GG Magazine 04/20 (flemish)

ENGEL & VÖLKERS MAGAZINE

GAME CHANGERS

Anya Hindmarch ∙ Oatly ∙ Sir David Attenborough Bawah Reserve ∙ Kengo Kuma

No 4/20

België € 6

SEPTEMBER / OKTOBER / NOVEMBER

GERMANY Designers Guild Einrichtungs Gmbh 80333 München 0049 (0) 89 / 203 03 285 Cramer Moebel + Design GmbH 22525 Hamburg 0049 (0) 40 5473780 Cubio Die Wand - Stoffe - Wohnen Gbr 53173 Bonn 0049 (0) 228 1809525 Innenleben Stoffhaus und Einrichtungen 60316 Frankfurt 0049 (0) 69 438687 Merz & Benzing GmbH 70173 Stuttgart 0049 (0) 711 239840 Eckstein Beratung & Konzeption GmbH 81479 Muenchen 0049 (0) 89 890526922 Stoffhaus Einrichtungs GmbH 82049 Pullach 0049 (0) 89 51399770 AUSTRIA Weber Interior Design & Decoration GmbH 5700 Zell am See 0043 6542 72233 Dekor Berger 4840 Voecklabruck 0043 767272646 SWITZERLAND Style Your Home By Galeria Doina Ag 8803 Rueschlikon (near Zuerich) 0041 43 5371003 Fries Innendekoration 6005 Luzern 0041 41 3607415 UK Designers Guild Ltd London NW10 7PH 0044 (0)20 7893 7400 FRANCE Designers Guild Sarl 75002 Paris 00 33 1 44 67 80 71 I T A LY Designers Guild Ltd London NW10 7PH 0044 (0)20 7893 7400 S PA I N Designers Guild Ltd London NW10 7PH 0044 (0)20 7893 7400 PORTUGAL Settes 4450-290 Matosinhos 00352 224 910437 HOLLAND WVA Agenturen 1018 Bh Amsterdam 0031 20 6405060 BELGIUM Alinee Home & Textile Agency 9810 0032 9 333 77 05 SWEDEN Designers Guild Sweden 11334 Stockholm 0046 8 32 20 20 N O R WAY Riis Interior 0375 Oslo 0047 22 13 66 80 FINLAND Vallila Interior 00358 207767700 DENMARK Zenout 2900 00 45 2074 6877 GREECE Eurotextile Athens 10673 0030 210927 3288

TURKEY Homteks 34365 Istanbul 0090 212 2304422 CYPRUS L.I. Christofides 1100 Nicosia 0035722 772939 AUSTRALIA Radford Furnishing 3122 Hawthorn Victoria 00613 9818 7799 NEW ZEALAND Icon Textiles + Wallcoverings Auckland 1021 0064 9 3021653 SOUTH AFRICA Home Fabrics 2090 00 27 11 266 3700 RUSSIA (DG & CL) Manders Moscow 105043 00 74 959 886403 U N I T E D A R A B E M I R AT E S Maison D’Art Dubai 58111 00 971 4380 9960 USA (F&W) Osborne & Little Inc Connecticut 6902 00 1 203 359 1500 BRAZIL

By Tri Brands Rep. Com. Imp. Exp. Ltda 01014-003 +5511 3062 2410 MEXICO Artell Delgn. Alvaro Obregon. C.P 01460 00 5255 54824500 INDIA Floor & Furnishings PVT Ltd Haryana 123106 0091 124 4632300 CHINA Yada Tissu Chaoyang District Beijing 100020 00 86 1058 702195 KOREA Sedec Seoul 135893 00822 549 6701 KO R E A ( WALLPAP E R) Dav Seoul 135893 00822 512 8590 JAPAN (FAB RIC) Mesatex 106-0047 Tokyo 0081 362772411 JAPAN ( WALLPAP E R) Tecido Ltd Tokyo 171-0031 0081 339816127 TA I WA N Andari Group Taipei 10557 24889 008862 87518807 HONG KONG Avant Garde Designs 00 852 2 5527533 M A L AY S I A Janine 50450 No. 303 Jalan Ampang 50450 00603 4260 2743 SINGAPORE Romanez 238931 Singapore 00 65 6463 9330

brera lino in 103 colors

earth tones floor paint no.107 “french oak”

Showroom: Ottostr. 5, 80333 München, munich@designersguild.com T. 089 203 03 285 Schweiz: Style your Home, Seestrasse 107, 8803 Rueschlikon, T: 0041 43 5371003 | Oesterreich: T. 019 286539 Bei Anruf aus dem Festnetz sowie Mobilnetz, können je nach Anbieter des Kunden höhere Kosten entstehen.

designersguild.com

celebrating 50 years of Designers Guild

PDG1121/05 manipur - jade, PDG1119/01 chinon - chalk, PDG1119/20 chinon - sage

sleek sofa 3 seater upholstered in FDG2922/07 corda - celadon

chi non st r u k t u r i e r t e t a p e t en ‘ 2 0 fabrics

|

wallpaper

| MAISON

furniture

|

rugs

|

accessories

COMING SOON...

BALLINDAMM 11, 20095 HAMBURG

architecture

interior design

kitchen

bathroom

dressing room

furniture

We plan, build and realize your projects.

Architecture- and construction management, project development and realization, interior design, kitchen and bathroom planning, natural stone work, custom-made furniture, lighting design, art consulting

Ulrich Stein Einrichtungen GmbH/ USC Architektur GmbH ulrichstein.com

WELCOME

uurzaamheid is een kwestie die ons allen ­aangaat. Ondanks de coronacrisis moeten we niet vergeten om nieuwe manieren te ­vinden om onze kinderen en kleinkinderen een gezonde planeet na te laten. Met ­groeiende verbazing heb ik de afgelopen maanden ­gemerkt dat veel overleggen eenvoudig te doen zijn ­vanuit huis met behulp van nieuwe digitale tools als Zoom. De hoeveelheid werk die ik op deze manier voor elkaar kreeg, overtuigde me om mijn reisgedrag na ­corona ­aanzienlijk te verminderen en pas aan boord van een vliegtuig te stappen als het echt niet anders kan.

Door mijn persoonlijke passie voor huizen ben ik van ­nature gefascineerd door alle ontwikkelingen die zich voordoen op het gebied van duurzame architectuur. Er is altijd één doel: het verhogen van de efficiëntie! E ­ nergie, water, materialen – hoe efficiënter men werkt, hoe groener het afgewerkte gebouw zal zijn. Een indrukwekkend voorbeeld van hoe groen bouwen ook esthetisch succesvol kan zijn, is het werk van de J ­ apanse architect Kengo Kuma, die wij u in dit nummer van GG presenteren. Kuma geeft de voorkeur aan de duurzame grondstof hout – zijn bouwmateriaal van de toekomst.

Maar het is ook belangrijk te weten hoe je in het dagelijks leven duurzaamheid integreert. Op onze finca op Mallorca proberen we steeds meer ­zelfvoorzienend te zijn. In onze tuin verbouwen we mediterrane ­groenten, ­produceren we onze eigen olijfolie en planten we druiven voor onze ­eigen rode wijn. Het is een geweldig gevoel om te weten dat al deze ­producten niet de halve w ­ ereld over hoeven te reizen om op onze tafel te ­landen. De wensen van onze klanten gaan in dezelfde richting. Op zoek naar een nieuwe woning geven ze verschillende voorkeuren aan wat duurzaamheid betreft: je ­eigen groenten en fruit kunt verbouwen. Op de For Sale-­pagina’s vindt u een spectaculair mooie en groene immo op vakantie-­eiland ­Ibiza.

Hartelijke groet,

Op de volgende pagina’s van deze GG staan veel spannende artikelen over het onderwerp duurzaamheid en het mooiste vastgoed van over de hele wereld. Ik wens u veel plezier bij het lezen!

Christian Völkers

8

www.gg-magazine.com

FOTO: CHRISTIAN SCHOPPE

van een speciale waterzuiveringsinstallatie tot een stuk grond waarop je

WELCOME

Welkom!

Eindelijk is het zover – we zijn erg blij dat we u de nieuwste uitgave van GG kunnen presenteren: niet alleen verpakt in een compleet nieuw ­ontwerp – vanaf nu heeft elk nummer nog meer inhoud en informatie over de ­mooiste immo’s over de hele wereld. Op twee pagina’s vindt u regelmatig de zeer persoonlijke column van Sven Odia met immo-nieuws uit eerste hand van deze CEO van Engel & Völkers. Ook nieuw: met behulp van een QR-code kunt u nu elke immo-advertentie tot leven brengen. Hoe het werkt? Heel gemakkelijk! Zet de camera op uw telefoon aan, houd hem vast boven de QR-code en binnen enkele seconden verschijnt de web­ versie van de gewenste woning. In overeenstemming met de nieuwe look van GG laat dit nummer u kennismaken met boeiende persoonlijkheden die onze wereld op innovatieve wijze op zijn kop zetten en duurzame alternatieven bieden om onze planeet niet nog meer onnodig te belasten. Maak bijvoorbeeld kennis met Anya Hindmarch uit het Verenigd ­Koninkrijk, die aan het begin van het jaar terugkeerde naar de top van haar bedrijf (en vijftig procent van de aandelen terugkocht van haar investeerder Javad Marandi). Met haar nieuwste collectie van ­gebruikte plastieken flessen wil deze ontwerpster alternatieven laten zien hoe het een bedrijf kan lukken om cyclisch te werken met bestaand materiaal in plaats van telkens weer nieuwe spullen te produceren. Reis met ons mee naar het eiland Bawah, ontmoet gepassioneerd milieuactivist Sir David Attenborough, leer meer over het Zweedse bedrijf Oatly, dat havermelk hip maakte, en geniet van de Aziatische esthetiek van de gebouwen van sterarchitect Kengo Kuma.

FOTO’S: CHRISTIAN SCHOPPE (1), ANYA HINDMARCH (1)

Veel plezier bij het lezen!

Michaela Cordes

Een mega-pr-stunt met schokkende uitleg: voor de lancering van haar I Am A Plastic Bag-collectie, vulde Hindmarch haar Londense winkels met 90.000 gebruikte plastieken flessen, evenveel als zes seconden van onze wereldwijde consumptie.

10

www.gg-magazine.com

Rimadesio

Velaria sliding panels, Eos shelves.

rimadesio.com

Design Giuseppe Bavuso

THANK YOU

Julia Dettmer Zij werkt al meer dan tien jaar voor ­publicaties als Bunte.de, InStyle en GG. Om lekker fris te blijven dronk journalist Julia Dettmer in deze periode meer dan twaalfduizend koppen ­koffie, de laatste twee jaar bijna uitsluitend met havermelk. Sinds kort zonder caffeïne: in september wordt haar eerste kind geboren.

Douglas Friedman

Florian Fischer In 2001 werd Florian Fischer licentiepartner van Engel & Völkers Ibiza en verhuisde hij naar het Balearen­eiland, dat vandaag de dag nog steeds een ­gelukkige en zonnige plek voor hem is. Sindsdien heeft hij daar zo veel finca’s aan nieuwe eigenaren geholpen dat hij ze nauwelijks kan tellen. De Blakstad-villa die nu te koop staat op pagina 84 is zelfs voor hem iets speciaals. Kijk zelf maar!

12

Asia Orlando Voor onze nieuwe rubriek Cool City tekende Asia Orlando Vancouver, de groene metro­­­­­­pool aan de Canadese westkust. De ­illustrator zet zich al lang in voor de b ­ escherming van het milieu. Dieren en p ­ lanten spelen een grote rol in haar kleurrijke werk. Ze is bovendien ­oprichter van de ­beweging #ourplanetweek.

www.gg-magazine.com

FOTO’S: LISA HANTKE (1), CONRAD WHITE (1)

Voor de coverstory zette fotograaf Douglas Friedman in Londen ontwerper Anya ­Hindmarch ­exclusief voor GG in het juiste licht voor de camera.

De New Yorker bracht de corona-­lockdown door in zijn tweede huis – op zijn onlangs gebouwde ranch in Marfa, Texas, waar hij een nieuwe hobby ontdekte: het fokken van kippen! Onder ­@thebestlittlehenhouseintexas hebben zijn dertig kuikens nu zelfs hun eigen Insta.

To be awarded for excellence, you don’t necessarily need to have 430 years of experience.

But it is quite useful.

A business with rich traditions needs to keep creating new ones: Best Private Bank in Germany 2011-2018 Global Private Banking Awards (Financial Times Group) Best Asset Manager 2010-2020 The Elite of Asset Managers (Handelsblatt) Best Investment Bank in Germany 2018 Euromoney Awards for Excellence We are proud of our 430 year history and continue unabated.

Owing to our clients and our conviction. www.berenberg.com

WEALTH MANAGEMENT

· ASSET MANAGEMENT · INVESTMENT BANK · CORPORATE BANKING

INSIDE

New Home

41

32

Anya Hindmarch

88

Man

PLAYGROUND 20

COOL CITY Must-see voor eco-toeristen: de Canadese metropool Vancouver wordt de groenste stad ter wereld

00

SIR DAVID ATTENBOROUGH Zeventig jaar op televisie: van natuurfilmer tot milieuactivist

24

ART & DESIGN GRIM uit Kopenhagen biedt biologisch voedsel met schoonheidsfoutjes aan

00

TRAVEL Paradijs aan het einde van de wereld: het Bawah-­ resort in de Zuid-Chinese Zee volgt een ecologische visie

00

INTERVIEW De Californische start-up Buoy produceert herbruikbare voedselboxen uit plastiekafval uit de oceaan

00

KENGO KUMA Koud beton is van gisteren: deze Japanse architect gaat voor hout als bouwstof van de toekomst

00

NEWS FROM THE CEO Sven Odia, CEO van Engel & Völkers, over trends op de vastgoedmarkt

30

WOMAN Een stralende herfst in goudgele tinten

32

MAN Rijkgeschakeerde blauwe mirakels

88

34

BOOKS Groene doe-het-zelftips en slow-travel-guides: de beste boeken voor een leven in harmonie met de natuur

NEW HOME Dit droomhuis op Ibiza maakt milieubewust wonen op luxeniveau mogelijk

00

00

PERSONAL Duurzame modules: boomhut voor volwassenen

RESIDENTIAL & COMMERCIAL Villa’s, herenhuizen en bedrijfsruimtes – het mooiste vastgoed

ALWAYS

GAME CHANGERS 41

ANYA HINDMARCH De Britse modeontwerpster overtuigt met innovatieve tassen van gerecycleerde plastieken flessen

00

OATLY Cool en slim: het Zweedse bedrijf transformeert havermelk tot een duurzaam lifestyleproduct

14

00

FOREWORD Voorwoord bij het nieuwe nummer

00

EDITORIAL Duurzaam naar de toekomst

00

ADDRESSES Namen, adressen en productinformatie

00

STAFF Colofon

www.gg-magazine.com

FOTO‘S: DOUGLAS FRIEDMAN (1), HRISTOV IMAGE (1)

FOR SALE ADVERTENTIEDEEL

Traditionelle Knüpfkunst trifft modernes Design.

Das Traditionsunternehmen Haghnazari Teppiche steht seit 1932 für unverwechselbare Qualität und Exklusivität. Unser einzigartiges Teppichsortiment beinhaltet wunderschöne antike Teppiche, moderne Einzelstücke mit traditionellem Muster und preisgekrönte aktuelle Designs.

„SKULL 3“ in Kooperation mit ENTRANCE TO HEAVEN aus der ERASED HERITAGE Kollektion von Jan Kath.

hag h na zar i te pp i c he Adresse Berliner Straße 25, 60311 Frankfurt/ Main Telefon 069.460 996 01 E-Mail info@haghnazariteppiche.com www.haghnazariteppiche .com

Royal Coster Diamonds presents diamonds, jewelry and a new experience with

Breakfast at Coster Breakfast at Coster is an initiative in which we invite you for a special experience at Royal Coster Diamonds, the oldest diamond polishing factory in the world, located at the Museum Square in Amsterdam. Scan the QR-code to sign up for a champagne breakfast, lunch, or high tea. In addition to this, you receive a private tour of Royal Coster Diamonds. You learn from our diamond experts how to distinguish a real diamond from an imitation. Gaze upon the most beautiful diamonds in the world or surprise a beloved one with a special piece.

Royal Coster Diamonds, creators of beauty for centuries.

Royal Coster Diamonds 路 Paulus Potterstraat 2 路 1071 CZ Amsterdam 路 support@costerdiamonds.com 路 www.costerdiamonds.com

MOONRAFT BY BRETZ SHOWROOM: ALEXANDER-BRETZ-STR. 2  D-55457 GENSINGEN TEL. 0049-6727-895-0  INFO@BRETZ.DE  BRETZ.DE

FOTO: NICKLAUS WALTER / STOCKSY

Hangbrug uit de jaren dertig: de Lions Gate Bridge is een landmark van ­Vancouver in ’t zuidwesten van Canada.

PLAYGROUND

COOL CITY ∙ ART & DESIGN ∙ INTERVIEW ∙ NEWS FROM THE CEO ∙ WOMAN ∙ MAN ∙ BOOKS

19

COOL CITY

Natuurlijk Vancouver!

Achter je het Canadese regenwoud en voor je ­trekken orka’s voorbij – er is bijna geen andere grote stad die zo met de natuur versmolten is als deze metropool aan de westkust van Brits-Columbia.

TEKST: Christina Libuda ILLUSTRATIE: Asia Orlando

20

www.gg-magazine.com

Lions Gate Bridge

Great Bear Rainforest

Capilano Suspension Bridge Stanley Park

Eagle Wing tours Canada Place Hawksworth Restaurant Hotel Fairmont Waterfront

1

Jungle in de stad

1 CAPILANO SUSPENSION BRIDGE De hangbrug slingert 70 meter boven de Capilano-­rivier en biedt een prachtig uitzicht op het r­ egenwoud 2 HAWKSWORTH RESTAURANT Vancouvers beste restaurant aan W Georgia St met regionale, ­seizoens­­gebonden keuken 3 KERMODEBEER Deze witte beer is een ondersoort van de zwarte beer en komt alleen voor in Brits-Columbia 4 FAIRMONT WATERFRONT Er groeien meer dan twintig verschillende soorten kruiden en groenten op het dak van het luxehotel

FOTO’S: 1 – ALEJANDRO MORENO DE CARLOS, 2 – HAWKSWORTH RESTAURANT, 3 – MAURITIUS IMAGES / ALL CANADA PHOTOS / ALAMY, 4 – FAIRMONT WATERFRONT VANCOUVER

2

3

Vancouver Centre Tower Building

ancouvers s­ kyline van Burrard Bridge Science World E&V Shop glas en staal nestelt zich tegen de sparren- en cederbossen van StanOlympic Village ley Park, Canada’s grootste stadsGranville Island park van meer dan vierhonderd hectare. ­K anoën en wandelen zijn hier populaire sporten, z­ akenmensen vliegen naar de generatoren de lucht vervuilen. Vancouafspraken op e-bikes. Al jarenlang neemt ver gaat voor hernieuwbare energie, voordeze stad in de p ­ rovincie Brits-Columbia met namelijk waterkracht. Drie waterkrachteen bevolking van ongeveer 700.000 inwocentrales zorgen ervoor dat er geen kolen, ners een toppositie in op de Economist-lijst olie of gas meer verbrand hoeft te worden. van de l­eef baarste ­steden ter wereld. In 2011 In ’s werelds grootste regenwoud aan de kust, heeft de stad zich met het ‘Greenest City Achet Great Bear Rainforest, kun je zeldzame tion Plan’ ten doel gesteld ook de groenste witte beren en grizzlyberen zien die zalm stad ter wereld te worden. Sindsdien is er vangen. En dat tussen honderd meter hoge meer dan 350 kilometer aan fietspaden aansitkasparren en duizend jaar oude reuzen­ gelegd en voor elke gekapte boom een nieulevensbomen. In 2006 werd drie miljoen hecwe aangeplant. In de buitenwijken wemelt tare bos, een gebied ter grootte van België, het van de duurzame start-ups, ecofabrietot beschermd gebied verklaard. De zwaardken en biologische brouwerijen, terwijl in walvissen voor de kust kunnen het b ­ este het centrum hobbytuiniers groenten ver­worden waargenomen aan boord van een bouwen op de parkeerplaats van het Olym­catamaran van Eagle Wing Tours, Canada’s pisch Stadion uit 2010. De stad stelt hun de ­eerste volledig klimaatneutrale touroperator. dure grond ter beschikking voor het symboDe gidsen van Talaysay Tours weten ­alles over de geschiedenis van de stad, zelfs nog lische bedrag van één dollar om de r­ egionale van voor de komst van George ­Vancouver. verbouw van gewassen te bevorderen. BewoZe behoren tot de indianenstam van de ners dragen hooguit plastic in gerecycleerSquamish, een van de inheemse ­volkeren die de vorm, winkelen met een stoffen tas en kooorspronkelijk in de regio woonden. Een pen meestal op de biologische markt. Ook in uitstapje naar golfeiland Salt Spring is alleen de restaurants komt vooral regionaal voedal de moeite waard voor de zaterdag­markt sel op het bord terecht. Zoals in Hawksworth in de stad Ganges. Met l­okale wijn en bioRestaurant van de bekroonde chef-kok Dahoning is het een waar winkel­paradijs vid Hawksworth in het Rosewood Hotel Gevoor elke ecoreiziger. orgia, wiens seizoensgebonden menu bestaat uit paddenstoelen uit de lokale bossen 4 en krabben die voor de kust gevangen zijn.

Hotels strijden om het duurzaamste concept: in de eco-luxetempel Fairmont Waterfront in het havengebied bevinden zich 250.000 honingbijen onder de hotelgasten, op het dak verbouwt de kok zijn eigen groenten en voedselafval belandt als tuinmeststof op de composthoop. Op steenworp afstand liggen de cruiseschepen waarmee veel toeristen aankomen. Op de pier worden de oceaanschepen van stroom voorzien, zodat er geen draaien-

Innerlijke schoonheid

‘Van nature lelijk’ is de slogan van de Kopenhaagse start-up GRIM, ­ die driebenige wortels en gebochelde aardappels redt. Die ­belanden vanwege strenge schoonheidsnormen namelijk niet in de ­supermarkt maar op de vuilnisbelt. Wereldwijd wordt er per jaar rond de 1,3 ­miljard ton verse groente en fruit weg­gegooid, t­ erwijl de ­productie ­ervan ongeveer een kwart van de hoeveelheid ­water v­ erbruikt die nodig is om groente en fruit te ­verbouwen. Om deze ­waanzin te ­bestrijden ­begonnen Petra Kaukua en ­Carolin ­Schiemer in 2018 met hun start-up GRIM. Ze leveren de b ­ iologische ­producten v­ erpakt in groente­kisten als ­abonnement bij de ­Denen thuis. Dit d ­ uurzame concept – iets dergelijks b ­ estaat ook in Duitsland (­ Etepetete), ­Zwitserland (UglyFruits) en de ­Verenigde Staten (Misfits Market) – werpt zijn vruchten af: GRIM heeft tot nu toe meer dan 230 ton ­levensmiddelen kunnen redden. Ze hebben 2500 abonnementen en v­ erwachten in 2020 een omzet van ongeveer een miljoen euro.

De GRIM-groentebox (van gerecycleerd karton) is er in drie maten, vanaf twee kilo voor ongeveer 13 euro per maand.

22

www.gg-magazine.com

TEKST: CHRISTINA LIBUDA

ART & DESIGN

Our masterpieces, require a master.

The difference is Gaggenau.

Create your masterpiece with ours. The new combi-steam ovens and oven range open up a world that is waiting to be mastered.

Every Gaggenau is distinctively designed, crafted from exceptional materials, offers professional performance, and has done so since 1683.

Master steam: gaggenau.com

INTERVIEW

Take-away, zo kan ’t ook René Hallen (47) was lang mode­ fotograaf. Nu produceert hij in Los Angeles met Buoy ­eindeloos ­recycleerbare en herbruikbare etens­dozen van oceaanplastiek.

Van modefotograaf tot eco-zakenman. Hoe is dat gekomen?

Toen ik zeven jaar geleden naar L.A. verhuisde, kon ik eindelijk mijn hobby freediving niet alleen in Parijse zwembaden maar ook in de Stille Oceaan b ­ eleven.

Als duiker ervaar ik de negatieve effecten van oceaan­ plastiek vrij direct en wilde ik er iets tegen doen – ook om mijn zoon een minder uitgeputte a­ arde na te laten.

Twee jaar lang heb ik me in het onderwerp verdiept, totdat mijn idee, samen met ontwerper Pascal Schaller en bio-technisch i­ ngenieur Adrian Colesberry, volledig uitgewerkt was en we eind vorig jaar Buoy officieel hebben opgericht.

Hoe bent u op etensdozen gekomen?

Take-away is heel gewoon in de V ­ S. In plaats van te k ­ oken, wordt je ­maaltijd ­bezorgd. De g ­ ebruikelijke ­verpakking – piepschuim of p ­ lastiek g ­ ecoat karton, dat ­alleen schijn­ baar ­beter is voor de natuur – is een ramp voor het ­milieu. Het is een wegwerp­artikel. En ­eenmaal gebruikt ­sijpelt het als micro­plastiek in zeeën en grondwater.

Was het gemakkelijk om potentiële klanten te overtuigen?

Het coronavirus heeft onze toetreding tot de markt ­ zowel vertraagd als gestimuleerd. Pas toen a­ lles tot stilstand kwam, zo lijkt het, is er iets ­fundamenteels ­gebeurd. We hebben nu een klant in C ­ anada die al ­ gebruikmaakt van een statiegeld­systeem in de hele stad, maar tot nu toe werkt met ­t raditioneel nieuw ­ plastic uit China. Plus een af haal­bedrijf in L.A. met 25 leveranciers die allemaal g ­ ebruik w ­ illen m ­ aken van onze verpakkingen en een ­t huisbezorgservice in New York. Het is een goed begin.

Oprichter René Hallen en zijn take-­ away-dozen van oceaanplastiek: de waterfles (boven) moet binnenkort gefinancierd worden met crowd­ funding. Meer op www.buoy.eco.

En wanneer worden de eerste maaltijden met Buoy geleverd?

Op het moment dat de toeleveranciers weer gaan draaien, starten wij de machines.

24

TEKST: SILKE BENDER

Wat maakt Buoy beter?

Ons zogeheten Ocean Bound-plastiek wordt ingezameld in kustgebieden waar geen effectief afvalverwerkings­ systeem bestaat – in Haïti of Mexico. Deze grondstof wordt vervolgens in L.A. verwerkt en is zo zuiver dat het eindeloos herbruikbaar en voedselveilig is. Mocht het ooit kapotgaan dan kan het gemakkelijk weer omgesmolten en gerecycleerd worden. Door middel van een statiegeld­ systeem creëren we een gesloten kringloop – zero waste.

All the world‘s a stage – VIA tiles for better building.

Cement tiles | terraZZo tiles | trottoir tiles | CHalk paint

viaplatten.de

NEWS FROM THE CEO

Zoals het klokje thuis tikt ...

De eerste menselijke behuizingen waren vooral ­bedoeld om hun bewoners bescherming te bieden tegen het weer en mogelijke aanvallers. Dit is ­fundamenteel veranderd – nu is een huis veel meer dan alleen de vier muren waaruit het is opgebouwd. ­begrijpelijk dat klanten de behoefte h ­ ebben om zelf­voorzienend te zijn op het gebied van e­ nergie- en watervoorziening. Een ­eigen groentetuin kan daarbij biologische zelfvoorziening en hobby ineen betekenen.

3 Samen ben je minder alleen: ­v reugde op het platteland. In ­t urbulente t­ ijden ­zoeken veel studenten en jonge ­professionals de ­bescherming en veiligheid van het ­ouderlijk huis. Hé, hier was het zo gek nog niet; het oude huis is weer in de mode. ­Vroegere ­t ienerkamers ­worden weer ­bewoond en b ­ ieden een tijdelijke terug­ trek­­plaats ­inclusief ouderlijke zorg. Deze ­ontwikkeling zou heel goed kunnen l­eiden tot een ­hernieuwde bewustwording van de ­voordelen van het leven op het p ­ latteland en daarmee tot een opwaardering van ­regio’s buiten de grote stedelijke gebieden.

