TRASHËGIMIA NDËRTIMORE NË THETH - Eltjana Shkreli (9. Shtojca e Kartave Teknike)

B

400

70

580 400

80

80

55

20 40

105

20

47

80

80

55 400

85

40

20

315

50

7 13

160

160 74

A

700

7 13

170

50

160

64

700

206 560 630 100

306

170

560

133

60

73 306

50

Kulla e Rupave ndodhet në kufirin e një pllaje të madhe të gjërë, me greminë drejt lumit të Thethit. Fusha përreth karakterizohet nga disa shtëpi të grupuara në një lëndinë të shtrirë.

a

20

90

20

150

315

206 560 630

85

110

20

60

85

560

20

20

234

90

315

137

20 06

80

60

150

174

70

64

40

86

150

100

80

130

960

370

400

70

b

50

400

20

1

70 150 370

1

890

50

70

80

20

30

120

60

18 5

70

A

50

70

400

70

174

40

86

150 370

20

32

70

1

47

80

18 5

20 130 50

47

213

40 120

30

136

70

1

32

213

40

306

73 306

50

Në vitet ‘60-të, sistemi i kohës ishte kundra koncepteve feudale , prandaj këmbënguli të zhdukte çdo element identiteti për banorët e zonës dhe traditat e tyre. Me detyrim do ju ndërronin mbiemrat familjeve - Kulla e Ded Ndout, u quajt familja e Rupave.

136

a 133

a

137

19 70 Ndërrim identiteti

150

234

20

40

23

40 344

85

+4.40

630

700

a

90

315

630 344

700

A

160

234

400

80

400

70

70

2

234

+4.40

80

55

30

90

Në vitet ‘70-të u dokumentuan shumë kulla në Theth, një prej tyre qe edhe shtëpia e Ded Ndout e cila u shpall Monument Kulture Kategoria I. Në atë periudhë kulla ka shërbyer si banesë për të dy vëllezërit, prandaj edhe dallohen dy dyer kryesore dhe dy shkallë të brendshme tipologjia e banesës individuale e bashkangjitur.

2

20

2

b

3

HISTORIA KULLA ded ndout

105

94

400

20

47

70

40

23

30 890

40

70

70

2

A

80

55

Planimetria e katit të dytë sh 1:50

2

70

80

70

182

580

400

70

20

B

74

400

b

182

890

110

70

1

94

A

B

370 400

70

50

890 0

960

b

A

100cm

Burimi: Bauhaus - Universität - Weimar

B 50

1 A

B 20

20

72

400

20

72

72

20

+6.75

97

90

400

+6.75

107

30 40

10

95

10

95

556

80

40 20 35

50

7 13

90

110

80

+6.75 +6.60

170

+4.40

+4.40

20

55

70

80

10

100

73

37 20

+4.40 25 20

+4.20

140

60

555

315

85

20

400

281

89

151

15 44 20

20

80

20

80

20

90

20

90

20

80

20

80

20

90

±0.00

6 16 48

20 50

70

113

+1.90

490

152

290

+1.90

177

400

20

315

85

±0.00

±0.00

231

+2.10

110

190

90

+2.10

190

70

+2.10

14 20

+2.10

20

70

20

50

95

80

13

10

+4.20

105

7

95

20

20 90

70

20

70

150

35 20

B

110

10

+6.60

60

160 140

+4.40

133

15

72

120

±0.00

205

200cm

A

B

Prerja a-a

1

Prerja b-b 1

100

2 50 0

Burimi: Bauhaus - Universität - Weimar

20 18

Para periudhës së higjenizimit, kati përdhe shërbente për gjënë e gjallë dhe lidhja me katet sipër bëhej përmes një shkalle të brendshme të lëvizshme. Hyrja për në katin e parë kryhej përmes shkallëve të drurit .

