıp vermede sıklaşma ve

akut panik atak ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca hastalar ameliyat esnasında kooperasyonunu kaybedebilmekte, istemsiz hareketler nedeniyle komplikasyonlar görülebilmektedir.

Lokal anestezi ile yapılan ameliyatlarda hasta uyumu önemli olduğundan, hastanın hareketsiz durması ile cerrahın rahat çalışmasının sağlanması, göz içi basıncın düşürülmesi, hastanın konforu ve cerrahi komplikasyonların en aza indirilmesi için sedasyon gerekmektedir.

Bu nedenle günümüzde birçok merkezde oftalmik operasyonlar sedasyon altında gerçekleştirilmektedir.

Sedasyon eşliğinde katarakt başta olmak üzere, glokom, nazolakrimal kanal tıkanıklığı, göz kapağı cerrahisi, şaşılık, vitrektomi gibi birçok cerrahi işlem de yapılmaktadır.

Sedasyon nedir?

Sedasyon tanı veya tedavi amacıyla uygulanacak girişimler sırasında hastaların ağrı, rahatsız edici his ya da sesleri duymaması, sonrasında hatırlamaması ve girişim sırasında hareketsiz kalmalarının sağlanması amacıyla oluşturulan uyku benzeri durumdur.

Sedasyon; farklı ajanlar ve yöntemler kullanılarak hastanın çevreyle olan ilişkisinin ve bilincinin azaltılması işlemidir. Mental ve fiziksel gerginliği rahatlatmak amacıyla uygulanır ve kullanılan ilacın dozuna bağlı olarak uyanıklıktan genel anesteziye kadar

varabilen bir tablo oluşturur. İdeal sedasyon solunumu bozmadan uyku oluşturmalı, hemodinamiği bozmamalı ve derlenmesi hızlı olmalıdır. Lokal anestezi ile oftalmik cerrahi müdahale yapılacak hastaların birçoğunda sedasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Stres ve cerrahi travma sonucu hastalarda kan basıncı yükselmekte, kalp ve solunum hızı artmaktadır. Bu durumların baskılanarak stressiz ve komplikasyonların en aza indirildiği bir cerrahi ortam sağlamak, uygun bir sedasyon ile mümkün olabilmektedir.

VİYANALI BİR GÖZ CERRAHI OLAN KARL KOLLER’İN 1884 YILINDA KOKAİNİ GÖZE DAMLATIP İLK ANESTEZİYİ YAPMASIYLA YENİ BİR DÖNEM AÇILMIŞTIR.

Sedasyonun tipleri var mıdır?

Amerikan Anesteziyoloji Derneği tarafından sedasyon düzeyi tanımlamıştır. Sedasyon düzeyleri şu şekilde özetlenebilir:

Hafif (Minimal) Sedasyon (Kaygı Giderme) Hafif sedasyonda hastalar sözel uyarılara cevap verebilirler. Bu sedasyon düzeyinde hastanın havayolu desteğine gereksinim duymaksızın sözlü emir ve fiziksel uyaranlara yanıt verebilecek şekilde şuurunun minimal derecede depresyonu söz konusudur.

Orta Düzeyde Sedasyon veya Analjezi (Bilinçli Sedasyon) Bilinçli sedasyon, bilincin tam açık hali ile genel anestezide ulaşılan bilinçsizlik hali arasındaki bir durumdur. Genel anestezi için gerekenden daha düşük dozdaki anestezik ilaçlar ile ortaya çıkartılabilir ve sürdürülebilir. Bilinçli

sedasyon sırasında hastalar sözlü emirlere kolaylıkla yanıt verebilirler.

Uygulanan ilaç doz ve çeşidine göre solunum ve kalp fonksiyonları önemli ölçüde etkilenmez, gözler açık ya da kapalı olabilir. Çoğu prosedürde, özellikle de çabuk kendine gelmenin arzu edildiği durumlarda, bilinçli sedasyon genel anesteziden çok daha uygun olarak kabul edilmektedir.

Derin Sedasyon ve Analjezi Derin sedasyon ve analjezi, hastanın ancak tekrarlanan ve ağrılı uyaranlara karşı cevap verebildiği, ilaca bağlı bilinç kaybı halidir. Derin sedasyonda hasta herhangi bir uyarı yoksa uyku halinde kalır. Uygulanan ilaç miktarı ve çeşidine bağlı olmakla birlikte solunum tıpkı uykudaki gibi yavaşlar, yüzeyelleşir ya da etkilenmez. Ayrıca kalp hızı ve kan basıncı azalır ya da artar.

Hastanın hareketsiz durması ile cerrahın rahat çalışmasının sağlanması, göz içi basıncın düşürülmesi, hastanın konforu ve cerrahi komplikasyonların en aza indirilmesi için sedasyon gerekmektedir.

Bu nedenle günümüzde birçok merkezde oftalmik operasyonlar sedasyon altında gerçekleştirilmektedir.

21

Sedasyonun genel anesteziden nasıl bir farkı vardır?

Genel anestezi, koruyucu reflekslerin kısmen veya tamamen kaybolduğu, hava yolu açıklığının sağlanamadığı, fiziksel uyaranlara veya sözlü komutlara cevap verilemediği, tam bilinç kaybı durumu olarak tanımlanmaktadır.

Sedasyonda ise uygulanan ilaç miktarı ve ilaç uygulama süresi genel anesteziye göre daha azdır. Hastalar, sedasyonun derinliğine göre değişmekle birlikte, işlem sırasında sözlü emirlere kolayca yanıt verebilirler, solunum fonksiyonları etkilenmez ve tamamıyla bilinç kaybı yaşamazlar.

Bilinçli sedasyon, bilincin tam açık hali ile genel anestezide ulaşılan bilinçsizlik hali arasındaki bir durumdur. Genel anestezi için gerekenden daha düşük dozdaki anestezik ajanlar ile ortaya çıkartılabilir ve sürdürülebilir. Çoğu prosedürde, özellikle de çabuk kendine gelmenin, hastanın hekim veya cerrah ile iş birliği içinde olmasının istendiği durumları mümkün kılması da genel anesteziye ciddi avantaj sağlar.

Lokal anestezi altında uygulanacak olan göz cerrahilerinde, bilinçli sedasyonla amaçlanan;

İdeal sedasyon nasıl olmalıdır? İdeal bir sedasyon etkisinin başlangıcı hızlı ve yumuşak olmalı, hastanın göz hareketlerini kısıtlamalı, hasta işlem öncesini hatırlamamalı, hızlı uyanma sağlamalı ve hastaların ayılma odasından ayrılma sürelerini uzatmamalıdır. Sedasyonun süre ve seviyesi kolayca kontrol edilebilmelidir.

Sedasyon hastaların özelliklerine, cerrahinin türüne, cerrah ve anestezistin deneyimlerine göre seçilmelidir.

Sedasyon stratejisi hastanın istekleri ve yan etki risk değerlendirmesine göre olmalıdır.

• Hastanın korku ve endişesinin giderilmesi, • Oluşturulan blok dışında analjezi sağlanması, • Gerekiyorsa blok öncesinde uygulanarak hastanın göze uygulanan iğne işlemine toleransının sağlanması, • Hastanın cerrahi işleme toleransının sağlanması, • Hastanın operasyon masası ve/veya bazen beklenmedik şekilde uzayan operasyona bağlı huzursuzluğunun giderilmesi, • Cerrahi ekibe rahat çalışma ortamının sağlanmasıdır.

Sedasyon teknikleri ve sedasyon ajanları sayesinde, anestezist göz cerrahisi için en iyi koşulları temin edebilmekte, hareketsiz ve kanamanın olmadığı bir ameliyat sahası sağlayabilmektedir. Bilinçli sedasyon göz cerrahisinde lokal anestezi uygulamalarında hasta konforu açısından sık tercih edilen bir uygulamadır.

Ne tür cerrahi girişimlerde sedasyona ihtiyaç duyulur?

Sedasyon göz cerrahileri dışında, MR ya da tomografi çekilmesi, endoskopi / kolonoskopi gibi tanısal amaçlı planlanmış girişimler, diş tedavileri, biyopsi, yanık pansumanı, varikosel, tendon tamirleri, kürtaj, sünnet gibi daha birçok cerrahi işlemler sırasında uygulanabilir.

Bir hastaya sedasyon nasıl, hangi yollarla uygulanır?

Sedasyon bir hastaya damar veya kas içine ilaç enjeksiyonu yapılarak ya da maske yoluyla anestezik gaz koklatılarak uygulanabilir.

A 22

B

Sedasyon herkese uygulanabilir mi?

Hasta Seçimi Hastalara sedasyon uygulamak için mutlaka bir ön değerlendirme yapılmalıdır. Bunun için Amerikan Anesteziyoloji Derneği (ASA) tarafından uygulanan sınıflama en yaygın ve geçerli olan sınıflamadır.

Tüm hastaların anamnezleri sedasyondan önce eksiksiz olarak alınmalı ve kaydedilmelidir.

Bunun için hastanın oryantasyonu, bazal vital bulgular, ağırlık, hava yolu açıklığı, kullanılan ilaçlar, alerjiler, hastanın tıbbi ve anestezi geçmişi, mental durumu değerlendirilmeli, anestezist gerekli gördüğünde laboratuvar tahlilleri yapılmalıdır.

Sedasyona hazırlanan hastanın fiziksel muayenesinde kalp ve akciğerlerin

dinlenmesi ve hava yolu kontrolü en önemli kısımlardır. Laboratuvar testlerinde ise hastanın tıbbi durumunun altını çizmeye yarayacak ve sedasyonu etkilemesi muhtemel olan durumlar daha detaylı araştırılmalıdır.

Sedasyon uygulanmaması gereken hastalar var mıdır?

Sedasyon uygulanmaması gereken durumlar şöyledir: • Operasyon öncesi altı saatlik açlık süresinin tamamlanmamış olması • Ciddi akciğer ve kalp hastalıkları • Solunum sıkıntısı varlığı • Uykuda solunum durması (uyku apnesi) hastalığı öyküsü

Sedasyon ile yapılan cerrahi işlemin başarısı ve hasta memnuniyeti yüzde 90’ların üzerine çıkmaktadır.

• Kusma ve bağırsak tıkanıklığı

Sedasyon öncesi hazırlık...

Hastaların sedasyonla gerçekleştirilecek cerrahi müdahaleye nasıl hazırlanmaları gerekir?

Sedasyonla cerrahi müdahale geçirecek hastalar, açlık süresini tamamlamalı, kullanmakta oldukları ilaçları anestezi doktorunun önerdiği şekilde almalı ya da kesmelidirler. Ayrıca sedasyon uygulaması sonrasında kendilerine eşlik edecek refakatçi ile gelmeyi ihmal etmemelidirler.

Sedasyon Öncesi Aç Kalma Sedasyonun derecesine bağlı olarak sedatif ilaçların hava yolu reflekslerini bozma eğilimleri vardır. Bu nedenle hasta veya yakınları işlem öncesi bilgilendirilerek hastanın aç kalması sağlanmalıdır. Sedasyon uygulanacak hastanın işlem öncesinde midenin boş olmasına yetecek kadar zaman önce sıvı ve katı gıda alımı kesilmelidir. Mide tam boş değilse veya acil olarak alınmış tok bir hasta varsa hastanın kusması sonucu akciğerlere aspirasyon (gıdaların akciğere kaçması) riski önemli bir

tehlikedir.

Hastayı sedatize etmeden önce tüm monitörizasyon ekipmanı kontrol edilmelidir. Hastalar sedasyon başlangıcından taburcu olma kriterleri gerçekleşinceye kadar sürekli izlenmelidir. Bazal vital bulgular, oksijen satürasyon düzeyi, kalp atımı ve ritmi, sedasyon seviyesi sedasyondan önce mutlaka kaydedilmelidir.

Hastaların işlemler sırasında 5’er dakikalık, ayılma fazında ise 5-15 dakikalık aralıklarla ve bu fazlarda önemli bir olay olduğunda derhal ölçümleri yapılmalıdır. Bilinçli sedasyon esnasında hastanın monitörizasyonunu takip eden ve sorumlu bir hemşire olması önemlidir.

Kooperasyon kurulabilen hastalarda işlemlerden önce damar yolu açılması hastanın güvenliği ve rahatlığı açısından önemlidir. Bu şekilde mevcut risklere karşı daha hazırlıklı olunur. Hastanın solunum ve kalp fonksiyonlarının takibi ve olası istenmeyen durumlara müdahale etmek için damar yolu açık kalmalıdır.

23

Sedasyon Sonrası Derlenme ve Taburcu Kriterleri Bilinçli sedasyon uygulanan hastaların ameliyat sonrası dönemde bakım ve ayılmaları için ayrı bir ortama alınmaları daha uygundur. Hastanın monitörle takibine burada da devam edilir.

Hastanın bu ortamdan çıkarılması, odasına alınması ve eve yollanabilmesi için bazı şartların sağlanması gereklidir.

Bu şartlar hastanın güvenli seviyeye dönmesinin kontrolü için önemlidir.

Sedasyon uygulaması yapacak olan her kliniğin kendi spesifik hasta ve işlemlerine göre ayılma ve taburcu kriterleri geliştirmesi daha uygun olabilir. Bu amaçlara ışık tutması için şu prensipler sıralanabilir: • Sedasyon uygulanan tüm hastalar uygun taburcu kriterleri gerçekleşinceye kadar monitörize edilmelidir.

• Ameliyat sonrası derlenme odası uygun monitörizasyon ve resusitasyon ekipmanı ile donatılmış olmalıdır.

• Taburcu kriterleri gerçekleşinceye kadar hekim veya eğitimli bir hemşire hastaya refakat etmelidir.

• Derlenme esnasında hastanın bilinç seviyesi ve hayati bulguları (bir stimulasyon olmadan solunumun

hızı ve derinliği) düzenli aralıklarla kaydedilmelidir.

Taburcu Kriterleri Taburcu edilecek hastalar; • Uyanık ve koopere olmalıdır.

• Çocuklar ve mental retardasyonlu hastalar başlangıç değerlerine dönmüş olmalıdır.

• Hayati bulgular düzenli ve kabul edilebilir sınırlar içinde olmalıdır.

• Geri döndürücü ajanların uygulanışından sonra yeterince zaman (2 saat kadar) geçmiş olmalıdır.

• Poliklinik hastaları eve yollanırken refakatlerinde eşlik edecek ve işlem sonrası yan etkileri bildirebilecek sorumlu bir yetişkin ile beraber taburcu edilmelidir.

• Hastalar işlemler sonrası diyet, ilaç kullanımı, fiziksel aktivite ve acil durumda yardım için telefon numarası yazılı olarak verilmeden taburcu edilmemelidir.

• Hastalar kesinlikle araç kullanmamalıdır.

Genel anesteziye kıyasla sedasyon uygulamasının ne gibi avantajları vardır?

Sedasyonun genel anesteziye göre avantajları şunlardır: • Tam bilinç kaybı yaşanmaması • Solunum fonksiyonunun tamamen durması nedeniyle solunum cihazına bağlanma zorunluluğu bulunmaması

• Daha az sayıda ve dozda ilaç uygulanması • İşlem sonrasında hastanın tam olarak kendine gelme süresinin daha kısa olması.

Son olarak…

Bilinçli sedasyon tüm dünyada artarak talep edilen bir uygulama olmakta, hastanın stresini azalttığı gibi hasta memnuniyetini de artırmaktadır.

Göz cerrahisi için sedasyon güvenilir ve etkin bir yöntemdir. Bilinçli sedasyon sadece tam hastane koşullarında ve uzman, anestezi ve reanimasyon eğitimi almış tıp doktorları tarafından uygulanır.

24

Sedasyon ile yapılan cerrahi işlemin başarısı ve hasta memnuniyeti yüzde 90’ların üzerine çıkmaktadır.

ÇAĞIN GÖZ HASTANESI’NDE SEDASYON UYGULAMASI YAPILIYOR MU? Hastanemiz sedasyon ve genel anestezi uygulamaları için gereken tüm donanım, ekipman, tıbbi cihaz ve personele sahiptir. Sedasyon uygulamalarımız, ameliyatı yapacak cerrahın önerisi ve hastalarımızın isteği üzerine, çocuk ve yaşlı hastalarımız dahil tüm yaş gruplarına güvenle uygulanabilmektedir.

sağlık

UZ.DR. YÜKSEL ÖZKAN IÇ HASTALIKLARI UZMANI

KANSER NEDİR? Vücudumuzun çeşitli bölgelerindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ve bırakmasıyla ur ortaya çıkar. Bu tümörler iyi huylu veya kötü huylu olabilir. İyi huylu (benign) tümörleri oluşturan hücreler normal hücre yapısındadır ve vücudun diğer yerlerine yayılmazlar. Kötü huylu (malign, habis)

tümörleri oluşturan hücreler anormal hücre yapısındadırlar ve normal dokuları sıkıştırabilir, içine sızabilir veya tahrip edebilirler. Lens ve kan yoluyla vücudun diğer bölgelerine gidip koloni oluşturup büyümeye devam edebilirler. Bu olaya metastaz denir.

Kanser Belirtileri

26

Kanser belirtilerini bilmek teşhise giden yolda önemli bir adımdır. Bu belirtiler kanser şüphesi uyandırır ancak kesin kanser anlamına gelmez. Çok daha basit nedenlerle ortaya çıkabilirler.

dönemde de görülebilir.

Öksürük: 3 haftayı geçen ve tedaviye cevap vermeyen öksürük ileri inceleme gerektirir.

Dışkılama Alışkanlığında Değişiklik: Kalın bağırsak kanserlerinin en erken belirtisi olabilir.

Halsizlik: Tüm kanserlerde geç dönemde mutlaka görülür. Kan kanseri, mide ve bağırsak kanserlerinde erken

İdrar Değişiklikleri: İdrarda kan görülmesi, idrar yaparken ağrı veya idrar sıklığının değişmesi prostat veya

Nedensiz ve İstem Dışı Kilo Kaybı: Sindirim sistemi ve akciğer kanserlerinin ilk belirtisi olabilir.

mesane kanserinin ilk belirtileri olabilir.

Ağrı: Tüm ileri evre kanserlerde görülür.

Kemik ve testis tümörlerinde ilk belirti olarak görülebilir.

Ateş: İleri evre kanserlerde sıklıkla görülür. Kan kanseri ve lef bezi tümörlerinde ilk belirti olarak görülebilir.

Cilt Değişiklikleri: Sarılık, kızarıklık ya da ciltte koyulaşma görülebilir.

Kanama: Balgam veya idrarda kan

görülmesi ya da zamansız vajinal kanama kanser belirtisi olabilir.

Ben ve Siğillerde Değişiklik: Vücudumuzda eskiden beri var olan ben veya siğillerin boyut ve renk değişikliği melonom belirtisi olabilir.

Kitle Hissetme: Meme, testis ve yumuşak doku tümörlerinde görülür.

Yukarıdaki belirtilerden bir veya birkaç tanesi fark edildiğinde mutlaka doktora müracaat edilmelidir.

Kanser Hakkında Genel Bilgiler Günümüzde kanser tanısı olan her 3 hastadan 2’sinde tam iyileşme sağlanmaktadır. Buna rağmen kanser tanısı olan hastalar, aynı yaşam süresine sahip diğer hastalıklara sahip olanlara göre kendilerini çok daha kötü hissederler. Örneğin; yeni tanılı bir

pankreas kanseriyle, kalp yetmezliği ilk bulguları görülen aort stenozlu hastaların, ortalama yaşam süresi 8 aydır. Ama kanser hastası, vücudunun bir kısmının değil, tamamının hasta olduğunu hisseder.

Sıklık 2002 yılında tüm dünyada 11 milyon kanser olgusu ve 7 milyon kanser ölümü gerçekleşmiştir. Bunların %45’i Asya, %26’sı Avrupa, %14,5’u Kuzey Amerika, %7,1’i Güney Amerika, %6’sı Afrika, %1’i Avustralya’da olmuştur.

Türkiye’de yılda ortalama 150.000 yeni kanser vakası ve 50.000 kanserli hasta ölümü gerçekleşmektedir. Türkiye’de kanserli hasta sayısı artmaktadır. Bunun en önemli nedeni ortalama yaşam süresinin artmasıdır.

Akciğer kanseri dünyada en yaygın ve en sık ölüme neden olan kanserdir.

Sıklığı çok değişkendir. Kuzey Amerikalı erkeklerde 61/100.000 iken, Afrikalı kadınlarda 2/100.000’dir.

Meme kanseri dünyada en yaygın ikinci kanserdir. Ancak kanser ölümlerinde 5. sıradadır. Sıralama şöyledir: 1. Akciğer 2. Mide 3. Karaciğer 4. Kalın Bağırsak 5. Meme

Sorunun Boyutları Kanser, ölüm sebepleri arasında kalp hastalıklarından sonra ikinci sıradadır.

ABD’de 2007 yılında 1.445.000 yeni kanser ortaya çıkmış 559.650 kişi kanserden ölmüştür. Sayı olarak erkeklerde prostat, kadınlarda meme kanseri ilk sıradayken, ölüm

sıralamasında her iki cinste de akciğer kanseri ilk sıradadır.

Yaş, en önemli bir risk faktörüdür.

Kanserli hastaların 2/3’si 65 yaşın üzerindedir. Yaşlara göre kanser oranı ise şöyledir:

ÖNEMLI BIR BILGI 1997 yılından sonra kanser ölümleri azalmaya başlamıştır. Kanser hastalarının hem sıklıkları hem de ölüm oranları azalmaktadır.

1960 - 1963 yılları arasında 5 yıllık sağ kalım oranı %39 iken 1996 - 2002 yılları arasında sağ kalım oranı %68 olmuştur.

Her geçen yıl sağ kalım oranları artmaktadır.

Erken teşhis neden önemlidir?

Kanserler genel olarak 4 evrede değerlendirilir.

1. Evre: Lokal, sınırları aşmamış 2. Evre: Lokal, sınırları aşmış 3. Evre: Yakın ve uzak lenf nodlarına ulaşmış.

4. Evre: Başladığı organ dışındaki bir veya birkaç organa metastaz yapmış.

Kanser ne kadar erken evrede yakalanırsa o kadar çok “tam iyileşme” olasılığı vardır.

Bir örnek vermek gerekirse; 1. evredeki meme kanserli hastaların %92’si 5 yılın üzerinde sağ kalım oranına sahipken, 4. evredeki hastalarda bu oran sadece %14’tür.

Bu nedenle “Erken Teşhis = Uzun Yaşam” denklemi oluşuyor.

Belirtilere duyarsız kalmamak çok önem taşıyor.

Kadın

Erkek

0 - 39 yaş

1/51

1/72

40 - 59 yaş

1/11

1/12

60 - 79 yaş

1/5

1/3

Yaşam Boyu Kanser Riski

%37

%45 27

sağlık

NASIL ÖZGÜVEN KAZANILIR? 28

Özgüven kişinin kendi hakkında yaptığı yorum olarak tariflenebilir. Durumlara, muhatap olduğu kişi ve olaylara göre farklı duygular oluşur. Bu duygular da kişinin davranışlarını ve vücudunun çalışmasını belirler.

Olaylar veya kişiler karşısında aklımıza otomatik olarak bir düşünce gelir. Bu düşünce daha önceki yaşam deneyimlerimizin yani çocukluk çağı deneyimlerimizin ve genetik özelliklerimizin bir ürünüdür. Oluşan bu düşünce bizde bir duygu oluşumuna yol açar. Bu duygu sonucunda vücudumuz tepki oluşturur ve bir davranışa dönüşür.

UZM.DR. UĞUR ZEREN PSIKIYATRIST

Özgüven eksikliği olan kişi kendisinin yetersiz, değersiz, sevilmeyen, hatalı veya istemeyen biri olduğunu düşünür ve bu düşünceleri nedeniyle kendini mutsuz veya endişeli hisseder. Vücudunda çarpıntı, kızarma, tansiyon yükselmesi, nefes alma güçlüğü, uyuşma, ses titremesi, terleme, mide yanması ve ağız kuruluğu hisseder. Bu duyguyu hissettiği ortamlardan, durumlardan ve kişilerden kaçar, kaçınır ya da yoğun bir sıkıntı ile katlanır.

Bir kişi nasıl özgüven kazanır?

1. Değiştirmesi gereken özellikleri tespit ederek Sorunun çözümü önce sorunu ortaya koyarak başlar. Değiştirme gücüne sahip olduğu tek kişi kendisidir. Sadece kendi düşünce ve davranışlarını değiştirebilme şansına sahiptir. Dolayısıyla kendimizde değiştirmemiz gereken özellikleri belirlemeliyiz.

2. Değiştiremeyeceği özelliklerini kabul ederek Yaşamda değiştiremeyeceğimiz özelliklerimizi kabul etmek gerekir.

Boyumuz, göz rengimiz, ırkımız, cinsiyetimiz dahil olmak üzere pek çok özelliğimiz bizim elimizde değildir.

Bizim tercihimiz sonucu oluşmayan özellikler övünülmesi ve üzülünmesi gereken özellikler değildir. Bunları kabul etmemiz, bunlardan hayıflanmamamız gerekir.

3. Neyi değiştirip, neyi kabul etmek gerektiğini ayırt ederek Kişinin kendi elinde olan özellikleri ile elinde olmayan özellikleri ayırt etmesi önceliklerini belirlemesi için şarttır.

Değiştirebileceği şeyler bilgi, düşünce ve davranıştır. Değiştiremeyeceği şeyler

doğuştan gelen özelliklerdir.

4. Mükemmellik ve kusursuzluk beklemekten vazgeçerek Mükemmellik ve kusursuzluk diye bir şey yoktur. Bize göre güzel, doğru ve olması gereken başkasına göre çirkin, yanlış ve olmaması gereken olabilir. Bize düşen kendi yapabileceğimizi yapmaya çalışmamızdır.

5. Başkalarından onaylanma beklentisini yok ederek Yaptıklarımıza ve düşüncelerimize herkes farklı yorumlar yapabilir. Bir davranış ve düşüncemizi çok beğenen kişi başka bir davranış veya düşüncemizi beğenmeyebilir. Bize düşen kendimizi ortaya koymaktan ibarettir. Gerisi karşımızdaki ile ilgilidir.

6. Öncelikleri belirleyerek Hayatta her şeye sahip olabilmek mümkün değildir. Bir şeye sahip olurken başka bir şeyden vazgeçmek gerekebilir. Önceliklerimizi belirleyerek onlara odaklanmalıyız.

çünkü biz kendimizi ifade edemezsek karşı tarafın düşünce ve hislerimizi bilme şansı yoktur. Doğru iletişimin sırrı, duygusal anlarda konuşmamak ve cümlelere “ben” diye başlayarak kendimizi ifade etmekten geçer.

8. Öğrenmeyi amaç edinerek Sahip olduğumuz bilgi ve becerileri geliştirmek gerekir. Yeni bilgi ve beceriler edinmek kişinin özgüvenini arttırır.

9. Denemekten korkmayarak Öğrenmenin önemli bir yolu da denemektir. Bizi endişelendiren, korkutan; durumlara, olaylara veya kişilerin yorumlarına verdiğimiz değerlerdir. Bunların gerçek sonuçlarını öğrenmek de ancak deneyerek olur.

Denemezsek bilemeyiz.

10. Önceliğimizi sevgi olarak belirleyerek

7. İletişim becerilerini geliştirerek

Öncelikle olumlu ve olumsuz yönlerimiz ile kendimizi sevmek gerekir. Hayatı, insanları, doğayı, diğer canlıları seversek yukarıda saydığımız maddeleri gerçekleştirme enerjisi kendiliğinden oluşur.

Kendimizi ifade edebilmek önemlidir

İyilik, sevgi ve umut size yakın olsun…

29

GÖZ ALABiLDiĞiNE

7. ULUSAL

2018/042

SON KATILIM 22 EYLÜL 2018 23:00

ÖDÜLLER Birincilik

5.000

İkincilik

3.000

Üçüncülük

2.000

Mansiyon ( 3 eser )

Sergileme/ Satın alma ( En fazla 40 eser)

500

150

YARIŞMA ŞARTNAMESİ 1. Amaç –1.Konu Amaç – Konu Hayatın kaçınılmaz Hayatın kaçınılmaz akışında birkaç akışında anı birkaç ya da rengi anı yahatıralara da rengi kazımak hatıralaraiçin kazımak vardır için sanat. vardır Fotoğraf sanat.ise Fotoğraf sanatınise ensanatın etkili formlarından en etkili formlarından biridir… biridir… Çağın GözÇağın Hastanesi Göz Hastanesi olarak 2012 olarak yılından 2012 beri yılından her yıl,beri hem her fotoğraf yıl, hemsanatçılarımızın fotoğraf sanatçılarımızın gözündengözünden dünyaya sanatsal dünyayabir sanatsal bakış ortamı bir bakış sunmak, ortamıhem sunmak, de göz hem sağlığının de göz sağlığının önemine atıfta önemine bulunmak atıfta bulunmak amacıyla “Göz amacıyla Alabildiğine…”

“Göz Alabildiğine…” temalı fotoğraf temalıyarışmaları fotoğraf yarışmaları düzenliyoruz. düzenliyoruz.

Bu yılki temamız Bu yılki “Göz temamız Alabildiğine “Göz Alabildiğine Sokağın Rengi” Sokağın ile Rengi” hayatınile kaçırdığımız hayatın kaçırdığımız anlarını, renklerin anlarını,çevremizde renklerin çevremizde oluşturduğu oluşturduğu ahengi fark ahengi etmemizi fark etmemizi sağlarken,sağlarken, dünyayı algılama dünyayıdenince algılamabirincil denince organ birincil olarak organ sayabileceğimiz olarak sayabileceğimiz gözün ve göz gözün sağlığının ve göz sağlığının önemini ve önemini bu konuda ve bu bilinçli konuda bireyler bilinçli olma bireyler serüvenimizi olma serüvenimizi deklanşör deklanşör yardımıylayardımıyla fotoğraf severlere fotoğraf bir severlere kez daha biraktarmayı kez daha aktarmayı amaçlıyoruz. amaçlıyoruz.

2. Yarışma2.Kategori/Bölümleri Yarışma Kategori/Bölümleri Yarışma, Sayısal Yarışma, (Dijital) Sayısal kategoride (Dijital) kategoride ve Renkli fotoğraf ve Renkliolarak fotoğraf tek olarak bölümlüdür tek bölümlüdür > DC. > DC. 3. Genel Katılım 3. Genel Koşulları Katılım Koşulları 3.1 Yarışma, 3.1Seçici Yarışma, Kurul Seçici Üyeleri, Kurul TFSF Üyeleri, Temsilcisi TFSF Temsilcisi ve düzenleyici ve düzenleyici kurum çalışanları kurum çalışanları dışında, profesyonel dışında, profesyonel ve amatörve 18amatör yaş ve üstü 18 yaş tüm ve fotoğrafçılara üstü tüm fotoğrafçılara açıktır. açıktır.

3.2 Yarışmaya 3.2 Yarışmaya katılım ücretsizdir. katılım ücretsizdir.

3.3 Yarışma 3.3Sayısal Yarışma (Dijital) Sayısal kategoride (Dijital) kategoride ve Renkli bölümde ve Renkli olduğundan bölümde olduğundan Siyah-Beyaz Siyah-Beyaz ve Sepia gibi ve Sepia monokrom gibi monokrom (tek renk)(tek fotoğraflarla renk) fotoğraflarla yapılan başvurular kabul yapılan başvurular kabul edilmeyecektir. edilmeyecektir.

3.4 Yarışmacılar 3.4 Yarışmacılar en çok 4 (dört) en çokadet 4 (dört) Sayısal adet Renkli Sayısal Renkli fotoğrafla fotoğrafla yarışmayayarışmaya katılabilirler. katılabilirler.

3.5 Yarışmaya 3.5 Yarışmaya daha öncedaha ya daönce bu yarışmayla ya da bu yarışmayla eş zamanlıeş yapılan zamanlı yapılan bir herhangi bir yarışmada ödülbaşarı, (derece, başarı, mansiyon, ödül) almış fotoğraflar fotoğraflar katılamaz.katılamaz. herhangi yarışmada ödül (derece, mansiyon, özel ödül)özel almış Ödül ve sergileme Ödül ve sergileme alan ya daalan eserleri ya dasatın eserleri alınan satın katılımcılardan alınan katılımcılardan bu beyanları bu beyanları dışında hareket dışındaettiği hareket anlaşılan ettiği katılımcı anlaşılanhakkında katılımcı hakkında kural ihlalikural işlemi ihlali işlemi uygulanır.uygulanır.

3.6 Ödül almış 3.6 Ödül fotoğrafların almış fotoğrafların katılımınınkatılımının kısıtlandığı kısıtlandığı bu yarışmada bu yarışmada böyle bir fotoğrafla böyle bir fotoğrafla ya da bu fotoğrafın ya da bu fotoğrafın ana unsurana olarak unsur kullanıldığı olarak kullanıldığı yapıtlarla yapıtlarla katılımdakatılımda bulunan kişiler bulunan hakkında kişiler hakkında kural ihlalikural ihlali işlemi uygulanır. işlemi uygulanır.

3.7 Katılımcı 3.7 yarışmaya Katılımcı yarışmaya gönderdiği gönderdiği yapıtlarınyapıtların tümüyle kendisine tümüyle kendisine ait olduğunu ait olduğunu ve tüm izinlerinin ve tüm izinlerinin alındığını alındığını kabul, beyan kabul, ve beyan taahhüt veeder. taahhüt Yarışmaya eder. Yarışmaya gönderilen gönderilen fotoğraflarda fotoğraflarda görünebilecek görünebilecek insanların,insanların, fotoğrafının fotoğrafının çekilmesine çekilmesine ve bir yarışmaya ve bir yarışmaya gönderilmesine, gönderilmesine, fotoğrafınfotoğrafın internetteinternette ve basılı yayın ve basılı yayın organlarında organlarında yayınlanmasına yayınlanmasına izin verdikleri izin verdikleri kabul edilir. kabul edilir.

3.8 Yarışmaya 3.8 Yarışmaya gönderdiği gönderdiği fotoğraflar fotoğraflar üzerinde, üzerinde, yapıt kendisine yapıt kendisine ait olmadığı ait olmadığı halde kendisininmiş halde kendisininmiş gibi göstermeye ve değerlendirme gibi göstermeye ve değerlendirme kurulunu kurulunu yanıltmaya yanıltmaya yönelik her yönelik türlü müdahale her türlü müdahale ve değişiklikleri ve değişiklikleri yapan kişiler yapan hakkında kişiler hakkında kural ihlalikural işlemi ihlali uygulanır. işlemi uygulanır.

3.9 Kural ihlali 3.9 Kural yapan ihlali kişilere yapan kişilere “TFSF U/UADüzenleme Yarışma Düzenleme Standartları Yönergesi” (www.tfsf.org.tr/indir/yarismalar/TFSF_Yarisma_Duzenleme_ “TFSF U/UA Yarışma Standartları Yönergesi” (www.tfsf.org.tr/indir/yarismalar/TFSF_Yarisma_Duzenleme_ Standartlari_Yonergesi-YG_002-10-03_06_2017.pdf) Standartlari_Yonergesi-YG_002-10-03_06_2017.pdf) 13. Madde’deki 13. Madde’deki yaptırımlar yaptırımlar uygulanır.uygulanır.

Katılımcının Katılımcının ödül, unvan ödül, ve unvan her türlü ve kazanımları her türlü kazanımları geri alınır.geri Ödül alınır. yeri Ödül boş bırakılır. yeri boşÖdül bırakılır. verilmişse Ödül verilmişse katılımcının katılımcının ödülü iade ödülü etmesi iade gerekir. etmesiBu gerekir. durumBu diğer durum katılımcılar diğer katılımcılar için herhangi için herhangi bir hak anlamına bir hak anlamına gelmeyecektir. gelmeyecektir.

3.10 Hakkında 3.10 Hakkında TFSF tarafından TFSF tarafından verilmiş kısıtlılık verilmiş kararı kısıtlılık devam kararı eden devam katılımcılar, eden katılımcılar, bu yarışmaya bu yarışmaya katılamaz.katılamaz.

3.11 Ödül alan 3.11 Ödül ve sergilenmeye alan ve sergilenmeye hak kazanan hakfotoğraflar kazanan fotoğraflar sergi amaçlı sergi amaçlı olarak kurumumuz olarak kurumumuz tarafından tarafından basılı halebasılı getirilecektir. hale getirilecektir.

Sergilemelerde Sergilemelerde bütünlükbütünlük oluşturmak oluşturmak için dereceye için dereceye giren ve sergilenmeye giren ve sergilenmeye değer bulunan değer fotoğrafların, bulunan fotoğrafların, Çağın Göz Çağın Hastanesi Göz Hastanesi tarafından tarafından gerekli görülen gerekli görülen büyüklükte büyüklükte laboratuvar laboratuvar baskıları alınacaktır. baskıları alınacaktır.

Bu nedenle, Bu nedenle, gerek duyulduğu gerek duyulduğu takdirde; takdirde; Çağın Göz Çağın Hastanesi Göz Hastanesi ödül ve sergileme ödül ve sergileme kazanan kazanan

Online Başvuru www. sf.org.tr fotoğrafların fotoğrafların asıl dosyalarını asıl dosyalarını katılımcıdan katılımcıdan isteyebilir.isteyebilir.

3.12 Yarışma 3.12sonuçları Yarışma sonuçları Çağın Göz Çağın Hastanesi’nin Göz Hastanesi’nin http://www.cagin.com http://www.cagin.com adresinden adresinden ve Türkiye veFotoğraf Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu Sanatı Federasyonu - TFSF’nin - TFSF’nin www.tfsf.org.tr www.tfsf.org.tr ve www.tfsfonayliyarismalar.org ve www.tfsfonayliyarismalar.org web sitelerinde web sitelerinde ilan ilan edilecek;edilecek; ayrıca tüm ayrıca ödültüm ve sergileme ödül ve sergileme kazanan katılımcılara kazanan katılımcılara telefon telefon ve/veya e-posta ve/veyayoluyla e-postabildirilecektir. yoluyla bildirilecektir.

4. Yayın-Telif 4. Yayın-Telif (Kullanım) (Kullanım) Hakkı veHakkı Diğer ve Koşullar Diğer Koşullar 4.1 Katılımcı, 4.1 Katılımcı, Çağın Göz Çağın Hastanesi’ne, Göz Hastanesi’ne, ödül alanödül ve sergilenmeye alan ve sergilenmeye hak hak kazanmışkazanmış veya satınveya alma satın uygulanmış alma uygulanmış olan fotoğraflarının olan fotoğraflarının yayınlarında yayınlarında isminin ve isminin eser adının ve eser kullanılması adının kullanılması şartıyla münhasır şartıyla münhasır bir kullanım bir kullanım hakkını verdiğini hakkını verdiğini peşinen kabul peşinen ettiğini kabulve ettiğini buna bağlı ve buna olarak bağlı gerek olarak gerek Fikir ve Sanat Fikir ve Eserleri SanatKanunu, Eserleri gerekse Kanunu, diğer gerekse ilgilidiğer mevzuat ilgili mevzuat gereğince gereğince ödül alanödül ve sergilenmeye alan ve sergilenmeye hak kazanan hak eserinin/eserlerinin kazanan eserinin/eserlerinin çoğaltma, çoğaltma, işleme, temsil, işleme, umuma temsil, iletim umuma haklarının iletim haklarının ve yayımlanma ve yayımlanma haklarınınhaklarının kullanımıkullanımı için Çağıniçin Göz Çağın Hastanesi’ne Göz Hastanesi’ne izin/muvafakatname izin/muvafakatname verdiğini verdiğini kabul eder. kabul Bu şekilde eder. Bukullanılan şekilde kullanılan eserler için, eserler eser için, sahibi eser sahibi sonradansonradan verdiği izni verdiği kesinlikle izni kesinlikle geri almayacağını geri almayacağını ve eserinve yukarıdaki eserin yukarıdaki şekilde kullanılmasını şekilde kullanılmasını engellemeyeceğini engellemeyeceğini veya bu veya bu izin/muvafakatname izin/muvafakatname için herhangi için herhangi bir telif hakkı bir telif veya hakkı maddi, veyamanevi maddi, manevi talepte bulunmayacağını talepte bulunmayacağını gayri kabili gayri rücu kabili kabul, rücu beyan kabul, vebeyan ve taahhüt taahhüt eder. eder.