4 Individuele architectonische ­oplossingen. Royale ruimtes waarin woonen werk­gedeeltes in elkaar overgaan ­genieten al lang grote ­populariteit. In de ­huidige s­ ituatie ­werken echter steeds meer ­mensen thuis en de eisen voor p ­ rivacy ­nemen toe. Dat geldt ook binnen de e­ igen vier ­muren. W ­ oningen die zijn ­uit­gerust met een e­ xtra werk­kamer of a­ ndere a­ parte ­r uimtes – zoals een speel­kamer voor de kinderen – zijn daarom in trek. De vraag naar individuele ­architectonische ­oplossingen met een d ­ ergelijke ­perfecte ruimte-indeling zal toenemen.

De komende weken en maanden zal ­blijken hoe duurzaam ons ­professionele en sociale leven zal v­ eranderen – en hoe sterk de ­beschreven woontrends ­zullen door­zetten en ­blijven bestaan. Over het ­geheel genomen zal de ­crisis ­leiden tot een g ­ rotere b ­ ehoefte aan ­veiligheid, ­comfort en aan­t rekkelijk w ­ onen – want thuis is toch de beste plek om te zijn.

Ik kijk met groot o ­ ptimisme naar de ­toekomst en heb er alle v­ ertrouwen in dat we de komende ­uitdagingen als ­samenleving samen aankunnen.

26

'In tijden van de corona­pandemie is een ­persoonlijke plek om je te kunnen terugtrekken ­belangrijker ­geworden' SVEN ODIA, CEO VAN ENGEL & VÖLKERS AG

FACTOREN DIE ERTOE BIJDRAGEN DAT JE GOED KUNT THUISWERKEN:

1 Goede technische voorzieningen 2 Regelmatige teamvergaderingen 3 Een duidelijke scheiding tussen werk en privé 4 Geschikte ruimtes* *Studie Fraunhofer FIT

www.gg-magazine.com

TEKST: SVEN ODIA

H

et eigen huis biedt b ­ escherming, warmte en geborgenheid. Maar datzelfde huis is ook een ­r uimte die i­ ndividuele voorkeuren en ­behoeften ­weerspiegelt en die vrij kan worden ­ontworpen ­volgens deze voorkeuren en b ­ ehoeften. In ­t ijden van de corona­ pandemie heeft dit ­persoonlijke oord om je te ­k unnen ­terugtrekken een heel ­andere b ­ etekenis g ­ ekregen, o ­ mdat we er ­allemaal ­aanzienlijk meer tijd door­brengen dan ­voorheen. De b ­ eperkingen van s­ ocial ­distancing ­zullen ons leven ­waarschijnlijk nog lang ­blijven b ­ epalen en dus ook ­invloed h ­ ebben op de ­manier w ­ aarop we­ ­wonen. Op ­basis van onze w ­ aarnemingen van de a­ fgelopen ­maanden zien we bij Engel & Völkers de volgende trends: 1 Thuisvermaak en vrijstaand. In de ­luxevastgoedsector behoren ­grote ­percelen ­zonder directe buren tot de ­belangrijkste zoek­criteria. ­Natuurlijk verbonden met de n ­ abijheid van de n ­ oodzakelijke, ­vooral ­medische, infrastructuur. ­Bovendien moet de woning ­worden uitgerust ­volgens de ­laatste ­technische ­normen om van d ­ aaruit te ­allen tijde ­productief te ­k unnen ­werken. Aan­gezien het ­sociale ­leven en de vrijetijds­besteding steeds ­vaker thuis en in de tuin plaatsvinden met b ­ epaalde mensen, moet vastgoed ook v­ oldoen aan de eisen van ­eersteklas thuisvermaak. Het belang van ­exclusieve ­faciliteiten zoals fitnessruimtes, bioscopen, ­bibliotheken, zwembaden en spa- en sauna­ landschappen zal navenant toenemen.

2 Niet alleen in geval van nood: zelf­ redzaamheid wat voorzieningen b ­ etreft.

Het verlangen naar onaf hankelijkheid wordt ook steeds belangrijker. Tijdens de ­crisis ­hebben we gezien dat r­ egeringen soms sterk ­af hankelijk zijn van a­ ndere ­landen en ­moeite hebben gehad om aan de ­behoeften van hun bevolking aan ­bepaalde ­producten te voldoen. Dit heeft voor ­enorme on­zekerheid gezorgd. Het is dan ook

Engel & Völkers is wereldwijd vertegenwoordigd met meer dan 800 locaties in 33 landen.

Er werken meer dan 12.500 mensen onder het merk Engel & Völkers.

€ 4.289 * 1 Puerto José Banús/Marbella, Spanje € 4.084 2 Ibiza Magna/Ibiza, Spanje € 3.176 3 Marina di Porto Cervo/Sardinië, Italië € 3.000 4 Marina Grande/Capri, Italië Virtuele vastgoedbezichtigingen zijn in de mode – in Hamburg is het aantal met 360 procent g ­ estegen tussen maart en mei. In Atlanta ­gebruikte Engel & Völkers een virtuele ­bezichtiging om kopers te vinden voor de ­duurste vastgoedtransactie van 2020 in de ­Amerikaanse staat Georgia tot nu toe.

2018 is een geluksgetal voor Engel & Völkers. In dat jaar vierde het bedrijf zijn 40ste verjaardag.

€ 2.398 5 Marina di Portofino/Portofino, Italië € 2.211 6 Port de Saint-Tropez/Saint-Tropez, Frankrijk € 2.045 7 Marina Port Vauban/Antibes, Frankrijk € 1.533 8 Limassol Marina/Limassol, Cyprus € 1.423 9 ACI Marina Split/Split, Kroatië € 1.128 10 Port Hercule/Monte-Carlo, Monaco De top 10 van duurste jachthavens in Europa *Liggeld per dag in 2019, gegevens gebaseerd op basisprijzen voor het afmeren van een 5 ­ 5-meterjacht tijdens het lokale hoogseizoen.

‘Over het algemeen zal de crisis ­resulteren in een verhoogde behoefte aan veiligheid, ­comfort en aantrekkelijk wonen – want thuis is toch de beste plek om te zijn’ SVEN ODIA 27

We zien ook een trend in de jacht­ sector. Door de pan­ demie is de ­behoefte aan privacy bijzonder groot. ­Mensen die vroeger op kwaliteits­ cruises de nabijheid van het water zoch­ ten, zien nu vaker een ­verblijf op een privé­ jacht als een ­ideaal alternatief en genie­ ten zo van ­flexibiliteit.

Engel & Völkers be­ middelt sinds 2007 in ­exclusieve jachten en breidt zijn markt­ aandeel voortdurend uit. Naast locaties in Antibes, Monaco, ­Bodrum en Malta is ­Engel & Völkers ­Yachting sinds begin 2020 ook vertegen­ woordigd in New­ port ­Beach in de ­Verenigde Staten.

WOMAN

Een kus van de zon

5

De herfst in al zijn glorie.

Met deze gouden looks en accessoires laten we elke dag schitteren.

6

1

3

2

4

1 KORAAL & CO. De Low Tide-collectie van

­Novella, € 60 3 IN EEN ROES Met deze heerlijk

dempt ­geluid en breekt het licht zoals boom­

gekke vormen en kleuren, geïnspireerd op het

­bepaald niet onopvallend bij. ­Christopher John

­Concept, prijs op aanvraag 6 MASK-HAVE Jezelf

­designstudio Wang & Söderström is, met zijn

bodemleven in de zee. Vazen en sculpturen in

verschillende maten. Prijs op aanvraag 2 OM

VOOR TE SMELTEN Zodra de was vloeibaar is, isie helemaal geschikt voor gelukzalige m ­ omenten.

Massagekaars op basis van plant­aardige olie

van Officina Profumo Farmaceutica di Santa Maria

rijk-gele blouse-­broekcombinatie loop je er Rogers, prijs op aanvraag 4 ­KOKOSKUSJE

Tandpasta van kokosolie? Ja, natuurlijk! De frisse ­pasta heeft een antibacteriële, ontstekings­ remmende en verzorgende werking. Niyok,

€ 14,99 5 SPEL MET LICHT Hanglamp Leaf Lamp met houten takken en dunne wolvilten bladeren

28

toppen een zonnestraal. Green Furniture

én anderen beschermen en er tegelijk goed

uitzien! Geblokt mondkapje van Silvia Tcherassi, € 35. 7 BIO-VROOM De carrosserie van de

staalvrije elektrische scooter Be.e bestaat uit

hennep, vlas en biohars. Licht, stil en met maximaal 58 km/u ook vrij snel. Van.Eko, € 5.500

www.gg-magazine.com

TEKST: CHRISTINA LIBUDA; FOTO'S: GORUNWAY.COM (1), © 2018 VAN.EKO B.V. (1)

7

ANSWER YOUR DOOR ANYWHERE See and speak with visitors and open the door using your smartphone. With DoorBird, you will never miss a visitor. www.doorbird.com

MAN

Hemelsblauw

Van handreiniger tot wandtapijt – met deze accessoires loop je nooit een blauwtje.

5

1 6

3

2

7

1 BETER VOOR HET MILIEU Vervangt tot wel

look uit de herfst/wintercollectie 2021 van JieDa,

Handgeweven in Duitsland. Effi Home Couture,

eerste soepele staafje dat je kunt hergebruiken –

infecterend en aromatherapie ineen: hygiëne-

van mos absorberen ­geluid en f­ ilteren de lucht.

Object, € 11 2 ROLL AWAY Ideaal voor reizigers

theeboom en salie. Doodt ziektekiemen, verzacht

duizend wegwerpwattenstaafjes: LastSwab, het duurzaam, milieuvriendelijk en hygiënisch. Last­

met veel bagage en accuproblemen: extra grote ­trolley The Bigger Carry-On met geïntegreerd

laadstation. Wat slim! Away, € 265 3 BLUE PLAID LOOK Van top tot teen in het blauw: sportieve

prijs op ­aan­­­vraag 4 ONDERHOUDEND Des­

spray en -lotion met etherische oliën uit lavendel, de huid en schaadt het milieu niet. Jao Brand,

ca. € 11 5 WANDVERSIERING Een groots tapijt: inclusief glazen ­houder voor bloemdecoratie

en een decoratieve rand van struisvogelveren.

30

€ 65 6 ­GELUIDSDEMPER Deze wandpanelen

Bosgrond uit Zweden, in ­verschillende kleuren

en vormen. Nordgröna, prijs op aanvraag 7 OP JE POEF Ontwerper ­Samuel Amoia gebruikt

mineralen en edel­s tenen als ­amethist en m ­ alachiet.

Zo reinigen zijn meubels energieën in je huis, zegt men. Amoia Studio, prijs op aanvraag

www.gg-magazine.com

TEKST: CHRISTINA LIBUDA; FOTO'S: GORUNWAY.COM (1), © 2020 JAO BRAND (1)

4

Foto: T. Eichkorn, Pool-Aesthetics

The Ospa way:

Turning water into wellness Innovative technology that provides fully automatically perfect swimming pool water without chlorine odour Skin- and eye-friendly Energy-efďŹ cient and cost-effective Comfortable and safe Portable via tablet and smart phone Experience the wellness world of Ospa at www.ospa.info

MADE IN GERMANY

Ospa Schwimmbadtechnik 73557 Mutlangen Phone +49 7171 7050 www.ospa.info

BOOKS

Geen plastieken ­zakken voor groen­ten en fruit maar netzakken van biologisch katoen voor hergebruik. Ever Eco, vijf voor ca. € 11

Live Green

We doen ons best door ons afval te s­ cheiden, plastiek te vermijden en biologisch v­ oedsel te kopen – maar het gevoel blijft dat we meer kunnen doen. Hoe je je hele levensstijl ­binnen een jaar kunt veranderen, legt Jen Chillingsworth uit in haar boek Live Green.

Door middel van 52 ideeën op het gebied van huishouden, tuin, voeding, mode en life­ style leert de lezer dagelijkse gewoonten te ­veranderen en zorgvuldiger beslissingen te nemen. Zo kan op de lange termijn ­iedereen een bijdrage leveren aan de bescherming van het milieu. Een boek zonder opgeheven wijsvinger maar met gegarandeerd succes.

In tijden van lastminuteaanbiedingen en ­eindeloze lijsten met ­bezienswaardigheden is reizen vaak meer stress dan o ­ ntspanning.

Penny Watson gaat deze o ­ ntwikkeling t­ egen met haar boek Slow Travel. Ze b ­ eschrijft ­fantastische routes over berg­toppen en door jungles en woestijnen die de lezer vooral naar zichzelf moeten ­leiden, ­volgens de a­ uteur.

Het draait ­feitelijk allemaal om o ­ nthaasting, mind­­­­fulness en zelf­ontdekking – ­zonder ­sightseeing en b ­ arhopping. Bij de adressen vindt u dan ook vooral bijzondere zaken als ­boeddhistische tempels in het k­ oninkrijk Bhutan of een pizza-bakcursus in Italië.

Christine Liu, Quarto Publishing, ca. € 20

Jen Chillingsworth, Quadrille Publishing, ca. € 11,50

Penny Watson, Hardie Grant Travel, ca. € 44

Soms is er gewoon iemand nodig die je even bij de hand neemt en je laat zien hoe het anders zou kunnen. Dat is in dit ­geval duurzaamheids­goeroe en blogger ­Christine Liu (www.eco-age.com), die met haar boek ­Sustainable Home een s­ tijlvolle en v­ ooral ­praktische gids voor een milieuvriendelijk huis­houden g ­ emaakt heeft. Met ­eenvoudige tips en wel ­achttien stappen­plannen helpt zij haar l­ezers met ecologische vraag­ stukken. Zo leer je hoe je zelf ­biologische tand­pasta kunt maken, een eigen kruidentuin aanlegt en overschakelt op duurzame energiebronnen. Een handige hulp dus!

32

Slow Travel

www.gg-magazine.com

TEKST: CHRISTINA LIBUDA; FOTO'S: © 2020 | DESIGNSTUFF (1)

Sustainable Home

Introducing Arc

Brilliant sound in 3D Bring all your entertainment to life with the premium smart soundbar for TV, movies, music, and more, featuring Dolby Atmos.

FOTO: PHIL FISK / OBSERVER / EYEVINE / LAIF

GAME CHANGERS

ANYA HINDMARCH ∙ OATLY ∙ SIR DAVID ATTENBOROUGH ∙ BAWAH RESERVE ∙ KENGO KUMA

35

Vuilnis-de-luxe Humor, vakmanschap en leer waren de ingrediënten die Anya Hindmarch gebruikte voor haar hoogwaardige handtassen en accessoires. De nieuwste ­collectie van de oprichter van het Britse label is echter gemaakt van wegwerpplastiek.

INTERVIEW: Michaela Cordes FOTO’S: Douglas Friedman PRODUCTIE: Maria Mundt

37

STYLIST: SARA MATHERS; HAAR & MAKE-UP: CHARLOTTE CAVE

‘Ik ben geen eco-strijder. Ik doe alleen een beroep op het ­gezond verstand!’ ANYA HINDMARCH

FOTO: © ANYA HINDMARCH

ls Anya Hindmarch protesteert dan doet ze dat elegant. Voor de lancering van haar nieuwste collectie I Am A Plastic Bag heeft de Britse ontwerper drie van haar Hindmarch-winkels ­gevuld met 90.000 ­gebruikte plastieken flessen voor de laatste ­London Fashion Week.

Een schokkende hoeveelheid, die ­drastisch de hoeveelheid wegwerpplastic illustreert die wij mensen wereldwijd ­binnen enkele seconden gebruiken. De ontwikkeling van haar nieuwste ­collectie van gerecycleerd plastiek bracht de ondernemer van Taiwan naar ­Florence en terug naar Londen, waar we elkaar ontmoetten voor een interview.

Vorige pagina’s: Anya Hindmarch in haar atelier in de Londense wijk ­Belgravia. Links: de nieuwe collectie I Am A Plastic Bag. Elke tas is gemaakt van 32 gerecycleerde halveliterflessen.

www.gg-magazine.com

Plastiekafval is een bijna griezelig s­ nelgroeiend probleem. Alleen al in onze oceanen belandt ­jaarlijks acht miljard ton plastiek. The New York Times schreef onlangs dat een nieuwe ­studie b­ evestigt ‘dat microplastics niet alleen in de o­ ceanen kunnen worden gedetecteerd, maar ook in de lucht die we inademen. Meer dan ­duizend ton van deze kleine deeltjes komen elk jaar neer op nationale parken en wildgebieden in het A ­ merikaanse Westen. Dat is het e­ quivalent van 123 tot 300 miljoen plastieken f lessen.’ Uw ­nieuwe collectie tassen laat zien hoe wegwerp­ plastiek op een innovatieve manier kan worden gerecycleerd: door er volledig nieuw materiaal uit te vervaardigen.

Al bij onze eerste campagne I’m Not A ­Plastic Bag, inmiddels dertien jaar g ­ eleden, ­vestigden we de a­ andacht op het probleem met wegwerp­plastiek. In die tijd stonden ­mensen in Azië, E ­ uropa en de VS in l­ ange r­ ijen om de ­gelimiteerde H ­ indmarch-­tas voor vijf pond in handen te ­krijgen. Het ­gebruik van p ­ lastieken ­tasjes in het Verenigd Koninkrijk daalde – mede door onze actie – van tien m ­ iljard naar 6,1 ­miljard en kort daarna werd het ­verbod op ­plastieken tasjes i­ngevoerd en mochten ­winkels ze niet meer gratis weg­geven. Maar nu zijn we in 2020 en het ­probleem is nog lang niet ­opgelost. Dus ­vroegen we ons af: hoe ­kunnen we her­gebruiken wat er al is?

We ­hebben er twee jaar over gedaan om de I Am A Plastic Bag-­collectie te ­ontwikkelen.

De ­technologie die erachter zit is ­interessant: we pletten de pet­flessen en s­melten ze tot ­kleine bolletjes voordat we ze tot een soort ­garen ­spinnen. Het was een lang proces om uit dit ­garen een p ­ rachtig m ­ ateriaal van hoge ­kwaliteit te weven, een stof die je graag aanraakt. Maar de grootste u ­ itdaging voor mij was de c­ oating van deze stof, die we nodig ­hadden als b ­ escherming t­ egen vuil. Ook hiervoor ­hebben we ­gerecycleerd p ­ lastiek ­kunnen gebruiken, n ­ amelijk PVB, dat is de folie die normaal g ­ esproken het autoruitglas bij elkaar

39

houdt. We hebben dit materiaal uit oude voor­ ruiten ­gehaald.

Hoeveel plastieken f lessen zitten er in één van uw I Am A Plastic Bag-tassen?

Elke tas is gemaakt van ongeveer 32 halveliter­ flessen. Ik denk dat het leuk is te weten dat je deze hoeveelheid plastiek van de vuilstortplaats gered hebt, elke keer als je de tas draagt.

Waarin lagen de grootste uitdagingen?

Ik was gefascineerd door het hele proces.

En ik heb ook veel geleerd over leer. Toen we b ­ egonnen, was ik ervan overtuigd dat we ­gerecycleerd leer moesten gebruiken voor de lederen randen. Maar interessant genoeg was dat geen alternatief. Omdat gerecycleerd leer wordt gemaakt van versnipperd leer dat wordt gemengd tot een soort leerstof – met ­plastiek (lacht)! Dit leek me niet de i­ntelligentste ­oplossing. We hebben ook naar veganistisch leer gekeken. Maar dat bestaat eveneens uit plastiek. Toen kwam het gezond verstand. ­Natuurlijk leer is nog steeds een bijproduct van de vleesindustrie. We kwamen tot de conclusie dat dit de meest verstandige route was, totdat er echte alternatieven zijn.

Wat hebt u daarnaast nog geleerd?

Om niet te bekritiseren wat nog niet perfect is, maar om te prijzen wat er al gedaan is. Te veel mensen blijven steken in een soort van angststijfheid in plaats van ergens te b ­ eginnen.

Vaak zijn de kleinste stappen voldoende om veel in beweging te zetten. Zo hebben we ­bijvoorbeeld kritisch gekeken naar de manier waarop onze goederen naar klanten verstuurd worden. Tot nu toe verstuurden we onze producten in prachtige dozen met eindeloos veel papierwerk – ­dat is toch eigenlijk volslagen idioot! Nu vind je ­alleen nog maar een leuk kaartje met de zin: ‘Ga ­alsjeblieft ­online – daar staat alles wat je moet weten.’ We gebruiken ook ­alleen g ­ erecycleerd cadeaupapier.

Anya Hindmarch staat met een van haar ­t assen uit de nieuwe collectie in het T ­ ate Britain in Londen.

STYLIST: SARA MATHERS; HAAR & MAKE-UP: CHARLOTTE CAVE; LOCATIE: TATE BRITAIN, LONDEN

‘Als tiener wilde ik operazangeres ­worden. Maar ik kom nu eenmaal uit een ­ondernemersfamilie’ ANYA HINDMARCH

41

KUNSTWERKEN (V.L.N.R.): GEORGE STUBBS, HORSE FRIGHTENED BY A LION; MARTIN F ­ ERDINAND QUADAL, PORTRAIT OF A MAN PLAYING A FLUTE; JOHAN ZOFFANY, COLONEL MORDAUNT’S COCK MATCH; JOSHUA REYNOLDS, LORD LIGONIER; RICHARD WILSON, ­M ELEAGER AND ATALANTA; JOHAN ZOFFANY, THE BRADSHAW FAMILY

Waar produceert u het ­gerecycleerde kunststofmateriaal waarmee u uw nieuwe collectie maakt?

De stof is afkomstig van een spinnerij in ­Taiwan waar al onze producten met de hand worden ­gemaakt. Helaas kan dit materiaal tot nu toe a­ lleen in Taiwan worden geproduceerd. Dit is ook een fascinerend feit: in de ­jaren tachtig van de vorige eeuw werd het land nog steeds ­beschouwd als een vuilniseiland.

Vandaag de dag is Taiwan een van de vooraanstaande landen als het gaat om recyclering.

Ik hoop echter dat we b ­ innenkort in Italië of Spanje kunnen ­produceren.

FOTO LINKS: DOUGLAS FRIEDMAN; STYLIST: SARA MATHERS; HAAR & MAKE-UP: CHARLOTTE CAVE; FOTO RECHTS: © ANYA HINDMARCH

‘Het gerecycleerde materiaal komt uit Taiwan. Maar ik hoop dat we het binnenkort in Europa kunnen p ­ roduceren’ ANYA HINDMARCH

Al in 2007 vestigde Anya Hindmarch met haar collectie I’m Not A Plastic Bag de aandacht op de toenemende plastiekvervuiling.

www.gg-magazine.com

U wordt beschouwd als een pionier in de mode-­ industrie. Hoe vond u de reacties op uw actie – toen u uw winkels vulde met plastieken f lessen om aan te tonen dat 90.000 gebruikte f lessen ­gelijk zijn aan zes seconden van het plastiekverbruik in de wereld?

Ik zit in het bestuur van de British Fashion ­Council en we bespreken veel over wat de Fashion Week zou moeten zijn en hoe deze moet veranderen om aan te geven hoe onze ­wereld aan het veranderen is. Als ­bedrijf was het ons doel om het project op de markt te ­brengen – wat vervolgens een ­project op zich werd. Elk van onze 150 m ­ edewerkers moest plastieken flessen ­verzamelen, ­vervolgens de etiketten eraf peuteren en de flessen ­wassen.

Da’s toch best een klus, die we aan iedereen ­ oplegden. De avond voor de Fashion Week hebben we 90.000 fl ­ essen verdeeld over drie van de vier Londense w ­ inkels. Het had iets s­ chokkends om het r­ esultaat te zien.

De ­ volgende dag ­ stopten er mensen voor de ­winkels, n ­ amen f­oto’s en ­postten ze of ­stuurden ze naar ­vrienden en f­ amilie. Voor mij ­persoonlijk was het ook een vreemd ­moment toen mijn winkels t­ijdens de Fashion Week ­gesloten waren. Maar de ­reacties op onze ­actie waren ronduit f­enomenaal. De t­assen zelf verkochten we alleen online via onze ­eigen website en via ­Net-A-Porter. ­Binnen een dag waren ze allemaal uit­verkocht. Ik was van t­evoren wel nerveus omdat ik m’n hoofd ­boven het maaiveld uitstak – de tas ­kostte ­immers ­zeshonderd pond terwijl de v­ orige voor vijf pond te krijgen was. Maar deze tas is zo mooi, waarde­vol en met liefdevol en ultramodern ­vakmanschap hand­gemaakt.

Helaas kun je niet goedkoop mooie dingen

43

­ roduceren, en er is veel werk g p ­ estoken in de juiste ­behandeling van het ­materiaal. Toen het ­garen uit de ­fabriek in ­Taiwan kwam was elke rol a­nders dan de a­ndere, omdat er heel verschillende ­plastieken flessen ­gebruikt werden. O ­ ngelooflijk veel werk ging er ­zitten in de techniek en de handen­arbeid.

Om dit g ­ ecompliceerde en veel­eisende p ­ roces ­begrijpelijk te maken hebben we een kleine ­video gemaakt. Wat ik daarmee wil z­ eggen is: “Ik ben dan wel geen expert, maar dat ­hebben we toch maar mooi bereikt. Ik ben geen eco-soldaat. Ik wil gewoon een beroep doen op het gezond verstand.”

Uw projecten en uw tassen lijken ook veel b­ ekende persoonlijkheden aan te spreken. A ­ ctrice ­Keira Knightley werd fan van uw eerste antikunststof­ project. En een andere actrice, Reese W ­ itherspoon, was nu een van de ­eerste beroemdheden die de nieuwe Hindmarch-­ ­ tas op haar Instagram-­ account plaatste.

De kwestie van de plastiekvervuiling ligt ­Reese al jaren na aan het hart. Ze is een ­slimme vrouw met veel diepgang. En met haar bereik heeft ze de kans om veel m ­ ensen te ­overtuigen. Ik denk dat er mensen zijn die graag willen ­helpen om een bijdrage te ­leveren zonder al te veel op te hoeven ­offeren.

Aan de ­andere kant zijn er a­ lternatieven om deze mensen iets te b ­ ieden dat niet te saai, lelijk of ­ moeilijk is. O ­ mdat één ding ons ­allemaal v­ erenigt: we m ­ aken ons z­ orgen over onze ­planeet en ­hebben ons ­gerealiseerd dat onze aarde zich overduidelijk in een klimaat­ crisis bevindt.

Nu hebt u de COVID-19-lockdown gebruikt om een ander project te lanceren.

Ja, voor de Britse g ­ ezondheidszorgorganisatie NHS (National Health Service, red.) hebben we 1500 speciaal ontworpen schoudertassen voor het medisch personeel ­bedacht waarin ze hun persoonlijke spullen, zoals hun mobiele telefoon, kunnen opbergen.

Persoonlijk vond ik ook de humoristische aanpak van uw stickercollectie van een paar jaar ­geleden leuk. Ondanks uw grote inzet behoudt u met uw merk altijd een vrolijke houding die uitdrukt: ‘Neem het leven niet te serieus!’

Omdat ik mezelf niet serieus neem. De mode-­ industrie redt geen levens maar is wel een belangrijke werkgever. De industrie beïn­ vloedt hoe we ons voelen en helpt ons om ons gevoel van eigenwaarde op te bouwen. Maar ik heb altijd al een glimlach op het g ­ ezicht van onze klanten willen toveren met de p ­ roducten die wij maken. Nee, ik kan mode niet al te ­serieus nemen. Voor mij gaat het er veel meer om dat mensen zichzelf met onze producten een ­beetje luxe gunnen.

Als tiener – wat was uw carrièreambitie toen?

Ik wilde operazangeres worden! Ik zong veel op school. Maar ik kom uit een e­ chte ondernemers­ familie. Mijn oudere zus en j­ongere broer zijn beiden een eigen bedrijf ­begonnen. En mijn ­vader begon een b ­ edrijf in plastiek toen hij een ­jongeman was. Hier zul je om moeten ­lachen: hij was kunststof-­ingenieur! Ik ben ­opgegroeid ­omringd door plastiek­fabrieken. Mijn vader heeft de p ­lastieken bloempot u ­itgevonden.

