• Ongewenste flora en fauna? Zo bestrijden we die!
Gemeentelijke
activiteiten kalender
Vergaderingen gemeenteraad
Woensdag 27 augustus
Petear, 19.30 uur
Woensdag 10 september
Raadsvergadering, 19.30 uur
Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/gemeenteraad
Evenementen
Vrijdag 11 juli
Swipedei Harddraversweg, Joure 16 t/m 20 juli
Friese Ballonfeesten, Joure 26 juli t/m 8 augustus
SKS Skûtsjesilen, aantal plaatsen in de gemeente
Zaterdag 2 augustus
Concours Hippique Rijs, Harich
Meer informatie defryskemarren.nl/ evenementenkalender
Vacatures
De Fryske Marren
Zoek jij een betrokken werkgever waar je de kans krijgt om jezelf te ontwikkelen? Kom dan werken bij gemeente De Fryske Marren! Wij kijken naar wat wél kan.
OPEN VACATURES
• Consulent preventie en handhaving (28-32 uur)
• Adviseur juridische zaken (24-36 uur)
• Functioneel beheerder sociaal domein (32 uur)
Kijk voor meer informatie én alle vacatures op: defryskemarren.nl/ werkenbij Of scan de QR-code.
Bestrijding van de eikenprocessierupsen
Op het moment zijn er weer veel rood-witte linten zichtbaar om eikenbomen. Eind juni heeft onze buitendienst de nesten opgezocht en deze linten geplaatst. De aannemer is – met drie opruimingsploegen – begonnen met het ruimen van de nesten van de eikenprocessierups. Afhankelijk van de hoeveelheid nesten duurt het ruimen nog enkele weken.
Bij de bestrijding maken we verschil tussen zogenoemde ‘standaard plaatsen’ en ‘urgente plaatsen’. Scholen en andere drukke plekken waar veel mensen de bomen passeren krijgen het label urgent en daar worden de ei-
kenprocessierupsen dan met voorrang verwijderd uit de bomen.
Het bestrijden van de rupsen gebeurt door middel van een speciale stofzuiger. Deze stofzuiger zuigt de rupsen
CoolDFM betrekt ouders bij preventie: ‘We moeten het gesprek durven te voeren’
Hoe kunnen ouders middelengebruik bij jongeren helpen voorkomen? Dat is de centrale vraag in het preventieprogramma CoolDFM, waarin ouderbetrokkenheid en voorlichting centraal staan. Tijdens kennissessies komen herkenbare uitspraken naar voren, zoals: “We dronken vroeger op die leeftijd zelf ook,” of “Ik laat ze liever thuis drinken dan buiten.” Het onderwerp leeft, maar blijft lastig bespreekbaar.
“Je praat er niet zomaar over in de supermarkt,” zegt projectleider Theo de Jong. “En als je het wél bespreekt, is het soms lastig je standpunt goed over te brengen.” CoolDFM ondersteunt ouders hierbij met inzichten in het gedrag van jongeren, de invloed van groepsdruk en sociale media, én praktische tips om toch invloed te houden.
Het doel is geen vingerwijzen, maar het stimuleren van open gesprekken en onderlinge herkenning. “Als ouders met elkaar praten, ontstaat verbinding,” zegt Theo. “Iedereen heeft zijn eigen verhaal, maar uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: dat onze kinderen veilig en gezond opgroeien.”
Voor het schooljaar 2025–2026 kijkt CoolDFM vooruit: passende kennissessies, lokale bijeenkomsten en samenwerking met scholen. “We benaderen professionals om deze gesprekken te begeleiden. Ouders verdienen kennis en tools die ze direct kunnen toepassen in hun eigen gezin.”
op. Daarna wordt dit naar de verbrandingsoven gebracht. De opruimingsbedrijven gaan op een later moment opnieuw langs de eikenbomen.
Vanaf maandag 14 tot en met zaterdag 19 juli werken we aan het kruispunt Spannenburg. De N354 is afgesloten van de afslag N927 tot en met de busremise Spannenburg. Provincie Fryslân werkt van maandag tot en met zaterdag tussen 19.00 en 06.00 uur. Overdag is de weg open voor verkeer.
