GD Schaap Geit maart 2013

De Gezondheidsdienst voor Dieren

Schaap Geit

01

maart 2013

Paratbc los je niet in drie jaar op Alert blijven op zwoegerziekte Biestopname van levensbelang

ACTIE!!

www.boerenwinkel.nl www.boerenwinkel.nl NIEUW! NIEUW!

Lijfbieder Lijfbieder voor de ooi! voor de ooi!

10 x 25 gram:

10 x 25 V an € g3ra 7m ,-: V Vooarn€€337,Voor € 35,50 5,50

SCHA00 SCHA 01B 1 s Vo 0001B 1 st.t.

250 gra m: 250

Vooorr €€ 44,45 ,45

Colstart

Lijfbieder met klem Lijfbieder met

ram: Van €g3 V 4,50 an € 34 0 Vo oo orr € 29,5 V ,50 € 29,5 0

is smakelijk is zeer smakelijk die zeer colostrum die De betaalbare colostrum De betaalbare en perfect oplost!

Makkelijk wol! de wol! in de bevestigenin tebevestigen Makkelijkte nodig! meer touwtjes Geen Geen touwtjes meer nodig!

Alle aanbiedingen zijn geldig t/m 30 april 2013.

Alle aanbiedingen Getest en aangeraden door dierenartsen.

Ideaalter terondersteuning ondersteuning van van een een Ideaal vlottegeboorte! geboorte! vlotte ml: 550000 m l:

Pro-Atman Pro-Atman is de Pro-Atman is de ademhalingsstimulans bij ademhalingsstimulans bij pasgeboren lammeren. lammeren. pasgeboren Geeft pasgeboren pasgeboren dieren Geeft dieren lucht. lucht.

VVoooorr €€ 33,75 ,75

12 125 ml spra

: spray Voo5rm€l 1 y Voo ,50: r € 12 2,50 5000 ml:

1000 ml:

1000 ml: Voo r € 24,5 0 Voor € 24,50

Ne m geen Neeem genoeggeeenn g egen meetnmoin met minddeer! r!

Citonol Citonol reinigt optimaal van binnen en buiten en irriteert niet.

Citonol Onmisbaar bij IEDERE verlossing!

Citonol reinigt optimaal van binnen en buiten en irriteert niet.

Onmisbaar bij IEDERE verlossing!

Boerenwinkel.nl Bestel op Boerenwinkel.nl

PVP Jodium Jodium 1% spray spray

Glijmiddel Super Glijmiddel Getest en aangeraden door dierenartsen.

Vo5o000 ml: Voorr €€ 774,50 4,50

22kkgg::

Vaann € 24 V 5,€ Voooor €2245,V r € 21155,-,-

NNIIEEUUW W!!

PVP PVP Jodium Jodiumwordt wordt geadviseerd geadviseerdvoor voorhet het ontsmetten ontsmettenvan vannavels navels direct directna nade degeboorte. geboorte.

Voorkom Voorkomgewrichtsgewrichts-en en hersenvliesontsteking, hersenvliesontsteking, gebruik jodium spray! gebruik jodium spray!

200 ml s pra 2

l spray: Vo0o0r m Voor €€ 111,5y0: 1,50

ml 100 Lam Enerfit mlEnerfit Lam. 100 Lam Enerfit start heet: zorgeloze geheim van een Het

Enerfit Lam. Het geheim ontwikkeling groei,heet: optimalestart eenzorgeloze vooreen zorgtvan Enerfit zorgt voor een optimale groei, ontwikkeling Enerfit weerstand. en en weerstand. is de opkikker bij uitstek.

Enerfit bij uitstek. opkikker is de Enerfit en u geeft uw lam 1 shot Enerfit lam ieder Geef 1 shot Enerfit en u geeft uw lam Geef ieder lam voordelen! ongekende ongekende voordelen!

Wanneer Enerfit: standaard als eerste levensbooster. elk lamEnerfit: Bij Wanneer ooi. levensbooster. lammeren Bij meerdere eerste alsper elk lam standaard lammeren.

Bij levenszwakke per ooi. meerdere lammeren Bij onderkoelde lammeren. levenszwakkelammeren. te ondersteuning van de lammeren Bij zieke lammeren. onderkoelde in de eerstetelevensweken. therapie ondersteuning van de Bij zieke lammeren therapie in de eerste levensweken.