We hebben ­tegenwoordig deels zeer ­grappige ­discussies. Hij zegt – en ik ben het daarin met hem eens – dat plastiek in p ­ rincipe een briljant materiaal is. Het ­probleem is hoe wij mensen het vandaag de dag g ­ ebruiken. De zoon van de man die de plastieken zak heeft uit­gevonden, zei pas onlangs: “Mijn vader zou zich ­omdraaien in zijn graf, omdat hij toender­ tijd de ­plastieken zak uitvond om het ­kappen van ­ bossen te ­ stoppen dat ­ nodig was voor ­papieren zakken.” Hij droeg zijn hele ­leven ­dezelfde plastieken zak bij zich. Kunststof heeft een ­relatief lichte ecologische voet­afdruk. Hoe meer ik met deskundigen sprak, hoe meer ik het advies hoorde: “Gebruik je plastieken wegwerp­fles telkens opnieuw.” Sinds vier jaar gebruik ik dezelfde plastieken fles voor mijn groene sap, dat ik elke ochtend maak. Ik was hem ’s avonds af en de volgende dag neem ik ’m weer mee naar kantoor.

Van de gedroomde operacarrière naar handtasontwerper – hoe is dat zo gekomen?

Als kind hield ik al van knutselen en ­maakte ik kleine portemonnees en doosjes van ­papier om spulletjes in op te bergen. ­ Organisatie is mijn passie! Voor mij zijn handtassen ­bijna ­symbolen van goede orde. Ik ben een ­ongelooflijk ­ordentelijk persoon – dat is b ­ ijna triest (lacht). Als student luisterde ik naar een lezing van een meisje dat in de mode­ wereld werkte. Ik ­herinner me dat ik d ­ aarna ­terugkeerde naar mijn bureau en mijn ­eerste winkel ontwierp, in de vaste overtuiging dat ik lederwaren zou gaan verkopen. Toen ik ­zestien werd gaf mijn moeder me een van haar handtassen. Ik weet nog hoe de tas a­ anvoelde en met hoeveel v­akmanschap hij gemaakt was. Na mijn schooltijd ben ik naar Florence ­gegaan in plaats van naar de universiteit en heb ik zo veel ­mogelijk tijd doorgebracht in ­fabrieken en werkplaatsen omdat ik het vak wilde ­leren. ­Later ontwierp ik er mijn eerste tassen, die ik in ­Engeland v­ erkocht. Ik heb hier nooit een o ­ pleiding voor gehad. Daarna ben ik mijn ­eigen productie b ­ egonnen in Engeland.

We ­openden onze ­eerste winkel en anderen ­volgden, ­uiteindelijk ook de groothandel. En de ­business groeide en groeide …

Wat is de visie voor uw bedrijf vandaag de dag?

Na een korte pauze, toen u de meerderheid van

‘Plastiek is een briljant materiaal. Het probleem is hoe wij het vandaag de dag gebruiken’ ANYA HINDMARCH uw aandelen verkocht had, zit u nu weer aan het stuur als CEO en creative director. Waar ziet u uzelf en uw firma over vijf tot tien jaar?

Er is veel veranderd. Het bezit van 55 ­winkels over de hele wereld voelt niet meer ­modern aan. Vroeger vloog ik speciaal voor een ­nieuwe bril naar Parijs omdat daar alleen de j­uiste ­opticien zat. Vandaag bestel je zoiets g ­ ewoon ­online. We willen de winkel­ervaring in onze ­kleine, ­fijne winkels leuk m ­ aken. Maar daar­ voor h ­ebben we natuurlijk ook een zeer ­sterke ­digitale ­aanwezigheid ­nodig. Daarnaast ­werken we ­alleen met de ­beste warenhuizen wereldwijd en o ­ ntwikkelen we zeer e­ xclusieve aanbiedingen. We moeten daar heel voor­ ­ zichtig mee zijn, want anders loop je te snel het risico om in de ­grote solden te belanden, en dat wil je niet.

Privé hebt u het al net zo druk. U bent moeder van vijf kinderen. Hoe oud zijn die nu?

Ik ben met een weduwnaar getrouwd. De vrouw van mijn man stierf zes maanden voor we ­elkaar ontmoetten. Een triest verhaal. Hij had al drie kinderen, die toen nog maar vier, drie en een jaar oud waren. Toen we gingen trouwen, hebben we een tijdje gewacht en toen hebben we nog twee kinderen gekregen. Dus vandaag hebben we vijf kinderen samen. De oudste is nu 31 en de jongste 17.

Hoe hebt u dat voor elkaar gekregen – om een succes­vol bedrijf op te bouwen en tegelijkertijd vijf kinderen op te voeden?

Mijn man en ik werken samen. Wij ­beschouwen dit als ons grootste geluk, omdat we onze ­rollen naar eigen inzicht hebben k ­ unnen ­verdelen.

44

Mijn man houdt zich bezig met bedrijfs­ ontwikkeling, juridische en ­financiële ­zaken.

Met andere woorden, precies al die dingen die ik echt helemaal niet leuk vind. Dat kan niet beter, toch? Zo werkt het prima voor ons.

We ­waren in verwachting van ons eerste kind ­samen toen mijn man bij het bedrijf kwam – negentien jaar geleden.

Hoe laad u uw batterij weer op?

Ik drink wijn (lacht)! Ik heb een druk ­leven. Daarom blijf ik liever thuis en nodig ik v­ rienden uit aan mijn keukentafel. Dan ­braden we een kip in de oven en openen we een goede fles wijn. Ik ben geen fan van ­grote evenementen. Bovendien reizen we graag en ontdekken we met onze kinderen de wereld.

Dit is één ding dat ik ter bescherming van het milieu toch niet graag zou willen op­geven.

Reizen biedt nog zoveel meer dan ­nieuwe ­ervaringen. Niets vormt je zo als reizen.

Als u vandaag terugkijkt op de 33 jaar geleden dat u Anya Hindmarch opgericht hebt, is uw klant dan veranderd?

Ik denk dat we precies terug zijn waar we 33 jaar geleden begonnen zijn. Onze klant is tus­ sen de 25 en 50 jaar oud en wil niet graag pron­ ken met haar geld of de initialen van een merk.

Ze is ­geïnteresseerd in duurzaamheid en wil graag dat het product zijn doel bereikt.

En nu kun je een statement maken met een tas van Anya Hindmarch!

Ik ben altijd al voor mijn mening uitgekomen.

Dat is altijd belangrijk voor mij geweest en zal dat ook in de toekomst blijven.

www.gg-magazine.com

Geniet eens van andere melk

Met een authentieke boodschap en slimme marketing heeft Oatly zich snel weten te ­ontwikkelen tot een wereldwijd populair lifestylemerk. Steeds meer mensen grijpen naar de duurzame havermelkproducten van de Zweedse markt­leider. Maar het begon allemaal met een gek idee in het laboratorium van oprichter ­Rickard Öste meer dan dertig jaar geleden.

TEKST: Julia Dettmer FOTO'S: Lars Jansson / Oatly

46

Toni Petersson is sinds 2012 CEO van Oatly. Zijn bedrijf noemt hem graag ‘haver-punk’.

Tijdens een ontmoeting met een graanhandelaar komt Rickard Ă–ste op een briljant idee: haver!

H

et is 1989. Op de Lund Universiteit in Zweden is een klein team ­onderzoekers aan het broeden op een compleet nieuw wetenschappelijk idee: ze willen een recept uitwerken om plantaardige melk te maken van haver. Rickard Öste (nu 72) staat aan het hoofd van de groep als hoogleraar aan het Instituut voor Toegepaste Voedingswetenschappen.

Wow, no cow – CEO Petersson zong deze slogan in 2014 in de camera in een korenveld.

Ook dit maakte van Oatly een cultdrank.

www.gg-magazine.com

­ ij werkt al meer dan 25 jaar aan dit onderH werp, want zijn supervisor Arne D ­ ahlqvist had al in 1963 het bestaan van ­menselijke lactose-intolerantie ontdekt. Nu wil Öste ­ eindelijk de oplossing vinden voor dit ­ ­probleem waar zo veel mensen over de hele ­wereld last van hebben. Als hij een graan­ handelaar ­ontmoet, krijgt hij een briljant idee: haver. “Op dat ­moment werd ik me ­bewust van het p ­ otentieel van haver, zowel wat ­betreft smaak als ­voeding. Het graan is ook goed ­geschikt voor ons regen­achtige en k ­oude Zweedse k ­limaat”, zegt Öste over zijn aha-­erlebnis. Dus verzamelde de ­wetenschapper een kleine ­onderzoeksgroep van collega’s met v­ erschillende vaardigheden en ging hij aan de slag met het ontwikkelen van een havermelk.

Er volgden enkele jaren van onderzoek en uitproberen, zodat met gebruik van e­ nzymen de voedingsstoffen in de haver ­ behouden ­bleven. Öste is zelfs naar Japan gereisd om de p ­ roductiemethoden van sojamelk te ­leren ­kennen. Maar hij hield vast aan zijn haver­ gedachte en kon het grote moment in 1993 ­eindelijk vieren: het recept voor een proto­t ype dat ook nog lekker is, is gevonden. In 1994 ­volgde als beloning een patent op deze havermelk en werd de eerste steen voor Oatly gelegd. Östes visionaire idee uit 1989 is heden ten dage al voor veel mensen onder­deel van het dagelijks l­ even g ­ eworden. B ­ ijna elk café biedt havermelk aan als alternatief voor koemelk.

Steeds meer m ­ ensen b ­ estellen hun warme drank met dit v­ ervangende p ­ roduct omdat ze h ­ ebben b ­ esloten om dierlijke p ­ roducten geheel of ­ gedeeltelijk uit hun ­ voeding te ­verwijderen. Ze brengen met ­passie in de praktijk wat Öste vroeger dreef. Hij ­w ilde een voedselrijke drank o ­ntwikkelen voor ­mensen die lactose-­intolerant zijn of geen koemelk ­w illen ­drinken, en zo een groter doel ­bereiken: de weg vrijmaken voor een duur­zamer dieet.

Maar zoals altijd zijn er struikelblokken in elk succesverhaal en dat geldt ook voor Öste.

Toen de havermelk eenmaal klaar was om

49

op de markt gebracht te worden, probeerden hij en zijn team hun gepatenteerde innovatie te ­verkopen aan andere voedingsmiddelen­ fabrikanten. Maar niemand had interesse.

Uiteindelijk lanceerde Öste in het midden van de jaren negentig gewoon zelf zijn p ­ roduct in Zweden en Groot-Brittannië onder de naam Mill Milk. Met succes – Oatly werd ­opgericht in 2001 en de eerste productie­faciliteit werd geopend in 2006. Het succesvolle ecobedrijf is inmiddels uitgegroeid tot een reusachtig lifestylemerk.

Toni Petersson, die in 2012 als CEO aan boord kwam, was verantwoordelijk voor deze merkpositionering. De videoclip uit 2014, waarin de zakenman in een ­casual T-shirt en met zijn haar naar achteren g ­ etrokken staat en zingt in een korenveld, is ­legen­darisch.

“Wow, wow, no cow, no, no, no”, zingt hij ­terwijl hij zichzelf begeleidt op een ­keyboard waar ­ natuurlijk een p ­akje Oatly-­ melk boven­op staat. Dat is je reinste zelf­ironie, ­authentiek en s­ ympathiek. 2,5 miljoen views op YouTube en t­alrijke c­ ommentaren die de ­“volledige v­ ersie van het liedje” eisen, tonen aan hoe goed dit ­image wordt ontvangen.

Met e­ envoudige maar p ­ akkende slogans als It’s like milk but made for humans werd Oatly een geliefd merk.

In 2015 kwam de volgende tegenslag voor Oatly: de Zweedse zuivelindustrie klaagde het bedrijf aan voor de beroemde claim It’s like milk but made for humans. En toen verloor het k ­ leine Oatly de strijd tegen de melk­ giganten. Maar de dwerg zag dit als een bevestiging dat hij iets goed had gedaan door de bestaande n ­ ormen voor melkconsumptie in twijfel te trekken.

Oatly nam het uiterst sportief op en kwam met een slimme tegenzet: ze zetten de ­inhoud van het proces en de nederlaag o ­ penlijk op hun website en verzekerden zich zo van de sympathie van de ­consument. Het r­ esultaat was er dan ook naar: een omzetverhoging van maar liefst 45 procent. Vandaag de dag wil het bedrijf de ­geschillen met de zuivelindustrie niet ­langer reduceren tot de toenmalige ‘melk­ oorlog’, maar benadrukt het dat het gaat om de grote ­beweging naar een meer duurzame toekomst.

Een struikelblok was een mijlpaal ­geworden en op de eerste volgden er nog twee, zoals ­Helge Weitz, een van de Duitse directeuren, meldt: “Een andere mijlpaal was de uitvinding van de barista-edition. Zoiets was er daarvoor nog niet onder de melkalternatieven: p ­ erfecte schuimbaarheid, geen vlokken in de koffie en een geweldige smaak. Hierdoor konden we ons onder de topcafés in een kwalitatief hoog­waardige omgeving vestigen.” De hype katapulteerde Oatly zelfs zo ver op de ladder dat er in het jaar na de lancering op de

50

John Schoolcraft is nu acht jaar creatief directeur van Oatly. Aan hem heeft het bedrijf zijn originele en moedige marketing te danken.

­Amerikaanse markt in 2018 knelpunten in de levering waren.

De derde mijlpaal was ten slotte de ­intrede in de Duitse supermarkten. Dat was ­zeker geen ­gelopen race, vertelt Weitz: “We zijn eind 2017 met z’n tweeën ­ begonnen. In het begin m ­ oesten we vechten tegen de ­terug­houdendheid van de kant van de super­ markten ­omdat ze toen niet ­geloofden in het succes van ­ Oatly als nicheproduct.

Onze c­ ommunicatie zou te E ­ ngels zijn, er zou te veel tekst op de ­verpakking staan en

Het Oatly-hoofdkwartier in Zweden geeft inzicht in indrukwekkende bedrijfscijfers: 1 miljard Zweedse kronen (ongeveer 95 ­miljoen euro) omzet in 2018, in 2019 bijna het ­dubbele. Hoewel Oatly nog steeds klein is in ­vergelijking met de meeste Europese koemelk­ producenten, groeit het bedrijf snel. Met een markt­aandeel van iets minder dan 40 procent is het de marktleider in de haverdrank­sector in Duitsland. De Duitse tweemansshow is ­intussen uit­gegroeid tot een bedrijf met d ­ ertig mede­werkers. Wereld­w ijd heeft Oatly meer dan vijf honderd mensen in dienst.

Maar op hun lauweren rusten is ­absoluut geen ­optie. Oatly heeft een aantal vrij ­grote plannen. “We kunnen met haver echt alles maken wat je ook met melk kunt maken. Ons productassortiment strekt zich wereldwijd uit van dranken tot ijs en ­alternatieven voor kwark”, zegt Tobias Goj, de t­weede D ­ uitse ook was de ­Duitse c­ onsument g ­ ewoon heel directeur. Ook al mag hij geen concrete ­ ­anders.” Het duurde toen even om de eerste ­nieuwe ­lanceringen noemen, toch ­suggereert ­inkopers ­ervan te overtuigen O ­ atly in hun hij dat het aanbod van de i­nventieve Zweden ­assortiment op te nemen. Vandaag de dag nog lang niet uitgeput is.

Net als dertig jaar geleden worden alle zijn de ­producten in bijna elke supermarkt te vinden. nieuwe producten nog steeds grondig ­ Het duurzame lifestyle-imago helpt natuur­ ­onderzocht in het laboratorium van Öste. lijk om de uitstraling van het merk te ­vergroten.

Investeren in de wetenschappelijke aan­ ­ Zeer invloedrijke influencers als ­Deliciously pak is een van de redenen waarom je geen Ella (1,7 miljoen volgers op Instagram) of liter havermelk kunt krijgen voor ­dezelfde Dariadaria (meer dan 290.000 Instagram-­ prijs als een liter koemelk. Bovendien moet ­ Oatly ­concurreren op een markt die wordt volgers) laten op hun sociale-mediakanalen ­gekenmerkt door dumping­prijzen. Als je de zien hoe goed zuiver plantaardig voedsel er kan uitzien en smaken en dat het niet m ­ oeilijk prijs van melk in samenhang zou b ­ rengen met is om dierlijke producten te vervangen. de productie en het sleutelwoord vee­houderij, Als je in de supermarkt rondkijkt, zul je dan lijkt dat op een schandaal, zegt Goj. En er is nog iets ­anders: “In ­tegenstelling tot melk ­merken dat de producten van Oatly niet bij de eco-, bio- of dieetlevensmiddelen ­worden worden onze haverdranken ­geclassificeerd geplaatst, maar direct naast ­ ­ gewone koe­ als dranken en niet als voedsel. Daarom zijn melk. En de keuze is aanzienlijk: er is niet in Duitsland onze producten belast met 19 ­procent btw – melk slechts met 7 procent.” alleen de normale haverdrank, maar ook Intussen is de consumptie van koe­ de al g ­enoemde barista-edition, d ­iverse melk in het enkelcijferige bereik gedaald. vet­ arme varianten, biovarianten en die ­Volgens het Duitse Ministerie van V ­ oedsel met ­extra ­calcium. Het product­ontwerp is ­uniform. ­Natuurlijke beige en bruine ­t inten en Landbouw werd in 2019 2,5 procent vullen ­ blauwe nuances en wit aan, met ­minder ­geproduceerd dan in 2018 en ­daalde de c­ onsumptie per hoofd van de bevolking veel tekst ernaast. Deze uitstraling onder­ streept ook de ongekende geloofwaardigheid met 3,6 procent. Terwijl er minder koemelk van de ­producten en zorgt voor een hoge wordt gedronken, neemt de consumptie van herkennings­waarde. plantaardige a­ lternatieven e­ xtreem sterk toe Op Instagram liket een kwart ­ miljoen – ruim 30 procent per jaar, en de trend is ­stijgend. De voedings­kompasnaald wijst dus volgers regelmatig grappige posts z­oals ­ duidelijk in de richting van de planten­melk. die waarin een jongeman een inline skate­ Op oatfinder.oatly.com kunnen de fans baan van lege Oatly-verpakkingen in zijn zelfs gebruik maken van een ­interactieve appartement opzet en uiteindelijk op ­ kaart om uit te vinden welke horeca in hun een g ­ekke manier omvalt. Maar O ­ atly’s ­sociale-mediastrategie ­berust niet ­alleen op omgeving Oatly-­producten verkopen. Voor­ ­naïeve h ­ umor, maar ook op de c­ onsequente al in de V ­ erenigde Staten en i­n Europa is communicatie van ­ duurzame bedrijfs­ de kaart bijna vol met met zwarte stippen. waarden. De ­productie van een liter haver­ Het is ­waarschijnlijk geen al te gewaagde melk stoot ­immers ­minder dan een derde ­prognose dat dit Oatly-­net zich steeds verder CO2 uit dan die van een liter koemelk. zal ­uitbreiden.

Het duurzame lifestyle-­imago helpt de uitstraling van het merk Oatly te versterken

Oatly's reclameboodschappen zijn direct, vaak gek en soms vrolijke onzin. Verpakkingen worden gebruikt als communicatiekanaal en vaak ­helemaal volgeschreven.

www.gg-magazine.com

53

FOTO’S: NADAV KANDER/TRUNK ARCHIVE (1), © ZDF/BBC/MADDIE CLOSE (1)

Sir David Attenborough heeft de rampzalige verandering van onze planeet met eigen ogen gezien.

54

Planet Attenborough Met zijn fascinerende dieren- en ­natuurfilms leert de 94-jarige Sir David ­Attenborough ons al zeventig jaar hoe we onze planeet met respect ­moe­ten b ­ ehandelen. Een ongewone carrière – van natuurfilmer tot geëngageerd ­milieuactivist. TEKST: Patrick Barkham

FOTO: © ZDF/BBC/FREDI DEVAS

Attenboroughs nieuwste ­serie zit vol dringende b ­ erichten over milieuvernietiging

56

Seven Worlds, One Planet: Op ­Antarctica filmde Attenborough jonge koningspinguïns in enorme kolonies.

FOTO’S: SAM BARKER / GETTY IMAGES (1), © ZDF/BBC/NICK GREEN (1)

E

ind jaren tachtig werd er een b ­ ijeenkomst ­gehouden in de BBC-­studio’s in Bristol.

De deelnemers bespraken de op h ­ anden ­zijnde pensionering van een g ­ rijsharige ­freelancer, die al bijna vier d ­ ecennia voor de BBC w ­ erkte. Producent Mike ­Gunton h ­ erinnert zich de w ­ oorden van zijn toenmalige chef nog: “We moeten nu toch echt nadenken over wie D ­ avid zal opvolgen als deze serie afgelopen is.”

Seven Worlds, One Planet: Deze stompneusaap met zijn blauwe huid is alleen te vinden in de ­bergen van China. Het heeft vijftig jaar geduurd voor Attenborough er een voor zijn camera kreeg.

www.gg-magazine.com

David Attenborough was op dat moment op weg naar de 65 en legde de laatste hand aan The Trials of Life, de derde van zijn epische natuur­ series. Deze programma’s waren over de hele wereld uitgezonden. Ze hadden een nieuw genre geïntroduceerd, misschien zelfs wel ­ een nieuwe taal voor dierenfilms. Een mooie ­erfenis. Nu was het tijd om te gaan.

Toen Alastair Fothergill een paar jaar ­later de natuurhistorische afdeling van de BBC over­ nam, vroeg de directeur van de zender hem om een nieuwe David Attenborough te vinden.

“Ik herinner me dat ik dacht: dat is niet erg ­verstandig”, zei Fothergill. “Hij was altijd al die grote eik geweest, waaronder het moeilijk is voor een zaailing om te groeien.” T ­ egenwoordig is Mike Gunton gepromoveerd tot creatief ­directeur van de afdeling natuur­geschiedenis.

Drie decennia nadat het onderwerp voor het eerst ter sprake kwam, staat de zoektocht naar de volgende David A ­ ttenborough niet meer op de agenda. “We hebben nog steeds geen ­antwoord, en ik wil er ook geen”, zei Gunton.

Sir David Attenborough werd geboren in mei 1926, zeven­tien dagen na koningin E ­ lizabeth.

En net als de koningin is hij een symbool van ­stabiliteit in een turbulente w ­ ereld ­geworden.

Het is moeilijk voor te s­ tellen dat er een tijd was voordat hij zich vriendelijk op onze beeld­ schermen inliet met luiaards en reuzen­ schildpadden – ook omdat er voor veel m ­ ensen nooit zo’n tijd geweest is. De t­elevisie werd een jaar na zijn geboorte uit­gevonden. Zijn ­eerste ­uitzending werd door bijna tien­duizend mensen ­ ­ gezien. In het voorjaar van 2019 was zijn serie Our ­Planet de meest ­bekeken ­originele docu­mentaire op Netflix – met 33 miljoen kijkers in de eerste maand.

Attenborough en koningin Elizabeth zijn meer dan alleen maar tijdgenoten. “Ik zie haar vrij vaak”, zei hij over de k ­ oninklijke familie toen ik hem trof in zijn huis in ­R ichmond.

Hij ontmoette twee van de kinderen van de ­koningin, Charles en Anne, voor het eerst toen ze in 1958 de BBC-­studio’s bezochten en

59

stelde hen voor aan zijn l­ieveling Cocky, een ­kaketoe. In 1986, een jaar nadat A ­ ttenborough tot ridder g ­ eslagen was, p ­ roduceerde hij de eerste van zes kerst­ ­ uitzendingen voor de ­koningin. In 2019 werd hij geïnterviewd door prins W ­ illiam op een p ­ odium in Davos; de ­toekomstige ­koning vroeg hem om advies over hoe de wereld g ­ ered kon worden.

In ons gefragmenteerde tijdperk komt ­Attenborough het dichtst in de buurt van wat men een alom geliefde publieke figuur zou kunnen noemen. Over de hele wereld. ­Volgens de ­Sunday Times hadden zoveel ­Chinese ­kijkers Blue Planet II gedownload dat het ­internet van het land tijdelijk langzaam werd.

Terwijl hij tussen het Witte Huis en het ­ Economisch Wereldforum ­ pendelt en presidenten, zakenmensen en het ­ ­ publiek aan­­­­­spoort om het milieu beter te ­beschermen, wordt hij – wat hij zelf als o­ verdreven ­beschouwt – gezien als de hoeder van het ­geweten van de mensheid. “Er zal geen t­weede David ­Attenborough zijn. Wat hem o ­nderscheidt, afgezien van zijn persoonlijke kwaliteiten, is de timing van zijn leven”, zei ­Fothergill.

Toen A ­ ttenborough in de jaren ­ v ijftig de ­wereld ­begon af te reizen, bevonden we ons in een a­ nder geologisch tijdperk: het holoceen. ­Vandaag de dag leven we in het ­antropoceen, een tijdperk dat wordt gekenmerkt door de ver­ ontrustende dominantie van de homo sapiens over de planeet. “Hij heeft meer van de wereld der natuur gezien dan enige andere ­persoon die ooit op deze planeet geleefd heeft en hij heeft meer veranderingen gezien dan wie dan ook. En hij voelt de verantwoordelijkheid.”

Ondanks alle lof achtervolgt een beschul­­­­ diging Attenborough al ­ t ientallen j­aren. ­Critici klagen dat hij een uniek ­platform ge­ creëerd heeft voor het vertellen van v­ erhalen, maar daarbij het a­llerbelangrijkste verhaal ­genegeerd heeft: dat van de ­vernietigende impact van de mens op de planeet. Maar ­ een van de ­redenen waarom Attenborough er z­even decennia lang in slaagde op het scherm te k ­ omen, is zijn v­ ermogen om met de tijd mee te gaan. ­L ange tijd stond hij voor ­programma’s die de w ­ onderen van de n ­ atuur laten zien, waarbij hij de menselijke wereld buiten ­beschouwing liet. Maar zijn laatste ­serie staat vol met ­dringende berichten over milieuvernietiging. Toch v­ erzet hij zich t­ egen het idee dat hij is v­ eranderd; hij verwijst juist naar een ­verandering in de ­publieke opinie.

Na een l­even op de achtergrond is hij een ­vooraanstaand pleitbezorger van het ­activisme geworden – bijna in weerwil van zichzelf.

Attenboroughs liefde voor de natuur ­ontstond in zijn jeugd toen hij het platte­ land van Leicester verkende, op zoek naar ­kevers, insecten en amfibieën. Hij ­groeide op als de middelste van drie broers in

2

60

www.gg-magazine.com

FOTO’S: © ZDF/BBC/LUCAS SALTER PATTERSON (1), © ZDF/BBC/ESPEN REKDAL (1), © ZDF/BBC/KIRI CASHELL (1), © ZDF/CHADDEN HUNTER (1), © ZDF/EMMA NAPPER (1)

Seven Worlds, One Planet: Voor deze miljoenenproductie filmde Attenborough vier jaar lang in vijftig landen. Zoals in Europa (1 + 3), Antarctica (2), Zuid-Amerika – het meest soortenrijke continent op aarde (4) – en Azië (5).

3

4

1

Het duurde even v­ oordat ­Attenborough besefte wat een bedreiging de mens voor zijn omgeving is 5

Sir David Attenborough is even oud als koningin Elizabeth. Rechts: prins Charles en prinses Anne leerden de filmmaker kennen in januari 1958 in de BBC-studio’s. De kinderen ontmoetten ook Cocky, een kaketoe die Attenborough uit P ­ apoea­Nieuw-Guinea meegebracht had.

FOTO’S: BEN QUINTON (1), HULTON ARCHIVE / GETTY IMAGES (1)

een onderwijs­familie. Na zijn natuur­ wetenschappelijke studie in Cambridge trouwde hij met zijn universiteitsliefde Jane Oriel en richtte hij zich op de glamoureuze wereld van de televisie.

