44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 2
jaargang 1
nummer 2 | 2011
een uitgave van go opleidingen
> Social media en online privacy > G o e d v o o r b e r e i d h e t i n te r n e t o p > Auteursre cht en hergebruik digitale content
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 3
Inhoud introductie
Prissma’s Pitch 2011: overweldigende ontknoping 4, 11
GO opleidingen: veilig en verantwoord
in beeld
Als de School voor informatie zijn
Drukbezocht KBenP zomerevent met verrassend programma 5
we ons als geen ander bewust van het
GO opleidingen: verantwoord omgaan met informatie 3
pitch
grote aantal, vooral technische, ontwikkelingen waarmee
online privacy en veiligheid Internet: een digitaal mijnenveld? 6
informatiewerkers worden geconfronteerd. Onlangs was ik op een congres waar vijf informatiespecialisten in kort bestek een tiental interessante nieuwe technische ontwikkelingen
docent aan het woord
aan het publiek presenteerden. Volgens de reacties van de
Goede voorbereiding basis voor veiliger internetgebruik 8
specialisten in de zaal konden daar moeiteloos nog tientallen andere, minstens zo interessante (technische) ont-
recensie
wikkelingen aan worden toegevoegd.
Waar gehackt wordt... 10 Voor de redactie van GO magazine leek het dus een moeilijke
cursus uitgelicht
keuze om uit de veelheid van ontwikkelingen het onderwerp
Business Process Management 13
te kiezen voor ons tweede magazine. Toch was er één onderwerp dat er volgens iedereen bovenuit stak: Hoe verantwoord
uit de praktijk
gaan we om met de informatie op internet? Hoe zit het met
Digitale content en auteursrecht: een verstandshuwelijk 14
onze ‘veiligheid’ op het internet, en met onze privacy? Gaan we zelf wel zorgvuldig om met de informatie die we van
tips & trucs 15 agenda 16
anderen (her)gebruiken? Daarom in dit nummer van GO magazine veel aandacht voor de wereld van de hackers en de juridische aspecten van internet en informatie. De nieuwe cursus ‘Veiliger gebruik van internet, e-mail en social media’ komt volgens expert en docent Arno Reuser dan ook geen dag te vroeg.
Postbus 164
Natuurlijk ook ander ‘nieuws’ in dit magazine: een terugblik
2270 ad Voorburg
op het zeer geslaagde KBenP-event van afgelopen juni. Voor
Charlotte van Pallandtlaan 12
zover de fotorapportage dit nog niet duidelijk zou maken:
2272 tr Voorburg
zowel binnen bij de diverse activiteiten in het Kurhaus, als
t +31 (0)70 351 23 80
buiten bij de barbecue, enthousiaste mensen met de geluk-
e info@GOopleidingen.nl
kige winnaar van Prissma’s Pitch, Marc Barteling, in het
i GOopleidingen.nl
middelpunt. We zijn benieuwd aan welke opleidingen hij zijn prijs zal besteden en kijken nu al uit naar de Pitch en
Colofon
het event van volgend jaar op 21 juni 2012.
GO magazine richt zich op professionals die geïnteresseerd zijn in kennis-, informatie-, data- en verandermanagement. Het tijdschrift verschijnt vier-
Mocht u bij het lezen zin hebben om te reageren, aarzel dan maal per jaar en geeft samen met de GO website actuele achtergrondinformatie over het aanbod van GO opleidingen voor het komende kwartaal.
niet om ons dit te laten weten. Ook nuttige tips of interessante nieuwtjes horen wij graag.
© oktober 2011, GO opleidingen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd door middel van enige methode of vorm dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
redactie Peter van Gorsel, Theo Verbeij, Ron Wessels eindredactie Anette Heideman tekstbijdragen Hannah Verhoeff, Tineke IJtsma vormgeving Lijn 1, Haarlem fotografie Lijn 1, Maarten Hardeman (p.4) druk Spinhex & Industrie issn 2211-9906 reacties en suggesties redactie@GOopleidingen.nl
Theo Verbeij Directeur GO opleidingen
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 4
GO PROFIEL |
3
GO opleidingen: verantwoord omgaan met informatie Volgens een recent rapport van Cisco, Cisco Visual Networking
Toch zijn veel mensen zich nog onvoldoende bewust van de
Index (vni)*, neemt het internetverkeer in 2015 toe tot bijna
gevaren en problemen die het dagelijkse gebruik van internet
1 miljard terabyte, vier keer zo veel als in 2010. Het leeuwen-
met zich kan meebrengen. Werkgevers kunnen hieraan bijdra-
deel van deze informatie komt ergens in de Cloud terecht.
gen, bijvoorbeeld door hun personeel een passende training
Tussen al die miljarden brokjes data zit natuurlijk een enorme
aan te bieden. Op medewerkersniveau voorkom je hiermee
hoeveelheid overbodige informatie, maar ook veel waarde-
dat persoonlijke informatie zomaar op internet komt of dat
volle en veelal vertrouwelijke informatie, zomaar beschikbaar
er ‘per ongeluk’ virussen in e-mails worden geactiveerd.
voor iedereen die een beetje handig is. Op bedrijfsniveau wordt zo voorkomen dat vertrouwelijke Internet en privacy
informatie gaat rondzwerven. Dure claims rond oneigenlijk
Beweegt u zich inmiddels ook al op sociale netwerken zoals
gebruik van intellectueel eigendom zullen veel minder snel
Facebook, LinkedIn of Twitter? Of heeft u misschien een eigen
plaatsvinden. Bovendien zullen belangrijke e-mailberichten
blog? Het zijn fantastische en laagdrempelige middelen om
niet meer zomaar worden rondgestuurd.
informatie uit te wisselen, te netwerken, meningen te peilen en discussies te voeren. We worden er steeds handiger in en
Praktische trainingen
dat geldt zeker voor de kinderen, de digital natives. Wat velen
In ons aanbod vindt u verschillende trainingen die een oplos-
zich echter onvoldoende realiseren is dat de meeste informatie
sing bieden bij problemen. Van auteursrecht tot mediawijsheid,
die men op internet plaatst voor iedereen vrij beschikbaar is.
van e-mailmanagement tot een zeer specialistisch onderwerp
Dat heeft voor verschillende personen en bedrijven al de nodi-
als de juridische aspecten van het gebruik van octrooi-infor-
ge problemen opgeleverd. Leest u de kranten er maar op na.
matie. Nieuw is de praktische training ‘Veiliger gebruik van internet, e-mail en social media’. In dit nummer van GO maga-
Bewustzijn vergroten
zine leest u nog meer over de vele valkuilen van internet en
Gelukkig wordt er tegenwoordig meer aandacht besteed aan
onze innovatieve tips en oplossingen hiervoor. n
het onderwerp mediawijsheid. Jongeren worden bewust gemaakt van hun activiteiten op internet en de mogelijke gevolgen daarvan. Daarnaast zijn binnen een aantal vakgebieden initiatieven met 23-dingen-trainingen, waarbij een groot aan-
*Cisco Visual Networking Index: Forecast and Methodology,
tal verschillende social media-toepassingen aan bod komt.
