Formaat Magazine maart - april - mei 2020

JAARGANG 10 • NR 1 • MAART 2020 VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS – AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X – P 602745 V.U.: Formaat vzw, t.a.v. Kara Eestermans – De Wittestraat 2, 2600 Berchem T 03 226 40 83 – info@formaat.be – www.formaat.be

PB- PP B-

BELGIE(N) - BELGIQUE

BUITENRUIMTE Vechten met de decibels Weg met wegwerpbekers Tuinieren met een robot

VOORWOORD

MET MEDEWERKING VAN Nick Beerens Thomas Buyse Inge De Wolf Wies Haesen Joke Henderieckx Sarah Ivens Dean Kenes Jos Meers Naomi Leboy Owen Simons Lisa Staelens Maarten Tytgat Kobe Vanhaeren Jasper Van Loy Valerie Vonck Jeugdhuizen COÖRDINATIE Adriaan de Roover VORMGEVING Pepijn Haghebaert COVERFOTO Adriaan de Roover BEELD / FOTO’S Aron Carlier Lisa Staelens Mie De Schepper Naomi Leboy Nikki Lucy Niet Nu Laura Jeugdhuizen Formaat DRUK Graphius, Gent (FSC CO14767) Dit magazine is 100% CO2-neutraal gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, mits vermelding van Formaat Magazine. Formaat Magazine verschijnt vierjaarlijks.

Het tijdschrift is gratis voor leden en jeugdambtenaren, extra abonnementen kunnen verkregen worden aan 20 euro per jaar.

V.U. Formaat vzw t.a.v. Kara Eestermans De Wittestraat 2 2600 Berchem VRAAG OF OPMERKING? redactie@formaat.be

Formaat creëert ruimte voor jongeren en hun initiatieven door open jeugdwerk te stimuleren, te ontwikkelen en te verbinden. Met meer en sterker open jeugdwerk dragen we bij aan een meer duurzame samenleving die haar diversiteit inzet als een sterkte.

WE GOOIEN HET ROER OM! In de zomer van 2017, ondertussen alweer drie jaar geleden, kwam ik voor het eerst in contact met jeugdhuis Govio in Kalmthout. Het werd al snel óns jeugdhuis: elke dag dat het open was, zaten mijn vrienden en ik op het zomerterras te genieten van een drankje. We beleefden er de leukste momenten!

Hoewel ik er hele dagen heb doorgebracht, had ik tot voor kort geen duidelijk beeld van wat 'de Govio’ eigenlijk is en welk doel het jeugdhuis nastreeft.

Dat veranderde toen ik enkele weken geleden met enkele vrijwilligers een pintje zat te drinken. Jannes, een van Govio’s beroepskrachten, kwam binnen met de vraag of we mee wilden vergaderen. Het duurde niet lang voor we allemaal boven zaten. Ik ben een redelijk uitgesproken persoon en legde alles bloot op tafel: het jeugdhuis moest aan haar imago werken. We moesten de dingen anders gaan aanpakken om onze werking te versterken, zowel naar de buitenwereld als intern.

De eerste stap? Eens goed nadenken over hoe we het zomerterras dit jaar “next level” kunnen maken! Volgens mij zijn de ingrediënten om dat te laten slagen een gemotiveerd team, een goede voorbereiding en een tikkeltje geluk … je kan nooit zeker weten hoe het écht zal lopen, right?

Nu zijn we enkele vergaderingen verder en is het voor ons al veel duidelijker waar we naartoe willen. De ideeën blijven maar komen, ze stromen eruit als bier uit een tapkraan. We merken allemaal dat we groeien. Het feit dat we samen onze handen uit de mouwen kunnen steken voor hetzelfde doel, geeft ons een gevoel van voldoening. We zullen hier ongetwijfeld uit leren … zelfs al beseffen we dat niet altijd.

Maar laat ons vooral focussen op het hier en nu. Want de tijd is nu rijp om actie te ondernemen. Met het juiste team en een zuivere motivatie gaan wij ons jeugdhuis terug “op de rails zetten”!

De beroepskrachten zeggen hier vaak tegen ons dat het jeugdhuis een plaats is voor en door jongeren. Net daarom nemen wij het heft in handen. We zetten ons aan het roer en varen richting een nieuw en legendarisch zomerterras!

Owen Simons Owen Simons (18) studeert Media & Entertainment Business.