Kijk voor alle informatie en bijbehorende omleidingen op fryslan.frl/werkzaamhedenn354
Verlenging rijbewijs of extra categorie? Regel het online!
Wilt u uw rijbewijs verlengen of een extra categorie toevoegen, zoals voor motor (A) of aanhanger (BE)? Dit kan ook online geregeld worden.
Voorwaarden U heeft een geldig Nederlands rijbewijs, woont in De Fryske Marren en gebruikt een smartphone met de DigiD-app. Uw rijbewijs is na 14 november 2014 afgegeven. Soms is een medische verklaring nodig.
Hoe werkt het?
Laat bij een RDW-erkende fotograaf een digitale pasfoto en handtekening
maken. De RDW controleert deze en stuurt u een e-mail. Via de link in de e-mail vraagt u uw rijbewijs online aan en betaalt u via iDEAL. Kijk op rdw.nl/ locatiewijzer waar u een foto kunt laten maken.
Ophalen U krijgt bericht zodra uw rijbewijs klaar is. Haal het op bij het gemeentehuis of servicepunt en lever uw oude rijbewijs in.
FOTO: DOUWE BIJLSMA, GEWOAN DWAAN
EEN REIS DOOR DE TIJD IN BROEK ZUID
Aan de westkant van Joure is het verleden tot leven gekomen. Archeologen hebben hier ontdekkingen gedaan die flink tot de verbeelding spreken. Zo is bijvoorbeeld een nog intacte, leren schoen opgegraven uit de 13e of 14e eeuw. “Je kunt hem als het ware nog aantrekken.”
Dat de schoen zo goed bewaard is gebleven, is uitzonderlijk. “Het stiksel van vlas of hennep is zelfs nog te zien”, vertelt archeoloog André Pleszynski. Namens ingenieursbureau Movares had hij de leiding over de opgravingen. “Normaal gesproken verweert zulk plantaardig materiaal en houd je hooguit lapjes leer over. Maar door de kenmerken van de bodem in het gebied – luchtdicht en venig – is de conservering fantastisch.”
Historische resten behouden De archeologische opgravingen zijn onderdeel van het bouwrijp maken van kavels voor de nieuwe woonwijk Broek Zuid. Gemeente De Fryske Marren wilde voorkomen dat daar tijdens bouwwerkzaamheden historische resten verloren zouden gaan. Om die reden schakelde ze begin dit jaar Movares in om archeologisch onderzoek te doen.
André: “Zoals vaker begon dat voor ons met het bestuderen van oude kaarten. Die gaven ons het vermoeden dat er op die plek inderdaad weleens iets in de grond kon zitten. Vervolgens hebben we daarom een aantal proefsleuven gegraven. Een daarvan legde meteen al wat middeleeuws materiaal bloot, waaronder houtresten, kogelpot aardewerk en steengoed. Dus wij dachten: hier hebben ook in de middeleeuwen vast mensen gewoond.”
- ANDRÉ‘Je weet nooit wat er onder zo’n brok roest vandaan komt’
Middeleeuwse gracht en Fries langhuis
Naar aanleiding van die eerste vondsten werd besloten om een deel van het terrein helemaal op te graven.
André en zijn team kwamen er zo achter dat daar een middeleeuwse gracht heeft gelegen, zo’n drie of vier meter diep. “We denken dat het hout dat wij al gevonden hadden bij die watergang hoort”, zegt hij. “Dat zou bijvoorbeeld van een bruggenhoofd geweest kunnen zijn. Er heeft in ieder geval in de 13e of 14 e eeuw een zware, houten constructie gestaan.”
Een andere fase die door de opgravingen aan het licht is gekomen, is die van de 16e en 17e eeuw. De gracht was toen alweer gedempt en op een verhoging van klei was een erf aangelegd. Paalkuilen onthullen dat er een Fries langhuis, een boerderijtype, gestaan heeft. André: “De bewoners daarvan waren duidelijk geen arme boeren. Uit de resten die we in een vlakbij gelegen afvalkuil gevonden hebben, is op te maken dat daar welvarende mensen hebben gewoond.”