2010–2015: bit.ly/GOmag2-1
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 5
4 | PRIJSUITREIKING
Overweldigende ontknoping FOTO MAARTEN HARDEMAN
Prissma’s Pitch 2011 Op 23 juni was het zover: de Dragons Den van de media- en informatiewereld. Maar liefst zes juryleden (zie hun namen in het kader) uit de media- en informatiewereld hebben die ochtend in de statige Spiegelzaal van het Kurhaus in Scheveningen geluisterd en geoordeeld. Aan de hand van de zes prikkelende Prissma-beoordelingscriteria werden de deelnemers achter gesloten deuren aan de tand gevoeld.
Van de zeven ideeën die waren geselecteerd
Van de achttien inzendingen (zie voor hun namen en ideeën: Prissma’s Pitchers op
om te pitchen, hebben er uiteindelijk vijf
bit.ly/GOmag2-7) zijn er zeven overgebleven en hebben er uiteindelijk vijf zich aan
deelgenomen:
de jury gepresenteerd. De doelgroep van de aangeboden ideeën varieerde: van de
• Chris Wever | Website Buurtleren.nl
buurtbiotoop, de werkomgeving tot de hele wereld via het world wide web. De vijf
• Marc Barteling | Website Why I Love
deelnemers zetten hun beste beentje voor om de jury te overtuigen van hun idee.
This Book • Hella van Rhijn | PwC’s Producten- en
In een tijdsbestek van tien minuten kregen ze de tijd om te pitchen voor de jury en vragen te beantwoorden.
dienstencatalogus (pscat) • Koen Vredebregt | Follow the money
Winnaar
• Martin Holzmeister & Fako Berkers | Digita-
‘Why I love this book’ is de vraag die we ons stellen, volgens Marc Barteling. De stra-
Scenscia: a three dimensional sphere out
lende presentator die op creatieve wijze de wereld van boeken aantrekkelijk presen-
of computer screens
teert via een interactieve website, won met zijn idee de hoofdprijs van Prissma’s Pitch 2011. In filmpjes van een minuut vertellen bekende en minder bekende lezers waarom dat ene boek zo bijzonder voor hen is. Zij maken de bezoekers wegwijs in het doolhof van boeken door een recensie uit te spreken in een videoboodschap. Een site voor en door gewone lezers aangevuld met virtuele recensies van bekende mensen.
De jury over dit initiatief • De jury was gecharmeerd van de eenvoud van de website en de prikkelende en De jury bestond uit: • Peter van Gorsel | HvA/UvA • Marcellien Breedveld-Joosten | UtrechtInc, incubator • Michel Wesseling | nvb • Suzanne Bakker | Stichting VOGIN • Paul Baak | KBenP • Namens Prissma (1 stem):
enthousiaste presentatie. • Het element storytelling en de combinatie met social media maken nieuwsgierig en werken aanstekelijk. • De korte, positieve en persoonlijke filmpjes inspireren en brengen ook de minder populaire boeken onder de aandacht. • De ambitie (het verlanglijstje) van Marc Barteling was concreet en haalbaar, met een duidelijk doel. • Daarnaast zal dit initiatief de kandidaat zelf naar een hoger plan tillen (een van de
Martijn de Breet, Kees Riekwel, Erwin la
beoordelingscriteria). Met de verdere ontwikkeling kan daadwerkelijk een stap
Roi, Daphne Depassé en Hannah Verhoeff
gezet worden naar ondernemerschap. n
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 6
Drukbezocht KBenP zomerevent met verrassend programma
In de sfeervolle ambiance van het Scheveningse Kurhaus vond op donderdag 23 juni 2011 het jaarlijkse KBenP zomerevent plaats. Tijdens het ochtendprogramma organiseerde GO opleidingen een viertal mini-workshops. Het middagprogramma was gevuld met interessante tracks rond de thema's Search, Cloud en Zaakgericht Werken. De dag werd feestelijk afgesloten met een strandbarbecue. Met zo'n 350 deelnemers was het een drukbezochte dag.
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 7
Internet: een digitaal mijnenveld? Zowel in privé- als in werksituaties realiseren we ons vaak
diensten gevestigd zijn. Eén van de conclusies van het onder-
onvoldoende hoe kwetsbaar we eigenlijk zijn tijdens onze
zoek is dan ook dat het buitengewoon nuttig is als u weet
dagelijkse activiteiten op internet. Leerden we vroeger nog
waarmee u precies allemaal akkoord gaat.
de verkeersregels op school en haalden we na een flink aantal lessen ons rijbewijs, de spelregels van internet zijn
Is ‘gratis’ wel echt gratis?
maar bij weinig mensen bekend. Dat is op z’n minst schok-
Heeft u zich wel eens afgevraagd waarom veel aanbieders
kend, want het kan flink misgaan zonder dat u zich dat
hun diensten op internet gratis aanbieden? Een deel van hen
realiseert. In dit artikel laten we een aantal facetten in
hoopt dat u tegen betaling extra diensten koopt. In verreweg
vogelvlucht de revue passeren.
de meeste gevallen gaat het erom u zoveel mogelijk persoonlijke informatie te ontfutselen. Bekende voorbeelden zijn Google
Onstuimige groei met gevolgen
en Facebook. Zij hebben hierbij veel belang. Informatie uit ver-
Social media hebben de groei en daarmee de overzichtelijkheid
schillende bronnen wordt gebundeld tot een persoonlijk zoek-
van internet de afgelopen jaren in belangrijke mate beïnvloed.
profiel, dat wordt ingezet voor gepersonaliseerde advertentie-
Een paar jaar geleden was het nog vrij transparant: u kon toen
doeleinden. Bedrijven als Xaxis en Acxiom beschikken inmiddels
nog rustig aan de slag met e-mail, een webbrowser en een
over databases met profielen van honderden miljoenen inter-
chatprogramma zoals msn. Tegenwoordig telt u al bijna niet
netters, met soms wel 1.500 verschillende persoonskenmerken.
meer mee als u geen account hebt op Facebook, LinkedIn,
Xaxis is ook actief in Nederland. Volgens The Independent heeft
Twitter en geen lid bent van verschillende discussiegroepen.
het bedrijf in de landen waar het actief is, een bijna 100 pro-
Maar wat gebeurt er eigenlijk met alle informatie die wij op of
cent dekking van de mensen die online zijn. Dat geeft toch
via internet publiceren in communities en sociale netwerken?
wel te denken.
Wie is eigenaar van die informatie en van de foto’s en video’s die wij uploaden? Worden persoonlijke gegevens die wij achter-
Wat doet en kan de overheid?
laten op het web ook voor andere doeleinden gebruikt?