Hij is een trekker van het zomerterrasproject in jeugdhuis Govio in Kalmthout.

govio.be jhgovio jhgovio

4

24

28

De infrastructuur bepaalt mee waar een jeugdhuis toe in staat is en hoe het wordt ingevuld. Vijf jeugdhuizen vertellen over hoe, wanneer en waarom zij buiten de muren treden.

Sinds 1 januari 2020 zijn de regels rond wegwerpverpakkingen veranderd. We zetten het op een rij.

Jeugdhuis Dolce Vita in Oostnieuwkerke kreeg een geluidslimiet van 65 decibel opgelegd.

HOT TOPIC | Buitenruimte

WERKING

4

IKORGANISEER | Weg met wegwerpbekers

24

IKORGANISEER | Weg met wegwerpbekers

HOT TOPIC | Buitenruimte

11

COLUMN | Professional aan het woord

14

AANBOD

16

MULTIPLEK

INSPIRATIE

22

INTERVIEW | Infrastructuurmedewerker Maarten

BUITEN DE LIJNTJES | Tuinieren met een robot bij jeugdhuis Sojo

27

28

RAAT | RaaTslid aan het woord

GOEDBEZIG | Dolce Vita: vechten met de decibels

34

AGENDA | Vormingskalender

GOED BEZIG | Vechten met de decibels

32 INFORMATIE

12

UIT DE DOEKEN | Ecologisch tuinieren

18

24 UUR | Voorzitter van Stam X Thomas

38

PRIKBORD | Van alles een beetje

"Mogen we pokeren in ons jeugdhuis?"

Kom het te weten op pagina 18

VRAAG HET | Jouw jeugdhuisvragen beantwoord

FORMAAT MAGAZINE | 3

GOVIO – Tropisch terras op de buitenkoer

SOJO – Groenten voor de pizza

REJONG – Amfitheater voor jong talent

SOJO – Op de jaarlijk­se DIY DO DAYS vijst het jeugdhuis de boel in en uit elkaar.

DIDO – Verlaten weiland wordt een buurttuin

2050 – Kunstwerk in de voortuin

4 | FORMAAT MAGAZINE

HOT TOPIC Buiten de muren van het jeugdhuis Jeugdhuizen bestaan in alle vormen, voor alle soorten jongeren en op alle soorten plekken.

Onderschat dat laatste niet: de infrastructuur bepaalt vaak mee waar een jeugdhuis toe in staat is en hoe het wordt ingevuld. Het ene jeugdhuis focust op de instuif of fuifzaal, het andere op een sportruimte of artistieke werkplek en de derde is dan weer trots op zijn buitenkoer. Vijf jeugdhuizen vertellen over hoe, wanneer en waarom zij buiten de muren treden.

TEKST: Adriaan de Roover

FOTO’S: Aron Carlier, Mie De Schepper e.a.

TROPISCH TERRAS OP DE BUITENKOER Sinds vijf jaar verhuist jeugdhuis Govio in Kalmthout haar activiteiten tijdens de zomermaanden naar de buitenkoer. “Met het Zomerterras creëren we een vakantiegevoel zonder dat je ver weg hoeft te gaan”, vertelt coördinator Jannes.

De tropische bar heeft een impact op de uitstraling en het bereik van het jeugdhuis. “Met ons tropische terras spreken we jongeren aan die tijdens het schooljaar niet snel naar de instuif zullen komen’, vertelt Jannes. ‘Zij hangen liever in hun eigen tuinhuis met wat vrienden dan op onze instuif, maar zo’n zomerterras met palmbomen heb je thuis niet. Daar komt nog eens bij dat jongeren in de zomervakantie veel tijd hebben. Daar proberen we zoveel mogelijk uit te halen.”

“Het Zomerterras ontstond omdat de vrijwilligers zin hadden om iets te doen tijdens de zomervakantie, maar evengoed omdat ze een plek zochten om niets te doen”, legt Jannes uit.

Sinds vijf jaar is de bar een vaste waarde. “Tijdens het jaar wordt de buitentoog gebruikt als winterbarretje of om hamburgers te verkopen op een fuif”, zegt Jannes. “Dat is gezellig, met de lampjes die hier ophangen, maar in de zomer komt het pas écht tot z’n recht. Zo’n tropisch barretje, met zand waar je in je blote voeten op kunt wandelen, dat is toch iets anders dan een stenen koer.”