- CHRIS‘Hja hiene oerenlang oer dizze plak fertelle kinne’
Meer binding en gevoel
In mei, terwijl de opgravingen aan de gang waren, kwamen de wethouders Chris van Hes (wonen) en Sippy van der Meer (erfgoed) op locatie een kijkje nemen. Beiden waren onder de indruk. “Ik hie der yn it foar noch gjin byld by”, zegt Sippy. “Je witte ommers net wat him dêr ôfspile hat. Mar ast dan sjochst wat der opgroeven is, en do hearst de archeologen dêr oer fertellen, komt de lokale skiednis echt ta libben.” Dat die historie in kaart is gebracht, vindt ze ook belangrijk voor de toekomstige bewoners van Broek Zuid. “Sy krije sa hooplik mear bining mei it gebiet, mear gefoel by wêr’t se telâne kommen binne.”
Ook de deskundigheid van de archeologen imponeerde de twee wethouders. Chris: “Op basis fan inkelde lytse oanwizingen koene se
al bepaalde konklúzjes lûke oer wat dêr bard wie en wat foar minsken der wenne hawwe. Dat fûn ik hiel bysûnder. Dêrneist wie it aardich om te fernimmen hoefolle passy oft se hawwe foar har fak. As der genôch tiid foar west hie, hiene hja oerenlang oer dit plak fertelle kinnen – en wy krekt sa lang nei harren harkje kinnen.”
Balans opmaken Inmiddels zit voor André en zijn collega’s het veldonderzoek erop. Dat betekent dat zij zich momenteel bezighouden met de vondstverwerking. “In de middeleeuwse gracht hebben we bijvoorbeeld ijzeren voorwerpen
gevonden”, legt André uit. “Die reinigen wij nu – chemisch en mechanisch – om te kijken wat het precies is. Dat is een tijdrovende klus.” Maar het zorgt soms voor leuke verrassingen, is zijn ervaring.
“Je weet nooit wat er onder zo’n brok roest vandaan komt.”
Is ook die fase afgerond, dan volgt er een evaluatierapport. André: “Daarin maken we de balans op. Wat hebben we allemaal gevonden? Wat betekent dat? Ook geven wij daarin aan welke acties vanuit archeologisch oogpunt nog nodig zijn om grip op de vindplaats te krijgen. Het is dan aan de opdrachtgever, de gemeente, om daar een beslissing over te nemen.”
Zestig nieuwe kavels
De kavels waar het archeologisch veldwerk heeft plaatsgevonden, horen bij het tweede deel van het
uitbreidingsplan Broek Zuid. Deze nieuwe wijk ligt aan beide kanten van de Omkromte. Aan de ene kant van de weg is al volop gebouwd, nu is de andere kant aan de beurt. Het gaat om zo’n zestig extra kavels, die gemeente De Fryske Marren begin volgend jaar te koop aanbiedt.
Bij de werkzaamheden moest natuurlijk met de opgravingen rekening worden gehouden. “Dat was geen probleem”, vertelt Wytze Hoeksma, projectleider realisatie intern bij de gemeente. “De aannemer kon er flexibel mee omgaan, door eerst om de opgravingen heen te werken. Dat wil niet zeggen dat er hierdoor geen vertraging is opgetreden. We hadden bewust een ruime planning opgesteld en die bleek ook wel nodig.”
Beide wethouders zijn blij met de gekozen aanpak. “Ast sjochst nei hoefolle fûnsten en ynformaasje de archeologyske opgravingen opsmiten hawwe, binne se dy ynvestearring fan tiid en jild seker wurdich. Dizze ûntdekkings binne in ferriking foar ús gemeente, en benammen foar Broek Súd”, aldus Sippy.
- SIPPY -
‘In ferriking foar ús gemeente, en benammen foar Broek Súd’ de geschiedenis zich herhaalt’
Verleden en heden verbonden Broek Zuid is de eerste woonwijk van Joure die vanaf open vaarwater toegankelijk is. Mede daardoor is het een luxe wijk, met duurdere, vrijstaande huizen aan het water. Wytze: “Het is interessant dat de geschiedenis zich op deze plek herhaalt. Uit de opgravingen was immers gebleken dat ook vroeger hier mensen hebben gewoond die wat meer te besteden hadden.”