Het College Bescherming Persoonsgegevens (cbp) is één van de overheidsorganen die de privacy van burgers moet
Accept or decline?
beschermen. De praktijk leert echter dat het cbp slechts een
Het gaat al mis op het moment dat u zonder het door te lezen
bescheiden rol speelt. Met weinig bevoegdheden, weinig per-
akkoord gaat met de algemene voorwaarden van een internet-
soneel en weinig geld blijkt het cbp niet afdoende in staat te
dienst. Volgens een onderzoek van truste, een online privacy-
zijn de belangrijke rol van privacywaakhond te vervullen.
bureau uit San Francisco, neemt slechts vijftien procent van
In juni is de Tweede Kamer akkoord gegaan met een wets-
de gebruikers de moeite om de vaak onleesbare teksten door
voorstel dat voorziet in strengere regels aan het gebruik van
te worstelen. Dat percentage lijkt overigens al geflatteerd.
cookies door websites en adverteerders. Een cookie is een hoeveelheid data die een server naar de browser stuurt met
Het Nederlandse Bright Magazine liet afgelopen voorjaar een
de bedoeling dat deze opgeslagen wordt en bij een volgend
crowdonderzoek uitvoeren waarbij de gebruiksvoorwaarden
bezoek weer naar de server teruggestuurd wordt. Voortaan
van een groot aantal bekende internetdiensten werden beoor-
moet er voor het plaatsen van een cookie eenmalig toestem-
deeld. De resultaten waren onthutsend. Het komt er in veel
ming worden gevraagd aan de gebruiker.
gevallen op neer dat u door ondertekening afstand doet van
Technisch zal het nog heel lastig worden om een en ander zo
al uw rechten. Daarvoor krijgt u een heleboel verplichtingen
te organiseren dat het niet ten koste gaat van het gebruiksge-
terug, waartegen u niet kunt protesteren. U gaat ook alvast
mak, bijvoorbeeld door een collectief systeem of een speciaal
akkoord met toekomstige wijzigingen. Juridisch aanvechtbaar?
cookie-icoon. In navolging op het bel-me-niet-register hebben
Misschien in Nederland, maar niet in Amerika waar de meeste
de gezamenlijke internetadverteerders op 30 augustus een
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 8
ONLINE PRIVAC Y EN VEILIGHEID |
7
EINDRAPPORT BRIGHT’S ACCEPT OR DECLINE CROWDONDERZOEK De cijfers: 19 bedrijven, 24 diensten, 70 documenten, 136 vrijwilligers,
De laatste nieuwe spam-trend laat goed zien dat er nog steeds
5 experts en het resultaat van zes weken onderzoek in de maanden
grof geld met spam verdiend kan worden. Hierbij wordt inge-
april en mei van dit jaar, waren goed voor een uitgebreid rapport
speeld op de verslechterde economische situatie. Bepaalde
van Bright Magazine over de algemene voorwaarden van ruim 20
bedrijven en aandelen worden als zeer waardevol aangeprezen,
populaire internetdiensten.
in de hoop dat ontvangers aandelen gaan kopen van deze
Het rapport kunt u hier downloaden: bit.ly/GO-mag2-9
bedrijven. De partij die de spam verstuurt verkoopt na enige tijd hun eigen partij aandelen tegen een hogere prijs, waarna de koers volledig instort. Symantec heeft hieraan de toepas-
speciale website geopend waarin u zich kunt inschrijven in
selijke naam ‘pump-and-dump’ gegeven.
het zogenaamde volg-me-niet-register. De wet geldt overigens ook voor een aantal andere methoden
Mediawijze studenten en medewerkers
voor opslaan, zoals toolbars, spionagesoftware en flashcookies,
Gelukkig is er ook positief nieuws. In het onderwijs wordt
ook wel supercookies genoemd. De toekomst zal ons leren of
door veel scholen de laatste jaren serieus aandacht besteed
opta of cbp straks boetes gaat opleggen tegen overtreders.
aan het onderwerp mediawijsheid. Leerlingen en studenten
De kans dat er dan alweer nieuwe methoden of mazen zijn
worden daarbij bewust gemaakt van de gevolgen van hun
bedacht is natuurlijk levensgroot, omdat de wet op sommige
activiteiten op internet. Een ander belangrijk aspect is het
punten vaag is en in een aantal gevallen voor verschillende
kunnen bepalen van de betrouwbaarheid van gevonden infor-
uitleg vatbaar blijkt. Naast de initiatieven van de overheid
matie. Ook het bedrijfsleven wordt zich langzaam bewust van
oefent burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom via een
de noodzaak van informatievaardig en mediawijs personeel.
invloedrijke lobby druk uit op overheid en bedrijfsleven.
Onderzoeken hebben uitgewezen dat er per jaar enorm veel tijd verloren gaat met het zoeken naar de gewenste online
Intellectueel eigendom en auteursrecht
informatie. Echter, er is nog een lange weg te gaan voordat
In een digitale omgeving is het een kleine moeite om teksten
we kunnen spreken van een mediawijze samenleving.
en afbeeldingen te hergebruiken. Met het nodige digitale knip-
Het is onmogelijk om de eindeloze lijst van valkuilen en
en-plakwerk worden hele werkstukken en zelfs proefschriften
gevaren in de beperkte ruimte van dit artikel te bespreken.
vervaardigd. De afgelopen jaren zijn verschillende academici
In verschillende van onze trainingen wordt uitgebreid op deel-
betrapt op plagiaat, het creatief gebruiken van bestaande
thema’s ingegaan. We leggen daarbij niet de nadruk op de
teksten zonder bronvermelding. Dit voorjaar nog stapte de
nadelen, maar op slimme en verstandige manieren om met
Duitse minister Zu Guttenberg op, vanwege aanhoudende op-
digitale informatie in al haar vormen om te gaan.
hef over onthullingen dat hij plagiaat zou hebben gepleegd in zijn proefschrift.
Belang internet en veiligheid is groot
Digitale tijdschriften, artikelen, rapporten en andere al
Eind augustus heeft de Vrije Universiteit in Amsterdam Arno
dan niet ingekochte informatie kunnen gemakkelijk verspreid
Lodder benoemd tot de eerste hoogleraar Internetrecht in
worden onder medewerkers en gebruikers. Veel materiaal is
Nederland. Hiermee wordt het belang van dit onderwerp nog
echter auteursrechtelijk beschermd en mag niet zonder meer
eens onderstreept. Tussen technische mogelijkheden op in-
worden aangeboden. In de praktijk gebeurt dit nog vaak on-
ternet en de juridische toelaatbaarheid ervan zit een enorm
juist, waardoor organisaties het risico lopen op hoge boetes.
spanningsveld waarbij grote belangen spelen. Een veilig en
Ook met foto’s gaat het vaak mis. Regelmatig worden bedrij-
betrouw internet blijft vooralsnog een utopie. Impulsief hande-
ven en bloggers beboet voor het onrechtmatig gebruik van
len is onverstandig, goed voorbereid aan de slag gaan is het
afbeeldingen. In veel gevallen was men zich er niet van bewust
devies. Wij wensen u veel en vooral veilig surfplezier toe. n
dat het illegaal is om een foto over te nemen. De boetes liegen er niet om.