4.2 Bu eserlerin 4.2 Bu eserlerin kullanım kullanım hakları süresiz hakları olarak süresiz Çağın olarak Göz Çağın Hastanesi Göz Hastanesi ve ve eser sahibinin eser sahibinin olacaktır. olacaktır.

4.3 Çağın4.3 Göz Çağın Hastanesi Göz Hastanesi bu eserleri bukurum eserleri basılı kurum ve görsel basılı ve görsel yayınlarında, yayınlarında, web sitesinde web sitesinde duyuru ve duyuru tanıtım veamaçlı tanıtım olarak, amaçlı eser olarak, eser sahibininsahibinin ismini belirterek ismini belirterek kullanabilecektir kullanabilecektir (Fotoğraflarla (Fotoğraflarla kolaj vb kolaj vb grafik çalışmalarında grafik çalışmalarında isim kullanılamamaktadır). isim kullanılamamaktadır). Öte yandan Öteeserlerin yandan eserlerin 3. kişilerce 3.bu kişilerce madde bukapsamına madde kapsamına aykırı şekilde aykırıkullanılması şekilde kullanılması nedeniyle nedeniyle Çağın Göz Çağın Hastanesi’nin Göz Hastanesi’nin hiçbir sorumluluğu hiçbir sorumluluğu olmayacağını olmayacağını eser sahibi eser sahibi peşinen kabul peşinen etmektedir. kabul etmektedir.

4.4 Düzenleme 4.4 Düzenleme Kurulu; ödül Kurulu; ve sergileme ödül ve sergileme almayan almayan fotoğraflardan fotoğraflardan dilediği kadarını, dilediği fotoğrafçının kadarını, fotoğrafçının yazılı muvafakatını yazılı muvafakatını alarak sergileme alarak sergileme bedeli kadar bedeli bir kadar bedelle birsatın bedelle alabilir. satın alabilir.

4.5 Yarışmaya 4.5 Yarışmaya gönderilen gönderilen fotoğraflarda fotoğraflarda görünebilecek görünebilecek insanların,insanların, fotoğrafının fotoğrafının çekilmesine çekilmesine ve bir yarışmaya ve bir yarışmaya gönderilmesine, gönderilmesine, fotoğrafın fotoğrafın internette internette ve basılı yayın ve basılı organlarında yayın organlarında yayınlanmasına yayınlanmasına izin verdikleri izin verdikleri kabul edilir. kabul Sözedilir. konusu Sözkullanımlardan konusu kullanımlardan dolayı ortaya dolayı çıkabilecek ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların anlaşmazlıkların tüm sorumluluğu tüm sorumluluğu yarışmacıya yarışmacıya aittir. aittir.

4.6 Ödül 4.6 alanÖdül fotoğraflar alan fotoğraflar TFSF / Türkiye TFSF /Fotoğraf Türkiye Fotoğraf Sanatı Sanatı Federasyonu’nun Federasyonu’nun http://www.tfsf.org.tr http://www.tfsf.org.tr ve ve http://www.tfsfonayliyarismalar.org/ http://www.tfsfonayliyarismalar.org/ web sayfaları web ile sayfaları TFSF’nin ile TFSF’nin sosyal sosyal medya (Facebook, medya (Facebook, twitter, instagram twitter, instagram vb) hesaplarında vb) hesaplarında yayınlanacak; yayınlanacak; ayrıca TFSF ayrıca yayını TFSF olan yayını TFSFolan Onaylı TFSF Yarışmalar Onaylı Yarışmalar AlmanakAlmanak 2018’de 2018’de kurumumuza kurumumuza ayrılan sayfalarda ayrılan sayfalarda yer alacaktır. yer alacaktır.

4.7 Şartnamede 4.7 Şartnamede belirtilenbelirtilen ödül, sergileme ödül, sergileme ve satın alma ve satın bedelleri alma bedelleri hak hak sahiplerinin sahiplerinin yazılı olarak yazılı olarak bildirecekleri bildirecekleri kişisel banka kişisel hesap/IBAN banka hesap/IBAN numaralarına numaralarına Düzenleme Düzenleme Kurulu tarafından Kurulu tarafından gönderilecektir. gönderilecektir.

Hak Hak sahibininsahibinin kişisel banka kişisel hesap/IBAN banka hesap/IBAN numarasını numarasını ve düzenleme ve düzenleme Kurulunun Kurulunun istediği belge istediği ve belge bilgileri vegöndermemesi bilgileri göndermemesi durumunda durumunda ödül, sergileme ödül, sergileme ve satın alma ve satın bedeli, alma Sonuç bedeli, Bildirim SonuçTarihi’nden Bildirim Tarihi’nden itibaren 1itibaren (bir) yılın 1 (bir) sonunda yılın sonunda zaman aşımına zamanuğrar. aşımına Zaman uğrar.aşımı Zaman aşımı durumunda durumunda hak sahibinin hak sahibinin ödül, telifödül, vb herhangi telif vb herhangi bir talebibir olamaz. talebi olamaz.

4.8 Çağın4.8 Göz Çağın Hastanesi, Göz Hastanesi, fotoğrafların fotoğrafların başka amaçlar başka için amaçlar için kullanılmasına, kullanılmasına, hiçbir koşul hiçbir altında, koşulizin altında, vermez. izin vermez.

4.9 Gönderilen 4.9 Gönderilen fotoğrafların fotoğrafların tamamı yarışmacı tamamı yarışmacı tarafından tarafından çekilmiş çekilmiş olmalıdır.olmalıdır.

BaşkasınaBaşkasına ait görüntülerin ait görüntülerin olduğu gibi olduğu veya gibi kısmen veya kısmen kullanılması kullanılması durumunda durumunda ortaya çıkabilecek ortaya çıkabilecek telif hakkıtelif ihlallerinin hakkı ihlallerinin tüm tüm hukuki sorumluluğu hukuki sorumluluğu katılımcıya katılımcıya aittir. aittir.

4.10 Yarışmaya 4.10 Yarışmaya gönderilen gönderilen fotoğraflarda fotoğraflarda görülebilecek görülebilecek insanlarıninsanların fotoğrafının fotoğrafının çekilmesine çekilmesine ve bir yarışmaya ve bir yarışmaya gönderilmesine, gönderilmesine, fotoğrafın fotoğrafın görsel, internet görsel,ve internet basılı yayın ve basılı organlarında yayın organlarında yayınlanmasına yayınlanmasına izin verdikleri izin verdikleri kabul edilir. kabul Söz edilir. konusu Söz kullanımlardan konusu kullanımlardan dolayı ortaya dolayı çıkabilecek ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların anlaşmazlıkların tüm sorumluluğu tüm sorumluluğu yarışmacıya yarışmacıya aittir. aittir.

4.11 Şartnamede 4.11 Şartnamede belirtilen ödüller, belirtilen hak ödüller, sahiplerinin hak sahiplerinin yazılı olarak yazılı olarak bildirecekleri bildirecekleri kişisel banka kişisel hesap/IBAN banka hesap/IBAN numaralarına numaralarına Düzenleme Düzenleme Kurulu Kurulu tarafındantarafından gönderilecektir. gönderilecektir.

Hak sahibinin Hak kişisel sahibinin banka kişisel banka hesap/IBAN hesap/IBAN numarasını numarasını ve Düzenleme ve Düzenleme KurulununKurulunun istediği belge istediği ve bilgileri belge ve bilgileri göndermemesi göndermemesi durumunda durumunda ödül bedeli, ödül Sonuç bedeli, Bildirim SonuçTarihi’nden Bildirim Tarihi’nden itibaren 1 itibaren (bir) yılın1 sonunda (bir) yılın zaman sonunda aşımına zamanuğrar. aşımına Zaman uğrar. aşımı Zaman aşımı durumunda durumunda hak sahibinin hak ödül, sahibinin telif ödül, vb herhangi telif vb bir herhangi talebi olamaz. bir talebi olamaz.

4.12 Düzenleme 4.12 Düzenleme Kurulu e-posta, Kuruluödül e-posta, ve baskı/dijital ödül ve baskı/dijital katalog gönderimi katalog gönderimi konusunda konusunda elinden geldiğince elinden geldiğince titiz davranacaktır titiz davranacaktır ancak ödül ancak ve katalog ödül ve katalog gönderimgönderim sırasında doğabilecek sırasında doğabilecek hasarlardan hasarlardan sorumlu tutulamaz. sorumlu tutulamaz.

Katılımcılar, Katılımcılar, yarışma başvurusu yarışma başvurusu sırasında kullandıkları sırasında kullandıkları adreslerinadreslerin bu şekildebu şekilde yapılacak yapılacak her türlü teslimata her türlü teslimata esas yasalesas ikametgâh yasal ikametgâh adresleri olduğunu adresleri olduğunu kabul ederler. kabul Katılımcıların ederler. Katılımcıların adresleri yanlış adresleri yanlış bildirmesinden bildirmesinden kaynaklanan kaynaklanan konulardakonularda Çağın GözÇağın Hastanesi Göz Hastanesi hiçbir şekilde hiçbir sorumluluk şekilde sorumluluk kabul etmez. kabul etmez.

4.13 Yarışmada 4.13 Yarışmada ödül ve sergileme ödül ve sergileme alan fotoğraflar alan fotoğraflar Çağın GözÇağın Hastanesi’nin Göz Hastanesi’nin http://www.cagin.com http://www.cagin.com web adresi web ile TFSF adresi- ile Türkiye TFSFFotoğraf - Türkiye Sanatı Fotoğraf Sanatı Federasyonu’nun Federasyonu’nun www.tfsf.org.tr www.tfsf.org.tr ve www.tfsfonayliyarismalar.org ve www.tfsfonayliyarismalar.org web web sitelerinde sitelerinde ve TFSF’nin veSosyal TFSF’nin Medya Sosyal (Facebook, Medya (Facebook, Twitter, Instagram Twitter, Instagram vb) vb) hesaplarında hesaplarında tanıtım amaçlı tanıtım ve amaçlı yarışmanın ve yarışmanın amacına uygun amacına olarak uygun olarak yayınlanacak yayınlanacak ve ayrıca ödül ve ayrıca alan ödül fotoğraflar alan fotoğraflar TFSF yayını TFSF Almanak yayını 2018’de Almanak 2018’de yer alacaktır. yer alacaktır.

4.14 Yarışmada 4.14 Yarışmada ödül ve sergileme ödül ve sergileme alamayanalamayan fotoğraflar fotoğraflar Sonuç Bildirim Sonuç Bildirim Tarihi’nden Tarihi’nden 30 (otuz) 30 gün (otuz) sonragün sistemden sonra sistemden silinecektir. silinecektir.

4.15 Şartnamede 4.15 Şartnamede belirtilmeyen belirtilmeyen konulardakonularda ya da olasıya uyuşmazlıklarda da olası uyuşmazlıklarda Düzenleme Düzenleme Kurulu, Jüri Kurulu, ve TFSF JüriU/UA ve TFSF Yarışma U/UADüzenleme Yarışma Düzenleme YönergesiYönergesi ile ile TFSF YK’nin TFSF kararları YK’ningeçerlidir. kararları geçerlidir.

4.16 Katılımcılar; 4.16 Katılımcılar; TFSF’nin http://www.tfsfonayliyarismalar.org/ TFSF’nin http://www.tfsfonayliyarismalar.org/ adresine adresine üye olmaküye ve fotoğraflarını olmak ve fotoğraflarını yüklemekle yüklemekle yarışma koşullarını yarışma koşullarını okumuş ve okumuş ve kabul etmiş kabul sayılırlar. etmişBu sayılırlar. şartname, Bu şartname, yarışmacının yarışmacının yarışma fotoğraflarını yarışma fotoğraflarını göndermesiyle göndermesiyle yürürlüğeyürürlüğe girer. Yarışmacıların girer. Yarışmacıların bu şartname bu şartname hükümlerine hükümlerine sonradansonradan itiraz hakkı itiraz yoktur. hakkı yoktur.

5. Yapıtların 5. Yapıtların İsimlendirilmesi İsimlendirilmesi ve Gönderilmesi: ve Gönderilmesi: 5.1 Yarışma 5.1online Yarışma (çevrimiçi) online (çevrimiçi) fotoğraf sistemine fotoğraf sistemine göre yapılacağından, göre yapılacağından, alternatifalternatif hiçbir gönderi hiçbir(e-posta, gönderi (e-posta, kargo, elden kargo, teslim elden vb)teslim kabulvb) kabul edilmeyecektir. edilmeyecektir.

5.2 Yarışma 5.2fotoğraflarının Yarışma fotoğraflarının online (çevrimiçi) online (çevrimiçi) olarak gönderilmesi olarak gönderilmesi işlemi, işlemi, http://tfsfonayliyarismalar.org/ http://tfsfonayliyarismalar.org/ adresinden adresinden üyelik ve fotoğraf üyelik ve gönderme fotoğraf gönderme yönergeleri yönergeleri takip edilerek takip edilerek gerçekleştirilecektir. gerçekleştirilecektir.

5.3 TFSF’nin 5.3 http://tfsfonayliyarismalar.org/ TFSF’nin http://tfsfonayliyarismalar.org/ sayfasına sayfasına fotoğrafları fotoğrafları yükleyebilmek yükleyebilmek için önce için üye önce olunması üye olunması gerekmektedir. gerekmektedir. Üyeliğin Üyeliğin kesinleşmesi kesinleşmesi üye olunduktan üye olunduktan sonra sistemden sonra sistemden e-posta adresinize e-posta adresinize gelecek aktivasyon gelecek aktivasyon linkinin tıklanması linkinin tıklanması ile olacaktır. ile olacaktır.

Daha önce Daha üye önce olanlar üye olanlar eski kullanıcı eskiadı kullanıcı ve şifrelerini adı ve şifrelerini kullanacaklardır. kullanacaklardır.

5.4 Katılımda 5.4 Katılımda yüklenecek yüklenecek fotoğrafların fotoğrafların boyutlandırma boyutlandırma ve isimlendirme ve isimlendirme işlemleri önceden işlemleri önceden yapılarak yapılarak dosyalar hazırda dosyalartutulmalı hazırda tutulmalı ve tek birve tek bir oturumdaoturumda yüklenmelidir. yüklenmelidir.

5.5 Yüklenecek 5.5 Yüklenecek fotoğraflar fotoğraflar paspartusuz paspartusuz ve kenar boşluksuz ve kenar boşluksuz olmalıdır. olmalıdır.

Fotoğraf Fotoğraf üzerinde üzerinde tarih, katılımcının tarih, katılımcının kimliğine kimliğine ilişkin isim,ilişkin imza,isim, logoimza, vb logo vb bilgiler bulunmamalıdır. bilgiler bulunmamalıdır.

5.6 Yarışmaya 5.6 Yarışmaya katılacak fotoğraflar, katılacak fotoğraflar, 150-300 dpi 150-300 çözünürlükte, dpi çözünürlükte, jpg/jpeg jpg/jpeg formatında, formatında, 7-12 sıkıştırma 7-12 sıkıştırma kalitesinde kalitesinde kaydedilmeli kaydedilmeli ve dosyaların ve dosyaların boyutları boyutları 2 Mb'den 2az Mb'den olmamalı, az olmamalı, 4 Mb’yi de4 geçmemelidir.

Mb’yi de geçmemelidir.

5.7 Her bir5.7 fotoğraf Her bir dosyasının fotoğraf dosyasının ismi maksimum ismi maksimum 31 karakter 31olmalıdır. karakter olmalıdır.

Dosyaları Dosyaları isimlendirmede isimlendirmede Ç, Ğ, İ, Ö, Ş, Ç,Ü, Ğ,ç,İ, ı,Ö, ğ,Ş,ö,Ü, ş, ç, ü karakterleri ı, ğ, ö, ş, ü karakterleri kullanılmamalıdır. kullanılmamalıdır. İngilizce harfler İngilizce veharfler alt çizgi ve( alt _ ) çizgi kullanılabilir. ( _ ) kullanılabilir.

5.8 Ülke kodu 5.8 Ülke ve bölüm kodu ve tanımlaması bölüm tanımlaması yapan karakter yapandışındaki karakter dışındaki tüm tüm harfler küçük harfler olmalıdır. küçük olmalıdır.

İsimlendirme: İsimlendirme: 1. adım: Dosya 1. adım: adının Dosya ilk iki adının karakterine ilk iki karakterine yazılmalıdır kodu yazılmalıdır (Türkiye için (Türkiye için ülke koduülke “TR”).

“TR”).

2. adım: Sonra 2. adım: eser Sonra sahibinin eser sahibinin ismi maksimum ismi maksimum 5 karakter5olacak karakter biçimde olacak biçimde yazılmalıdır. yazılmalıdır. Örneğin Önder Örneğin Erdoğan Önder için Erdoğan onderiçin veya oerdo veya erdog onder veya oerdo veya erdog gibi. gibi.

3. adım: Sonraki 3. adım:karakter Sonrakibölümün karakter bölümün baş harfi olmalıdır baş harfi (Sayısal olmalıdırRenkli (Sayısal Renkli (Dijital Color) (Dijital > DC).

Color) > DC).

4. adım: Fotoğrafın 4. adım: Fotoğrafın sıra no’su sıra rakamla no’suyazılmalı rakamla (1’den yazılmalı 4’e(1’den kadar)4’e vekadar) ve bundan sonra bundan alt çizgi sonraeklenmelidir alt çizgi eklenmelidir ( _ ). ( _ ).

5. adım: Alt 5. adım: çizgiden Alt sonra çizgiden fotoğrafın sonra fotoğrafın adı toplam adıkarakter toplamsayısını karakter sayısını geçmeyecek geçmeyecek şekilde yazılmalıdır. şekilde yazılmalıdır. Örnekler: Örnekler: “TRonderDC1_ornek_foto” “TRonderDC1_ornek_foto” veya “TRoerdoDC2_ornek_foto” veya “TRoerdoDC2_ornek_foto” gibi… gibi…

5.9 İnternet 5.9üzerinden İnternet üzerinden üye olma üye veyaolma yarışmaya veya yarışmaya katılma aşamasında katılma aşamasında sistemden sistemden veya kullanıcıdan veya kullanıcıdan kaynaklı hatalar kaynaklı oluşması hatalar durumunda oluşması durumunda onlineyarismalar@tfsf.org.tr onlineyarismalar@tfsf.org.tr adresinden adresinden iletişime geçilerek iletişime geçilerek bilgi verilmesi bilgi verilmesi halinde problem halinde kısa problem sürede kısa giderilecek sürede giderilecek ve katılımcı vebilgilendirilecektir. katılımcı bilgilendirilecektir.

5.10 Eserlerin 5.10 yüklenmesinden Eserlerin yüklenmesinden kaynaklanabilecek kaynaklanabilecek olası sorunlar olasıiçin sorunlar için Çağın Göz Çağın Hastanesi Göz Hastanesi sorumlu olmayacaktır. sorumlu olmayacaktır.

6. Ödül-Sergilemeler 6. Ödül-Sergilemeler Birincilik 5.000 Birincilik TL 5.000 TL İkincilik 3.000 İkincilik TL 3.000 TL Üçüncülük Üçüncülük 2.000 TL 2.000 TL Mansiyon Mansiyon (3 eser) 500 (3 TL eser) 500 TL (En Fazla 40 (En eser) Fazla 150 40 TL eser) 150 TL SergilemeSergileme 7. Yarışma7.Takvimi Yarışma Takvimi Yarışmanın Yarışmanın Başlama Tarihi: Başlama Tarihi: 09 Şubat 2018 09 Şubat 2018 Son Katılım Son Tarihi Katılım : Tarihi : 22 Eylül 2018 22 Eylül saat 2018 23.00saat (TSI)23.00 (TSI) Seçici Kurul Seçici Değerlendirmesi Kurul Değerlendirmesi : : 30 Eylül 2018 30 Eylül 2018 Sonuçların Sonuçların Açıklanması: Açıklanması: 02 Ekim 2018 02 Ekim 2018 Ödül Töreni Ödül ve Sergi Töreni: ve Sergi : 13 Ekim 2018 13 Ekim 2018 8. Seçici Kurul 8. Seçici Kurul (soyadı sırasına (soyadı göre) sırasına göre) • • • • •

Merih AKOĞUL • Merih AKOĞUL Haluk ÇOBANOĞLU • Haluk ÇOBANOĞLU Yusuf DARIYERLİ • Yusuf DARIYERLİ Ümran• ÖZDEMİR Ümran ÖZDEMİR Nadir SARIŞEKER • Nadir SARIŞEKER

Not: SeçiciNot: kurul Seçici en az kurul 3 kişien ileaz toplanır.

3 kişi ile toplanır.

9. İletişim9. İletişim Çağın GözÇağın Hastanesi Göz Hastanesi Yahya Kaptan Yahya Mahallesi Kaptan Mahallesi Demokrasi Demokrasi Caddesi No: Caddesi 38 İzmit No: /38Kocaeli İzmit / Kocaeli Telefon: Telefon: 0262 321 50 0262 71 /321 0262 50 324 71 / 24 0262 66324 / 444 24866 244 / 444 8 244 Faks : 0262 Faks 331 :97 0262 25 331 97 25 E-posta: feyza@cagin.com E-posta: feyza@cagin.com Web : http://www.cagin.com Web : http://www.cagin.com Yarışmamız, Türkiye Yarışmamız, Fotoğraf Türkiye Sanatı Fotoğraf Federasyonu Sanatı Federasyonu (TFSF) (TFSF) tarafından “TFSF tarafından 2018-042” “TFSF numara 2018-042” ile onaylanmıştır. numara ile onaylanmıştır.

Yarışma sürecinde Yarışma vesürecinde salonda TFSF ve salonda temsilcisi TFSF bulunacaktır. temsilcisi bulunacaktır.

2018/042

dosya konusu

32

VAR OLAN VE İCAT EDILEN

Astronomlar, matematikçiler, fizikçiler, felsefeciler ve edebiyatçılar… Hepsinin üstünde kafa yorduğu, hakkında bir yorum getirdiği kavram, içinde yüzdüğümüz deniz olan zaman, nedir? Zamanı aşırı bilimsel yorumlarla açıklayıp kafa karıştırmak niyetinde değiliz. İnsanoğlunun ezelden beri tanımını yapmaya çalıştığı, var olup keşfedilen mi yoksa ihtiyaç duyulduğu için icat edilen bir kavram mı olduğuna kadar birkaç bakış açısını derleyip zihinlerde bir siluet oluşturmak istedik.

Tam olarak tanımlayamasak da zamanı “ölçü birimi” diyerek çerçevelendirebiliriz. Bu açıdan bakıldığında yakınlık, uzaklık, geçmiş, gelecek anlamlarını içerir zaman. Çoğu bilim adamına göre Bing Bang (Büyük Patlama) ile oluşan, yani evrenden önce var olmayan zamanı felsefeciler “oluş, gelip geçiş, değişme ve süreklilik biçimi; dönüşü olmayan bir doğrultuda birbiri ardından gitme” diye tanımlar. Bu bakış açısıyla zaman; kesintisiz, düz bir çizgi olarak düşünülebilir. Geriye (geçmiş) ve ileriye (geleceğe) doğru uzayıp

giden zaman, kaderci anlayışa sahip felsefecilere göre sadece bir senaryodur.

Bu konuya kafa yoran diğer kitleye, fizikçi/matematikçilere de kulak vereceğiz elbette. Zamanın mutlak olduğunu savunan Newton gibi klasik fizikçilere, zamanın göreli olduğunu söyleyen Einstein gibi modern fizikçilere de değineceğiz... Fakat bütün bunlardan önce merak ettiğimiz bir şey var: Zamanı eski toplumlar nasıl yorumladılar; daha doğrusu, neden zamanı parçalara bölmeye gerek duydular?

Zamanı Ölçme Arzusu Geçmiş, gelecek ve bugününü anlamlandırma isteğimizden ortaya çıkan, yüzyıllar içinde tanımlanması oldukça karmaşıklaşan zaman, çok basit bir ihtiyacı karşılamak için önce ikiye bölündü. Güneşin doğuşu ve batışı, yani gece ve gündüz, zaman kavramını ortaya çıkaran ilk olguydu.

Tabii toplumların ihtiyaçları çeşitlendikçe zamanı ölçme çabası da gelişti. Önceleri eski insana mevsimleri bilmek yeterli geliyordu. Hava şartları onlara barınma, göç etme ve ekinlerini toplama dönemlerinin zamanını haber veriyordu. “40 yaz yaşadı” deniyordu belki insan ömründen bahsedilirken.

Yahut “5 bahar önce doğdu” diyordu çocuğundan bahseden anne. Önce ikiye,

sonra dörde bölünen zaman, toplumlar geliştikçe daha küçük birimlere bölündü.

Ta ki dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşünü 24’e bölerek saatleri, saati 60’a bölerek dakikaları, dakikayı 60’a bölerek saniyeyi ve saliseleri bulana kadar…

Ve öyle bir dönem geldi ki; insanlık zamanı saat olarak algılamak için kâh bir kayayı kuma çevirdi kâh akreple yelkovanı keşfetti kâh atomik birimlerle zamana “sen busun” dedi. Artık ekip biçmek, hayvan yetiştirmenin ötesinde bir ihtiyaçla; o an yaşadıkları zamanı, önceden yaptıklarını veya gelecek planlarını “icat edilen” zaman kavramı ile tanımlamaya başladı.

33

Zamanın Ölçülme Serüveni Aslına bakarsanız zamanın mutlak bir ölçümü yok. Durmaksızın akıp gider zaman. Ancak insanoğlu yaşamına devam edebilmek için zamanı bilinçleri ve imkânları elverdiğince dilimlere ayırdı.

Peki, insanlığın takvimleri keşfediş serüvenlerine göz atmaya ne dersiniz?

Haydi antik uygarlıklara uzanalım. Yılı 12 eşit parçaya ve günü 24 saate kim bölmüş dersiniz? Tabii ki medeniyete ciddi katkılar yapmış olan Babilliler.

Mezopotamya topraklarında kök salan Babil’in büyük mühendisleri zamanı ölçmek için oldukça marifetli makineler keşfetmişler. MÖ 2400’lerde yılı 12 eşit

Tarihin Takvim Sayfaları Babil ve Mısır takvimleri demişken, geçmişte kullanılan takvimleri de anmadan geçmek istemedik. Eski insanlar takvimleri gün, ay ve yılı takip etmek için düzenlenmekteydi elbette ama aynı zamanda tatiller ve festivallerin belirlenmesi, tohum ekimi ve hasat zamanı gibi işlerin planlanması için de kullanılmaktaydı.

Geçtiğimiz yıllarda adını çokça duyduğumuz Maya takvimine göre bir yıl, her biri 20 günlük 18 aydan oluşuyordu. Mayalar “Güneş Yılı”, “Dinî Yıl,” ve “Venüs Yılı” olmak üzere üç farklı zaman ölçeğini kullanmaktaydı.

260 günlük dinî yıl güneş yılına bağlanır ve her ikisi de 584 dünya günü süren Venüs yılı içinde yer alırdı.

12 Hayvanlı Türk Takvimi’nde ise bir yılda 12 ay vardı. Bu takvimde her hayvan bir yılı gösterirdi. Mesela “Pars Yılı” gibi adlandırılmış yıllar mevcuttur.

Her yılın o hayvanın özelliklerine göre şekillendiğine inanılır.

Bir Türk takviminden daha bahsedeceksek Celali Takvimi ilk akla gelen olur herhâlde. 1079 yılından itibaren uygulanmaya başlayan Celali Takvimi’nin güneş yılı esasına göre Ömer Hayyam başkanlığındaki bir 34

kurul tarafından hazırlandığını biliyor muydunuz? Ömer Hayyam hazırladığı bu takvimi Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah’a sunmuş, takvim böylece kullanılmaya başlanmıştı. Öte yandan Müslümanların özel bir anlam yüklediği Hicri Takvim’den de söz edelim. Hz. Ömer’in halifeliğinde, bir konsey tarafından hazırlanan bu kamerî takvim Medine hicreti başlangıç noktası kabul edilerek oluşturulmuştu ve 1 yıl 354 güne karşılık geliyordu.

Avrupa’da nasıl bir süreç yaşanmış peki?

Jülyen Takvimi incelersek yanıtı buluruz.

MÖ 46’da kullanılmaya başlayan Jülyen takvimi, Roma imparatoru Julius Caesar’ın talimatıyla hazırlanmıştı.

Mısırlıların güneş takvimini temel alan bu takvim 16. yüzyıla kadar Batı’da kullanılmaya devam etti. Ancak her 128 yılda bir günlük kayma olduğu için Jülyen takvimi yerine, Papa XIII. Gregory tarafından Gregoryan Takvim uygulanmaya başladı. Miladi takvim adıyla bildiğimiz ve hâlen kullandığımız bu takvim Jülyen takviminden 11 gün çıkarılarak günümüze ulaştı.

parçaya ve haftayı 7 güne, günü 24 saate ayırmışlar.

Zamanı ölçmeye merak salan tek antik medeniyet Babilliler değil elbette. İnsanlığın tartışmasız en eski ve köklü uygarlıklarından biri olan Mısırlılar da önemli katkılar yapmış. Takvimi geliştiren Mısırlılar, bir yılı 365 gün ve 6 saat olarak hesaplamışlar. Takvim olmadan eski Mısırlılar Nil’in ne zaman taşıp sele yol açacağını bilemezdi. Bu bilgi olmadan ise tüm tarım sistemleri riske girerdi. Bu periyodu bilmek için o yüzden takvimi geliştirdiler.

BİR SAAT 60 DAKİKADIR, PEKİ NEDEN? Gözümüzü açtığımız andan uyuyana kadar sık sık göz göze geliriz saatlerle. Mutlaka aklınıza gelmiştir: Saat neden 30 değil, 50 değil de 60 dakikadan oluşur? Her bir dakika pekâlâ 45 saniyeden oluşabilirdi. Kısa bir araştırmayla anladık ki zamanı ölçmek, dilimlere ayırmaktan ne kadar bahsetsek konu dönüp dolaşıp aynı isimlere gelecek. İşin içinde yine Babilliler (ve Sümerliler) var.

Bildiğiniz üzere Babilliler gerçek birer matematik dehalarıydı. Açıları, denklemleri, kesirleri ve

dereceleri kullanan ilk kişilerdi. 10 tabanlı sayı sistemi yerine 60 tabanlı sistemi kullanıyorlardı. Sebebi; 60 sayısının 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20 ve 30 sayılarına bölünebilmesi nedeniyle 10’dan daha esnek bir sayı olmasıdır. (10 sayısı sadece 1,2, 5 ve 10’a bölünebilir.)

Astronomide ve matematikte oldukça ileri giden bu uygarlık işte bu yüzden 60 tabanlı sistemi tercih etmiştir.

60 tabanlı sistem sayesinde Babilliler 1 dakikayı 60 saniye, bir saati 60 dakika, bir yılı 360 gün olarak belirlerken, çemberi ve gökyüzünü 360 dereceye, 360 dereceyi ise 30’ar dereceye bölmüşlerdi.

Zamanın Babası

Titan Kronos Zaman kavramından bahsedip de Yunan mitolojisine uğramamak olmaz.

Fantastik hikâyeleriyle aklımızda yer eden Yunan mitolojisinde Titanları duymuş olmanız büyük olasılık.

Efsanevi Altın Çağ’da dünyayı yönetmiş olan güçlü ırktı Titanlar. Çoğu kaynağa göre en başta on iki titan vardı. Bunlar yaşamı meydana getiren, zaman, okyanus, hava gibi çeşitli kavramlarla özdeşleşmişti. Burada bizi ilgilendiren ise titanların zamana hükmedeni; yani Altın Çağ’ın hâkimi Kronos.

Kronos; adını zaman anlamına gelen khronos sözcüğünden alır. (Kronoloji sözcüğü de Kronos isminden türemiştir.) Gaia’nın doğurduğu son titan olmakla birlikte, zamanı yarattığı ve zamanda seyahat ettiği söylenir. Roma mitolojisinde Satürn olarak da bilinir. Efsaneye göre Kronos’un çocuklarını yemesinin, zamanın her şeyi öğüttüğü gerçeğini metaforik olarak anlattığı söylenegelir.

Tam da burada bir saptama yapmak yerinde olacaktır. Farklı zaman algıları yani Kairos mu Kronos mu?

Kairos, Kronos’a Karşı Zaman kavramının bilimsel tanımlarını yapsak da esasen iki farklı zaman olgusundan bahsedebiliriz: Kairos ve Kronos.

Kronos gibi Kairos’un da Yunan mitolojisine yaslanan bir geçmişi var.

Kronos zaman tanrısıyken Kairos fırsat tanrısıdır ve zaman akıp giderken andaki fırsatları yakalamayı temsil eder. Kronos hesaba kitaba vurulup ölçülebilen, saat ve takvimle takip ettiğimiz zamanın adıdır. Günlük işlerimizi ve hedeflerimizi Kronos üzerinden şekillendirsek de iplerini asla elimize alamayız.

varıldığı anda bizim emrimize amade olur. Hayatla alakalı fırsatları Kairos’ta elde edebiliriz.

“Kaliteli zaman” kavramına karşı gelen bütün üretken zamanlarımız; kendimize yatırım yapabildiğimiz, sanatla ilgilenme, spor yapma, meditasyon gibi aktiviteler Kairos’ta edinebildiğimiz kazanımlar. Şu hâlde zamanımızı kaliteli kullanabilmek, Kairos zamanına yer açmak için Kronos zamanımızı doğru planlayarak hayatımızda boşluklar yaratabilmeliyiz.

Bunun için de öncelikler, sıralamalar, hedefler, hayaller, yapılacaklar elbette çok önemli. Kronos ve Kairos arasında denge kurabilirsek her iki zamanı da lehimize çevirebiliriz.

Kairos’a gelince… Kamuran Şipal’in “Bir girişim için en elverişli an; sonsuzun dünyevi varlık içine sızdığı, birey tarafından algılanıp yararlanabilen ya da bir ihmal sonucu yararlanılmadan geçip giden an” diye tanımladığı Kairos, bizim anda olmamıza izin veren, içine katıldığımız zamanı temsil eder. Kronos’un iplerini asla elimize alamazken Kairos farkına 35

NEDİR BU UZAY-ZAMAN? Zaman kavramının tarihî kısmından bahsettik ama meseleye bir de fizikmatematik bilimi açısından bakmaya ne dersiniz? İşe uzay- zamanı anlamaya çalışmaktan başlayabiliriz mesela. Bu kavrama dokununca Görelilik Teorisi ve zamanda yolculuk konuları da domino taşları gibi devrilecek arkamızdan.

Mesele Einstein’ın saçları kadar karışık ama gelin bir bakalım.

Klasik fizik Newton’un “zaman mutlaktır, homojen biçimde akar ve olaylardan bağımsız bir boyuttur ve geçmişten geleceğe doğru akar,” düşüncesi temelleri üzerine oturur. Kabul gören anlayışa göre evrende, uzunluk, hacim ve alan olmak üzere 3 boyut bulunur. Ta ki Einstein çıkıp bütün bu varsayımları yıkana kadar. Artık modern fizik

36

doğmaktadır çünkü Einstein Newton’la aynı fikirde değildir.

Einstein bu üç boyuta ek bir boyut daha getirir: uzay-zaman. Uzay ile zamanı “uzay-zaman sürekliliği” adı verilen yapıda birleştiren matematik modelidir bu kavram. Bu yaklaşıma göre evren, uzayın üç boyutu ve dördüncü boyutu oluşturan zamandan oluşur. Ancak dünyada, diğer üç boyut üzerinde dilediğince hareket eden insan, zamanda sadece ileri doğru hareket edebilir. Einstein’ın ispatladığı denkleme göre zamanda geriye doğru hareket edebilmemizde teorik olarak bir engel yok. Fakat zaman yolculuğuna girmeden önce uzay zaman bükülmesine de kısaca değinelim istedik.

EVET, ZAMAN BÜKÜLEBILIYOR Bir şeyi en basit hâliyle anlatamayan o konuyu anlayamamıştır, denir.

Bu durumda uzay-zaman bükülmesini bu konunun uzmanından dinlemek en doğrusu.

Bakın Einstein bize uzay-zaman bükülmesini nasıl anlatıyor:

Şimdi elimizde 1cm çapında sonsuza yakın kütleye sahip bir misket olduğunu düşünelim. Yatağın üzerinde oluşturacağı bükülme öyle yüksek olacaktır ki çarşafı delecektir. İşte zaman da bu şekilde misketler ile simgelediğimiz kütle yardımıyla bükülebilir. Kütlenin artışı, bu kütlenin uzay-zaman düzlemini büküşünü arttırır.”

“Yatağınızın üzerine serdiğiniz çarşafın iki boyutlu yüzeyi uzay-zaman olsun. Avucunuzdaki çeşitli ağırlıktaki misketleri gelişigüzel serpiştirin yatağın üzerine. Her misket kendi ağırlığı kadar çarşafı bükecektir.

Özetle Einstein kütle çekim etkisinin zamana etkisinden bahsetmiştir. Yani kütle çekimi zamanı yavaşlatabilir veya hızlandırabilir. Einstein’a göre kütle çekimi ne kadar kuvvetliyse zaman o kadar yavaşlar.

EINSTEIN’A GÖRE ZAMAN; AYNEN BIR ÇARŞAFIN ÜZERINE BIRAKILAN ÇEŞITLI AĞIRLIKTAKI MISKETLERIN KENDI AĞIRLIKLARIYLA ÇARŞAFI BÜKMELERI GIBI UZAYDA BÜKÜLEBILIR.

KİŞİDEN KİŞİYE DEĞİŞİKLİK GÖSTEREN ZAMANIN İZAHI:

İZAFİYET TEORİSİ Newton zamanın mutlak olduğunu ve her yerde herkes için aynı aktığını söylemişti. Einstein ise zamanın bir yanılsama olduğunu söyleyerek yüzyıllardır kabul edilegelen kuramı kaldırıp atmış, ömrünü zamanın izafi yani göreli olduğunu ispata adamıştı. Şimdi de izafiyet teorisini fazla da bilimsel bir dil kullanmadan anlamaya, anlatmaya çalışalım. Elbette ki yine Einstein bize eşlik edecek.

Yani çok mutlu olduğumuz bir yerde geçirdiğimiz 1 saat ile mutsuz olduğumuz bir yerde geçirdiğimiz 1 saat algısal olarak asla eşit değildir. O halde, dünya üzerindeki bizlerin yaşamış olduğu durumlara göre zaman algısı değişiklik göstermekteyse evrensel boyuttaki zaman çok daha büyük farklılıklar gösterebilir. Bu noktada Einstein’ın teorisini basitçe şöyle açabiliriz:

Zamanın akıp gitmesindeki hızında bir değişiklik/ görelilikten bahsetmez Einstein. Altını çizdiği şey bizim zamanın akışını nasıl hissettiğimizdir.

Dehamız defalarca kanıtlanmış varsayımında der ki; ışık hızı hiçbir zaman değişmez ve fizik kuralları her durumda aynıdır. Bu iki sabiti ve

yukarıda bahsettiğimiz uzay-zaman bükülmesi ile bilgileri birleştirince şöyle bir sonuca varır Einstein: Eğer çok hızlı bir şekilde seyahat ederseniz veya yerçekimi dünyadan daha güçlü olan bir başka gezegene yerleşirseniz, zaman sizin için diğer insanlara göre daha yavaş akmaya başlar.

Elbette koca teori üç beş cümle ile tamamen kavranamaz, ancak bizim de şimdilerde Interstellar filmi ile daha bir merakımızı çeken zamanın görece farklı işlemesi meselesini böylece daha derli toplu algılayabiliriz belki.

37

ZAMANDA YOLCULUK MÜMKÜN MÜ?

Kabul edelim, çoğumuzun hayalini kurduğu bir şeydir zamanda yolculuk.

Peki bilim kurgu edebiyatı ve sinemasının bolca ekmeğini yediği bu fantazyanın gerçekleşmesi mümkün mü? Keşke diyenleri duyar gibi olsak da günümüz teknolojisiyle bunu deneyimlemek şimdilik imkânsız. Öte yandan teorik olarak zaman yolculuğu mümkün görünüyor. Nasıl mı?