Elk jaar vormt zich een nieuwe werkgroep die zich een zomer lang wil ‘smijten’ voor het project. Dat team bouwt de bar op, maar organiseert ook activiteiten en staat achter de toog.

“Voor veel vrijwilligers is het zomerterras hun eerste keer in Govio geweest,” vertelt Alexander, die Jannes bijstaat als projectmedewerker.

“Zo vinden ze de weg naar andere werkingen

GOVIO

van het jeugdhuis. Met andere woorden, het Zomerterras verlaagt de drempel om naar het jeugdhuis te komen. Bovendien verbreedt het ons aanbod en maakt het ons ook meer zichtbaar.’

“Nog een voordeel is dat zo’n zomerterras niet veel hoeft te kosten”, benadrukt Jannes. “Het hout kregen we gesponsord door de lokale houthandel, het tuincentrum schonk ons spullen voor de inkleding en bij de doe-het-zelfzaak om de hoek konden we aankloppen voor spijkers en hamers in ruil voor een logo op onze affiche. Zo kwamen we al heel ver.’

“Soms is het ook een kwestie van creatief zijn”, vult projectmedewerker Ruben aan. “In plaats van een gat te boren in de grond hebben we ge-

Zo’n tropisch barretje, met zand waar je in je blote voeten op kunt wandelen, dat is toch iets anders dan een stenen koer Jannes – jeugdhuis Govio

FORMAAT MAGAZINE | 5

HOT TOPIC

woon een tractorband gebruikt om de verlichtingspaal stevig weg te zetten. Dat is gemakkelijker en toffer. Zo’n band wordt meteen ook een zitbank.”

Er wordt nu al uitgekeken naar de opstart in 2020. “Komende zomer zenden ze op het marktplein, recht tegenover het jeugdhuis, het EK voetbal uit op groot scherm”, zegt Alex­ander. “Dat is ideaal voor ons. Na de match kunnen de supporters afzakken naar het Zomer­terras.

En het blijft de komende maanden ook niet bij een zomerbar. “We gaan een caravan ombouwen om niet enkel op onze koer, maar in heel de gemeente de buitenlucht op te zoeken. Zo kunnen we met het jeugdhuis andere plaatsen benutten en bijvoorbeeld aan het skatepark, het volleybalterrein of bij de bib gaan staan.

De caravan zal ook een pop-upwinkel zijn voor de projecten rond kunst en ondernemerschap die in het jeugdhuis lopen. We willen buiten onze muren treden en verbinding maken met groepen jongeren die vandaag nog niet tot hier geraken.”

GOVIO

GROENTEN VOOR DE PIZZA Al meer dan veertig jaar is jeugdhuis Sojo een hotspot voor creatieve jonge wolven in het Leuvense. Een pleisterplaats met veel gezichten, bovendien. Met Sojo Sounds biedt het jeugdhuis een platform voor jonge concertorganisatoren en licht- en geluidstechniekers. Met Scheefdruk worden jonge zeefdrukkers ondersteund.

Met Prutscafé creëert het jeugdhuis een wekelijkse ontmoetingsruimte voor meisjes van 16 tot 26 jaar in samenwerking met onder meer OKAN (Onthaalonderwijs voor anderstalige kinderen). Op de instuif kun je dan weer gewoon een pintje komen drinken. En ja, Sojo is er ook voor jongeren met groene vingers. Want Sojo heeft een tuin.

Het idee voor de tuin kwam vanzelf en ontstond rond de pizza-oven, die maandelijks wordt aangestoken in Sojo. “Eten is een goeie manier om mensen samen te krijgen. Wanneer de pizza­ oven wordt aangestoken, loopt het hier vol”, vertelt Jelle De Hertog, die de deur jarenlang platliep als vrijwilliger en dat nu als beroepskracht doet. Voor die pizza’s hebben de Sojo’ers uiteraard groenten nodig. “We hadden een stuk grond van een buurman dat we mochten gebruiken. Waarom dan groenten kopen als we ze ook zelf konden kweken? De courgettes, tomaten, paprika’s, pepers en basilicum op onze pizza’s komen allemaal rechtstreeks uit de Sojo-tuin.”

Een vaste kliek van acht vrijwilligers beheert en onderhoudt de moestuin. Bij de opstart van de tuin liet het jeugdhuis een volle camion compost komen. “Veel te veel, maar dat kwam voordeliger uit dan een kleine hoeveelheid. We hebben een groot deel aan mensen in de buurt uitgedeeld, maar vier jaar later gebruiken we nog steeds diezelfde lading compost om onze tuin te bemesten.”