Als het aan Chris ligt, worden dat verleden en het heden in Broek Zuid op een duidelijk zichtbare manier aan elkaar verbonden. “De strjitnammen binne al fêstlein, dus dêrmei kinne wy gjin link lizze”, zegt hij. “Mar miskien kin de skiednis weromkomme yn de arsjitektuer fan de wenten, of is der in oar soart keppeling te betinken. Elts hat noch efkes de tiid om dêr de gedachten oer gean te litten."
vondsten waaronder paalkuilen, muntjes en aardewerk.
Wethouders Chris van Hes en Sippy van der Meer luisteren aandachtig
Wethouders bezoeken de archeologische opgraving
Archeoloog André Pleszynski toont gevonden spaarvarkentje
Samen op weg naar een inclusieve samenleving
Gemeente De Fryske Marren wil een inclusieve gemeente zijn – een plek waar iedereen naar eigen vermogen kan meedoen en bijdragen aan de samenleving. Een belangrijk aspect daarvan is het toegankelijk maken van de openbare ruimte voor inwoners met een beperking.
Nederland heeft in 2016 het VNverdrag Handicap aangenomen.
Gemeente De Fryske Marren ondersteunt dat verdrag. Waar gaat het over? “Over inclusie”, zegt Sarah Tromp, beleidsmedewerker welzijn. “Dat betekent dat iedereen ertoe doet en van waarde is voor de samenleving − ongeacht iemands achtergrond, beperking of andere verschillen. Wij willen een gemeente zijn waar iedereen prettig kan leven. Daarom hebben we in 2020 inclusiebeleid ontwikkeld.”
Samen met inwoners
Er zijn al stappen gezet. “In 2021 bedachten we samen met inwoners, organisaties en ondernemers het actieplan Op weg naar een inclusieve samenleving ”, vertelt Sarah. “Dat vertalen we nu door naar een Lokale Inclusie Agenda (LIA). Ook vormden we een klankbordgroep die meedenkt over ons beleid en de uitvoering ervan.” In 2023 deed de gemeente mee met de pilot Samen bouwen aan inclusie via Stichting Inclusief Bewegen. “Hierin stond de samenwerking tussen de gemeente en inwoners met een beperking centraal. Zij werkten samen aan het thema Toegankelijkheid in de openbare ruimte. Inwoners konden aangeven waar ze – letterlijk –tegenaan liepen.”
Schelpenpad
Voormalig schooldirecteur Idzard Silvius deed als ervaringsdeskundige mee aan de pilot. “In 2018 raakte ik na een griep voor 99 procent verlamd. Wonder boven wonder ben ik inmiddels weer redelijk mobiel, mijn spieren functioneren voor 80 procent. Wel draag ik braces en staan mijn vingers krom. Ik fiets met een driewielfiets.”
Tijdens de bijeenkomst bracht Idzard onder andere het schelpenpad bij Nannewiid ter sprake. “Een prachtig fietspad, maar met gras in de middenberm. Door dat gras hobbelde ik met mijn fiets alle kanten op.”
Kleine stappen, grote impact
Bij de bijeenkomsten waren ook gemeentemedewerkers van de buitendienst aanwezig. Door die korte lijntjes konden problemen snel worden opgelost. Idzard: “Ze hebben het gras in de berm van het fietspad weggehaald. Ook andere ‘hobbels’ zoals losliggende tegels, een verzakte stoep, te steile stoephellingen, kuilen in de weg en een te steil fietsbruggetje werden snel aangepakt. Het motiveert enorm als er iets aan zulke blokkades wordt gedaan. Mensen met een beperking voelen zich gehoord.” “Het zijn misschien kleine
‘Het zijn misschien kleine stappen, maar ze hebben grote impact’
stappen”, voegt Sarah eraan toe, “maar ze hebben grote impact.”
FIT
In vervolg op de pilot zijn Idzard en mede-pilotdeelnemer Bernard Woudt nu kartrekkers van de werkgroep De Fryske Marren Inclusief Toegankelijk, oftewel FIT. Op dit moment nemen rond de twintig mensen tussen 20 en 95 jaar deel aan de werkgroep. Ook binnen FIT gaat het over de fysieke toegankelijkheid van de openbare ruimte. “Neem de entree van het gemeentehuis. Nu is er een helling, maar voorheen kon je alleen via een
Wethâlder
trap naar binnen”, herinnert Idzard zich. “Mensen in een rolstoel konden niet zomaar een paspoort ophalen. Ik vind het een goede zaak dat inwoners met een beperking nu bij de nieuwbouw van het gemeentehuis worden betrokken om na te denken over toegankelijkheid.”