100 ml:

Voor10€02 4l:,50 m Voor € 2 4,50

Bestel op op www.boerenwinkel.nl www.boerenwinkel.nl Bestel

| Voorwoord

| INHOUD 04 Nieuws & tips

06

06 ‘Paratbc los je niet in drie jaar op’

09 Vraag & Antwoord 11 Alert blijven op

11

zwoegerziekte

12 De passie van

Jan van der Zanden

Bereikbaarheid U kunt de GD telefonisch bereiken via 0900-1770, optie 3. Van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.

GD Veekijker De GD Veekijker Schaap Geit (voor veterinaire vragen) is iedere werkdag te bereiken tussen 15.00 en 17.00 uur via 0900-7100000. Voor spoedgevallen is de gehele dag één dienstdoende dierenarts/ zoötechnisch deskundige beschikbaar.

Tarieven Alle genoemde GD-tarieven in deze uitgave zijn exclusief btw en € 9,40 basiskosten.

Ophaaldienst voor sectie- en monster­materiaal Aanmelden: telefonisch 0900-202 00 12 (24 uur per dag). Wij halen het materiaal dan zo spoedig mogelijk bij u op. Sectie- en monstermateriaal kunt u brengen van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.

COLOFON

GD Schaap Geit is een officieel mededelingenblad van de GD | Uitgever GD Deventer Redactie René van den Brom, Catholine Koster, Maaike Leistra, Karianne LievaartPeterson, Helen de Roode, Piet Vellema | Eindredactie Eva Onis | Redactieadres GD, Marketing & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900 1770, F. 0570-63 41 04, redactie@gddeventer.com, www.gddeventer.com | Productie­ coördinatie Senefelder Misset Doetinchem | basisontwerp Fokko-Ontwerp VORMGEVING X-Media Solutions Doetinchem | Druk Senefelder Misset Doetinchem Abonnementen GD Schaap Geit wordt gratis toegezonden aan relaties van de GD. Een jaarabonnement (3 nummers) voor personen buiten de doelgroep kost € 16,75 (excl. BTW en verzendkosten) | Advertenties PSH Mediasales, T. 026-750 18 00 | Verschijnings­frequentie 3 keer per jaar | Suggesties Als u suggesties heeft voor dit blad, dan verzoeken wij u deze door te geven aan redactie@gddeventer.com.

Overname van artikelen is toegestaan uitslui­tend na ­toestemming van de uitgever.

Samenwerken en samen werken aan...

Voor u ligt de eerste GD Schaap Geit. Dit blad verschijnt voortaan drie keer per jaar en is gratis voor elke schapen- en geitenhouder die klant is van de GD. Andere schapen- en geitenhouders kunnen zich op ons blad abonneren.

Wij proberen u via GD Schaap Geit op de hoogte te houden van actuele ontwikkelingen die verband houden met de gezondheid van uw schapen en geiten.

We proberen ook vooruit te kijken, want het ligt voor de hand dat na blauwtong, Q-koorts en de problemen met het schmallenbergvirus, andere nieuwe ziekten op zullen duiken. Daarnaast zal de samenleving in toenemende mate iets vinden van de manier waarop wij omgaan met dieren en daar hebben wij vervolgens rekening mee te houden.

Ons team bestaat uit drie dierenartsen, twee zoötechnisch medewerkers, een Wageningse dierwetenschapper en tal van collega’s die ons op diverse terreinen ondersteunen. Overdag kunt u ons team via telefoon of e-mail altijd bereiken. Vanaf drie uur ’s middags is er bovendien een officieel erkende dierenartsspecialist kleine herkauwers beschikbaar om u, maar vooral uw dierenarts, met raad en daad terzijde te staan. Met u en uw dierenarts willen wij graag samen werken aan diergezondheid. Niet alleen in het belang van u en uw dieren, maar ook voor de wereld om u heen.

Piet Vellema Sectormanager Kleine Herkauwers

ISSN: 2214-1707 Adreswijzigingen: bel 0900 1770, kies 3 (lokaal tarief)

GD Schaap Geit | Maart 2013 |

3

NIEUWS & TIPS Clostridium-bacteriën oorzaak van baarmoederontsteking veroorzaakt is door Clostridium spp. worden zichtbaar binnen 24 uur na het aflammeren.