150

20

50

72

20

20

72

15

20

8 720 17

70

72

80

20

70

72

43 15

20

60

103

FUNKSIONET

2

130

+6.75

100cm

426

0

kulla e R U PAV E e braktisur

Në vitet 2008 sapo kishte nisur zhvillimi i turizmit në Theth, prandaj një grup studentësh të arkitekturës nga Bauhaus organizuan një punëtori që sugjeronin ta përshtasnin funksionin e kullës nga banim, në bujtinë për vizitorët. Pas 10 vitesh ende kjo ide mbetet në letër.

100cm

Më vonë kati përdhe u funksionalizua për banim dhe shtëpia u nda për dy familje vëllezër. Të tre katet shërbenin për banim, ku kati përdhe ishte për ndenje dhe odë zjarri, ndërsa kati i parë dhe i dytë për fjetje. Tualetet ishin jashtë për shkak të higjienës dhe mungesës së kanalizimeve.

Nga fotot e z. Selim Islami, Kulla e Ded Ndout kishte dy oxhaqe, domethënë çdo dhomë në kat kishte oxhak zjermi.

Kati i tretë ishte nënmblojë dhe shërbente për fjetje për miqtë.

2

Sot Kulla e Rupave nuk është më Monument Kulture, për shkak të rrënimit ka dalë nga lista. Mjediset e brendshme janë të dëmtuara, por megjithatë qemerët e dyerve, gurët me simbolika, gurët e shpatullave të dritares janë të ruajtura mirë.

Nga ekspedita e grupit mbi Udhëzuesin më 2017-2018, dëshmohet kulla e rrënuar por jo tërësisht.

Mbloja ka rënë, por fatmirësisht muret mbahen ende.

EMËRTIMI I OBJEKTIT

Kulla ndodhet pjesërisht në një trajtë ansambli arkitektonik, pasi aty nuk banon më askush. Natyrshëm kulla ka humbur funksionet e jetës së përditshme.

TIPOLOGJI

Kulla e Mark Rupës

Kullë

Kullë drejtkëndëshe

Financuar nga:

PUNOI Ril. Viz.

Grupi i punës GO2

Data:

25.08.2018

Adresa e ob.

Lagja Ndrejaj - Theth

Realizuar nga:

Shënim:

Sipas të zotit kulla është mbi 200 vjeçare. Në vitet ‘70 u shpall monument kulture. Sot është në gjendje të degraduar me mbulojë të rënë.

9.1. Karta e planimetrisë 3

B

1

2

3

Oxhaku i zjermit Muri me furgatë të thellë. Është një nga format më të zakonshme. Muret në fazën autentike nuk fugatoheshin por llaçi lidhës i murit, mbushte dhe fugat. Në disa raste fugat e thella janë pjesë e teknikës së muraturës kurse ka raste kur dëmtimi i llaçit prej agjentëve atmosferik i ka krijuar fugat e thella. Këshillohet të mbushen me llaç por pa mbuluar konturet e gurëve.

Dritare me arkitra, prag dhe shpatulla druri

Dritare me arkitra druri

A

Shpatulla guri ose krahë dritareje

Brezi i mblojës

Gurë radhe, nivelues

Dalta

Llaç çimento i papërshtashëm në mbushjen e fugaturave.

Prag dritareje guri

200cm

Trenat e mblojës të inkastruar në mure Muret e gurit në faqen e brendshme të suvatuar dhe në faqen e jashtme të pasuvatuar

Derë me kornizë e arkitra guri

Llaç me rërë dhe gëlqere. Është një nga trajtimet korrekte dhe të përshtatshme. Përveç faktorit koloristik, llaçi i gëlqeres lejon që muratura të ketë frymëmarrje dhe të mos ndikojë lagështira e saj në strukturat e drurit si trarët e ndërkatit etj. Rasti konkret tregon një fugë kur llaçi i ka mbuluar buzët e konturit të gurëve.

Gurë të qosheve (kandeve)

Stena, mur me listela dërrase dhe mbushës me boçe misri

Fugatura të mbushura me gurë të vegjël. Kjo është një formë e zakonshme pasi muratura e çrregullt shpesh i përdor gurët e vegjël për mbushjen e fugave qe lënë gurët e mëdhenj të muraturës.

Dalje e trenave të krevetit.