Meer thema’s Inclusie is natuurlijk breder dan alleen toegankelijkheid. Voor de komende jaren staan er daarom meer thema’s op de agenda. “Bijvoorbeeld onze website en communicatie richting inwoners in begrijpelijke taal”, zegt
Meedenken over toegankelijkheid?
De FIT-werkgroep komt zo’n drie à vier keer per jaar bijeen. Wilt u meedenken over toegankelijkheid? Meld u dan aan bij Lonneke Post van Sociaal Werk de Kear: l.post@sociaalwerkdekear.nl
HOE HOUD JE
JE
HOOFD KOEL DEZE ZOMER?
De zomers worden steeds warmer, en dat merken we allemaal. Hittestress komt steeds vaker voor: slapeloze nachten, oververhitte huizen en tuinen waarin planten het zwaar hebben. Gelukkig kun je zelf veel doen om de hitte het hoofd te bieden, en dat hoeft niet altijd met een airco. Gemeente De Fryske Marren deelt graag een aantal praktische tips om je hoofd, huis én tuin koel te houden deze zomer.
Een goed geïsoleerd huis is niet alleen warm in de winter, maar blijft ook koel in de zomer. Dak- en gevelisolatie, tochtstrips en goede beglazing houden warme lucht buiten en de binnentemperatuur stabiel. Veel mensen denken dat isoleren een winterklus is, maar juist in de zomer kun je hiermee starten. Je profiteert dan meteen van de verkoelende werking op warme dagen.
Daarnaast helpt zonwering enorm om opwarming te voorkomen. Denk aan buitenzonwering, zoals: screens, rolluiken of een zonnescherm boven je ramen. Binnengordijnen en jaloezieën helpen ook, maar zijn minder effectief dan de buitenoplossingen. Richt je vooral op ramen op het zuiden en westen, waar de zon het felst is.
KOELTE IN DE TUIN: TEGELS ERUIT, GROEN ERIN Wat buiten ligt, heeft invloed op hoe warm je huis wordt. Tegels Uit onderzoek van Milieu Centraal blijkt dat de temperatuur boven een
betegeld oppervlak kan oplopen tot wel 60°C, terwijl het boven een groene tuin met gras en beplanting slechts 25°C tot 35°C wordt. Een groenere tuin betekent dus direct minder hitte om je huis.
Zet daarom deze zomer de schop in je tuin: vervang tegels door gras, planten en struiken. Planten zorgen voor natuurlijke verkoeling en geven schaduw. Gebruik houtsnippers of bodembedekkers om vocht in de bodem vast te houden. Zo blijft je tuin langer groen, ook in droge periodes.
Of kies voor een sedumdak, ook wel een groendak genoemd. Dit is een dak dat bedekt is met sedumplanten, een soort vetplanten. Deze planten zijn onderhoudsarm en bestand tegen droogte en warmte, waardoor ze ideaal zijn voor dak begroeiing. Sedumdaken bieden diverse voordelen, zoals verbeterde isolatie
Subsidie voor groene en blauwe maatregelen
Niek Zwaagstra: “De gemeente ondersteunt inwoners ook financieel via de subsidieregeling voor groene en blauwe maatregelen. Denk aan de aanleg van groene daken of het vasthouden van regenwater. Zo wordt duurzaam wonen een stuk haalbaarder en aantrekkelijker.”
Meer weten? Scan de QR-code!
en een verhoogde wateropname. Daarmee kan een sedumdak zorgen voor een lagere energierekening en minder wateroverlast bij piekbuien.
SLIM WATERBEHEER Naast hitte krijgen we ook te maken met piekbuien. Groene tuinen met waterdoorlatende bodem helpen regenwater opvangen en afvoeren. Een regenton is een simpele en effectieve manier om regenwater te hergebruiken op warme dagen. Zo help je niet alleen jezelf, maar ook het klimaat.