Bir insanın ışık hızına ulaşabildiğini varsayalım. Bu kişinin uzayda ışık hızında yolculuk yapması ve daha sonra Dünya’ya dönmesi durumunda uzayda yolculuk yapan bu insan için zaman “daha yavaş” akmış oluyor. Dünya’da zaman normal seyrinde ilerlediği için, bu “şanslı” insan Dünya’ya geri döndüğünde aslında geleceğe gelmiş oluyor. Yani zaman yolculuğu yapıyor.

Bir başka teori ise gizemli kara delikleri içeriyor. Varsayalım, bir kara delik gibi, gerçekten çok güçlü bir yerçekimi gücünün olduğu bir bölgenin yakınlarındasınız. Sizin için zaman göreceli olarak yavaşlıyor. Böylelikle Dünya’ya, normal zaman akışına döndüğünüzde yeniden geleceğe gitmiş oluyorsunuz.

Yani evet, teorik olarak geleceğe yolculuk mümkün. Burada mesele insanın ışık hızına ulaşabilmesinde.

Gerçi Einstein bunu mümkün görmüyor. Çünkü ona göre ışık kütlesiz olduğu için insanlar asla ışığın hızına ulaşamayacak, dolayısıyla zamanı durduramayacak ya da yavaşlatamayacak.

Peki, geçmişe yolculukta durum nasıl?

Bilim insanları zamanda yolculuk yapmanın bir yolunun zamanı bükmek

DEJAVU: GEÇMİŞE ANLIK BİR YOLCULUK MU? Halihazırda zamanda yolculuk yapamasak da öyle hissettiğimiz olmuştur. Hatta aramızda bu cümleyi kurmayanımız yoktur: “Bu ânı daha önce yaşadım sanki!” Bu olguyu reenkarnasyon veya ruhlar âleminin daha önce yaratılmış olması iddiası dâhil birçok sebebe bağlayanlarla karşılaştınız mutlaka.

Ancak dejavunun, zaman kavramyla bağlantılanan bilimsel bir açıklaması var.

(Dejavu yaşayıp olayın gerçeküstülüğü ve harikuladeliğine hayran olanlara tavsiyemiz, bir sonraki paragrafta vereceğimiz açıklamayı okumamaları zira bu keyfin mantıklı sebebi olayın büyüsünü kaçırabilir.)

Uzmanlar, beyindeki zamansal mekanizmaların farklılaşması ile ortaya çıkan bir durumdur diyor dejavu için.

Beynin sağ ve sol tarafının milisaniyeden daha küçük bir zaman farkıyla çalışması sonucunda, algılama sürecini bir lob diğer lobdan önce yaşadığı için, geç algılayan lobun bize o ânı daha önce yaşanmış gibi hissettirmesi olarak açıklanıyor bu durum.

Kısacası “dejavu” sinir aksonlarındaki minik bir sapmadan kaynaklanıyor.

38

olduğunu söylüyor. Zamanı kâğıt üzerinde ilerleyen bir çizgi gibi düşünün.

Eğer yeterince enerji uygulanırsa kâğıt ikiye katlanır ve gelecek ile geçmiş aynı noktaya gelmiş olur. Bu sayede geçmişe yolculuk edilebilir. Buna engel herhangi bir fizik kuralı da yok.

Ancak ortada geçmişe doğru yolculuğu imkânsız kılan bir parametre var: Büyükbaba paradoksu. Bir zaman makinesi icat edip geçmişe doğru yolculuğa çıktığınızı ve büyükbabanızı öldürdüğünüzü düşünün. Ne olurdu?

Mantığa göre sizin doğmamış, makineyi de icat etmemiş olmanız gerekirdi.

O zaman büyükbabanızı öldüren kimdir? İşte bu paradoks ve birçok veri yüzünden, içlerinde Stephen Hawking’inde bulunduğu çoğu bilim insanı zamanda geriye doğru yolculuğun mümkün olmadığını söylüyor.

TARIH BOYUNCA GÜNEŞ SAATLERI, FARKLI MEDENIYETLERCE FARKLI ŞEKILLERDE KULLANILDI.

ve GELELİM SAATLERE

Bir insana yapılacak en büyük işkence belki de onun zaman algısını bozmaktır.

Bu sebeple bazı cezaevlerinde mahkûmların saatleri ellerinden alınarak zaman gerçekliğinden koparmaya çalışılır. Yani saatler olmasaydı ne yapardık sorusunun cevabı çok da iç açıcı değil. Yokluğunu düşünmek yerine varlığının tarihinden bahsetmek daha keyifli olacak eminiz. Saati kimin icat ettiğini merak ediyorsanız, bu bölüm tam size göre. İlk çağlardan bu yana insanlar bir şekilde zamanı ölçmeye çalışmışlar, bunu artık biliyoruz. Evvela güneşe

bakıp anlamışlar zamanı; sonra başka yollar bulmuşlar. Güneşin gökyüzündeki hareketlerine bakmışlar, gölgeleri izlemişler, üzerinde işaretler olan ve yandıkça bu işaretleri silinen mumlar denemişler, yağı bittikçe zamanın geçtiğini anlatan gaz lambaları ve kum saatleri yapmışlar. Sonunda modern anlamda bize kadar ulaşan saati geliştirmişler.

Elbette bu kadar üstünkörü geçmeyeceğiz saatleri. İşte gelişimiyle bazılarınızı oldukça şaşırtacak saat evrimi haritası...

Her Şey Güneşle Başlıyor İnsanlar zamanın geçtiğini elbette önce gündüz ve gece ile algılıyor.

Dolayısıyla ilk saatin güneş saati olmasına şaşmamak gerek. Bilinen ilk saat, MÖ 4000’li yıllarda Mısır’da icat edilen güneş saatidir. Güneş saati, bir kazığın yere doksan derecelik açı ile dikilmesinden oluşur. Güneş hareketleri sonucunda kazığın gölgesi hareket eder.

Bu hareket çevresi ölçülerek gündüz vakitleri bölümlere ayrılabilir.

Ne var ki güneş saatleri yetersizdir çünkü geceleri tamamen işlevini yitirir.

Dolayısıyla Mısırlılar, geceleri de zamanı ölçebilecek bir araç arayışına girerler. Bu arayış sonucunda su saati icat edilir. Bir kabın içerisinde bulunan suyun dışarıya akması ile kabın içindeki işaretler ilerleyen zamanı göstermektedir.

Ne var ki suyun akışını belli bir tempoda tutmak, o zamanın teknolojisiyle çok zor olduğundan, suyun miktarına göre zaman belirleyen mekanizmalardan kısa sürede vazgeçilir ve daha tutarlı sistemler aranmaya başlanır.

Ve kum saatleri imdada yetişir. Bilindiği üzere kum saati, üst üste bulunan iki cam fanustan birinde bulunan kumun diğerine aktarılması ile zamanı ölçen bir araç. Kum dışında cıva, ince mermer tozu ya da iyice dövülerek pudra haline getirilmiş yumurta kabuğu da zamanı ölçmenin yöntemlerinden olur. Ancak zaman hâlâ istenen hassasiyet ve süreklilikle ölçülememektedir. Kum saatinin bir tarafı diğer tarafa aktığında başında birinin bulunması zorunluluğu nedeniyle bu saatler, özellikle uzun süreleri ölçerken pek de pratik değildir.

Dolayısıyla kısa zaman aralıklarının ölçülebildiği alanlarda yüzyıllarca kullanılır.

Henüz teknolojinin yeterince gelişmediği dönemlerin saatlerine bir örnek de ateş saatleridir. Mum saati olarak da bilinen bu saatler petrol lambasının ateşiyle çalışır. Yandıkça boyu küçülen mumun gölgesinin, arkasındaki işaretlere denk gelmesi ile ya da tükenen yağın içi görünebilen bir kap içerisinde birikerek saatin kaç olduğu belirlenebilir.

2 1 3

4

5

6

7

1- İNGILTERE’DE KRAL ALFRED TARAFINDAN ICAT EDILEN ATEŞ SAATI (MUM SAATI) 2- GIOVANNI DE DONDI’NIN ASTRONOMIK SAATI 3 - EL CEZERI’NIN FILLI SU SAATI 4 - MODERN BIR SU SAATI 5 - MISIRLILARIN KULLANDIĞI KUM SAATI 6 - ANTIK SU SAATI 7 - MUM SAATI

39

Mekanik Saatler İnsanlık geliştikçe ve ilerledikçe doğal araçlardan mekanik araçlara geçiş kaçınılmaz oldu. Artık mekanik saat devrine ulaştı insanoğlu.

yüzyıl ve devamında Avrupa şehirlerinde mekanik saat kuleleri yapılır ve bu eğilim hızla yayılır.

İlk mekanik saatler Çin kaynaklarında çıkıyor karşımıza. Yıl 1088. Su Sung adındaki ünlü bir Çinli, “Hsiang Fa Yao” adlı kitabında mekanik bir saatten bahseder. Şemalarla tarif ettiği saat, 3 metre yüksekliğindedir ve zembereği su gücüyle hareket eder. Saatin arkasında, gerekli ayarlamaları yapabilmek için bir de kapak vardır.

Yıllar içerisinde sarkacı, kadranı zembereği bulup saati taşınır hâle getirir, balans yayını icat ederek aksayan saniyelere çözüm sunar insanlık. Artık yüzyıllar sonra 1820’lerde son hâlini alan saatler gerek kol gerek duvar saatleriyle bir zaman ölçüm aracı olması kadar kadın ve erkeklerin şıklığını tamamlayan değerli birer aksesuara dönüşmüşlerdir.

Birkaç yüzyıl sonra, günü 24 saatlik dilimlere bölen ve ilk kadranı kullanarak saati görsel olarak görebilmemizi sağlayan kişi Giovanni de Dondi olur. 14.

Dahası ilerleyen teknoloji sayesinde bütün bunların ötesinde, hayat kurtaran yardımcılarımız olmaya aday olur saatler. Nasıl mı?

Hayat Kurtaran Saatler Ona yüzyıllarca zamanı ölçtürdük. Sonra aksesuar görevi verdik, hatta statü sembolü anlamı bile yükledik. Artık saatler canımızı emanet edebileceğimiz güvenirlikte araçlara dönüştüler.

Yüksek teknoloji ürünü Apple Watch kullanıcılarının kalp ritmini ölçerek bu alanda dikkat çekiyor. Saatteki uygulama, yükselen kalp ritmini alarmıyla haber veriyor.

Nitekim bu özellik bir kişinin hayatını kurtarmış bile. Bu şanslı kişi Scott Killian, bir gece HeartWatch adlı uygulamadan gelen bildirimle uyanır. Çünkü daha önce uyku halindeyken nabzının dakikada 49 kez attığını kaydeden saat, o gece kalp atış hızını dakikada 121 olarak ölçer. Uygulama, Killian saati takmaya başladığından o

40

dakikaya kadar uyku nabzının ilk kez bu kadar yükseldiğini de göstermektedir.

Böylece Killian önlem almak adına acil servise gitmeye karar verir.

Hastanede Killian’a kan testi yapılır ve kalp krizine işaret eden bir enzimde artış olduğu fark edilir. Yapılan testlerde dört atar damarın tıkanmış olduğu görülür.

Killian’ın kolundaki saat olası bir kalp krizini önleyerek sahibinin hayatını kurtarmıştır. Masal gibi anlattık ama son derece gerçek bir haber. Öte yandan Apple’ın bununla yetinmeyeceği söylentiler arasında. Şirketin kalp anormalliklerini fark etmek için EKG teknolojisine sahip yeni bir cihaz üzerinde çalıştığı belirtiliyor.

Bizden söylemesi…

Yüksek teknoloji ürünü Apple Watch kullanıcılarının kalp ritmini ölçerek anormallikleri fark ediyor. Bu özelliğiyle bu saat, yakın zamanda birinin hayatını dahi kurtardı.

Saatin Başkenti:

İSVİÇRE

Bir işte uzmanlaşmak insanı/firmayı/ ülkeyi marka yapabilir. Saat denince akla gelen ülkenin de İsviçre olması bu yüzden. Yüzyıllardır saat tasarımı ve üretimindeki en büyük yeniliklere ev sahipliği yapan, kaliteyi ise asla hafife almayan İsviçre, saat sektörünün her alanında ilk olmayı kimselere kaptırmamış. İlk saat loncası, ilk otomatik saat, ilk kol saati, ilk su geçirmez saat, ilk kuvars saat İsviçrelilerin eseri.

hâlâ takılmasına izin verilen tek mücevher olmasının yanı sıra gittikçe artan talepler saat yapımının İsviçre’de bir sanata dönüşmesine neden olur ve günümüze kadar giderek parlayan bir mücevhere dönüşür saatçilik.

Patek Philippe, Vacheron Constantin, Rolex gibi dünya markalarının İsviçreli olmasının sebebi, geçmişten gelen ustalık ve bilginin değiştirilemez standartlara sadık kalınarak uygulanmaya devam etmesi.

15. yüzyıldan bu yana Cenevre şehri ağırlıklı olmak üzere, saat yapımı konusunda uzmanlaşan kişi ve firmalara ev sahipliği yapan bir ülke İsviçre.

Bugün bile Cenevre ile Basel arasındaki “Saat Vadisi” olarak adlandırılan 200 kilometrelik hat üstündeki dünyaca meşhur saat üreticileri, ülkenin en büyük gelir kaynağı olmanın yanı sıra en popüler turistik rotalarından birini de oluşturuyor.

Bu standartların alametifarikası ise “Swiss Made” yani “İsviçre Malı” ibaresi.

İsviçre’nin saat üzerine açık ara uzmanlığı ise bir yasağı delme çabası ile başlıyor. Olay şöyle gelişiyor; hem tartışmalı görüşleri hem de aşırı yaşam standartlarıyla tanınan dini reformcu John Calvin, vatandaşların mücevher takmasına izin verilmemesi gerektiğine karar verir. Mücevher üreticileri bu kararla finansal yıkıma uğrar. Saatlerin

Bir saatin İsviçre Malı olarak etiketlenebilmesi için 1930’da kurulan “Fédération de l’industrie horlogère suisse” (İsviçre Saat Endüstrisi Federasyonu) tarafından belirlenen ve sonradan ülkenin kanunlarına giren şartlara uyması gerekiyor. Bu şartları sağlamak içinse üretilen saatin iç mekanizmasının en az yarısının İsviçre kökenli bileşenlerden oluşması, bu bileşenlerin tamamının montajının İsviçre’de yapılması ve bütün bu süreçlerin hakkıyla yerine getirildiğine dair bağımsız bir denetim kurulundan onay ve yetki belgesi alınmış olması gerekiyor. Bu kadar zorlu süreci atlattıktan sonra o meşhur yazı da ön kadrana yerleşebiliyor.

SAATLERDEN BAHSETMİŞKEN Analog saat reklamlarında saatler hep 10:10’u gösterir. Çünkü akreple yelkovan bu şekilde hem tarih kadranını hem de üretici firmalının logosunu açıkta bırakır. İlginç bir şekilde çoğu dijital saat reklam fotoğraflarında da saat yine 10:10 şeklindedir. İsviçre’nin lüks saat markası Rolex’in ürettiği saatin taklitleri gerçeğinden 10 kat fazla satıyor.

Dünyanın suya ve sarsıntıya dayanıklı ilk saatini Rolex üretti. Markanın 1000’den fazla patenti var.

Rolex her yıl 800 bin saat üretiyor ve tamamını satıyor.

Dünyanın en karmaşık sistemli saati HD3 Complication Vulcania’dır.

Dünyanın (kayıtlara geçmiş) en pahalı saati İsviçreli Vacheron Constantin’in ürettiği 1,5 milyon dolar etiketli Tour de l’ile. 834 parçadan oluşan saatin üretimi 10 bin saatlik çalışma gerektiriyor.

41

SAAT DEDIĞIN

YARATICI OLMALI Saatler her ne kadar aksesuar ya da dekorasyon amaçlı kullanılsa da bilgisayar ve cep telefonları tahtını sallamazdan önce hayat kurtaran aletlerdi. Onları o kadar sevdik ki, ihtiyacımız olmasa da kolumuzda ya da evimizin bir köşesinde bir saat olmadan yapamıyoruz. Çünkü onlar stilimizin birer parçası. Hal böyle iken, tasarımı ile fark yaratan saatlere yer vermek istedik…

U Watch adlı bu saat, zamanı söylemenin ötesinde, sahibinin lüks ve kendine olan güvenini ifşa eder gibi duruyor. Bir taşla iki kuş vurmak istercesine şık bir bilezik görevi görmesi de cabası…

Saatim yalnız dünya zamanının değil evrenin işleyişini de göstersin diyorsanız bu saat tam size göre. 6 gezegenin hareketini gösteren “Midnight Planetarium - Astronomi Saati” güneş sisteminin bir izdüşümü. 24 saat ve 12 ayı kayan bir yıldızla göstermesi fikrine bayıldık…

Yalnız çok küçük bir detayı da eklemeden edemeyeceğiz: Saatin yüzeyini süsleyen değerli taşlar nedeniyle fiyatı 245 bin dolar...

42

Vee Ninja zamanı… Şık olmayı umursayan herkese meydan okurcasına, şirinlikten yana olanlar için biçilmiş bir kaftan “Ninja Saati”. Renk renk tasarlanan ninja saatlerdeki iki muzip göz, akrep ve yelkovan görevi görüyor. Tahmin edersiniz ki saatler Japonya’da satılıyor ama bizce küçük bir araştırmayla internetten sipariş verilebilir.

Peki ya rakamlardan sıkılanlar için alternatif vermese miydik?

“ClockTwo” adlı bu ürün karşımıza çıkınca dedik ki bu bir saatten fazlası. O kadar sade ve şık ki, saati algılamak bazen biraz uzun sürse de ona sahip olmak istiyor insan. Üretici de bunu fark etmiş olacak ki kol saatinin yanı sıra masa ve duvar saati versiyonlarını da üretmiş.

Midnight Planétarium Poetic Videosunu İzleyin

İKONIK DOMINO TAŞLARI OYUN OLMAKTAN ÇIKIP ZAMANI SÖYLEYECEK BIR TASARIMA BÜRÜNMÜŞ.

Dekorun ötesine geçen saatler Duvar saati demişken gözümüze çarpan birkaçını paylaşmadan edemedik. İlki klasik bir fikri hoş bir tasarıma dönüştüren “Pikap Saat”… Plağı saate dönüştürme fikri çok eskise de pikabıyla birlikte duvar saatine dönüştürmek hoş bir geri dönüşüm olmuş. Hem çevreci hem de nostaljik seçim… Üstelik tekrar moda olduğunda pikabınız hâlâ sizinle olduğu için kendinizi şanslı dahi sayabilirsiniz.

Bir diğer ilginç tasarım ise domino taşlarından esinlenerek yapılmış. İkonik domino taşları oyun olmaktan çıkıp zamanı söyleyecek bir tasarıma bürünmüş. Nasıl mı?

“Zaman kaç boyutludur” gibi bilimsel ya da felsefik soruların hiç zamanı değil biliyoruz ama bu saat zamanı 4 boyutla anlatmayı başarmış. Taş gibi asil ve sade bir dekorasyon malzemesi kullanılarak tasarlanan bu saat spiral yapısıyla uzayzaman göndermesi de yapıyor.

Einstein’a ilham veren Saat Kulesi Zytglogge… İsviçre’nin görülmeye değer saat kulesi Zytglogge’un Einstein’in izafiyet teorisinin ilham kaynağı olduğunu biliyor muydunuz?

evinin 20 metre ötesindeki Zytglogge Saat Kulesi’nin onun alametifarikası olan izafiyet teorisini keşfetmesini sağlayacağını bilemezdi.

Cevabı hayır olanlar için bu ilginç hikâyeyi anlatacağız ama önce birkaç ön bilgi verelim…

Bir akşam kulenin gonguyla irkilen Einstein, bir tramvayın ışık hızıyla saat kulesinin içinden geçtiğini hayal ederken buldu kendini. Eğer tramvayın içinde olsaydı saati hâlâ işliyor olacaktı.

Ancak geriye dönüp saat kulesine baktığında saat ve tabii ki zaman durmuş gibi olacaktı. Altı hafta sonra özel görelilik kuramı üzerine makalesini bitiren Einstein, uzay, zaman ve mekân algılarını yeniden tanımlayarak Newton fiziğini yerle bir etti ve modern fiziğin doğmasına neden oldu.

Zytglogge, 1218-1220 yılları arasında Bern kentinin batı giriş kapısı olarak inşa edilmiş. 15. yüzyıl başındaki bir restorasyonda kuleye, zamanı gösteren kadranların yanı sıra günleri, ayları, burçları ve ayın fazlarını da simgeleyen astronomik saat ve müzik mekanizması ilave edilmiş. Yıllar içinde sürekli yenilenen saat gotik ve barok detaylarla zenginleştirilmiş ve UNESCO kültür mirası listesine girmeyi de başarmış.

Gelelim Einstein’ın ilham kaynağı oluşuna…

1903-1905 yılları arasında, genç bir patent memuru olarak görev yaparken yaşadığı Bern’de Einstein,

İSVIÇRE’NIN GÖRÜLMEYE DEĞER SAAT KULESI ZYTGLOGGE’UN EINSTEIN’IN IZAFIYET TEORISININ ILHAM KAYNAĞI OLDUĞUNU BILIYOR MUYDUNUZ?

Özetle eğer şimdi nükleer enerji, uzay yolculuğu gibi kavramları anlayabiliyorsak bunu Zytglogge’ın gonguna borçluyuz.

Unutmadan; Einstein’ın yaşadığı bu ev, Ocak ayı hariç tüm yıl ziyarete açık…

43

Röportaj

GEÇMİŞLE GELECEĞİ BAĞLAYAN BİR KENT EMEKÇİSİ

Murat Karasalihoğlu Bu Röportajın Klibini İzleyin

RÖPORTAJ: OYA İŞERİ GEVER FOTOĞRAFLAR: BAHADIR MEYDAN

44

45

Uğraştığım her şey birbirini destekliyor. Arkeolojinin metodolojisi yazılarımı besliyor.

Arkeoloji, araştırma yazıları, kitaplar, fotoğraf ve şiir…

Hepsi de gelecek zamanlara iletilen bir mektup gibi. Hepsi de kültür dünyamıza renk katan dallar.

Murat Karasalihoğlu tüm bu farklı gibi görülen alanları ustalıkla harmanlayıp durmaksızın ürünler veren genç bir aydın. Öyle ki tüm bilgi birikimini yüklenip yazdığı kent yazılarıyla “Uluslararası Özkan Mert Ödülleri”nde Kültür Ödülü’ne layık görülerek büyük ses getirdi. Biz de onu İzmit’te gerçekleştirilen bu ödül töreni sayesinde tanıdık.

Tüm birikimine rağmen mütevazılığını koruyan bu bilim adamının, Anadolu’nun bilgeliği ve kültürel zenginliğini araştırırken kendisinin de bunun bir timsali olduğunu fark etmemiz çok uzun sürmedi.

Birkaç disiplini potasında eritmesinin yanında kişisel duruşuyla da Gözden okuyucularına

ilham veren isimlerle röportaj yapmaya özen gösterdiğimiz için kendisiyle bir araya gelmek istedik.

Karasalihoğlu ile; binlerce yıllık köklü bir kültüre sahip, Osmanlı İmparatorluğunun nüvesini oluşturan, tarihsel süreçte bilim-kültür merkezi olup Anadolu’nun kültürel hafızasına katkı sağlayan, Millî Mücadele dönemindeki kahraman askerlerin ve Anadolu kadınının şanlı hikâyelerine şahitlik eden, bağrından geçen İstiklâl Yolu ile şereflenen, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna öncülük eden, Atatürk’ün gerçekleştirdiği Şapka ve Kıyafet Devrimi’ne ev sahipliği yapan o güzelim kentte, Kastamonu’da buluştuk.

Birçoğumuzun gözünden kaçan Kastamonu’nun etkileyici coğrafyasında dolaştığımız Karasalihoğlu ile tarih, arkeoloji, geçmişi günümüze bağlayan kitapları hatta rock müziğe varan dopdolu bir sohbet ettik.

Arkeolog, fotoğrafçı, yazar, hatta bir şair… Birçok şapka taşıyorsunuz.

Bu sıfatlar sizi nasıl tanımlıyor?

Yazarlık istenilen ve hedeflenen bir şey değildir; tanrı vergisi olabilir.

Dolayısıyla unvan olarak kendime yazar ya da fotoğrafçı diyemem. Ama evet arkeoloğum. Arkeoloji gerçekten isteyerek okuduğum bir bölümdü.

Dolayısıyla kendime arkeolog dışında hiçbir unvanı uygun görmem.

Aslında tüm bunlardan önce haftanın bazı günleri üniversitede ders veriyorum.

Bazı günler doktora öğrencisiyim. Hafta içi memurum ve hafta sonu fotoğraf çekip yazılar yazıyorum.

46

Karmaşık gelebilir ama uğraştığım her şey birbirini destekliyor. Arkeolojinin metodolojisi yazılarımı besliyor. Bir şey yazacağınız zaman bunun oturduğu bir zemin olmak zorunda. Edebiyat dışında özellikle tarihsel ya da tespit yazıları yazarken bir sürece bakmak zorundasınız. Yazının tarihsel zeminini bulabilmek için tamamen bilgiye dayalı, geçmiş kökenlerini anladığınız, bugünü yorumlayabileceğiniz bir disiplin gerekiyor. Özetle, arkeolojideki geçmişle bugünü birleştiren bakış açısının “bağ kurabilmek” anlamında etkisi oluyor.

Çektiğim bir fotoğraf ise gezi yazısına da kaynaklık edebiliyor, herhangi bir bilimsel çalışmama da dahil olabiliyor.

Fotografik bakış açısı arkeolojiyi destekleyen bir olgu. Bu bakış açınızın gelişmesi ve bir yandan da yazmak, mesleki gerekliliklerle de birleştiğinde kendi içerisinde evrenler oluşturan, sürekli birbirini destekleyen bir bütün haline geliyor. Şiire gelirsek; yazdığım şiirlerle sadece “yaradılışımdaki kaos”u bir ürün ve biçem halinde ortaya koyarak yönetmeye çalışıyorum.

MURAT KARASALIHOĞLU KİMDİR?

Her olgunun kendi içinde bir tarihselliği var ama araştırdığım her şeyi arkeolojiye bağlarsam işin içindeki renkler kaçar…

1977 Kastamonu doğumlu Murat Karasalihoğlu, ilk, orta ve lise eğitimini Kastamonu’da tamamladıktan sonra 1996 yılında Arkeoloji bölümünü kazanarak Anadolu Üniversitesi öğrencisi oldu.

Siz arkeolojide en çok hangi disiplinlerden besleniyorsunuz?

Arkeoloji kısmen katı temelleri olan, aynı zamanda interdisipliner bir bilim dalı.

Yaptığım çalışmalarda arkeoloji disiplininin yanında halk bilimini de işin içine katıyorum. Fizikte doğada hiçbir şey kaybolmaz mantığı vardır.

Aynı şekilde sosyolojide de toplum ve kültürlerde hiçbir şey kaybolmaz.

Geçmişteki bir öğenin günümüze ne kadar yansıdığına bakmak hoşuma giden bir durum. Genelde

çalışmalarımda bugüne dair ne var diye görmeye çalışıyorum. O nedenle halk bilimi ve sosyoloji gibi alanlar benim için besleyici oluyor. Öte yandan, bu benim kişisel anlamda ilgi alanımı çoğaltmamla alakalı; her şeyi arkeoloji ya da tarihselliğe dayandırmıyorum. Nihayetinde her olgunun kendi içinde bir tarihselliği var ama araştırdığım her şeyi arkeolojiye bağlarsam işin içindeki renkler kaçar…

Bu disiplinle yürüttüğünüz çalışmalarınızın uzantısı olan kent yazılarınız ile Nisan 2017’de, “Uluslararası Özkan Mert Onur Ödülleri” kapsamında “Kültür Ödülü”ne layık görüldünüz. UNESCO ve Nobel kriterlerine göre değerlendirildiği için bu organizasyon “Türkiye’nin Nobel Ödülü” olarak nitelendirildi. Bu ödülün hedefi neydi ve siz neden layık görülenlerden biriydiniz?

Bu ödül alanlarında emek veren insanları onurlandırmak ve gün yüzüne çıkarmak adına yapılmış. Seçim sürecinde UNESCO kriterleri de işin içine girince uluslararası boyutta bir sürü elekten geçiyorsunuz. Asla tek aday yok ve hepsiyle yarışıyorsunuz. Keza seçici kurul da çok emek veriyor.

Böyle bir ödüle layık görüldüyseniz bunun hayata çok yönlü bir şeyler sunmanızın sonucu olduğunu anlıyorsunuz. Özellikle kent yazıları çok isabetli bir başlık olmuş… Yaklaşık 14 yıldır yazın hayatının içindeyim.

Kastamonu’daki yerel gazeteler, ulusal ve

uluslararası dergilere bilimsel makaleler yazıyorum. Dolayısıyla bu ödül, bir adanmışlığa ve kentim için verdiğim bir uğraşı sonucu kent emekçisi oluşuma karşılık verildi diye düşünüyorum… Bu anlamda layık görülmek çok önemli. Ödül alan diğer isimlere de baktığınızda ülkemizde alanlarında çok şeye emek veren isimlere verilmiş bir ödül.

Tabii bir de Özkan Mert adında yaşayan bir hazinemiz var. Bu göz ardı edilmemesi gereken unsurlardan biri. Evrensel bir kişilik olması sebebiyle onun adını taşıyan bu ödül, benim için ömrüm boyunca taşıyacağım bir nişane gibi…

MURAT KARASALIHOĞLU, “TÜRKIYE’NIN NOBEL ÖDÜLÜ” OLARAK NITELENDIRILEN “ULUSLARARASI ÖZKAN MERT KÜLTÜR ÖDÜLÜ”NÜ, BIZZAT ÖZKAN MERT’TEN ALIRKEN… ROMA İMPARATORU GALERIUS’UN “HOŞGÖRÜ FERMANI”NI YÜZYILLAR ÖNCE OKUDUĞU GÜNÜN ANISINA, AYNI GÜN VE MEKÂNDA DÜZENLENEN ÖDÜL TÖRENINE, TÜM DÜNYAYA BARIŞ MESAJI VERME AMACIYLA, BARIŞ ŞAIRI OLARAK BILINEN ÖZKAN MERT’IN ADI VERILIYOR. İKISI DE BARIŞÇIL, IKISI DE SÜRGÜNDEN ÇIKIŞI SIMGELIYOR.

Lise döneminde rock ve metal müzik üzerine Kastamonu’da yayınladığı fanzin ile yazarlıkla tanışan Karasalihoğlu, üniversite yıllarında bazı Ankara gazetelerine mitoloji ve edebiyat üzerine yazılar yazarak bu yeteneğini geliştirdi.

Bir dönem rehberlik ve gazetecilik de yapan Karasalihoğlu, halen görev yaptığı Kent Tarihi Müzesi’nde Kastamonu kent kimliğine katkı sağlayacak önemli çalışmalara imza attı.

Arkeoloji çalışmaları ve yazarlıkla geçen hayatına fotoğrafçılığı da dâhil eden Karasalihoğlu, çektiği fotoğraflarda zamanı durdurarak kendi hikâyelerini yarattı.

Arkeoloji üzerine hakemli ulusal ve uluslararası dergilerde makaleleri yayınlanan Karasalihoğlu, çeşitli gazetelerde yayınladığı ve Anadolu kültürüne değindiği kent yazılarında sosyal konuları ele alırken, gezi yazılarında ise yaşadığı coğrafyanın bilinmeyen özelliklerini ortaya çıkarıyor. Çok yönlü bakış açısıyla yazdığı “Kent Yazıları” ona “Türkiye’nin Nobel Ödülü” olarak nitelendirilen “Uluslararası Özkan Mert Kültür Ödülü”nü getirdi.

Bilimsel panel, konferans ve sergilerde de üretim sürecini devam ettiren Karasalihoğlu, Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nde doktora öğrencisi olmasının yanı sıra Kastamonu Üniversitesi Turizm Fakültesi’nde misafir öğretim görevlisi olarak Arkeoloji ve Müzecilik dersleri veriyor.

47

Bu noktada şair olarak Özkan Mert’i sizin bakış açınızla da konuşmak isteriz…

Külliyat oluşturacak kadar yayınları olan, edebiyat kitaplarında okuduğumuz şairlerin arkadaşı ve onlarla aynı damardan gelen bir değer. Politik geçmişi ona şiir için gerekli isyanı kazandırmış ve sürekli Prometheus Ateşi taşımakla meşgul olmuş… Ama ülke olarak biraz uzak kalmışız kendisine. Bir değeri kaybetmişiz ve şimdi yeniden keşfediyoruz.

Bu arada hikâyesinin beni etkileyen tarafı farklı bir kültüre gidip orada kendini beslemiş olması. Şiir evrensel bir olgudur; İsveç’te gösterdiği başarıyla somut anlamda evrensellik kazanmış.

Tiyatro ve sanatın diğer dallarıyla da

meşgul olmuş; çok büyük köprüler kurmuş. Bu arada anadilini yabancı bir kültürün içinde çok iyi muhafaza etmiş. Üstelik dünya literatüründe ödülleri var.

Tüm bu bağlamda “Özkan Mert” Türkiye markası olabilecek biri ve bu ödül onun da ismini yüceltiyor. Dolayısıyla onun adının geçtiği bir oluşumda ödül almak çok anlamlı.

Peki böyle bir ödülün veriliyor oluşu ülkenin entelektüel duruşu açısından neyi ifade ediyor?

Bu ödül çağımızın koşulları gereği boşalan kültür hayatına yeniden sağlam bir çimento atmak gibi. Günümüzün kırılmalar ve umutları yitirme çağı olduğunu düşünürsek, birilerinin size hayır tek değilsin demesinin en güzel yollarından biri.

“Kültür alanında müthiş tahribat var” Ülkemizin arkeoloji dahil olmak üzere çok zengin bir kültürel envanteri var. Sanatsal algısı çok açık bir arkeolog olarak sormak istiyorum: Kültürel birikimimizi araştırmak ve korumak adına ne durumdayız?

Türkiye’de tarihsel korumacılık, kültürel kimlik bilinçlenmesi ve müzecilik çok geç gelişen kavramlar. 19. yüzyıl ortalarında başlayan bir süreç var ama asıl kültürel kimlik sahibi olmamız Cumhuriyet sonrasında bizzat Atatürk’ün çabalarıyla gerçekleşiyor. Çünkü bir ulus ve ulusal kimlik yaratılacaksa bunun tarihsel bir zemini olmak zorunda. İlk milli kazılarımız da Atatürk önderliğinde başlamış. Yaşadığımız coğrafya bu açıdan çok zengin; 10 bin yıllık bilinen ve oturmuş bir kültür, bütün tarihsel devrimlerin yapıldığı yer, en büyük uygarlıkların merkezi ve hepsinden kalan bakiyeler… Üst üste konan bir kültür dağı... Ama bizim en büyük boşluğumuz tüm toplum katmanlarında bu kültürel kimliğe sahip olma konusunda yaşanıyor.

Anadolu’da Roma vardı… Hitit vardı…

Bizans vardı… Bunları bilmek bir yana, şu anda yakın tarihimiz pek bilinmiyor ve kültürel altyapı ciddi anlamda boşalıyor. Siyasal trendlerle birlikte günü kazanmak adına kültür alanında müthiş 48

tahribat var. Özellikle arkeoloji alanında tahribat ciddi anlamda arttı.

Dizilerle tarihini öğrenmek isteyen bir toplum olunca kendi milli değerlerimizden de uzaklaşıyoruz.

Dolayısıyla kültürün tarihsel boyutu yerini bulmuyor. Çok hızlı akan bir nehir yaşantısındayız; tek tipleşen bir kentleşme sürecinden geçiyoruz. Tektipleşme insana da yansıyor. İyi bir eğitim sistemimiz de olmadığı için kültüre elitist insanlar tarafından yaşama sokulmuş bir şey gözüyle bakılıyor. Diğer kitle bununla hiçbir şekilde ilgilenmiyor; bu da bizde kimlik yitimi haline geliyor.

Anadolu’da şu an hangi kente giderseniz gidin hepsi birbirine benziyor. Ama eski bir fotoğrafa baktığınızda, beşerî şartlarıyla, tarihsel arka zeminiyle burası Kastamonu ya da İzmit diyebilirdiniz; şimdi ise her kent herhangi bir kent.

Dolayısıyla bellek ve kimlik olarak kültürden ciddi anlamda uzaklaştığımızı düşünüyorum.

Tek tipleşen bir kentleşme sürecinden geçiyoruz. Tektipleşme insana da yansıyor. İyi bir eğitim sistemimiz de olmadığı için kültüre elitist insanlar tarafından yaşama sokulmuş bir şey gözüyle bakılıyor.

Diğer kitle bununla hiçbir şekilde ilgilenmiyor; bu da bizde kimlik yitimi haline geliyor.

Anadolu’da şu an hangi kente giderseniz gidin hepsi birbirine benziyor. Ama eski bir fotoğrafa baktığınızda, beşerî şartlarıyla, tarihsel arka zeminiyle burası Kastamonu ya da İzmit diyebilirdiniz; şimdi ise her kent herhangi bir kent.

Dolayısıyla bellek ve kimlik olarak kültürden ciddi anlamda uzaklaştığımızı düşünüyorum.

Cumhuriyet öncesi ve sonrası açısından ele alırsak?

Kültür kimliği konusunda kendimizi tanımlayan bir toplum olamadık. Esasen Cumhuriyet sonrasında kimlik kazanma ve kazandırma çabası var. Kültürel kimliği kazanma ve koruma anlamında Atatürk’le başlayan süreci çok doğru yorumladık ve doğru adımlar attık. Asıl sorun yakın çağımızla, 80’lerle başlayan

yanlış bilgilenme ve gerçek bilgiden uzaklaşma ile başladı. Kısacası hayata emek vermekten uzaklaştık.

Cumhuriyetin bu çabalarının olması, toplumsal genetiğimizde yer edecek bir olgu olmasına yetmedi demek ki. Bir yere kadar çalıştık, sonrasında sistem bozuldu. O yüzden geçmişten gelen kimlik arama alışkanlığımızın olmaması yeniden nüksetti; öyle de devam ediyor.

“Şapka Devrimi bir erkek kıyafetinden ibaret değildir” Cumhuriyet kazanımlarının en büyük içgüdüsel noktasını kültürel anlamda kendimizi tanımlamak olduğunu düşünürsek, Kastamonu’nun şahitlik ettiği Millî Mücadele dönemine dönmek istiyorum. Atatürk bu kenti bir sembol olarak düşünmüş ve Şapka Devrimini burada açıklamış. Şapka bir kimlik tanımının önemli bir simgesi olmuş. Bu kimlik tanımına neden ihtiyaç duyulmuş?

Osmanlı nihayetinde bir imparatorluk. İmparatorluklar için ulus kimlikler pek bir şey ifade etmez. Uluslar kendi etnik yapısı içinde zaten dilini, âdetini, kıyafetini, halk danslarını korumuş.

Osmanlı sonrasında imparatorluk coğrafyası Misak-ı Millî sınırlarına daraldığı ve Misak-ı Millî’yi oluşturan baskın yapı Türk unsuru olduğu için Türklük ve kimlik tanımı yapma ihtiyacı doğmuş. Dolayısıyla bu çok siyasal bir çaba değildir. Öte yandan Atatürk’ün Kastamonu’ya gelip Şapka ve Kıyafet Devrimi’ni yapması birçok açıdan önemlidir çünkü bu, halk arasında yaptığı yegâne

devrimdir; yasa sonradan çıkar. Bilfiil çağdaş kıyafetleriyle halkın arasında görünmesi ülkede daha önce görülmemiş bir uygulamadır.

Kastamonu’daki söylevlerinde Turani yani Türk kimliğine ait kıyafeti anlatır.

Kendisi çok ciddi bir bilim adamı olduğu için festen cüppeye kadar kıyafetlerin tarihsel konumlamasını yapar. Fes Yunan giysisidir, cüppe Bizans katolizminin sofuluğunu temsil eder. Bunlar tarihsel gerçekliktir. Anadolu’ya ve Turani unsurlara Kastamonu’dan seslenir.