Këto trena mbështeten kokë më kokë me trarët e ndërkatit dhe pasi përshkojnë muraturën shtrihen edhe 150 cm në brendësi

A

Tren i ndërkatit që del deri në faqen e jashtme të muraturës

100

Dhëmbët 50 0

Pamje e fasadës me të gjithë elementet përbërës

0 100cm

Taraku

Desht e oxhakut në kulm në mblojë Guri i oxhakut

Pamje nga fletët e mullirit, hapje me qemer e shpatulla guri

gur të qosheve (kandeve)

Ngrehat e mblojës

Ngrehat e mblojës

B Lidhësat e shtëpisë

Lidhësat e shtëpisë llaç rëre gëlqere 200cm

100

gur lumi të papunuar

Pamje e fasadës me të gjithë elementet përbërës 1

50 0

0 100cm

Siç u përmend, objektet i gjejmë një - dy dhe trekatëshe me lartësi kati relativisht të ulët 2,2-2,6 m. Gjerësia e mureve varion nga 70-80 cm për katin përdhe duke u ngushtuar në 50-60 cm kati i parë dhe deri në 50 cm në katin e sipërm mbi të cilin mbështetet mbloja. Ajo mbështetet mbi muraturë me brez druri në dy faqe ku përfundon forma trekëndore e saj.

Përveç mblojës piramidale që përmban një kontur të mbyllur të brezit, gjithë rastet e tjera nuk e kanë.

2

B

EMËRTIMI I OBJEKTIT

Muraturat në ndërtimet në Theth. (pjesa e banesave)

TIPOLOGJI Muraturë Financuar nga:

PUNOI Ril. Viz.

Grupi i punës GO2

Data:

25.07.2018

Adresa e ob.

Theth

Realizuar nga:

Shënim: Të dhëna të përfituara nga ekspeditat në Korrik - Gusht - Shtator 2018

9.2. Karta e muraturës 3

1

2

ILUSTRIME

Shënime Teknike:

PËRSHKRIM Kjo tip mbloje gjendet sot te Kulla e Nikoll Koçekut, mullinjtë dhe ndërtimet e vogla ndihmëse. Ka dy faqe të murit që shkojnë deri në nivelin e kulmit të mblojës, i cili mbështetet në kreun e tyre. Sipas studiuesve është një nga format më të vjetra para se të hynin mblojat me pjerrësi të madhe në fillimin e shek. XX-të.

Tipi - Kjo mblojë klasifikohet e tipit M4 që përkon me formën më të thjeshtë atë të planit në formë “drejtkëndëshe” dhe më pas pa ndryshime në skemën konstruktive, zhvillohet në plane të formës “L”, “T” etj.

Sipas prof. P. Thomo kjo tipologji është një nga zgjidhjet më të vjetra dhe qe sot gjendet shumë pak. Edhe në vitet 60-të të shek.

XX-të kur nisi studimi i arkitekturës fshatare ishte e rrallë.

Karakteristikat bazë janë se në të dy pjesët anësore të objektit, muri vijon të lartësohet afërsisht deri në 2,3 m - 2,5 m nga ku del dhe pjesa e oxhakut maja mblojë.

Funksioni - Nënmbloja ka shërbyer si mjedis veror dhe vend magazinimi në pjesë të caktuara. Kjo hapësirë arrihej përmes një shkalle të pozicionuar në qendër e cila dilte në një korridor që ndante dy dhomat. Dhomat kishin ndriçim nga muret anësore ku ndodheshin dy dritare relativisht të vogla në krahët e oxhakut, i cili qëndronte në mesin e pjesës së murit.

26

23

M3

Tipologjia më e përhapur sot në Theth, të cilën vendasit e quajnë mblojë dy pate, me gungë të thyer. Kjo solli edhe shkëputjen nga mbloja e thjeshtë dypatëse duke futur një element të thyerjes së pjerrësisë në ballet e ngushta të ndërtesës, mbi të cilat vendoset dhe oxhaku.