Cursusaanbod rond verstandig gebruik van digitale informatie • Auteursrecht voor speciale bibliotheken
Spam lijkt onuitroeibaar Volgens de laatst verschenen uitgave van het maandelijkse
• Auteursrecht voor onderwijsmediatheken en wetenschappelijke bibliotheken
Intelligence Report van beveiligingsbedrijf Symantec vormen
• E-mailarchivering en management
met name Nederlandse internetgebruikers een geliefd doelwit
• Mediawijsheid en informatievaardigheden in het
voor hackers en cybercriminelen. Ruim driekwart van het Neder-
voortgezet onderwijs
landse mailverkeer is spam en in ongeveer 1% van de berich-
• Optimaal informatie zoeken via internet
ten zit ook nog eens een virus. Spam is er in vele soorten en
• Strategisch inzetten van social media
verschijningsvormen. De bekendste varianten zijn de verkoop
• Veiliger gebruik van internet, e-mail en social media
van stimulerende medicatie en phishing, waarbij bank- of
• Wet- en regelgeving bij digitaal archiveren
creditcardgegevens afhandig worden gemaakt.
Uitgebreide informatie vindt u op GOopleidingen.nl
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 9
8 | DOCENT AAN HET WOORD
‘Goede voorbereiding basis Door de snelle technologische ontwikkelingen kan er tegenwoordig zo veel. Hoe is het voor jou als specialist op het gebied van veiligheidsaspecten en cybercrime in de praktijk nog allemaal bij te houden? ‘Ja, dat is bijna niet meer te doen. Er is sprake van veel meer veiligheidsincidenten, hack-pogingen, grootschalig lekken van gevoelige informatie en misbruik van privégegevens dat je bijna te bang wordt om nog het internet op te gaan. Toch is er wel een goede aanpak mogelijk. Wanneer je beschikt over een minimum aan kennis over internetveiligheid en een minimum aan kennis over technieken voor cyberaanvallen, en die twee combineert met een portie gezond verstand, dan zie je al snel de hype of overdrijvingen uit de populaire pers. Dan blijkt bijvoorbeeld dat het merendeel van de 'gehackte' privégegevens van een spelletjesfabrikant allang op het net stond, geplaatst door de gebruikers zelf op een sociaal netwerk. Alarm over een nieuwe phishing mail van een grote bank? Die zijn gemakkelijk als zodanig te identificeren. Veel nieuws over incidenten is ook een herhaling van oud nieuws. De technieken die gebruikt worden bij cyberaanvallen zijn dikwijls hetzelfde en als je die kent en een beetje snapt, en velen ervan zijn echt niet moeilijk, dan weet je ook wat je ertegen moet doen.’
Arno Reuser is oprichter en eigenaar van Reuser’s Information Services.
We kennen allemaal zaken als spam, malware, hacking, etc. Wat zijn nu de laatste trends op dit brede gebied?
Daarnaast is hij Senior Policy Advisor
‘Na een relatief rustige periode wordt de wereld weer gebombardeerd met zogenaamde
voor osint (Open Source Intelligence)
spam, goedkope advertenties voor hetzij producten, loterijen, online spelletjes en
en Cyber bij de Militaire Inlichtingen-
dergelijke. Spam fabriceren en verspreiden staat in toenemende mate onder druk.
en Veiligheidsdienst (mivd)*. Reuser is
In Nederland mag het niet meer, maar het is goedkoop en gemakkelijk, en de daders
veelgevraagd spreker en internationaal
behalen al enorme winsten bij een zeer lage success rate. De andere trend zou 'spear
trainer onder andere op het gebied van
phishing' kunnen zijn. Normale phishpogingen zijn gericht op grote groepen mensen,
online veiligheidsaspecten en cyber-
maar bij 'spear phishing' is er sprake van een gerichte doelgroep zodat de mail veel
crime. Voor GO opleidingen geeft hij de
meer vertrouwen wekt. De dader kan bijvoorbeeld bankmanagers aanvallen met een
nieuwe eendaagse training ‘Veiliger gebruik van internet, e-mail en social media’. We stelden Arno enkele vragen over onderwerpen die in de training uitgebreid aan de orde komen.
phishing mail over een bepaalde bankontwikkeling waarbij gesuggereerd wordt dat de mail afkomstig is van een directielid.’ ‘De belangrijkste trend die ik zie, is dat de gebruikers steeds meer geneigd zijn om alle mogelijke informatie online te zetten en in sommige gevallen zelfs privécommunicatie voeren via Facebook zodat de hele wereld kan meelezen. Daarbij wordt grootschalig gebruikgemaakt van allerhande applicaties, mobiele tools, spelletjes en dergelijke die allemaal via een Facebookaccount te gebruiken zijn, maar waarvoor je wel steeds toestemming moet geven dat die applicaties je privégegevens van Facebook mogen gebruiken. Deze combinatie maakt het leven van een digitale crimineel echt makkelijker. ‘Vriend x is juist binnengelopen bij firma y’, rapporteert Facebook vrolijk. Da's mooi, dan weet ik ook meteen dat het huis van x wellicht onbewaakt is. Dat is weer een andere trend, ‘The Internet of Things’, waar werkelijk van alles en nog wat aan elkaar geplakt wordt en online wordt gezet. Denk aan Cloud Computing dat nu al voor de nodige incidenten heeft gezorgd. Aan nieuwe, open platformen die razend populair worden en dus ook in toenemende mate een doel worden van criminelen.’
Je spreekt regelmatig over dit onderwerp op congressen en geeft ook les. Wat valt je daarbij op over de kunde/onkunde van internetgebruikers? ‘Wat werkelijk opvalt zijn – en ik ben hier niet zo aardig voor de lezers maar het onderwerp is te belangrijk om aardig te zijn – een drietal verschijnselen die ik steeds weer tegenkom, ondanks alle voorlichting en waarschuwingen van banken, internet service providers en overheid. Die verschijnselen zijn de volgende:
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 10
DOCENT AAN HET WOORD |
9
voor veiliger internetgebruik’ 1| De onbekendheid met hoe internet werkt, hoe sociale netwerken werken, wat de privacy regels zijn, etc. is veel groter dan algemeen aangenomen. Dat zie je trouwens ook steeds als thema terugkeren in onderzoek, bijvoorbeeld in onderzoek van de Universiteit Twente (Alexander van Deursen: ‘Internet skills’). 2| Algemene achteloosheid met betrekking tot veiligheid, de neiging veiligheid allemaal maar een beetje overdreven te vinden, niet echt nodig en een beetje lastig zelfs. 3| De houding “het is niet op mij van toepassing”; wat je mensen vaak hoort zeggen “bij mij valt niets te halen” of “ik heb niets te verbergen”.’