Aangedane geiten worden sloom, hebben weinig eetlust, liggen veel en hebben koorts. Opvallend is de bloederige vaginale uitvloeiing en het snelle verloop. Melk­ geitenhouders zien soms ook een duidelijke blauw- of roodverkleuring van de uier. Zo nu en dan wil het afkomen van de na­ geboorte niet vlotten. In veel gevallen heeft het ziekteverloop een fatale afloop.

Uitbraken van diarree ten gevolge van Clostridium spp. op melkgeitenbedrijven komen veel voor. Op de meeste melk­ geiten­bedrijven wordt gevaccineerd tegen Clostridium spp. en zal door de opgedane weerstand ten gevolge van de vaccinatie

de ernst van de problemen in de regel beperkt blijven. Dat de giftige stoffen van Clostridium sordellii baarmoederontsteking kunnen veroorzaken, is nog niet zo heel lang bekend. De klinische verschijnselen horend bij een baarmoederontsteking die

Op dit moment kan op basis van een inventarisatie onder dierenartsen en veehouders worden geconcludeerd dat het belangrijk is om de algemene hygiëne rondom aflammeren te optimaliseren en stress tijdens de dracht te voorkomen.

Daarnaast is het raadzaam om de geiten voor het aflammeren (herhaald) te laten vaccineren met een vaccin dat ook werkzaam is tegen C. sordellii-infecties.

Er bestaat geen voor geiten geregistreerd vaccin tegen Clostridium-infecties. Het gebruik hiervan is daarom off-label-use.

Wees alert op symptomen van schmallenbergvirus Het schmallenbergvirus (SBV) heeft vanaf eind 2011 geleid tot de geboorte van lammeren met aangeboren afwijkingen. Wanneer drachtige dieren de infectie tijdens een bepaalde periode van de dracht hebben doorgemaakt, kunnen er aangeboren afwijkingen bij de vrucht(en) ontstaan. Uit onderzoek is gebleken dat de Nederlandse runderen en schapen in grote mate afweerstoffen hebben aangemaakt tegen het SBV. Echter, er is altijd een deel van de populatie dat geen afweerstoffen tegen het SBV heeft en bovendien wordt jaarlijks een nieuwe generatie dieren geboren. Door de melding van de geboorte van lammeren met aangeboren afwijkingen in het najaar van 2012 is het duidelijk dat er in Nederland viruscirculatie heeft plaatsgevonden in de zomer van 2012.

4

Let op nematodirose in het voorjaar Nematodirose is een maagdarmwormziekte die optreedt bij jonge lammeren in de eerste maanden van het weideseizoen.

De oorzaak is meestal Nematodirus battus.

Uitbraken komen vooral voor na lange en koude winters waarna de grasgroei pas laat op gang komt. De aandoening kenmerkt zich door waterdunne diarree, uitdroging, enorme dorst en sterfte.

Mestonderzoek is noodzakelijk om de

oorzaak aan te tonen en de behandeling vast te stellen. In geval van nematodirose is behandeling met een middel uit groep 1 (benzimidazolen) de eerste keus. Deze groep middelen wordt niet meer aanbevolen voor de overige maagdarmwormen.

In het Verenigd Koninkrijk is inmiddels resistentie van deze parasiet voor benzimidazolen vastgesteld.

GD Actueel Schaap Geit Wilt u graag op de hoogte blijven van actuele ontwikkelingen op het gebied van de gezondheid van schapen en geiten? Dan kunt u zich via www.capraovis.nl aanmelden voor de gratis e-mailnieuwsbrief GD Actueel Schaap Geit. De GD Actueel Schaap Geit verschijnt negen keer per jaar.

Geboortetips

Let op huidmadenziekte in april tot oktober Myiasis of huidmadenziekte is een aandoening veroorzaakt door maden van de blauwgroene bromvlieg Lucilia sericata.

De vlieg legt eieren in de wol of in bestaande wonden. De maden uit de eieren voeden zich met vrijgekomen weefselvocht, huid en onderliggend weefsel, waardoor ernstige wonden kunnen ontstaan. Vier uur na huidcontact met de maden treden de eerste huidbeschadigingen op die na 24 uur kunnen verergeren. Na 48 uur kunnen gaten in de huid ontstaan. Wanneer de ziekte onopgemerkt blijft, kunnen dieren binnen 5 dagen in shock raken en sterven door infecties, weefselafbraak en vergiftiging. De eerste verschijnselen zijn schuren of bijten naar de aangedane plek, huidtrillingen of schudden van de staart. Later vreten de dieren niet meer, ze worden sloom, laten de kop hangen, blijven liggen en trekken niet meer op met het koppel. Wees extra alert op myiasis na regenval bij warm weer, bij bevuilde dieren (urine/mest), bij vochtige plekken in de wol, bij het zien van blauwgroene vliegen en op niet behandelde en ongeschoren dieren.