Kastamonu’da da Türk kimliği oldukça baskın olduğundan bu devrimin en doğru noktalarından biridir o döneme göre.

Atatürk’ün Kastamonu’ya gelip Şapka ve Kıyafet Devrimi’ni yapması birçok açıdan önemlidir çünkü bu, halk arasında yaptığı yegâne devrimdir; yasa sonradan çıkar.

GEÇMIŞ VE GELECEK BENIM IÇIN BIR ARADADIR DIYEN MURAT KARASALIHOĞLU, ÇEŞITLI ALANLARDAKI YAZILARINI BLOGUNDA YAYINLIYOR.

Blogu ziyaret edin

49

Böyle bir devrimi Kastamonu’da yapmaya karar vermesinin başka sebepleri de var mı?

Elbette var. Kastamonu’nun Çanakkale Savaşı’nda en çok şehit veren illerden olması, Millî Mücadele’de Şeyhülislam’ın Atatürk’ün katledilme fetvasına karşın Anadolu müftülerinin verdiği karşı fetvada büyük çoğunluğun Kastamonulu müftülerin olması, Millî Mücadele döneminde bu kent ve coğrafyada baştan sona destanların yazılması nedeniyle Kastamonu Mustafa Kemal tarafından taltif edilmiş.

Kastamonu’da yaptığı söylevlerde kadının giyim tarzı ve toplumdaki yerini de eleştirmiş.

Bu devrimin kadın hareketi ile bağı nedir ve neden bu konuya Kastamonu’da değinmiş? Şapka Devrimi sadece bir erkek kıyafeti, takım elbise ve şapkadan ibaret değildir; peçeyi de anlatır Atatürk. Millî Mücadele’nin mimarı olan kadının bir birey olarak toplumsal rolünden de bahseder ve ideal kadın kimliğini tanımlar. Kadının yalıtıldığı bir toplumun çağdaşlaşamayacağını ifade eder.

“Mümkün müdür ki, bir camianın yarısı topraklara zincirlerle bağlı kaldıkça diğer kısmı semalara yükselebilsin? sözünü Kastamonu Nutkunda dile getirir.

Bu konuya Kastamonu’da değinmesinin nedeni kadın kimliğinin Kastamonu’da çok önemli olmasından olabilir çünkü Anadolu’da özellikle yakın tarihimizde cefakâr Türk kadınının başat rol oynadığı ve destanlaştığı hikâyeler Kastamonu’da başlar.

Elbette bir ilimizin şanının diğerinin önüne geçtiğini söylemek istemiyorum ama Millî Mücadele döneminde Anadolu Kadınları Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulur Kastamonu’da. 10 Aralık 1919’da, İstanbul dışında Anadolu’daki ilk kadın mitingi burada tertip edilir. Üç bin kadın katılır. Bu kadınlar o mitingden sonra ziynet dahil, paraya çevrilebilir her türlü eşyalarını cepheye gönderilmek üzere bağışlarlar.

Daha sonra Kastamonu’nun İstiklal Yolu dediğimiz, İnebolu’dan Ankara’ya uzanan yolda çok tarihsel bir rolü başlar ve bunun başrolünde yine kadınlar vardır. Cephane dolu kağnıları çekerler, bombalamalar sırasında yaralanırlar, hatta donarak can verirler. Şerife Bacımız vardır Kastamonu’da… Türk kadınını sembolize eder; bütün Anadolu kadının yek vücut olmuş halidir. Halime Çavuşumuz Atatürk tarafından Ankara’da çavuş rütbesiyle taltif edilmiştir; annemizdir. Halime Kaptanımız vardır; Rıfat Ilgaz romanlarının tarihsel bir gerçekliğidir. Yani kayığıyla, kağnısıyla, silahıyla, her şeyiyle kadın Kastamonu’da Anadolu’yu temsil eden bir rol oynamıştır.

Anadolu’da özellikle yakın tarihimizde cefakâr Türk kadınının başat rol oynadığı ve destanlaştığı hikâyeler Kastamonu’da başlar.

50

LISE DÖNEMINDE ROCK VE METAL MÜZIK ÜZERINE KASTAMONU’DA YAYINLADIĞI FANZIN ILE YAZARLIKLA TANIŞAN KARASALIHOĞLU, MEKTUP YOLUYLA ÜLKEDEKI BIRÇOK ROCK DINLEYICISINE ULAŞMAYI BAŞARMIŞ.

ROCK GRUPLARININ YENI ÇIKAN ALBÜM VE BIYOGRAFILERININ YANI SIRA SANAT VE FELSEFE ÜZERINE YAZILARIN DA YER ALDIĞI BU FANZINLER, BUGÜN DAHI BÜYÜK KEYIFLE OKUNABILECEK KALITEDE BIR DIL VE KAVRAYIŞLA YAZILMIŞ.

ÇOK YÖNLÜ BIR AYDIN OLAN MURAT KARASALIHOĞLU, FARKLI TÜRDEKI YAZILARINI YEREL GAZETELERDE YAYINLAMANIN YANI SIRA ULUSAL VE ULUSLARARASI SAYGIN DERGILERIN DE ARANAN YAZARLARI ARASINDA.

Arkeolog kimliğinizden beslenen, fotoğrafçılık ve yazarlık yeteneklerinizi başarıyla harmanladığınız “Tarihin Konakladığı Han: Ecevit” adlı kitabınıza geçmek istiyorum. Millî Mücadele dönemine yakından şahitlik eden Ecevit Han başka hangi açıdan önemli?

Millî Mücadele döneminde İstanbul’dan kaçırılan, aynı zamanda Rusya ve diğer devletlerden satın alınan cephane ve malzemelerin yanı sıra Mustafa Kemal gibi Anadolu’nun kurtuluşuna ömürlerini vakfetmiş entelektüeller ve askerlerin Anadolu’ya girişi İnebolu Limanı vasıtasıyla oluyor. Ve Ankara’ya yolculuk başlıyor. 330 kilometrelik bir kağnı yolundan bahsediyoruz. “İstiklal Yolu” adı verilen ve Millî Mücadele açısından kritik öneme sahip bu yolun, Kastamonu Valiliği öncülüğünde yeniden canlandırılması adına çalışmalara başlandı. O çalışmanın bir parçası olarak ben de İstiklal Yolu’nun en önemli duraklarından Ecevit Hanlar Bölgesindeki Ecevit Hanı’nı konu aldım.

Ecevit Han Refet Bele Paşa’dan kurtuluş mücadelemizi dünyaya duyuran yabancı gazetecilere, Nazım Hikmet’ten Vehbi Koç’a çok önemli isimleri ağırlamış, tarihe tanıklık etmiş bir mekân. Bu hanın canlandırılması projesi kapsamında ben de bu işi bir sergi ve tarihsel bir kitapla zenginleştirmek istedim. Hanın tarihe tanıklığını ölümsüzleştirmeyi amaçladım.

Bu amaçla tarihsel kayıt ve belgelerin yanında, sözlü tarih çalışması da yaptık.

Bölge halkıyla görüşerek, kitaplarda yazmayan konuları da gün yüzüne çıkardık. “Atatürk ve İstiklal Yolu” adlı bir başka kitap da bu süreçte valiliğimizce kazandırıldı.

Bu kitaplar bahsettiğim projenin sadece bir aşaması. Ecevit Han’ın sembol bina olarak yeniden inşa edilmesi, meydan düzenlemeleri, heykellerle canlandırma, tarihsel

belgelerin sergilenmesi, İstiklal Yolu’nun tarihsel sit kapsamına alınması ve başka restorasyonlar da yapıldı. Ve bu proje 2008 yılında hayata geçtiğinde Türkiye’nin en önemli tarihsel rotalarından biri olmasının yanı sıra muazzam bir coğrafi güzelliğe sahip ve en uzun üçüncü trekking yolu da oldu.

Türkiye’de açılan ilk “Kent Tarihi Müzesi”nin de sorumlususunuz.

Burası Türkiye’nin dokümantasyon adına kent tarihi arşivi yapan ilk projesi.

Müzenizden bahseder misiniz?

Kent müzeleri günümüzde kentlerin hızla akıp giden kimliklerini korumak, tarihselliğin yanında sosyal ve endüstriyel anlamda her şeyini belgeleyip arşivlemek, dolayısıyla kent kimliğini yaratmak için oluşturulur. Bu açıdan bakıldığında müzemizin çok kapsamlı olduğunu söyleyebilirim.

Arşiv fotoğraf ve belgeler dışında müzenin en önemli eserleri arasında, Atatürk’ün Kastamonu’ya gelişi sırasında kullanılan ve Sana-i Nefise (Sanat Mektebi) okulunda yapılan halı (1907) ve Anadolu’da üretilen ilk el yapımı konsol piyano (1904-1908) bulunuyor.

Bu eser Türk müzeciliğinin de önemli eserleri arasında.

51

“Kastamonu Batı Karadeniz’in en merkezi ve güçlü kentidir” Kastamonu oldukça köklü bir tarihe sahip, sınırları bugünkü İzmit’e (Bithynia) kadar dayanan, bilim ve kültürün merkezi olmuş bir kent. Fakat gelişmelere ayak uyduramamış ve göç vererek kan kaybetmiş. Türkiye’nin sosyolojik dinamiklerine de bağlayarak tarihsel süreciyle Kastamonu’dan bahsedebilir misiniz?

Bunun net bir cevabı yok. 20. yüzyıla kadar Kastamonu bir bilim şehri. Antik çağ dönemiyle ilgili de söylenebilecek birçok şey var fakat daha önemlisi Bizans İmparatorluk ailelerinden biri olarak görev yapan Komnenos Hanedanlığı’nın kökeni Kastamonu’dur. Anadolu Selçuklu Devleti devamındaki önemli beyliklerden Çobanoğulları Beyliği ve Osmanlı’nın en büyük rakiplerinden Candaroğulları Beyliği de Kastamonu merkezlidir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli görevlerde bulunmuş Kastamonulular mevcut.

Kastamonu aynı zamanda bir medreseler şehri; geçmişteki yağmalamalara rağmen Anadolu’da hatırı sayılır el yazması arşivi olan kentlerden biridir. Bu da medreselerde ne kadar çok ilim üretildiği ve değişik coğrafyalardan ne kadar çok kaynak geldiğinin bir göstergesi.

Tarihsel süreçte ve şimdilerde Batı Karadeniz’in en merkezi ve güçlü kentidir burası. Ama coğrafyanın çok zorlu olmasının, ulaşım yatırımlarının geç gelmesinin Kastamonu insanının göç etmesine sebep olduğunu düşünüyorum.

52

Bir taraftan da bu gecikme çok da kötü olmamış; zira kentleşme yani betonlaşma ve kimlik yitirme daha geç başlamış. Bu etkenler Kastamonu’yu Anadolu ve Batı Karadeniz’de en ciddi tarihi yapı stoğu ve doğası korunmuş saklı cenneti kılıyor. Böylelikle muazzam bir kenti kaybetmemişiz.

Kastamonu’nun köklerinin dayandığı Paflagonya halkı Anadolu’nun en eski milletlerinden. Bu konudaki çalışmalarınızdan bahseder misiniz?

Paflagon olarak bildiğimiz yerel halkın kökeni, yazılı kaynaklara göre 2800 yıl öncesine dayanıyor. Coğrafyanın şekillendirdiği bir kültür. Çünkü dağların arasında biraz kapalı kalmış bir halk.

Anadolu arkeolojisinde en bakir yerlerden biri Kastamonu; çok az sayıda arkeolojik kazı ve yüzey araştırması bulunuyor. Efes ve Bergama gibi 150 yıllık bir arkeolojik çalışma geçmişi yok. Ama bu hiç çalışma yapılmadığı anlamına gelmiyor; bölge üzerine uzmanlaşan insanlardan biri de benim.

Arkeoloji dalında yaptığım doktora tezi konum, antik çağda Paflagonya’nın bütün Karadeniz bölgesine yayılan tarihsel ve kültürel geçmişi ile ilgili. O halkın inandığı dinleri ve kültür yapısını araştıran bir çalışma içerisindeyim. Bu da arkeolojik, epigrafik ve nümizmatik gibi birçok verinin değerlendirilmesi anlamına geliyor. Şu anda Paflagonya halkına dair arkeolojik bilgiler gün gün birikiyor.

Kentleşme yani betonlaşma ve kimlik yitirme daha geç başlamış. Bu etkenler Kastamonu’yu Anadolu ve Batı Karadeniz’de en ciddi tarihi yapı stoğu ve doğası korunmuş saklı cenneti kılıyor.

MURAT KARASALIHOĞLU’NUN DEKLANŞÖRÜNDEN BIRKAÇ KARE

“Antikçağ’dan Bugüne Glykon Kültü” adlı kitabım yüzde 80’i arkeoloji, kalan kısmında ise etno-arkeolojinin de işin içine katıldığı bir çalışma.

“Glykon Kültü kültür ve turizm açısından kullanılabilecek bir değer” Arkeoloji ve Sanat Yayınları’ndan Aralık 2017’de yayımlanan son kitabınız “Antikçağ’dan Bugüne Glykon Kültü”ne geçelim. Bu kültü önemli kılan nedir?

Antik çağda onlarca tanrı ve inanış var. Glykon da bunlardan biri. Sahte peygamberi de MS 2. yüzyılda yaşamış bir Kastamonu dehası Alexandros. Sağlık tanrısı Asklepios’un reenkarnasyonu sonucu “Yılan Tanrı” olarak yeniden doğduğunu öne sürüyor. Asklepios’un babası kehanet tanrısı Apollon olunca, o çevrede palazlanan Glykon dini ile birlikte günümüz Kastamonu coğrafyası bir şifa ve kehanet merkezi oluyor. Öyle ki Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un dahi kehanet sorduğu bir din haline geliyor.

Roma İmparatorluğu’na dayanan arkeolojik, epigrafik ve nümizmatik verileri topladığımızda bu dinin Anadolu başta olmak üzere Yunanistan, Kıbrıs hatta Mısır’a kadar yayıldığını görüyoruz.

Yaklaşık 150 yıl popülerliğini sürdürüyor.

Bu da Kastamonu’yu bu dinin ortaya çıktığı yer olarak önemli bir noktaya taşıyor.

Bu dinin kült heykeli diyebileceğimiz Glykon Yılanı heykeli, günümüzde Romanya Köstence Ulusal Müzesi’nde sergileniyor. Ayrıca Romen ve Nicomedia sikkelerinin üzerinde antik Glykon Yılanı var.

Fakat Kastamonu kökenli olmasına rağmen biz bu simgeyi kullanamamışız.

Belki biz bilmiyoruz ama dünya çok iyi biliyor. Çünkü dönemin önemli hekimleri bu merkezden çıkıyor. Hatta Avrupalı doktorlar bir dönem unvan olarak “glykon”u kullanıyorlar. Dolayısıyla

elimizde sadece kültür değil turizm açısından da kullanılabilecek bir değer var. Belki bu yayın Kastamonu’da öyle bir damarın harekete geçmesini sağlar.

Glykon Yılanı nasıl simgeleşmiş?

Asklepios’un kutsal hayvanı ve simgesi yılandır. Yılan aynı zamanda ölümsüzlük ve tıbbın da simgesi. Ölümsüzlük tıbbın sağladığı bir olgu olarak geliyor.

Glykon yılanı büyüktür ve çöreklenme hareketi yapar; ancak saçlıdır ve insanı andıran bir hayvan yüzüne sahiptir.

Sahte peygamber Alexandros aynı zamanda bir vantrilok olduğundan, insanları kandırmak için yılanın kafasına bir başlık takıyor, kucağına alıyor ve vantrilok yeteneğini kullanıyor. İnsanlar tanrının yüzünü görerek konuştuklarına inandıkları için sahte din muazzam derecede popüler hale geliyor.

Bu da gösteriyor ki Alexandros bir deha.

Ciddi bir tıp, büyücülük ve illüzyon eğitimi almış. Dönemin dini inanışlarını çok iyi biliyor. Yöre halkının saf ve dini inanışlara olan yatkınlıklarını bildiği için kült merkezini buraya kuruyor ve Roma’ya kadar yayılıyor. Çünkü Roma’da ne olup bittiğini öğrenmek için Kastamonu’dan oraya casuslar gönderiyor. Bu şekilde bazı çıkarımlarda bulunduğunda bunun adı kehanet oluyor ve peygamberliğine herkesi inandırıyor.

Böylelikle din çok geniş alana yayılıyor ve biz birçok kentin sikkesinde Glykon Yılanı simgesini görebiliyoruz. Bunlardan biri Nicomedia yani İzmit. Hatta Avrupa’ya bile yayılıyor. Dünyanın en önemli kazılarından biri olan Atina Agora kazılarında insanları hastalık ve beladan koruyacağına inanılan iki amulet yani nazarlık bulunuyor.

Kastamonu kökenli olmasına rağmen biz Glykon Yılanı simgesini kullanamamışız.

Belki biz bilmiyoruz ama dünya çok iyi biliyor. Çünkü dönemin önemli hekimleri bu merkezden çıkıyor. Hatta Avrupalı doktorlar bir dönem unvan olarak “glykon”u kullanıyorlar.

Dolayısıyla elimizde sadece kültür değil turizm açısından da kullanılabilecek bir değer var. Belki bu yayın Kastamonu’da öyle bir damarın harekete geçmesini sağlar.

53

Kitabınızda “antik çağdan bugüne” derken neyi kastediyorsunuz? Kitabın kendine özgü yönlerinden bahsedebilir misiniz?

Bu kitabın iki özgün tarafı var. Birincisi; külte dair arkeoloji literatürüne girmiş hemen her bulgu bir araya getirildi. Çağlar arasındaki bağlantıyı kurmak her zaman mümkün değil. Öne sürdüğümüz bazı şeyler öneri ya da bakış açısı. Örnek vermem gerekirse, 1200’lerde, Türkİslam çağında, Kastamonu ve Çankırı gibi bölgelerde ilk yapılan kamu binaları şifahane, hastane, hamam gibi sağaltım yapılarıdır ve buralarda Glykon’a benzeyen yılan motifleri kullanılıyor. Bu bölgede var olan bir kültün başka çağa sirayeti olarak adlandırılabilir. İkinci özgün taraf ise Batı Karadeniz ve Kastamonu yoğun olmak üzere kültün başka kültürlere veya günümüze yansıyan etkisinin olup olmadığının irdelenmesi. Bir arkeolojik metot olmamasına rağmen burada halk bilim ve sözlü kültür çalışmaları devreye giriyor. Yöre halkına belleklerindeki yılan imgesini sordum ve aldığım cevaplar Glykon’a çok yakındı. Örneğin Kastamonu’da yaptığımız bir çalışmada bir adetle karşılaştık.

Düğünden bir gece önce toplanan ahali, ellerinde yanan çıralar ve yılan çöreklenmesi şekliyle hazırlanmış, üzeri şekerlemelerle kaplı bir tepsi börekle birlikte, damadın evinden köy evine kadar yürüyor. Henüz bilimsel bir kanıtı yok ama aynı ritüel Glykon kutsal evlilik töreninde de var. Çıra Bayramı olarak adlandırılan ritüelde, insanların ellerinde tuttukları yanan çıralar arasında peygamberin bir tanrıçayla evlenmesi canlandırılır. Bu da antik çağ kültünün günümüze akseden unsurları olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla yüzde 80’i arkeoloji, kalan kısmında ise etnoarkeolojinin de işin içine katıldığı bir çalışma bu kitap. Bu yönleriyle özgün. Şimdi de bölgedeki bütün inanışların ele alındığı bir başka çalışma hazırlığındayım. Tüm bunlar neye yarayacak dersek, gelecek nesiller bir gün 20. ve 21. yüzyıllarda Kastamonu kırsalında ne gibi inanışlar var diye merak ettiğinde, Müslümanlığın yanı sıra yılan inanışına ait unsurlar olduğunu da öğrenecek.

Sadece gazete yazılarınız değil ulusal ve uluslararası mecralarda da yayınlarınız var.

Anadolu kültüründen beslenerek ürettiğiniz yazılarınızdan da bahseder misiniz?

Mutfak kültürü üzerine çalışan uzman biri değilim ama Anadolu’da ekmek kültürü gibi arkeoloji derlemeleri yazıyorum.

Bir dönem Kastamonu’da ilçe ilçe gezip esnaf yemeklerini yazdım. Gazetecilik geçmişim de olduğu için zanaatkâr, sanatçı ve sporcularla röportajlar yaptım.

Ağırlıklı olarak tarih, kent kültürü, doğa ve gezi yazıları yazıyorum. İki yıl kadar Kiler Grubu’nun dergisinde gezi yazarlığı yaptım. Atlas dergisinde rahmetli Cüneyt Oğuztüzün’ün fotoğraflarıyla bir yazım yayımlandı. Bu benim için çok gurur verici çünkü Atlas dışarıdan yazı alan bir dergi değil. Onun dışında bilimsel hakemli dergilerde de yayınlanan makalelerim var.

Kastamonu’nun marka değerini yükseltecek yazılar yazıyorsunuz.

Başka kentlerle ilgili de böyle çalışmalar yapıyor musunuz?

O deneyimi Kiler Dergisinin gezi yazarlığını yaparken yaşadım. Çünkü yazarken o kentin tarihine, arkeolojisine, doğasına da eğiliyordum. Bu bana bir altyapı sağladı. Şimdi Bursa’da yeni açılan bir web portal için gezi yazıları yazmak için davet aldım. Oraya da Anadolu kentleriyle ilgili yazacağım ama bir Kastamonu şovenisti olduğum için her mecraya kentimi de sıkıştırmaya çalışacağım...

“Kentler gerçekliğiyle anlatılsın istiyorum” Peki elinizde olsa, çalışma alanınızla ilgili başka neler yapmak isterdiniz?

Kentimde birçok müze kurmak ya da ön ayak olmak isterdim. Herhangi bir müze kurulacaksa sürecin bir yerlerinde olmak isterdim. Daha gerçekçi, daha bilimsel, daha mantıklı, daha kuvvetli ifadelere sahip, muğlak olmayan verilerle dolu müzeler… Çünkü kentler gerçekliğiyle anlatılsın istiyorum.

Bunları yapmak isterdim çünkü dışarıdan birine sorduğunuzda Kastamonu ya yanlış tanıyor ya da hiç tanımıyor. Kentin coğrafi konumu dahi bilinmiyor. 172 km ile Karadeniz’deki en fazla kıyıya sahip illerden biri olmasını geçtim, bu kentte deniz olduğu bilinmiyor. Halbuki Anadolu’da jeolojik oluşumların en hareketli olduğu, binlerce mağara ve kanyonu olan; yaban hayatı, endemik türleri, flora ve faunasıyla zengin bir 54

yerden bahsediyoruz. Düşünebiliyor musunuz, iki milli parkımız var Kastamonu’da. Elimizdeki arkeolojik verilerle Kastamonu’nun yaklaşık 3 bin yıldır Batı Karadeniz’in merkezi olduğunu söyleyebiliyoruz. Bu kadar tarihi ve korunmuş kimliği olan bir kentin bilinmiyor oluşu beni üzüyor.

Kısacası elimde olsaydı, Anadolu’da Kastamonu diye bir coğrafya ve kültür var demek isterdim.

Arkeolojinin icra edilmediği bir dünya düşünelim. O dünya hangi bilgilerden mahrum kalırdı? İnsanın varoluşunda merak ve öğrenme güdüsü vardır. Bunun en güçlüsü geleceği ve sonra da geçmişi merak etmektir. 5 dakika sonrası ya da 5 bin yıl öncesini merak etmek var oluşumuzun bir parçası. Sadece arkeoloji değil, tarih ya da geçmişi araştıran herhangi başka

ÇEŞITLI MECRALARDA AĞIRLIKLI OLARAK TARIH, KENT KÜLTÜRÜ, DOĞA VE GEZI YAZILARI YAZAN KARASALIHOĞLU, KONU EDINDIĞI BIR KENTI GENIŞ PERSPEKTIFTEN ELE ALARAK TARIHINE, ARKEOLOJISINE, DOĞASINA HATTA MUTFAK KÜLTÜRÜNE DE EĞILIYOR.

MURAT KARASALIHOĞLU ILE RÖPORTAJIMIZIN BIR KISMINI, KASTAMONU’DA KISA BIR TUR EŞLIĞINDE GERÇEKLEŞTIRDIK. GERÇEK BIR KASTAMONULU VE IYI BIR ARKEOLOG EŞLIĞINDE KENTIN TARIHI VE ARKEOLOJIK DEĞERLERINDEN BIRKAÇINI GÖREBILME ŞANSIMIZ OLDU. BIRKAÇ KILOMETRE DAHILINDE BU DENLI BIR ZENGINLIK ILE KARŞILAŞMAYI BEKLEMIYORDUK. ZIRA ANTIK ÇAĞIN KALINTILARI, OSMANLI’NIN MÜTHIŞ MIMARISI VE MILLÎ MÜCADELE DÖNEMININ MIRASI IÇ IÇEYDI.

bir bilimin var olmadığı bir dünyada varoluşumuzu sarıp bizi kavuran bu sorunun cevabından mahrum kalırdık.

Peki manipüle ediliyor mu sizce?

Tarih biliminden söz ediyorsak “manipüle edilmiyor” demek çok zor.

Bir tarihi bilginin belirli amaçlara hizmet etmesi için yanlış yorumlandığına şahit oluyoruz. Ama arkeolojide manipüle biraz daha zordur. Çünkü metotlar, bilimsel kanıtlar, tarihlemeler, antik kaynaklar var. En fazla, yazısız zamanların yanlış yorumlanmasından bahsedebiliriz, o kadar.

Sizin kişisel tarihinize geçelim.

Lise döneminde rock ve metal müzik üzerine Kastamonu’da iki arkadaşınızla birlikte bir fanzin çıkartarak mektup yoluyla ülkedeki birçok rock dinleyicisine ulaşmayı başardınız. Yazarlığa ilginiz o dönemde mi başladı?

Lise döneminden beri sağlam bir rock ve metal müzik dinleyicisiyim. Çünkü o dönem rock’ı savaş karşıtlığı, çevrecilik gibi kavramlarla temellendirilmiş bir

isyan felsefesi olarak algılıyorduk.

O dönem aynı tarz müzik dinleyicisi birkaç arkadaşımla bir araya gelip fanzin çıkarmaya karar verdik. Fanzin, o yıllarda pek gelişmemiş ama rock ve metal kültürü açısından yeri olan bir türdü.

Günün şartları gereği -ki 90’ların başından bahsediyorum- bilgiye şimdiki gibi kolay ulaşılamıyordu. Türkiye’ye birkaç yayın geliyordu ama sınırlıydı.

Avrupa’yı takip eden birkaç kişi ile bilgi alışverişinde bulunarak, rock gruplarının yeni çıkan albüm ve biyografilerine yer veriyorduk; sanat ve felsefe üzerine yazılar yazıyor, şarkı sözlerini çeviriyorduk. Tasarımını da şablon cetvellerle şekiller çizerek, yazı ve fotoğrafları yan yana koyup fotokopisini çekerek yapıyorduk.

O yıllarda “Hıbır” dergisinde, rock ve heavy metal gruplarıyla ilgili çizimler yapan karikatürist “Abdüllica”nın hayranıydım. İlk sayımızı çıkardıktan sonra İstanbul’a gidip Hıbır’ın kapısını çaldım ve Abdüllica’ya fanzini uzattım…

O da sağ olsun köşesinde yer verdi.

Sonrasında Türkiye’nin her yerinden mektuplar aldık ve cevapladık. Yazarlığa aktif olarak başladığım yıllar diyebilirim.

55

röportaj

DENIZ ENÜL RÖPORTAJ: OYA İŞERİ GEVER FOTOĞRAFLAR: BAHADIR MEYDAN

Bu Röportajın Klibini İzleyin

56

İki farklı meslekle zamana kafa tutan bir adam hayatında ne kadar boş vakit yaratabilir?

Siz bu soruyu düşüne durun... Deniz Enül, röportajında hobinin üstüne çıkmış boş vakitlerine sığdırdığı uğraşlarından da bahsedecek!

Röportaj sonrası Berlin’e gidecek o yüzden kendisine bir “bucket list”i olup olmadığını soramadık.

Listenin uzunluğunu tahmin ettiğimizden uçağı kaçırmasından korktuk.

DENİZ ENÜL KİMDİR Ro erum ia ausquius cus re propublin die iname converr ideninum Patus huidesi muspio hortime nimodicio, vivicus, condum nonc re, consunum quis.

Okuyacağınız bu röportaj zamanı efektif kullanmak adına ilham verici tüyolar da içeriyor.

Cerferi onestorae fit.

Deatam audeo, C. Si peres pul vit. Hui sum horte cre in hui sedic tessenat L. At in intemnorum tusse accionsus con terem inatrum iusquod priptiae estam ora nit.

Ülkemizde dünyaca ünlü şarkıcı ve grupların sahne fotoğraflarını çeken biri olarak tanınıyorsunuz.

Aslında Adli Psikologsunuz. Biri çok ciddi, diğeri çok renkli iki meslek… Hatta bir röportajınızda “iki hayatı aynı anda yaşıyorum” demişsiniz. Bu sentezi nasıl yorumluyorsunuz?

Feremus eri teri iam hos, manum ius omaiorbis, Pala se ego et; ius ne aur publici enteres? Opiem quam dis sendiu vitimus ves hucta, cortiqua cam tre vatque quiu spere eo, pare nentemu ssicide remorterit L. morit o egeritatus consus con vis essupica quiti, adducienius, tem ernicae te culoctatiam mo etiam nonos, ceps, viciam hortela termanum dincurb itatque comnessa nequernu quem te ilissicavo, us cum corectarica; Casdam, publis impraed ressult orecre concum convo, quius nihilic iemerev issilla

Tamamen farklı iki mesleğim var ve bence iki meslek birbirini var eden bir zıtlık içerisinde çalışıyor; hayatımız da öyle değil mi? Her varlık karşıtı ile anlam kazanıyor.

Psikoloji çok ciddi bir meslek ve bu mesleğin ciddiyetinden sıyrılmak için ise

çok daha eğlenceli bir meslek olan fotoğrafçılık var oldu.

Birbirine karıştırmadıktan sonra iki mesleği beraber icra etmem hem mesleklerin sürdürülebilir olmasını hem de içimdeki dengeyi korumamı sağlıyor Sizi psikoloji bilimine bağlayan hikâyenizi merak ediyoruz. Bu alanda eğitim almaya nasıl karar verdiniz?

Lisede psikoloji dersi almaya başladığımda psikolojiye olan ilgim açığı çıktı sanırım. Zaten çocukluğumdan süregelen bir ilgim, belki de kişilik yapım vardı.

Kendimi bildim bileli çevremdeki herkes dertlerini, sıkıntılarını bana anlatırdı; kuzenlerim, arkadaşlarım hatta öğretmenlerim bile. Hep iyi ve meraklı bir dinleyici olmuşumdur. Davranışlardan daha çok davranışların altında yatan nedenleri merak ederdim ve psikoloji ile tanışınca bütün bu özelliklerimi kapsayan merakımı gideren mesleğim belli oldu.

57

Sizi araştırırken aklımıza Otomatik Portakal’daki atmosfer ve anti kahraman Alex geldi. Suç gerçekten bireysel midir yoksa toplumsal, hatta genetik kökenleri de var mıdır? Şiddet eğiliminin altında ne gibi sebepler yatar?

Suç tarihi kadar eski bir soru aslında ama bu soruya maalesef bireysel, toplumsal ya da genetik diye bir cevap veremiyoruz. Suçun kökeni ve nedenlerine baktığımızda suçun oluşumunda belli etmenlerin rol oynadığını görüyoruz; biyolojik, psikolojik, sosyolojik ve psiko-sosyal etmenler. Suçu açıklarken de bu dört ana başlıkta cevaplamaya çalışıyoruz.

Tabii bunlar hakkında konuşmaya başlarsak saatler, günler hatta haftalar bile yetersiz kalabilir…

Peki siz dramatik hikâyeler içeren bu psikolojik süreçlerden bir insan olarak nasıl sıyrılıyorsunuz?

Genel olarak psikolojiyi sadece mesai saatleri ile sınırlandırmaya çalışıyorum. Mümkün olduğu kadar iş dışında psikoloji hakkında konuşmuyorum. Meslektaşlarımla iş dışında görüşmemeye çalışıyorum. Ve birçok farklı ilgi alanım kendimi koruma yöntemlerim haline geldi zamanla.

Bazen bu yöntemlerin işe yaramadığı

durumlar da olabiliyor. Öyle anlarda kesinlikle doğaya çıkıyorum. Sapanca Gölü, Kartepe ve Yuvacık Barajı sandalyemi ve kahvemi alıp tek başıma gittiğim kaçış yerlerim. 1-2 saat bile doğada vakit geçirmek tüm sorunlardan uzaklaşmamı ve kendimi iyi hissetmemi sağlıyor. Şimdi de sahnede dünyaca ünlü isimlerle burun buruna gelen fotoğrafçı Deniz Enül’den bahsedelim. Biri elinize fotoğraf makinesi verip sahneye çık, Stevie Wonder’ı çek demedi sanırız… Bu serüven nasıl başladı? Çok güzel tesadüflerin olduğu, sevdiğim insanların yardımlarını ve desteklerini aldığım çok keyifli, eğlenceli ve yorucu bir serüven oldu açıkçası.

Konser fotoğrafçılığı 2010 yılında Scorpions konserinde Coşkun Meray sayesinde kaçak fotoğraf çekmemle başladı. Doğru zamanda doğru yerdeydim. Çektiğim fotoğrafı Scorpions’a yolladım. Çok beğendiler, hatta afiş yaptılar. Sonrasında Küçükçiftlik Park ile görüşmeye başladım ve resmi fotoğrafçıları oldum.

Konser fotoğrafçılığı serüvenim Küçükçiftlik Park ile sınırlı kalmadı. İstanbul’daki nereyse bütün büyük konser ve festivallerde fotoğrafçı olarak çalışmaya başladım.

“En ufak zaman aralığını bile efektif değerlendirip tüm zamanı verimli ve anlamlı bir şekilde geçiriyorum.

Hayatımdaki her şey planlıdır, iş saatlerim, yapacağım geziler, okuma saatlerim spor vaktim… Az uyuyup geri kalan zamanda yoruldum kelimesini hayatınızdan çıkarınca 24 saatin istediğiniz her şeye yeteceğini göreceksiniz.”

ADLI PSIKOLOG OLAN DENIZ ENÜL, AYNI ZAMANDA PROFESYONEL OLARAK SAHNE FOTOĞRAFÇILIĞINI DA BAŞARIYLA ICRA EDIYOR.

58

1

4

1. TARKAN 2. JUSTIN BIEBER 3.

4. JENNIFER LOPEZ 5.

5

2

Birçok ismi sahnede görüntülediniz.

Başka hangi sanatçıları fotoğraflamak isterdiniz?

Fotoğraflarını çekmek istediğim ve belki de hiçbir zaman çekme fırsatı yakalayamayacağım tek grup Rammstein. Sonisphere Festivalinde izleme imkânı buldum. Hayatımda izlediğim en iyi sahneydi diyebilirim.

Konserden çıktığımda resmen büyülenmiştim. Gerçek olamayacak kadar güzel bir konserdi. Ölmeden önce yapılması gerekenler listesine kesinlikle Rammstein konseri eklenmeli…

Fotoğrafa ilginiz nasıl başladı?

Küçüklüğümden beri gelen bir ilgi aslında. Küçükken elimde fotoğraf makinesi ile çekilmiş fotoğraflarım var. Üniversitede karanlık oda hikâyelerim ve doğu görevinde Zenit marka bir makine ile denemelerim var. Zaten içimde var olan bir ilgi, ilk makinemi aldığım gün resmi olarak hayatımda olmaya başladı diyebilirim.

Hiç kursa gitmemişsiniz; Özer Kanburoğlu hocanın kitabından öğrenmişsiniz. Fotoğrafçılık için eğitim şart demek gereksiz midir?

Evet, herhangi bir fotoğraf eğitimi almadım ve Özer Hocamızın kitabı ile fotoğraf çekmeyi öğrendim. Fotoğraf çekmek için eğitim şart değil; alırsın makineyi eline, deklanşöre bastığın anda fotoğraf çekmiş olursun zaten. Ben

3

fotoğraf sanatçısı değilim sadece fotoğraf çekiyorum. Yalnızca fotoğrafçı olmak için değil hangi mesleği icra edecekseniz kesinlikle onunla ilgili eğitim almanın şart olduğuna inanıyorum.

Fotoğraflarınızda hikâye peşinde mi koşarsınız yoksa amaç sadece zamanı belgelemek midir?

Konser fotoğraflarını düşündüğümde hem ânı belgelemek hem de belli bir hikâye peşinde koşmak gerekiyor çünkü konser sadece sanatçının sahneye çıkışı değil; sahne hazırlıkları, seyirciler, sahne şovları ve genel görünümü bütün olarak değerlendirmek lazım. Sadece sanatçıyı çekmek ânı belgelemek ama bunların hepsini çekmek belli bir hikâye oluşturmak.

Peki son dönemin gözdesi story ve snapchatlerdeki 24 saatlik ömürlü fotoğraflar hakkında ne düşünüyorsunuz?

Tamamen farklı iki mesleğim var ve bence iki meslek birbirini var eden bir zıtlık içerisinde çalışıyor; hayatımız da öyle değil mi? Her varlık karşıtı ile anlam kazanıyor.

Arz talep meselesi aslında. Tüketmeyi seven bir topluma daha hızlı nasıl tüketeceğini gösterdiler ve biz de uygulamaya başladık. Tüketim toplumunun en temel özelliği zaten hızlı tüketim. Hayatımızdaki her şey hızlı tüketim döngüsünde yer almaya başladı artık. Aşklar, sevgiler, insanlar, zaman…

Ve bu döngüye fotoğraf ve videolar da girdi. Bu hızlı tüketim döngüsüne snapchat ve storyler de gayet iyi hizmet ediyorlar.

59

Sizi bass gitarınızla sahnelerde gördüğümüz de oluyor. Müzikle ilişkiniz nasıl? Profesyonel bir hedef var mı kafanızda? Üniversiteye kadar müzikten nefret ederdim hatta kardeşimin flüt çaldığı dönemde flütünü saklardım. Hatta bir gün nasıl sakladıysam ben dahil evdeki kimse flütü bulamadı. Üniversite yıllarında gitar çalmaya başladım ve doğu görevi yaptığım yıllarda müzik öğretmeni birkaç arkadaşımla grup kurup 3 yıl sahne aldık.

2007 yılında farklı hobilerle ilgilenmeye başlayınca yaklaşık 8 yıl müziğe ara verdim ve sonrasında bas gitar ile tekrar müziğin içine girmiş oldum. İlk bas gitar eğitimimi Serhat Yılmaz’dan aldım. Şu an da Sencer Özbay’dan eğitim alıyorum.

Profesyonel bir hedefim yok ama bas gitar artık hayatımın bir parçası; gidebildiği kadar gitmesini istiyorum…

Müziği icra etmenin yanı sıra klip

60

yönetmenliği de yaptınız. Bunun amacı İzmitli müzisyenlere destek gibi algıladık. Ne dersiniz? İzmit’teki birçok gruba tanıtım videoları çektim. İzmit küçük bir yer. Müzikle uğraşan, bir şekilde bu piyasanın içinde olan herkes birbirini tanır ve destek olur. İşler biraz kendi içimizde çözülür. Ben de bunun bir parçası oldum sadece; hem fotoğraf hem de video anlamında.

Bazen de basketbol topunuzla sahalardasınız. Tüm bu hengâmenin içinde sık sık seyahat de ediyorsunuz.

Zamanı bu denli verimli kullanmanın formülü nedir?

Kendimi IKEA mutfakları gibi hissediyorum zaman konusunda (gülüşmeler)… En ufak zaman aralığını bile efektif değerlendirip tüm zamanı verimli ve anlamlı bir şekilde geçiriyorum. Hayatımdaki her şey planlıdır; iş saatlerim, yapacağım geziler, okuma saatlerim, spor vaktim vs... Az uyuyup geri kalan zamanda “yoruldum” kelimesini hayatınızdan çıkarınca 24 saatin istediğiniz her şeye yeteceğini göreceksiniz.