‘Wat dat laatste betreft, dat is niet zo, iedereen heeft iets te verbergen en wat er op een onschuldige pc te halen valt? Bandbreedte en opslagruimte natuurlijk: de pc van een slachtoffer wordt veranderd in een Zombie pc zonder dat de eigenaar iets door heeft en vervolgens gebruikt om spam te verspreiden of erger, kinderporno of zo.’
Er wordt ook flink geblunderd. Heb je één of meer praktijkvoorbeelden die ook in het Nederlandse bedrijfsleven zouden kunnen voorkomen? ‘In augustus 2008 gaat het aandeel United Airlines – een van de grootste luchtvaartmaatschappijen ter wereld – hard onderuit. In tien minuten zakt het aandeel van $12,45 naar $3. Zonder aanwijsbare oorzaak. Wat is er gebeurd? Een financieel analist in Florida speurt het internet af op zoek naar nieuws over faillissementen in 2008. Hij vindt een artikel “United Airlines files for ch. 11 to cut costs by 20%” (Chapter 11 wil zeggen faillissement). Belangrijk nieuws, hij publiceert het onmiddellijk in South Florida Sun-Sentinel en Chicago Tribune. Bloomberg pikt het vervolgens op waarop het aandeel onderuitgaat. Klein foutje, de analist had de informatie in het artikel niet geverifieerd en verzuimd de bronnen te controleren. Het artikel was namelijk niet van 2008 maar van 2002. De Google crawler – mede verantwoordelijk voor Google News – kon geen publicatiedatum identificeren en voorzag het artikel derhalve van de crawldatum. Dat ziet er voor een snelle lezer uit als de publicatiedatum, maar is dat niet. Alleen als je de informatie verifieert kom je daarachter, maar ja, omloopsnelheid van nieuws, we hebben geen tijd meer. Dit kunnen de gevolgen zijn.’
Welke boodschap zou je de lezers van GO magazine willen meegeven om, zonder veel moeite, veiliger het internet op te gaan? ‘Eén: gebruik je gezonde verstand! Er is geen bank ter wereld die je per mail vraagt je account te verifiëren door op een link te klikken, te eisen dat je het direct doet en ook nog zegt dat je op de mail niet mag antwoorden. Iemand wil gratis en voor niks bij u 20 miljoen euro wegzetten? Voor niks gaat de zon op. Twee: volg de adviezen van deskundigen op. Als uw provider adviseert nieuwe updates te installeren, uw wachtwoord te wijzigen, etc., dan is het waarschijnlijk het beste dat ook gewoon te doen. En drie: bedenk eens wat uw kinderen op Facebook doen (of Hyves) en vraag u af of u hetzelfde in het echte leven ook zou toestaan. Denk daar maar eens over na!’ * Arno Reuser heeft dit interview Heb je nog andere tips en adviezen?
gegeven op strikt persoonlijke titel.
‘Nog een: wees niet bang voor het internet en wat daar allemaal gebeurt. Angst is een
Dit interview heeft geen enkele relatie
slechte raadgever, het is beter je gewoon te informeren over hoe bijvoorbeeld een so-
met enig officieel standpunt van het
ciaal netwerk er uit ziet en hoe het werkt Dan weet je ook wat je moet doen als het niet
ministerie van Defensie, de mivd of een
goed gaat. Het heeft ook geen zin u verre te houden van Facebook, etc. omdat u liever
van haar vertegenwoordigers.
niet bekend wilt zijn op het internet. Dat is niet te vermijden, anderen hebben met hun
Alle informatie in dit interview is te
blogs, foto’s, Hyvesverhalen en Twitterberichten al veel over u verteld op het net. n
vinden in publieke bronnen.
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 11
10 | R E C E N S I E de hackercultuur en -ethiek, hun technologie en de mens achter de hacker. Van de vroege mainframehackers tot en met de moderne selfmade hackers en de gamehackers. Levy bespreekt de issues en ideeën die de hackercultuur heeft voortgebracht. De belangrijkste personen en voorvallen worden behandeld. In 2010 verscheen een bijgewerkte editie bij O’Reilly. De hackerwereld kent ook zijn eigen helden en pioniers. Van één van de oudere hackers, Kevin Mitnick, verschenen zijn memoires: Ghost in the Wires (Little Brown & Company). Van hem verschenen eerder The Art of Deception en The Art of Intrusion. Hij leerde zijn ‘vak’ door een jeugdige obsessie met telefooncentrales. Een hobby die hij deelde met Steve
Waar gehackt wordt…
Jobs en Steve Wozniak, die via deze obsessie tot het oprichten van Apple kwamen. Dit boek gaat over de ‘onschuldige’ dagen van het hacken. Het meest opvallende aan Mitnick’s aanpak
P E T E R VA N G O R S E L
is vooral zijn sociale gave. Door zijn research goed te doen kon hij op overtuigende wijze, via de telefoon of e-mail, men-
Recent verscheen er een aantal boeken over hackers, hacking
sen bewegen hem toegang tot codes en systemen te geven. Zo-
en cybercrime. De cyber-inbraak bij Sony Nintendo, waarbij de
als hij zelf zegt: ‘mensen zijn veel te goed van vertrouwen’.
accounts en financiële gegevens van 77 miljoen PlayStation
Gedreven door een dwangmatige nieuwsgierigheid begint hij
klanten werden buit gemaakt, heeft duidelijk gemaakt dat
bedrijven als Sun en Novell te hacken en blijft hij de fbi voor
hackers geen zee te hoog gaat en dat ze niets en niemand
door een slim systeem van software en radioscanners. In 1992
ontzien. De beveiliging van cyberspace en digitale informatie
krijgen de autoriteiten hem in de gaten en als hij uiteindelijk
is van vitaal belang geworden voor de economie en de politiek.
gearresteerd wordt is zijn antwoord op de vraag waarom hij
Hacking is een niet meer weg te denken verschijnsel van het
het deed: ‘voor de lol’. Kevin Mitnick werkt sinds 2000 als
internet. Security-bedrijven en overheden maken al lang ge-
security consultant. n
bruik van hackers in hun strijd tegen hackers. Ook onderling bestrijden hackers elkaar. Het zwakke punt van hackers blijft
Hackjargon
dat ze willen pronken met hun daden en daarmee vaak in chat-
• Lulz
online leedvermaak, lachen om iemands digitale pech
rooms stukken van hun identiteit weggeven.