“Midden in de stad, op amper vijf minuten van het station, hebben we een groene oase tussen het grijze beton gecreëerd. Met de koer vol zelfgebouwde meubels, onze graffitimuur, de moestuin… hebben we meer beweging, kleur,

Midden in de stad hebben we een groene oase tussen het grijze beton gecreëerd.

Passanten zijn geïntrigeerd.

De kans dat ze hier ook eens binnenstappen, wordt kleiner Jelle – jeugdhuis Sojo SOJO 6 | FORMAAT MAGAZINE

REJONG

AMFITHEATER VOOR JONG TALENT

SOJO

natuur en sfeer rond het jeugdhuis geschept.

Als we buiten bezig zijn, stoppen er wel eens mensen om een foto te nemen. Passanten zijn geïntrigeerd. De kans dat ze hier ook eens binnen­stappen, wordt kleiner.”

Op het terreintje voor het jeugdhuis ontstonden er al meer mooie nieuwe ideeën. Op de jaarlijkse DIY DO DAYS, bijvoorbeeld. “Dat is een weekend waarbij we drie dagen lang heel de boel uit en in elkaar vijzen”, legt Jelle uit. “Zo bouwden we een dome (ronde koepel, red.). We hadden dat ergens anders gezien en dachten: dat kunnen wij ook. Alle meubels die we zelf hebben gebouwd voor het jeugdhuis zorgen ervoor dat jongeren hier ook kunnen komen hangen als het jeugdhuis gesloten is.”

“We experimenteren veel op de bouwdagen.

Als iets niet helemaal is geworden wat je had gehoopt, zaag je het in stukken en begin je gewoon opnieuw. Het hoeft ook allemaal niet duur te zijn. Als we iets nodig hebben, doen we een oproep via GeefLeuven, een lokale Facebookgroep. Voor het jeugdhuis willen mensen veel doen. Ze komen zelfs hun spullen brengen. Een doos vijzen, een zaagmachine en wat ideeën, daar geraak je ver mee. En uiteraard hoeven de dingen niet perfect te zijn. Anders zou het Sojo niet zijn.”

Deze plaats is niet enkel gunstig voor mensen, maar ook voor fauna en flora. We proberen de natuur meer ruimte te geven Christiaan, jeugdhuis ReJong

In 2013 nam jeugdhuis ReJong de fakkel over van jeugdhuis Tram in Hamme. Sindsdien biedt het jongeren een platform aan. “Ik ben zelf niet meer de jongste,” vertelt voorzitter Christiaan, “maar Rejong is een generatie-overschrijdend project. We willen een podium zijn voor alle jeugdige projecten.”

Centraal in de werking van ReJong staat de tuin. Die is vormgegeven volgens de regels van de feng shui, een oosterse filosofie. “De tuin hangt samen met de natuurkrachten”, vertelt Christiaan, zelf tuinontwerper en -aanlegger van beroep. “Toen ik als voorzitter in ReJong rolde, heb ik het tuinproject ter harte genomen.

Deze plaats is niet enkel gunstig voor mensen, maar ook voor fauna en flora. We proberen de natuur meer ruimte te geven.”

Pal in het midden van de tuin staat een amfi­ theater waar groepen live komen optreden.

“We doen al jaren mee met Lokale Helden. Dat is altijd een groot evenement. Maar we organiseren niet alleen optredens. Bezoekers kunnen hier ook kubben of een workshop boogschieten volgen. We hebben ook een permanente tentoonstellingsplaats, waar bijvoorbeeld de lokale academie komt exposeren.”

REJONG

‘Het gebouw van ReJong heeft een lange geschiedenis achter de rug. Vroeger was het een conciërgewoning, die deel uitmaakte van de tramlijn Hamme-Antwerpen. Ook vandaag leeft de geschiedenis er: ReJong is een mini-museum met stukken uit het teloorgegane oudheidkundig museum in Hamme.”