In 1954 reisde Attenborough met Jack ­Lester, het hoofd van de reptielenafdeling van London Zoo, naar Sierra Leone om een ­nieuwe serie, Zoo Quest, te draaien. Het c­ oncept was eenvoudig: ze vingen wilde ­dieren – pythons, vogelspinnen en kaalkopkraaien – die ze mee terugnamen naar de dierentuin van L ­ onden.

Aanvankelijk was Attenborough producent, regisseur, geluidstechnicus en dieren­temmer.

Hij werd alleen presentator omdat Lester na de eerste aflevering ziek werd. In de loop van de volgende jaren werden nieuwe s­ eizoenen van Zoo Quest opgenomen en groeide de ­reputatie van Attenborough.

In 1965 werd hij controller van BBC Two, een benoeming die met scepsis werd ontvangen in televisiekringen zoals blijkt ­ uit kranten­artikelen uit die tijd. Hij werd ­beschouwd als lichtgewicht, maar men was al snel blij met hem wegens zijn onver­ wachte succes. Als ­controller en vervolgens programma­directeur van beide BBC-kana­ len was A ­ ttenborough een grote vernieuwer.

Onder de formaten die onder zijn auspiciën zijn gemaakt zijn M ­ onty Python’s Flying Circus en de sitcoms Dad’s Army en Porridge. In 1972 zette hij zich in voor programma’s over de gemeenschap. In dat kader kwam het voor de eerste keer tot een medelevend portret van transgenders op de Britse televisie.

Vanwege Attenboroughs prestaties bij BBC Two was hij geschikt voor de functie van ­algemeen directeur, de topfunctie van het b ­ edrijf. Maar hij was het management beu en nam begin jaren zeventig ontslag.

Hij ­overtuigde de BBC dat hij de ­evolutie van p ­ lanten en dieren kon behandelen in de stijl van de succesvolle serie Civilisation. De ­productie van deze serie duurde drie jaar.

Life on Earth duurde 55 minuten en werd uitgezonden op dertien o ­peenvolgende zondag­ avonden in 1979. Ondanks de aanwezigheid van een Attenborough – in ­ safari-­ outfit op e­xotische locaties – l­ijken de eerste ­ afleveringen op lezingen met ­bewegende beelden. Maar de serie komt op gang. De ­opmerkingen zijn vaak ­grandioos.

“Vier m ­ iljoen dieren en ­ planten in de wereld”, zegt Attenborough, “vier miljoen ­ verschillende o ­ ­plossingen om in l­even te ­blijven.” In de voorlaatste aflevering – over primaten – is het eerste gedenkwaardige double shot te zien van Attenborough waarbij hij naast een dier ­verschijnt. Hij is met een groep berg­gorilla’s in Rwanda en heeft nog de ­tegenwoordigheid van geest om te fluisteren: “Er is meer b ­ etekenis en wederzijds begrip in

www.gg-magazine.com

‘Het betekent meer om een blik te ­ wisselen met een gorilla dan met enig ander dier dat ik ken’ SIR DAVID ATTENBOROUGH het ­uitwisselen van een blik met een ­gorilla dan met enig ­ander dier dat ik ken.” Hoewel sommige feiten moesten worden ­gecorrigeerd – we weten nu dat er eerder acht dan vier ­miljoen ­soorten zijn –, is de serie tijdloos.

Voor oude BBC-ers is er een twee­deling in de televisiegeschiedenis: voor en na Life on Earth. De serie werd voor televisie­bazen de norm voor de natuurhistorische kas­kraker.

Hoewel de BBC in de m ­ eeste g ­ enres zijn ­dominante p ­ ositie verloren heeft, blijft de Britse publieke omroep v­olgens F ­ othergill een ­ voortreffelijke ­ producent van natuur­ historische ­ programma’s. Zo veel ­ ervan ­“hebben we aan David te danken”, zei hij.

Deze blockbusters zijn vaak geïmiteerd en een wereld­w ijd exportsucces. Hoeveel winst de s­ erie maakt, als die er al is, onthult de BBC niet, maar de uitzendrechten voor ­Planet Earth II en Blue Planet II zijn 235 keer v­ erkocht.

Na het succes van Life on Earth bracht ­Attenborough een groot deel van de j­aren ­tachtig door met het voltooien van wat een drieluik van monumentale ­natuurfilms zou worden, waaronder The Living ­Planet als een verkenning van de ecologie en The T ­ rials of Life over het gedrag van ­dieren. Hij ­besteedde ook aandacht aan series over m ­ inder ­populaire onderwerpen: ­planten, spinnen, w ­ andelende takken en andere ­ongewervelde dieren. Het publiek was gek op zijn ­enthousiasme, zijn humor en zijn l­iefde voor dieren. B ­ egin jaren tachtig ­ ­ werden de producties van ­Attenborough wereldwijd u ­ itgezonden. Maar hij was nog geen – om een label te ­gebruiken dat hem ergert – i­nternationale superster.

Toen Attenboroughs serie op de ­A merikaanse televisie werd uitgezonden, verving men

63

tot voor kort zijn gesproken commentaar door stemmen waarvan men dacht dat het ­A merikaanse publiek ze beter zou ontvangen.

Toen in 2010 Life werd uitgezonden in de VS was Oprah Winfrey de verteller.

Attenboroughs scripts worden geschreven door productieteams, maar hij is een ­strenge redacteur. Zelfs vandaag de dag herschrijft hij elk script zo dat het zijn manier van uit­ drukken bevat, en controleert hij de feiten. Als het op filmen aankomt leert Attenborough zijn tekst niet precies, meldt Mike Gunton.

“Hij kijkt ernaar, komt terug en zegt: ‘Wat zou je ervan vinden als ik het zo zeg?’ Zijn woordkeuze en de manier waarop hij zinnen gebruikt – er zit zo veel kracht in. Hij heeft ­dezelfde genen als zijn broer”, en daarmee ­bedoelde Gunton Richard, de Oscar­w innende acteur en regisseur die in 2014 overleed. “Ik heb vaak gezegd dat hij net zo’n goede acteur is als zijn broer”, zei Gunton.

Zoals hij zelf toegeeft, duurde het even voor­ dat Attenborough zich realiseerde wat een ­bedreiging de mens is voor zijn o­ mgeving. Toen hij jonger was, zei hij, ­kende men s­ oorten die bij­ na of zelfs v­ olledig u ­ itgestorven ­waren, zoals de Arabische oryx of de dodo. Maar “het werd niet gezien als een groot e­ cologisch p ­ robleem. En la­ ten we e­ erlijk zijn: als de H ­ awaïaanse gans ver­ dwijnt, staat de w ­ ereld niet op zijn kop”. Pas in de tijd van Life on Earth realiseerde hij zich dat het u ­ itsterven van soorten systemisch was, en "in feite ­betekende het verdwijnen van de reu­ zenpanda een diep ingrijpende verandering”.

Het grootste deel van zijn leven v­ onden de milieubeschermings­activiteiten van Sir Da­ vid Attenborough Lees verder op blz. 254

Een echt Robinson Crusoe-gevoel: de Beach Suites van zeventig vierkante meter omzomen het witte strand.

64

Duurzame betovering

Er zijn tijden dat het beter is om in je hoofd te reizen. Deze heel bijzondere plek lijkt daar wel voor gemaakt: een eilandenparadijs in de Zuid-Chinese Zee. Uniek afgelegen en milieubewust in elk detail. Ook social distancing is hier makkelijk – er mogen nooit meer dan zeventig gasten tegelijkertijd op het eiland zijn.

TEKST: Irina von Gagern FOTO’S: Bawah Reserve

Geen vliegtuig, geen schip, alleen maar blauw in elke schakering tot aan de horizon

De steiger in de lagune ziet er van bovenaf uit als de staart van een zeemeermin.

67

’s Nachts komt de jungle op ­ Bawah tot leven en luister ik ­naar een concert van de wildernis

Het water op het eiland wordt spaarzaam gebruikt en uitgebreid hergebruikt. Rechts: Het geluid van de golven is te horen in de negentien Beach Suites. Als je wakker wordt heb je vanuit je bed een vrij uitzicht op het zandstrand en de turquoise zee.

B

awah is de naam van een kleine ­archipel in de Zuid-Chinese Zee, waar zelfs ­ervaren luxereizigers in ­vervoering r­ aken.

In het Indonesisch b ­ etekent ­‘bawah’ onder­aan. Een geografische ­referentie, want het eiland ligt in het ­uiterste z­ uiden van de Anambas, een groep van bijna ­drie­honderd eilanden tussen Borneo en Maleisië.

De eerste blik op Bawah belooft veel. De ­piloot van het kleine watervliegtuig vliegt rond het hoofdeiland, waaromheen vijf a­ ndere ­eilanden gegroepeerd zijn. Ik bewonder het dichte oerwoud en de vele verlaten stranden.

Vervolgens laat hij de machine landen op het gladde oppervlak van de lagune en stuurt haar in de richting van de steiger met twee aanleg­ armen, die er van bovenaf uitzag als de staart van een zeemeermin.

Twaalf jaar geleden ontdekte de Britse onder­ nemer Tim Hartnoll tijdens een zeiltocht de kleine archipel. Hij werd meteen verliefd

www.gg-magazine.com

69

op dit onbewoonde eilandparadijs met zijn ­eeuwenoude tropische woud. Deze 64-jarige heeft zijn fortuin verdiend met vracht­schepen en woont met zijn vrouw en drie volwassen kinderen in Singapore. En hij kon het eiland van drie­honderd hectare met de vijf kleine buur­eilanden kopen.

Wat Bawah zo uniek maakt, naast de ­ongerepte natuur, is de enorme ­lagune en dus de mogelijkheid om hier te ­landen met een water­vliegtuig – ver weg van de b ­ ewoonde wereld maar toch makkelijk ­bereikbaar. Het ­duurde nog zes jaar voordat het b ­ etoverende ­eiland een luxueus ecoresort werd. Omdat Bawah m ­ ­ idden in een beschermd natuur­ gebied ligt, was het gebruik van zware ­machines t­aboe. Hartnoll huurde Sim Boon Yang in, een architect en ­ ontwerper uit ­Singapore d ­ ie g ­ especialiseerd is in ecologische bouw­projecten, om de 35 v­ illa’s zorgvuldig in het landschap te integreren.

Mijn onderkomen is een van de ­negentien Beach Suites. Ze kosten 1.855 euro per nacht en zijn duurder in het hoogseizoen.

Nog ­exclusiever zijn de waterbungalows, die ­beginnen bij 2.250 euro per nacht. Die staan op stelten in het water, met een prachtig uit­ zicht op de ­lagune. Vanaf de ­receptie

Achter me de jungle. Voor me de turquoise glinsterende ­lagune als een reuzenbadkuip

Boven: Tussen de boomtoppen ­bevindt zich restaurant Tree Tops.

Links: De meeste verse ingrediënten worden in het resort verbouwd.

Rechts: Waterbungalows op palen.

leidt een vers aangelegd zandpad door het oerwoud. Om de paar meter bungelt een liefdevol ­beschilderd houten bordje met de voornaam van een gast aan een struik om hem de weg naar diens v­ illa te wijzen. Z ­ eker niet in o ­ vereenstemming met de E ­ uropese regel­ geving op het gebied van gegevens­ bescherming, denk ik, terwijl ik op het ­hetzelfde moment ontroerd raak door het Irina-­ bord dat mij de weg wijst naar mijn strand­ huis – een luchtige bamboe­constructie onder een hoog wit tentdak. De zijwanden ­bestaan uit dunne j­aloezieën van ­bamboestro. Over een paar bamboetreden ­bereik ik de ­veranda.

De zee is slechts een paar stappen verwijderd.

Voor mijn deur: enorme ­pastel­kleurige steenkoralen en diep­­blauwe zeesterren

HOE ER TE KOMEN Door het coronavirus is het resort sinds maart gesloten. Het zou momenteel weer open moeten zijn. Gasten komen aan via ­Singapore. Wie hier bijvoorbeeld in het Mandarin Oriental overnacht, betaalt vanaf € 230 per nacht, www.mandarinoriental. com. De volgende ochtend brengt een chauffeur gasten naar de veerboothaven, waar een medewerker van Bawah Reserve staat te wachten. Dan is het 45 minuten met de boot naar het Indonesische eiland Batam. ­Vanaf hier verder naar het nabijgelegen vliegveld. Ruim een uur later landt de Twin Otter op Bawah. Trauminsel Reisen biedt vijf ­nachten in een Beach Suite aan vanaf € 3.710 per persoon, all-inclusive, transfer van/naar de luchthaven van Singapore en transfer van/naar Bawah. Info en boekingen op www.trauminselreisen.de of +49 8152 93190.

www.gg-magazine.com

Achter de veranda liggen op zeventig v­ ierkante meter de slaapkamer en een mooie badkamer.

Het bad en de wastafel zijn hand­ gemaakt van g ­ erecycleerd ­Indonesisch koper, dat er ­eenvoudig en ­elegant uitziet. De ­bescherming van het m ­ ilieu op B ­ awah is veelomvattend, maar niet ­opdringerig. Goed ­verborgen zonne­ panelen zorgen voor warm water. Regenwater en zeewater wordt ­gezuiverd tot drinkwater en gebotteld in flessen.

Ik reis licht. Meer dan vijftien kilo bagage is niet toegestaan tijdens de laatste etappe met het watervliegtuig. Een paar zomerjurken, ­bikini's, sneakers, sandalen en yoga­spullen.

De yogales ’s ochtends op het strand is bij de prijs i­nbegrepen, evenals de d ­ agelijkse spa­­­­­­­behandelingen, een strandpicknick op het v­erlaten Coconut Beach en alle water­ activiteiten, behalve duiken.

In de garderobe wacht een s­trooien hoed, in de badkamer staat naast de g ­ ebruikelijke verzorgings­producten een ­speciaal ­ont­­­­­­­­­­­­w ik­­­­­­­­­­­­kelde koraalvriendelijke zonne­crème. Dat zit hier – omwille van het milieu – in ­her­­­bruik­­­bare kera­ mische houders. Op de v­ eranda heeft iemand wat snorkelspullen voor me achtergelaten. Ik probeer ze meteen uit en word rijkelijk beloond: met steenkoralen in pastel­­­tinten zo groot als wagenwielen en diepblauwe zeesterren. Vlak voor mijn voordeur in de lagune. ’s Avonds is het genieten van een diner in het restaurant, bereid met lokale i­ ngrediënten.

Naast de zeemeerminsteiger beklim ik een paar stenen trappen die in de helling zijn ­ingebouwd tot ik boven aan de boomtop in ­restaurant Tree Tops aankom, overigens ook ontworpen door Sim Boon Yang. Het dak ­ ­bestaat uit een enorm rieten net, het ziet er­

71

uit als een om­gekeerd vogel­nest. Het wordt ondersteund door een luchtige bamboe­ ­ constructie, open aan drie zijden. Het uit­ zicht op de lagune is ook in de schemering ­spectaculair. De overige twee ­dozijn gasten zijn Duitsers, Engelsen, Italianen, ­A merikanen en Aziaten, singles en stellen van alle leeftijden.

De dresscode is ontspannen. ’s Nachts komt de jungle op Bawah tot leven en door de luchtige muur van mijn suite luister ik naar een adem­ benemend wildernisconcert.

Gelukkig hoor, zie of voel ik geen ­muggen.

Teguh Wahyu Pramana, de hoofd­ t uinman van Bawah, laat me de volgende ochtend een ­ geavanceerd systeem zien dat ­ zonder chemicaliën werkt: verschillende water­ ­ containers m ­ oedigen muggen aan om te ­broeden, de larven worden kort voor het uit­ komen weggespoeld. Captain Green, zoals ­Teguh op Bawah wordt genoemd, is vooral trots op zijn enorme tuin. Bijna alles wat je je kunt voorstellen aan groenten en fruit groeit hier in tropische overvloed: a­ ubergines, b ­ ananen, ­pepers, kruiden. Deze lijst is o ­neindig. Ik merk dat Captain Green niet alleen dol is op zijn tuin. Hij houdt van dit eiland en staat ­volledig achter het duurzame hotelconcept van Tim Hartnoll. In de dagen op Bawah merk ik steeds weer hoeveel liefde medewerkers voor het e­ iland hebben.

Zo ook de 29-jarige Sakti Nasukha. We ­hebben afgesproken voor een wandeling door de jungle. Hij was een van de eerste mede­ werkers op het eiland en borrelt over van ­enthousiasme voor de unieke flora en fauna van Bawah. Op een smal, steil oplopend pad leidt Sakti me door het dichte groen naar het hoogste punt van het eiland. Een korte stop bij de statige Dipterocarpus grandiflorus, een met uitsterven bedreigde hardhoutboom.

De boom is meer dan veertig meter hoog en Sakti ­vertelt trots dat hij wel ruim 270 jaar oud moet zijn.

Bovenaan, in de kruin van de boom, leeft een beofamilie, die zich met luid, schril ­gekrijs laat horen. Hier in de jungle komen we meer tropische vogels tegen: de Chinese woudaap, de blauwe mangrovevliegenvanger en de smaragd­duif. Sakti laat me graten op de grond zien – een visarend heeft hier zitten eten.

Na een half uurtje glijden we door een ­smalle doorgang tussen prachtige roze b ­loeiende ­orchideeën en komen we op een rotsplateau op ruim vijftig meter boven de zee. Achter me ligt de jungle, voor me spreidt de o ­ ngelooflijk turquoise glanzende lagune zich uit als een enorme badkuip. Daarachter e­indeloze ­uitgestrektheid. Geen vliegtuig, geen schip, alleen blauw in alle schakeringen tot aan de horizon. Ik word een beetje nostalgisch van de gedachte om morgen terug te vliegen naar de bewoonde wereld.

‘We zoeken een nieuw soort geluk’

De invloedrijke architect Kengo Kuma zoekt naar harmonie met de natuur. En dus gaat hij niet voor beton maar voor warme materialen en de traditionele Japanse manier van bouwen. Zo ook bij het nationale stadion in Tokio dat voor een groot deel bestaat uit hout. Volgend jaar zijn hier de Olympische Spelen. INTERVIEW: Martin Tschechne

72

FOTO: JOEL SAGET/GETTY IMAGES

Minder stenen graag: de Japanse ­architect Kengo Kuma heeft genoeg van zielloze betonwoestijnen in steden.

‘Nog veel meer dan vroeger richt ik me op het­ materiaal hout’ KENGO KUMA

74

FOTO: BEHROUZ MEHRI/GETTY IMAGES

NATIONALE STADION Voor de Olympische Spelen van 2021 in Tokio bouwde Kuma een spectaculaire bühne: de houten rasterconstructie laat het gebouw optisch bijna zweven.

HOTEL PARIS In Parijs moet in 2022 een verticale jungle ontstaan op de linkeroever van de Seine. Kengo Kuma ontwierp hier een hotel­complex waarbij het lijkt of de natuur uit de gevel breekt.

FOREST EDGE Kuma haalt met het geplande beurscentrum in het noorden van Straatsburg (Parc des Expositions – PEX) het bos de stad in. Zijn ontwerp won een inter­nationale wedstrijd.

ls geen andere architect vertegenwoordigt Kengo Kuma de ­esthetische traditie van zijn land in de wereld. Hij bouwt duurzaam en bespaart op hulpbronnen. In dit gesprek verklaart hij hoe de ramp van Fukushima het denken van zijn land­genoten volledig veranderd heeft. En waarom de eeuwen­oude Japanse manier van leven een model voor de 21ste eeuw zijn kan.

Kuma-san, bijna dertig jaar geleden bouwde u een autohandel in Tokio waar u duidelijk veel ­plezier aan beleefde. U hebt daarbij het ­Russische C ­ onstructivisme geciteerd, de middeleeuwse m ­ uren verhoogd en het geheel met een enorme ­Ionische zuil bekroond. Vandaag de dag gebruikt u rijstpapier en bamboe, glas en plastiek – en u hebt voor de Olympische Spelen in 2021 een ­stadion van hout ontworpen. Wat is er in die tijd allemaal gebeurd?

Hmm. We zijn dertig jaar ouder geworden. En misschien ook een beetje slimmer.

FOTO‘S: KENGO KUMA & ASSOCIATES/LUNANCE (1); IMAGES BY LUXIGON, MIR (1)

Wat betekent dat concreet?

Toen ik met ontwerpen begon in de jaren ­tachtig, wilde ik vooral het toen heersende ­modernisme bekritiseren. In mijn ogen was dat op sterven na dood. Daarom heb ik me in­ gezet voor een soort postmodernisme – en dat is waar het onder andere om ging bij deze ­geënsceneerde chaos met de Griekse zuil in het midden. Maar het idee verloor al snel zijn aantrekkingskracht.

Wat was er gebeurd?

Op den duur was het postmodernisme te aca­ demisch voor de mensen. Je kunt niet jaren­ lang dezelfde grap vertellen, dan werkt die grap niet meer. De jaren ­negentig waren ­moeilijk voor me. Ik kreeg bijna geen ­opdrachten meer in Tokio en moest de stad uit en kleinere pro­ jecten zoeken. Voor mijn zelf beeld als archi­ tect was dit een keerpunt.

Wordt er anders gebouwd in de provincie dan in de grote stad?

Zeker en vast! Zeker toen in Japan was dat zo. In Tokio werkte ik altijd samen met grote bouwmaatschappijen. Grote projecten – daar was alles georganiseerd, iedereen had daar zijn eigen ­afdeling. En ik had contact met ­managers. Met vakwerklieden had ik amper iets of zelfs niets te maken.

En op het platteland?

Daar was ik op een heel andere manier ver­ antwoordelijk. Ik praatte met ambachts­ lieden, en heb naar hun werk gekeken – en tegelijk heel veel geleerd.

www.gg-magazine.com

Wat precies? Technieken? Of zoiets als een kijk op het leven, een manier om tegen de wereld aan te kijken?

Eigenlijk allebei. Bovenal leerde ik om de ­waarde van vakmanschap, de aandacht voor detail en de wijsheid van oplossingen te her­ kennen en zeker ook te waarderen. Dat ­waren echt h ­ eel goede, intensieve g ­esprekken. U moet ­weten: we hebben fantastische ambachts­ lieden in Japan met een traditie die duizenden jaren teruggaat.

En zo keerde u terug naar de stad.

Ja, precies. In onze gesprekken had ik meer geleerd dan alleen de technieken van ambachts­lieden. Ik was me bewust geworden van waarden als duurzaamheid, bescheiden­ heid, een bijzondere vorm van zuinigheid. Je zou het spaarzaamheid kunnen noemen. Of zelfs deemoed.

U hebt gestudeerd in New York, onderhoudt een tweede kantoor in Parijs, ontwikkelt woon­ concepten voor Moskou en een multi­functioneel centrum in Sydney. U bouwt in Peking en ­Lausanne, in Arnhem en São Paulo, Aix-enProvence en Vancouver. Twee jaar geleden werd uw dependance van het Londense V&A-­Museum in het Schotse Dundee geopend – en toch noemt u zichzelf de misschien wel meest ­Japanse a­ rchitect van deze tijd? Kunt u eens uitleggen hoe al die ­feiten passen bij uw uitspraak?

Volgens mij komt er ook in Europa en ­A merika een systeem van waarden tot ontwikkeling, dat zeer lijkt op de traditionele Japanse manier van leven. Het is eenvoudig, heeft aandacht voor andere mensen en besteedt meer aandacht aan de duurzaamheid van onze beslissingen. Ik denk dat dat weleens een model voor de 21ste eeuw zou kunnen zijn.

In een van uw beschouwingen over a ­ rchitectuur schreef u dat de behoeften al veranderd zijn: ­mensen willen vandaag de dag geen monumentale bouwwerken meer, ze willen niets wat boven de buurt uitstijgt.

Ja, ik geloof dat het gevoel voor esthetiek veranderd is. Zeker na de aardbeving van ­ 2011 hebben de mensen hier een andere

77

­mentaliteit. Japanners zoeken hun geluk op andere ­plekken en ik g ­ eloof dat ze een ander soort geluk z­ oeken. Er is zoiets als een n ­ ieuwe spiritualiteit. ­Japan ­bezint zich op zijn eigen tradities. Deze c­ atastrofe heeft de mensen hier fundamenteel veranderd.

Bedoelt u vooral de verwoestende gevolgen voor de kerncentrale van Fukushima?

Het land is in zekere mate tot bezinning ­gekomen. Ik heb zelf eerder geprobeerd om met mijn projecten zoiets als eilanden te cre­ ëren, eilanden van eenvoud of rust – maar de plagen van 2011 hebben het hele land beroerd.

Van buitenaf gezien is dit niet echt aan de hand.

We zien nog steeds hoe royaal en zorgeloos hier met energie omgegaan wordt. Ook de kern­reactors zijn weer in bedrijf. Wat is er dan veranderd?

Onze premier Shinzo Abe kan misschien niet de gehele politiek opnieuw definiëren. Maar ik geloof zeker dat de meeste politici van ­mening zijn dat we ons energiebeleid ­principieel moe­ ten veranderen.

Wat hebben de tsunami en de ramp van ­Fukushima betekent voor de architectuur? U hebt zelf ooit beschreven dat vooral de ­architectuur naar westers, Amerikaans model door de aard­ beving verwoest is.

Ik geloof dat de grote verandering na de ­catastrofe zo is samen te vatten: vind n ­ ieuwe wegen! Namelijk die van jullie zelf! Na de Tweede Wereldoorlog vocht Japan om het ­ ­Westen in te halen. Het hele land was door deze drang gegrepen. We waren verslagen, dus we probeerden de Amerikanen te i­miteren in cultuur en economie. De toepassing van kern­ energie was maar één aspect van die i­mitatie – wij Japanners hebben ­praktisch het hele ­systeem ­overgenomen.

En de aardbeving was dan zeker zoiets als een ­hemels ­teken ...

Het was een zeer duidelijke waarschuwing.

Maar Japan is altijd blootgesteld geweest aan de krachten van de natuur. De mensen hebben ook geleerd zich erop in te stellen.

‘Ik denk dat de traditionele Japanse manier van leven een model voor de 21ste eeuw zou kunnen zijn’ KENGO KUMA

78

FOTO: KENGO KUMA & ASSOCIATES

KITHUL-AMI Een buiging voor zijn honderdste verjaardag: met dit paviljoen in Sri Lanka creëerde Kengo Kuma een delicaat ­monument van palmbladeren voor toparchitect Geoffrey Bawa.

FOTO‘S: KENGO KUMA & ASSOCIATES/MARTIN MISCHKULNIG (1), JOEL SAGET/GETTY IMAGES (1)

Dat klopt. Ons respect voor de krachten van de natuur bleek al uit het feit dat ­Japanse ­huizen in vroegere tijden gebouwd werden op een v­ eilige afstand van de zee. Liefst iets ­verderop op de helling, waar een tsunami ze niet b ­ ereiken kon. Dat geldt wellicht niet voor ­Tokio, omdat we hier door de baai ­beschermd zijn. Maar ­verder naar het noorden was dat ­zeker wel zo. Men wist: elke zestig tot ­tachtig jaar rolde er zo’n reuzengolf het land op en nam alles met zich mee. Dus hield men ­afstand. Dat was verstandig. Helaas ­hebben we deze ­lessen in de twintigste eeuw buiten b ­ eschouwing

‘Het idee is om een a­ rchitectuur van sculpturale objecten te overwinnen’ KENGO KUMA ­ elaten. Het was aan­trekkelijk om aan het g ­water te wonen en dus hebben we daar ­huizen gebouwd, winkel­ centra, industrieterreinen, zelfs atoom­ centrales. T ­egenwoordig is er wel degelijk het besef dat dat een ­historische ­vergissing was.

Wat betekenden deze recente rampen voor uw ­eigen werk?

Voor de tsunami had ik zo’n gevoel dat we een post-Amerikaans, postmodernistisch systeem zouden moeten ontwikkelen. Het was ­gewoon een intuïtie, een licht ongemak met het v­ erloop van de ontwikkeling. Maar nu ben ik er a­ bsoluut van overtuigd: dat is de richting die we op m ­ oeten.

En met betrekking tot architectuur?