M4

A

M5

Materiali - Konstruksioni është prej pishe të kuqe, i stazhionuar (8-12% lagështi) dhe i latuar me sëpatë.

M6

Gërshanët (Mahitë)

Hollësia H2 7

Është variacion i tipit M4 por me zgjatim në pjesën ballore për të mbuluar krevetin. Zgjatimi i strehës varion me gjerësinë e krevetit i cili shkon nga 120cm - 160cm.

9

45 ,3

M1

Tipologji me mblojë me pjerrësi të madhe, por që ka ende thjeshtësinë në elemente sikundër ato me pjerrësi të ulët duke i munguar thyerjet në ballë. E gjen në foto historike, si dhe konkretisht në terren si ndërtime të viteve ‘50-’60-të të shek. XXtë. Oxhaku vetë është zgjatim i muraturës anësore në fasadat anësore.

Dërrasat 5

M

M2

Kjo tip mbloje është variacion i tipit M4, por me dy krevete në të dy anët e saj.

Trena i kulmit

TIPI

Tipologji me mblojë me pjerrësi të ulët e cila përmes një zgjatimi krijon një çardak. Këto banesa kanë qenë të zakonshme në Theth (sipas P. Thomos) dhe vendasit i quanin kulla me çardak.

Sot shembulli më i mirë dhe më i ruajtur është Kulla e Lulash Keçit (sot, Muzeu Etnografik – Dukagjin), i cili është Monument Kulture Kategoria I dhe është restauruar disa herë.

Strehët e këtij tipi janë me dopio bishta.

Është zhvillimi i një prej formave më të zakonshme sot të mblojës së tipit M4 por me një krevet në një prej anëve më të ngushta të ndërtesës. Kulmet anësore të mlojës zgjaten dhe pesha e mblojës shkarkon mbi këmbët dhe trenat e krevetit.

Lugu i kulmit

FORMA

M7

Dërrasat janë dru pishe “shkëmbi” me dendësi fibrash të lartë, të stazhionuara (8-12 % lagështi).

Për krijimin e tyre merret zemra e trungut të pemës që quhet dhe “skuqi i pishës” si pjesa me më shumë rrëshirë dhe me fibra më të dendura.

6

A

3

6.2

M8 20

58,3

9

8

76

,1

Është variacion i tipit M4 duke respektuar në plan formën drejtkëndëshe por me zgjatim në pjesën ballore për të mbuluar krevetin e zhvilluar në të gjithë gjatësinë e volumit.

55

Oxhaku

65

9

Pikore e dërrasave të mblojës (Furdë e hollë poshtë furdeve të mëdha dhe mes tyre)

7

Kjo tip mbloje i përshtatet planimetrisë në formë “T” dhe krijon nevojën e bashkimit të dy çative të ndërfutura me njëra-tjetrën në qendrën e volumit të mblojës së tipit M4.

8

76 ,1

Baski (Listela)

M9

16 2 11 13 16 2

15

24

35

Brezat e mblojës mbi mure janë prej dru lisi të stazhonuar (8-12% lagështi).

50

8

25

448

76

,1

Ky tip është i përdorur në ndërtesat me planimetri në formë “L”.

M10

9

Hollësia H3

Nyjet dhe elementet karakteristik:

9 19

76

,1

200

9

76

,1

Gërshanët

49

,1

15

15

15

20

7

21

,6

15

9

2

0

10

10

° ,40 56

B

17

Hollësia H1

200cm

62,2

Mblojat piramidale me kulmin e lartë dhe katër pate janë dhe me monumentalet nga gjithë konfigurimet e tjera dhe mjaft origjinale. Ato nuk janë të përdorshme për banim në pjesën e nën-mblojës siç rezulton nga literaturë dhe gjendja faktike por se fundmi ka dhe shembuj shfrytëzimi pasi kanë hapur baxha ndriçimi. Këto mbloja me konstruksion druri kanë pjerrësi 55-60˚. Kulmi me gjatësi 2-3 m zgjatet pak në pjesën fundore për të mbrojtur me lugun e kulmit, dërrasat që vijnë nga faqet.