Sippy van der Meer:
"We wolle foar elkenien in tagonklike gemeente wêze. Dêrom sette wy stappen rjochting in ynklusive mienskip, tegearre mei ús ynwenners. Dogge jo mei?’
Sarah. “Ook willen we nadenken over andere groepen, zoals mensen die zich gediscrimineerd voelen en kwetsbare jongeren en ouderen. Inclusie vraagt om bewustwording. We zijn dan ook superblij met Nynke Benedictus, onze aanjager Inclusie, en met Lonneke Post. Lonneke is vanuit Sociaal Werk De Kear betrokken.”
Inclusie is van en voor ons allemaal. Sarah: “We willen het vooral samen met inwoners doen. De werkgroep FIT zoekt nog ervaringsdeskundigen uit Balk, Lemmer en omliggende dorpen. U bent van harte welkom!” “Niets doen is geen optie”, vindt Idzard. “Meedenken helpt echt!”
Doe mee aan het NK Tegelwippen
Hester Temme de Vries: “Ga je aan de slag met het vergroenen van je tuin? Meld je verwijderde tegels dan aan voor het NK Tegelwippen. Samen met andere inwoners werk je zo aan een groenere leefomgeving in De Fryske Marren. Tegels gewipt maar geen vervoer om ze weg te brengen? In het najaar rijden we weer met onze tegeltaxi. Aanmelden kan vanaf eind augustus, houd onze website en socials in de gaten.”
Meedoen? Scan de QR-code!
GEMEENTELIJKE HULP BIJ VERKOELING
Of je nu begint met isoleren, zonwering plaatst of je tuin wilt vergroenen, elke stap helpt om de hitte buiten te houden. Zo maken we samen De Fryske Marren weerbaarder tegen klimaatverandering. Gemeente De Fryske Marren wil met onder andere subsidies en advies jouw helpen deze stappen te zetten. Onze beleidsmedewerkers milieu en duurzaamheid vertellen er je graag meer over.
Tûk Wenjen
Willemieke Dijkstra: “Wil je weten hoe je jouw woning het beste kunt isoleren?
Bij Tûk Wenjen, het energieloket van gemeente De Fryske Marren, kun je een energieadvies aanvragen. Bij de gemeente vraag je een subsidie aan voor dit advies. Een adviseur kijkt met je mee naar de beste maatregelen om je huis duurzaam en comfortabel te maken, juist ook in de
Meer informatie? Scan de QR-code!
Sarah Tromp, beleidsmedewerker welzijn van de gemeent en Idzard Silvius.
Ongewenste flora en fauna? Zo bestrijden we die!
Een groene omgeving is mooi, maar soms zien we groen op plekken waar we het niet willen − bijvoorbeeld in de vorm van onkruid op de stoep. Ook komen we in onze gemeente planten (en dieren) tegen die hier niet horen en alles overwoekeren. Hoe gaat de gemeente om met deze indringers? René, Marjet en Tonny vertellen.
Onkruid komt overal. Dus ook in de goot en tussen stoeptegels en klinkers. Zeker bij warm en vochtig weer staat het onkruid snel hoog. Best vervelend, want verharding zonder onkruid is een stuk netter. Dat is één reden waarom een speciale onkruidploeg van de gemeente onkruid op verharding regelmatig weghaalt. Er zijn trouwens meer redenen. Onkruid maakt afscheidingen minder goed zichtbaar en zorgt voor ophopingen van zand en zwerfvuil. Overdadig groen kan ook de afvoer van regenwater belemmeren en tegels en klinkers beschadigen. Dat willen we natuurlijk niet.
Duurzame aanpak
Tussen april en eind oktober komt de onkruidploeg van de gemeente daarom in elke plaats en wijk om de tien weken langs om onkruid op stoepen en in stoepgoten te wieden. Hoe werkt dat? “Sinds 2016 gebruiken we geen chemische bestrijdingsmiddelen meer”, vertelt René Dorresteijn, voorman beheer en transport bij de gemeente. “Onze aanpak is nu duurzamer. Met onze veeg- en zuigmachine borstelen we met ronddraaiende staalborstels het toplaagje van het onkruid eraf. Vervolgens veegt en zuigt de machine het onkruid en vuil op. We gebruiken ook compactere machines en er loopt altijd een collega achteraan met een bladblazer en bosmaaier. Zo laten we de straat weer netjes achter.”