Nog veel meer dan vroeger richt ik me op het materiaal hout. Dit is niet alleen in lijn met mijn eigen overtuigingen, maar mijn ­k lanten hebben mij ook aangespoord om dit te doen. Hun hele mentaliteit is veranderd – en daarmee ook hun begrip van esthetiek. ­Bladert u maar eens door bijvoorbeeld ­Japanse architectuurtijd­ schriften: waar er vroeger ­nauwelijks iets ­anders was dan beton, ziet u tegenwoordig steeds vaker de zachte, warme tinten van hout.

THE EXCHANGE Ronde zaak: het multifunctioneel centrum van Kengo Kuma groeide al snel uit tot nieuw landmark in het Australische Sydney.

Een blikvanger tussen de wolkenkrabbers.

www.gg-magazine.com

En dat betekent?

Mensen verlangen naar natuurlijke materialen. Ikzelf heb me altijd tot hout aangetrokken ­gevoeld. De kleuren, het licht, het met de h ­ anden kunnen bewerken en de geur deden me denken aan mijn jeugd. Maar nu zijn er vele architecten die zo denken. Mensen ­w illen gewoon weer met hout leven. Het is een zeer eigentijds en toekomstgericht materiaal voor de bouw van woningen. Het is duurza-

81

mer dan bijna elk ander bouwmateriaal. Het geurt, ­creëert een aangenaam ruimteklimaat en heeft een dimensie die mensen aanspreekt.

Dankzij moderne technologie is zelfs brandgevaar helemaal geen isue meer. We moeten het allemaal ­herontdekken.

Toch zet beton nog steeds de toon in de moderne Japanse architectuur. In uw woonplaats Tokio is de stijl van een Tadao Ando op elke straathoek te vinden: sobere, gladde oppervlakken in een zeer elegant grijs.

Dat klopt, beton was het uitdrukkings­middel in de twintigste eeuw, denk aan het b ­ rutalisme.

Maar vandaag de dag vinden we betere ­oplossingen. Kijk bijvoorbeeld eens naar het cultuur- en tourismecentrum in ­Asakusa: daar hebben we de structuren van de ­traditionele houten huizen uit de buurt ­gestapeld tot een toren – dat is natuurlijk een statement. Of werp een blik op het stadion voor de O ­ lympische Spelen van 2021 in Tokio.

U hebt het ontworpen: van hout. En uit de buiten­ muren groeien groene planten. Hoe bent u erin ­geslaagd een dergelijk concept door te voeren?

Kijk, er waren twee wedstrijden. De eerste won de Londense architect Zaha Hadid, die in 2016 gestorven is. Tadao Ando was voorzitter van de jury, ik had dus eerst helemaal niet meegedaan omdat ik wist dat zijn en mijn opvattingen zeer wijd uit elkaar liggen.

Hoe kwam het tot een tweede wedstrijd?

De regering, onze premier Shinzo Abe, trok een streep door de oorspronkelijke plannen toen de kosten voor het stadion zich ­verdubbeld hadden. Daar kwam nog bij dat een paar zeer invloedrijke architecten, zoals Fumihiko Maki en Toyo Ito, opgeroepen hadden tot protest ­tegen het plan van Zaha Hadid. Daar sloten zich bijna negentigduizend mensen met hun handtekening bij aan.

Welke fout had Zaha Hadid gemaakt in uw ogen?

Misschien had zij de locatie niet goed i­ ngeschat.

Ze wilde een prachtig gebouw neer­ zetten, een monument. Dat was haar g ­ rote, g ­ rootse bekwaamheid. Zaha Hadid kon g ­ebouwen ­ontwerpen die zich onder­scheiden van hun omgeving. In het geval van het ­Olympisch Stadion ging het echter om een zeer ­gevoelige locatie. De bouwplaats ligt in het Meiji-JinguGaien-Park met het beroemde schilderijen­ museum van de Meiji-keizer – daar mag de architectuur niet pronken. Nee, daar moet de architectuur vooral zoiets als respect voor de omgeving betuigen.

U hebt uw positie ook theoretisch gevestigd. Tien jaar geleden schreef u al essays waarin u uw

Lees verder op blz. 252

WELCOME to the world of Garpa Exclusive garden furniture directly from the manufacturer – timeless design in handcrafted perfection.

F O N T E N AY Collection

Garpa Garten & Park Einrichtungen GmbH | Kiehnwiese 1 | 21039 Escheburg near Hamburg | Germany Telephone: +49 4152 / 925 200 | www.garpa.com

FOTO: HRISTOV IMAGE

FOR SALE

Redactie: Inken Becker & Christina Libuda, aangeboden door ENGEL & VÖLKERS. Advertenties op pagina’s 84 - 249

83

Het uitzicht vanuit de woonkamer: een zithoek in de open lucht leidt naar het zwembad met ­ligstoelen en comfortabele schaduwplekken.

ADVERTENTIE

Ecodroom op Ibiza

In de groene heuvels van San Miguel, ten noorden van de eilandhoofdstad Eivissa, biedt een zomerresidentie duurzaam wonen op luxeniveau. Met zonne-energie en drinkwater uit eigen bron.

Het panorama-uitzicht is onbetaalbaar. TEKST: Christina Libuda FOTO'S: Hristov Image 85

ADVERTENTIE

De lichte woonkamer is aan alle kanten open en biedt een fantastisch weids uitzicht op de bergen op Ibiza.

‘De woonkamer is het ­centrum van het huis. Hier speelt het l­even zich af’ EMILE KUENEN 87

ADVERTENTIE

De patio aan de westkant biedt overdag veel schaduw. De aan­ grenzende cementen keukenunit is heel robuust en maakt buiten koken mogelijk dankzij de uit­breiding.

Op regenachtige dagen lokt de thuisbioscoop in de kelder je.

‘Er is goede energie op deze plek: zodra ik de deur binnenloop, valt alles van me af’

www.gg-magazine.com

89

ADVERTENTIE

De minimalistische vormgeving van de villa wordt doorbroken door kleur­patronen en rustiek hout. De hoofdslaapkamer heeft een eigen badkamer met een vrijstaand bad. Een grote schuifdeur leidt direct naar het besloten zonne­terras met toegang tot het zwembad.

I

biza’s heuvelachtige noordkust is de goed ­bewaarde schat van het Baleareneiland, met ­romantische dennenbossen en r­ ustige ­dorpjes als San Miguel. Aan het begin van de m ­ iddag komt het leven hier tot stilstand. Ver weg van de ­toeristische drukte heerst nog de hippiegeest van de jaren zestig: restaurants bieden een b ­ iologische, farm-to-table menukaart, de hoofdstand wordt ­geperfectioneerd in ­verborgen y­ oga-retreats tussen de palmen en op zondag ontmoet men ­elkaar op het strand bij zonsondergang – de luxe van het eenvoudige leven.

PORTRETFOTO: CONRAD WHITE

Sinds twaalf jaar leidt Rolf Blakstad het ­f amilie­bedrijf Blakstad Design Consultants, dat naam heeft gemaakt met moderne finca’s in traditionele stijl.

In het midden van deze idylle, zes k ­ ilometer van San Miguel en vier kilometer van San Mateo, ligt deze moderne ecoresidentie. ­Verscholen achter onopvallende poorten aan de rand van een rustige landweg, nestelt het huis met zijn witte gevel zich verbazing­ wekkend goed in het bloeiende landschap van het bijna drie ­hectare grote landgoed op een helling. Vandaag de dag groeien er palmen, olijf- en vijgenbomen op de oorspronkelijke landbouwgrond, die bijna vier voetbalvelden groot is. De dichtst­bijzijnde buren zijn ver ge­ noeg weg om ze te zien noch te horen.

Het milieuvriendelijke zomerverblijf met ­bijna 870 vierkante meter bebouwde o ­ ppervlakte werd gebouwd door de Ibicaanse architect Rolf Blakstad volgens de traditionele ­mediterrane architectuur die teruggaat tot de 7de eeuw.

“Tot nu toe is er nauwelijks een e­ fficiëntere manier om de kou in de zomer en de warmte in de ­w inter in huis te houden”, legt Blakstad uit, die zich met zijn bedrijf Blakstad D ­ esign Consultants heeft toegelegd op milieu­ ­ vriendelijk bouwen. Regionaal g ­ eproduceerde bakstenen vormen de basis achter de glad­ gestuukte witte muren, rustiek hout uit de omliggende bossen zorgt voor aantrekkelijke contrasten op plafonds en deuren. Er is een aansluiting op het elektriciteitsnet, maar het grootste deel van de elektriciteit wordt op­ gewekt door zonne-energie. In de winter helpt de generator af en toe. De eigen bron voorziet in drinkbaar water, dat ook gebruikt wordt voor het zwembad. Het afvalwater wordt gefilterd en gezuiverd voor het irrigatiesysteem. Een ­gesloten ecosysteem, zo u wilt.

In de koelende muren van de finca zijn ­machtige panoramaramen en schuif­deuren verwerkt, die het ruime, kubusvormige ­interieur met diverse terrassen verbinden en het licht uit­nodigen naar binnen. Het uitzicht dwaalt naar buiten, waar de oude ­bomen en nieuw geplante palmen de finca een zacht­ groene achtergrond geven. “Het idee was om buiten en binnen te combineren op zo’n manier dat de grenzen v­ervagen”, legt de ­ ­Nederlandse zakenman en huidige eigenaar Emile Kuenen uit. Hij liet de residentie in 2017 bouwen als tweede huis voor zijn gezin.

De lichte woon­kamer met glazen dak vormt het centrum van het huis. Het is de scheidslijn tussen het woongedeelte, het zwembad en de vijftig ­v ierkante meter grote schaduwrijke pa­ tio, waar in het midden een 450 jaar oude olijf­ boom staat. Op zomerdagen speelt het leven zich af onder zijn takken. Wie in Ibiza woont is volgens K ­ uenen niet op zoek naar de zon. “Het huis is zo ­ontworpen dat je met de ­schaduw mee kunt bewegen.”

Na een duik in het zwembad laat hij zich het liefst direct op de bank vallen. Zoals alles in huis is die bijzonder gemakkelijk schoon te maken. “We wilden met natte voeten de slaap­ kamer in kunnen lopen en geen hart­stilstand krijgen als kinderen op de banken ravotten of gasten op tafel dansen”, zegt Kuenen met een glimlach. De zomerse, nonchalante ­inrichting is praktisch én esthetisch en draagt de hand­ tekening van de Zuid-Afrikaanse ­ontwerper Sumari Krige. Kuenen was verliefd ­geworden op Kriges stijl tijdens een bezoek aan haar interieur­­­winkel La Grange in Kaapstad en boekte haar prompt voor de vormgeving van zijn villa. Rustieke accessoires en robuuste stoffen in Afrikaanse patronen geven aan de eerder minimalistische stijl van het huis een spannende etno-look, die zich uitstrekt tot de onderste verdieping met thuisbioscoop en fitness­r uimte.

Het zijn niet alleen de kussenovertrekken die voor onmiddellijk welzijn zorgen. “Toen ik in 2011 voor het eerst naar het eiland kwam, werd ik geboeid door de Ibiza magic, zoals ze hier zeggen”, aldus Kuenen. Echt magisch is het oranje-roodachtige kleurenspel in de lucht, dat ’s morgens vanuit de bedden van de z­ even slaapkamers en het poolhouse kan w ­ orden waargenomen. Of de magie van de stilte, die als een beschermende deken over het terrein ligt. Kuenen is zeker: “De villa is niet alleen eco-friendly, maar ook soul-friendly. Zodra je door de deur stapt, valt de stress van het ­dagelijks leven van je af.”

Ibiza, San Juan, San Miguel, Balearen, Spanje Bebouwde oppervlakte ca. 866 m² Terrein ca. 2,61 ha Kamers 7 E&V ID W-02H80Y Contact Ibiza (ES) Engel & Völkers Ibiza, S.L., licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 80 71 80 E-mail ibiza@engelvoelkers.com

www.gg-magazine.com

91

Beste immo­zoeker,

vanaf nu wekt u onze immo’s tot leven met behulp van uw mobiele telefoon.

Onder elke advertentie staat ­een QR-code

Houd de camera van uw mobiele ­telefoon boven de code en klik op het veld dat verschijnt

Direct verschijnt de webversie van de gewenste immo

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 1965

Waikiki Honolulu, Hawaii, Verenigde Staten Type vastgoed Appartement Verkoopprijs USD 3,388 mln. Woonoppervlakte ca. 2.378 ft² Aantal slaapkamers 2 E&V ID AM-174356 Contact Engel & Völkers Honolulu (US) – 745 Fort Street, Suite #608, Honolulu, HI 96813 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Kay Mukaigawa Tel. +1 808 479 9090 E-mail Kay.Mukaigawa@engelvoelkers.com

94

FOTO’S: TORI TAGLIO – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2011

Sun Valley Ketchum, Idaho, Verenigde Staten

95

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 20 mln. Woonoppervlakte ca. 14.262 ft² Terrein ca. 3,03 acres E&V ID E-002P08 Contact Sun Valley (US) KBEVSV, LLC – 291 First Ave North – Ketchum, ID 83340 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Travis Jones Tel. +1 208 721 8579 E-mail travis.jones@engelvoelkers.com

FOTO’S: JON MENEZES – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1902

Bozeman Gallatin County, Montana, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1,15 mln. Woonoppervlakte ca. 2.022 ft² Terrein ca. 9,91 acres E&V ID AM-173532 Contact Bozeman (US) Montana 406, LLC – 319 E Mendenhall – Bozeman, MT 59715 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Pollyanna Snyder Tel. +1 406 404 1960 E-mail pollyanna.snyder@engelvoelkers.com

96

Boutiques Munich · Lake Tegernsee · Sylt · Southampton · Palm Beach Marbella · Forte dei Marmi

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1900

Big Timber Sweetgrass County, Montana, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 995.000 Woonoppervlakte ca. 2.240 ft² Terrein ca. 46,7 acres E&V ID AM-171050 Contact Livingston (US) Montana 406, LLC – 105 West Park Street Unit 5 – Livingston, MT 59047 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Jane Tecca Tel. +1 406 223 0453 E-mail jane.tecca@engelvoelkers.com

98

YACHTING

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2009

Little Bitterroot Lake Marion, Montana, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 5,795 mln. Woonoppervlakte ca. 7.228 ft² Terrein ca. 9,45 acres E&V ID AM-173710 Contact Missoula (US) Western Frontier, LLC – 321 N. Higgins Ave – Missoula, MT 59802 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Dawn Maddux Tel. +1 406 550 4131 E-mail dawn.maddux@engelvoelkers.com

100

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Montrose Colorado, Verenigde Staten

101

USA

Type vastgoed Terrein/ranch Verkoopprijs USD 17 mln. Terrein ca. 6.633 acres E&V ID AM-152590 Contact Telluride (US) San Joaquin Realty, LLC – 224 East Colorado Avenue – Telluride, CO 81435 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Lee Roufa Tel. +1 970 729 0526 E-mail lee.roufa@engelvoelkers.com

WE COOPERATE WITH:

www.q4windows.com

WOOD - PCV - ALUMINIUM WINDOWS

WINDOWS – OUR PASSION. We started making windows back in 1992. Since then, we’ve been delivering top quality wooden, plastic, and aluminium windows as well as doors, facades and conservatories across practically all of Europe, Australia, Canada and the USA.

Our

5 manufacturing plants produce the full spectrum of windows for any type of buildings.

Our strength lies in our quality, timely delivery, flexibility and… we are always looking for new markets and new clients.

www.q4windows.com

Jarosław Loos

CEO of Q4 Windows Group

FOTO’S: ASTRID CARRARO PHOTOGRAPHY – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2010

Vail Eagle County, Colorado, Verenigde Staten Type vastgoed Appartement Verkoopprijs USD 13,25 mln. Woonoppervlakte ca. 3.505 ft² Aantal slaapkamers 5 E&V ID AM-172327 Contact Vail (US) Lautenberg Rudrud, LLC – 242 East Meadow Drive, Suite D – Vail, CO 81657 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Tyra Rudrud Tel. +1 970 376 2258 E-mail tyra.rudrud@engelvoelkers.com

104

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2009

Austin Texas, Verenigde Staten

105

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 7,995 mln. Woonoppervlakte ca. 7.973 ft² Terrein ca. 6,04 acres E&V ID AM-167795 Contact Austin Westlake (US) Turnquist Partners Realtors, Inc. – 3700 Bee Caves Road, Suite 102 – Austin, TX 78746 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Paula Pierce Tel. +1 727 599 3111 E-mail paula.pierce@engelvoelkers.com

WORLD‘S BEST MEDICAL SPA

*

Time and attention: At Lanserhof you will find these two rare treasures. Our advanced medical team and therapists combine scientific and holistic expertise to diagnose and treat the cause. Self-healing powers are reactivated, lost energy is regained and new strength is drawn.

www.lanserhof.com

*Awarded at the World Spa Awards 2015, 2016, 2017, 2018 & 2019

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2013

Houston Harris County, Texas, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 2,39 mln. Woonoppervlakte ca. 6.381 ft² Terrein ca. 13.090 ft² E&V ID AM-173250 Contact Houston (US) Brooks Ballard Interests, Inc. – 309 Gray Street – Houston, TX 77002 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Tanya Collins Tel. +1 713 703 1156 E-mail tanya.collins@engelvoelkers.com

108

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2008

Westlake Tarrant County, Texas, Verenigde Staten

109

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 4,685 mln. Woonoppervlakte ca. 8.841 ft² Terrein ca. 1,2 acres E&V ID AM-168995 Contact Dallas Southlake (US) RFT Enterprises, Inc. – 1111 East Southlake Boulevard, Suite 460 – Southlake, TX 76092 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Roxann Taylor Tel. +1 817 312 7100 E-mail roxann.taylor@engelvoelkers.com

FOTO’S: TONY THOMPSON – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2020

Kansas City Kansas, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1.193.060 Woonoppervlakte ca. 3.650 ft² Terrein ca. 0,25 acres E&V ID AM-168785 Contact Kansas City (US) Ripley Associates, LLC – 5255 W 116th Place – Leawood, KS 66211 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Tel. +1 913 900 0001 E-mail kansascity@engelvoelkers.com

112

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2000

Huntsville Medical District, Alabama, Verenigde Staten

113

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1,995 mln. Woonoppervlakte ca. 6.500 ft² Terrein ca. 1,78 acres E&V ID AM-166418 Contact Huntsville (US) HSV Real Estate Group, LLC – 320 The Bridge Street, Suite 104 – Huntsville, AL 35806 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Angie Kloote Tel. +1 256 520 7983 E-mail angie.kloote@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Atlanta Midtown, Georgia, Verenigde Staten Type vastgoed Appartement Verkoopprijs USD 624.900 Woonoppervlakte ca. 1.801 ft² Aantal slaapkamers 2 E&V ID AM-164720 Contact Atlanta (US) EAV LLC – 1745 Peachtree Street NE – Atlanta, GA 30309 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Renee Koenig Tel. +1 912 695 1240 E-mail renee.koenig@engelvoelkers.com

114

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1988

Crystal Beach Florida, Verenigde Staten

115

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1,225 mln. Woonoppervlakte ca. 2.594 ft² Terrein ca. 0,44 acres E&V ID AM-166562 Contact Belleair (US) Gulf Coast Luxury Properties, LLC – 2510 West Bay Drive – Belleair Bluffs, FL 33770 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Kristin Hallamek Tel. +1 727 461 1000 E-mail kristin.hallamek@engelvoelkers.com

FOTO’S: FEBRE FRAMEWORKS – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 1984

Tierra Verde Florida, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1,4 mln. Woonoppervlakte ca. 3.231 ft² Terrein ca. 11.448 ft² E&V ID AM-157003 Contact Madeira Beach (US) Vicinity Realty Services, Inc. – 14225 Gulf Boulevard – Madeira Beach, FL 33708 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Tel. +1 727 394 7365 E-mail madeirabeach@engelvoelkers.com

116

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1925

St. Petersburg Florida, Verenigde Staten

117

USA

Type vastgoed Commercieel vastgoed Verkoopprijs USD 1,85 mln.

Totale oppervlakte ca. 5.282 ft² Aantal appartementen 10 E&V ID AM-169883 Contact St. Pete (US) Bay Attache Incorporated – 102 2nd Ave, NE #101B – St. Petersburg, FL 33701 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Leisa Erickson Tel. +1 239 789 7106 E-mail leisa.erickson@engelvoelkers.com

FOTO’S: LACASA TOURS – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2004

Cape Coral Florida, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1,99 mln. Woonoppervlakte ca. 6.967 ft² Terrein ca. 1 acre E&V ID AM-169618 Contact Cape Coral (US) E&V Southwest Realty, LLC – 1031 Cape Coral Parkway, East – Cape Coral, FL 33904 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Zaynab Bakir Tel. +1 954 701 0896 E-mail zaynab.bakir@engelvoelkers.com

118

FOTO’S: LIVING PROOF REAL ESTATE – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2020

Delray Beach Florida, Verenigde Staten

119

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 6,5 mln. Woonoppervlakte ca. 5.642 ft² Terrein ca. 11.984 ft² E&V ID AM-173480 Contact Delray Beach (US) Coastal Luxury Properties, LLC – 900 East Atlantic Ave. Suite 14 – Delray Beach, FL 33483 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Tel. +1 561 362 2888 E-mail delraybeach@engelvoelkers.com

FOTO’S: CARLOS MOLEJON – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2019

Wellington Florida, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 8.975.000 Woonoppervlakte ca. 7.251 ft² Terrein ca. 0,63 acres E&V ID AM-111876 Contact Wellington (US) Carr Sollak Realty LLC – 10620 W. Forest Hill Blvd., Suite 40 – Wellington, FL, 33414 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Carol Sollak Tel. +1 561 818 9476 E-mail carol.sollak@engelvoelkers.com

120

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2012

Wellington Palm Beach County, Florida, Verenigde Staten

121

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 6,535 mln. Woonoppervlakte ca. 5.908 ft² Terrein ca. 0,64 acres E&V ID AM-168005 Contact Palm Beach (US) Carr Sollak Realty Palm Beach, LLC – 150 Worth Avenue, Suite 236 – Palm Beach, FL 33480 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Carol Sollak Tel. +1 561 818 9476 E-mail carol.sollak@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS / ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 2017

Montverde Florida, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 849.000 Woonoppervlakte ca. 4.089 ft² Terrein ca. 0,5 acres E&V ID AM-171903 Contact Engel & Völkers Clermont (US) 17301 Pagonia Road, Suite 300 – Clermont, FL 34711 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Voelkers Florida Residential, LLC Brandon English Tel. +1 352 460 7538 E-mail brandon.english@engelvoelkers.com

122

FOTO’S: ALEX LUCACI – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1900

New York City Brooklyn, New York, Verenigde Staten

123

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 8 mln. Woonoppervlakte ca. 6.075 ft² Terrein ca. 2.000 ft² E&V ID AM-174753 Contact Brooklyn Dumbo (US) Brennan Realty Services, LLC – 45 Main Street, Suite 1022 – Brooklyn, NY 11201 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Donald Brennan Tel. +1 917 568 6525 E-mail donald.brennan@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1904

New York City Central Park South, New York, Verenigde Staten Type vastgoed Appartement Verkoopprijs USD 4,35 mln. Woonoppervlakte ca. 1.500 ft² Aantal slaapkamers 2 E&V ID AM-166141 Contact Engel & Völkers New York City MMC (US) 430 Park Avenue, 11th Floor – New York, NY 10022 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Dolly Hertz Tel. +1 914 646 1885 E-mail dolly.hertz@engelvoelkers.com

124

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2007

New York City Upper West Side, New York, Verenigde Staten

125

USA

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs USD 16,2 mln. Woonoppervlakte ca. 2.216 ft² Aantal slaapkamers 3 E&V ID AM-166310 Contact Engel & Völkers New York City MMC (US) 430 Park Avenue, 11th Floor – New York, NY 10022 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Tel. +1 212 616 7600 E-mail newyorkcity@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2009

Long Beach Long Island, New York, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 5,9 mln. Woonoppervlakte ca. 5.500 ft² Terrein ca. 6.300 ft² E&V ID AM-173824 Contact Long Beach New York (US) TBD Realty LLC – 58 West Park Avenue – Long Beach, NY 11561 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Sonia Dale Tel. +1 516 442 3388 E-mail sonia.dale@engelvoelkers.com

126

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Gloucester Eastern Point, Massachusetts, Verenigde Staten

127

USA

Type vastgoed Landgoed Verkoopprijs USD 9 mln. Woonoppervlakte ca. 10.400 ft² Terrein ca. 2,34 acres E&V ID AM-170264 Contact Boston (US) Back Bay Realty Members LLC – 46 Gloucester Street – Boston, MA 02115 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Post Shirley Team Tel. +1 617 908 4000 E-mail postshirleyteam@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1985

Carlisle Massachusetts, Verenigde Staten Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 1,699 mln. Woonoppervlakte ca. 5.250 ft² Terrein ca. 5,8 acres E&V ID AM-174120 Contact Concord (US) Mendosa-Balboni, LLC – 19 Main Street – Concord, MA 01742 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Mendosa-Balboni Team Tel. +1 978 505 5558 E-mail mendosabalboni@engelvoelkers.com

128

FOTO’S: JEFF THIEBAUTH – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1990

Duxbury Standish Shore, Massachusetts, Verenigde Staten

129

USA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs USD 3,5 mln. Woonoppervlakte ca. 4.621 ft² Terrein ca. 2,76 acres E&V ID AM-173474 Contact Duxbury (US) Vantage Point Realty Advisors, LLC – 46 Railroad Avenue, Unit 101 – Duxbury, MA 02332 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Americas, Inc. Tel. +1 781 934 2588 E-mail duxbury@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2015

Vancouver Brits-Columbia, Canada Type vastgoed Huis Verkoopprijs CAD 19.888.000 Woonoppervlakte ca. 7.715 ft² Terrein ca. 2,2 acres E&V ID AM-174765 Contact Engel & Völkers Vancouver (CA) 130 - 1152 Mainland Street – Vancouver, BC V6B 4X2 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Mike Rampf Tel. +1 604 616 0115 E-mail mike.rampf@engelvoelkers.com Sherry Chen Tel. +1 604 488 9399 E-mail sherry.chen@engelvoelkers.com

130

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Subtle Islands Campbell River North, Brits-Columbia, Canada

131

CA

Type vastgoed Eiland Verkoopprijs USD 18,9 mln. Woonoppervlakte ca. 13.000 ft² Terrein ca. 75 acres E&V ID AM-161006 Contact Engel & Völkers Vancouver Island (CA) 735 Humboldt Street – Victoria, BC V8W 1B1 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Scott Piercy & Jim LeBlanc Tel. +1 250 940 2770 E-mail leblancpiercygroup@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1989

Vancouver Island Campbell River, Brits-Columbia, Canada Type vastgoed Huis Verkoopprijs CAD 2.649.990 Woonoppervlakte ca. 3.457 ft² Terrein ca. 5,2 acres E&V ID AM-171628 Contact Vancouver Island North (CA) 1173669 B.C. LTD. – 324 5th Street – Courtenay, BC V9N 1K1 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Abel O'Brennan Tel. +1 250 871 1377 E-mail abel.obrennan@engelvoelkers.com

132

FOTO’S: SHUTTER HOUSE MEDIA INC. – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1864

Caledon Peel, Ontario, Canada

133

CA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs CAD 5,9 mln. Woonoppervlakte ca. 6.692 ft² Terrein ca. 10 acres E&V ID AM-175029 Contact Toronto Central (CA) Springate-Renaud Holdings Inc. – 85 The Donway West, Unit T001 – Toronto, ON M3C 0L9 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. John Genereaux Tel. +1 647 408 4663 E-mail john.genereaux@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2020

Toronto Ontario, Canada Type vastgoed Herenhuis Verkoopprijs CAD 1,728 mln.