Het is moeilijk precies aan te geven wanneer u moet ingrijpen bij een niet vlottende geboorte. Duidelijk is dat snel ingrijpen zelden nodig is. Onrust in de stal, te vroeg of verkeerd ingrijpen kan het geboorteproces zelfs één of enkele uren vertragen als gevolg van verslapping van de baarmoeder. Maar soms is ingrijpen wel nodig, en dan is het noodzakelijk om de grootst mogelijke hygiëne in acht te nemen. Hieronder volgen een paar tips. Meer informatie vindt u op www.capraovis.nl (onder ‘nieuws’).

Huidproblemen: voorkomen is beter dan genezen De laatste tijd is er een toename in het aantal vragen over huidproblemen bij hobbygeiten. Vaak worden diverse behandelingen ingesteld, zonder dat het gelukt is om een diagnose te stellen. Deze therapieën blijken vervolgens geen effect te hebben. Wij adviseren om vóór de behandeling een diagnose te laten stellen. Echter, het stellen van een diagnose in geval van huidproblemen is vaak erg lastig. Omdat voorkomen beter is dan genezen, adviseren wij om aangekochte dieren in quarantaine te plaatsen en grondig te inspecteren voordat u ze bij het koppel laat.

• Z wangere vrouwen lopen een risico als ze assisteren bij verlossingen van kleine herkauwers, zeker als zich problemen in het koppel voordoen of voorgedaan hebben.

• Vanaf het moment dat vruchtvliezen of de eerste delen van de vrucht zichtbaar zijn, kunt u gerust 2 uur wachten voordat u ingrijpt.

• Grijp pas in als tijdens het geboorteproces de geboorte gedurende één uur niet vordert.

Was uw handen goed voordat u hulp gaat verlenen en gebruik bij het opvoelen van een ooi/geit geen zeep maar glijmiddel of glijgel.

Biestopname van levensbelang Na een normale geboorte zal een lam in de regel snel gaan staan en proberen te drinken. Het is van belang dat het lam binnen een half uur de eerste biest binnenkrijgt. Als een lam direct na de geboorte zelf drinkt, hoeft u niets te doen. Mocht dit niet het geval zijn, dan kunt u het zelf biest geven. Het liefst met een speenfles en als dat echt niet wil met een sonde. Biest is erg belangrijk. Het bevat een hoog gehalte aan licht verteerbare voedingsstoffen en afweerstoffen.

Ook bevordert het de uitscheiding van darmpek. Biest van oudere dieren bevat meer afweerstoffen dan biest van jongere dieren. Biest is in ingevroren toestand goed te bewaren en moet voor gebruik langzaam en indirect (au bain-marie) worden verwarmd.

GD Schaap Geit | Maart 2013 |

5

Reportage | tekst: Margriet Brus, Klinkers communicatie

Project ‘Paratuberculose in de melkgeitenhouderij’

‘Paratbc los je niet

in drie jaar op’ Martin en Rinie Tuinte uit Eibergen hebben 1.300 melkgeiten. Door de raampjes in de stal is het mogelijk een blik te werpen op de dieren. Tuinte is zeer actief bezig met de gezondheid van zijn geiten en dat is een van de redenen waarom de geitenhouder meedoet aan een driejarig paratbc-project.

Martin Tuinte is een van de twintig melkgeitenhouders die meedoen aan het project ‘Paratuberculose in de melkgeitenhouderij’, gesubsidieerd door het Productschap Zuivel en uitgevoerd door de GD in samenwerking met de Faculteit Diergeneeskunde en het CVI. Hij doet niet zozeer mee omdat hij zelf een paraprobleem heeft op zijn bedrijf, maar omdat hij vindt dat het bewustzijn in de sector groter moet worden. “Als sector vonden we dat er iets moest gebeuren. Je bent tenslotte voedingsproducent. Ook is paratbc een vermeende zoönose en we hebben met de Q-koorts gezien hoeveel ellende een zoönose kan veroorzaken.”