Profesyonel bir hedefim yok ama bas gitar artık hayatımın bir parçası; gidebildiği kadar gitmesini istiyorum…

ÇOK YÖNLÜ OLUŞUYLA DIKKATIMIZI ÇEKEN DENIZ ENÜL, FOTOĞRAF ÇEKMEK IÇIN GEZDIĞI BIRÇOK ÜLKEDEN ANNILARI DA BIRIKTIRIYOR.

Zamanı kullanmadaki hünerinizden yola çıkarak soruyoruz. Görecelik kavramı çerçevesinde ressam Salvador Dali’nin “Belleğin Azmi” tablosunu nasıl yorumluyorsunuz?

Zamanın ne kadar hızlı eriyip gittiğini gösteren realist, depresif ve motive edici bir tablo ama tabloyu izlediğimde daha çok motive edici özelliği işliyor içime.

Bu denli hızlı eriyen bir zaman (hayat) içerisinde insan sadece üreterek var olabiliyor.

Az önce de bahsettiğimiz tüketim toplumunun en büyük sorunsalı tüketerek mutluluğu aramak fakat kendi içerisinde sonu olmayan toplumsal bir depresyona yol açan bir durum bu.

Mutlu olmak için tüket, tükettikçe mutsuz ol ve daha fazla tüket. Bu döngüyü kırmanın tek yolu bir şeyler üretmek.

Bu sebeple tabloya her baktığımda bir şeyler üretmek ya da öğrenmek için daha çok motive oluyorum.

Deniz Enül’ün ilgilendiği başka alanlar da var mı?

Salon konserleri düzenliyorum. Değişik evlerin salonlarında akustik minik konserler bunlar. Geçen sene başladım ve 5 konser düzenledim. Çok eğlenceli, sıcak ve samimi bir ortam oluşuyor. İnsanları bir araya getirmek, yeni insanlar tanımak güzel bir şey. 2018 yılında tekrardan başlayacak konserler.

Düzenli olarak koşuyorum, 2018 Berlin Maratonuna katılmak gibi bir hedefim var (ve yine gülüşmeler)… Wakeboard yapıyorum ve bu kış artık snowboard da yapmak istiyorum. Düzenli olarak yurt dışı gezilerim oluyor; senede 2-3 defa çıkmaya çalışıyorum.

?? ? n, hangi…

En so

izlediniz? …oyunu İnsanlar

e Fareler v

diniz? dim. …filmi izle tekrar izle detta”yı n

“V for Ve

kudunuz? …kitabı o m’dan Psikanaliz ve

m Erich Fro m iz d u B Zen

? dinlediniz …albümünin Yıldızı li

e Vega - D

gezdiniz? …sergiyi Project amut Art M

61

rรถportaj

62

Brisa Kurumsal İletişim Müdürü

Aylin Erdil:

BRISA MÜZE’NIN ANA TEMASI YOLCULUK RÖPORTAJ: MERVE ISKIR FOTOĞRAFLAR: BAHADIR MEYDAN

Bu Röportajın Klibini İzleyin

63

Kocaeli’de uzun yıllardır faaliyet gösteren ve ülke ekonomisine olduğu kadar toplumsal gelişimine de önemli katkıları bulunan lastik üreticisi Brisa, kuruluşunun 25. yılında “sürdürülebilirlik” faaliyetlerini çevresel, ekonomik ve toplumsal açıdan ele almak amacıyla açtığı Türkiye’nin ilk lastik müzesi Brisa Müze ile ilimize ve ülkemize kültürel bir değer kazandırdı.

Medeniyetin önemli kilometre taşlarından “tekerleğin icadı”ndan bugüne kadarki değişimi gözler önüne seren, aynı zamanda sürdürülebilirlik odaklı tasarımıyla dikkat çeken Brisa Müzesi, şirketin dünü, bugünü ve yarınını içeren yolculuğuna şahit olmak, lastiğin kullanımıyla ilgili faydalı bilgiler edinmek isteyenlere eşsiz bir deneyim sunuyor.

Brisa Kurumsal İletişim Müdürü Aylin Erdil ile müzenin kuruluş fikrinin ortaya çıkmasından bugüne uzanan, müzeyi ve içeriğini tüm yönleriyle ele alan, aynı zamanda Brisa’nın sürdürülebilirlik faaliyetlerini de kapsayan bir röportaj gerçekleştirdik.

Lastiğin ve Brisa’nın zaman içerisindeki yolculuğu müzede hangi şekilde betimleniyor?

bilgi dağarcığını bugünün ve geleceğin kuşaklarına aktarmak amacıyla Brisa Müze’yi hayata geçirdik.

karar vermekti. Binanın özelikleri ve sürdürülebilirlik anlayışıyla inşa edilmesine çok önem verdik.

Brisa’nın temelleri, Lassa markalı lastiklerin 1974 yılında Sabancı Holding ve ortaklarının girişimiyle kurulan fabrikanın 1978 yılında üretimine başlaması ile atıldı. 1988 yılında ise Sabancı Holding ve dünyanın lastik sektörü lideri Bridgestone Corporation’ın ortaklığıyla Brisa kuruldu.

Brisa Müze Türkiye’de sektörde bir ilk ve dünyadaki sayılı lastik müzeleri arasında.

Brisa Müze’mizde, şirketimizin yıllar bazında İzmit’te büyüme hikâyesinin yanı sıra aracın yola temasını sağlayan dört alanı oluşturmasından yola çıkarak, lastiğin önemiyle ilgili farkındalığı oluşturmak adına da çeşitli bölümler bulunuyor.

Binamızın onayları tamamlanıp inşaat süreci başladığında ise hem mevcut ve ayrılmış çalışanlarımız hem de iş ortaklarımızın katkısını istedik. En büyük heyecan burada başladı. Birçok malzememiz toparlandıkça, biz de onlardaki anıları yaşamaya başladık.

Bugün, dünyanın tek çatı altındaki en büyük lastik fabrikalarından birine sahibiz. Bridgestone, Lassa ve Dayton markalarımızla otomobil, hafif ticari araç, otobüs, kamyon, tarım ve iş makinelerine yönelik uluslararası standartlarda 1.800’ü aşkın lastik üretiyoruz. Bu ürün portföyünü Türkiye’nin dört bir yanına yayılan 1300’ün üzerinde yetkili satış noktası aracılığıyla yurt içi pazara ulaştırırken, Brisa isçisinin el emeği ile Lassa markası altında üretilen ürünlerimizi, 70’e yakın ülkede 580’den fazla Lassa tabelalı mağaza ve 5.000’in üzerinde satış noktasında araç sahipleriyle buluşturuyoruz.

Bu kadar köklü, bir taraftan bir sanayi şirketinden inovasyon şirketine dönüşüm yolculuğu yaşayan şirket olarak, geride bıraktığımız yıllar boyunca biriktirdiğimiz anıları, zengin deneyim ve 64

Müzemizde, geçmişimizi anlattığımız “Yerelden Küresele”, lastiğin bir emniyet unsuru olduğunu anlattığımız “Hayata Bağlayan”, yeni teknolojileri ve mevsimine göre lastik kullanımını anlattığımız “Her Zaman Daha İyisi İçin”, “Brisa’daki Lastik Üretim Süreci”, “İnovasyon” ve “Sürdürülebilirlik” bölümleri bulunuyor.

Lastiğin araçların performansına ve emniyetli sürüşe katkısını ise interaktif deneyim alanında gösteriyoruz.

Lastik Müzesi fikri nasıl ortaya çıktı?

2013 yılında yani şirketimizin kuruluşunun 25. yılını tamamlarken, İzmit’te üretim tesislerimizin bulunduğu alanda bir de Brisa Müze kurarak, şehrimizin kullanımına sunmak istedik.

Yola çıkışımızda ilk aşama, binaya

Brisa olarak vizyonumuz “yolculuğunuzun geleceğini tasarlıyoruz”. Brisa Müze’nin ana temasını da “yolculuk” olarak belirledik. Çıkış noktamız burası oldu; müzemizi ziyaret edenlere bizim yolculuğumuzu anlatmak istedik. Müzemizin içeriğini, Lassa/Brisa’nın bir sanayi şirketinden, ürünle beraber hizmetler bütünü sunan bir inovasyon şirketine dönüşmesi yolculuğundan ilham almaları için tasarladık.

En zor kısmı ise, hangi malzemelere yer verip hangilerini şimdilik arşivleyeceğimize karar vermek oldu.

Oluşturduğumuz bir ekiple, günlerce çeşitli mekânlarda toplanıp bu seçimi yaptık. Elimizdeki malzemelerin nasıl sergileneceği ve önceliklendirilmesi yine en çok zorlandığımız konular arasındaydı. İşte bu aşamada birlikte çalıştığımız mimarlık firması bize çok yol gösterdi. Açılışa 1,5 ay kala metinler,

yerleşimler netleşmeye başladı. Yalnız bizler için hâlâ hayal etmek çok güçtü.

Açılışa 2 gün kala gidip yerleşimin nasıl hayata geçtiğini yerinde görünce en büyük heyecanı yaşadık.

Kurulduğu zamandan bu yana Brisa Müze’yi kaç kişi ziyaret etti ve ziyaretçi kitlesi kimlerden oluşuyor? Ziyaret için bir prosedür var mı?

Müzemiz, satış noktaları sahipleri iş ortaklarımız ve mağaza çalışanları, kurumsal müşterilerimiz, çalışanlarımız, yurt dışı iş ortaklarımız, otomotiv sektörü, filo müşterilerimizin yanı sıra ilk, orta, lise, meslek lisesi ve üniversite gibi okullardan ziyaretçileri ağırlıyor ve tüm İzmit halkına açık.

Bugüne kadar 4 bine yakın ziyaretçi ağırlayan müzemiz Pazar günleri, milli ve dini bayramlarımız hariç her gün saat 10.00 - 16.00 arasında açık.

Brisa’nın Sürdürülebilirlik Stratejisi çoğumuz tarafından biliniyor. Brisa Müze, bu stratejiye ne şekilde katkı sağlıyor?

Brisa’nın ekonomiye, çevreye ve topluma katkısını ortaya koyan çalışmalarını önceki 5 seneyi de kapsayacak şekilde 2012 yılından beri her yıl en üst düzeyde raporluyor, şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşıyoruz. Öyle ki 2014 Sürdürülebilirlik Raporu’muz, İngiltere’de Ethical Corporation tarafından “En İyi B2B Sürdürülebilirlik Raporu” ödülüne layık görüldü. 2015 yılından beri kesintisiz

olarak Borsa İstanbul’un Sürdürülebilirlik Endeksi’nde de yer alıyoruz.

Bu çalışmalarımızın halka dokunmasına, çalıştığımız her kesim ve İzmit halkı tarafından anlaşılmasına son derece önem veriyoruz. Her yaştan kesimin bu alanlarda farkındalıklarını artırmak için de katkı sağlamak istiyoruz. Bir de tabii ana faaliyet alanımız olan lastiğin sürüş emniyeti ve can güvenliği konularındaki rolünü anlatmayı da sorumluluklarımız arasında görüyoruz. Brisa Müze, tam da bu noktada şirketimizi tamamlıyor.

Bina girişinde bulunan LEED Sertifikası dikkatimizi çekti. Nedir bu sertifikanın özelliği?

Dünya genelinde sürdürülebilir bina standartları olarak kabul edilen LEED, çevreci ve sürdürülebilirlik odaklı bina yapımı ve kullanımını teşvik ediyor.

LEED Gold sertifikası sahibi Brisa Akademi ve Müze binamız da ülkemizde bu alana öncü olan bir proje olarak inşa edildi.

Bina, ihtiyacı olan elektriğin %20 ’lik bölümünü kendi üretip yağmur sularının filtre edilerek araç yıkamada kullanılmasını mümkün kılıyor. Bahçe sulamasında ise %100 arıtılmış su kullanan bir donanımda. Enerji tasarrufu için de en ileri ısı yalıtım sistemlerine sahip. Bahçesinde 90’ın üzerinde bitki çeşidi bulunuyor. Bina dış alanında ise bisiklet kullanımını teşvik edecek şekilde bir park alanı ve elektrikli otomobiller için şarj istasyonu bulunuyor.

Bu kadar köklü, bir taraftan bir sanayi şirketinden inovasyon şirketine dönüşüm yolculuğu yaşayan şirket olarak, geride bıraktığımız yıllar boyunca biriktirdiğimiz anıları, zengin deneyim ve bilgi dağarcığını bugünün ve geleceğin kuşaklarına aktarmak amacıyla Brisa Müze’yi hayata geçirdik.

65

Çocuklara da hitap eden sergilemeleriniz bulunuyor. Bunlardan bahseder misiniz?

Müze içeriğinde sergileme ve yolculuğumuzu anlatma şeklimizde de farklılık oluşturmaya çalıştık. Teknolojiyi kullandık. Dokunmatik ekranlar ve yaklaşınca yanan panellerle anlatımlar hazırladık. İnteraktif deneyim alanımız lastiğin emniyetli sürüşle bağlantısını görselleştirdiği için çocuklar bu alanla çok ilgileniyorlar. Hatta bu alanda denedikleri mekanizmaların resimlerini çiziyorlar.

Bu alana ek olarak bir duvarda da lastik üretim sürecimizin bir benzerini onların dilinde anlatmaya çalıştık. Hazırlanan özel uygulama ile çocuklar lastik üretimini 5 ekranda tamamlıyorlar.

“Sürükle bırak” şeklindeki uygulamamız sayesinde ekrandan ekrana geçerek lastik imalatını oyunla öğreniyorlar.

Hem lastiğin içeriğini öğreniyor hem de dokunmatik ekranlara en yakın nesil olan çocuklarımız, tanıdık bir teknoloji ile Brisa Müze’de de buluşuyorlar.

Brisa Müze’de, çalışanlarımızın çocukları ve çeşitli okulların öğrencilerini de sık sık ağırlıyoruz. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda, çalışanlarımızın çocuklarını davet ettik ve onlar geleceğin arabalarını tasarlarken aileler de keyifli

bir gün geçirdiler. Araç tasarımlarını bir süre müzemizde sergiledik. 2017 yılında ise “Haydi Çocuklar Brisa’ya” dedik ve inovasyon ve Brisa’da mühendislik odağında onlarla çalışmalar yaptık.

Brisa Müze, ziyaretçilerine ne tarz bir deneyim sunuyor?

Otomobil ve hatta bütün araçlar öyle cazibeli ki, araç altındaki lastik, en ileri teknolojilerle geliştirme süreci ve son derece emekli bir üretim süreci olmasına rağmen, tüketicinin farkında bile olmadığı bir ürün. Bir yandan da aracın yere sadece dört avuç içi kadar alandan bağlanmasını sağlayan çok önemli bir emniyet unsuru. Brisa olarak, trafikte can güvenliği için lastiğin farkındalığını artırma sorumluluğunu üzerimize alıyoruz. İşte Brisa Müze’de de bu sorumluluklarımızı gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Farkındalığı artırmaya ve ne yapılması gerektiğinin bilinmesine yardımcı oluyoruz.

Uygulama kolaylıkları ile gerçekten sürüş emniyetini artırmanın mümkün olduğunu anlatmaya çalışıyoruz.

İnteraktif deneyim alanımız lastiğin emniyetli sürüşle bağlantısını görselleştirdiği için çocuklar bu alanla çok ilgileniyorlar. Hatta bu alanda denedikleri mekanizmaların resimlerini çiziyorlar.

Bir yandan da değerlerimize dönüyoruz ve her yaştan kesime geçmişi hatırlatırken geleceği de sunmaya çalışıyoruz.

BRISA MÜZE ÇOCUKLAR IÇIN DE PEK ÇOK ILGINÇ DETAY BARINDIRIYOR. AMAÇ LASTIK ÜRETIMI VE YOL GÜVENLIĞI GIBI KONULARDA BILGILENDIRME SAĞLAMAK.

66

Müze turumuzun sonunu genellikle origami ağacımızla bitiriyoruz ki bu da değerlerimizi simgeliyor. 2013 yılında 25. yılımızın anısına hem Japon hem de Türk kültüründe şans, refah, sadakat sembolü olan turnalardan ilham alarak paydaşlarımızla origami turna yaptık ve şirketimizin başarısı için dilekler diledik.

Bu origamilerden de dilek ağacımızı oluşturduk. Origami yapanlar da ağacın alt kısmına yazdığımız isimleri ile Müzemize izlerini bıraktılar.

Brisa Müze ile aynı binada bulunan Brisa Akademi’de hangi tarz çalışmalara yer veriliyor?

Brisa Müzesinin geliri sosyal sorumluluk projeniz “Turnalar Hep Uçsun”u destekliyor. Bu konudan bahsedebilir misiniz?

Brisa Akademi’nin temel hedefi, tüm paydaşlarımızla bilgi birikimi ve tecrübemizi paylaşarak müşteri deneyiminde fark yaratılmasını sağlamak. Bu kapsamda, Brisa Akademi geliştirdiği 50’ye yakın eğitim programıyla iş ortaklarımıza ve Brisalılara özel eğitimler sunuyor.

Akademi, yıl içinde ulusal ve uluslararası iş ortaklarımıza, mağaza çalışanlarına, Brisa çalışanları, otomotiv sektörü ve kamudan yaklaşık 10 bin kişiye eğitim veriyor.

Öncelikle belirtmek isterim ki Brisa Müze ziyaretleri ücretsizdir.

Bu vesile ile çok değer verdiğimiz “Turnalar Hep Uçsun” çalışmamızı sizlere anlatmak isterim. Müzemizi açtığımız 25. yılımızda Brisa olarak WWF-Türkiye ile turna neslinin devamı için birlikte çalışmaya başladık.

Kültürümüzde önemli bir yere sahip olan turnanın neslinin devamı, bugünden atılacak sağlam adımlara bağlı. Bu proje ile de gelecek nesillerin hem doğal hem de kültürel bir zenginlik olan bu muhteşem türü tanımalarına ve onunla birlikte yaşamayı sürdürmelerine katkı sağlamayı hedefledik. Ülkemizde kışlayan turnaların yüzde 95’inin barındığı Adana Çukurova Deltası’nda yürütülen “Turnalar Hep Uçsun Projesi” türün kışlama alanındaki güncel durumunu ortaya koyarken doğal yaşam alanlarında güven içinde varlığını sürdürmesini sağlamayı amaçlıyor.

Sektör lideri bir kurum olarak bilgi birikimi ve tecrübemizi paylaşmanın gerekliliğine inanıyoruz. Çalışanlarımız ve iş ortaklarımız için sağladığımız olanaklarla gelişimlerine katkıda bulunurken hedeflerimize ulaşmak için birlikte çalışıyor, faaliyetlerimizi bu doğrultuda sürdürüyoruz.

Bununla birlikte sektörel ve kurumsal ihtiyaçlarını gözeterek farklı eğitim programları da tasarlıyor. Örneğin; iş ortaklıklarımızın devamlılığını sağlamak, yeni nesilde marka bağlılığı oluşturmak için planlanan “Yeni Nesil İş Başında” programı kapsamında iş ortaklarımızın üniversite, lise ve ilköğretim çağındaki çocuklarıyla bir araya geliyoruz.

Müze içeriğinde sergileme ve yolculuğumuzu anlatma şeklimizde de farklılık oluşturmaya çalıştık. Teknolojiyi kullandık. Dokunmatik ekranlar ve yaklaşınca yanan panellerle anlatımlar hazırladık.

Brisa Akademi sanal eğitimlerinden elde ettiği gelirleri Brisa Mensupları Öğrenimi Destekleme Derneği ile oluşturduğumuz fona bağışlıyor ve öğrencilerin eğitimlerine destek sağlıyor.

67

tarihรงe

L i B O M O OT N I N I R A L MARKA i m i r v e model

68

Önemli bir teknolojik buluş olan otomobilin tarihi 19. yüzyılda enerji kaynağı olarak buharın kullanılmasıyla başlar. İçten yanmalı motorlarda petrolün kullanılmasıyla devam eden bu süreçte artık otomobiller temiz enerji kaynaklarıyla çalışır hale gelebildi. Bu süreçte tasarım olarak da otomobiller müthiş bir evrim geçirdi.

Günümüz otomobil teknolojisi kümülatif bilgi ile gelişti ve yaklaşık yüzyıl boyunca dünyanın dört bir yanında ortaya çıkan buluşların bir araya gelmesiyle bugünkü halini aldı.

Dijital dönüşüm ve teknolojideki sürekli gelişim tüm sektörleri olduğu gibi, otomotiv endüstrisini de baştan şekillendiriyor. Markalar, otomobillerimizi hızla daha bağlantılı, özerk, elektrikli ve paylaşım ekosisteminin gereği diğer kullanıcılar ile paylaşılabilir bir hale dönüştürüyor.

Tüm bu değişim süreci, otomobillerin yapabileceklerini, insanların otomobillerden beklentilerini, temelde

de “araba” kelimesinin ne anlam ifade ettiğini yeniden tanımlıyor.

Araba meraklılarının ilk dönemlerinden itibaren takip ettikleri modeller, genlerinden gelen parçalardan izler taşıyarak yollara çıkmaya devam ediyor.

Adım adım her modelde yapılan gerek donanımsal gerekse tasarımsal değişimi net bir şekilde görmek de ayrı bir keyif verici durum.

Sözü fazla uzatmadan bugün kullandığımız modellerin geçmişte nasıl göründüğünü merak edenleri, arabaların keyifli tarih yolculuğuyla baş başa bırakalım.

BMW

1958 2017 1965

FORD MUSTANG

2017 69

Her daim yaşam tarzının bir göstergesi olan otomobiller, kalitesinin yanı sıra tasarım açısından da bunu sağlarlar. Bu anlamda kendini dünyaya kabul ettirmiş olan Mercedes de yıllar boyunca modelleriyle trendleri belirleyen bir otomobil markası oldu.

2017

1964

MERCEDESBENZ SL

1974

VOLKSWAGEN GOLF

199 0 RENAULT CLIO

70

2017

2017

2017 1979

HONDA CIVIC

1964

FIAT 124

2017 2017

196 8 TOYOTA

COROLLA

1992

2017

OPEL ASTRA

71

doğru karar için

kişisel gelişim

DOĞRU ZAMAN

Birçoğumuz eski kararlarımızı sorgulayıp öz eleştiri yapabiliriz. Her insan kendi karakterine, şahsiyetine, toplumdaki yerine, sosyal ortamına, yaşantısına ve daha sıralayabileceğimiz birçok nedene bağlı olarak bir hayat tarzı belirliyor ve kararlar alıyor. Peki en doğru kararların sabah saatlerinde alındığını biliyor muydunuz?

72

Hayatımızı doğru ya da yanlış aldığımız kararlar ve sonuçlarına göre şekillendiriyoruz. Peki aldığımız bu kararlar her zaman doğru mu? İsteklerimizi karşılayacak olan araçları sağlayamaya yardımcı olacak mı?

Amaçlarımıza hizmet ediyor mu?

Tabii ki alınan kararların hepsinin doğru ya da yanlış olması mümkün değil.

Kimileri öyle kararlara imza atıyor ki toplumlara hatta dünyaya mâl olan iyi ya da kötü işlere sebep oluyor. Hatta geleceğe yön verip önemli süreçlerin temellerini atabiliyorlar. İşte bu yazımızın konusu da önemli kararlar alırken hangi zaman diliminde seçim yapmamızın bizi daha iyi sonuçlara götüreceği...

aşmak için sabahı seçin KARAR YORGUNLUĞUNU Gün içinde aldığımız kararların bir veya daha fazla sonucu olduğu aşikârdır.

Alınan kararlar hayatımızı istediğimiz ölçülerde yaşayabilmek için elbette olmazsa olmazlarımızla dolu. Bu noktada zamanı optimum düzeyde kullanmalıyız. Çünkü içerisinde bulunduğumuz teknolojik dünya, zamanı çok hızlandırdı. 24 saat yeterli gelmiyor. Yoğun hayat temposunda “Gün yetmez oldu” hepimizin kurduğu bir cümle haline geldi.

Peki istediğimiz ölçülerde yaşayabilmek için en doğru kararları ne zamanlar alabiliriz? Hangi zaman dilimi bunun için daha uygun? Cevabı örneğimizde saklı…

Amerika’daki hâkimler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre; birbirine yakın vakalarda hâkimlerin sabah saatlerinde verdikleri kararların, öğleden sonraki vakalarla karşılaştırıldığında, göreceli olarak daha verimli olduğu ölçülmüş.

Sabah saatlerinden akşama doğru alınan kararlarda ise değerlendirme kalitesinin düştüğü tespit edilmiş. Bunun nedeni olarak da zihinsel yorgunluk ve stres düzeyinin bu saatlerde daha düşük olması gösterilmiş. Olumludan olumsuza doğru olan bu eğilimi Roy F. Baumeister “Karar Yorgunluğu” olarak

tanımlamış.

Karar yorgunluğunu aşmamız için hayatımızda önemli kararları almanın belki de en etkili ve önemli yolu zihinsel ve fiziksel olarak en az yorgun olduğumuz zaman olan sabah saatlerini seçmek. “Sabah saatlerinde zihnimiz günün meşguliyetleriyle henüz dolmamış, arı bir durumdadır” diyen uzmanlar, daha rahat ve etkili karar almak için günün erken saatlerinin daha uygun olduğunu söylüyor. Tabii ki bunun bir şartı da kaliteli uyku ve onun getirdiği dinlenmişlik hali ve zihinsel berraklık.

Yukarıda bahsedilen çalışmanın teorisyeni Baumeister, dinlenmediklerinde en akıllı insanların bile iyi seçimler yapamayacaklarını ve glikoz düzeylerinin düşük olduğunu belirtiyor.

Buradan çıkarılan sonuç ise basit: Özellikle hayatınızda köklü değişimlere neden olacak iş, eş, çocuk, aşk, arkadaşlık, eğitim vb. önemli karar alacaksanız tüm enerjinizi, zekânızı, dikkatinizi ve yorum becerinizi en üst düzeyde kullanabileceğiniz saatlerini seçin.

O halde günaydın…

73

teknoloji

ELON MUSK’IN ÇILGIN PLANI! DÜNYADA HERHANGI BIR NOKTAYA ULAŞIM 60 DAKIKADAN AZ OLACAK…

74

Son yıllarda gerçekleştirdiği girişimlerle dünyayı şekillendirmeye devam eden, Amerikalı iş adamı Elon Musk, kendini tümüyle uzay ve alternatif enerji teknolojilerine adamış. Bu sebeple otomotiv, uzay ve havacılık, güneş enerjisi, enerji depolama, uydu sistemleri, yüksek hızlı kara taşımacılığı, gezegenler arası seyahat ve yerleşim gibi konuların tamamına el atmış durumda.

Hayallerinin peşinde koşan ve büyük riskler alarak yatırım yapmaktan korkmayan biri. Peki, bu hayaller ne mi? Gezegeni iyileştirmek ve kurtarmak. İnsan ırkının devamını garanti altına almak için başka gezegenlerin kolonileştirilmesi ki bu amaçla Mars’a ayak basan ve orada yaşayan ilk insan olmak. Musk, insanlığa iyi bir gelecek sağlayabilecek en acil hedefler üzerine çalıştığına derinden inanıyor.

Ve Elon Musk, kendisi gibi çılgın bir projeye daha imza atıyor: Kod adı “Big F* Rocket (BFR)” olan projesiyle Musk, dünyanın yörüngesinde seyreden 8 saatlik bir yolculuğu 29 dakikaya indirecek.

HENDEMPED MI, ILIQUI UT RE CON RATIS AUT ILIQUIS AUTA DOLORES TIONSED QUE EOS ATEM QUI ACCAE EXPLIGE NIENIHILITIA NIHILIQUI ODISCIENIS ET, SIT INISCIM INIHIL

8 saat süren uçak yolculuğu 29 dakikaya inecek!

CEO’su olduğu SpaceX’in BFR uzay aracının uçak yolculuklarının yerine geçebileceğini açıklayan Musk, bu araçların saatte 27 bin kilometre hıza ulaşabileceğini belirtti. Bu hızın yolcu uçaklarının yaklaşık 30 katı olduğunun altını çizen Musk, bu sistem ile şu anda 8 saat süren Londra-New York uçuşunun 29 dakikaya, New York-Şangay arasının da 39 dakikaya düşeceğini açıkladı.

BFR uzay aracının tek artısı yolcu uçaklarından 30 kat hızlı gitmesi değil.

Yörüngeye çıkacak olan araç bu sayede yerçekimsiz ortamda daha hızlı yol kat edebilecek.

Musk, bu roket seyahatinin herkesin karşılayabileceği bir maliyetle gerçekleşeceğini de belirtiyor. “Bu uçuşun koltuk başı ücreti standart bir ekonomi uçuşu kadar olacak.”

İlk uçuş 2022’de Elon Musk, atmosfer dışına çıkarak dünya üzerinde herhangi bir noktaya bir saatin altında ulaşabilecek bu roketin gelecek sene inşa edilmeye başlanacağını, 5 yıl içinde de ilk uçuşun gerçekleşebileceğini söylüyor.

Heyecanla bekliyoruz… İşte SpaceX’in BFR için hazırladığı video

75

HUBBLE UZAY TELESKOBUNA ORANLA 3 KAT BÜYÜK MERCEKLERE SAHIP OLAN JAMES WEBB UZAY TELESKOBU, HUBBLE’DAN ELDE EDILEN VERILERIN 100 KAT FAZLASINI ELDE EDECEK.

NASA’NIN “ZAMAN MAKINESI” IÇIN GERI SAYIM BAŞLADI Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) 1990’da Discovery uzay mekiği tarafından yörüngeye taşınan Hubble Uzay Teleskobunun yerini almak üzere geliştirdiği ve sahip olduğu gelişmiş kızılötesi merceklerle yıldızların geçmişteki hallerini gözlemleyebilecek James Webb Uzay Teleskobunda mutlu sona bir adım daha yaklaşıldı.

Hubble Uzay Teleskobuna oranla 3 kat büyük merceklere sahip olan teleskop, Hubble’dan elde edilen verilerin 100 kat fazlasını elde edecek.

NASA’lı bilim insanlarının deyimiyle âdeta bir “zaman makinesi” gibi çalışacak olan James Webb’in en büyük bilimsel amacı, sahip olduğu teknoloji sayesinde evrenin yaklaşık 13,5 milyar yıl önce oluşumuna sebep olan büyük patlamadan 200 milyon yıl sonraki halini inceleyebilmek.

Konuyla ilgili olarak NASA yöneticisi Eric Smith, James Webb ile 76

keşfedebilecekleri şeylerin bir sınırı bulunmadığını belirtirken, “Big Bang sonrası oluşmuş ilk galaksilerden Europa, Enceladus ve Trappist’teki kimyasal hayat izlerine kadar, evrenimizdeki tüm inanılmaz şeyleri araştırmaya koyulacağız” ifadesini kullanıyor.

Uzayı daha detaylı bir biçimde inceleyebilecek olan James Webb’in dünya dışı yaşamın keşfinde de etkili olması bekleniyor.

Uzay araştırmalarında yepyeni bir dönemin kapılarını aralayacak olan James Webb Uzay Teleskobunun Ekim 2018’de Fransız Guyanası’ndan gerçekleştirilmesi planlanıyor.

Galaksimizde Dünya benzeri 200 milyar gezegen olduğuna dikkat çeken bilim insanları, yeterince bilgi birikimi ve teknolojiye sahip olduklarını ve James Webb Teleskobu sayesinde söz konusu keşfin yakın bir zamanda gerçekleşebileceğini belirtiyorlar.

NASA’lı bilim insanlarının deyimiyle âdeta bir “zaman makinesi” gibi çalışacak olan James Webb’in en büyük bilimsel amacı, sahip olduğu teknoloji sayesinde evrenin yaklaşık 13,5 milyar yıl önce oluşumuna sebep olan büyük patlamadan 200 milyon yıl sonraki halini inceleyebilmek.

WASHINGTON ÜNIVERSITESI’NDEN MÜJDE: BATARYASIZ CEP TELEFONU Akıllı telefonlarımızın yaşam kaynağı olan bataryalar, yakın gelecekte tarih olabilir. Çünkü Washington Üniversitesi’nde görevli bilim insanları, şarj aleti ve kablo derdine son vermesi ümit edilen bataryasız cep telefonu icat etti.

Prototip aşamasındaki telefon, geri yansıma denilen bir teknikle çalışıyor.

Yani basitçe enerji kaynağı olarak radyo frekansı ya da “RF” dalgaları olarak bilinen küçük oranda radyo sinyallerini kullanıyor.

Sinyal, bir frekans üzerinden Skype ile hücresel şebekeye bağlanan bir baz istasyonuna taşınıyor. Baz istasyonu, cep telefonunu şebekeye bağlamakla kalmıyor, çalışması için gerekli gücü de sunuyor. Ancak telefonun çalışması için baz istasyonuna uzaklığın en fazla 15 metre olması gerekiyor. Telefonun radyo sinyallerini alması ve aktarması için özel bir merkez tasarlandı ve prototipin 3,5 mikro vatlık enerjiye ihtiyaç duyduğu bildirildi. Gelecekte telefon kuleleriyle baz istasyonlarını birleştirerek bu sorunun çözülebileceği düşünülüyor.

Daha başlangıç aşamasında olmasına rağmen bataryasız telefonla başarılı

bir şekilde telefon görüşmesi bile yapılmış. Şu anda ses kalitesi açısından bir telsizi andırdığı söylenen sistemi geliştirmek için çalışmalara devam eden ekip, çağrı kalitesini arttırmaya ve çağrının yapılma şeklini geliştirmeye çalışıyor. Şu an için cihaz el telsizi gibi çalışıyor ve konuştuktan sonra dinlemeye geçmek için bir butona basılıyor.

Araştırmanın ortağı ve ilk örnek üzerinde çalışan Vamsi Talla, “Klasik bir cep telefonuna bakarsanız, telefon konuşması esnasında yüzlerce miliwatt elektrik tükettiğini görürsünüz ve böyle bir aygıtın bataryasız olması imkânsız. Peki biz ne yaptık? İlk önce bu gücü aşağı çektik. Bu teknoloji konusunda gerçekten heyecanlıyız.

Sistemi daha geniş çevrelere yaymak ve ticari boyuta taşımak için çeşitli yollar araştırıyoruz. Gelecekte her akıllı telefon bataryasız olacak; en azından batarya bitse bile bir telefon konuşması yapacaksınız” diyor.

Radyo sinyallerinden aldığı enerjiyi kullanabilen yeni telefonlar sayesinde telefonun şarjının dolmasını beklediğimiz günler geride kalacak gibi görünüyor.

Radyo sinyallerinden aldığı enerjiyi kullanabilen yeni telefonlar sayesinde telefonun şarjının dolmasını beklediğimiz günler geride kalacak gibi görünüyor.

WASHINGTON ÜNIVERSITESI’NDE GÖREVLI BILIM INSANLARI, ŞARJ ALETI VE KABLO DERDINE SON VERMESI ÜMIT EDILEN BATARYASIZ CEP TELEFONU ICAT ETTI.

77

bilim

SiZCE 1000 YIL SONRA

DÜNYA NASIL BiR YER OLUR? 78

İnsanlık 200 bin yılda Dünya’ya yayıldı ve hızını alamayıp Ay’a gitti. Bu arada Nüfus 7,4 milyar oldu. Üzerinde yaşadığımız, yaşamaya çalıştığımız ve bazen bu konuda başarısız olduğumuz Dünya, gerçekten mükemmel bir gezegen. Bu çıkarımı, günümüze kadar keşfi resmi olarak açıklanmış yüz binlerce başka gezegene bakarak yapabiliriz. Tabii çıkarım yapmak yetmiyor, bu gezegene sahip çıkmamız ve değerini bilmemiz gerekiyor.

Geleceği görmek imkânsız olsa da elimizdeki verilerle oldukça makul tahminlerde bulunmak mümkün.

Elbette yeni bulgular çıkması da ihtimaller dâhilinde…

Geleceğimizin yok olup olmayacağını net olarak bilmesek de felaket tahminlerini bir kenara bırakarak 1000 yıl sonra Dünya’nın nasıl bir yer olacağını araştırdık.

İnsan ömrü 1000 yıla kadar çıkabilir Son yaşanan teknolojik gelişmelerle ortaya çıkan genetik modifikasyon sayesinde insanoğlu daha hızlı, daha güçlü ve hastalıklara karşı daha dirençli olacak. 1000 yıl içerisinde tıp mühendisleri, dokuların yaşlanmasına neden olan her bileşen için çözümler üretebilir. Böylelikle daha ana karnındayken bilinen ya da henüz tanımadığımız birçok hastalığa karşı bağışıklık kazanabiliriz.

Süper hızlı akıllı bilgisayarlar dönemi Günümüzün en çok kullanılan cihazları olan bilgisayarlar, 1000 yıl sonra insanların yaptıkları işlerin yerini alacak. 2014’te bir süper bilgisayar, bugüne kadar insan beyninin en doğru simülasyonunu gerçekleştirmişti. 1000 yıl sonra, bilgisayarların tümünün insan beyninin hızına ulaşması ve hatta bunu aşması büyük olasılık.

Başka bir gezegene taşınacağız İnsanoğlunun hayatta kalmasının tek yolu uzayda başka bir gezegene yerleşmek.

SpaceX, Mars’ta kendi kendini ayakta tutan kaynaklara sahip bir şehir inşa ederek insanları uzay uygarlığı haline getirme konusunda ısrarlı. 2022 yılında ilk uzay aracının fırlatılacağı ve 2024’e kadar 4 insanlı sefer yapılacağı söyleniyor.

Yarı insan, yarı robot olacağız Bazı gelecek uzmanları insanların, beyinlerinde protezler bulunan yarı insan yarı makine şeklinde yaratıklara dönüşeceğini düşünüyor. Buna göre dolaşım sistemimizde sadece kan değil nano robotlar da dolaşacak. Günümüz koşullarında bile görme engelliler için biyonik göz nakilleri yapıldığını düşünürsek bu çok da uzak bir ihtimal değil.

79

DOĞA YOK OLMAYA DEVAM EDECEK

Son kitlesel yok oluş, dinozorları yok etti. 1000 yıl sonra ise doğayı yok edecek. Yakın tarihli bir araştırmada, 20. yüzyılda türler için yok olma oranının, insan etkisi olmaksızın normalden 100 kat daha fazla olduğu ortaya çıkardı. Bazı bilim adamlarına göre, insan nüfusunun kademeli olarak azalması, medeniyetin devam etmesine yardımcı olabilir.

Enerji ve kirlilik krizini nanoteknoloji çözecek

Hepimiz aynı dili konuşacağız Tüm bunlar gerçekleşirken yaşamın temel yapı taşı iletişim, evrensel bir dil çerçevesinde gelişecek. Dillerin geçmişe göre ivmelenen değişimi yüzünden bugün konuştuğumuz dillerdeki kelimelerin çoğu yok olacak.

Dilbilimciler, bundan 100 yıl sonra göç nedeniyle dillerin %90’ının kaybolmaya başlayacağını ve kalan dillerin de basitleşeceğini öngörüyorlar.

80

1000 yıl sonra nanoteknoloji çevresel zararları giderebilecek, su ve havayı arıtabilecek ve güneş enerjisini en ufak zerresine kadar değerlendirebilecek. Yeni çevre dostu ve daha verimli enerji depolama teknolojisi ihtiyacını karşılayacak.

DÜNYA’NIN HAYATTA KALMAK IÇIN SADECE 100 YILI KALDI Sürekli kıyamet senaryoları çizdiği için birçokları ona felaket tellalı diyor. Haklılar da… Zira Stephen Hawking, insanoğlunun 100 yıl içinde yaşayabileceği yeni bir gezegen bulması gerektiğini söylüyor. Üstelik buna inanan tek kişi de değil… Nitekim farklı gezegenlerde kolonileşerek neslimizin devamını garantileme konusunda Elon Musk’ın da benzer planları var.

gelecek 30 yıl içinde de ay üssü inşası için çalışmalar yapmalıyız. Böylesi projeler 2025’e kadar insanları Mars’a göndermeye zemin hazırlayacak” diyor. Birleşik Devletler Başkanı Donald Trump da aynı şekilde 2020’ye kadar Ay’a insan çıkarma hevesinde. Hem devletin hem de özel kuruluşların uzay ajanslarından çeşitli planlar gelmeye başlamış bile.