Woonoppervlakte ca. 2.199 ft² Aantal slaapkamers 4 E&V ID AM-169313 Contact Richmond Hill (CA) Willowdale Realty Inc. – 9206 Leslie Street, 2nd Floor – Richmond Hill, ON L4B 2N8 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Derek Li Tel. +1 905 889 9969 E-mail derek.li@engelvoelkers.com

134

FOTO’S: JOHN HANSON – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2018

Niagara-on-the-Lake Ontario, Canada

135

CA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs CAD 1,395 mln. Woonoppervlakte ca. 1.844 ft² Terrein ca. 0,9 acres E&V ID AM-172411 Contact Engel & Völkers Niagara (CA) – 3521 Portage Road, Unit 1 – Niagara Falls, ON L2J 2K5 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Cheryl Munce Tel. +1 905 356 1800 E-mail cheryl.munce@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Monetville Lake Nipissing, Ontario, Canada Type vastgoed Commercieel vastgoed Verkoopprijs CAD 6,25 mln.

Totale oppervlakte ca. 10.000 ft² Aantal appartementen 7 E&V ID AM-161263 Contact Barrie (CA) JRB Group Realty Inc. – 63 Collier – Barrie, ON L4M 1G7 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Jeremy Brooks Tel. +1 705 792 2055 E-mail jeremy.brooks@engelvoelkers.com

136

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 2015

Bromont Eastern Townships, Quebec, Canada

137

CA

Type vastgoed Huis Verkoopprijs CAD 1,248 mln. Woonoppervlakte ca. 3.307 ft² Terrein ca. 5,72 acres E&V ID AM-157142 Contact Engel & Völkers Bromont (CA) 751-2 Rue Shefford – Bromont, QC J2L 1C2 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Alexandre Fortin Tel. +1 450 522 3639 E-mail alexandre.fortin@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1927

Montreal Golden Square Mile, Quebec, Canada Type vastgoed Huis Verkoopprijs CAD 2.888.100 Woonoppervlakte ca. 4.800 ft² Terrein ca. 3.800 ft² E&V ID AM-163556 Contact Engel & Völkers Montréal (CA) 1110 Avenue Bernard – Outremont, QC H2V 1V3 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Felix Jasmin Tel. +1 514 886 6620 E-mail felix.jasmin@engelvoelkers.com

138

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2020

Montreal Golden Square Mile, Quebec, Canada

139

CA

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs CAD 15.435.000 + GST/QST Woonoppervlakte ca. 6.910 ft² Aantal slaapkamers 6 E&V ID AM-174133 Contact Engel & Völkers Montréal (CA) 1451 Sherbrooke Street West – Montreal, QC H3G 2S8 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Canada Inc. Rochelle Cantor Tel. +1 514 605 6755 E-mail rochelle.cantor@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 313,5 kWh/m²a – EMISSIE 98,4 kgCO 2 /m²a – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: G

Ibiza Es Cubells, Balearen, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 5,2 mln. Woonoppervlakte ca. 430 m² Terrein ca. 1.860 m² E&V ID W-00A1LJ Contact Ibiza (ES) Engel & Völkers Ibiza, S.L. – Avenida Santa Eulalia, 17 – 07800 Ibiza Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 31 13 36 E-mail ibiza@engelvoelkers.com

140

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

FOTO’S: KRISTINA MÜLLER – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 50 kWh/m²a – EMISSIE 15 kgCO 2 /m²a – BOUWJAAR: 2019 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Mallorca Puerto de Andratx, Balearen, Spanje

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

141

ES

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 11,45 mln. Woonoppervlakte ca. 648 m² Terrein ca. 1.450 m² E&V ID W-0267TY Contact Mallorca Puerto de Andratx (ES) Engel Mallorca Invest, S.L. – C/. Isaac Peral, 50 – 07157 Puerto de Andratx Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 67 47 80 E-mail andratx@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 138 kWh/m²a – EMISSIE 43 kgCO 2 /m²a – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Mallorca Palma, Balearen, Spanje Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 595.000 Woonoppervlakte ca. 74 m² Aantal kamers 3 E&V ID W-02FCT5 Contact Mallorca Palma Southwest (ES) Engel Mallorca Invest, S.L. – Paseo Marítimo, 6 – 07014 Palma de Mallorca Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 22 23 23 E-mail palmasouthwest@engelvoelkers.com

142

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

FOTO’S: XAVIER CHANTRENNE – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 86 kWh/m²a – EMISSIE 19 kgCO 2 /m2a – BOUWJAAR: 1900 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: D

Mallorca Palma, Balearen, Spanje

143

ES

Type vastgoed Herenhuis Verkoopprijs EUR 6,9 mln.

Woonoppervlakte ca. 698 m² Aantal slaapkamers 5 E&V ID W-02EYE2 Contact Mallorca Palma Centre (ES) D'Alt Murada Re S.L. – C/ Constitución, 7 – 07001 Palma de Mallorca Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 21 41 40 E-mail palmacentre@engelvoelkers.com

FOTO’S: EDDIE MARQUÉS – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 145 kWh/m²a – EMISSIE 41 kgCO 2 /m²a – BOUWJAAR: 13de EEUW – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Mallorca Sóller-Deià, Balearen, Spanje Type vastgoed Finca Verkoopprijs EUR 13,5 mln. Woonoppervlakte ca. 900 m² Terrein ca. 530.000 m² E&V ID W-02BEEL Contact Mallorca Sóller (ES) Balearics Property Partners, S.L. – Avenida Jeroni Estades, 14 – 07100 Sóller Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 63 30 63 E-mail soller@engelvoelkers.com

144

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

FOTO’S: YOTAM SANDAK –ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 32,46 kWh/m²a – ENERGIEBRON: WARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2016 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Mallorca Llucmajor, Balearen, Spanje

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

145

ES

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 2,7 Mln. Woonoppervlakte ca. 287 m² Terrein ca. 850 m² E&V ID W-02ISJZ Contact Mallorca Llucmajor (ES) EV Mallorca Property S.L. – Ronda Migjorn 147 A – 07620 Llucmajor Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 871 57 00 00 E-mail llucmajor@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 8,73 kWh/m²a – ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/ HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 46,49 kWh/m²a – EMISSIE 14,6 kgCO2/m²a – ENERGIEBRON: WARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2019 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Mallorca Santanyi, Balearen, Spanje Type vastgoed Nieuwbouw-finca Verkoopprijs EUR 3,3 mln. Woonoppervlakte ca. 444 m² Terrein ca. 16.000 m² E&V ID W-02FVCR Contact Mallorca Santanyi (ES) Engel & Völkers Süd-Ost, S.L. – Plaza Major, 18 – 07650 Santanyi Makelaar – Licentiepartner van Balearev GmbH Tel. +34 971 64 21 01 E-mail santanyi@engelvoelkers.com

146

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2012

Marbella Málaga, Andalusië, Spanje

147

ES

Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 14,85 mln. Woonoppervlakte ca. 2.232 m² Terrein ca. 1,01 ha E&V ID W-02IWC8 Contact Marbella Golden Mile (ES) Mazal Realty, S.L. Blvd. Principe Alfonso de Hohenlohe CN 340, Km 178.2 – La Poveda, local 5 – 29600 Marbella, Málaga Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 952 86 84 06 E-mail marbella@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 144,79 kWh/m²a – EMISSIE 36,53 kgCO 2 /m²a – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 1981 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Málaga Benalmádena, Andalusië, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,58 mln. Woonoppervlakte ca. 473 m² Terrein ca. 2.433 m² E&V ID W-02HXAW Contact Benalmádena (ES) City Broker Activos, S.L. – Avda. de las Palmeras 6, local 12 – 29639 Benalmádena, Málaga Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 952 57 11 30 E-mail benalmadena@engelvoelkers.com

148

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 2016 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Orihuela Costa Dehesa de Campoamor, Alicante, Spanje

149

ES

Type vastgoed Eengezinswoning Verkoopprijs EUR 869.000 Woonoppervlakte ca. 146 m² Terrein ca. 511 m² E&V ID W-02F6BG Contact Orihuela (ES) Alicante Sureste Immobiliaria S.L. – C.C. Costa Zenia, C. Malaquita 1, Local 13 – 03189 Orihuela Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 96 629 11 39 E-mail orihuela@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2006

Benissa Benimarco, Costa Blanca, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 827.000 Woonoppervlakte ca. 408 m² Terrein ca. 13.971 m² E&V ID W-02I8JA Contact Moraira (ES) EV La Fustera, S.L. – Av. de la Paz 23 – 03724 Moraira Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 96 550 81 81 E-mail moraira@engelvoelkers.com

150

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Jávea Costa Blanca, Alicante, Spanje

151

ES

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 598.000 Woonoppervlakte ca. 195 m² Terrein ca. 800 m² E&V ID W-02F2AH Contact Jávea (ES) Ferrando Exclusive ResidentialSL – Avd de la Libertad, 47 C, Playa del Arenal – 03730 Jávea Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 965 76 95 58 E-mail javea@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: LUCHTWARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2010

Valencia El Bosque, Valencia, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,79 mln. Woonoppervlakte ca. 635 m² Terrein ca. 2.500 m² E&V ID W-02BQOL Contact Valencia MMC (ES) EV MMC SPAIN, S.L.U. – Gran Vía Marqués del Turia 61 – 46005 Valencia Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 96 351 78 97 E-mail valencia@engelvoelkers.com

152

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 128 kWh/m²a – EMISSIE 22 kgCO 2 /m²a – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 2002 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C, D

Sitges Barcelona, Catalonië, Spanje

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

153

ES

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 2,55 mln. Woonoppervlakte ca. 450 m² Terrein ca. 1.220 m² E&V ID W-023LNP Contact Sitges (ES) Finest Properties S. L. – Paseo Vilanova 30 – 08870 Sitges Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 93 811 44 44 E-mail sitges@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 168 kWh/m²a – EMISSIE 29 kgCO 2 /m²a – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Barcelona Gavà Mar, Catalonië, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 3,5 mln. Woonoppervlakte ca. 450 m² Terrein ca. 1.000 m² E&V ID W-02I5OT Contact Barcelona MMC (ES) EV MMC SPAIN, S.L.U. – Avda. Diagonal 640, 6a planta – 08017 Barcelona Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 93 515 44 44 E-mail barcelona@engelvoelkers.com

154

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/ HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 137 kWh/m²a – EMISSIE 26 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1895 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Sant Hilari Sacalm Montseny, Catalonië, Spanje

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

155

ES

Type vastgoed Kasteel Verkoopprijs EUR 3,8 mln. Woonoppervlakte ca. 1.966 m² Terrein ca. 15,51 ha E&V ID W-02FIMK Contact Costa Brava Sud (ES) Geoss Real Estate SL – Rambla de Joaquim Ruyra, 15 – 17300 Blanes Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 972 10 21 63 E-mail costabravasud@engelvoelkers.com

FOTO’S: FREDY ROIG – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – MONUMENT – BOUWJAAR: 2000

Costa Brava Palau Saverdera, Catalonië, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,45 mln. Woonoppervlakte ca. 535 m² Terrein ca. 10.961 m² E&V ID W-02A800 Contact Roses (ES) Prats & Wendt, S.L. – Av. de Rhode, 291 – 17480 Roses, Girona Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 972 15 47 96 E-mail roses@engelvoelkers.com

156

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – MONUMENT – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 13de EEUW

Peralada Peralada-Empordà, Catalonië, Spanje

157

ES

Type vastgoed Kasteel Verkoopprijs EUR 12 mln. Woonoppervlakte ca. 1.696 m² Terrein ca. 4.939 m² E&V ID W-02J5PE Contact Peralada-Empordà (ES) Prats & Wendt, S.L. – Av. Jaume 1., 6, Vila 2 – 17491 Peralada, Girona Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 872 20 14 88 E-mail peralada-emporda@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 92 kWh/m²a – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 2018 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Bolvir Cerdanya, Catalonië, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,145 mln. Woonoppervlakte ca. 340 m² Terrein ca. 2.136 m² E&V ID W-02FY0A Contact Cerdanya (ES) Iniciatives Nova Era SL – Passeig 10 d'Abril, 29 – 17520 Puigcerdà Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 972 14 12 06 E-mail cerdanya@engelvoelkers.com

158

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

FOTO’S: VALENTINA VENZO – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 221 kWh/m²a – EMISSIE 56 kgCO 2 /m²a – BOUWJAAR: 2001 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Madrid Pozuelo de Alarcón, Spanje

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

159

ES

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 12 mln. Woonoppervlakte ca. 2.420 m² Terrein ca. 1,02 ha E&V ID W-02IPOP Contact Madrid MMC (ES) EV MMC SPAIN, S.L.U. – Génova, 27 5a planta – 28004 Madrid Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 91 277 45 00 E-mail madrid@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 168 kWh/m²a – EMISSIE 41 kgCO 2 /m²a – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 2009

Madrid Torrelodones, Spanje Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,295 mln. Woonoppervlakte ca. 514 m² Terrein ca. 2.539 m² E&V ID W-02FIZR Contact Madrid Torrelodones (ES) INSIOS, S.L. – C/Nogal, 3-Local 14 – 28250 Torrelodones Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 91 859 43 85 E-mail madridtorrelodones@engelvoelkers.com

160

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1950

San Sebastian Guipúzcoa, Baskenland, Spanje

161

ES

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 2,95 mln. Woonoppervlakte ca. 344 m² Aantal slaapkamers 4 E&V ID W-02IS7J Contact San Sebastián (ES) MS EXCLUSIVE HOMES, S.L. – Av. Zurriola, 6 – 20002 San Sebastian Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 943 29 81 74 E-mail sansebastian@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Somo Ribamontán al Mar, Cantabrië, Spanje Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 2,9 mln. Woonoppervlakte ca. 1.882 m² Terrein ca. 30 ha E&V ID W-02GRM6 Contact Santander (ES) Incomefa Solutions, S.L. – C. Cádiz 18 – 39002 Santander Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 942 18 19 02 E-mail santander@engelvoelkers.com

162

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1970

Isla de Toralla Vigo, Galicië, Spanje

163

ES

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,95 mln. Woonoppervlakte ca. 500 m² Terrein ca. 1.500 m² E&V ID W-02HWMA Contact Vigo (ES) EV Galicia, S.L. – C. Velazquez Moreno 2 – 36201 Vigo, Pontevedra Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +34 886 49 49 49 E-mail vigo@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 53,3 kWh/m²a – BOUWJAAR: 2009 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A+

Beja Regio Alentejo, Portugal Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 2,45 mln. Woonoppervlakte ca. 470 m² Terrein ca. 30 ha E&V ID W-02DRXF Contact Sintra (PT) Fonemas Divertidos Mediação Imobiliária Lda. – Largo Afonso de Albuquerque 5/6 – 2710-519 Sintra Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +351 216 00 90 60 E-mail sintra@engelvoelkers.com

164

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

FOTO’S: BEATRIZ SANTOS – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 46,3 kWh/m²a – ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 43,8 kWh/m²a – ENERGIEBRON: ELEKTRICITEIT – BOUWJAAR: 2014 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Albufeira Algarve, Portugal

Overige energiewaarden staan op blz. 250.

165

PT

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 2,8 mln. Woonoppervlakte ca. 388 m² Terrein ca. 900 m² E&V ID W-02I4FK Contact Albufeira (PT) Luis Palma Santos Lda. – Estrada de Vale Rabelho – 8200-428 Guia Albufeira Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +351 289 57 24 50 E-mail albufeira@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2012 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Silves Algarve, Portugal Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 9,8 mln. Woonoppervlakte ca. 2.063 m² Terrein ca. 11,83 ha E&V ID W-02GJXF Contact Portimão (PT) Soho Algarve, Lda. – Praça Visconde Bivar – 8500-544 Portimão Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +351 282 07 11 31 E-mail portimao@engelvoelkers.com

166

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1991

Reinach Basel-Landschaft, Zwitserland

167

CH

Type vastgoed Huis Verkoopprijs CHF 3,95 mln. Woonoppervlakte ca. 329 m² Terrein ca. 1.339 m² E&V ID W-02IMEA Contact Basel (CH) Mobas Immo Basel AG – Grenzacherstrasse 4 – 4058 Basel Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 61 666 62 00 E-mail basel@engelvoelkers.com

FOTO’S: ULI SCHNEIDER, FOTOGRAFIE VON ENGELS – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GEOTHERMISCHE ENERGIE – BOUWJAAR: 2001

Oberwil-Lieli Aargau, Zwitserland Type vastgoed Huis Verkoopprijs CHF 3,75 mln. Woonoppervlakte ca. 250 m² Terrein ca. 655 m² E&V ID W-02IBB7 Contact Baden/Bremgarten (CH) E&V Liegenschaften AG – Vordere Metzggasse 6 – 5402 Baden Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 56 200 88 77 E-mail baden@engelvoelkers.com

168

FOTO’S: THOMAS ZIMMERMANN – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GEOTHERMISCHE ENERGIE – BOUWJAAR: 2005

Egolzwil Luzern, Zwitserland

169

CH

Type vastgoed Huis Verkoopprijs CHF 1,89 mln. Woonoppervlakte ca. 181 m² Terrein ca. 603 m² E&V ID W-02IE2M Contact Luzern-Land (CH) EV Luzern Land AG – Unterstadt 22 – 6210 Sursee Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 41 910 58 58 E-mail luzern-land@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2003

Baar Zug, Zwitserland Type vastgoed Huis Verkoopprijs CHF 6,9 mln. Woonoppervlakte ca. 414 m² Terrein ca. 725 m² E&V ID W-02HRKU Contact Zug (CH) E&V Zug Properties AG – Neugasse 15 – 6301 Zug Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 41 728 77 11 E-mail zug@engelvoelkers.com

170

FOTO’S: ALEX BUSCHOR, APIX – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2015

Dietikon Limmatfeld, Zürich, Zwitserland

171

CH

Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs CHF 2,47 mln. Woonoppervlakte ca. 140 m² Aantal kamers 5,5 E&V ID W-02IT23 Contact Dietikon (CH) Casaprima Immobilien AG – Bremgartnerstrasse 11 – 8953 Dietikon Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 43 500 25 25 E-mail dietikon@engelvoelkers.com

MAKELAAR – FOTO’S: APIX – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1985

Ebmatingen Zürich, Zwitserland Type vastgoed Huis Verkoopprijs CHF 4,9 mln. Woonoppervlakte ca. 310 m² Terrein ca. 2.282 m² E&V ID W-02G7GL Contact Wallisellen (CH) Immobilien Zürich Nord AG – Opfikonerstrasse 1 – 8304 Wallisellen Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 43 500 68 68 E-mail wallisellen@engelvoelkers.com

172

FOTO’S: APIX – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2001

Elgg Zürich, Zwitserland

173

CH

Type vastgoed Eengezinswoning Verkoopprijs CHF 1,99 mln. Woonoppervlakte ca. 265 m² Terrein ca. 595 m² E&V ID W-02FZPA Contact Winterthur (CH) Immobilien Zürich Nord AG – Obertor 2 – 8400 Winterthur Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 43 500 64 64 E-mail winterthur@engelvoelkers.com

FOTO’S: ALEX BUSCHOR – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2009

Zürich Seefeld, Zwitserland Type vastgoed Appartement Verkoopprijs CHF 4,8 mln. Woonoppervlakte ca. 192 m² Aantal kamers 4,5 E&V ID W-02EAYX Contact Zürichberg (CH) Wohnen Zürichsee AG – Hottingerstrasse 44 – 8032 Zürich Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 43 210 92 48 E-mail zuerichberg@engelvoelkers.com

174

FOTO’S: JULIUS HATT – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GEOTHERMISCHE ENERGIE – BOUWJAAR: 2013

Bodensee Landschlacht, Thurgau, Zwitserland

175

CH

Type vastgoed Villa Verkoopprijs CHF 6,39 mln. Woonoppervlakte ca. 349 m² Terrein ca. 2.438 m² E&V ID W-02F778 Contact Kreuzlingen (CH) Exclusive Real Estate AG – Hauptstrasse 43 – 8280 Kreuzlingen Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +41 71 677 18 18 E-mail kreuzlingen@engelvoelkers.com

Alpencharme ontmoet luxe – unicum in het bergparadijs.

FOTO’S: IMMOAIRPICS – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR BOUWJAAR: 2013

Arosa

176

Arosa Arosa Dorf, Graubünden, Zwitserland

177

CH

Object Appartement Verkoopprijs CHF 4,75 mln. Woonoppervlakte ca. 295 m² Aantal kamers 8,5 E&V ID W-02HPPV Contact Chur (CH) Top Living Immobilien AG – Masanserstrasse 21 – 7000 Chur Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 81 250 55 85 E-mail chur@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2019

Ronco sopra Ascona Ticino, Zwitserland Type vastgoed Huis Verkoopprijs CHF 7,5 mln. Woonoppervlakte ca. 340 m² Terrein ca. 740 m² E&V ID W-02IIX2 Contact Ascona (CH) EV Ascona Top Real Estates AG – Piazza G. Motta 57 – 6612 Ascona Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Wohnen Schweiz AG Tel. +41 91 785 14 80 E-mail ascona@engelvoelkers.com

178

FOTO’S: FOTOSTUDIO FISCHBACHER – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 77 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS, HOUT – BOUWJAAR: 1620, 2002 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Salzkammergut Traunsee, Opper-Oostenrijk, Oostenrijk

179

AT

Type vastgoed Landhuis Verkoopprijs EUR 5,9 mln. Totale oppervlakte ca. 813 m² Terrein ca. 6,32 ha E&V ID W-02J426 Contact Wels (AT) CC-H GmbH – Stadtplatz 56 – 4600 Wels Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +43 7242 25 25 55 E-mail wels@engelvoelkers.com

FOTO’S: H2 AGENTUR, ZELL AM SEE – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1992

Saalfelden Zell am See, Oostenrijk Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,38 mln. Totale oppervlakte ca. 280 m² Terrein ca. 966 m² E&V ID W-02EZ4D Contact Zell am See (AT) Engel & Völkers Kitzbühel GmbH – Seegasse 9 – 5700 Zell am See Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +43 6542 474 70 E-mail zellamsee@engelvoelkers.com

180

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 40 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS, ZONNE-ENERGIE – BOUWJAAR: 2011 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Innsbruck Hungerburg, Tirol, Oostenrijk

181

AT

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 1,39 mln. Woonoppervlakte ca. 176 m² Aantal kamers 6 E&V ID W-02IQBB Contact Innsbruck (AT) Engel & Völkers Kitzbühel GmbH – Meraner Straße 7 – 6020 Innsbruck Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +43 512 55 10 77 E-mail innsbruck@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 95,55 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Riva del Garda Trentino, Italië Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,75 mln. Woonoppervlakte ca. 350 m² Terrein ca. 3.200 m² E&V ID W-02HK2G Contact Trento (IT) Trentino Real Estate S.r.l. – Via Carlo Antonio Pilati 11 – 38122 Trento Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 0461 178 83 00 E-mail trento@engelvoelkers.com

182

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 240,88 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1539 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: F

Bergamo Città Alta, Lombardije, Italië

183

IT

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 4,5 mln.

Woonoppervlakte ca. 600 m² Aantal slaapkamers 3 E&V ID W-02DPYJ Contact Bergamo (IT) Glamour Home S.r.l. – Largo Belotti 34 – 24121 Bergamo Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 035 21 84 29 E-mail bergamo@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR

Brescia Botticino, Lombardije, Italië Type vastgoed Landhuis Verkoopprijs EUR 3,7 mln. Woonoppervlakte ca. 2.041 m² Terrein ca. 3.000 m² E&V ID W-028A8W Contact Brescia (IT) Euroconsult 2000 S.r.l. – Via Crocifissa di Rosa, 90 – 25128 Brescia Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 030 38 10 56 E-mail brescia@engelvoelkers.com

184

FOTO’S: CRISTIAN PARRAVICINI – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 1800

Comomeer Nesso, Lombardije, Italië

185

IT

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 11 mln. Woonoppervlakte ca. 760 m² Terrein ca. 3.000 m² E&V ID W-02I35M Contact Lago di Como (IT) Finest Italian Estates S.R.L. – Via Regina, 43 – 22012 Cernobbio (CO) Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 031 51 30 99 E-mail cernobbio@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 172,90 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1954 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: F

Milaan San Babila, Lombardije, Italië Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 1,94 mln. Woonoppervlakte ca. 247 m² Aantal slaapkamers 5 E&V ID W-02D46I Contact Milano Fiera (IT) M&M Real Estate S.P.A. – Via Michelangelo Buonarroti 21 – 20149 Milaan Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 02 94 43 33 21 E-mail milanofiera@engelvoelkers.com

186

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 26,59 kWh/m²a – ENERGIEBRON: WARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2015 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Milaan Medaglie d'Oro, Lombardije, Italië

187

IT

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 1,54 mln. Woonoppervlakte ca. 218 m² Aantal slaapkamers 3 E&V ID W-02IODQ Contact Milano Porta Venezia (IT) M&M Real Estate S.P.A. – Via Eustachi 19 – 20129 Milaan Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 02 94 43 33 61 E-mail milanoportavenezia@engelvoelkers.com

FOTO’S: CRISTIAN PARRAVICINI – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – MONUMENT – BOUWJAAR: 1930

Monza San Biagio, Lombardije, Italië Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 3,93 mln. Woonoppervlakte ca. 820 m² Terrein ca. 700 m² E&V ID W-02HZN0 Contact Monza Brianza (IT) Teodolinda S.r.l. – Via Zucchi 28 – 20900 Monza Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 039 232 62 13 E-mail monza@engelvoelkers.com

188

FOTO’S: LUCA BIAGIOTTI – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 126 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2009 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: F

Grosseto Massa Marittima, Toscane, Italië

189

IT

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 3,9 mln. Woonoppervlakte ca. 833 m² Terrein ca. 27 ha E&V ID W-02I87O Contact Castiglione della Pescaia (IT) Maremma Country Chic RE S.r.l. – Via Ponte Giorgini, n. 35/39 – 58043 Castiglione della Pescaia (GR) Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 0564 172 24 46 E-mail castiglionedellapescaia@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 132,5 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1942 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: G

Florence Toscane, Italië Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 600.000 Woonoppervlakte ca. 136 m² Aantal slaapkamers 3 E&V ID W-02EB2S Contact Firenze Michelangelo (IT) M. & M. Imperiale Immobiliare S.r.l. – Lungano Guicciardini 25r - 27r – 50125 Florence Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 055 28 10 76 E-mail firenzemichelangelo@engelvoelkers.com

190

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 110,70 kWh/m²a – ENERGIEBRON: BLOKVERWARMING – BOUWJAAR: 1970 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Rome Vigna Clara, Latium, Italië

191

IT

Type vastgoed Duplexpenthouse Verkoopprijs EUR 1,45 mln.