FOTO’S: Mie De Schepper

FOTO’S: Aron Carlier

FORMAAT MAGAZINE | 7

HOT TOPIC

Hoewel Erpe-Mere een landelijke gemeente is, hebben veel mensen geen tuin. Met TUIN9420 willen we mensen de kans geven om elkaar echt en ongedwongen te leren kennen Janne – jeugdhuis Dido

DIDO

VERLATEN WEILAND WORDT EEN BUURTTUIN “Aan de overkant van de steenweg waar het jeugdhuis gevestigd is, pachten we al jaren een terrein met de KSA”, vertelt Janne van jeugdhuis Dido in Erpe-Mere, een buurtgemeente van Aalst. “Vroeger werd dat terrein als voetbalveld gebruikt. De voetbalploeg van het jeugdhuis kwam daar wekelijks trainen, maar toen die ermee ophield, werd het sportveld een verlaten weiland.”

Dat we de buurt hebben betrokken, werpt zijn vruchten af. Als er bezorgdheden of problemen zijn, zullen mensen sneller binnenstappen om samen tot een oplossing te komen Janne – jeugdhuis Dido

8 | FORMAAT MAGAZINE

Het Oost-Vlaamse jeugdhuis heeft het terrein opnieuw ingericht als een tuin voor de buurt onder de naam TUIN9420. “We hadden al langer het gevoel dat er meer uit het terrein te halen viel. Uit resultaten van een gemeentelijke enquête kwam naar boven dat jongeren en kinderen behoefte hadden aan meer ruimte. Hoewel Erpe-Mere een landelijke gemeente is, hebben veel mensen geen tuin. Met TUIN9420 willen we mensen de kans geven om elkaar echt en ongedwongen te leren kennen. Verschillende organisaties in de gemeente bleken die droom te delen. Samen kunnen we die nu realiseren.”

Om geld op te halen voor het project verkocht het jeugdhuis zakjes bijenvriendelijk bloemenzaad gaan verkopen. Een crowdfunding spekte de kas met 5000 euro. Dat bedrag werd door Streekmotor23, een Oost-Vlaams streekfonds dat lokale initiatieven ondersteunt, verdubbeld.

In de nieuwe tuin bouwden de buurtbewoners al een insectenhotel, organiseerden ze een geo­cache en kwam er een plucknick. “We zaaiden het braakliggende terrein vol bloemen

en nodigden mensen daarna uit om te komen picknicken en bloemen te komen plukken.”

Momenteel werkt het jeugdhuis samen met de lokale burgervereniging LAB9420 en Imkerij De Kleine Steen volop aan een natuurspeelzone en een boomgaardpark waar iedereen die jong – of jong van geest – is, kan genieten van groen en gezelligheid.

Door de bewoners op de hoogte te houden via Facebook en hen om hun mening te vragen, zorgde jeugdhuis Dido ervoor dat de tuin vandaag breed gedragen is door de buurt. “De mensen in de wijk leren ons, elkaar en TUIN9420 beter kennen. Daarvoor moet je als jeugdhuis soms wat uit je comfortzone treden. Maar door activiteiten voor kinderen te organiseren kom je in contact met ouders uit de buurt die zich af en toe willen vrijmaken om een handje te komen helpen.”

En af en toe gaan de dingen vanzelf. “We hebben soms ook gewoon geluk gehad hoor. Enkele skaters kwamen hier op een dag het jeugdhuis binnengewandeld met de vraag of ze het skatepark mochten herbouwen.” Zo plannen de geëngageerde, jonge skaters van Four:Three crew nu de bouw van een DIY-skatepark bovenop het verouderde asfalt van het volleybalterrein.

“Dat we de buurt vanaf het begin hebben betrokken, werpt nu zijn vruchten af. We hebben een beter contact met de gemeente dan vroeger. Mensen leren het jeugdhuis kennen en als er bezorgdheden of problemen zijn, zullen ze sneller binnenstappen om samen tot een oplossing te komen in plaats van de politie te bellen of met een slecht gevoel te blijven zitten.”

KUNSTWERK IN DE VOORTUIN Jeugdhuis 2050 is een uitvalsbasis voor kinderen, tieners en jongeren van 10 tot 25 jaar op de Antwerpse Linkeroever. Zij werkten het afgelopen jaar aan het kunstwerk Circle of Trust, dat het jeugdhuis zichtbaarder moest maken.

“Voordat we het kunstwerk hadden gebouwd, was het jeugdhuis een kaal gebouw”, vertelt Tom Van Slooten, een medewerker die het project mee opstartte. “Mensen hadden geen idee waar we mee bezig waren. Met het kunstwerk, dat nu vlak voor het jeugdhuis staat, maken we een statement: hier gebeuren dingen en iedereen is welkom.”