2117 yılına kadar dünyayı terk etmemiz gerektiğini söyleyen Hawking, buna gerekçe olarak nükleer savaş ihtimallerini, küresel ısınmayı ve genetik olarak tasarlanan virüsleri gösteriyor.

Bu arada bir hatırlatma yapalım: Hawking, geçen yıl Dünya’da muhtemelen 1000 yılımızın kaldığını söyleyerek bir nevi içimizi rahatlatmıştı. Şimdiyse bu sürenin 900 yıl kadar daha erken bir zamanda olacağını iddia ediyor. Bir bildiği var diyoruz ve bu yeni hesaplamanın detaylarını içerdiğini umduğumuz ve yakın zamanda yayınlanacak “Mars’ı kolonileştirme” hakkındaki yeni belgeselini merakla bekliyoruz.

Dünyadaki iklim değişikliği, aşırı kirlilik, salgın hastalıklar, hatta asteroit yağmurlarına bakarsak dünyamız oldukça büyük problemlerle karşı karşıya. Bilim insanları da çoktan Mars’ı Dünya gibi yaşanabilir bir gezegene çevirme uğraşına girdiler. NASA’nın Mars görevini ele alalım. Yörüngesel bir ay üssü, kırmızı gezegenle ilgili gelecekteki görevlerde çok büyük bir yardım sağlayabilir. Çin ve Avrupa 2020’ye kadar Ay’a ulaşmayı hedefliyor. Eminiz Rusya’nın da benzer hedefleri var.

Hawking: “2020’ye kadar Ay’a bir tane daha iniş hedeflemeliyiz ve

MARS’TA KOLONILEŞMEK IÇIN ÖNCE BU ÇORAK GEZEGENI DÜNYA’YA BENZETMEMIZ GEREKIYOR

Tam da bu noktada akla, bilimi ve astronomiyi insanlara en anlaşılır ve eğlenceli şekilde açıklayan Neil deGrasse Tyson’un şu sözü geliyor: “Eğer bir başka gezegeni Dünya’ya dönüştürecek gücümüz varsa; o zaman Dünya’yı da eski Dünya haline getirmeye gücümüz var demektir.” Ne dersiniz?

81

sağlık

ASLINDA KAC YASINDASINIZ? Berat Yıldız Medikal Fitness Uzmanı

Birçoğumuz biyolojik (metabolik) yaşın ne anlama geldiğini bilmiyoruz. Zira sorulduğunda genellikle doğum yılımızı söyleriz. Halk arasındaki söyleyişlerden birkaçını ele alırsak “yaş” konusundaki algımızın doğum yılıyla ne kadar bağlantılı olduğunu görmek mümkün: “Benim ruhum genç”, “Geceleri saymazsak yirmi yaşındayım” gibi.

Peki, gerçek yaşımızı ne belirliyor?

82

Biyolojik ve Kronolojik yaş neyi ifade eder?

Kaç yaşında olduğumuzu ifade eden iki kavram var: Biri kronolojik, diğeri ise biyolojik yaş.

Bilimsel bir açıklama ile özetlemek gerekir ise kronolojik yaş hesabında, doğum gününden sonra geçen zaman bugünün tarihinden çıkarılıyor. Öte yandan biyolojik yaşı hesaplamak için rakamların yanı sıra uzmanlık bilgisi de gerekiyor. Çünkü biyolojik yaş; genetik hazır bulunuşluk, yaşanılan

çevrenin yıpratma payı, düzenli spor yapıp yapmama, meslek, ailevi durum, maddi imkân, sigara ve alkol kullanımı, hatta psikolojik durum gibi yaşam kalitesinin göstergesi olan koşullara bağlı olarak değişen bir kavramı temsil ediyor.

Kısacası biyolojik yaş, ruhsal ve bedensel sağlığın bir ifadesi. Kronolojik ve biyolojik yaş arasındaki fark ise yaşam kalitesi hakkında fikir veren ve gerektiğinde tıbbi açıdan önlem alınması ihtiyacını ortaya koyan bir araç.

Biyolojik yaş, ruhsal ve bedensel sağlığın bir ifadesi. Kronolojik ve biyolojik yaş arasındaki fark ise yaşam kalitesi hakkında fikir veren ve gerektiğinde tıbbi açıdan önlem alınması ihtiyacını ortaya koyan bir araç.

Biyolojik yaş nasıl hesaplanır? Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor: Biyolojik olarak kaç yaşında olduğumuz, doğum yılımızın üzerine kaç yıl yaşadığımızın eklenmesinde olduğu gibi, %100 kesin bir veri olarak ortaya konamıyor.

alınarak bazı sayısal değerlere ulaşılıyor.

Her iki veri dikkate alındığında ise gerçeğe çok yakın bir biyolojik yaş hesabı ortaya çıkmış oluyor.

Bu hesabı yapabilenler konunun uzmanı olmak durumundalar. Özel cihazlarla uygulanan antropometrik testlerle boy, vücut ağırlığı, vücut yağ yüzdesi, yağsız vücut kitlesi, somatotip (yağlılık, kaslılık, incelik), total vücut suyu, sağ ve sol olmak üzere kol ve bacaklar ile gövdeye ait bölgesel yağ ve kas kitlesi ölçülüyor.

Bu noktada “gerçeğe çok yakın” tabirini kullandık çünkü ölçümlerin yapıldığı cihazların hassas ve doğru kullanımının yanı sıra, kişinin kendi hakkında verdiği bilgilerin gerçek ve objektif olması çok büyük önem taşıyor. Hatta cevaplar dürüstçe verilmiş olsa dahi, o anki psikolojik durumun cihazların ölçtüğü parametrelere olan etkisini de yadsımamak gerekiyor.

Bunun yanı sıra kişinin gün içinde yaptığı egzersiz, beslenme alışkanlıkları ve stres durumu gibi yaşamsal koşulları ve alışkanlıklarını içeren beyanatı da dikkate

Bu bilgilerin ışığında, ruhsal ve bedensel kimyamızın etkileşimiyle oluşan somut verilerle ulaştığımız sayısal bir değer çıkıyor ki buna biyolojik yaş diyebiliriz.

“DÜZENLI SPOR YAPIYOR MUSUNUZ?” GIBI FIZIKSEL AKTIVITELERINIZI YANSITAN BILGILER KADAR, “DUYGULARINIZI ÖZGÜRCE DIŞA VURABILIYOR MUSUNUZ?” GIBI PSIKOLOJIK DURUMUNUZ HAKKINDAKI BILGILER DE BIYOLOJIK YAŞINIZIN TESPITI IÇIN ÖNEM TAŞIYOR.

83

ÜÇ TEMEL HEDEF DAHA… Elinizdeki “akıl zarı”nı iyi kullanırsanız, genetik mirasınızı bir kader olmaktan önemli ölçüde çıkarabilir, başkalarına muhtaç olmayan, iyi yaşayan, huzurlu, keyifli, dostları ve ailesi ile iyi bir hayat geçiren, zarif ve bilge bir birey olabilirsiniz.

Biyolojik olarak gençleşmek mümkün mü?

Bir kişinin kronolojik yaşı oldukça genç olmasına rağmen biyolojik yaşı oldukça yüksek olabilir. Elbette tam tersi bir durum da söz konusu.

Yapılan değerlendirmelerin ardından biyolojik yaşın kronolojik yaşa göre daha düşük çıkması durumu kişi için herhangi bir problem teşkil etmez. Öte yandan kronolojik yaşın biraz üstünde bir biyolojik yaşa sahip olmak bazılarımızı üzebilir. Aradaki farkın çok yüksek olması

ise sağlığın tehdit altında olduğunun bir göstergesi.

Biraz ya da çok fazla; ne olursa olsun “biyolojik yaşım yüksek çıktı” diye üzülmeyin çünkü yaşam kalitenizi olması gereken çizgiye taşıdığınızda bedensel ve ruhsal gücünüzü geri kazanma açısından iyileşmeler gözlenebilir ve olduğunuzdan çok daha genç ve hızlı bir metabolizmaya sahip olabilirsiniz. Nasıl mı?

• En bilindik tavsiye ile başlayalım: Sigara ve alkol kullanımı azaltılmalı hatta bırakılmalı.

• Gergin durumlarda stres kontrol altına alınmalı.

• Aktivite ve egzersiz alışkanlıkları kazanılmalı ve düzenli hale getirilmeli.

• Uyku düzenine dikkat edilmeli ve kaliteli bir uykuya önem verilmeli.

• Beslenme alışkanlıkları düzenli, dengeli ve doğru şekilde olmalı.

• Öfkeli ve şiddet içerikli düşünce ve davranışlardan uzak durulmalı.

• Can sıkıcı durumlara karşı mümkün olduğunca iyimser tutum sergilenmeli.

• Sağlık riski değerlendirmeleri düzenli olarak yaptırılmalı.

• Doktor tavsiyeleri özenle uygulanmalı.

• Yaşanılan çevrenin temiz olmasına önem gösterilmeli. Önerilen bu reçetedeki hiçbir madde bir diğerinden daha önemli ya da önemsiz değil. Hatta reçeteyi uzatmak da mümkün. Dolayısıyla bedensel ve ruhsal olarak iyileşmeyi sağlayıp kronolojik yaştan daha genç bir biyolojik yaş hedefleniyorsa yaşam kalitemizi her açıdan arttırmaya özen göstermek gerekiyor.

84

Bunun için üç temel hedef; damar yaşlanmanızı geciktirmek, bağışıklık sisteminizi güçlendirmek, sosyal ve çevresel faktörlerinizi geliştirip inanç dünyanızı zenginleştirmek olmalı. Bu da zaten ister istemez biyolojik yaşınızın sizi mutlu eden seviyede seyretmesine yardımcı olacaktır.

Unutmayın; önemli olan kronolojik yaşınız değil biyolojik yaşınızdır.

Kronolojik olarak kaç yaşında olursanız olun bedeniniz ve ruhunuz hissettiği yaştadır.

sağlık

GÜNDE KAÇ SAATIMIZI

KÖR OLARAK GEÇIRIYORUZ? Göz kırpmak en sık yaptığımız reflekslerden biri. İşin sağlık boyutu da var, bilişsel boyutu da. Peki ama gözümüzü binlerce kez kırptığımız o anları ard arda eklediğimizde, uyanık olsak da dünyayı göremediğimiz zaman diliminin ne kadar olduğunu hiç düşündünüz mü? Basit bir matematik işlemi gösteriyor ki, bir gün içinde dahi bu süre sandığınızdan uzun olabilir…

Göz kırpma süremiz yalnızca saniyenin üçte biri kadar uzun; ancak bu kısacık refleks yaşandığında sinirler aracılığıyla gözümüzden beynimize akan görme sinyalleri bir an için kesintiye uğrar. Yani, her göz kırptığımızda saniyenin kesirleri kadar kısa bir süre de olsa “körleşiriz”.

Sahi neden göz kırparız?

Çoğu zaman farkında olmadan yaptığımız bu hareket, içinde bulunduğumuz koşullara göre azalıp artsa da, normalde her birimiz dakikada ortalama 16 kez göz kırparız.

Çoğumuz bu soruya “gözün nemlenmesi için yapılan ve ani etkilere karşı geliştirilen bir refleks” şeklinde cevap verecektir. Evet; gözümüzü kapatıp açmamız sırasında gözyaşının göz yüzeyinde dağılması sayesinde gözün kuruması önlenmiş olur ve kısacık bir âna sığan bu basit refleks, sağlıklı görüş ve dünyayı normal algılamak için müthiş değerli bir ortam oluşmasını sağlar.

Günde 7-8 saat uyuduğumuzu düşünelim. Bu da günde 16 binden fazla göz kırpma anlamına geliyor. Basit bir matematikle, günde bir buçuk saat kadar zorunlu körlük yaşadığımızı söylemek çok da yanlış olmaz.

Elbette sadece bu fiziksel nedenlerle kırpmıyoruz gözlerimizi. Açık ya da kapalı her ortamda var olan mikrop, toz veya daha büyük parçacıkların gözümüze girmesini de bu refleks sayesinde önlüyoruz.

Nasıl oluyor da bu kararmaları fark etmiyoruz?

Bilinçli olarak dikkat etmezsek göz kırptığımızda yaşadığımız anlık kararmaları hiçbir şekilde fark edemeyiz.

Beynimiz bu boşlukları diğer pek çok şeyde yaptığı gibi doldurur ve kesintilerle uğraşmaksızın rahat bir hayat sürmemize olanak sağlar.

Gözümüzü kırpmanın bilişsel bazı yararları da bulunuyor. Bu refleks beynin işleyişi ve konsantrasyonu da olumlu etkiliyor.

Japonya’daki Osaka Üniversitesi’nden bir grup araştırmacıya göre gözümüzü kırptığımızda, beynimiz aynen bir bilgisayar gibi, anlık olarak yeniden

başlatılıyor yani resetleniyor. Önemli bir bilgiyi dinlerken göz kırpmayı otomatik olarak engellediğimiz ya da azalttığımız gerçeğinden hareketle, gözümüzü kırparak dikkat süremizi de arttırmış oluyoruz. Çünkü göz kırpılırken beynin dikkatten sorumlu sinir hücreleri mikrosaniye kadar etkisiz hale geliyor ve böylelikle bir bilgiyi edinirken yorulan beynimiz saniyenin milyonda biri kadar bir sürede kendini yeniliyor.

Dikkatin artmasının öğrenme üzerindeki ivmesel etkisi düşünüldüğünde, bunun yaşamımızı nasıl olumlu etkilediğini tahmin edersiniz.

Bu arada göz kırpma sıklığımız çeşitli etkenlere bağlı. Yorgun olduğumuzda bu sıklık artarken, dinlendiğimizde daha normal bir seviyeye indiğini gözlemleyebiliriz. Ortam sıcaklığı ve aydınlık derecesinin artması da gözümüzü kırpma sıklığımızı arttırıyor. Öte yandan uzun süreli okuma, havadaki nemin artması, korku ve şaşkınlık, gözünüzü bir noktadan diğerine çevirmek gibi durumlarda ise bu sıklık düşüyor.

85

sağlık

neden

YAŞLANIRIZ? Neden yaşlanıyoruz? İnsanlığın uzun süredir kendine sorduğu ve yanıtını aradığı bir soru bu.

Yaşlanma her ne kadar evrenin tümünde gerçekleşen bir süreç olsa da “neden yaşlanıyoruz” sorusunun hâlâ cevaplanamamış olması hayli şaşırtıcı.

Yaşlanma nedir önce bunun bir tanımını yapıp çerçeveyi çizelim: Yaşlanma, genetik bir programla düzenlenen ve organizmada çevresel faktörlerin etkisiyle meydana gelen yapısal, işlevsel ve psikolojik değişmelerin toplamı.

Yaşa bağlı olarak bedenin

86

canlılığını yitirdiği, temel işlevlerini yerine getirme kapasitesini kaybettiği ve kaçınılmaz olarak ölümle sonuçlanan süreç, biyolojik yaşlanma olarak adlandırılıyor.

Birçok bilim insanı yaşlanmanın hücrenin oluşumunda rol alan moleküllerde meydana gelen hasarların bir sonucu olduğunu düşünüyor.

Biyolojik yaşlanmanın birçok nedeni var. Yaşlanma sürecinde etkili olan mekanizmalara odaklanan teorilere bir bakalım isterseniz…

DNA Hasar Teorisi:

DNA toksinler, radyasyon ve UV ile hasar görür. Yaşın ilerlemesiyle hücrelerin yapısal özellikleri değişir.

Moleküler yaşlanma, hücrenin ana bileşeni olan proteinlerin ilerleyen hasarı ve istenmeyen hücre içi artıkların birikimi ile ilgilidir. Bu hipoteze göre kendiliğinden oluşan hidroliz ve serbest

Protein Sentez Azalması: Proteinlerin sentezlenmesi hücrelerin temel görevidir. Hücre için hayati öneme sahip tüm işleri proteinler yapar.

Proteinler bir araya gelerek, vücuttaki faaliyetleri hızlandıran enzimleri hastalıklarla savaşan antikorları, organların çalışmasının düzenleyen

radikallerin etkileriyle DNA’nın yapısında yaşa bağlı hatalara neden olur. Bu etkiler aynı zamanda genetik olarak kontrol edilen bilgi akışını da etkiler.

Yaşlanmanın nedenlerinde hidroliz, alkalizasyon, radyasyon ve toksik kimyasallarla oluşan DNA hasarı, DNA mutasyonlarından daha ön plandadır.

hormonları oluşturur. Bu görevlerin her birinin vücut için ayrı ve vazgeçilmez bir önemi vardır. İnsan vücudundaki binlerce farklı protein, deoksiribo nükleik asit (DNA)’in içinde yer alan aminoasitlerin farklı dizilimiyle oluşan kodlara göre üretilir.

Telomer-Telomeraz Aktivitesi: Telomeraz DNA’da üretilen ve telomer boyunu yöneten enzimdir. Bu enzimin yaşlanma süreci içinde telomer kısalmasını durdurmak, yavaşlatmak hatta yeniden uzamasına yardımcı

olabilmek konusunda büyük bir potansiyeli vardır. Örneğin bir kan hücresindeki telemorler başlangıçta 8000 baz çiftine sahipken yaşlandıkça bu sayı 1500’e kadar düşebilir.

Yaşlanmayı geciktirmek için ne yapmalı?

Yaşlanma elbette kaçınılmaz bir süreçtir ancak bu süreçte rol alan mekanizmaların iyileştirilmesine yönelik stratejiler geliştirilmesi yaşam süresine ve sağlıklı yaşlanma sürecine katkı sağlayacaktır. Yaşlanmanın sonsuza dek önlenebilmesi tıbben de mümkün değil. Ancak kaliteli bir yaşam ile etkisini azaltmak ya da geciktirebilmek mümkün. İşte birkaç öneri…

1) Yıllık sağlık kontrolleri yani check-up yapılması. Doktor tarafından yapılan önerilerin aynen uygulanması 2) Sağlık riskleri konularında bilgilenmek. Artık kişiler de sağlıklarından doktorlar kadar sorumlu olmalıdır ve doktorları ile iş birliğinde sağlıklarında yön vermelidirler 3) Dengeli, bilinçli ve sağlıklı beslenmek, kilo kontrolü 4) Hareketli yaşam ve düzenli egzersiz yapılması 5) Pozitif yaşam ve stres yönetimi

Melatonin Eksikliği: Modern yaşamın insanı gece geç saatlerde uyanık olmaya teşvik edici birçok yönü var. Ancak bu durum, yalnızca karanlık bir ortamda uyunduğu zaman salgılanan melatonin hormonu eksikliğine yol açıyor. Vücudumuzun ritimlerini korumakla görevli olan melatonin, serbest radikallere bağlı hücre

hasarını azaltır, bağışıklığı güçlendirir ve böylelikle yaşlanmaya karşı önemli bir rol oynar. Ne var ki yaş ilerledikçe bu hormonda düşüş meydana gelir.

Dolayısıyla bu hormonun salgılandığı kısıtlı süre olan gece vaktindeki kaliteli uyku, yaşlanmanın getirdiği etkileri azaltacaktır.

Bunların hepsi sağlığımıza eşit değerde katkı sağlamaktadır.

Bir tanesinin eksikliğinin dahi diğerlerinin yararını azalttığı göz ardı edilmemeli. Bu nedenle hepsinin birlikte uygulanması bize sağlıklı ve uzun yılların kapısını açacaktır.

Serbest Radikal Teorisi: Yaşlanmaya serbest radikallerin sebep olduğunu savunan bu teori, en çok kabul gören ve incelenen teoridir. Serbest radikaller bedenin yaşlanmasına, kemiklerin zayıflamasına, saçların ağarmasına ve cildin yaşlanmasına sebebiyet veren moleküllerdir.

Beslenme: Evet, yaşlılık ile beslenme arasında gerçekten bir bağlantı vardır. Örneğin gazlı içecekler şeker, kalp hastalığı ve obezite de dâhil birtakım sağlık sorunları ile ilişkilendirilmiştir. Yapılan bir çalışmaya göre, günde bir kez dahi şekerli ve gazlı içecek içmek, hücrelerimizin erken yaşlanmasına sebep olabilir.

87

kişisel gelişim

POMODORO ILE ZAMANI YÖNETIN Psikolojik ya da fizyolojik olarak harekete geçemediğiniz oldu mu hiç? Cevap birçoğumuz için evettir. Ancak bu durumun uzun süreli yaşanması atalet göstergesidir ve önlem alınması gereken bir durumu işaret ediyor olabilir. Zamanı yönetememeyi beraberinde getiren bu sorunu zamanla doğrudan ilişkili bir teknikle alt edebilirsiniz: Pomodoro

88

düşünülmüş ve planlanmış şeylerin pratiğe dökülmesini engeller. Birçok psikolojik etkene bağlı olarak ortaya çıkar ve depresif ruh halini arttırır.

Atalet fizik biliminde “eylemsizlik hali”, kişisel gelişim terminolojisinde “amaca yönelik eyleme geçmeme” demek. Kişinin neyi istediğini ve buna ulaşmak için neler yapacağını bildiği halde harekete geçmemesi, içinde var olan potansiyelini, yeteneklerini kullanmaması onun atalet halinde yaşadığını gösteriyor.

Fizyolojik atalet ise, bedendeki hareketlerin yavaşlığı olarak bilinir. Kişi bedenen herhangi bir aktiviteye sıcak bakmaz ve eylem gerektiren işleri ertelemeye yönelir. Bu durum zamanla psikolojik atalete de dönüşebilir.

Atalet, insanlarda iki şekilde kendini gösteriyor: İnsanın ruhunu ele geçiren psikolojik atalet ve vücudunu ele geçiren fizyolojik atalet.

Bu iki atalet çeşidi birbirini besler ve döngü böylece kalıcılık kazanır. Atalet kendi kendini besleyen bir prangaya dönüşür.

Sıkça görülen psikolojik atalet

Pomodoro tekniğinin amacı: Zamansızlık hissinin verdiği kaygıyı, gerginliği azaltmak… Daha verimli çalışarak kısa zamanda daha çok iş halletmek… Dikkat dağıtıcıları elimine etmeyi ve dikkati yoğunlaştırmayı öğretmek…

Üşenme! Erteleme! Vazgeçme!

Bu sözleri kendinize tekrarladığınızda ne denli başarılı olabilirsiniz bilinmez ama ataletten kurtulmanın, eskilerin deyimiyle üzerinizdeki ölü toprağını atmanın vakti geldi.

Yapmanız gereken ilk şey kendinize bir görev seçin ve bu görev için ne kadar süre ayıracağınızı önceden tahmin edin.

Yani, bir yazıyı 1 saatte yazarım ya da bir makaleyi 1 saatte okurum diyerek bir çerçeve çizin kendinize. Bu sürenin size yeteceğini düşünüyorsanız o zaman size iki Pomodoro seansı yeterli olacaktır. İşin sırrı bu süreyi iyi belirlemekte…

Bu yazımızda sizlere, atalete karşı sizi zafere taşıyacak “Pomodoro” tekniğinden bahsedeceğiz.

Pomodoro, 1980’li yıllarda Francesco Cirillo adında bir öğrencinin odaklanma sorununu aşıp zamanı verimli kullanmak adına geliştirdiği bir teknik.

Yanınızda 25 dakikaya ayarlı telefon, saat vb. bir zamanlayıcınız olsun. İşe başladıktan sonra 25 dakika boyunca konudan hiçbir şekilde sapmayın ve kesintiye izin vermeyin. Zaman bittiğinde işi bırakın ve 5 dakika mola verin. Bu 5 dakikalık seansları hiçbir şekilde aşmayın ve aralarda aklınızı bulandıracak eylemlerden uzak durun.

Sosyal medya ya da akıllı cihazlar 5 dakikalık mola sürenizi aşmanıza sebep olabilir, bizden uyarması.

Cirillo odaklanma problemini aşmak için zamanlayıcı kullanmaya karar verir.

Gözüne domates şeklindeki mutfak zamanlayıcısı ilişir. Her 25 dakikada bir 5 dakika dinlenme şeklinde periyodlar oluşturur ve her 30 dakikalık periyodu İtalyanca “domates” anlamına gelen Pomodoro olarak adlandırır.

Bu tekniği istediğiniz her yerde, iş yerinizde, ders çalışırken ya da evde bir iş ile uğraşırken deneyebilir ve ihtiyacınıza göre süreyi uzatabilirsiniz.

Böylelikle zamanınızın ne kadar verimli geçtiğini görebilirsiniz.

Bu tekniğin popüler ve başarılı olmasındaki en büyük etken kolay olması. Çok fazla kuralı yok ve uygulamak büyük bir enerji gerektirmiyor. Bu sebeple tekniği alışkanlık haline getirmek oldukça kolay.

Pomodoro tekniğinin temelinde insanın çalışma konusundaki ataletini sık aralar vererek yenmek yatıyor.

Planlı ve programlı bir çalışma ritmine sahip olmak istiyorsanız unutmamanız gereken tek şu: 1 Pomodoro seansı = 25+5 dakika. Bunu sabitleştirmelisiniz. Günde ortalama 8 ila 16 Pomodoro seansı sayesinde başladığınız işlerinizi yarım bırakmadan sonuca ulaştırmanız mümkün.

Pomodoro tekniğinin amacı: Zamansızlık hissinin verdiği kaygıyı, gerginliği azaltmak… Daha verimli çalışarak kısa zamanda daha çok iş halletmek… Dikkat dağıtıcıları elimine etmeyi ve dikkati yoğunlaştırmayı öğretmek…

Denklem şöyle: 1 adet Pomodoro = 25 dakika iş + 5 dakika dinlenme… 4 Pomodoro tamamlanınca 15-30 dakika uzun ara…

Teknik basit gibi durabilir ama sonuçları açısından çok etkili. O yüzden detaylarından bahsetmekte fayda var.

25

dak

P modoro Tekniği 1 Tamamlamanız gereken bir görev seçin.

2

3

Zemanlayıcınızı 25 dakikaya ayarlayın.

Zaman bitene kadar sadece işinizle ilgilenin.

4 5 dakikalık kısa bir mola verin

5 15-30 dakika arası uzun bir mola verin.

4 defa tekrarlayın.

89

gezi

KÜLTÜREL HAFIZAMIZ OLAN MÜZELERIMIZDE

tarihsel bir yolculuğa var mısınız?

90

Kültürel ya da tarihsel değerlerin evrensel toplumun bilgi birikimine katkı sağlamak amacıyla sergilendiği mekânlardır müzeler. Kâh sanatçıların eserleridir bu değerler; kâh yüzyıllar boyunca toprak altında saklı kalıp nihayet gün ışığına çıkarılan eşsiz parçalardır.

tapınağı” manasındaki “Mouseion”den türemiş bir kelimedir “müze”… Nitekim bilim, etnografya, sanat vs gibi açılardan bir araya getirilen her parçanın zihinlerde oluşturduğu hikâye, varoluşun hikâyesidir. Bu nedenle her müze kültürel hafıza işlevi de görür.

Yalnızca sergi değildir müzelerin var oluş nedeni. Dünya ve insanoğlunun birçok açıdan gelişim ve değişimi üzerine araştırmalar yapan bilimsel merkezler olarak hizmet edenleri de vardır. Belki de bu yüzden Yunancada “bilimler

Teması “zaman” olan bu sayımızda, tarihin çeşitli dönemlerindeki zamanın ruhunu yansıtan ülkemiz müzelerine yer vermek istedik. Dünyaca ünlü Ayasofya ve Topkapı bir yana, daha az ön planda olan değerlerimizi sizler için derledik.

Seka Kağıt Müzesi’nin Videosunu İzleyin

SEKA Kâğıt Müzesi / İzmit SEKA yalnızca Türkiye’nin ilk kâğıt fabrikası ve Cumhuriyet tarihinin en önemli sembollerinden biri değil, İzmit’i İzmit yapan değerlerden. Kâğıt üreten bir fabrikanın ötesinde SEKA; spor, kültür ve sanat alanında da kente inanılmaz katkı sağlayan bir simge.

Türkiye’nin ilk kâğıt mühendisi Mehmet Ali Kâğıtçı tarafından 1936’da kuruluşunun ardından İzmit’i küçük, kendi halinde bir şehir olmaktan çıkarıp önemli bir “sanayi kenti” haline getiren SEKA, bünyesinde kurulan “Kâğıtspor” ile İzmitlilerin futbol, basketbol, tenis, jimnastik vb. ve birçok spor dalını icra ettiği bir ocak haline gelmiş. Fabrika içinde kurulan sinema ve tiyatro da kent halkının yararına kullanılmış.

Hal böyleyken, bir sosyal dönüşüm modeli ve endüstri mirası olarak geçmişi günümüze taşıyan SEKA’nın Kâğıt Müzesi listemizin en nadide yerini oluşturuyor.

İzmit’te SEKAlı olmak, SEKA’da çalışmak büyük bir anlam taşıyor.

Bu sebeple kapandıktan sonra tarihe gömülmesine gönül razı olmazdı. 80 yıllık serüveni sonrasında bu büyük değeri korumak için Türkiye’nin en büyük endüstriyel mirası olarak 2016’da müzeye dönüştürüldü.

Türkiye’nin ilk, dünyanın en büyük kâğıt müzesi olan bu müzede, 12 bin 345 metrekare alana yayılan, 18 salondan oluşan müzede her yönüyle kâğıdı, kâğıdın tarihini ve üretim süreçlerini keşfetmek mümkün…

Elbette sadece bu değil, kâğıt işçilerinin verdikleri emekleri, bir kentin ekonomik ve sosyal belkemiğini oluşturan kâğıt işçiliğini sosyolojik açıdan da yansıtan bir müze burası. Zira ülkenin kâğıt ihtiyacını karşılamak için yıllarca çalışan makine ve ekipmanların yanı sıra on binlerce fotoğraf, belge ve obje de sergileniyor.

91

Baksı Müzesi / Bayburt Bayburt’un da bir modern sanat müzesi var! Hem de barındırdığı eser çeşitliliği, düzenlediği seminer ve atölyeler, ayrıcalıklı mimarisi ve kucağında yer aldığı doğayla olan müthiş iletişimiyle tam bir kültür hazinesi niteliğinde. Üstelik Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından verilen 2014 Yılı “Avrupa Konseyi Müze Ödülü”nün yanı sıra birçok başka ödülün de sahibi.

Eski adıyla Baksı, bugünkü adıyla Bayraktar köyünde yükselen bu sıra dışı müze, çağdaş sanat ve geleneksel el sanatlarını ortak bir zeminde buluşturmayı, bu eserleri koruyup tanıtmayı, yerel ve ulusal kültür değerlerini gelecek kuşaklara aktarmayı kendine misyon edinmiş.

Bizce bu misyonu layıkıyla yerine getiriyor. Çünkü envanterinde günümüz sanatının örnekleri ile birlikte; halk resmi koleksiyonu, cam altı ve işleme koleksiyonu, yazı resimler, şifa tasları, alemler, taş baskılar, çömlekler, seramikler, ehram ve kilim dokumalar yer alıyor.

Tüm bunların yanı sıra sanat ve halk bilimiyle ilgili kitap, dergi ve görsel92

işitsel malzemeyi içeren geniş bir kütüphaneye de sahip. Üstelik köy çocuklarını sanatla buluşturmak için atölyeler kuran, çocuk şenlikleri ve yarışmalar düzenlenip çocuklara burs imkânı sağlayan bir kurum.

Kadınlar burada geleneksel el dokuması ehram üretiyor, İstanbullu tasarımcılar da bunlardan moda yaratıyor. Kısacası bu müze kadın istihdamı açısından da değer yaratıyor.

Tam da bu noktada Baksı Müzesi, müze kavramının tarihsel anlamının ve kültürel hafıza olma misyonunun da hakkını vermiş oluyor.

Bu arada değinmeden geçemeyeceğiz: Baksı Müzesi, Bayburtlu sanatçı ve akademisyen Prof.Dr. Hüsamettin Koçan’ın yaşam birikimini doğduğu topraklara taşıma hayali olarak 2000 yılında filizlenmiş.

Bu öyle bir hayal ki 10 yıl boyunca Koçan’a beton ve harç taşıtmış ve devletten hiçbir maddi katkı almadan, başta sanatçılar olmak üzere çok sayıda gönüllünün katkısıyla 2012’de gerçeğe dönüşmüş. Teşekkürler Hüsamettin Koçan…

FOTOĞRAFLAR: ÖZLEM ALICI

Baksı Müzesi’nin Videosunu İzleyin

Gayret Gemi Müzesi / İzmit İzmit sahiline demirlemiş, gri rengine rağmen müthiş bir karizmaya sahip savaş gemisini bilmeyen yoktur.

1996’dan bu yana hizmet veren ve Türkiye’nin ilk gemi müzesi olan Gayret Savaş Gemisi’nden bahsediyoruz.

1946 ABD yapımı gemiye savaş gemisi kimliğini kazandıran Kore ve Vietnam savaşlarında yer alması ve birçok tatbikatta kullanılması. USA Everson adıyla ABD Donanmasına bağlı olan gemi, 1973’te Türk Donanma Komutanlığı’na katılmış ve TCG yani “Türkiye Cumhuriyeti Gemisi” unvanı

ve “Gayret” adını almış.

1995 yılında teknolojik ömrünü tamamlayınca modern müzecilik anlayışına göre dekore edilen gemi, Gayret Müzesi olarak İzmit sahilinde yeni görevine başlamış.

Komutan kamarası, makine dairesi, mutfağı ve çamaşırhanesinin orijinal haliyle sergilendiği için büyük tarihi değer taşıyan Gayret Gemi Müzesinde cansız mankenlerin yerleştirildiği daracık mekânlar, denizci askerlerin ne denli zor şartlarda yaşamak ve çalışmak zorunda olduklarını da gözler önüne seriyor.

Zeugma Mozaik Müzesi / Gaziantep Çingene Kızı, Dionysos ve Ariadne’nin Düğünü, Okeanos ve Tethys mozaiklerinin yanı sıra Mars heykeli, Roma dönemine ait çeşmeler ve daha birçok eşsiz parça… Tüm bu nadide eserler, 2010 yılında açılan Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergileniyor.

mozaikler, canlı renkleri ve tanrılara dayalı öyküleri ile eşsiz bir görüntü oluşturuyor.

Mozaiklerin kapladığı toplam alan 1700 metrekare. Bu özelliği sayesinde, Hatay Arkeoloji Müzesi açılana dek dünyanın en büyük mozaik müzesi olma unvanını elinde bulundurmuş.

Zeugma halkının inançları, kültürel, sosyal ve gündelik hayatlarıyla ilgili eserler yerleştirilirken kronolojinin yanı sıra orijinal coğrafi konumlarına göre dizilime de özen gösterilmiş.

Zeugma Mozaik Müzesi’nde, tarihi MÖ 300’e dayanan Zeugma Antik Kenti’nden ve Gaziantep çevresinden çıkarılan buluntular sergileniyor.

GAP kapsamında inşa edilen Birecik Barajı sularına teslim edilmemek için tüm dünyanın seferber olduğu acil kurtarma kazıları sırasında çıkarılan Zeugma Antik Kentine ait

Müzenin bu öyküleri ve dolayısıyla evrensel kültürel mirası aktarmak için yararlandığı sergileme tekniklerinden bahsetmemek olmaz.

Alkışı hak eden bir başka teknikte ise teknolojiden yararlanılmış. İki bin yıllık mozaiklerin zamana karşı koyamayan ya da define avcılarının talanıyla eksilen parçaları, lazer sistemiyle görüntü olarak tamamlanmış.

Bu anlamda müze, Zeugma Antik Kentini gelecek nesillerin zihnine olduğu gibi kazıyan tarihi ve kültürel bir deneyim imkânı sunmuş.

DIONYSOS VE ARIADNE’NIN DÜĞÜNÜ GIBI, ZAMANA KARŞI KOYAMAYAN YA DA DEFINE AVCILARININ TALANIYLA EKSILEN PAHA BIÇILMEZ MOZAIKLERIN PARÇALARI, LAZER SISTEMIYLE GÖRÜNTÜ OLARAK TAMAMLANIYOR.

ZEUGMA MOZAIK MÜZESI’NIN EN MEŞHUR ESERI OLAN VE ÇINGENE KIZI ADIYLA DA BILINEN MAINAD MOZAIĞI, ÇINGENE KIZI’NIN BUĞULU BAKIŞLARINI ORTAYA ÇIKARMAK AMACIYLA ÖZEL BIR ODADA TEK BAŞINA SERGILENIYOR.

93

Bodrum Su Altı Arkeoloji Müzesi / Muğla St. Jean şövalyeleri tarafından inşa edilen tarihi Bodrum Kalesi içinde yer alan Su Altı Arkeoloji Müzesi, ülkemizin tek, dünyanın ise en önemli su altı arkeoloji müzelerinden biri. Öyle ki 1995 yılında Avrupa’da “Yılın Müzesi” yarışmasında “Özel Övgü” ödülünü almış.

14 sergi salonu bulunan müzede, su altı kazı ve araştırmalarında ortaya çıkarılan milattan öncesine ait tekneler, antik anfora ve mücevherler, denizcilik aletleri ve görkemli lahitlerin yanı sıra Bodrum ve çevresindeki kazı ve araştırmalardan ele geçen eserler de sergileniyor.

Tunç çağına ait, dünyanın en eski açık deniz gemisi Uluburun Batığı müzenin en özel parçası. 3,300 yaşındaki bu gemi, arkeolojide son yüzyılın en önemli 10 keşfinden biri olarak kabul ediliyor. Çünkü paranın icat edilmediği bir dönemde battığı ve korunabildiği için Akdeniz

ticaret ağı hakkında önemli bilgileri ifşa ediyor. Yaklaşık 25 bin dalış yapılarak gün yüzüne çıkan ve en az 7 medeniyet hakkında ipuçları içeren batık, tarihin en eski dönemlerinden birine ışık tutuyor.

Kraliçe Nefertiti’nin kraliyet mührünün de aralarında bulunduğu 20 bin parçadan bahsedersek Uluburun Batığı’nın ne denli önemli bir keşif olduğunu tahayyül etmek kolay olur.

Tabii ki tek batık Uluburun değil; Finike Gelidonya Burnu, Bodrum Yassıada, Roma Tüccar gemisi, Şeytan Deresi, Marmaris Serçe Limanı ve Tektaş Burnu batıkları da müzenin eşsiz unsurları… Bütün bu batıklardan çıkartılan eserlerin yanı sıra dünyanın en zengin Doğu Akdeniz amforaları koleksiyonunu da Su Altı Arkeoloji Müzesi’nde görmek mümkün.

Müzede dünyanın en büyük İslam Cam Koleksiyonunun sergilendiğini de ekleyelim.

St. Jean şövalyeleri tarafından inşa edilen tarihi Bodrum Kalesi içinde yer alan Su Altı Arkeoloji Müzesi, ülkemizin tek, dünyanın ise en önemli su altı arkeoloji müzelerinden biri. Öyle ki 1995 yılında Avrupa’da “Yılın Müzesi” yarışmasında “Özel Övgü” ödülünü almış.

Videoyu İzleyin

94

Göreme Açık Hava Müzesi’nde sanal bir tura ne dersiniz?

Göreme Açık Hava Müzesi / Nevşehir Yaşamın peri bacaları ile iç içe sürdüğü Kapadokya’nın şirin beldesi Göreme’nin tarihi anlamda en önemli noktasıdır Göreme Açık Hava Müzesi.

isimlerinden Kayseri Piskoposu Aziz Basil’in öğretilerini yaymaya, öğrenci yetiştirmeye başlamasıyla manastır hayatının hâkim olduğu bir bölge haline gelmiş.

Neredeyse her kaya bloğunun oyularak ibadet, öğreti ve yaşam alanlarına dönüştürüldüğü, her alanında kutsallığın sanatla birleştiği bu vadi 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiş.

Göreme Açık Hava Müzesi’nde gezilebilen kiliseler dışında, her an çökme tehlikesi olmasından dolayı girişi demir parmaklıklarla kapatılmış 18 kilise daha bulunuyor. Kiliselerdeki ilk boya katmanlarında Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde kullanılan geometrik süslemeler görülebilirken, daha sonraki tarihlerde yapılan freskler İncil ve Hz. İsa’nın hayatından sahneleri betimliyor.