Totale oppervlakte ca. 360 m² Aantal slaapkamers 5 E&V ID W-02919X Contact Roma MMC (IT) EV MMC Italia S.r.l. – Corso Vittorio Emanuele II, 282 - 284 – 00186 Rome Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +39 06 45 54 81 20 E-mail roma@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 175 kWh/m²a – ENERGIEBRON: BLOKVERWARMING – BOUWJAAR: 1960 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: G

Rome Monteverde, Latium, Italië Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 1,95 mln. Totale oppervlakte ca. 300 m² Aantal slaapkamers 4 E&V ID W-02HCMZ Contact Roma MMC (IT) EV MMC Italia S.r.l. – Corso Vittorio Emanuele II, 282 - 284 – 00186 Rome Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +39 06 45 54 81 20 E-mail roma@engelvoelkers.com

192

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 45,70 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1965 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Rome Poggio Ameno, Latium, Italië

193

IT

Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs EUR 1,45 mln. Totale oppervlakte ca. 246 m² Aantal slaapkamers 5 E&V ID W-02HN08 Contact Roma MMC (IT) EV MMC Italia S.r.l. – Corso Vittorio Emanuele II, 282 - 284 – 00186 Rome Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +39 06 45 54 81 20 E-mail roma@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 66,74 kWh/m²a – BOUWJAAR: 2016 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Sicilië Ragusa, Italië Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 950.000 Woonoppervlakte ca. 111 m² Terrein ca. 25.000 m² E&V ID W-02CIM3 Contact Ragusa-Modica (IT) Helmed Real Estate s.r.l. – Via Dante n. 99 – 97100 Ragusa Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 0932 68 23 41 E-mail ragusamodica@engelvoelkers.com

194

FOTO’S: GIANLUCA MUSCAS – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/ HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 273,47 kWh/m²a – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: G

Sardinië Porto Rafael, Costa Smeralda, Italië

195

IT

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 3,4 mln. Woonoppervlakte ca. 180 m² Terrein ca. 1.200 m² E&V ID W-02AFEZ Contact Sardinia Porto Cervo (IT) First Sardev S.R.L. – Piazzetta degli Ulivi, nº3 – 07021 Porto Cervo (OT) Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Italia S.R.L. Tel. +39 0789 941 83 E-mail portocervo@engelvoelkers.com

FOTO’S: HARRYS ZAMPETOULAS – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2009

Rhodos Lindos, Dodekanesos-eilanden, Griekenland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 800.000 Woonoppervlakte ca. 277 m² Terrein ca. 2.000 m² E&V ID W-021AWA Contact Rhodes (GR) P&P Rhodes Real Estate Georgios Petras & Partners E.P.E. – Ammohostou 18 – 85131 Rhodos Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +30 22410 794 10 E-mail rhodes@engelvoelkers.com

196

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2017

Mykonos Cycladen, Egeïsche Zee, Griekenland

197

GR

Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 2,5 mln. Woonoppervlakte ca. 365 m² Terrein ca. 1.500 m² E&V ID W-02IJE0 Contact Athens MMC (GR) EV MMC Greece S.A. – 2-4 Mesogion Avenue, 10th Floor – Athene 11527 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +30 211 105 50 00 E-mail athensmmc@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: 140 kWh/m²a – UC: 2236533-RES-1 – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1994

Antwerpen Schilde, Vlaanderen, België Object Huis Verkoopprijs EUR 2,2 mln. Woonoppervlakte ca. 805 m² Terrein ca. 4.850 m² E&V ID W-02FV4H Contact Brasschaat (BE) EV Antwerpen Noord Bvba – Bredabaan 280 – 2930 Brasschaat Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 3 658 12 00 E-mail brasschaat@engelvoelkers.com

198

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1881

Kapellen Antwerpen, Vlaanderen, België

199

BE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 4,95 mln. Woonoppervlakte ca. 2.500 m² Terrein ca. 40.000 m² E&V ID W-02G1J0 Contact Kalmthout (BE) EV Antwerpen Noord Bvba – Heidestatiestraat 53 – 2920 Heide-Kalmthout Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 3 666 00 90 E-mail kalmthout@engelvoelkers.com

FOTO’S: IVAN RUCK – ENERGIELABEL: 216 kWh/m²a – UC: 655 – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2011

Aartselaar Antwerpen, België Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,795 mln. Woonoppervlakte ca. 400 m² Terrein ca. 5.251 m² E&V ID W-02HKFX Contact Antwerpen-Zuid (BE) EV Antwerpen-Zuid B.V. – Hovestraat 19 – 2650 Edegem Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 3 303 43 30 E-mail antwerpenzuid@engelvoelkers.com

200

ENERGIELABEL: 473 kWh/m²a – UC : 0002280304-RES-1 – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1927 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Vilvoorde Vlaams-Brabant, België

201

BE

Type vastgoed Meesterwoning Verkoopprijs EUR 895.000 Woonoppervlakte ca. 365 m² Terrein ca. 518 m² E&V ID W-02J1KO Contact Mechelen / Keerbergen (BE) EV Keerbergen bv – Graaf van Egmontstraat 18 – 2800 Mechelen Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 15 55 24 00 E-mail mechelen@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: 203 kWh/m²a – UC:20130426-0001357322-00000007-7 – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2007

Balen Noord-Limburg, België Type vastgoed Paardenlandgoed Verkoopprijs EUR 2,5 mln.

Woonoppervlakte ca. 600 m² Terrein ca. 4,11 ha E&V ID W-02IR6G Contact Noord-Limburg (BE) GERALDI BVBA – Lommelsebaan 1 – 3940 Hechtel-Eksel Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 11 66 46 60 E-mail noord-limburg@engelvoelkers.com

202

ENERGIELABEL: 342 kWh/m²a – UC: 20170113008280 – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1918 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Lasne Waals-Brabant, België

203

BE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 6,5 mln. Woonoppervlakte ca. 1.746 m² Terrein ca. 80.978 m² E&V ID W-02J11L Contact Lasne (BE) EV Brubel S.A. – Rue de la Gendarmerie 1 – 1380 Lasne Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 2 256 07 37 E-mail lasne@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 331 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1930 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: D

Luik Provincie Luik, België Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 890.000 Woonoppervlakte ca. 400 m² Terrein ca. 338 m² E&V ID W-02I1IJ Contact Liège (BE) EV Liège SPRL – Rue St Paul 6b – 4000 Luik – IPI 500637 Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +32 4 270 34 14 E-mail liege@engelvoelkers.com

204

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – MONUMENT – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1928

Sylt Kampen, Sleeswijk-Holstein, Duitsland

205

DE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 5,9 mln. Woonoppervlakte ca. 120 m² Terrein ca. 1.026 m² E&V ID W-02B5KX Contact Sylt (DE) EV Sylt Immobilien GmbH & Co. KG – Hauptstraße 2 – 25999 Kampen Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 4651 985 70 E-mail sylt@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 74 kWh/m²a – ENERGIEBRON: BLOK-/STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2018

Föhr Süderende, Sleeswijk-Holstein, Duitsland Type vastgoed Halfvrijstaand huis Verkoopprijs EUR 1,29 mln. Woonoppervlakte ca. 143 m² Terrein ca. 1.242 m² E&V ID W-02HVDF Contact Föhr (DE) HC Horst Christophersen – Föhr-Amrumer Immobilien e. K. – Mittelstraße 6 – 25938 Wyk Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 4681 74 86 90 E-mail foehr@engelvoelkers.com

206

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 150,2 kWh/m²a – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1889 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Dithmarschen Hochdonn, Sleeswijk-Holstein, Duitsland

207

DE

Type vastgoed Rietgedekt huis Verkoopprijs EUR 895.000 Woonoppervlakte ca. 326 m² Terrein ca. 4.577 m² E&V ID W-02IN73 Contact Heide (DE) EuV Wohnen GmbH – Markt 34 – 25746 Heide Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 481 68 37 37 80 E-mail heide@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 144,6 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1850 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Ostholstein Cismar, Sleeswijk-Holstein, Duitsland Type vastgoed Rietgedekt huis & gastenwoning Verkoopprijs EUR 754.000 Woonoppervlakte ca. 282 m² Terrein ca. 1.565 m² E&V ID W-02IOLW Contact Eutin (DE) EuV Wohnen GmbH – Markt 14 – 23701 Eutin Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 4521 765 00 70 E-mail eutin@engelvoelkers.com

208

FOTO’S: JÖRG BUCHER, COOPER COPTER – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 90 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2017 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Hamburg HafenCity, Hamburg, Duitsland

209

DE

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 5,95 mln. Woonoppervlakte ca. 208 m² Aantal kamers 3 E&V ID W-02I3YL Contact Hamburg Projektvermarktung (DE) E+V Hamburg Immobilien GmbH – Maria-Louisen-Straße 11 - 13 – 22301 Hamburg Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 40 36 09 96 90 E-mail hamburg.projekte@engelvoelkers.com

FOTO’S: JÖRG BUCHER – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 245,60 kWh/m²a – ENERGIEBRON: PELLETS – BOUWJAAR: 1912 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: G

Hamburg Klein Borstel, Hamburg, Duitsland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 3,55 mln. Woonoppervlakte ca. 587 m² Terrein ca. 1.476 m² E&V ID W-02INWC Contact Hamburg Wellingsbüttel (DE) Engel & Völkers Alstertal GmbH – Wellingsbüttler Weg 117 – 22391 Hamburg Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 40 532 03 60 E-mail wellingsbuettel@engelvoelkers.com

210

MAKELAAR – FOTO’S: KAI LIEBENBERG – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 58 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS, ZONNE-ENERGIE – BOUWJAAR: 2010 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Bad Doberan Börgerende, Mecklenburg-Voor-Pommeren, Duitsland

211

DE

Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs EUR 1,1 mln. Woonoppervlakte ca. 63 m² Aantal kamers 2 E&V ID W-02GMJD Contact Heiligendamm/Kühlungsborn (DE) V 8 Immobilien GmbH – Strandstraße 24 – 18225 Kühlungsborn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 38293 438 00 E-mail kuehlungsborn@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 62,1 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2010 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Barnim Wandlitz, Brandenburg, Duitsland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 1,1 mln. Woonoppervlakte ca. 195 m² Terrein ca. 8.419 m² E&V ID W-02HLMA Contact Berlin Frohnau (DE) Engel & Völkers Frohnau-Köpenick GmbH – Welfenallee 7 – 13465 Berlijn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 30 40 63 85 00 E-mail berlinfrohnau@engelvoelkers.com

212

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 44,1 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2013

Blankenfelde-Mahlow Roter Dudel, Brandenburg, Duitsland

213

DE

Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 1,977 mln. Woonoppervlakte ca. 376 m² Terrein ca. 1.000 m² E&V ID W-01E0M0 Contact Berlin Lichtenrade (DE) Engel & Völkers Frohnau-Köpenick GmbH – Bahnhofstraße 52 – 12305 Berlijn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 30 856 13 24 90 E-mail berlinlichtenrade@engelvoelkers.com

VERT. Extravagant wonen in het spannendste stedenbouwkundig project van deze metropool.

AM T ­ ACHELES. Ontwikkeld door Herzog & de Meuron.

VISUALISATIES: XOIO & BLOOMIMAGES, BERLIN – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 44,2 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2020 – 2023 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Berlijn

214

Berlijn Mitte, Berlijn, Duitsland

215

DE

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs vanaf EUR 567.000 Woonoppervlakte ca. 48 – 180 m² Aantal kamers 1 – 4 E&V ID BE-11 Contact Berlin Development Services (DE) EuV Projekte Berlin GmbH – Joachimsthaler Straße 1 – 10623 Berlijn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 30 203 46 51 00 E-mail berlinprojekte@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 89 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2018/2019 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Berlijn Mitte, Berlijn, Duitsland Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs EUR 5,5 – 8,45 mln. Woonoppervlakte ca. 226 – 348 m² Aantal kamers 5 E&V ID W-02I7YC Contact Berlin Mitte MMC (DE) Engel & Völkers Berlin Mitte GmbH – Charlottenstraße 4 – 10969 Berlijn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 30 20 37 80 E-mail berlinmittemmc@engelvoelkers.com

216

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – MONUMENT – BOUWJAAR: 1750

Groß Bartensleben Saksen-Anhalt, Duitsland

217

DE

Type vastgoed Kasteel Verkoopprijs EUR 19,8 mln. Woonoppervlakte ca. 3.110 m² Terrein ca. 7 ha E&V ID W-02CKUT Contact Magdeburg (DE) EuV Immobilien Magdeburg GmbH – Krügerbrücke 2 – 39104 Maagdenburg Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 391 24 35 81 60 E-mail magdeburg@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: PELLETS – BOUWJAAR: 2012

Mansfeld Molmerswende, Saksen-Anhalt, Duitsland Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,3 mln. Woonoppervlakte ca. 770 m² Terrein ca. 7.600 m² E&V ID W-02IGLN Contact Halle (DE) EuV Immobilien Sachsen GmbH – Hansering 14 – 06108 Halle Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 345 470 49 60 E-mail halle@engelvoelkers.com

218

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 180,4 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1912 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: F

Osterholz-Scharmbeck Leuchtenburg, Nedersaksen, Duitsland

219

DE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,3 mln. Woonoppervlakte ca. 374 m² Terrein ca. 8.739 m² E&V ID W-02ISM7 Contact Bremen (DE) Thorsten W. Michels Immobilien GmbH – Wachmannstraße 105 – 28209 Bremen Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 421 16 82 50 E-mail bremen@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 46,80 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GEOTHERMISCHE ENERGIE – BOUWJAAR: 2000 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Rotenburg a. d. Wümme Sottrum, Nedersaksen, Duitsland Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 439.000 Woonoppervlakte ca. 212 m² Terrein ca. 870 m² E&V ID W-02IKFC Contact Verden (DE) Schneider Immobilien GmbH & Co. KG – Große Straße 33 – 27283 Verden Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 4231 904 70 90 E-mail verden@engelvoelkers.com

220

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 109 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2015 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: D

Bij Hannover Adelheidsdorf, Nedersaksen, Duitsland

221

DE

Type vastgoed Villa met manege Verkoopprijs EUR 3,95 mln. Woonoppervlakte ca. 347 m² Terrein ca. 33.117 m² E&V ID W-02FZO7 Contact Celle (DE) Dipl.-Volkswirt Volker Leibold Immobilien – Schuhstraße 16 – 29221 Celle Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 5141 93 44 60 E-mail celle@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 160 kWh/m²a – MONUMENT – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1900 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Bückeburg Schaumburg, Nedersaksen, Duitsland Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 660.000 Woonoppervlakte ca. 243 m² Aantal kamers 6 E&V ID W-02I1US Contact Minden (DE) Andreas Schneider Immobilien e.K. – Hufschmiede 9 – 32423 Minden Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH Tel. +49 571 88 91 19 10 E-Mail minden@engelvoelkers.com

222

FOTO’S: JOANNA NOTTEBROCK – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 55 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2001 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: B

Hannover Calenberger Neustadt, Nedersaksen, Duitsland

223

DE

Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs EUR 2,19 mln. Woonoppervlakte ca. 320 m² Aantal kamers 10 E&V ID W-02HDNT Contact Hannover Mitte (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Schiffgraben 11 – 30159 Hannover Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 511 36 80 20 E-mail hannovermitte@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 110,1 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2010

Münsterland Coesfeld, Noordrijn-Westfalen, Duitsland Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 625.000 Woonoppervlakte ca. 180 m² Terrein ca. 619 m² E&V ID W-02IP38 Contact Münster (DE) EV Münsterland GmbH – Bogenstraße 15/16 – 48143 Münster Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH Tel. +49 251 60 93 10 E-mail muenster@engelvoelkers.com

224

FOTO’S: ULRICH HETZERT, MICHAEL WEEGEN – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/ TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 81,20 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2007 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Ratingen Hösel, Noordrijn-Westfalen, Duitsland

225

DE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,59 mln. Woonoppervlakte ca. 291 m² Terrein ca. 1.138 m² E&V ID W-02HU62 Contact Ratingen (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Bahnhofstraße 177 – 40883 Ratingen Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 2102 73 27 60 E-mail ratingen@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 12,8 kWh/m²a – ENERGIEBRON: AARDWARMTEPOMP, ZONNE-ENERGIE – BOUWJAAR: 2018 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Essen Kettwig, Noordrijn-Westfalen, Duitsland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 3,8 mln. Woonoppervlakte ca. 545 m² Terrein ca. 8.197 m² E&V ID W-02HQWG Contact Essen (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Rüttenscheider Straße 251 – 45131 Essen Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 201 43 61 61 E-mail essen@engelvoelkers.com

226

FOTO’S: LENNARD STAMEN – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 15,2 kWh/m²a – ENERGIEBRON: LUCHTWATERWARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2018 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Korschenbroich Kleinenbroich, Noordrijn-Westfalen, Duitsland

227

DE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 980.000 Woonoppervlakte ca. 210 m² Terrein ca. 537 m² E&V ID W-02HUKG Contact Neuss (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Sebastianusstraße 11 – 41460 Neuss Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 2131 20 94 40 E-mail neuss@engelvoelkers.com

FOTO’S: ULRICH HETZERT – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/ TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 79,5 kWh/m²a – MONUMENT – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 1897

Düsseldorf Unterbilk, Noordrijn-Westfalen, Duitsland Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 2,495 mln. Woonoppervlakte ca. 261 m² Aantal kamers 5 E&V ID W-02CS90 Contact Düsseldorf Oberkassel (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Dominikanerstraße 6 – 40545 Düsseldorf Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 211 557 18 88 E-mail Duesseldorf@engelvoelkers.com

228

FOTO’S: ULRICH HETZERT – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 71 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2016

Düsseldorf Pempelfort, Noordrijn-Westfalen, Duitsland

229

DE

Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs EUR 3,25 mln. Woonoppervlakte ca. 245 m² Aantal kamers 4 E&V ID W-02GMZP Contact Düsseldorf Carlstadt (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Hohe Straße 7-9 – 40213 Düsseldorf Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 211 58 05 40 E-mail Duesseldorf@engelvoelkers.com

FOTO’S: ACHIM KRUG – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 80 kWh/m²a – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1999 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Heinsberg Waldfeucht, Noordrijn-Westfalen, Duitsland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 1,68 mln. Woonoppervlakte ca. 650 m² Terrein ca. 8.894 m² E&V ID W-02HDF1 Contact Heinsberg (DE) Holschbach & Kronen Residential GmbH – Hochstraße 98 – 52525 Heinsberg Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH Tel. +49 2452 157 86 15 E-mail heinsberg@engelvoelkers.com

230

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 178,9 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2000 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: F

Bij Bonn Alter Niederberg, Noordrijn-Westfalen, Duitsland

231

DE

Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 3,995 mln. Woonoppervlakte ca. 512 m² Terrein ca. 8.320 m² E&V ID W-02IQOD Contact Bonn (DE) EV Bonn Immobilien Spohr, e.K. – Moltkestraße 28 – 53173 Bonn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH Tel. +49 228 42 27 70 E-mail bonn@engelvoelkers.com

FOTO’S: OFFENBLENDE – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 30,8 kWh/m²a – ENERGIEBRON: LUCHTWATERWARMTEPOMP – BOUWJAAR: 1958

Kürten Noordrijn-Westfalen, Duitsland Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 3,85 mln. Woonoppervlakte ca. 510 m² Terrein ca. 49.264 m² E&V ID W-01GXDF Contact Bergisch Gladbach (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Schloßstraße 5 – 51429 Bergisch Gladbach Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 2204 76 75 20 E-mail bergischgladbach@engelvoelkers.com

232

FOTO’S: ULRICH HETZERT – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 14,3 kWh/m²a – ENERGIEBRON: WARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2018 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Keulen Lindenthal, Noordrijn-Westfalen, Duitsland

233

DE

Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 6,25 mln. Woonoppervlakte ca. 407 m² Terrein ca. 383 m² E&V ID W-02I0FC Contact Köln Lindenthal (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Dürener Straße 191 – 50931 Keulen Makelaar – Hoofdlicentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 221 57 77 99 80 E-mail koeln@engelvoelkers.com

FOTO’S: DAVID STRASSBURGER – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/ TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 55 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2015

Frankfurt Hessen, Duitsland Type vastgoed Penthouse Verkoopprijs EUR 4,35 mln. Woonoppervlakte ca. 262 m² Aantal kamers 5 E&V ID W-02I87Y Contact Frankfurt (DE) GDA-Immobilien GmbH – Bockenheimer Landstraße 1 – 60325 Frankfurt am Main Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 69 24 44 49 49 E-mail frankfurt@engelvoelkers.com

234

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 118 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 2016 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: D

Mainz Neustadt, Rijnland-Palts, Duitsland

235

DE

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 1,25 mln. Woonoppervlakte ca. 138 m² Aantal kamers 4 E&V ID W-02IUT1 Contact Mainz (DE) EV-Immobilien Beran GmbH – Hopfengarten 10 – 55116 Mainz Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 6131 57 07 60 E-mail mainz@engelvoelkers.com

FOTO’S: ROSI TUSCHER – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 44,6 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2013 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Bij Ludwigshafen am Rijn Mutterstadt, Rijnland-Palts, Duitsland Type vastgoed Eengezinswoning Verkoopprijs EUR 1,28 mln. Woonoppervlakte ca. 270 m² Terrein ca. 720 m² E&V ID W-02HWK9 Contact Ludwigshafen am Rhein (DE) Landhaus-Pfalz Immobilienservices GmbH – Bismarckstraße 50 – 67059 Ludwigshafen aan de Rijn Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 621 53 90 90 90 E-mail ludwigshafen@engelvoelkers.com

236

ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 150,80 kWh/m²a – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1960 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: E

Trier Herresthal, Rijnland-Palts, Duitsland

237

DE

Type vastgoed Gebouwencomplex Verkoopprijs EUR 4,45 mln. Woonoppervlakte ca. 923 m² Terrein ca. 40.500 m² E&V ID W-02IUVN Contact Trier (DE) Jürgen Gombert Immobilien – Zuckerbergstraße 31 – 54290 Trier Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 651 912 09 74 E-mail trier@engelvoelkers.com

FOTO’S: 3-VISIONS ARCHITEKTURMARKETING – ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – BOUWJAAR: 2022

Mannheim

GREEN URBAN LIVING – natuurlijk in Seckenheim – veertien nieuwbouw­ woningen met parkeerplaats en tuin.

238

Mannheim Seckenheim, Baden-Württemberg, Duitsland

239

DE

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 236.000 – 556.000 Woonoppervlakte ca. 52 – 125 m² Aantal kamers 2 – 4,5 E&V ID W-02J5QU Contact Rhein-Neckarprojekte (DE) Rhein-Neckar-Pfalz Immobilien GmbH – Elisabethstraße 7 – 68165 Mannheim Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 621 40 04 05 22 E-mail rhein-neckarprojekte@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 7,3 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GEOTHERMISCHE ENERGIE – BOUWJAAR: 2012 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Oberderdingen Baden-Württemberg, Duitsland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 1,39 mln. Woonoppervlakte ca. 380 m² Terrein ca. 754 m² E&V ID W-02I2SV Contact Bruchsal (DE) Hudak Immobilien GmbH – Friedrichstraße 13 – 76646 Bruchsal Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 7251 982 71 60 E-mail bruchsal@engelvoelkers.com

240

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 109 kWh/m²a – ENERGIEBRON: STADSVERWARMING – BOUWJAAR: 1961

Stuttgart Baden-Württemberg, Duitsland

241

DE

Type vastgoed Appartement Verkoopprijs EUR 1,39 mln. Woonoppervlakte ca. 171 m² Aantal kamers 3,5 E&V ID W-02I194 Contact Stuttgart-Mitte (DE) Stuttgart Immobilien Kontor GmbH – Eberhardstraße 2 – 70173 Stuttgart Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 711 227 24 70 E-Mail stuttgart@engelvoelkers.com

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – MONUMENT – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 1891

Bodensee Meßkirch, Baden-Württemberg, Duitsland Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 2,49 mln. Woonoppervlakte ca. 490 m² Totale oppervlakte ca. 142 m² Terrein ca. 2.247 m² E&V ID W-02HOHK Contact Überlingen (DE) GBS Immobilien Überlingen GmbH – Münsterstraße 35 – 88662 Überlingen, Bodensee Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 7551 944 58 44 E-mail ueberlingen@engelvoelkers.com

242

ENERGIELABEL NIET BESCHIKBAAR – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2007

Bodensee Hagnau, Baden-Württemberg, Duitsland

243

DE

Type vastgoed Vakantie-appartementen Verkoopprijs EUR 8,2 mln.

Woonoppervlakte ca. 797 m² Terrein ca. 2.700 m² E&V ID W-02HU9G Contact Überlingen (DE) GBS Immobilien Überlingen GmbH – Münsterstraße 35 – 88662 Überlingen, Bodensee Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 7551 944 58 44 E-mail ueberlingen@engelvoelkers.com

Representatieve villa in de Allgäu met bergzicht.

ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/ HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 103 kWh/m²a – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 1994 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: D

Rosshaupten

244

Rosshaupten Allgäu, Beieren, Duitsland Object Commercieel vastgoed Verkoopprijs EUR 4,25 mln. Totale oppervlakte ca. 1.252 m² Terrein ca. 7.822 m² E&V ID W-0283VP Contact Kempten (DE) EV Kempten GmbH & Co. KG – Klostersteige 3 – 87435 Kempten Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Commercial GmbH Tel. +49 831 960 79 00 E-mail kempten@engelvoelkers.com

245

FOTO’S: ILLUMINANTS E.K., CHRISTIAN D. KELLER – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/ HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 102,5 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GAS – BOUWJAAR: 2016 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: D

Erkheim Daxberg, Beieren, Duitsland Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 1,9 mln. Woonoppervlakte ca. 409 m² Terrein ca. 1.261 m² E&V ID W-02GQUR Contact Memmingen (DE) Georg Kronenwetter – Kalchstraße 14 – 87700 Memmingen Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 8331 96 16 60 E-mail memmingen@engelvoelkers.com

246

FOTO’S: ROBERT FRANZ/DIFFERENT VISION – ENERGIELABEL: ENERGIEBEHOEFTECERTIFICAAT/TOTALE ENERGIEBEHOEFTE 25,8 kWh/m²a – ENERGIEBRON: GEOTHERMISCHE ENERGIE, ZONNE-ENERGIE – BOUWJAAR: 2012 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

Bij München Ismaning, Beieren, Duitsland

247

DE

Type vastgoed Landhuis Verkoopprijs EUR 3,2 mln. Woonoppervlakte ca. 250 m² Terrein ca. 3.150 m² E&V ID W-02F4UV Contact München Nord-Ost (DE) DOMICILIUM GmbH – Freisinger Straße 13 – 85737 Ismaning Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 89 943 84 53 E-mail muenchennordost@engelvoelkers.com

FOTO’S: CHRISTINE DEMPF – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 26,7 kWh/m²a – ENERGIEBRON: WARMTEPOMP – BOUWJAAR: 2015 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: A

München Trudering, Beieren, Duitsland Type vastgoed Huis Verkoopprijs EUR 2,75 mln. Woonoppervlakte ca. 223 m² Terrein ca. 503 m² E&V ID W-021XX6 Contact München Waldtrudering (DE) E&V München Südost Immobilien GmbH – Wasserburger Landstraße 237 – 81827 München Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 89 420 79 90 E-mail muenchensuedost@engelvoelkers.com

248

FOTO’S: CHRISTINE DEMPF – ENERGIELABEL: ENERGIEVERBRUIKCERTIFICAAT/ HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK 78 kWh/m²a – ENERGIEBRON: OLIE – BOUWJAAR: 2007 – ENERGIE-EFFICIËNTIEKLASSE: C

Grünwald Bij München, Beieren, Duitsland

249

DE

Type vastgoed Villa Verkoopprijs EUR 14,5 mln. Woonoppervlakte ca. 790 m² Terrein ca. 2.400 m² E&V ID W-02J31A Contact Münchner Süden (DE) Engel & Völkers Immobilien Deutschland GmbH – Südliche Münchner Straße 6a – 82031 Grünwald Makelaar – Licentiepartner van Engel & Völkers Residential GmbH Tel. +49 89 649 88 60 E-mail muenchnersueden@engelvoelkers.com

FOR SALE ENERGIEWAARDEN Ibiza

PAGINA 140 E&V ID W-00A1LJ

Mallorca

PAGINA 141 E&V ID W-0267TY

Mallorca

PAGINA 142 E&V ID W-02FCT5

Mallorca

PAGINA 143 E&V ID W-02EYE2

Mallorca

PAGINA 144 E&V ID W-02BEEL

Mallorca

PAGINA 145 E&V ID W-02ISJZ

Mallorca

PAGINA 146 E&V ID W-02FVCR

Málaga

Barcelona

PAGINA 154 NBE-CT-79 E&V ID W-02I5OT

5JQVT E FEJGJDJ

Municipi

Gavà

3FGFS¿ODJB DBEBTUSBM

C.P.

08850

C. AutÉnoma

Catalunya

SPANJE, BALEAREN

SPANJE, BALEAREN

SPANJE, BALEAREN

SPANJE, BALEAREN

SPANJE, BALEAREN

SPANJE, ANDALUSIË

PAGINA 148 E&V ID W-02HXAW

SPANJE, BALEAREN

SPANJE, BALEAREN

Sitges

PAGINA 153 E&V ID W-023LNP

Cerdanya

PAGINA 158 E&V ID W-02FY0A

Beja

PAGINA 164 E&V ID W-02DRXF

SPANJE, CATALONIË

26"-*'*$"$*ª &/&3( 5*$"

%& - &%*'*$* "$"#"5 &5IQUETA

SPANJE, CATALONIË

Montseny

%"%&4 %& - &%*'*$* /PSNBUJWB WJHFOU DPOTUSVDDJÊ SFIBCJMJUBDJÊ

6690826DF1669B0001YS

"ESF¾B

Habitatge unifamiliar Carrer SITGES 3

SPANJE, CATALONIË

PAGINA 155 E&V ID W-02FIMK

SPANJE, CATALONIË

&4$"-" %& -" 26"-*'*$"$*ª &/&3( 5*$"

A B C D E F G

NÀT FGJDJFOU

168

29

NFOZT FGJDJFOU

REGISTR& 05/03/2027 PF85KFT4F

ESPAÑA Directiva 2010 / 31 / UE

Madrid

PAGINA 159 E&V ID W-02IPOP

Albufeira

PAGINA 165 E&V ID W-02I4FK

SPANJE, MADRID

PORTUGAL, ALGARVE

Madrid SPANJE, MADRID

PAGINA 160 E&V ID W-02FIZR

250

PORTUGAL, ALENTEJO

A luxury resort just for you? A private retreat for your event?