In samenwerking met een kunstenaarscollectief werkten de jongeren aan Circle of Trust. De constructie staat symbool voor de veilige haven die het jeugdhuis wil zijn voor jongeren. “We kregen gemengde reacties op het werk. Over smaak valt te twisten natuurlijk, maar we hebben ons doel bereikt: ouders en senioren uit de buurt kwamen al snel langs om vragen te stellen en voelden zich betrokken.”

2050

Het jeugdhuis is niet enkel zichtbaarder, maar ook aantrekkelijker geworden. Ook het contact met de buurt is verbeterd sinds de 2050’ers naar buiten zijn getrokken. 'Circle of Trust heeft de sfeer veranderd. Het is ook een speelplek – voor de kinderen doet het dienst als klimrek – en in de zomer gaat het dienen als hangplek voor de jongelui.”

In 2019 stampte het jeugdhuis ook een ander buurtgericht project uit de grond. Met hulp van de burgerbegroting werkte het jeugdhuis

aan een moestuin. “Dat idee kwam van Akram, een van de tieners. Na en bezoek aan de senioren in de wijk groeide bij hem het idee om soep­avonden te organiseren voor de buurt. Hij wilde zelf de groenten kweken. Voor ons is de moestuin ook een kans om de jongeren bewust te maken van gezonde voeding. Vanaf de lente zullen de kinderen, samen met een poule vrijwilligers uit de wijk, wekelijks de handen uit de mouwen steken in de moestuin. Ik kijk al uit naar de soep.”

Met het kunstwerk, dat nu vlak voor het jeugdhuis staat, maken we een statement: hier gebeuren dingen en iedereen is welkom Tom Van Slooten – jeugdhuis 2050

2050 FORMAAT MAGAZINE | 9

Nieuwsgierig naar meer? Kobe zet nog enkele tips op rij.

Als het zot en ambitieus mag zijn: Todmorden in Engeland werd door enkele buurtbewoners omgevormd tot een Incredible Edible stadje. Er werd zoveel mogelijk publieke ruimte omgevormd in eetbaar groen: maĂŻs voor het politiekantoor, een boomgaard bij het gezondheidscentrum, pompoenen en courgettes op het marktplein.

De socioloog William H Whyte maakte in de jaren tachtig een zotte documentaire over hoe in New York mensen gebruik maakten van kleine, publieke ruimtes en wat precies van invloed is.

Zoek op YouTube het clipje over de moveable chair.

De collectie snorren en spannende broeken krijg je er gratis bij.

Ow zekers? In Gent hangen ze bankjes aan de gevel. Gevelbankjes dus.

10 | FORMAAT MAGAZINE

Geveltuintjes in Gent youtu.be/mujJJlYvmJo Guerrilla gardening in Los Angeles youtu.be/EzZzZ_qpZ4w

COLUMN Kobe Vanhaeren (39) groeide op in jeugdhuis ’t Geduld en werkt als landschapsarchitect bij BUUR (Bureau voor Urbanisme) aan de inrichting van publieke en semipublieke ruimten. Als docent aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent geeft hij het vak Ontwerpen aan de laatstejaarsstudenten landschaps- en tuinarchitectuur.

Pleidooi voor een (stukje) gedeelde buitenruimte Ooit al gedacht aan een geveltuintje met bankje voor je jeugdhuis? Aan een groententuin? Aan een speelbos? Aan een boomgaard op een plaats waar nu nog een parking is?

Aan een plaats waar buren en vrijwilligers elkaar al dan niet gepland kunnen ontmoeten, waar je jeugdhuis symbolisch de deuren kan openzetten?

Of je nu het gevelbankje vernist, de geraniums water geeft of de scheuten van de tomatenplanten aan de voordeur ‘dieft’: wie wat staat te prutsen in de buurt van zijn voordeur, wordt gemakkelijk aangesproken voor een babbeltje (Amai, wat een onkruid! Lawaai gisteren! Schone geraniums! Kiwibes, kan je dat echt eten?). Of merkt dat de buren de geraniums zelf eens water gegeven hebben als die wat te droog stonden.

Aan mogelijkheden geen gebrek, zelfs al heeft je jeugdhuis weinig ruimte. Ook zónder ruimte kan je nog met planten aan de slag gaan. Zoek je inspiratie? Op YouTube vind je Mohammed, die geveltuintjes aanlegt in Gent, en Ron Finley, die in Los Angeles aan guerilla gardening doet.