MS 4. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar yoğun bir şekilde manastır hayatının yaşandığı Göreme Vadisi, manastır eğitim sisteminin başladığı yer olarak kabul ediliyor. Çünkü bu vadi Hıristiyanlık tarihinin önemli

95

tarihçe

Anlamazdın, Namus Belası, Tanrı Misafiri, Fabrika Kızı, Ben Böyleyim, Memleketim, Delisin, Estarabim, İşte Öyle Bir Şey, Senden Başka... Hepsi de yıllar sonra genç popçuların sesi ya da sinema, dizi ve reklam filmlerinde kalpleri yeniden fethetmeye devam ediyor.

Biz de zamanı biraz geri sardık ve Türk popunun yükselişine sahne olan 70’li yılları mercek altına aldık.

96

Issız Adam filminin müziği bizi bir anda aldı ve yıllar öncesine götürdü. Yalnız o değil, günümüzün bazı pop müziği sanatçıları coverlar, remixler yaparak 60’lardan bu yana esen rüzgârları günümüzde de estiriyor. Halbuki çoğumuz pop müziğimizin mihenk taşları olan ve şimdilerde dilimize dolanan o şarkıları kimlerin söylediğini bile unutmuşuz. Biraz hatırlayalım istedik... Önce kelimelerden başlayalım: Türk,

pop ve müzik. Diliyle kültürüyle Türk olan, dünyayı saran popüler müziğin tınılarına ağırlık vererek alaturka ve halk müziğimizle harmanlayan bir kolaj Türk Pop Müziği. Bir anlamı daha var “pop”un: Klasik kalıpların dışında, yalnızca o dönemde sevilen, revaçta olan, geçici… Halbuki yıllar öncesinin Kadınım, Anlamazdın, Bana Yalan Söylediler gibi nice eserini hâlâ büyük hayranlıkla, içimiz eriyerek dinliyoruz. Çünkü klasik kalıplara baş kaldırsa da aslında onlar birer klasik.

Türk Pop Müziği 60’larda doğdu İlk tohumları 60’larda atıldı Türk Pop Müziği’nin. O yıllara dek şarkılar orijinal dillerinde icra edilirken, 1961’de bir devrim gerçekleşti. Erol Büyükburç Little Lucy’i İngilizce sözlerle bestelerken, Fecri Ebcioğlu Fransız şarkıcı Bob Azzam’ın C’est écrit dans le Ciel’ini Türkçe’ye uyarladı. İlham Gencer’in seslendirdiği Bak Bir Varmış Bir Yokmuş adlı bu aranjman ise pop müziğimizin ilk şarkısı unvanını aldı. 1962’de ise Batılı formda sunulan ilk türkümüz Kara Tren’i seslendiren Alpay, yalnızca Türk Pop’unun değil, Anadolu Pop’un da öncüsü oldu.

Bu çabalarla başlayan, Erol Büyükburç’u pop müziğin lokomotifi, hâlâ müzik yapan Ajda Pekkan’ı ise süper starlığa taşıyan süreç de hızlanmış oldu. Bu iki isim repertuarlarının yanı sıra giyimleri, sahne performansları, plakları ve filmleriyle “pop yıldızı” tarifini yaptılar. Üstelik her ikisi de çocuk denecek yaşlardaydı. Onlar gibi şu an klasikleşen daha birçok isim, lise ya da üniversite

çağlarındayken popa merak salmışlar, isimlerini duyurmaya başlamışlardı.

Müziğe birçok isim kazandıran Balkan Festivali ve Hürriyet’in Altın Mikrofon Yarışması, Türkçe sözlü pop müziğini hareketlendirdi. Aranjmanda tıkanıldığı zaman Türk Halk müziği ile çözümler de üretildi. Türküler pop müzik kalıplarına sokularak Anadolu Pop ve Rock’ın temelleri atıldı.

Yurt dışındaki yarışmalarda ülkemizi temsil eden, Erol Büyükburç ve Tanju Okan ile birlikte “Milli Orkestra”nın solistliğini üstlenen Tülay German Burçak Tarlası ile Anadolu ezgilerini kucakladı. Bu yenilik öyle tutuldu ki herkes Türkçe müzik ve türkü sevdalısı oluverdi. Moğollar, Cem Karaca, Erkin Koray, Mavi Işıklar, Siluetler bu dönemlerdeki çıkışlarıyla büyük sükse yaptılar. Aranjmanlar, türküler ve yepyeni şarkılarla birçok koldan ilerleyen pop müzik çeşitlendi, renklendi. Taş plaklar tarihe karıştı ve birbiri ardına 45’likler çıkmaya başladı.

97

Pop müziğimiz 70’lere çok şey borçlu 60’larda atılan tohumların çiçek açması 70’lere nasip oldu. Batı’da popüler olan parçaların aranjeleri icracıları ve dinleyicileri bir süre daha tatmin etti. Ajda Pekkan, Ayferi, Berkant, Özdemir Erdoğan ve daha birçokları aranjmanlarıyla kulaklarda yer etti.

Bir yanda da Anadolu Rock tüm zenginliğiyle popu beslemeye devam ediyordu. Dağlar Dağlar ile Barış Manço, Aşık Veysel hayranlığını yansıttığı Söyle Sazım ile Fikret Kızılok, arabesk ve rock’ı elektro bağlamasıyla ustaca sentezlediği Feshupanallah, Estarabim ve Arap Saçı ile Erkin Koray, Dağ ve Çocuk ile Moğollar Anadolu Rock’ın lokomotifleri oldular. Önceleri Elvis şarkıları söylerken askerde duyduğu bağlamaya âşık olup Moğollar ile beraber Namus Belası’nı yapan asi rock ozanı Cem Karaca da Türk popunun eşsiz yeteneklerinden biri olduğunu kanıtladı. Karaca’nın oğlu Emrah’ın Moğollar’ın yeni ekibinde solist olması tarihin ne hoş bir tekerrürüdür... Özünden beslenmeye başlayan pop müziğimiz, memleket sevdalılarının diline düşen şarkıları da kattı kervanına.

1960’larda caz sanatçısı olarak tanınan Ayten Alpman’ın 1971’de yayınladığı Memleketim bunun en başarılı örneği.

Bu şarkı başta pek ilgi görmezken, 1974’deki Kıbrıs Barış Harekâtı

sonrasında milli marş haline geldi.

Sanatçı uzun zaman sonra sessizliğini bozacak ve Aliye adlı dizideki Ben Varım ile tekrar popüler olacaktı. Yeniden tanınmanın verdiği rüzgâr ile Alpman, 28 yıl aradan sonra 2007’de stüdyoya girdi ve Arkadaş, Seninleyim, Sen Benim Şarkılarımsın gibi eserlere yer verdiği Bir Başkadır… adlı albümünü çıkardı.

70’ler renkli ve çok yönlü isimleri de gündeme taşıdı. Şimdilerde eğitmenlik yapacak düzeyde usta bir oyuncu olan Ayla Algan, bir zamanlar Dünya Tersine Dönse ve Sen De Katıl Bize gibi şarkılarıyla pikaplarımızı şenlendiriyordu.

1971’de Paris Olimpia’da sahneye çıktı; iki yıl sonra Bulgaristan’da, Altın Orfe’de ikincilik ödülünü kazandı; dünyanın çeşitli ülkelerindeki şarkı yarışmalarında ülkemizi temsil etti.

Algan’ın başarısı tesadüf değildi elbette.

Annenin soprano ve tango bestekârı, dayı ve teyzenin şarkıcı, büyükbabanın ise piyanist olduğu bir aileden gelen, Darülbedayi’nin orkestra şefinden piyano dersleri alan sanatçının nasıl bir öz ile mayalandığını varın siz düşünün... Sanatçı ise başarısını caz söyleyebilmesine ve şarkıları teatral şekilde icra edip sahneyi doldurmasına bağlıyor.

Batı’da popüler olan parçaların aranjelerinden Anadolu Rock’a kadar geniş yelpazede eserlerin üretildiği 70’ler, pop müziğimizin serpildiği yıllar oldu.

ÇOCUKLUĞUNDA DANSÖZ OLMA HAYALI KURARKEN, 21 YAŞINDA SEZEN SELEY ADIYLA HAYDI ŞANSIM DIYEN SEZEN AKSU, YALNIZCA 50 KOPYA SATARAK BÜYÜK HAYAL KIRIKLIĞI YAŞAMIŞTI.

ŞIMDILERDE EĞITMENLIK YAPACAK DÜZEYDE USTA BIR OYUNCU OLAN AYLA ALGAN, BIR ZAMANLAR ŞARKILARIYLA PIKAPLARIMIZI ŞENLENDIRIYORDU.

Divalar yetişiyor O yıllar müziğimize kalıcı divalar da kazandırdı. Kalbim Bir Pusula, Dünya Dönüyor, Oh Ya, Off Aman Aman, Kim Arar Seni diyen Nilüfer; Beni Benimle Bırak, Bir Nefes Gibi, Melankoli, Ben Sana Vurgunum ile müziğe söz ve beste açısından yenilikler katan Nükhet Duru büyük çıkışlarını 70’lerde yaptı. Çocukluğunda dansöz olma hayali kurarken, 21 yaşında Sezen Seley adıyla Haydi Şansım diyen Sezen 98

Aksu, yalnızca 50 kopya satarak büyük hayal kırıklığı yaşadı. Yılmadı; Kaç Yıl Geçti Aradan ve Allahaısmarladık dedi.

Ancak Aksu, onu popun kraliçesi yapan şarkılarını 80’lere saklamıştı.

70’lerin sonunu yakalayan, uçuk giyimi ve tavırlarıyla ilgi çeken Zerrin Özer ise 13 yaşında TRT’nin bir yarışmasında birinci olarak müziğe adım attı. Aldığı caz ve dans müziği eğitiminden sonra hüzünlü bir 45’lik çıkardı: Bizler ve

SEMIHA YANKI VE CICI KIZLAR 1975 EUROVISION ELEMELERINDE

Sizler / Yalvarırım. Ancak onu üne kavuşturan şarkı, buram buram arabesk kokan Gönül oldu. Sonrasında yakasını arabeskten kurtaramayan sanatçı bizce mükemmel sesine biraz ihanet etti.

Aranjmanlarla batı müziğinden, türkülerle halk müziğinden beslenen eserler, özü ve sözüyle Türk Pop Müziği’ne ait olma hedefine yine bir yarışma sayesinde ulaştı. 1975’de ilk defa katıldığımız Eurovision, bu türe gönül verenleri zorlu bir üretim sürecinin ortasına attı. Attila Atasoy, Füsun Önal, Yeşim, Esin Afşar, Yeliz ve Ali Rıza Binboğa ilk yarışmanın seçmelerine katılan rekor sayıda sanatçı arasında yer aldı.

Finale iki şarkı kalmıştı: Kalp desenli

Ayla Dikmen Ailesinden gizli olarak Parla Nur adıyla sahnelere çıkan Ayla Dikmen, Niksar’ın Fidanları, Yanan Mum, Aşk Defteri, Zehir Gibi Aşkın Var, İlk ve Son Aşkımsın, Nereye gibi şarkılarıyla gönülleri fethetmişti.

Hatta Ajda’nın Sensiz Yıllarda şarkısının bir başka versiyonu olmasına rağmen Sensiz Yaşamam ile büyük satış başarısı yakalamıştı. Yıllar sonra Issız Adam filmindeki Anlamazdın şarkısı ile ölümünden 19 yıl sonra yeniden popüler oldu ve Billboard listelerinde 1 numaraya kadar yükseldi.

Sanatçının 2007’de Seninle Sonsuza Kadar ve Ayla Dikmen Klasikleri adıyla “best of” albümleri birçoğumuzu maziye götürürken, yeni kuşakları da sanatçının duru sesiyle tanıştırdı.

Hümeyra Şarkıcı, besteci, söz yazarı, oyuncu. Bunların hepsinde en tepeye oynadı Hümeyra. Üstelik kapak grafikeri olarak çalıştığı plak şirketinde tesadüfen keşfedilmiş olmasına rağmen. 70’lerde Kördüğüm, Sessiz Gemi, Otuzbeş Yaş gibi dillere pelesenk olmuş şarkılar yaptı. Yetmedi; Türk popunun ilk feminist söylemli şarkısı olan Adım Kadın ve ilk rap müzik tarzında şarkı sayılabilecek Tutkulardan İntihar gibi cesur adımlar da attı.

Hümeyra maalesef artık müzik yapmıyor ama Babam ve Oğlum, Dedemin İnsanları ve Unutursam Fısılda gibi ses getiren filmlerdeki oyunculuğuyla bizi kendinden mahrum bırakmıyor.

kazak ve çoraplarıyla hâlâ hatırlanan Cici Kızlar’ın Delisin adlı eseri bunlardan biriydi. Olmaz Ki, Delisin, Uçtu Uçtu gibi şarkıları hâlâ popüler olan Cici Kızlar’ı şansları ve sempatiklikleri finale taşısa da son anda elendiler. Semiha Yankı’nın Seninle Bir Dakika adlı parçası finalde aynı puanı almıştı. Aradaki beraberliği Cici Kızlar’dan Bilgen Bengü’nün çektiği kura bozacak, Semiha Yankı’ya Avrupa yolu görünecekti. O sırada 17 yaşındaki olan genç solistin 40 derece ateşle seslendirdiği Seninle Bir Dakika en iyi Eurovision şarkılarımızdan olmasına rağmen topu topu 3 puan ile geri döndü.

Ne olursa olsun, halk yarışma için ter döken sanatçıları ve söylenen onlarca şarkıyı bağrına bastı. Kazanan, yeni isimlerle ve özgün fikirlerle tanışan pop müziğimiz olmuştu.

Tanju Okan 60’larda Milli Orkestra’da ülkemizi temsil eden Tanju Okan, Türkiye’nin bugüne dek yetiştirdiği belki de en özel erkek solistlerindendi. Deniz ve Mehtap, Kadınım, Kemancı, Öyle Sarhoş Olsam ki gibi insana kadeh kadeh içirtebilecek yoğunluktaki şarkıları, bugün bile her notasını hatırladığımız eserleri arasında.

Beyaz Kelebekler Kabataş Lisesi öğrencisi 5 gencin kurduğu Beyaz Kelebekler’i belki de en çok Hababam Sınıfı filmlerinin sene sonu temsil sahneleriyle sevdik. Sen Gidince, Ateş Böceği, Bu Ne Dünya Kardeşim, Yalan Dünya gibi şarkıları çok sayıda sanatçıdan dinledik. Grubun üç üyesini acı bir trafik kazasında genç yaşta kaybetmeseydik, pop müziğimiz kim bilir daha ne güzel şarkılar kazanacaktı...

Semiramis Pekkan Ablası Ajda ile boy ölçüşebilecek sese ve güzelliğe sahip olmasına rağmen, müziği erken bırakmasını hâlâ anlayamadığımız bir sanatçıdır kendisi. Olmaz Bu İş Olamaz, Ben Böyleyim, Senden Vazgeçemem, Dert Ortağım gibi eserlere imza attı. Ama bizim favorimiz Bana Yalan Söylediler.

Oyunculuğuyla da başarılı olan Pekkan’ın, Haldun Dormen’den gelen sürpriz teklif sonrasında Bozuk Düzen adlı oyunun tamamını bir gecede ezberleyip denemeyi geçmesi hâlâ hatırlarda.

Günümüzün pek çok klasikleşen pop şarkıları ve birbirinden başarılı sanatçılarıyla 70’ler Türk pop müziği açısından oldukça üretken bir dönemdi.

Üç Hürel Bu ismi alana dek Yankılar, İstanbul Dörtlüsü, Trio İstanbul, Oğuzlar, Alizeler ve Biraderler olarak boy gösteren grup, Anadolu Rock’ın efsanelerinden. Doğu ve Batı sentezini yalnızca müzikleri değil, enstrümanlarıyla da sağlayan Hürel kardeşler, çift saplı elektro saz-gitar ile mucit yönlerini de konuşturmuşlardı. Aranjmandan uzak duran ve kendine has tınıya sahip eserlerinde davul-tumba-darbuka birlikteliğinin özel bir yeri vardı. “Bir sevip bin defa öldüren” Üç Hürel’e üç kişilik dev orkestra dense yeridir. Ne yazık ki korsan yayıncılığa tepki olarak müziği bıraktılar.

Moğollar Anadolu Rock kavramını, 70’lerin başında ilk onlar telaffuz ettiler.

Hedefleri ise “popüler müziğimizin ileri teknik ve zengin folklorumuzla birleşerek kişilik kazanması” idi. Barış Manço, Cem Karaca ve Üç Hürel gibi ustalarla yaptıkları çalışmalar klasik oldu. 70’lere hızla giren grup kısa sürede dağıldı ama üyeleri bireysel çalışmalarla müziğe devam etti. 1992’de Leman Dergisinin başlattığı imza kampanyası ardından, halkın isteğiyle bir araya geldiler.

99

PORTAKALLI HAŞHAŞLI ISLAK KEK MALZEMELER:

MUHALLEBİ İÇİN

• • • • • • • • • • •

• • • •

4 orta boy portakal 1 kahve fincanı mor haşhaş 4 yumurta 1 su bardağı sıvı yağ 1 su bardağı ılık süt 1 su bardağı toz şeker 1 paket kabartma tozu 1 paket vanilya 3 su bardağı elenmiş un 2 portakalın suyu ve kabuk rendesi 2 portakal kabuğunun rendesi (üzeri için)

2 portakalın suyu 2 tatlı kaşığı nişasta 1 fincan su 1 fincan şeker

Bu Tarifin Videosunu İzleyin

100

Hamurun Yapılışı:

Muhallebinin Yapılışı:

Yumurta ve şekeri 5 dakika kadar çırpın. Şeker eridikten sonra sıvı yağ ve sütü ekleyin. Un, kabartma tozu, vanilya, haşhaş ve portakal suyunu ekleyip karıştırın. Yağlayıp unladığınız kalıba hamuru dökün. Önceden ısıtılmış 175°C fırında 45 - 50 dakika pişirin.

Bütün malzemeleri karıştırıp koyulaşıncaya kadar pişirin.

Kek piştikten sonra üzerini kürdanla delin. İlk sıcağı çıktıktan sonra muhallebiyi üstüne dökün.

Not: Muhallebisini hazır portakal suyu ile de hazırlayabilirsiniz.

dorakreatif.com

Kokusu ve tadıyla büyüleyen çörekler için lezzet dünyasına adım atın... Çağın Göz Hastanesi'nin 3. katında Orbita Cafe’de “tatlı bir mola” sizi bekliyor.

tarihçe

TOPARLANIN GEÇMIŞE GIDIYORUZ…

KADIN MODASINDA TAKVIMLERI GERI SARDIK

102

Moda toplumları ve geleneklerini yansıtan bir büyülü ayna. Günümüzde ise endüstriyel sektöre dönüşmüş bir kavram. İnsanları etkilemeye başladığı dönemlerde tarihe damgasını vurmaya başlayan moda sanatının, yarım asrı aşkın süreçte göstermiş olduğu farklılıklara gelin hep birlikte göz atalım.

Günümüzde moda anlayışı insanları belli tarzlarda giyime zorlamak yerine kişiye sınırsız tercih hakkı sunuyor. Kişi modayı kendine uyarlıyor, belirli kalıplardaki dayatmalara uymak zorunda kalmıyor, daha bilinçli hareket ediyor. Moda sektörünün devleştiği günümüzde, vitrinlere bakar bakmaz kıyafetlere âşık etmek ise tasarımcıların amacı…

Tasarımcılar yeni koleksiyonlarla fantastik dünyalar yaratıyor, moda haftaları dünya genelinde büyük bir üne

sahip oluyor, sokak modası konusunda tüm dünyadaki kadın ve erkekler hem cinslerine örnek olacak tarzlara bürünüyor.

Tasarımcılar çoğu zaman aslında yeni baştan bir moda yaratmak yerine eski zamanların ikonik dönemlerini modernize ederek yeni bir forma sokuyorlar.

Peki bu noktaya nasıl geldik? İşte yakın geçmişe uzanan tarihsel süreç…

1950’LER BUGÜNÜN MODA MIMARI…

50’ler modanın evrim geçirdiği yıllar olarak bilinir. Bugünün trendlerine bile etki eden klasikleşmiş çizgiler ve parçalar hayatlarımıza 1950’lerde girdi.

Kadınların en çok tercih ettiği kıyafetlerden biri olan elbiseler o yıllarda adeta yeni bir altın çağ yaşamaya başlamış.

Prenses yakalar, kayık yakalar, uzun kollar, karpuz kollar, kolsuz kesimler, plili etekler, düz inişli etekler derken belki de tüm modacıların birleştikleri bir sentez o dönem elbiselerinde yakalandı.

1950’li yıllar kadınların zarif ve ölçülü şıklıklarını yansıttıkları bir dönem olarak anılacak.

103

1960’LAR MODANIN EN ÖZGÜR YILLARI…

Dönemin modasına yön veren Beat Kuşağı ve Hippi akımlarıydı. Enine çizgili dar t-shirtler, dar pantolonlar Beat modasını yansıtırken hippi modası da tam bir bağımsızlık manifestosu gibiydi.

yaratan geometrik desenleri giysilerde çok fazla görebiliyoruz. Bu yıllarda jean pantolonlar da hayatımızdaki yerini almaya başladı.

60’lı yılların modasına damga vuran en önemli detaylardan biri de desenler. O yıllarda yaygınlaşan pop-art akımıyla birlikte iç içe geçmiş, optik yanılgı

Günümüzde hâlâ en çok tercih edilen tarzlardan biri 60’lar. Öyle ki hâlâ birçok ünlü, imajını yenilerken 60’ları tercih ediyor.

1970’LER

KARMAŞIK MODA AKIMI

Bohem tarz 70’li yıllar modasının çıkış noktasıydı. Barış ve sanatsever, tasasız ve bir o kadar asil olan bu akım, aşk ve barış temalı özgürlükçü ve rahat bir tarzdı. Bu yıllarda Bohem tarzın özgür ruhuna teslim olurken diğer yandan cesur, tehlikeli ve asi bir duruşu simgeleyen Punk modası ile

104

deri kıyafetler ve metal aksesuarlar baş göstermeye başladı.

70’lerde geleneksellik ile modernizm, karmaşıklık ile sadelik kavramları tam bir tezat oluşturmuşlardı. Bütün bunlar modayı da karmaşık desenlere doğru itmişti.

1980’LERIN MODASI HÂLÂ TREND…

Işıltı ve ihtişamın asla sönmediği 80’ler moda dünyasının belki de en eğlenceli dönemi olarak moda tarihindeki yerini alıyor.

Frapanlığın tavan yaptığı, renklerin neonlaştığı, giyim kuşamın alabildiğine renk cümbüşü haline geldiği yıllardan söz ediyoruz. Kadın modasında yaygın bir şekilde kullanılan vatkaların kazaklardan elbiselere kadar neredeyse

her türlü kıyafette kullanılması dışında tam puan verebiliriz bu döneme.

80’li yılların bağrından kopan over-size kabanlar, yüksek belli pantolonlar, tüm kombini değiştiren bir çift file çorap, jean on jean furyası, imitasyon kürk paltolar ve dahası günümüz modasının favori unsurları arasında yer alıyor ve sokak modasının olmazsa olmazı olarak kabul ediliyor.

1990’LAR RAHATLIK VE SADELIĞE GEÇIŞ…

90’lar gerek trendleri gerek de ikonları ile moda dünyasına dokunmuş bir dönem. 90’larda neler yaşandı diye şöyle bir bakacak olursak basit bir jean pantolon, düz basic bir t-shirt ve bez ayakkabı... Giyinmek ve sokağa çıkmak için bu üçlüden fazlasına ihtiyaç yoktu.

90’lı yıllar aslında biraz karma bir ruha sahip. Bu yılların temasının rahatlıktan

yola çıktığını düşünürsek, sokakları ele geçiren bahçıvan pantolonları nam-ı diğer salopetleri es geçmemek gerekiyor.

90’lar modasının en şık parçalarından biri de kuşkusuz kısa ve bol çiçekli elbiseler. Hem şık hem de masum bir tarz yaratan çiçekli elbiseler deri veya kot ceketlerle bir araya geldiğinde ortaya güzel kombinler çıkıyordu.

Modanın 100 yıllık değişimine göz atmak ister misiniz?

2000’LER

ŞU AN DEMODE…

2000 yılı yeni bir çağ gibi görünse de 1999’un arkasından geldiği için hala 90’lar etkisindeydi. Bu yıllarda popüler olan hip hop şarkılar modayı da etkiledi.

Bol jeanler, eşofmanlar, kapüşonlu sweatshirtler, büyük zincirler ve bandanalar gardırobumuza girdi.

Günümüz moda dünyasında trend denilen kavram yüzünden her şey ışık hızıyla değişiyor. Şu an 80’ler ya da 90’lardaki gibi giyinmek makbul, ancak 2000’lerdeki modaya göre giyinirseniz demode bulunacaksınız. Oysa birkaç yıl sonra da 2000’ler modası geri dönecek.

Karmaşık değil mi?

105

gurme

Baharatların cazibesiyle

HINT MUTFAĞI...

Kültürler yemekleri oluşturur, yemekler de insanları bir araya getirir. Kültürler birbirinden etkilendikçe, dünya lezzetlerinin izlerini taşıyan bölgesel mutfaklar çıkar ortaya. Şimdi gelin, bir lezzet mozaiği olan Hindistan mutfağının renkli kapılarını aralayalım...

106

Müzikleri, renkli festivalleri, göz alıcı etnik kıyafetleri ve ritüelleriyle Hindistan, farklı mutfağıyla da dikkat çeker. Bollywood kadar renkli bu ülkenin mutfağı o kadar zengindir ki kullanılan malzemeler ve pişirme yöntemleri ile ortaya çıkan yemekler sadece bölgeler arasında değil şehirden şehre hatta mahalleden mahalleye bile farklılık gösterir.

Ancak Hint mutfağının genel olarak Kuzey ve Güney Hindistan ekollerini barındırdığını söyleyebiliriz. Mesela, Kuzey mutfağında daha fazla et kullanılıp ekmek fazlaca tüketilirken, yemekler öyle çok da acı değildir. Güney mutfağında ise durum

tam tersi; oldukça acıdır ve vejetaryen yemeklere ekmek yerine pilav eşlik eder.

Bu arada aklınızda bulunsun; Güney mutfağı çatal, kaşık ve bıçak kullanmaz.

Yemeğin lezzetinin böyle çıktığını düşünürler ve her daim elle yerler. Çok önemli bir noktaya daha dikkat çekelim: Biliyorsunuz ki, Hindu inanışına göre inekler kutsal hayvanlar. Bu yüzden yemeklerde dana eti yerine, koyun eti, tavuk eti ya da deniz ürünleri kullanılıyor.

Eğer bir gün, bu renkli ülkeye yolunuz düşerse sakın dana etli yemek istemeyin, bizden söylemesi!

Kültür mozaiği Elbette bu ayrımlar, tarihsel yaşantılar, iklim şartları ve dinsel inanışlarla oluşmuş.

Milattan önce 6. yüzyılda Hintlilerin Budizm ile tanışması, onlar için canlı her şeyin kutsal olmasını sağlamış. Bu yüzden de vejetaryenlik Hint mutfağına girmiş.

Daha sonrasında bölgeye Moğolların gelmesi, pişirme yöntemlerini etkilemiş. Bu dönemde Moğollar badem, badem sütü,

kurutulmuş meyvelerin yanı sıra özellikle tatlılarda görebileceğiniz safran, altın ve yaprak gümüş kullanımını Hint yemek kültürüne aktarmış. Portekiz, Fransa ve İngiltere’nin bu topraklara ayak basması ise domates, patates ve biber çeşitlerinin girmesini sağlamış. Yani Hint mutfağı için “birkaç kültürün mozaiği” diyebiliriz. Bu renkliliğin sebebi de bu olsa gerek!

107

Hint mutfağı = Baharat Hint mutfağı denince akla elbette baharatlar geliyor. Yemekleri zenginleştiren hatta tüm farkını yaratan baharatlara Hintlilerin büyük ilgisi ve özeni var. Öyle ki genellikle toz halinde değil tohum olarak satılan baharatları almak istediğinizde günlük taze çekilerek veriliyor. Şimdi bu ilgi çekici mutfağın demirbaşları “köri” ve “masala” neymiş, bir bakalım...

Köri, bizim bildiğimizin aksine Hindistan’da baharat değil, etli bir sos olarak görülüyor. Onlarca baharatın yanı sıra bu sos soğan, domates, yoğurt veya Hindistan cevizi sütüyle pişirilmiş koyun, tavuk ya da balık etiyle hazırlanıyor.

Yemeğin üzerinde ya da ayrı bir kapta servis edilen köri, çoğu Hint yemeğinin de tamamlayıcısı.

Yalnız uyaralım; Hint körisindeki acı, alışkın olduğunuz acı katsayısının üzerinde olabilir. O yüzden yanında yoğurt veya meyve tüketmek hayat kurtarıcı olacaktır…

Masala ise çeşitli baharat karışımlarından elde edilen ve farklı türleri olan bir karışım. Mesela “Garam Masala” acı kırmızı biberin yoğun olduğu bir karışım iken, “Chana Masala” sadece nohut yemeğiyle servis ediliyor.

“Pulau” denen türü ise, pirinç pilavının üzerine dökülerek lezzet harikaları yaratıyor!

Yemekler hem renkli hem lezzetli Hint demek renk demek. Elbette bu renkler yemeklerine ve lezzete de yansımış. Hint mutfağının filmlere konu olan yemeklerinin, damak tarzınıza hitap etmeyeceğini düşünseniz de aslında bizim mutfağımızla arasında büyük farklar yok.

Birkaç Hint yemeğini aşağıda inceleyelim, kararı siz verin...

Biryani Safran ya da zerdeçal kullanılarak yapılan Biryani aslında bir pirinç pilavı. Bu pilavın üzerine yer fıstığı ve kuru üzüm serpiyorlar.

(Biliyorsunuz, biz mutfağımızda buna iç pilav ya da tatlı pilav diyoruz.)

Hemen her sulu yemeğin yanında tüketilen pilav, Hindistan’ın en kaliteli pirinci Basmati’den yapılıyor. Bu pirinç, uzun, sarımsı renkte ve tatlı; üstelik kendine has kokusu var. Bu arada Güney Hindistan’da pirinç revaçta iken Kuzey Hindistan’da pirincin yerini ekmek türleri alıyor.

Sebzeli - Tavuklu Balıklı Köri Üç çeşidi bulunan yemekte, “ghee” denilen tereyağı, fıstık yağı veya ayçiçek yağı kullanılıyor. Yanında Biryani ile servis ediliyor.

108

Dhal Pirinç pilavı ve mercimekten oluşan bu sulu yemeğin yanında mutlaka sebze yemeği bulunuyor.

Chana Chana da bildiğimiz nohut yemeğinin acılısı ve bol baharatlısı.

Tandoori Moğolların Hintlilere öğrettiği, eti tandırda pişirme geleneği sayesinde bizim damak tadımıza çok yakın lezzetli bir yemek ortaya çıkmış.

Birkaç çeşit baharatla birlikte tandırda yavaş yavaş pişen piliç, balık veya sebzeye yoğurt eşlik ediyor.

Samosa Resmen börek. İçinde acılı patates ve sebzenin olduğu hamur yağda kızartılıyor ve muhteşem bir lezzet elde ediliyor.

Thali Hindistan’a gittiniz ve tüm bu yemeklerden yemek istiyorsunuz diye düşünelim. O zaman hemen bir Thali sipariş etmeniz gerekiyor. Kocaman bir tepside, küçük kaplar içinde gelen Hint lezzetleri önünüze seriliyor. Thali yerken, siz de Hintliler gibi yapmalı, ekmeğinizi kaşık olarak kullanmalısınız. Eğer Thali’nin nasıl bir yemek olduğunu merak ediyorsanız, şu QR kodu okutabilirsiniz.

Biri tatlı mı dedi?

Hint mutfağına özgü tatlılar genelde yağlı ve yağsız süt, lor peyniri ve şuruptan yapılıyor. Bize fazla ağır gelebilir ancak bol acılı bir Hint yemeğinden sonra kendinizi kaybetmişçesine bu tatlıları yerken bulabilirsiniz kendinizi.

Hindistan’da birçok tatlı bizim kültüre son derece yakın. Örneğin taze peynir ya da peynir tozu katılmış hamurların yağda kızartıldığı Gulab Jamun’a kemalpaşa tatlısı deseniz yeri. Rasgulla ise onun sütlü olanı. Süt özü top haline getirilip gülsuyu şerbetiyle tatlandırılıyor. Mis gibi…

Kalakand ise daha çok Kuzey Hindistan’a özgü, genellikle festivallerde bolca tüketilen sütlü helva kıvamında bir tatlı. Kheer de hindistan ceviziyle zenginleştirilmiş bir çeşit sütlaç.

Yemek sonrası ferahlatıcı bir içecek tercih edenlere ise tavsiyemiz Lassi. Hatta o kadar ferahlatıcı ki Hintliler meditasyon sonrası içiyorlar. Ayrana benzeyen krema kıvamındaki içecek; yoğurt, süt, meyve, şeker ve buz parçalarıyla hazırlanıyor.

Tuzlu ve kimyonla tatlandırılan baharatlı çeşitleri de var. Ülkede çayın da yeri özel. Nasıl olmasın; Hindistan, Çin’den sonra ikinci çay üreticisi konumunda. Ancak çayı bizim gibi sade değil de -büyük ihtimal İngiliz sömürgeciliğinin etkisiyle- sütlü olarak tüketiyorlar. Elbette baharatlar da bu çayın vazgeçilmez öğesi. Aynı durum kahve için de geçerli.

109

çevre

DOĞAYLA YOĞRULAN HAYATLAR Tarımda dijitalleşmenin öncüsü “Akıllı Köy” ilk hasadını verdi!

110

AKDENIZ ÜNIVERSITESI TARIMSAL PAZARLAMA BÖLÜMÜ’NDE ÖĞRENCIYKEN, ÇIFTÇILERIN ÜRÜNLERINI PAZARLAMA SIKINTISI YAŞADIĞINI FARK EDEREK HAREKETE GEÇEN TÜLIN AKIN, TÜRKIYE’NIN ILK TARIMSAL ILETIŞIM VE E-TICARET SITESINI KURAN, ZAMAN IÇINDE AYDIN’DA “AKILLI KÖY” PROJESINI HAYATA GEÇIREN CESUR BIR GIRIŞIMCI KADIN. ALANINDA ILK KEZ UYGULANAN PROJELERIYLE TÜRKIYE’DE VE DÜNYADA BIRÇOK ÖDÜLE LAYIK GÖRÜLEN TÜLIN AKIN, KURUCUSU OLDUĞU ŞIRKETLE, BIR MILYON 400 BIN ÇIFTÇIYE HIZMET VEREN BIR IŞLETME OLUYOR VE IŞ MODELLERI 6 ÜLKEDE DAHA YAYGINLAŞIYOR...

PROJEYE OLAN INANCINI “ÇÜNKÜ BU PROJEYLE DÜNYANIN DEĞIŞECEĞINE INANDIM. TOPRAK VE SU DOĞRU KULLANILDIĞINDA, DÜNYANIN ÖMRÜNÜN UZAYACAĞINI, BELKI DE BAŞKA GEZEGENLERE GITMEK ZORUNDA KALMAYACAĞIMIZI DÜŞÜNDÜM” ŞEKLINDE ÖZETLEYEN AKIN, GÖÇÜ ENGELLEMEK VE KÖYDE YAŞAMI CAZIP HALE GETIRMEK IÇIN ÇALIŞTIKLARINI IFADE EDIYOR. PROJE HER AÇIDAN SÜRDÜRÜLEBILIR. ÇÜNKÜ ILERI TEKNOLOJININ BÜYÜK YATIRIMCILARA SAĞLADIĞI OLANAKLAR, KIRSALDA TARIM SEKTÖRÜYLE BULUŞTURULUYOR VE KÜÇÜK ÜRETICILERIN VERIM VE KÂRLILIĞININ ARTIRILMASI HEDEFLENIYOR. PROJE KADIN, ERKEK, ÇOCUK, GENÇ HERKES IÇIN AYRI BIR PLAN DAHILINDE YÜRÜTÜLÜYOR. ÖRNEĞIN ÇOCUKLAR KÖYDE ROBOT YAPIYOR, KODLAMA ÖĞRENIYOR. BELKI DE GELECEĞIN TARIM MAKINELERI, SENSÖRLERI, PROGRAMLARI ONLARIN ELLERINDEN ÇIKACAK...

Dünyanın ve Türkiye’nin ilk akıllı köyü “Vodafone Akıllı Köy”, yeni nesil kırsal yaşam modeli olarak, bitkisel ve hayvansal üretimde verimliliği artırırken çevresel kalkınmaya da katkı sağlıyor.

Günümüzde dijital teknolojiler, tarım için büyük avantajlar sağlıyor. Bunun bir örneği ise “Vodafone Akıllı Köy” projesi.

Vodafone Türkiye ve TABİT ortaklığında Aydın’ın Kasaplar Köyü’nde hayata geçirilen bu yenilikçi proje, teknoloji ve nitelikli bilgi uygulamalarıyla çevresel kalkınmaya katkıda bulunuyor. Zira bilgi ve iletişim teknolojilerinin yanı sıra akıllı gübre gibi uygulamalar sayesinde tarımsal verimlilik, yeraltı sularının korunması hem de üreticinin kârlılık ve sosyal yaşam standartlarının yükseltilmesi gibi birçok hedefi içeriyor.

Projeye adını veren “akıllı” teknolojik sistemler sayesinde toprak ve su kirliliğinin önüne geçerek tarımsal kaynakların sürdürülebilirliği sağlanıyor.

Altyapı çalışmalarına 2015 yılında başlanan Vodafone Akıllı Köy’de, modern meyvecilik alanı, tül altı sebzecilik alanı, modern sera uygulamaları, açık tarla sebze ve yem bitkisi yetiştiriciliği, meyve ve sebze işleme deposu, soğuk hava tesisi, toplu sağım ve süt soğutma sistemi, modern mera (otlak) alanı gibi tarım teknolojisinin uygulanacağı alanlar ile birlikte izleme ve takip merkezi, su ve gübre yönetim merkezi, hayvan besleme ve yönetim merkezi, çiftçi karar destek merkezi, yenilenebilir

enerji çözüm merkezi, toprak yaprak analiz laboratuvarları, deneyim atölyeleri, eğitim merkezleri, sosyal yaşam ve spor tesisleri gibi bölümler olacak. İçinde bulunduğumuz bilgi çağında geleneksel tarım yöntemlerini otomasyon sistemleri ve mobil cihazlar gibi ileri teknolojinin olanaklarıyla birleştiren bu yeni nesil kırsal yaşam modeli maliyetleri düşürmekle kalmıyor, çiftçinin ağır yükünü de hafifletiyor.

Bu modelin çevreci tarımcılıkta Türkiye’deki tüm köyler için de model oluşturacağı, domino etkisiyle Anadolu’ya yayılarak Türkiye’deki tüm köy ve kırsal yerleşkelere ulaşması hedefleniyor.

Bitkisel üretim maliyetlerinde yüzde 20, hayvancılık maliyetlerinde yüzde 22 tasarrufun yanı sıra hayvancılıkta yüzde 30 gelir artışı, toplam üretimde ise %10’luk artışın öngörüldüğü Vodafone Akıllı Köy projesiyle, 2 yılda hane başına gelirin yılda yaklaşık 40 bin TL artacağı tahmin ediliyor.

Akıllı Köy şimdilerde bir de başarıya imza attı. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından 5 dekarlık bir alanda yürütülen patates denemesinde dekar başına 5 tona kadar ürün alınarak, bu yenilikçi yatırımdaki ilk adımın başarısı kanıtlanmış oldu.

111

Yiyeceğini ve enerjisini kendi üreten Modern Köy Projesi: ReGen

Benzerleri ile karşılaştırıldığında Modern Köy ReGen, su ve atık geri dönüşümü ile enerjisini ve yiyeceğini kendi içinde üreten evleri barındırıyor. İnşasına yeni başlanan bu köy projesi için mekân olarak Hollanda seçilmiş.