Whether corporate, family or friends, RENT-A-RESORT is your partner for privatized hotels & resorts.

RENT-A-RESORT LUXE COLLECTION

SHANTI MAURICE 5*

PRIVATE ISLAND - FINOLHU VILLAS 5*

Possibility of exclusive rental in 2021:

Possibility of exclusive rental in 2021:

HOSTAL DE LA GAVINA 5*

VILLA BENESSA 5*

Possibility of exclusive rental in 2021:

Possibility of exclusive rental in 2021:

Mauritius / 61 Suites / Villas May – September

Spain – Costa Brava / 77 rooms & suites All year except 15.06. – 15.09.2021

Maldives / 52 Villas

All year except school holidays

Croatia – Dubrovnik / 4 rooms & 7 apartments All year except August

YOU HAVE NOT YET FOUND YOUR PERFECT RETREAT? Feel free to consult more resorts or simply send us your request on www.rent-a-resort.luxe for a tailor-made proposal.

ISOLATE IN STYLE AND LUXURY There has never been a better time for self-isolation in a private luxury retreat.

In cooperation with

RENT-A-RESORT.LUXE will find you the perfect location to privatize and make sure you will be isolated in full luxury privacy with guaranteed no other guests around. www.rent-a-resort.luxe

KENGO KUMA

‘In de twintigste eeuw wilden veel architecten geïsoleerde monumenten creëren’ KENGO KUMA van hun omgeving. Dit denken voldoet niet meer aan de eisen van onze tijd. We nemen onze omgeving bewuster waar, we leven erin, niet meer in gevecht ermee. ‘Anti-object’ is mijn naam voor precies deze houding.

In het geval van het Olympisch Stadion lijkt het erop dat iemand de regering hiervan overtuigd heeft. Er was kortom een nieuwe jury en een ­t weede wedstrijd, die ú gewonnen hebt. Eind 2016 begon de bouw. Als voorbeeld voor uw zeer bewuste Japanse houding citeert u op c­ harmante wijze een Duitser, namelijk architect Bruno Taut.

Welke rol speelt hij voor u?

Door zijn blik van buitenaf bevestigde hij wat ik meegemaakt en gevoeld had tijdens mijn jeugd in Japan, maar nog niet conceptueel verwerkt had. Taut kwam in 1933 naar ­Japan en voelde zich zeer aangetrokken tot onze ­manier van leven. En het waren niet de g ­ ebouwen van de moderne tijd die hem inspireerden – hij werd in de tegenovergestelde richting ­getrokken. Hij zag de traditionele manier van bouwen van ons platteland en zei bij zichzelf: dat is wat op het modernisme volgen zal! Hij schreef zijn ­gedachten op, bijvoorbeeld over de keizerlijke villa Katsura in Kyoto of het Ise-heiligdom. En ik heb dat alles verslonden.

STARBUCKS In de Tokiose wijk Nakameguro staat een door Kuma ontworpen Starbucks-­ gebouw van vier verdiepingen. Hout bepaalt de ongewone esthetiek, zowel buiten als binnen.

maar formuleert er een zeer modern antwoord op. Overigens was het voor mij een bijzonder genoegen om dit huis in Shizuoka te bouwen.

Zeer dichtbij staat ­namelijk villa Hyuga, het enige bouwwerk van Bruno Taut in Japan.

Afgezien van deze behoefte aan nabijheid tot de natuur: de bevolking op aarde groeit en groeit – zullen we over twintig of dertig jaar moeten ­accepteren dat we allemaal in e­norme woon­ machines gehuisvest worden? Bovendien ­verandert onze manier van leven zeer snel: m ­ ensen ­veranderen hun woonplaats net als hun relaties, ze communiceren op internet – hoe kan de architectuur ook maar proberen dat bij te ­houden?

Architecten kunnen zeer veel doen om een nieuwe manier van leven te bevorderen. Ikzelf werk bijvoorbeeld aan concepten voor g ­ edeelde woon- of kantoorruimte.

Hebben we het over het kant-en-klaarhuis dat u voor Muji ontwierp: praktisch, snel te bouwen en snel te recycleren als zijn tijd voorbij is?

Nou ja – in de tussentijd is het voor mij duidelijk geworden dat het Mujihuis ook een typisch vrijstaand huis is voor de buitenwijk. Het is bedoeld als een voorstel, maar veel problemen blijven open. Ik denk dat we in de toekomst huizen nodig hebben waarin we woonruimte delen en flexibel werken kunnen.

En wat zou een model voor de toekomst kunnen zijn?

Mijn zoon Taichi Kuma heeft er een b ­ ewoond.

Hij is 35 en ook architect. Het is een klein appartement – maar tegelijk een woon­ ­ model voor de toekomst. Hij heeft vrienden uit­genodigd, ze wonen er met z’n zevenen. ­Ieder heeft een eigen kamer, daarnaast zijn er ­r uimtes om gezamenlijk te eten en te werken.

Wat hebt u van hem geleerd?

Eerst en vooral het besef dat onze architectuurtraditie al de antwoorden heeft voor een postindustrieel tijdperk. Taut was al langere tijd op zoek naar dergelijke modellen. In Japan heeft hij ze gevonden.

De klassieke woongemeenschap! Heeft hij dat zelf ontworpen?

Nee, dat was een paar jaar geleden toen hij nog studeerde. Mijn vrouw, Satoko ­Shinohara, heeft het ontworpen met haar studio ­Spatial Design Tokio. Share Yaraicho is het eerste huis in zijn soort in Tokio: gebouwd van kunststof en hout en in plaats van deuren zijn er ritsen die de ingangen afsluiten. Het werd in 2014 door de AIJ-architectenvereniging b ­ ekroond met een prijs. Voor mij was het het model voor een tijd waarin meer dan één op de twee m ­ ensen in onze stad alleen woont en de ­prijzen voor woonruimte door het dak gaan.

Bent u dus een traditionalist?

Nee, onze manier van bouwen heeft me geïnspireerd, net als mijn persoonlijke ­ervaring. Maar wat ik ontwerp, is geheel en al hedendaagse architectuur. Kijk maar eens naar het huis Water Glass; ik heb dat in 1995 gebouwd: het gaat uit van een Japans v­ erlangen naar de natuur,

Er is een citaat van uw collega Tadao Ando. Hij zei: “Kuma leeft in een compleet nieuwe tijd.”

Had u zo’n compliment van hem verwacht?

Ik was er zeer blij mee. Ik heb Ando-san steeds sterk bekritiseerd, maar tegelijker­tijd waardeer en respecteer ik hem enorm. Daarom heeft zijn bevestiging me echt ­geraakt.

252

www.gg-magazine.com

FOTO: KENGO KUMA & ASSOCIATES/MASAO NISHIKAWA

Vervolg van pagina 81

c­ ollega’s en opdrachtgevers opriep anders te gaan denken: ‘anti-object’, een architectuur die zichzelf ziet als een dienst – zeer modern. Heeft de tijd u gelijk gegeven?

Zo ziet het er wel naar uit. Het idee is om een architectuur van sculpturale objecten te overwinnen. In de twintigste eeuw wilden veel ­architecten geïsoleerde monumenten ­creëren die zich zo duidelijk mogelijk onderscheiden

JOHANNES HUNDT Fine Jewellery

color changing jewellery

CHANGE

SIR DAVID ATTENBOROUGH Vervolg van blz. 63

Onderwaterfoto’s op Antarctica zijn niet voor watjes. Bij min twee graden Celsius hing de ­lengte van de opname vooral af van de vraag of de cameraman tegen de kou kon.

Het verschil lijkt misschien r­ aadselachtig voor mensen van buiten maar film­makers maken onderscheid tussen natuur- en milieu­ films. Attenboroughs tweedelige BBC-­ documentaire The Truth About Climate ­Change uit 2006 was de eerste documentaire die ­expliciet over de opwarming van de aarde ging. Drie jaar later kwam How Many People Can Live on Planet Earth uit over zijn bezorgd­ heid over de groeiende wereldbevolking. In 2019 werd Attenboroughs BBC-documentaire Climate Change – The Facts uitgezonden. Dit jaar komt de volgende, Extinction: The Facts.

Met Blue Planet II (2017) kwam er in Attenboroughs film een nieuw gevoel van ­ ­urgentie dat hielp de publieke houding ten opzichte van afval en milieu­ vervuiling te ­veranderen door beelden te tonen van een schildpad verstrikt in plastiek en a­ lbatrossen die hun kuikens argeloos voeden met ­plastieken ­zakken. Het belang van het regen­ woud voor een levensvriendelijk klimaat werd ­uitgelegd, en er was bijna geen adem­benemend shot met wilde dieren zonder A ­ ttenboroughs ­nadrukkelijke opmerking dat hun bestaan in gevaar was. Ook in Seven ­Worlds, One ­Planet zijn de milieuboodschappen niet langer ­beperkt tot een oproep aan het einde van elke aflevering. Het eerste verhaal over de g ­ evolgen van de klimaatverandering komt na zestien minuten in de eerste aflevering.

Met 94 jaar is Attenborough meer g­ ewild dan ooit tevoren. Zijn dochter probeert ­tevergeefs zijn lezingenverplichtingen en liefdadigheids­ werk terug te schroeven. De BBC wil graag dat hij het commentaar bij P ­ lanet Earth III ­inspreekt, maar hij zal 96 jaar zijn als het ­zover is. Ondertussen zet hij het grootste deel

254

van zijn aanzienlijke uithoudings­vermogen in voor het oproepen tot radicale actie tegen de klimaatcrisis en de strijd tegen het verlies aan biodiversiteit. Hij werd uitgekozen om op de klimaatconferentie van de VN in Polen in 2018 voor politici uit bijna tweehonderd ­landen te spreken. Begin 2019 stelde hij in Davos de w ijsheid van eeuwigdurende economische ­ groei ter discussie: alleen “een gek of een ­econoom” zou aan dat idee vasthouden, zei hij.

Herfst 2019 lanceerde ­Attenborough ­Seven Worlds, One Planet met een ­ uitputtende interview­ ronde met ­ journalisten van zes continenten, terwijl een politie­ ­ helikopter ­boven protestacties van ­Extinction Rebellion in de straten van L ­ onden brulde. Toen ik hem vroeg of het voor hem oké was dat zijn films een ­inspiratie zijn voor ­Extinction Rebellion ­antwoordde hij scherp: “Extinction R ­ ebellion heeft geen m ­ onopolie op mensen die om de planeet ­geven. Het is een groep waarvoor de planeet belangrijk is, maar de planeet zou voor iedereen belangrijk moeten zijn. We zijn ­burgers van de planeet. We domineren hem en we moeten hem serieus nemen.”

Attenborough ondersteunde de klimaat­ stakingen op scholen en wijst erop dat de ­planeet nu in jongere handen is. Hij blijft zichtbaar gefascineerd door alle vormen van leven en sociale veranderingen, maar hij klampt zich instinctief vast aan de rol van zijn leven – als geïnteresseerde ­toeschouwer kijkt hij naar een nieuwe generatie die luid­ keels oproept tot een verandering in de ­manier waarop we met het milieu omgaan.

“Ik ben oud en zij zijn jong. Ze hebben hun eigen technieken en ethiek. Het is hun we­ reld, niet de mijne.”

www.gg-magazine.com

TEKST: PATRICK BARKHAM; FOTO: ZDF/BBC/MICHAEL BECKER

plaats op de ouderwetse manier en buiten het scherm om, door het ondersteunen van ­diverse groene organisaties.

Hij heeft op honderden evenementen van natuur­ beschermingsorganisaties in het V ­ erenigd Koninkrijk vurige toespraken ­gehouden en het is niet gemakkelijk om een bezoekers­centrum te vinden in een natuur­ reservaat van de Wildlife Trusts zonder een bordje tegen te komen met daarop: Geopend door Sir David Attenborough.

Voor zijn critici wegen deze goede ­daden niet op tegen wat zij zien als de grote ­mislukking van Attenborough als televisie­ man. J­ ournalist George Monbiot b ­ eschuldigde hem ervan “­ bewust een verkeerde indruk van de ­wereld” te verspreiden door films te ­maken die de ­impact van de menselijke a­ ctiviteit op de p ­laneet ­ bagatelliseren. En die ­ nalieten de machten te benoemen die als leidende ­krachten ­verantwoordelijk zijn voor massa­ sterfte en klimaatverandering. Een andere milieu­activist vertelde me dat de integriteit van Attenborough buiten kijf staat, maar zijn lange stilzwijgen over het uitsterven van ­soorten en de opwarming van de aarde heeft bijgedragen aan een algemeen gebrek aan kennis.

Als jonge producent had Attenborough te ­horen gekregen dat in ­tv-programma’s geen plaats was voor persoonlijke over­tuigingen.

Hij heeft altijd de waarden van het liberale ­establishment verdedigd en ­vertegenwoordigde de traditionele BBC-lijn over partijpolitieke neutraliteit. “Ik ben geen politieke jongen, ik weet alles van ­insecten”, protesteerde hij in 2017 toen hem gevraagd werd over de brexit.

Toen de journalist a­ androng onthulde hij dat hij gestemd heeft voor ‘blijven’.

Attenborough verdedigde zijn werk ­lange tijd met het argument: “Laat de wonderen zien en de mensen zullen er om gaan ­geven.”

Voor een welwillende toeschouwer lijkt de ­afwezigheid van campagnefilms in zijn werk misschien s­ limme p ­ olitieke berekening om de p ­ ublieke opinie op de l­ange termijn te veranderen. Maar misschien w ­ ­eerspiegelt het gewoon zijn t­emperament. “Ik deed mijn ­uitzendingen over natuur­geschiedenis niet omdat ik een boze ­bekeerling was die preekte over natuurbehoud. Ik hou er gewoon van om naar ­dieren te kijken.”

In november 2004 was Attenborough bij een lezing van Ralph Cicerone, Amerikaans expert in atmosfeerchemie. Zijn grafieken, die de stijging van de wereld­temperatuur ­lieten zien, hebben Attenborough er u ­ iteindelijk van overtuigd dat de mens v­ erantwoordelijk is voor de klimaat­verandering. Zelfs na de lezing van Cicerone geloofde hij dat het zijn taak was om natuurfilms te maken. Attenboroughs werk ­veranderde echter.

International auctions in Zurich.

Share in our success: request a complimentary auction estimate.

We look forward to hearing from you.

Koller Auctions Hardturmstrasse 102 8031 Zurich Tel. +41 44 445 63 63 office@kollerauctions.com

Koller Geneva 2, rue de l’Athénée 1205 Geneva Tel. +41 22 311 03 85 geneva@kollerauctions.com

Koller Italy Via Cairoli 18 16124 Genoa Tel. +39 339 59 62 768 italia@kollerauctions.com

ADDRESSES

LAST MINUTE

Zacht, zinnelijk, zoet: roze is perfect wanneer je de wereld van haar schoonste kant wilt bekijken. Vijf charmante vondsten: 1

CREDITS

FOTO: Douglas Friedman STYLIST: Sara Mathers HAAR & MAKE-UP: Charlotte Cave

WELCOME

JAO BRAND

ANYA HINDMARCH

JIEDA

EDITORIAL pagina XX www.anyahindmarch.com

www.jaobrand.com www.jieda.jp

LASTSWAB

www.lastobject.de

PLAYGROUND

NORDGRÖNA

CAPILANO SUSPENSION BRIDGE

www.samuelamoia.com

COOL CITY pagina XX

www.nordgrona.com

SAMUEL AMOIA

www.capbridge.com

FAIRMONT

www.fairmont.com

HAWKSWORTH RESTAURANT www.hawksworthrestaurant.com

ART & DESIGN pagina XX GRIM

3

2

BOOKS pagina XX EVER ECO www.evereco.com.au

HARDIE GRANT

www.hardiegrant.com

QUARTO PUBLISHING www.quartoknows.com

www.eatgrim.com

AT HOME

www.buoy.eco

ANYA HINDMARCH pagina XX

WOMAN pagina XX

OATLY pagina XX

BUOY

CHRISTOPHER JOHN ROGERS

www.christopherjohnrogers.com

GREEN FURNITURE CONCEPT www.greenfc.com

NIYOK

www.niyok.de

www.anyahindmarch.com

www.oatly.com

SIR DAVID ATTENBOROUGH pagina XX www.imdb.com

SANTA MARIA NOVELLA

BAWAH RESERVE pagina XX

SILVIA TCHERASSI

www.mandarinoriental.com

VAN.EKO

www.trauminselreisen.de

www.smnovella.eu

www.silviatcherassi.com www.vaneko.com

WANG & SÖDERSTRÖM www.wangsoderstrom.com

4

5

MANDARIN ORIENTAL

TRAUMINSEL REISEN

KENGO KUMA pagina XX www.kkaa.co.jp

MAN pagina XX AWAY TRAVEL

www.awaytravel.com

EFFI HOME COUTURE

www.effi-homecouture.com

1 Kauwgum Raspberry & Vanilla, € 1,95, www.truegum.com 2 Zeepfles Soapbottle, prijs op aanvraag, www.jonnabreitenhuber.de 3 Pink Sea Salt-chocolade, ca. € 5, www.raakachocolate.com 4 Tapijt Dahlia Noir, Ø 250 cm, ca. € 3.185, www.designersguild.com 5 Hanger Mikado Flamenco, € 1.990, www.tamaracomolli.com

PERSONAL pagina XX BAUMBAU,

www.baumbau.at

256

www.gg-magazine.com

FOTO: COPYRIGHT 2019 - RAAKA CHOCOLATE (1)

INTERVIEW pagina XX

MASTHEAD

verschijnt vier keer per jaar bij GRUND GENUG Verlag und Werbe GmbH UITGEVERIJ GRUND GENUG Verlag und Werbe GmbH, Vancouverstraße 2a, D-20457 Hamburg, vertegenwoordigd door managers Sven Odia en Mirko Hewecker REDACTIEADRES Vancouverstraße 2a, D-20457 Hamburg, Tel. +49 40 36 13 11 40, fax +49 40 36 13 11 44, info@gg-magazine.com, www.gg-magazine.com UITGEVER Christian Völkers REDACTIE Internationaal & lokaal Hoofdredacteur Michaela Cordes michaela.cordes@gg-magazine.com Chef-tekstredacteur STEFFI KAMMERER steffi.kammerer@gg-magazine.com Artdirector MARIA MUNDT maria.mundt@gg-magazine.com Vormgeving internationaal MONG TING ZHU mongting.zhu@gg-magazine.com Vormgeving lokaal ANNA GEHRMANN-PHILIPPI anna.gehrmann-philippi@gg-magazine.com

Redacteur & hoofd lokaal UTA ABENDROTH uta.abendroth@gg-magazine.com Redacteur CHRISTINA LIBUDA christina.libuda@gg-magazine.com Chef-redacteur ALEXANDER HALTER alexander.halter@gg-magazine.com Redactiecoördinator & onlinemanagement JANINA REEGER janina.reeger@gg-magazine.com

Vertaling & Eindredactie Caroline Rott (ES), Susana Silva Ollet (ES), Catherine B. Fischer (FR), Marie-Christine Fischer (FR), Rachel Kretz (EN), Robert Smales (EN), Katja Iseler (IT), Jan Willem Papo (NL), Alex Valk (NL) & Lektornet Medewerkers aan dit nummer Silke Bender, Alex Board, Charlotte Cave, Julia Dettmer, Douglas Friedman, Irina von Gagern, Karen Howes, Svetoslav Hristov, Lars Jansson, Sara Mathers, Mariko Obermeier, Asia Orlando, Kate Southworth & Martin Tschechne Verantwoordelijk onder Duits persrecht Michaela Cordes, Vancouverstraße 2a, D-20457 Hamburg, Duitsland ADVERTENTIES

Verantwoordelijk voor de advertenties HABIB FEROGH, Tel. +49 170 227 16 38 habib.ferogh@gg-magazine.com Nationaal MONIKA SCHIFFMANN, Tel. +49 172 646 16 66 monika.schiffmann@engelvoelkers.com Italië GILBERTO GRIBAUDO, Tel. +39 342 0212 876 g@gilgribaudo.eu KLAUS RIEMENSCHNEIDER, Tel. +49 172 491 20 58 riemenschneider-design@t-online.de Benelux DEBORAH UBACHS EN ERIK MOOIBROEK, Tel. +31 6 51007334 info@salesexpertise.nl Teamassistent & Sales-administratie HELENA MICHALKE, Tel. +49 40 36 13 11 55 helena.michalke@gg-magazine.com VASTGOEDADVERTENTIES AANGEBODEN DOOR ENGEL & VÖLKERS Internationaal & lokaal Global Head of Real Estate Ads INKEN BECKER inken.becker@gg-magazine.com Layout Double Page ANNA GEHRMANN-PHILIPPI anna.gehrmann-philippi@gg-magazine.com Vormgeving classic lokaal ANNA GEHRMANN-PHILIPPI anna.gehrmann-philippi@gg-magazine.com Coördinatie New Home CHRISTINA LIBUDA christina.libuda@gg-magazine.com Assistentie classic JENNIFER GRAUBAUM jennifer.graubaum@gg-magazine.com GG Hamburg Uitgever NICLAS GYLLENSVÄRD, PHILIP BONHOEFFER EN LENA SOYKE Advertenties & coördinatie RACHEL STERN rachel.stern@engelvoelkers.com NADINE WILBRANDT nadine.wilbrandt@engelvoelkers.com GG Madrid Uitgever ÓSCAR LARREA oscar.larrea@engelvoelkers.com Marketingmanager ELENA CISNEROS elena.cisneros@engelvoelkers.com GG Barcelona Uitgever ORIOL CANAL Marketingmanager OLGA MASRIERA olga.masriera@engelvoelkers.com

GG Berlijn Uitgever CHRISTIAN VÖLKERS, RACKHAM F. SCHRÖDER* EN NICOLAS JEISSING* Leiding advertenties RACKHAM F. SCHRÖDER rackham.schroeder@engelvoelkers.com Advertenties & coördinatie ANKE FORTKAMP anke.fortkamp@engelvoelkers.com *Bedrijfsleider van Engel & Völkers Gewerbe Berlin GmbH & Co. KG

GG Rome Uitgever HELIO CORDEIRO TEIXEIRA Advertenties & coördinatie BENEDETTA BONOLIS benedetta.bonolis@engelvoelkers.com GG München/Kitzbühel Uitgever FLORIAN FREYTAG-GROSS, FLORIAN HOFER EN MARIA RAUSCHER Advertenties & coördinatie BARBARA WEGER barbara.weger@engelvoelkers.com

DISTRIBUTIE Internationaal & lokaal Global Head of Administration Management INKEN BECKER inken.becker@gg-magazine.com Administration Management JENNIFER GRAUBAUM jennifer.graubaum@gg-magazine.com IPS Pressevertrieb Hamburg GmbH, Nordendstraße 2, D-64546 Mörfelden-Walldorf, Tel. +49 6105 975 06 25, vertrieb@ips.de PRODUCTIE MICHAELA MÖLLENBECK moellenbeck@bertheau-druck.de, INKEN BECKER inken.becker@gg-magazine.com, ALEXANDER HALTER alexander.halter@gg-magazine.com Digitaal voorstadium BERTHEAU DRUCK GMBH, info@bertheau-druck.de, Tel. +49 4321 952 67 60 DRUK Internationaal & lokaal NEEF + STUMME GmbH, Burchardstraße 13, D-20095 Hamburg, Tel. +49 40 37 84 50, Fax +49 40 70 70 99 70 USA KPC-NY dba Dual Print and Mail, 340 Nagel Drive, NY 14225 Cheektowaga, Tel. +1 71 66 84 38 25, Fax +1 71 66 84 38 28 ABONNEMENTEN Internationaal Jaarabonnement (vier nummers) België en Nederland € 32 incl. porto, incl 7% btw. Het abonnement wordt telkens met een jaar verlengd, tenzij zes weken voor verlooptijd schriftelijk wordt opgezegd. Hergebruik van de inhoud is alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactionele inhoud is zorgvuldig samengesteld.

Desondanks is de uitgever niet aansprakelijk voor de juistheid van specificaties, aanduidingen en adviezen evenals voor eventuele drukfouten. Informatie over het vastgoedaanbod (gegevens, beschrijvingen) wordt door derden verstrekt en niet door de uitgever onderzocht. Aansprakelijkheid van de uitgever voor de juistheid en ­ volledigheid van dit aanbod evenals voor de beschikbaarheid ervan is derhalve uitgesloten. Alle objecten zijn provisieplichtig, behalve die met een P aangeduid zijn.

ISSN 0941-5203, GG · Nr. 4/20 · 32ste jaargang MANAGEMENT Sven Odia, Mirko Hewecker

De volgende GG verschijnt op 4 december 2020 www.gg-magazine.com

257

PERSONAL

Op elkaar gestapeld

Bert is de naam van het eerste m ­ odulaire huis voor individualisten. Het is o ­ ntwikkeld door het ­architectenbureau Precht uit Salzburg in samenwerking met B ­ aumbau, een start-up gespecialiseerd in tiny houses, boom­hutten en gebouwen voor ­alternatief ­toerisme. Als een overmaatse reuzen­ boomstam staat het g ­ ebouw op de g ­ ewenste ­locatie en neemt het slechts een klein deel van de grond in beslag. ­Verschillende elementen ­k unnen op elkaar gestapeld ­worden, ze ­w ijzen met hun ­grote r­ onde ­ramen in ­ verscheidene ­r ichtingen. De binnen­ ruimtes – k ­ euken, woonkamer en slaapkamer – zijn bekleed met e­ en d ­ onkere stof, wat zorgt voor een ­gezellige sfeer. Als het ­ontwerp je doet d ­ enken aan de strip­figuren uit de ­animatiefilm M ­ inions, dan heb je ­gelijk. De gele ­helpertjes met bril ­dienden als ­inspiratie, ­evenals de naam­gever uit ­Sesamstraat. Ook is de woning ­uiterst duurzaam: het geheel met hout b ­ eklede huis heeft zonnepanelen, een compost­toilet en een waterzuiveringsinstallatie.

Dankzij het vernuftige ontwerp is het ­mogelijk om Bert in g ­ rotere ­configuraties op te ­stellen: denk aan tuinhuizen, appartementsgebouwen of ­bijvoorbeeld ­hotels. Alle onder­delen zijn ­geprefabriceerd en worden ter ­plekke ­gemonteerd. De boomhut blijft ­flexibel: hij kan a­ ltijd aangepast worden aan n ­ ieuwe ­eisen door extra modules toe te ­voegen of er eentje weg te halen.

Nog dit jaar moeten de eerste Berts van Rudi Obauer (l) en Chris Precht klaar zijn.

258

www.gg-magazine.com

TEKST: UTA ABENDROTH; FOTO’S: MARCO RIEBERS (1), BERT BY PRECHT (1)

De Salzburgse architectuur­ studio Precht heeft een boomhut met ronde ­ramen ontworpen – het lijkt wel een Minions-figuur.

www.jochenpohl.com

Saxon One Royal Blue The Tutima sport chronograph with sweep minute stop. Elegant, dynamic, distinctive. Created with exactly that perfection which has made the predicate “Made in Glashütte” into a world-famous promise of quality.

Discover more at www.tutima.com.

MADE FOR THOSE WHO DO.

TUTIMA UHRENFABRIK GMBH NDL. GLASHÜTTE 01768 Glashütte/Sa. · Deutschland · Tel. +49 35053 320 20 · Exclusive catalogue at info@tutima.com · www.tutima.com