Tipologjia është hasur në Okol dhe gjetkë.

M11

Mblojat piramidale shpesh kanë dhe dalje me krevet, që është një ballkon që orienton komunikimin e katit të parë dhe të dytë të shkëputur nga ai përdhe (në rastet kur mbaheshin bagëtitë).

Kreveti del konsol dhe mbulohet nga zgjatimi i mblojës me dërrasa. Dhe kjo pjesë respekton pjerrësinë e mblojës dhe hollësite e zakonshme të saj. Trenat e mblojës mbështeten në këmbët e krevetit. Sipërfaqja e zgjatur mund të jetë 35-60% e krejt strehës së faqes ku ështe kreveti.

M12

Në këto raste kreveti është sa faqja e objektit dhe si pasojë zgjatimi i mblojës ështe sa brinja e saj. Ndryshime në konstruksion nuk ka dhe as në pjerrësi dhe shkarkimi kryhet dhe në këtë rast në kolonat e krevetit të cilat mbështeten mbi trenat konsol. Daljet e strehës janë rreth 20cm më shumë se parapet dhe kolonat e krevetit për t’i mbrojtur ato. Kulmet qe shpesh kanë qenë dekoruar me kryqe, janë realizuar me lendë druri.

Një shembull i tillë ka qenë në Okol sipas fotografive historike.

M13

Në disa raste me krevet në dy nivele, streha gjithashtu del potente në të gjithë gjatësinë e krevetit. Dhe në këto raste hollësite janë njësoj dhe kjo zgjidhje përbën shkallën më të lartë të zhvillimit tipologjik të banesave me plan kuadratik dhe mlojë në formë piramidale. Një shembull i tillë, i shpallur monument kulture, gjendet në lagjen Gjeçaj. Oxhaqet në këtë tipologji janë të ulët rreth 150cm dhe shpesh ka devijime të tymnarit në brendësi të objektit për të realizuar daljen simetrike.

Kisha e Thethit e ndërtuar në fundin e shek. XIX-të është një kombinim formash dhe elementesh arkitektonik të mbulesës duke paraqitur një nga mblojat më interesante, të veçanta në zonë. Këtu gjejmë formën e mblojës piramidale me dalje të një ballkonate me tre pjerrësi dhe të baxhave për ndriçim në faqen perëndimore. Një pjesë interesante është mbloja konike, rast tepër i veçantë i përshtatur me planimetrinë në formë rrethore.

Konstruksioni mbajtës:

a. Kulmi

b. Streha

c. Oxhaku

d. Gërshanët

e. Brezat

f. Tavanet Mbulesa:

g. Dërrasat e mblojës Shtresa nën mbulesë:

i. Baskitë (listelat)

M14

M15

EMËRTIMI I OBJEKTIT

TIPOLOGJI

Banesa e Martin Shkafjes

Mblojë

100

37

50

62,1

480 654

10 0

1

37

50

50

10 0 100 cm

Forma të thjeshta të mbulesave të koshit të drithit. Mbulimi është me dërrasa, ndërsa struktura me listela druri 6x6 cm apo 7x5 cm. Të veçanta janë këndet me rrumbullakosje duke e ndjekur formën me dërrasat e gdhendura enkas për të marrë formën e caktuar.

Forma të thjeshta të mbulesave të koshit të drithit. Mbulimi është me dërrasa, ndërsa struktura me baski druri 6x6 cm apo 7x5 cm.

M16

M17

B

M4

Financuar nga:

PUNOI Ril. Viz.

Grupi i punës GO2

Data:

05.09.2018

Adresa e ob.

Lagja Gjelaj - Theth

Realizuar nga:

Shënim: Sipas të zotit banesa është ndërtuar në vitet 1975.