Hybride zone Stedenbouwkundige Eric van Ulden heeft het in zijn boek ‘De Stoep, Ontmoetingen tussen huis en straat’ over de ‘hybride zone’, de zone tussen huis en straat, tussen openbaar en privé. Uit oud Scandinavisch onderzoek blijkt dat mensen daar gemakkelijker hun deur opendoen en gemakkelijker aanspreekbaar zijn voor hun buren. Met een simpele ingreep in die hybride zone komen buurtbewoners

Meer weten? buur.be

“MET EEN SIMPELE INGREEP IN DE ‘HYBRIDE ZONE’ KOMEN BUURTBEWONERS MET ELKAAR IN CONTACT EN GEVEN ZE HUN STRAAT EEN VROLIJKER AANZIEN“ KOBE VANHAEREN met elkaar in contact en geven ze hun straat een vrolijker aanzien, schrijft Van Ulden. Misschien kan je met je jeugdhuis wel de aanzet geven om de gevels in de straat op te fleuren?

Flashback Flashback naar Afsnee, twintig jaar geleden, toen jeugdhuis ’t Geduld ingehuldigd werd in het oude, vervallen parochiezaaltje van het Oost-Vlaamse dorp. Een zaaltje waar letterlijk iedereen van het dorp geboortes en begrafenissen gevierd had. Waar ooit trouwfeesten gehouden waren, maar ook fuiven, grootouderfeesten van het schooltje en 11 novembervieringen van de oud-strijders. Het parochiezaaltje was het collectieve geheugen van het dorp.

Dat er een jeugdhuis in kwam, was voor de meeste buren geen groot discussiepunt. Ze waren misschien niet allemaal vertrouwd met de werking, maar wel met gebouw, de parking en ook met vrijwilligers Marie en Lot,

die op zondag ook bij de bakker recht tegenover het jeugdhuis hielpen.

De buitenruimte was niks speciaals, maar het was wel op die parking met steentjes, op dat niemandsland tussen de bakker en het jeugdhuis, dat je een babbeltje sloeg met de buurman, eens zwaaide naar ouders van jeugdhuisleden of vlug nog om hulp vroeg aan een vaste bezoeker die toevallig op de fiets passeerde. De buurvrouw kwam er haar beklag doen over geluidsoverlast, samen met haar zocht je ter plekke naar een oplossing.

Durven delen Ruimte delen zorgt voor interactie, gesprekken, overleg. Binnen de muren van je jeugdhuis gebeurt dat met medewerkers en bezoekers. Buiten de muren gebeurt dat misschien met bevriende jeugdbewegingen, het naburige schooltje of gewoon met je buren.

Gedeeld gebruik zorgt ook voor toe-eigening.

Je mede-eigenaar voelen van een stukje grond, van de moestuin van het jeugdhuis, van de schommel of het trapveldje, en er mee zorg voor dragen.

Het gras afrijden van het voetbalveldje, samen pompoenen oogsten, de geraniums water geven, het bladafval in de straat verzamelen voor de composthoop van je buurttuin …

Het zorgt voor een boeiende interactie die misschien dat kleine stapje kan zijn om het te hebben over de werking van het jeugdhuis, om eens te polsen of er niet te veel lawaai was bij de laatste fuif, of om de buurvrouw aan te sporen haar dochter eens naar het jeugdhuis te laten gaan.

FORMAAT MAGAZINE | 11

UIT DE DOEKEN

ECOLOGISCH TUINIEREN

Een duurzame en betaalbare urban jungle in het jeugdhuis

Op 25 januari organiseerde jeugdhuis Kaddish in Schoten een workshop Eco Gardening. Joke van Het Laaks Hofke kwam uitleggen hoe je een duurzame plantenverzameling aanlegt. Niet door het tuincentrum te plunderen, maar door te stekken, scheuren, delen en verplanten.

Sarah van Kaddish luisterde mee en zette enkele tips op rij.

TEKST & FOTO’S: Sarah Ivens ILLUSTRATIES: Naomi Leboy

PLANTEN VERPOTTEN

Stekken

• Planten af en toe verpotten is nodig om de wortels te verjongen, de plant van nieuwe voeding te voorzien en de plant weer gezonde grond te geven.

Stekken betekent dat je een stukje stengel of tak van een ‘volwassen' plant afneemt, er vervolgens worteltjes aan kweekt en het geheel verder laat groeien. Zo creëer je met een stukje plant een nieuwe plant.