“We hebben nog nooit paraverschijnselen gehad. We zijn CL- en CAE-vrij en bij de testen op die ziektes laten we ook standaard op paratbc onderzoeken in de oudste groep. Daar komt nooit wat uit. We hadden dus geen concrete aanleiding om mee te doen aan het project, maar we wilden toch graag. Ik hoop dat ik over een aantal jaren paratbc-vrij gecertificeerd ben, dat creëert een meerwaarde voor mijn bedrijf.”

Martin Tuinte

Zelf geen paraprobleem Aan het begin van het project werden alle deelnemende bedrijven onderzocht op paratbc via bloed- en melkmonsters. Ook zijn er mest- en stofmonsters genomen.

Dit was niet alleen om de status van alle bedrijven te weten te komen, maar ook om de verschillende testmethoden te vergelijken. Een nuttig onderzoek, want er kwam uit naar voren dat melkonderzoek op paratbc net zo goed gebruikt kan worden als bloedonderzoek. Bij Tuinte werden geen antistoffen tegen paratbc aangetroffen:

“Je bent tenslotte voedingsproducent” Studiegroepen De deelnemende geitenhouders komen een aantal keren per jaar bij elkaar in studiegroepen om te praten over de aanpak van paratbc. Een van de aanpassingen die Tuinte naar aanleiding van die gesprekken heeft doorgevoerd, is het bemonsteren van geiten die worden afgevoerd. “Vind je geen paratbc in deze groep, dan is de

Paratbc

De geiten en bokken van Martin Tuinte hebben nog nooit paraverschijnselen gehad.

6

Paratbc wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis. Deze bacterie veroorzaakt een chronische infectie in de darmen die op den duur leidt tot vermagering van de dieren, een slechte conditie en minder melkproductie. Paratbc blijft vaak onopgemerkt omdat het ziekteverloop lang onzichtbaar is. Bovendien lijken de verschijnselen op die van andere ziekten.

De bacterie kan meer dan een jaar lang buiten een dier overleven en is mede daarom moeilijk te bestrijden. 80% van de geitenbedrijven ent tegen paratbc. Dat hoeft maar één keer en het is relatief goedkoop, maar niet 100% betrouwbaar.

kans groot dat je helemaal geen paratbc hebt op je bedrijf”, zegt Tuinte. Een andere aanpassing is dat er sinds vorig jaar geitenbiest wordt gevoerd met als doel de gezondheid van de dieren verder te vergroten. “Het afgelopen jaar was de gezondheid van de lammeren inderdaad goed, maar we weten nog niet of dat ook echt aan de biest ligt.”

“Ik hoop dat ik over een aantal jaren paratbc-vrij gecertificeerd ben“ Verbeterpunten Tuinte: “Tijdens de volgende studiebijeenkomst bespreken we de hygiënecheck.

Daarbij wordt je hele bedrijf doorgelopen.

Ook dat creëert weer bewustzijn. We letten nu al beter op dan bij de start van het project. Overigens werkten we al vrij hygiënisch omdat we ook varkens hebben gehad. Toch denk ik dat er nog dingen beter kunnen. Ik zou bijvoorbeeld de lammeren over moeten geven aan degene die op dat moment in de stal werkt in plaats van ze zelf weg te brengen. Ik wissel dan trouwens wel altijd van schoeisel.” Rinie Tuinte vervolgt: “We letten ook goed op bij de aankoop van gras en we zijn altijd heel voorzichtig met aankopen. In het begin hebben we natuurlijk dieren aangekocht, maar daarna niet meer. Nu kopen we alleen nog bokjes aan.”

“Maar daar zouden we eigenlijk ook mee moeten stoppen”, zegt Martin Tuinte.

“We zouden zelf genoeg bokjes moeten fokken.”

Mogelijk vervolg Uiteindelijk moet het paratbc-project behalve tot meer bewustzijn ook leiden tot een opzet voor een beheersingsplan, geïnitieerd door de sector zelf. Martin Tuinte hoopt dat er een vervolg van nog eens drie jaar komt op het project: “Paratbc is geen ziekte die je binnen drie jaar oplost. Ik denk dat je daar minstens twee generaties geiten voor nodig hebt.”