9.3. Karta e mblojës 1 2

3

1

1

2

3

4

5

2

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

3

16

PËRCAKTIMI I LARTËSISË SË KULMIT TË MBLOJËS NË TIPET M4-M10:

17

1265 35 10

60

1073

60 10

10

70

10

70

10

57

10

50

35 10

35

17,1

35

60

Nga përllogaritjet del se lartësia e kulmit të mblojës është e barabartë me bazën (b) e pjestuar me 1.3 që shprehet me formulën b / 1.3 = Hk ku Hk është lartësia e kulmit dhe baza (b) është bazamenti ku mbështetet mbloja në drejtimin më të ngushtë të ndërtesës.

Lartësia e lidhjeve të gërshanëve është jo më pak se 200 cm në rastet kur nënnbloja është e shfrytëzueshme si në rastin konkret. Kjo formulë vlen për mbloja me kënde 50-60° (më i zakonshmi është 55-56.5°) kurse kur ka kënd më të madh, përveç se aplikohet vendosja e dy lidhjeve të gërshanëve (mahive) e cila ngelet në kuotë mes 200 -250 cm, përcaktimi i lartësisë bëhet në formë tjetër.

A

A

Shkalla

Goja e gërshanëzës Lidhësi (brezi)

Strehë me bishta nga dalja e gërshanës.

Trena e poshtme e mblojës bashkohet me gërshanën përmes brezit.

Struktura e mblojës

Strehë me bishta nga dalja e trenave të mblojës. Trena e poshtme e mblojës bashkohet me gërshanën përmes brezit.

Në këto raste ka dhe strehë me tavan.

Strehët dalin 35-40 cm nga muri.

B

EMËRTIMI I OBJEKTIT

50 0

1

Shkalle metrike

10cm

50cm

500cm

TIPOLOGJI

Objekte tradicionale në Theth

Mblojë Financuar nga:

PUNOI Ril. Viz.

Grupi i punës GO2

Data:

25.08.2018

Adresa e ob.

Theth - Dukagjin/ Shkodër

Realizuar nga:

Shënim: Këto tipologji përfshijnë vetëm fshatin Theth.

100

9.4. Karta e mblojës 2 2

500cm

3

B

2

3

15

A

304

13

93

12

122

Krevet ballor me shkallë 2 katësh

154

65

+2.86

19

+2.80

Krevet ballor pjesërisht gjatësor, i varur

Krevet ballor me shkallë

Krevet ballor i varur gjatësor

Krevet ballor me shkallë i ngushtë

1

Krevet anësor i varur, majtas

137

+0.25

Pamje ballore dhe prerje 1 - 1, Kulla me krevet me shkallë 200cm

1

Tërë kreveti, ose çardaku mbulohet me mblojë me dërrasa (furde), prandaj edhe pse është element arkitektonik i dalë përmes trenave në fasadë, përsëri shihet si pjesë e integruar pasi përfshihet nën strehë.

A

Lidhjet e drurit të rrethit të krevetit me këmbët.

Në shumë raste trenat e krevetit nuk janë vazhdim i trenave të ndërkatit, por janë shtesë e tyre dhe lidhen me gozhda. Kjo ndodh pasi nuk është e lehtë të gjenden trarë dru pishe me gjatësi 7 – 8 m dhe akoma më e vështirë zhvendosja e tyre nga mali. Ato dalin 1,5 m jashtë muraturës dhe 1,5 m përshkon muraturën në brendësi.

Gjerësia e krevetit arrin 1 m - 1,5 m dhe ndërtohet krejtësisht me dru pishe shkëmbi.

100

50 0

100cm

Çardak

“Kreveti” është një element arkitektonik prej druri, i vendosur në fasadë, që shërben për hyrjen kryesore në banesë kur në katin përdhe strehoheshin kafshët. Vendosej kryesisht në fasadën ballore, por edhe në ato anësore. Krevetet kanë nisur të ndërtohen rreth 1850-s, bashkë me kullën (Nopsca, 1925). Nga koha kur u përfshi në ndërtim, mbetet një element otoman, formë e evoluar e shkallëve e më pas çardakut.