• LOL
laughing out loud: leedvermaak achter je pc
De hackercommunity Lulzsecurity (LulzSec), bekend van
• DOX
informatie en documentatie over de echte identiteit
haar aanvallen op de c.i.a. en Sony, lag recent zelf onder
van een hacker
vuur. Een groep hackers onder de naam A-team ergerde zich
• Botnet
een netwerk van geïnfecteerde computers
aan de manier waarop LulzSec de publiciteit zocht en zo alle
• DDos
distributed denial of service: een DDos-aanval
hackers in gevaar bracht. LulzSec begon als een afsplitsing
schakelt de website uit door meer verzoeken dan de
van de hackercommunity Anonymous en heeft zich inmiddels opgeheven.
server aankan • IRC
Anonymous heeft een eigen handboek dat onder andere tips bevat om je identiteit te bewaken. Eén van de tools die wordt
internet relay chats: online forums waar hackers elkaar ontmoeten
• VPN
virtual private network: anonieme internetconnectie
aangeraden, tor, is nota bene ontwikkeld door de US Naval
om opsporing moeilijk te maken en overheids-
Research Laboratory om hun online communicatie te beveiligen.
bemoeienis te verhinderen
Het US department of Homeland Security komt samen met
• Bitcoins
cryptografisch gecreëerd online geld
Mitre, een non-profit technologie-instelling, met richtlijnen
• Phishing
een vorm van oplichting via internet om persoonlijke
om software minder kwetsbaar te maken voor hacking. Het bevat een lijst van 25 programmeerfouten die de meeste
informatie van derden in bezit te krijgen • Hacktivisten tieners op zoek naar slecht beveiligde servers en
hackers gebruiken en levert tools om de gevaarlijkste fouten te repareren. De tools besteden speciale aandacht aan extra
websites • Zero day
kwetsbare gebieden zoals e-commerce en bankieren. Eén van de standaardboeken over hacking is Hackers:
niet snel met patches gerepareerd kunnen worden • Black hat
Heroes of the Computer Revolution van Steven Levy (download als e-book: bit.ly/GOmag2-8). Dit boek, voor het eerst gepubliceerd in 1984, geeft een goed beeld van de opkomst van
aanvallen die gebruikmaken van software-fouten en
hackers die in netwerken inbreken en computervirussen maken
• AntiSec
de Anti Security Movement die zich richt tegen de computerbeveiligingsindustrie
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 12
TALENT |
11
Prissma’s Pitch 2011 – de keuze van het publiek Prissma’s Pitch 2011 is een jaarlijks terug-
In de namiddag betrad Peter van Gorsel het podium om de deelnemers voor de pu-
kerende prijs die uitgereikt wordt aan de
blieksprijs aan te kondigen. Naar aanleiding van de presentaties van de pitchers in
persoon met het meest innovatieve idee in de
het ochtendprogramma werd eerst de winnaar van de juryprijs bekendgemaakt. Ver-
media- en informatiewereld, om zijn/haar
volgens kregen de overige deelnemers voor een volle zaal de kans om de publieks-
idee meer bekendheid te geven en verder
prijs te winnen. Met zicht op prijzen ter waarde van € 6.000,- hadden ze twee minuten
door te ontwikkelen (voorheen: informatie-
om de zaal te imponeren. De zaal beoordeelde met behulp van stemkastjes en de
professional van het jaar). Ook dit jaar was
spanning werd steeds groter. Uiteindelijk mocht Koen Vredebregt met ‘Follow the
het aantal inzendingen enorm en heeft de jury
money’ zich de gelukkige winnaar noemen van de Prissma’s Pitch publieksprijs!
veel interessante ideeën voorbij zien komen. Op www.prissma.nl staat een overzicht van
Winnaar
deze ideeën. Staat volgend jaar jouw idee
‘Follow the money’ van Koen Vredebregt won met grote voorsprong. Vredebregt pre-
daartussen? Doe mee! Vanaf maart 2012
senteerde een webapplicatie die laat zien hoe de staatskas opgebouwd is en welke
begint de selectie voor 2012.
weg ons belastinggeld aflegt. De professionele presentatie via Prezi sprak zowel inhoudelijk als qua vormgeving het publiek erg aan. Vredebregt mag nu voor € 5.000,een opleiding naar keuze volgen bij GO opleidingen en ontvangt van Ebsco een waardecheque van € 1.000,- om zijn veelbelovende idee verder door te ontwikkelen. Ook de jury was erg te spreken over de vormgeving van de presentatie in Prezi en de heldere voorbeelden van hoe de site er in de praktijk uit zou zien. De kern van het initiatief – het vrijgeven en ontsluiten van data – is geënt op een internationaal idee toegepast op de Nederlandse situatie. De ambitie van Vredebregt is om over vijf jaar alle overheidsdata te hebben ontsloten en dat dit over vijftien jaar ‘normaal’ zal zijn. n
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 13
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 14
CURSUS UITGELICHT |
13
Business Process Management (bpm) Maken bedrijfs- en informatieprocessen het verschil? In juni 2011 publiceerde het bedrijf Ricoh een interessant internationaal onderzoek naar bedrijfskritisch gebruik van informatie in het Europese bedrijfsleven*. Cijfermatig wordt weergegeven hoeveel geld en tijd verspild worden door inefficiënte methoden voor informatieverwerking, waaronder het beheren van processen rondom bedrijfskritische documenten. Uit dit onderzoek komt naar voren dat door het optimaliseren van processen een aantal verbeterslagen gemaakt kan worden in kennis delen, beveiliging en persoonlijke effectiviteit. Wie wil dat nu niet?
Dit onderzoek laat ook zien dat, ondanks de beschikbare
Opzet van de cursus
technologische vooruitgang, zaken nog steeds handmatig
In zes dagen krijgt u inzicht in de problematiek rondom be-
worden beheerd en zodoende documentprocessen onnodig
drijfsprocessen en past u die toe op uw eigen organisatie.
arbeidsintensief zijn.
Door middel van een opdracht die op de laatste dag wordt
Verouderde processen brengen risico’s met zich mee op het
gepresenteerd wordt de cursus afgestemd op uw bedrijfs-
gebeid van beveiliging en het effectief delen van informatie.
situatie en uw rol: een kwaliteitsmanager wil wat anders met
Dat laatste is tevens een sta in de weg voor de stap naar de
bpm dan een documentalist.
werkplek van de toekomst of het populaire ‘Nieuwe Werken’.
Middels een presentatie krijgt u de kans om uw eigen werk
Voor GO opleidingen is dit bericht aanleiding om haar cursus
aan dat van anderen te spiegelen of, als de opdrachten zeer
bpm in dit nummer extra aandacht te geven. Vanuit een orga-
uiteenlopen, de mogelijkheid om de breedte van bpm-toe-
nisatiebrede aanpak vervult bpm op elk niveau in de organi-
passingen te ervaren.
satie een rol door inzicht te geven in de bedrijfsprocessen.
