TEMAT 4. JAK DOCHODZI DO ŁAMANIA PRAW CZŁOWIEKA
Podział My/Oni Kolejną regułę dobrze obrazuje poniższa historia: Na pewną konferencję organizatorzy zamówili teczki w 2 kolorach — białym i niebieskim. Każdy uczestnik konferencji dostawał losowo wybraną teczkę — białą lub niebieską. Jakież było zdziwienie organizatorów, gdy po wejściu na salę obrad okazało się, że osoby siedzące po lewej stronie miały teczki niebieskiej, a po prawej — białe. Usiedli tak choć nikt im tego nie kazał, ani nie sugerował. Przypadek? Zdaniem psychologów — Nie. Jako ludzie mamy tendencje do dzielenia oraz przyciągania podobieństw. Podziału można dokonać zawsze i wszędzie, i to na wiele sposobów. Spójrzmy na naszą klasę — jesteśmy małą społecznością. Możemy nas podzielić: • • • • •
na nauczyciela i uczniów dziewczyny i chłopaków osoby w spodniach i spódnicach w okularach lub bez lubiących matmę oraz nie itd.
Jeżeli wyznaczymy jakiś wskaźnik (np. kolor oczu), to łatwo możemy się podzielić na małe grupy. Niebieskoocy do niebieskookich, brązowoocy do brązowookich. Szybko wytworzymy poczucie przynależnści do danej grupy — bo to przecież MY. Grupa druga to ONI — obcy, inni. A co się stanie jak jednej grupie powiemy, że przez to, że są tą grupą np. niebieskookich to są lepsi, mądrzejsi i zasługują na więcej niż INNI. Zobaczmy…
Pokaż uczniom fragment dokumentu (zwłaszcza minuty 2:50-5:40): Five Steps to Tyranny — Pięć Kroków do Tyranii (Polskie Napisy), https://www.youtube.com/watch?v=KYblGE1t2N8&spfreload=10, odstęp: 10.08.2015. Naukowcy twierdzą, że jesteśmy skłonni wierzyć, że ludzie, którzy nie podzielają naszych poglądów, posiadają negatywne cechy, są agresywni, niemili, głupi lub słabego charakteru (Aronson i in., 1997). Sobie, swojej grupie, przypisujemy natomiast pozytywne cechy. Pytanie do uczniów: • Z jakim zjawiskiem łączy się reguła My/Oni? • Jak tę regułę wykorzystali naziści?
Posłuszeństwo Zadaj uczniom pytanie : Kto z Was byłby w stanie skrzywdzić człowieka tylko dlatego, że ktoś by Wam kazał (bez powodów, nie z konieczności obrony)? Zapewne nikt się nie zgłosi. Skomentuj to mówiąc, że albo są bardzo wyjątkowi, albo bardzo się mylą w swojej ocenie. Z eksperymentów przeprowadzanych przez psychologów, w tym Stanley`a Milgrama, wynika coś zgoła innego.
E/ P — Lekcje Prawa
39