Belangrijkste advies aan andere melkgeitenhouders is volgens Tuinte het doen van onderzoek: “Laat een keer een koppel onderzoeken en weet waar je staat.” Zijn vrouw vult aan: “En onderschat het niet.”

GD Schaap Geit | Maart 2013 |

7

Diagonaal voerhek compleet

Kraamhokken in verschillende variaties mogelijk

Creepfeeder 2,50mtr of 1,25mtr

WEKA levert complete stalinrichting voor schapen.

WEKA levert hooiruiven, voor schapen, geiten en grootvee.

WEKA levert verschillende voersystemen.

WEKA levert alles voor in en om de kraamhokken.

WEKA levert diverse hekwerken.

WEKA levert diverse klauwbehandelingssystemen.

WEKA levert Mineralen en vitamine emmers en ontsmettingsmiddelen voor klauwproblemen.

WEKA verbouwt en herbouwt Schapenstalinrchting.

A SANOFI COMPANY

15916_Biodyl adv schaap 184X130 01.indd 1

12-02-13 07:22

In de rubriek “Vraag & Antwoord” beantwoorden GD-medewerkers vragen vanuit de praktijk.

?

Vraag: Is er resistentie aangetoond voor het wormmiddel moxidectine?

?

Vraag: Kan ik aan de hand van bloedonderzoek de koperstatus van mijn koppel aantonen?

Antwoord dierenarts René van den Brom: Op een schapenbedrijf is in 2012 een onderzoek ( faecal egg count reduction test (FECRT)) uitgevoerd vanwege een verdenking van resistentie van maagdarmwormen voor moxidectine. Hieruit kwam naar voren dat de maagdarmworm H. contortus op dit bedrijf resistent is voor moxidectine, maar ook voor doramectine en fenbendazol. Voor zover wij hebben kunnen nagaan, betreft dit de eerste keer dat resistentie van H. contortus voor moxidectine in Noordwest-Europa is aangetoond. Als in een koppel schapen resistentie voorkomt voor een bepaald wormmiddel kan dit vermoedelijk niet ongedaan worden gemaakt. Het belang van preventie en controlemaatregelen is dan ook groot. Denk hierbij vooral aan het tijdstip en de frequentie van ontwormen, in de juiste dosering met een effectief ontwormingsmiddel. De basis blijft een goed beweidingsschema.

Vraag & Antwoord

Antwoord dierenarts Karianne Lievaart-Peterson: Tussen de verschillende rassen schapen bestaat een duidelijk verschil in de koperstofwisseling. De marge tussen een overschot en een tekort aan koper is klein. Kopervergiftiging kan na een stapeling van koper in de lever leiden tot acute sterfte, meestal na een stressmoment. Geadviseerd wordt om de oorzaak van de kopervergiftiging direct weg te nemen, stress te voorkomen en vers gras te verstrekken. Wanneer dieren tijdens of voorafgaand aan de dracht te maken hebben met een tekort aan koper, kan dit leiden tot verminderde vruchtbaarheid, maar ook tot de geboorte van lammeren die “swayback” ontwikkelen, wat zich uit als slapte in de achterhand. In geval van een verdenking van een tekort geeft bloedonderzoek van een steekproef van het koppel inzicht in de koperstatus.

NB Indien er een verdenking is van een vergiftiging vanuit een verkeerde samenstelling van het krachtvoer, is dit meldingsplichtig bij de NVWA.

?

Vraag: Wat moet ik doen als het, bij het opvoeren van lammeren binnen SG-Online, niet lukt het moederdier te selecteren?

Antwoord binnendienstmedewerker Alexander Dijkman: Deze vraag wordt zeker tijdens de lammertijd regelmatig aan ons gesteld. De eerste vraag die wij dan stellen is of het moederdier wel op de stallijst voorkomt. In de meeste gevallen is dit wel het geval, maar ontbreekt het geslacht van het moederdier. Dit valt te verklaren doordat de ouderdieren zonder geslacht opgevoerd of geïmporteerd zijn binnen SG-Online. Via ‘registratiecorrectie diergegevens’ kunt u het betreffende moederdier selecteren en het geslacht toevoegen. Wanneer u nu haar lammeren aanmeldt, worden automatisch de juiste afstammingsgegevens weergegeven.

Ook een vraag?