- RENÉ‘Onkruid op straat? Heb geduld, we komen eraan!’
Op sommige locaties bestrijdt de gemeente het onkruid met heet water. “Die methode moet je wel sneller herhalen. Daarom doen we dit vooral op rustige plekken, zoals wandelpaden en begraafplaatsen.”
Een schone gemeente
De gemeente gaat voor een B-kwaliteit onkruidbestrijding. Dat betekent dat er binnen bepaalde grenzen beperkt onkruid aanwezig mag zijn. “Op 100 m² mogen we maximaal 20 stuks onkruid van 20 centimeter hoog laten staan”, legt René uit. “Maar we hebben een jonge en gedreven ploeg. Als het even kan, gaan de jongens voor een A-kwaliteit. En dat zie je.”
Toch kan de stoep soms iets groener zijn dan normaal, zeker bij een combinatie van regen en warmte. Hoe hard de onkruidploeg ook werkt. “Daarom kun je beter spreken van onkruidbeheer dan van onkruidbestrijding”, vindt René. “Het is een kwestie van bijhouden; echt weg krijg je het met borstelen nooit. Wat ik tegen inwoners wil zeggen? Heb geduld, we komen eraan! Op de website van de gemeente zie je wanneer je wijk aan de beurt is. Mijn advies: zet je auto dan even ergens anders, dan hebben wij de ruimte en blijft je auto schoon.”
Mooi straatbeeld De gemeente blijft zoeken naar nieuwe, milieuvriendelijke manieren van onkruidbeheer. Zo loopt er nu een proef met elektrische onkruidbestrijding. René: “Het onkruid krijgt dan een stroomstootje, waarna het plantje tot op de wortel afsterft. We zien nu al dat deze methode resultaat heeft en hopen hier in de toekomst mee verder te kunnen. Waar we het voor doen? Een mooi straatbeeld én inwoners die waarderen dat we zijn geweest!”
Invasieve exoten
Naast het beheer van onkruid op verharding houdt de gemeente zich ook bezig met de bestrijding van invasieve exoten. Wat zijn dat? “Dat zijn planten en dieren die van nature niet in Nederland thuishoren en die zich snel kunnen verspreiden”, legt Marjet Horst uit. Zij is ecologisch adviseur bij de
gemeente. Voorbeelden van invasieve planten zijn reuzenberenklauw, Japanse duizendknoop en reuzenbalsemien. Er zijn ook invasieve waterplanten. In onze gemeente vinden we onder meer waterwaaier, ongelijkbladig vederkruid, watercrassula, waterteunisbloem en grote waternavel.
“Deze soorten zijn hier terechtgekomen via bijvoorbeeld import, tuincentra of hobbykwekers. Mensen nemen soms ook onbewust plantjes mee van een buitenlandse vakantie, bijvoorbeeld in modderkluiten aan de onderkant van hun tent.”
Overwoekeren
Het probleem met deze uitheemse soorten is dat ze snel groeien. In korte tijd overwoekeren ze grote stukken water of natuur en verdringen zo inheemse soorten. “Soms dekken ze een hele sloot af”, vertelt Marjet. “Er komt dan geen licht en zuurstof meer in het water, waardoor al het onderwaterleven afsterft. Zo verliezen we de biodiversiteit in de natuur, ons hele ecosysteem wordt verstoord. Het zorgt ook voor onveilige situaties, bijvoorbeeld als het wateroppervlak door de dichte begroeiing onzichtbaar is voor voorbijgangers.” Sommige invasieve exoten zijn schadelijk voor de volksgezondheid. “Neem het sap van de reuzenberenklauw, dat kan huidverbrandingen veroorzaken. De exoot ambrosia veroorzaakt hooikoortsklachten.”