De lesdagen hebben als onderwerp:
Vervolgens zorgt bpm dat die bedrijfsprocessen zich voort-
• Inleiding tot bpm met trefwoorden als efficiency,
durend kunnen aanpassen aan de markt. bpm geeft houvast
effectiviteit, accountability en compliancy
aan diverse medewerkers:
• Procesontwerp met de tekenvaardigheden van processen
• Kwaliteitsmanagers gebruiken het als instrument om
• Procesborging met groeimodellen en scenario’s
processen te meten: wordt de vereiste output in de gewenste tijd gehaald? (effectiviteit) • Analisten zetten bpm in om een proces in detail te analyseren en vervolgens verbeteringen voor te stellen. (efficiency)
• Procesverbetering en optimalisering naar aanleiding van veranderingen • Procesverbeteringen in workflow en organisaties in een kennisintensieve omgeving: standaarden en praktijkcases
• Voor it-medewerkers is bpm een eerste stap op weg naar automatisering van een proces (automation) en voor
De volgende cursus is gepland van 9 november 2011
Control-medewerkers is bpm van belang om de transparan-
tot en met 8 februari 2012.
tie te bevorderen en zo de aansprakelijkheid vorm te geven.
Meer informatie: http://goopleidingen.nl/info-bpm.
(compliance) • Voor de communicatiespecialisten biedt bpm de organisatiebrede mogelijkheid tot inzicht voor versterking van de relatie met de klant.
Deze cursus is bedoeld voor: • Adviseurs/managers informatiemanagement, informatieanalisten en informatiearchitecten • Facilitair medewerkers en informatiespecialisten bij
Inzicht in de processen is de basis voor verbetering van
kenniscentra, bibliotheken en mediatheken
efficiency en effectiviteit. Daarnaast leidt bpm tot engagement: als je weet wat je doet (= waar je werk past in het grotere
Docenten
geheel), doe je het beter.
De lessen worden begeleid door een kerndocent. Daarnaast worden experts uit de praktijk ingezet die allen concrete
* Bron: Ricoh Process Efficiency Index – Juni 2011: bit.ly/GOmag2-3
ervaring in bpm hebben. n
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 15
14 | U I T D E P R A K T I J K
Digitale content en auteursrecht: een verstandshuwelijk In 2010 organiseerde Surf
hoe je als organisatie met studenten – de eigenaars van de
Academy een aantal trainingen
scripties – toestemming moest regelen en welke procedures er
over auteursrecht voor zo’n 100
voor de afhandeling van klachten vastgesteld moesten worden.
mediatheekmedewerkers van
In samenwerking met surfdirect hebben vertegenwoordigers
hogescholen en universiteiten. GO opleidingen verzorgde
van verschillende hogescholen toen een speciale werkgroep
een belangrijk deel van deze sessies. Eén van de deelnemers
opgericht. Mede omdat er vanuit hogeschoolmediatheken de
was Raymond Snijders, als senior informatiebemiddelaar
laatste jaren steeds meer vragen over auteursrecht kwamen,
verbonden aan het Mediacentrum van Hogeschool Windes-
is besloten een trainingsaanbod samen te stellen.’
heim in Zwolle. Snijders heeft een brede interesse in digitale ontwikkelingen. Hij is actief op Twitter, blogt en test daar-
‘Wat opvalt is dat er veel vragen zijn over de wijze van publicatie
naast allerlei nieuwe toepassingen. Hij heeft zich onder meer
van eigen content, zoals over het toepassen van open access
gespecialiseerd op het gebied van auteursrecht en licenties.
bij onderzoekspublicaties door lectoraten. Ook over de zoge-
We vroegen Snijders naar zijn ervaringen met de trainingen
naamde Readerregeling komen veel vragen. De hbo-raad heeft
en de naleving van de auteurswet binnen zijn werkomgeving.
hierover afspraken gemaakt met Stichting Pro. Maar hoe moet je hiermee vervolgens omgaan in een elektronische leerom-
Wat is je in het bijzonder bijgebleven van de trainingen?
geving? Dit soort vragen heeft mijn werkzaamheden behoorlijk
‘Het viel me vooral op hoe weinig kennis er eigenlijk aanwezig
veranderd.’
was bij veel collega-deelnemers uit hogeschoolmediatheken.
‘In april van dit jaar hebben we de werkgroep opgeheven en
Tijdens de cursus werden er veel vragen gesteld. Het riep bij
is, in navolging van de universiteiten, een Netwerk Auteursrech-
mij de vraag op of men daar in de laatste vijf à tien jaar niet al
ten Informatiepunten opgericht. Inmiddels hebben zich hierbij
eerder tegenaan was gelopen. De trainingen voorzagen in elk
zeventien hogescholen aangesloten. Deze informatiepunten
geval in een behoefte.’
vormen de loketfunctie voor auteursrechtelijke vragen binnen het hoger onderwijs. Binnen Windesheim ben ik hiervoor ver-
Is er naar aanleiding van die trainingen veel veranderd in je
antwoordelijk.’
werksituatie, zowel voor jou persoonlijk als het gehele mediacentrum en haar medewerkers?
Weten mensen het Auteursrechten Informatiepunt al goed
‘In wisselende mate. Eigenlijk zijn de trainingen gegeven
te vinden?
omdat de problematiek rond auteursrecht al in 2006 speelde.
‘Dat verschilt enorm per hogeschool. Hogeschool Zuyd is al
Zeven hogescholen zijn toen gestart met de opzet van een
volledig operationeel, de hogescholen van onder andere Utrecht,
eigen repository, om scripties van studenten digitaal beschik-
Arnhem/Nijmegen en Saxion zijn ook al een heel eind op weg.
baar te kunnen stellen. Dit resulteerde uiteindelijk in de hbo
Wij lopen hiermee nog wat achter, mede omdat ik als enige de
Kennisbank. Eén van de eerste vragen die toen speelde was,
vragen op dit gebied beantwoord. Ik heb afgesproken met onze beide onderwijsjuristen dat zij vragen over auteursrecht naar mij doorsturen. Inmiddels weten medewerkers mij steeds beter
HBO Kennisbank – Een kapitaal aan kennis
te vinden. Het betreft dan vooral praktische vragen van docen-
Binnen hogescholen worden veel publicaties zoals artikelen,
ten. Vaak weet men wel dat er iets speelt op het gebied van
onderzoeksrapporten en afstudeerwerken geproduceerd door
auteursrecht, maar kaart men het niet aan omdat men bang is
lectoren, docenten en studenten. De hbo Kennisbank is een zoge-
dat dit allerlei beperkingen tot gevolg heeft.’
naamde repository. Hierin wordt het genoemde materiaal zichtbaar en beschikbaar voor uitwisseling en hergebruik. De hbo Kennisbank
‘Ik probeer proactief in te spelen op situaties waar het onder-
is hierdoor een belangrijke toegangspoort tot de resultaten van
werp auteursrecht binnen onze organisatie aan de orde is.
onderzoek van hogescholen.
Zo ben ik betrokken geraakt bij een groep studenten die onderzoekt of studieboeken in de toekomst als e-book kunnen wor-
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 16
UIT DE PRAKTIJK |
15
den geleverd. Mijn uitdaging voor dit jaar is om formeel een
dan over de Creative Commons-licenties, waarbij je met een
Auteursrechten Informatiepunt in te richten met een website
logo en een link kunt aangeven op welke wijze jouw content
voorzien van informatie en een e-mailadres voor vragen.’
hergebruikt mag worden.’