Laat het ons weten en mail uw vraag naar redactie@gddeventer.com onder vermelding van Vraag & Antwoord GD Schaap Geit.

?

Vraag: Mijn schapen staan nu op stal, maar hoe krijg ik ze weer leverbotvrij de weide in?

Antwoord zoötechnisch deskundige Lammert Moll: Deze vraag wordt veel gesteld. De afgelopen maanden zijn we geconfronteerd met veel ziekte en sterfte bij schapen door leverbot. Om te vóórkomen dat uw dieren volgend jaar opnieuw een ernstige leverbotbesmetting oplopen, is het van belang om nu te controleren of uw dieren nog leverboteieren uitscheiden. Hiervoor heeft de GD een nieuwe onderzoeksmethode ontwikkeld. Dit onderzoek geeft zeer specifiek het aantal leverboteieren per gram mest weer.

Dit kan zowel op een individueel dier als op een koppel dieren toegepast worden. Het onderzoek wijst uit of u uw dieren moet behandelen of dat ze veilig de wei in kunnen.

Het onderzoek kost € 24,- excl. btw en inzendkosten.

Houd er in het beweidingsschema rekening mee dat wanneer de dieren een infectie in de herfst hebben opgelopen, het perceel na de winter niet veilig is.

GD Schaap Geit | Maart 2013 |

9

5

01_Cover_2011 23-05-11 12:24 Pagina 1

35e jaargang mei 2011

4 ang 36e jaarg april 2012

D L A K B V A

V A K B L A D

V O O R

D E

S C H A P E N H O U D E R

6 7 &

O R V O

D E

36e jaarg ang juni/ juli 2012

R D E O U N H P E H A S C

V A K B L A D

V O O R

D E

S C H A P E N H O U D E R

DE WAARDE VAN WOL

laar eisworden Texete rg al gro we st

3 nummers voor slechts € 16,50

nieu rtage pen repo scha Foto voor alen Miner

Beursnummer Dag van het Schaap Stap voor stap kaas maken

FR AN HOL S NATUU LA R

S NDS Nieu E PO CHAAP IN w: Sc haap LDER Actu met alitei een t ziek Verh te C aal L

Het Schaap is hét gespecialiseerde vakblad voor de schapenhouderij.

Vraag uw vrijblijvende kennismaking aan via 088-2266648 of www.hetschaap.nl/abonneren

De Gezondheidsdienst voor Dieren

Nu met

GRATIS LEVERBO T meston der

t.w.v. € 2 zoek 4,- ! kijk voor de actievoorw aarden op

www.cap

raovis.nl

Heeft u uw lammeren al aangemeld?

Maak het u gemakkelijk en kies voor SG-Online.

Zwoegerziekte | tekst: redactie

Alert blijven op zwoegerziekte

In Nederland heeft ongeveer tweederde van de schapenhouders te maken met een zwoegerziektebesmetting. De bestrijding van deze ziekte blijft daarom actueel. GD-dierenarts Karianne Lievaart-Peterson is inhoudsdeskundige op lentivirussen, waartoe ook het zwoegerziektevirus behoort. Zij beantwoordt een aantal veelgestelde vragen.

Wat is zwoegerziekte?

Zwoegerziekte wordt veroorzaakt door een virus waarvoor geen geneesmiddelen en vaccins beschikbaar zijn. Eenmaal geïnfecteerd blijven de dieren levenslang het virus bij zich dragen. De schapen gaan er uiteindelijk dood aan.

Hoe herken ik zwoegerziekte?

Door het trage verloop van de infectie zijn de klinische verschijnselen vaak pas zichtbaar op latere leeftijd. Op bedrijven waar zwoegerziekte heerst, kan de schade enorm zijn. We zien op deze bedrijven veel ooien met vleesuiers en dieren die moeizaam ademhalen en soms dikke, pijn-

Zwoegerziektebestrijding Sinds 1982 is de GD actief in de zwoegerziektebestrijding. Door jarenlange ervaring is er met behulp van de meest betrouwbare testen een programma ontwikkeld.

Dit programma bestaat uit twee fases: zwoegerziektevrij worden (certificerings­ onderzoek) en zwoegerziektevrij blijven (bewakingsonderzoek). Naast het programma biedt de GD ook advies bij uitbraken of beheersing van zwoegerziekte. Hierbij vergt elk bedrijf zijn eigen aanpak. In overleg tussen schapenhouder, de eigen dierenarts en de GD wordt gekeken welke aanpak het beste bij het bedrijf of het koppel past.

lijke kniegewrichten hebben. Schapen met vleesuiers produceren minder of geen melk en dat heeft direct een negatieve invloed op de ontwikkeling van de lammeren.