- MARJET‘Door woekerende uitheemse plantensoorten verliezen we de biodiversiteit in onze natuur’
- TONNY‘Wil je een invasieve uitheemse plant weggooien, gooi ‘m dan bij het restafval’
Bedreiging leefomgeving
Er bestaan ook invasieve uitheemse diersoorten. “Denk aan miersoorten als het mediterraan draaigatje en de plaagmier”, vertelt Marjet. “Deze mieren zijn bijna niet te bestrijden. Ook de rode Amerikaanse rivierkreeft is een voorbeeld van een invasieve exoot.” Ook deze dieren zijn een bedreiging voor de leefomgeving. Marjet: “Rivierkreeften zorgen voor vertroebeling van het water en dat beïnvloedt de waterkwaliteit. Ze eten alles: waterplanten, vissen- en amfibieeieren en libellenlarven. Ook kunnen oevers inzakken door hun gegraaf. Uitheemse mieren komen vaak in grote kolonies en kunnen verzakkingen veroorzaken in de tuin of onder bestrating. En ze komen in woningen en zijn daar bijna niet weg te krijgen.”
Onder controle houden
De gemeente heeft de focus op dit moment vooral op het beheersen van invasieve uitheemse plantsoorten.
“Waterplanten als waterwaaier en ongelijkbladig vederkruid zien we vooral in Joure”, geeft Tonny de Jong, werkvoorbereider bij de gemeente, aan. “Deze planten houden we met een maaiboot onder controle. De reuzenberenklauw maaien we minstens
zeven jaar enkele keren per jaar, zodat die niet kan bloeien en er geen zaad in de bodem komt. Japanse duizendknoop en springbalsemien maaien we van mei tot oktober elke twee weken, ook om te voorkomen dat ze zich verspreiden. Op die manier putten we de planten uit.”
Op scherp
Invasieve miersoorten zijn in onze gemeente nog niet gesignaleerd. De schadelijke rode Amerikaanse rivierkreeft ook nog niet, maar in de gemeente Leeuwarden zijn er al wel gevlekte Amerikaanse rivierkreeften gezien. “De Fryske Marren staat dus ‘op scherp’”, zegt Tonny. “We kijken hoe we hiermee om moeten gaan. De aanleg van geleidelijk aflopende oevers is een manier − daar zijn we in Lemmer al mee begonnen.”
Samenwerken
Gemeente en inwoners kunnen samenwerken om de verspreiding van invasieve exoten tegen te houden. Marjet en Tonny hebben een paar tips. “Allereerst: koop bij voorkeur inheemse planten voor je tuin of vijver”, zegt Marjet. “Controleer nieuwe plantenpotten op mieren en onbekende beestjes voor je ze in de grond zet. Nog een tip: gooi geen tuinafval of overtollige waterplanten in de sloot of in de openbare ruimte.” Waar kun je overtollige planten dan kwijt? Tonny: “Gewoon groenafval kan in de groene container. Maar let op: wil je een invasieve exoot als Japanse duizendknoop weggooien, gooi ‘m dan bij het restafval − in de grijze container dus. Dan wordt de plant vernietigd.”
Tent schoon
Wat kun je nog meer doen? Marjet: “Denk goed na voordat je vissen, schildpadden of kikkers als huisdier neemt. Soms dumpen mensen (invasieve) uitheemse dieren in de natuur als ze er genoeg van hebben. Je kunt deze dieren beter naar een dierenopvang brengen. Verder is het verstandig om je boot, tent en andere spullen na terugkomst van vakantie te controleren en goed schoon te maken om te voorkomen dat invasieve exoten in de natuur terechtkomen. Soms reizen insecten in de auto mee naar huis.”
Gemeente De Fryske Marren wil een goed beeld hebben van de invasieve exoten in ons gebied. Spot u een invasieve exoot? Meld het dan. Dat kan via de FIXI-app of de app CIEF. Via de website floron.nl/tuinernietin kunt u checken of een plant een invasieve exoot is. “Het is belangrijk voor de gemeente om te weten waar invasieve exoten zijn”, besluit Marjet. “Zo zorgen we samen voor een veilige en toekomstbestendige leefomgeving.”
René Dorresteijn Op de voorgrond staat groot hoefblad. Op de achtergrond de plant die roze bloeit is de reuzenbalsemien
Tonny de Jong en Marjet Horts tussen de reuzenbalsemien
Reuzenbalsemien (of springbalsemien) in de bloei Reuzenberenklauw