Vind je dat de auteurswet in z’n huidige vorm nog wel werk-
‘Een bekend voorbeeld van het nut van een Creative Commons-
baar is?
licentie is de rechtszaak die Adam Curry ruim vijf jaar geleden
‘De auteurswet is van 1912 en is volledig gericht op papier.
voerde – en ook won – omdat er zonder toestemming foto’s
Hij kan nog wel een tijdje mee, maar hij kraakt aan alle kanten.
van z’n Flickr-account waren gepubliceerd, terwijl daarop een
Ik denk dat er een nieuwe set afspraken gemaakt moet worden,
Creative Commons-licentie van toepassing was. Het was één
in het bijzonder over hergebruik van informatie, iets wat in
van de eerste keren dat een Creative Commons-licentie in een
onze huidige digitale maatschappij steeds belangrijker wordt.’
rechtszaak werd beproefd. Kortom: laat je lezers vooraf weten wat ze wel of niet met je
Door social media zetten steeds meer mensen informatie,
content mogen. Dat is geen garantie, maar het geeft je wel de
foto’s en video’s online. Wat raad je hen aan om hun eigen-
mogelijkheid om de dialoog aan te gaan als andere mensen
dommen te beschermen?
jouw content willen gebruiken.’ n
‘Het is allereerst een stukje boerenverstand. Als je iets op internet plaatst dan zullen veel mensen denken dat ze dat gratis
Vakblog - werken met informatie
mogen hergebruiken, puur omdat het online staat. Zaken die
Op persoonlijke titel schrijft Raymond Snijders op zijn eigen
vertrouwelijk zijn of beschermd moeten worden kun je dus
weblog over allerlei digitale zaken, van auteursrecht tot
beter niet online zetten. Hoewel er in de auteurswet is vast-
e-books, van handige applicaties tot vrijheid van informatie.
gelegd dat je eigenaar bent, zijn er mogelijkheden om vooraf
U vindt zijn vakblog met Creative Commons-licentie via:
te regelen wat er wel en niet mag met je content. Ik heb het
bit.ly/GO-mag2-2
TIPS & TRUCS
Handige iPad-apps voor kenniswerkers iThoughtsHD iThoughtsHD is een mind mapping tool voor de iPad. iThoughtsHD importeert en exporteert mindmaps van en naar de meeste populaire desktop mindmap applicaties zoals Freemind, Freeplane, XMind, Novamind, MindManager, MindView, ConceptDraw MINDMAP, MindGenius en iMindmap. http://bit.ly/GOmag2-4
Pocket CV Pocket CV is een iPad app waarmee je een cv op de iPad kunt maken, redigeren en delen via de app. Deze app heeft geavanceerde grafische keuzes en pdf-mogelijkheden om een perfect cv te maken met veel opties voor maatwerk. Door de scheiding van content en lay-out zijn indelen en aanpassen eenvoudig. http://bit.ly/GOmag2-5
44134_Lijn1_Go magazine 2:Opmaak 1 30-09-11 13:02 Pagina 1
Agenda Hieronder vindt u een selectie van onze trainingen en
10 november
startdata in de maanden november en december 2011.
Strategisch inzetten van social media
Uitgebreide informatie over de verschillende activiteiten
Tweedaagse workshop over het samenstellen van een plan
staat op GOopleidingen.nl.
van aanpak voor uw organisatie voor het strategische inzetten van social media.
1 november
22 november
Haal meer uit SharePoint!
• E-mailarchivering en -management
Tweedaagse training voor informatiespecialisten en kenniswerkers
Eéndaagse cursus over het verantwoord en praktisch inrichten
over de meer geavanceerde mogelijkheden van SharePoint.
van informatiemanagement en beheer voor e-mail. • Introductie SharePoint
2 november
Eéndaagse training over de opbouw van SharePoint en de
• Langdurig bewaren van digitale documenten met pdf/a
mogelijkheden voor functionele inrichting.
Eéndaagse cursus over het duurzaam archiveren van digitale documenten met de open standaard pdf/a.
29 november
• Recordsmanagement en governance in SharePoint 2010
Veiliger gebruik van internet, e-mail en social media
Training over de uitgebreide mogelijkheden van SharePoint
Training over de meest voorkomende gevaren en valkuilen bij
2010 voor zorgvuldig gebruik bij document- en records-
het dagelijks gebruik van internet en hoe deze te voorkomen.
management. 1 december 3 november
• Pedagogische en didactische zaken
Gebruik en toepassing van Web 2.0 diensten en
Tweedaagse cursus over het doelmatig omgaan met leerlin-
functionaliteiten
gen en effectief samenwerken met docenten bij het gebruik
Eéndaagse workshop over Web 2.0 diensten en toepassingen
van mediatheekvoorzieningen.
en hun praktische nut en toepasbaarheid.
• Marketing van informatiediensten Vijfdaagse cursus over structureel en planmatig de diensten
4 november
van uw afdeling aanbieden en promoten.
Jeugdbibliotheekwerk en leesbevordering Driedaagse cursus over het op doelmatige wijze organiseren
2 december
van promotionele activiteiten voor kinderen tot 16 jaar.
Introductie FRBR en RDA Tweedaagse cursus over de betekenis van frbr en rda voor
8 november
de praktijk van het catalogiseren en zoeken in catalogi.
• Schrijven voor het beeldscherm Eéndaagse cursus over het vervaardigen van heldere en
7 december
aantrekkelijke webteksten en het effectief voeren van de eind-
Auteursrecht voor speciale bibliotheken
redactie van een (onderdeel van) een website of intranet.
Eéndaagse cursus over de praktische toepassing van auteurs-
• Kennismanagement en social media
recht binnen de setting van bibliotheken van bedrijven en
Tweedaagse cursus over actief betrokken raken bij de onder-
(non-profit) organisaties.
steuning van 'kennis delen' binnen de eigen organisatie, met gebruik en toepassing van social media.
14 december Auteursrecht voor onderwijsmediatheken en wetenschap-
9 november
pelijke bibliotheken
• Internet resources voor onderzoek en advies
Eéndaagse cursus over de praktische toepassing van
Eéndaagse masterclass over het selecteren, karakteriseren en
auteursrecht binnen de setting van wetenschappelijke
gebruiken van de meest geschikte bronnen voor uw onderzoek
bibliotheken en hogeschoolmediatheken.
en het adviseren van anderen bij de keuze van de juiste informatiebronnen.
16 december
• Business Process Management
Wet- en regelgeving bij digitaal archiveren
Zesdaagse cursus waarin het verbeteren van de effectiviteit
Eéndaagse cursus die uitgebreid ingaat op de wettelijke
van bedrijfsprocessen centraal staat.
aspecten van digitaal archiveren en informatie delen.