Proje sahibi olan Danimarkalı EFFEKT firması “Modern yaşam tarzımız tamamen sürdürülemez noktada ve bu durum acil çözüm gerektiriyor.

Gerekli teknoloji halihazırda var, bütün olay bilimi günlük hayatın mimarisine adapte etmekte… Hızla artan nüfusu düşünürsek, yaşam alanlarını baştan tanımlamanın vakti geldi” şeklinde

açıklıyor bu projeyi.

Kapı önlerindeki seraları, topraksız tarım yapılan dikey tarlalar, paylaşımı arttıran ortak yaşam ve eğitim alanları, elektrikli araç şarj istasyonları ile geleceğin çevreci yerleşim bölgesi projesi olan ReGen’i görünce, insanın içinde oraya yerleşme hissi uyanıyor.

Yakın gelecekte Hollanda’da ilk köyünü kurmayı planlayan firma; İsveç, Almanya, Norveç ve Danimarka’da pilot projeler uygulamayı düşünüyor. Çin, Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri için de projelerin yolda olduğu ifade ediliyor.

Çevre Dostu Yeni Trend: Tohum Bombası Askeri teknolojiler bazen savaşmaktan ziyade iyi amaçlar için de kullanılabiliyor.

Tayland bunun örneği olan güzel bir proje başlatarak, ormansızlaşmaya karşı bu teknolojilerden yararlanıyor.

Askeri uçaklar, daha önceden mayın yerleştirmek için kullandıkları teknolojiyi şimdi tohum bombaları için kullanıyor.

Tayland’ın alkışı hak eden tohum bombası projesini izleyin

BioCarbon Engineering’in drone ile tohum bombası sistemini izleyin

Ormanlarımızın hızla yok olduğu bir dönemden geçiyoruz. Her yıl dünya çapında 130 milyon km2 alan ormansızlaşıyor ve insan eliyle 6,5 milyar ağaç kaybediliyor. Bu ağaçlar ile beraber 100’e yakın bitki, böcek ve hayvan türü kayboluyor. Dünyadaki tüm kara hayvanlarının ve bitki türlerinin %70’i ise ormanlarda yaşadığı düşünüldüğünde yıkımın boyutu geri dönülmez noktaya hızla yaklaşıyor.

Buna karşın, farklı sistemlerle uygulanan “havadan ağaçlandırma” konsepti hızlanan ormansızlaşmaya karşı sık kullanılan çevreci

112

yöntemlerinden biri.

Tayland’da kullanılan sistemde, kil ve toprak ile top haline getirilmiş tohum bombaları, askeri uçaklardan belirli alanlara serpiştiriliyor. Biyolojik olarak çözülebilen bu tohum bombaları, yerel iklim ve bitki örtüsüne uyumlu ağaç ve bitki tohumlarını içinde barındırıyor.

Tek bir uçuşta bir uçak 100 bin tohum serpme kapasitesine sahip. Tayland Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin yürüttüğü projenin başarı oranı %70. Elle dikimin %50 gibi bir başarı oranı olduğunu düşündüğümüzde bu rakam oldukça iyi.

Bu sistemin bir diğer örneği de drone kullanarak havadan ağaçlandırma gerçekleştirmek. İngiliz BioCarbon Engineering, drone’larla uçurularak saniyede 1 atış yapabilen tohum silahı ile geleneksel ağaç dikim sektörünün giderlerinin sadece %15’ini kullanarak, günde 10 binlerce ağaç dikebileceğini savunuyor.

Tohum Bombaları hayatınıza renk katabilir Son dönemde nikah şekeri ya da hediyelik eşya olarak çevreci seçenekler artıyor. Atık kâğıtlardan el yapımı olarak üretilen tohum bombaları bunlardan biri.

tohum bombalarını dilerseniz süslemesiz olarak alabiliyor, kendi yaratıcılığınızla süsleyip unutulmaz bir anı malzemesine dönüştürebiliyorsunuz.

Doğa Kâğıt adlı bir firma karışık kır çiçeği tohumları içeren tohum bombalarıyla çevreci ve şık bir fikirle kalbimizi fethetti.

Kendi tohum bombanızı yapmaya ne dersiniz?

%100 atık kâğıtlardan el yapımı olarak üretilen ve içlerinde 12-16 çeşit kır çiçeği tohumu bulunan çevre dostu bu bombaları filizlendirmek ve büyütmek çok basit. Herhangi bir toprağa bırakarak her gün sulayıp sürekli nemli kalmasını sağlamanız yeterli. Bir hafta içinde tohumlar filizlenmeye başlayınca minik bir bahçeye sahip olabilirsiniz.

Biraz kil, kile eşit miktarda kompost, kolay çimlenen (ayçiçeği, çimen, papatya ve mevsimlik bahar çiçekleri hatta çilek gibi meyveler vb) bitki tohumları ve biraz su. Elde ettiğiniz çamuru toplar haline getirin ve güneşte kurutun. Hepsi bu.

Farklı şekil ve renklerde satışa sunulan bu

Kompost da neyin nesi dediğinizi duyar gibiyiz. Çiçekçilerden satın alabilir ya da internette kısa bir araştırmayla nasıl yapılacağı hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Dünyamızı çevresel açıdan tehdit eden birçok olay yaşanırken, yaratıcı beyinlerin ürettiği çevreci çözümler ümit vadediyor.

%100 ATIK KÂĞITLARDAN EL YAPIMI OLARAK ÜRETILEN VE IÇLERINDE 12-16 ÇEŞIT KIR ÇIÇEĞI TOHUMU BULUNAN ÇEVRE DOSTU TOHUM BOMBALARI HEM ÇEVRECI HEM DE ÇOK ZARIF...

113

hobi

ZAMANI EĞLENCELI VE DEĞERLI KILACAK UĞRAŞLAR Hobi, her zamanki uğraşların dışında, sadece eğlence amaçlı ve severek yapılan vakit geçirme yolu olarak bilinir.

Hobinin en önemli özelliği ise yapılmak zorunda olmayan, yetiştirmek için zaman kısıtlaması olmayan, ne bir yarış ne bir rekabet içermeyen uğraşlar olmasıdır. Kişiyi rahatlatması ve içinde bulunduğu stresli ortamlardan uzaklaşması adına daha sakin ve kısa sürelerde uygulanabilecek, yorucu olmayan hobiler tercih edilebilir. Özellikle yoğun ve stresli bir yaşamınız varsa kendinize hobi edinerek bir iyilik yapmalısınız. Boş zamanlarda da bir şeyler öğrenmek, zamanı kaliteli

114

geçirmek, bir şeyler üretmek size kendinizi iyi hissettirecektir.

Hobi sahibi kişiler, yeniliklere ve keşfetmeye açıktır!

Keşif yeteneğinizin gelişmesi, iletişim kurma yetinizin güçlenmesi adına oldukça etkili yöntem olduğunu söyleyebiliriz. Evde oturup ne yapsam diye düşünecek bolca vakti olanlar adına da mis gibi terapi.

Bu sayımızda sizler için seçtiğimiz uğraşlar ile hobi dünyasına adım atabilir, sevdikleriniz için hazırladığınız sürprizlerle onlara kendilerini özel hissettirebilirsiniz.

Porselen Kalemleri ile Kupa Tasarlama Çay-kahve keyfine sıra dışı bir keyif katmak isteyenler ya da sevdiklerine özel el yapımı bir hediye vermek isteyenler! “Porselen kalemleri ile kupa tasarlama” tam size göre bir hobi. Üstelik çok da zahmetsiz!

Hayal gücünüzün ürününü yaratmak için düz renk bir porselen kupaya ister yazı yazın ister desen uygulayın. Her ne kadar siyah beyaz çizgiler porselene çok yakışsa da renkli kalemlerle de güzel tasarımlar oluşturabilirsiniz!

Normal bir kalem gibi rahatlıkla kullanabildiğiniz porselen kalemleri ile çalışacağınız yüzey üzerine çiziminizi

yapıyorsunuz, yazınızı yazıyorsunuz.

Dikkatli olmanız gereken şeyler var tabii ki; tam kurumadan elinizi üstüne sürmemek gibi. Ama ola ki hata yaparsanız ıslak mendille çıkarmak, hatta yıkayıp tamamen temizlemek mümkün. İşinizin bittiğine karar verince kurumasını bekliyorsunuz.

O sırada da mutfak fırınınızı 160 dereceye ısıtıyorsunuz. Çalışmanızı fırına koyup 25 dakika pişiriyorsunuz. Böylece boya tabağa sabitleniyor.

Fırınlanmış kupalar renkleri solmadan defalarca bulaşık makinesinde yıkanabilirken, yıllar içinde solan renklerin üzerinden tekrar geçilerek de eski formuna ulaşabiliyor.

115

Taş Boyama Yaz aylarında denize girerken farklı boyutlardaki taşlar her zaman ilgimizi çekmiştir. İşte sahilden topladığımız o taşları değerlendirmenin tam sırası!

Taşlarınızı toplarken farklı ebatlarda ve pürüzsüz olması, sizin daha rahat çalışmanız için fırsat sağlayacaktır.

Bir taşın üstüne sadece bir uğur böceği çizerken diğerinin üstünü rengârenk desenlerle süsleyebilirsiniz.

Oldukça keyifli ve zevkli bir hobiye zemin hazırlayan bu taşları boyayarak harika dekoratif ürünler çıkarabilirsiniz. Üstelik bunun için ihtiyacınız olan tek şey bir taş, fırçalar ve renkli boyalar.

Aklınızda bir şekil varsa elbette taşı buna göre seçeceksinizdir.

Bazen taşlarla oyun oynamak isteyebilirsiniz ve acaba senden ne olur diyerek elinizdeki taşı hayal gücünüzle eşleşene kadar evirip çevirebilirsiniz.

Seçtiğiniz taşı boyamadan önce kirden ve tozdan arınması için bol suyla yıkamanız önemli… Tüm boyama işlemi bittikten sonra uzun süre kullanabilmek adına vernikleme işlemi yapmanız gerekiyor. Eğer vernik yoksa evinizde parlatıcı şeffaf oje ile de boyayabilirsiniz.

116

Mum Yapımı

Birbirinden şık ve hoş kokulu mumları dilediğiniz gibi süsleyebilir sevdiklerinize kendi yaptığınız mumları hediye edebilirsiniz. İnternetten alabileceğiniz mum yapım setleri ve mum süslemeleri ile farklı tasarımlar oluşturup meyve kokularının dinlendirici havasını evlerinizde hissedebilirsiniz!

Mumları hazırlamak için ihtiyacınız olan malzemeler; eski mum parçaları, dilediğiniz renkte pastel boya, pamuklu ip ve mumu koyacağınız bir kap. Mumunuzu koyacağınız kap evdeki bir bardak ya da bir fincan olabilir. Şimdi yapmanız gereken şey metal bir kapta mumları ve pastel boyaları bir arada eritmek olacak.

Bunun için ocak ya da mikrodalga fırından faydalanabilirsiniz. Eriyen malzemeleri güzelce karıştırın. Pamuklu ipi bardağın tam ortasında dikkatlice tutun ve erimiş renkli mumu onun içerisine dökün.

Kötü kokuları bastırarak ortama hoş kokular yayan, dekorasyona kattığı hava ile farklı bir ambiyans yaratan kokulu mumlar, aktarlardan kolayca sağlanabilecek malzemeler ile de daha ucuza mal edilebilir.

Bir de ipucu verelim: Mis kokulu bir mum elde etmek için bardağınızın etrafını tarçın çubukları ile kaplayabilir ve şık bir kurdele ile bağlayabilir, içine mum koyabileceğiniz midye kabuğu gibi malzemelerle şık bir sonuç elde edebilirsiniz.

Evinizi, ofisinizi kendi yaptığınız mumlarla dekore etmek ister misiniz?

Hem dekorasyon hem de ihtiyaçtan evimizde bulundurduğumuz mumları artık siz de yapabilirsiniz.

tiyatro

“Dünyadaki insanların en az insan olanı; yeryüzündeki canlıların en katı yüreklisi, pintilerin en pintisidir. Onun sevmesinden kuru, onun okşamasından kısır bir şey olamaz.

Vermek öylesine zoruna gider ki, selam bile vermez kimseye, onu bile alır; yalnız alır...”

Böyle betimliyor onu tanıyanlar... Kimdir bu Cimri? Gerçekten de dedikleri kadar acımasız, katı yürekli, pinti ve kötü müdür? İnsan doğuştan mı böyle olur? Sadece yazılmış bir karakter midir Cimri? Etrafımızda var mıdır böyleleri? Nasıl bir şey olurdu böylesi bir insanla yaşamak?

17. yüzyılda yaşamış Fransız komedya yazarı Moliere’in ünlü eseri Cimri’de belli bir zümreye bakmakla bir genelleştirmeye bakmak arasındaki pencereden birçok insanın ve ailelerin iç ve dış yapısına bakacak, garip rastlantılara tanık olacaksınız.

Yazan: Moliére Yöneten: Tansu Biçer Oyuncular: Serkan Keskin, Rojhat Özsoy, Gözde Şencan, Hakan Atalay, İbrahim Barulay, Sezin Bozacı, Ezgi Ulusoy Tamer, Murat Kılıç, Yavuz Pekman, Selen Şenay, Uğur Senkeri, Saniye Samra

118

Van Gogh

“Bir yüzden sevgi çıkarılabilir mi ya da bir yüze sevgi eklenebilir mi?”

Van Gogh’un resme başlamasından intiharına kadar geçen süreye, aşklarına, resim tutkusuna, kardeşi ile mektuplaşmalarına, Van Gogh’un atölyesinde yakından tanık olacaksınız...

Sevmek ve çalışmak üzerine kurulu bir hayat hikâyesi... Bir portre...

Yazan: W. Gordon Smith Oynayan-Yöneten: Hakan Gerçek

Keşanlı Ali Destanı Sineklidağ, büyük bir şehirde, yoksul insanların yaşadığı büyük bir gecekondu mahallesidir. Ali de Sineklidağ’da oturur. Aynı mahallede birlikte büyüdüğü Zilha’yı sevmektedir.

Fakat Zilha’nın dayısı Çamur İhsan, mahallenin belalısıdır; haraç toplar, herkesin korktuğu, en sevilmeyen adamdır.

Bir gün Zilha’nın amcası öldürülür ve suçu Ali’nin üzerine atarlar. Ali bir türlü suçsuzluğunu ispat edemez. Aksine mahalleli tarafından takdir edilir.

Katil olmadığını, suçsuz olduğunu anlatamayan Ali, hapishanedeki yaşadığı olaylarla iyice meşhur olur ve en sonunda hakkında çıkarılan

“ün”den faydalanmak zorunda kalır. O artık halk kahramanı olarak görülmeye başlanmıştır bile!

Yazan: Haldun Taner Yöneten: M. Nurullah Tuncer Oyuncular: Engin Benli, Funda İlhan, Serhat Güzel, Tarık Keskiner, Zeliha Çetinkaya, Bülent Baytar, İrem Kahyaoğlu, Nurcan Tural, Seda Güven Şahin, Taylan Ertuğrul, Zeynep Özan, Ahsen Gül Ever, Aytek Mete Elgün, Cemal Aldıç, Çağrı Mengüç, Emel Pala, Işık Öztorun, Levent Muratoğlu, Mehmet Beyazıt, Seçil Mutlu Oğuz, Tekin Ezgütekin, Utku Oğuz, Azer Şelte, Başar Alemdar, Cansu Cengiz Mengüç, Dilara Yazaroğlu, Duygu Mine Özcan, Emre Işık, Erdoğan Cengiz, Ezgi Özbalı, İlker Bağlam, Nursel Çeliktürk, Sarper Saydam, Sezen Düzakar, Tamer Gültekin, Tunç Efe, Ufuk Tuncer

ASK HALLERI

Liz ve Richard konservatuvarı beraber okuyup beraber bitirirler.

Okul hayatları boyunca iyi bir ikili olurlar ve birlikte sahneye çıktıkları mezuniyet oyunlarının ardından tam 20 yıl beraber sahne alırlar.

Sonra Liz, her şeyi bırakıp Güney Fransa’ya yerleşir; sahnelerden uzak, sakin bir yaşam sürmeyi tercih eder. Liz’in gidişinin üzerinden 10 yıl geçer. Richard, Liz ile 30 yıl önce oynadıkları mezuniyet oyunlarını tekrar sahneye koymaya hazırlanır.

Fakat hâlâ bu oyunda kendisine eşlik edecek doğru kişiyi bulamaz.

Son şansını dener ve Liz’i, 30 yıl önce kariyerlerini başlatan bu oyunu tekrar beraber oynamaya davet eder.

Maria Goos’un “Aşk Halleri”nde bir kadın-erkek, karşı cinslerden iki meslektaş, eski iki arkadaş ve eski iki sevgili olarak Richard ve Liz üzerinden kurduğu dünya, ilişkilere, geride bırakılanlara, özlemeye, vazgeçmeye ve geri dönmeye dair bir sorgulama...

Yazan: Maria Goos Yöneten: Işıl Kasaoğlu Oyuncular: Zuhal Olcay, Burak Sergen

Yalancı Lelio, 20 yıl önce Venedik’ten ayrılmış amcasının yanına gitmiş, orada büyümüştür. 20 yıl sonra Venedik’e döndüğünde yanında yalanlarını da birlikte getirmiştir. Yalanlarıyla Venedik’i altüst edip karıştırmaya başlar. Lelio için yalan söylemek; “Bir oyun bir şakadan ibarettir. Hayat ise düş kurma uydurma yeteneğidir.”

Sözde âşık olduğu iki kız kardeşe kendini altın şato markisi olarak tanıtır. Ona kalsa iki kız kardeşten birini tercih edecektir ama olay hiç de umduğu gibi gelişmez.

Yazan: Carlo Goldoni Yöneten: Levent Süner Oyuncular: Erdem Irmak, Cemal Aldıç, Utku Oğuz, İrem Kahyaoğlu, Işık Öztorun, Volkan Dinç, Tekin Ezgütekin, Seda Güven Şahin, Nurcan Tural, Aytek Mete Elgün, Fatih Sevdi, Oğuzhan Asak, Haluk Dolanbay, Erdal Çadırcı, Seda Betül Ay, Ali Agah Eroğlu, Seda Ünal, Çiğdem Özer 119

sinema

ZAMANDA YOLCULUK TEMALI

İZ BIRAKAN FILMLER

20. yüzyılın gözde sanatı sinemayı icra eden yaratıcı beyinler, H.G.Wells, Jules Verne, Isaac Asimov, Philip K.Dick gibi dehaların kitaplarıyla büyümüş nesiller olunca müthiş bilim kurgu filmlerine de imza atıyorlar.

Bilim kurgu türünde en çok işlenen konulardan biridir “zaman”.

Dergimizin teması da “zaman” olunca bu fırsatı kaçırmadık ve hafızalarda iz bırakan “zamanda yolculuk” temalı filmlerden derleme yaptık…

Source Code Yaşam Şifresi YAPIM YILI: 2011 TÜR: GERİLİM, GİZEM, DRAMA YÖNETMEN: DUNCAN JONES SENARİST: BEN RIPLEY OYUNCULAR: JAKE GYLLENHAAL, MICHELLE MONAGHAN, VERA FARMIGA

Colter Stevens uyandığında kendini bir banliyö treninde, başkasının bedeninde bulur ve 8 dakika sonra tren infilak eder.

Gözlerini açtığında yeniden kendi bedenindedir. Bunu sağlayan, hükümetin geliştirdiği “yaşam şifresi” isimli bir programdır. Bu program bir başka kişinin kimliğine geçip onun hayatının son sekiz dakikasını yaşayabilmeyi sağlamaktadır. Stevens’ın görevi bombacıyı bulmak ve onun yapacağı ikinci eylemi engellemektir.

Bunun için son 8 dakikayı defalarca yaşar ve her seferinde elde ettiği ipuçları ile olayı çözmeye çalışır.

120

Midnight in Paris Paris’te Gece Yarısı YAPIM YILI: 2011 TÜR: ROMANTİK, KOMEDİ YÖNETMEN -SENARİST: WOODY ALLEN OYUNCULAR: OWEN WILSON, RACHEL MCADAMS, CARLA BRUNI, MICHAEL SHEEN

Evlilik hazırlığı yapan nişanlı çift Inez ve yazar Gil, Inez’in babasının iş gereği Paris’e gelmesini fırsat bilip, küçük bir tatil için bu gözde Avrupa şehrine giderler. Aslında her şey eğlence ve aşk dolu bu Avrupa kentini gezmekten ibaretken, damat adayı Gil’in gece yarısı Paris caddelerinde dolaşırken 1920’lere yolculuk yaptığı gerçeküstü maceralar birçok şeyi etkileyecektir.

About Time Zamanda Aşk YAPIM YILI: 2013 TÜR: KOMEDİ, DRAMA, FANTEZİ YÖNETMEN - SENARİST: RICHARD CURTIS OYUNCULAR: DOMHNALL GLEESON, RACHEL MCADAMS, BILL NIGHY, TOM HOLLANDER

Tim, İngiltere’de yaşayan genç bir adamdır. Çocukluğu deniz kıyısındaki bir evde babası, annesi, yarım akıllı dayısı ve özgür ruhlu kardeşi Kit Kat ile geçmiştir. 21 yaşına geldiğinde babası Tim’e ailesindeki erkeklerin kendi hayat sürelerinde geriye gidebildiğini, yani bir nevi zamanda yolculuk yapabildiklerini söyler. Tim’in babası oğlunun bu yeteneğini para ve şöhret kazanmak için kullanmamasını ister. Bunun üzerine Tim yeteneğini hayatının aşkını bulmak için kullanmaya karar verir.

Looper Tetikçiler YAPIM YILI: 2012 TÜR: AKSİYON, DRAMA, BİLİM KURGU YÖNETMEN - SENARİST: RIAN JOHNSON OYUNCULAR: JOSEPH GORDON LEVITT, BRUCE WILLIS, EMILY BLUNT, JEFF DANIELS

Gelecekteyiz: 2072’de. Zamanlar arasında yolculuk gerçek olmuş ama yasa dışı olarak karaborsacıların eline düşmüştür. Teknolojiyi elinde tutanlar ne zaman birinden kurtulmak isterlerse onu 30 yıl geriye, 2042’ye göndererek “Looper” adı verilen bir grup suikastçıya öldürmesi için “paketler”. Bu grupta yer alan suikastçılardan biri olan Joe için 2042’de zengin hayatı gayet yolunda gitmektedir; ta ki karşısına öldürmesi için 2072’den gelen yaşlı Joe çıkıncaya kadar...

The Time Machine Zaman Tüneli YAPIM YILI: 2002 TÜR: BİLİM KURGU, AKSİYON, MACERA YÖNETMEN: SIMON WELLS UYARLAMA ESER: H.G. WELLS, SENARİST: DAVID DUNCAN OYUNCULAR: GUY PEARCE, SAMANTHA MUMBA, MARK ADDY, JEREMY IRONS

1899 yılında New York’ta, bilim adamı ve mucit Alexander Hartdegen, zamanın bir boyut olarak diğer üç boyuttan farksız olduğuna ve bu boyutta da diğer boyutlarda olduğu gibi yolculuk yapılabileceğine inanmaktadır. Bu arada sevgilisi Emma bir kazada ölür. Hartdegen yıkılır. Bu olay üzerine zaman yolculuğunu yapma isteği daha da artar. Zamanda yolculuk yapıp geçmişi değiştirmeyi kafasına koymuştur.

Geçmişte birkaç dakika öncesine dönerse ölen sevgilisini kurtarabilecektir.

121

The Time Traveler’s Wife Zaman Yolcusunun Karısı YAPIM YILI: 2009 TÜR: BİLİM KURGU, DRAM YÖNETMEN: ROBERT SCHWENTKE SENARİST: BRUCE JOEL RUBIN OYUNCULAR: ERIC BANA, RACHEL MCADAMS

Mr. Peabody & Sherman Bay Peabody ve Meraklı Sherman: Zamanda Yolculuk YAPIM YILI: 2014 TÜR: ANİMASYON, MACERA, KOMEDİ YÖNETMEN: ROB MINKOFF SENARİST: JAY WARD, CRAIG WRIGHT SESLENDİRME: TY BURRELL, MAX CHARLES, STEPHEN COLBERT

Bilinmeyen yerleri keşfetmeyi amaç edinmiş ve aynı zamanda bir bilim adamı olan Bay Peabody, üstüne üstlük birde Olimpiyat madalyası kazanabilmiş bir bilim adamıdır ve en önemlisi de o harika bir köpektir. Şimdiye kadar yapmış olduğu en başarılı icadı olan zaman makinesini evlatlık olan arkadaşı Sherman ile zamanda gezintiye çıktıklarında tarihte yaşanmış her şeyi kendi gözleriyle göreceklerdir. Okulda sürekli ona sataşan Paddy isimli haylaz çocuğa kendini kanıtlamak isteyen Sherman zaman yolculuğunun kurallarını çiğner ve her şeyi mahveder. İki maceraperest artık çiğnedikleri bu kural yüzünden geçmişe gidip her şeyi düzeltmek zorundadırlar. Fakat geçmişi bir kez değiştikten sonra tekrar eski haline getirip düzeltmek sandıkları kadar kolay olmayacaktır.

Maceracı ruhlu Henry DeTamble’ın çok nadir rastlanan genetik bir bozukluğu vardır.

Henry, istem dışı olarak kendi hayatının farklı dönemlerine seyahat edebilmektedir.

Bu farklı zamanlara yaptığı yolculukların birinde gelecekte eşi olacak 6 yaşındaki Clare Abshire ile tanışır. Ressam olan Clare, yıllar sonra tekrar karşılaştıklarında uzun süredir beklediği Henry ile evlenir. Başta Henry’nin aniden ortadan kaybolmalarının üstesinden gelebileceğini düşünen Clare giderek yalnız kalmaya başladıkça aşkını da sınamak zorunda kalacaktır.

Arog YAPIM YILI: 2008 TÜR: BİLİM KURGU, FANTASTİK KOMEDİ YÖNETMEN: CEM YILMAZ, ALİ TANER BALTACI SENARİST: CEM YILMAZ OYUNCULAR: CEM YILMAZ, ÖZGE ÖZBERK, NİL KARAİBRAHİMGİL, ÖZKAN UĞUR, ZAFER ALGÖZ, OZAN GÜVEN

Halı satıcısı Arif, kahramanlıklarıyla G.O.R.A. gezegeninde yalnızca dost edinmekle kalmaz, bol bol düşman da edinir. Yaptıkları yüzünden düşmanlarının gazabını hissetme zamanı gelmiştir: Komutan Logar Arif’i bir zaman makinesiyle 1 milyon yıl geriye, taş devrine ışınlar. Arif, taş devrinde çabuk arkadaş edinse de tek isteği bir an önce şimdiki zamana, hamile karısı Ceku’nun yanına dönmektir. Bunun için bir zaman makinası yapmak üzere baş döndürücü hızda bir teknolojik ilerlemeden başka bir seçeneği yoktur. Artık tek amacı ilkel çağdaşlarını çağlar arasında bir bir atlatarak en kısa sürede bugünün hatta yarının teknolojisine getirmektir.

122

müzik

Fazıl Say Nazım Oratoryosu Fazıl Say’ın “Nâzım” başlığı altında bestelediği eser, şarkıcıların ve şiir sunucusunun yanı sıra, geniş bir karma koronun ve senfonik orkestranın ifade olanaklarını kullanırken, kimi yerde usulca duyurulan lirik bir havayı, kimi yerde yüksek ses gürlüğüyle haykıran bir tok sözlülüğü içerir. Müzik, hem şiirlerin yoğun anlatım gücünü vurgulamayı üstlenmiş, hem de başlı başına duygusal yükselişi temsil etmiştir. “Nâzım”, opera, oratoryo gibi sahne müziklerine yakınlık göstermekte, ancak kuruluşu ve içeriğiyle onlardan ayrılmaktadır. Birbirine bağlı beş bölümden oluşan ve “özgür form” yapısıyla yaklaşık 70 dakika süren eser, makamsal, tonal ve atonal tekniklerle genelde halk müziğimizin renklerinden yararlanmakta, şiirle müziğin görkemli bileşimini yansıtmaktadır.

124

Albüm Tanıtımını İzleyin

Kalben Sonsuza Kadar

Klibi İzleyin

Albümde 13 şarkı var ve 13 yeni Türk müziğine uğurlu geliyor. “Sonsuza Kadar”da Berkant Ali İncesaraç’ın müziğiyle Kalben’in sözlerini birleştiren ve birbirlerine dokunmadan geçip gidenlerden bahseden “İnsanlar” ve sözü müziği Nil Karaibrahimgil’e ait olan “Rüzgâr” dışında tüm söz ve müzikler Kalben’in.

Düzenlemeleri ilk albümde olduğu gibi Berkant Ali İncesaraç üstleniyor. Albüm, gözlerimizden silemediğimiz filmleri anlatan ve kaybettiğimiz tüm güzellikleri hatırlayarak geri çağırıyor.

Lana Del Rey Lust For Life

Klibi İzleyin

Lust for Life, Amerikalı şarkıcı Lana Del Rey’in beşinci stüdyo albümü. Albümün çıkış single’ı “Love”, 18 Şubat 2017’de yayımlandı. Lust for Life genel olarak trap ritimleri, klasik rock tınıları, “sepya tonlu” orkestral fon ve “hip-hop” içeriyor. 16 şarkı içeren ve 72 dakika uzunluğundaki albüme çıkış single’ı “Love” ve The Weeknd’in eşlik ettiği, albüme ismini veren “Lust For Life” ile giriş yapıyorsunuz. Albümde dikkat çeken diğer şarkılar ise; A$AP Rocky düeti “Summer Bummer” ve Stevie Nicks’in eşlik ettiği “Beautiful People Beautiful Problems”.

Lana’nın “Lust for Life” için yorumu ise şöyle: “İlk 4 albümü kendim için yapmıştım ama bu albüm hayranlarım için”.

Evrencan Gündüz Evrencan ve Uzaylılar

Albüm Lansmanını İzleyin

2016 yılında talihsiz bir şekilde kaybettiğimiz babası “Awesome John” lakaplı Asım Can Gündüz’ün izinden gidip müzisyen olmaya karar veren Evrencan Gündüz’ün ilk mini albümü “Evrencan ve Uzaylılar” 10 Ekim 2017 tarihinde yayımlandı. Albümdeki şarkılar Evrencan’ın takipçileri için çok yabancı değil; zira daha önce Youtube kanalında bu şarkıları canlı sokak performansları şeklinde takipçileriyle buluşturdu. Albümün ilk şarkısı “Bulutlar Gidin” reggae tınılarıyla yumuşak bir giriş yapıyor. “Seni Sevecek Kadar” başlangıcında Ukulele partisyonu barındıran enerjik ve pozitif bir blues derlemesi.

Bryan Adams Ultimate

Klibi İzleyin

1991’da yayınladığı “Everything I Do, I Do It For You” hiti ile İngiltere müzik tarihinin en uzun süre 1 numarada kalan şarkısı unvanına sahip Bryan Adams, 1980-2017 arasında kaydettiği şarkılarından oluşan müthiş bir derleme ile karşımızda. “Ultimate” adıyla yayınlanan albümde “Ultimate Love” ve “Please Stay” adlı iki yepyeni şarkı da görücüye çıkıyor. Ultimate, 2018’in ilk aylarında gerçekleştirilecek dünya çapında bir tur ile de taçlandırılacak.

125

kitap

Kitap Önerileri Zamanın Kısa Tarihi

Alfa Yayıncılık Popüler Bilim, 255 Sayfa

Zamanın Kısa Tarihi 1988 yılındaki ilk basımından bu yana geçen yıllar içerisinde bilimsel yazın alanında bir başyapıt konumu kazandı. Kırk dile çevrildi ve dokuz milyonun üzerinde baskı yaparak dev bir uluslararası ün kazandı. Kitap o dönemde evrenin doğası hakkında öğrendiğimiz en son bilgiler göz önüne alınarak yazılmıştı. Öte yandan o günden bugüne hem atom-altı dünyanın hem de büyük ölçekte evrenin gözlem teknolojilerinde olağanüstü ilerlemeler yaşandı. Bu

yeni gözlemler Profesör Hawking’in kitabın ilk baskısında yaptığı kuramsal öngörülerin çoğunu doğrular nitelikteydi.

Kaleme aldığı özgün metne kendisinin son araştırmasından ve en son gözlemlerden edindiğimiz yeni bilgileri katma arzusuyla Hawking, kitabın son baskısı için yeni bir önsöz yazmakla kalmadı, solucan delikleri ve zaman yolculuğuyla ilgili çok etkileyici yepyeni bir bölüm kaleme alarak kitabını güncelledi.

Zamanın Ötesindeki Deha: Tesla Margaret Cheney

Aykırı Yayınları Biyografi, 264 Sayfa

Adı Edison veya Marconi kadar bilinmese de Nikola Tesla gelmiş geçmiş en büyük mucitlerden biri, hatta birincisi kabul ediliyor. Bu dâhi sayesinde bugün ışıl ışıl aydınlanan kentlerde yaşıyoruz. Ama insanlığın Tesla’ya borçlu olduğu şey bununla sınırlı değil. Zamanının çok ilerisinde yaşayan bir bilim insanı olan Tesla patentinin Marconiye değil kendisine ait olduğunu ancak ABD Yüksek Mahkemesi kararıyla kanıtlayabildiği radyodan televizyona, robotlardan telsiz haberleşmesine, bilgisayardan füzelere kadar bugün gündelik yaşamımızda yer alan pek çok şeyin

mucidi veya fikir babası.

Tesla İkinci Dünya Savaşının ortasında, 1943’te öldüğünde çalışmalarını yakından izleyen FBI bütün araştırma notlarına, yayımlanmamış makalelerine el koydu. Sonraki yıllarda nükleer teknolojinin geliştirilmesi ve uzay çalışmalarında değerlendirildiği söylenen bu belgeler üzerinde hâlâ incelemeler sürüyor. Genç yaşta ABD’ye göç eden bu büyük mucit, bilim tarihinde hak ettiği yeri çoktan aldı ama sıradan insanların da zihninde ve gönlünde hak ettiği yeri almalı. Bu kitap bu işin daha fazla gecikmemesine katkıda bulunmak için yazılmış.

Zaman Kitabı

NTV Popüler Bilim, 256 Sayfa

Neden bir yılda 365 gün var, ya da bir saatte 60 dakika? Peki, nereden çıktı bu yıl ve saat?

Görelilik kuramı tam olarak nedir?

Stephen Hawking

Adam Hart Davis

Zaman yolculuğu mümkün mü?

Neden birileri saniyenin trilyonda birini ölçmek istemiş olabilir?

126

“Zaman Kitabı” tüm bu soruların ve daha fazlasının yanıtını içeriyor. Hepimizi etkileyen bir konunun insanı hayretler içinde bırakan, gerçeklere dayalı öyküsünü sunuyor.

A’dan Z’ye Fotoğraf

Say Yayınları Fotoğraf - Grafik Sanatı, 456 Sayfa

Fotoğraf, 19. yüzyılın en şık ve en önemli buluşlarından birisidir.

Bünyesinde hem teknoloji hem de sanatı barındırır. Bugün dahi, birçok iletişim diline rağmen fotoğraf, popülerliğini korumaktadır. Doğaldır ki çok büyük kitlelerin fotoğrafa ilgisinin temelinde bu popülerlik yatar. Ancak aynı kitlelerin bu teknolojinin kolay uygulanabilir bir yöntem olduğu konusundaki yanılgısı, bazen uygulama

esnasında hüsran yaratabilir. Çünkü az da olsa bu teknolojiyi uygulayabilmek için bazı temel bilgilere sahip olmak gerekir. Fotoğrafın sadece teknik kısmı söz konusu olduğunda, bazı temel teknik bilgiler insana çekim için yetebilir. Ama amaç sanat ise; o takdirde bu bilgilerin daha da genişletilmesi gerekir. Bu da sizin fotoğraflarınıza doğal olarak yansır. Daha rafine, daha akılcı fotoğraf elde etme şansını size sağlar.

Zamanı Algılamak ve Yönetmek

IQ Kültür Sanat Yayıncılık İnceleme-Araştırma, 171 Sayfa

Zamanı algılamak dendiğinde bazılarının aklına ekstrem felsefi sorular gelebilir.

Ancak, bu kitabın konusu popüler bir temelde ele alınmamıştır. Bu çalışmanın amacı zaman algılaması ile zihinsel süreçler arasında ilişki kurmaktan ibarettir.

Fakat aynı zamanda ilgi çekebilecek bazı farklı şeyleri de ileri sürmektedir. Bu kitap iki gerçeği vurgulamakta: “Biz varsak zaman da var ve biz zamanı değil aslında kendi davranışlarımızı yönetiyoruz.”

Özer Kanburoğlu

Hasan Günaydın

Zaman Dışı Yaşam

Yapı Kredi Yayınları Kurgu, 47 Sayfa

Benim en büyük mutluluğum her şeyden kaçmak. Her şeyden. Tüm çocuklardan. Tüm acılardan. Tüm sevgilerden. Tüm orgazmlardan. Tüm gecelerden. Tüm günlerden. Her hilal aydan, her ülkeden. Ben her gece ölüyorum. Her sabah yeniden canlanıyorum. Her yirmi dört saatlik zaman dilimi hem ölüm hem yaşam aynı zamanda...”

“Zaman Dışı Yaşam” çağdaş Türk edebiyatının çok genç yaşta yitirdiği özgün yazarlarından Tezer Özlü‘nün, kendi yapıtlarından yola çıkarak, 1983 yılında kaleme aldığı bir senaryodur.

Tezer Özlü tüm yapıtlarında sergilediği yaşamın ve zamanın en küçük kesitinde dahi yaşamın anlamını arayış edimini, bu kez zaman dışı yaşamda da sergiliyor.

Tezer Özlü

Nil Karaibrahimgil Takvimi “Uzun zamandır sesimle, sözümle dokunduğumu hissettiğim kızlara elimi uzatma ihtiyacı içindeydim.

Bazen konserlerde “tek taşını kendin al”, “çocuk da yaparsın kariyer de” derken, kendimi göklere bayrak çekermiş gibi hissederdim. Sanki bir kızlar cumhuriyeti vardı. Şarkıları hazırdı. “Haydi” desem, yürüyüp meydanlara taşacaktık.

Kız kardeşim yoktu, onlardı benim kız kardeşlerim.

Sanırım her şeyin bir zamanı var.

Nihayet onlara elimi uzatacağım yeri buldum.

Türk Eğitim Vakfı’yla birlikte, Nilinkızları Burs Fonu’nu kurduk.

Yepyeni, ışıl ışıl, upuzun bir yola çıkıyorum.

Yürürken avuçlarımı iki yana uzattım.

Kızların elleri tutacak ellerimi.

Kendi yoluna koyulmuş kızların, kim ne derse desin hayaline giden kızların, başını öne eğmeyecek, düşünce dağlar gibi kalkan kızların.

Fotoğraflarda, bugüne kadar özellikle genç kızlara yazılarımda vermeye çalıştığım mesajları üzerime ve giydiklerime yazdım.

Emre Güven’in harika gözü, Mahizer Aytaş’ın olağanüstü stilist zevkiyle fotoğraflar benim hayal bile edemediğim yerlere gitti. Zaten böyle bir sergi açma ve gelirini Nilinkızları Burs Fonu’na bağışlama cesaretini fotoğrafları görünce buldum.

Türk Eğitim Vakfı’yla işbirliğimiz sayesinde sergi geliri ortaöğrenimini tamamladıktan sonra üniversiteye gitme imkânı bulamayan ve iş aş mücadelesinde geri düşen kızlarımıza gidecek.

Nilinkızları Burs Fonu’na yapılacak bağışların bu sergiye gelecek sanatsever ve iyilikseverlerin de ötesine geçmesi ve cümlelerimin daha fazla genç insanla buluşması için fotoğraflardan bir de takvim yapmak istedim.

Bu takvimin tüm geliri de Nilinkızları’nın okumasına gidecek.”

Nil Karaibrahimgil 127

444 8 244 cagin.com

Yahya Kaptan Mah. Demokrasi Cad. No:38 41050 İzmit, Kocaeli

/ CaginGozHastanesi WHATSAPP İLETİŞİM HATTI

0549 241 0 241