Waarom is er nog geen vaccin?

Er wordt al tientallen jaren, zonder resultaat, gezocht naar een goed vaccin tegen zwoegerziekte. Potentiële vaccins kunnen er wel voor zorgen dat het gevaccineerde schaap goede antilichamen aanmaakt, maar het virus verstopt zich dusdanig dat deze antilichamen het virus niet kunnen vinden om het onschadelijk te maken. Dit noemen we ook wel een soort verstoppertje spelen voor gevorderden. Als gevolg hiervan kan een potentieel vaccin niet waarmaken waarvoor het is bedoeld. Wellicht dat er in de toekomst nieuwe mogelijkheden beschikbaar komen.

Hoe voorkom ik zwoegerziekte?

In de praktijk kunnen we eigenlijk altijd wel de volgende vijf algemene tips geven: • v ermijd contact met niet zwoegerziektevrije schapen en/of niet CAE-vrije geiten; • g ebruik een zwoegerziekte-vrije ram; •m aak gebruik van bedrijfskleding en -laarzen voor bezoekers; • r einig en desinfecteer uw aanhanger nadat u deze heeft uitgeleend; • z org voor zwoegerziekte-vrije biest en melk.

Wat omvat het GD-programma?

We zeggen weleens: ons zwoegerziekteprogramma is een schaap met vier poten.

Testen alleen is niet voldoende. Zo luistert de manier van monstername zeer nauw. De rol van de eigen dierenarts is om de bloedmonsters netjes te nemen, te voorzien van correcte diergegevens en zo spoedig mogelijk te verzenden naar de GD. Op het laboratorium worden de bloedmonsters getest op antilichamen tegen zwoegerziekte. Omdat dit virus zo goed verstopt zit, is testen op het virus zelf niet altijd betrouwbaar. De GD-test heeft inmiddels voor schapen een gevoeligheid van 99,4% en is in 98,8% van de gevallen specifiek.

Bij dubieuze of positieve uitslagen wordt de test herhaald en wordt er nog een confirmatietest uitgevoerd. Naast testen wordt bij deelnemende bedrijven voortdurend gekeken naar dierbewegingen van en naar het bedrijf zoals die optreden rond aankoop, import en keuringen. Meedoen aan het zwoegerziekteprogramma van de GD, dat dertig jaar geleden is gestart, is daarom nog steeds een adequate remedie.

GD Schaap Geit | Maart 2013 |

11

De Gezondheidsdienst voor Dieren

De passie van

Jan van der Zanden “Ik ben een hobbymatige schapenhouder, op dit moment heb ik 24 Cambridgeschapen en daar kun je de kost niet mee verdienen.”

Bijzondere rassen behouden “Het fokken van schapen boeit mij al van jongs af aan. Ook het houden van dieren en de lammetjes, is echt mijn liefhebberij. Daarnaast ben ik voorzitter van de VSS, de Vereniging voor Speciale Schapenrassen en secretaris van het Platform Kleinschalige Schapen- en Geitenhouders, het KSG. Ik vind het belangrijk om bijzondere rassen in stand te houden om zo een brede genenpool te blijven houden.

Dat kan in de toekomst van groot belang zijn voor de vitaliteit en het in stand houden van een gezonde populatie.”

Cambridgeschapen “Wat ik heb met het Cambridgeras?

Dit ras is een product van een ingewikkeld fokkerijprogramma uit Engeland in de jaren ‘50 en ‘60. Ik kom uit een fokkerijfamilie dus zo’n programma fascineert mij enorm. De doelstelling van dat programma, een vruchtbaar en melkrijk ras fokken, is gehaald.

Een Camebridge-ooi geeft gemiddeld wel drie lammeren en brengt deze ook moeiteloos groot. Ik heb sinds 1990 Camebridgeschapen en ben het ras altijd trouw gebleven.

Het houden van schapen en mijn bestuursfuncties kosten me heel wat avonden, vrije dagen en weekenden, maar het is het waard. Het is een hobby die groeit en ja, soms uit de hand loopt.”