Krevet anësor i varur në të dy anët

±0.00

krevet çardak shkallë

B

1 20

60

70

303

13

102

135

260

263

624 831

118

1

Shkallë

B

Plan kreveti me shkallë 192

A 1

2

Gjerësia e krevetit arrin 1-1,5m dhe përgjithësisht ndërtohet me dru krejtësisht, por ka raste kur në shkallët e fillimit që ekspozohen ndaj ujërave të shiut, të jenë më gurë. Shpesh trarët e krevetit ishin të dupluar, pasi duke qenë të ekspozuar ndaj shiut ato kalbeshin më shpejt e kjo krijonte lehtësi për t’i ndërruar pjesërisht e jo tërë trarët e shtëpisë.

EMËRTIMI I OBJEKTIT

TIPOLOGJI

Planimetri dhe pamje kreveti

Krevet, çardak, shkallare Financuar nga:

PUNOI Ril. Viz.

Grupi i punës GO2

Data:

25.08.2018

Adresa e ob.

Theth - Dukagjin/Shkodër

Realizuar nga:

Shënim:

9.5. Karta e krevetit 3

1

2

3

Planimetri A

B 545 50

2 70

15

62

2

Në të kaluarën jo fort të largët, për shkak të shtrirjes dhe distancave ndërmjet lagjeve, secila prej tyre kishte së paku një mulli.

200

218

37

a

15 58

28

A

Vendndodhja

170

a) Në mullinjtë e ndërtuar në shpate ose rrëza malesh, ku uji për inerci të rënies së lirë drejtohet në lug të mullirit,

1

60 50

445

50

28

b) Në mullinjtë e ndërtuar në zona fushore, vija e ujit orientohet drejt mullirit duke u ngritur gradualisht derisa përfundon me një digë të ndërtuar me gurë dhe prej aty në lugun e mullirit.

468 545

A

B

a)

A

B

b)

(A) Koshi

(B) Lugu i drithit 85

B

(C) Dorëza

55

(Ç) Xânësi ose lopata (D) Guri (i sipërm) (E) Guri (i poshtëm)

(G) Boshti

(Ë) Imshta ose arka 36

(H) Helika 60

A

B

Prerja a-a

50

50 0

1

Mullinjtë horizontal përdorin energjinë e ujit. Është një strukturë që përdor helikën për të kryer procesin mekanik si bluarja, rrotullimi ose goditja me gur. Mullinjtë e Thethit janë horizontal dhe i përkasin traditës më të hershme të ndërtimit të tyre me fillesa që në kohën e Antikitetit të Vonë e Mesjeta e Hershme. Mullinjtë ekzistues të Thethit mendohet se janë rindërtime të mullinjve të shekujve XIX-të dhe XX-të. Nga pikëpamja arkitekturore, mullijtë e Thethit janë ndërtesa të vogla, njëkatëshe, me mblojë prej dërrase. Sipas banorëve kapaciteti i tyre maksimal shkon maksimumi 300 kg drith në ditë.

EMËRTIMI I OBJEKTIT

100cm

(F) Bucela (prej dru arre, bugu - më i forti)

Vijat e ujit konsiderohen si e mirë publike në Kanun, ku shkruhet se vijat e ujit, qofshin për ujitje apo për mullinjtë, janë për të mirën e përbashkët.

2

B

TIPOLOGJI

Planimetri mulliri

Mulli Financuar nga:

PUNOI Ril. Viz.

Grupi i punës GO2

Data:

25.08.2018

Adresa e ob.

Lagja Ndërlysaj - Theth

Realizuar nga:

Shënim: Ky mulli është restauruar nga PNUD në vitin 2008 dhe është në gjendje pune.

0 100cm

mulliri i Kolajve

50

mulliri i Ndërlysës

1

Në raport me pozicionimin ndaj vijës (rrjedhës) së ujit, mullinjtë horizontal mund të ndahen në dy tipologji:

Sipas banorëve deri para viteve ‘90-të kanë ekzistuar 12 të tillë, por grupi i punës i këtij udhëzuesi ka arritur të dokumentojë vetëm 9 prej tyre.

mulliri i Okolit

320

90

220

a

320

15

A

mulliri i Gjeçajve

495

50

50

3

9.6. Karta e mullinjve