Stekken kan op verschillende manieren. Wat de beste aanpak is, hangt af van het soort plant en het seizoen. Gebruik een snoeischaar of een scherp mes om stekken af te knippen. Zo breng je de plant de minste schade toe.

• Je terrasplanten verpot je het best in april en mei. Voor kamerplanten is de hele winterperiode geschikt.

• Kies bij voorkeur potgrond met kokosvezel, want dat is een afvalproduct van de industrie en dus veel duurzamer dan turf, dat op een vervuilende manier ontgonnen wordt. Of maak je potgrond gewoon zelf, met compost en tuinaarde!

'LET'S MULTIPLY!' Wil je graag meer van dezelfde plantjes maken? Je kan planten op verschillende manieren vermeerderen. Bij veel plantensoorten lukt dat zelfs zonder veel moeite!

Scheuren of delen Scheuren of delen is letterlijk een plant in meerdere delen verdelen. Sommige planten maken zelf scheuten of 'babyplantjes' die je voorzichtig van de moederplant kan verwijderen. Bij een graslelie groeit bijvoorbeeld een stengel uit het hart van de plant waaraan babyplantjes groeien.

Wanneer die plantjes groot genoeg zijn, kan je de stengel afknippen en opnieuw planten.

Tip Laat je stekken niet wortel schieten in aarde, maar in water. Zo heb je veel minder kans dat de wortels zullen schimmelen of rotten.

• Bladstek: Van sommige kamerplanten kunnen bladstekken genomen worden. Die worden steeds onder een glasplaat gekweekt, omdat ze een hoge luchtvochtigheid nodig hebben.

Daarvoor bestaan verschillende technieken.

De eerste mogelijkheid is een blad van de moederplant met de bladsteel in de grond steken tot waar het blad begint.

Bvb. Kaaps viooltje (het hele jaar mogelijk) Een andere techniek is om een blad van de moederplant horizontaal door te snijden in repen van minimaal 3 à 5 cm. Die repen steek je voor de helft in de grond. Wanneer er kleine plantjes langs de rand uit de grond beginnen te groeien, kan je die apart planten.

Bvb. Sanseveria (vrouwentongen)

12 | FORMAAT MAGAZINE

De derde mogelijkheid om de bladstekken is de postzegelmethode. Bij sommige kamerplanten kan je het blad van de plant in postzegels versnijden. Elke postzegel moet een stuk dikke nerf bevatten. Leg de stukjes op aarde en prik ze vast met een kram. Uit de wondjes van het blad zullen wortels en nieuwe plantjes groeien.

Bvb. Bladbegonia’s (het hele jaar mogelijk) • Kopstek: Hierbij wordt het bovenste deel van een scheut gebruikt. Om een kopstek te maken knip je een tak van de plant met minstens twee ogen (verdikkingen op de tak) af. Het onderste oog steek je in de grond. Bladeren die er nog aanhangen, haal je er het best af.

Bvb. Tradescantia (kamerplant) en Pelargonium (balkongeranium) (in het voorjaar en de zomer) • Winterstek: Voor deze vorm van vermeerderen vertrek je van houtachtige takken die in winterrust verkeren. De takken van de plant, met daarop vijf à zes ogen, worden in stukjes geknipt en in een bussel gebonden.

Vervolgens plant je die bussel met minstens twee derde van de lengte in de grond. Vanaf de lente groeien er scheuten en wortels uit de bussel. Wanneer de scheuten 10 à 15 cm lang zijn, graaf je de bussels uit en plant je de plantjes.

Bvb. Houtachtige tuinplanten (in de winter)

Afleggen Afleggen betekent dat je een tak of scheut naar de grond buigt en onderstopt met aarde. Enkel de top van de plant is nog te zien, minstens één knop moet onder de grond zitten. Na een tijd gaat de plant wortels vormen op het ondergestopte stukje. Je kan dan de moedertak net boven de grond afknippen aan de kant van de nieuwe plant.

Bvb. De meeste houtachtige tuinplanten, maar ook verschillende kamerplanten (het hele jaar door)

Jeugdhuis Kaddish kaddish.be jhkaddish

Enten Bij het enten wordt een takje van een plant op een andere plant 'geplakt'. Deze techniek is erg moeilijk en eerder weggelegd voor professionals.

Bvb. Houtachtige tuinplanten en kamerplanten zoals verschillende Euphorbia -soorten (In de winter)

Het Laaks Hofke Met Het Laaks Hofke begeleidt Joke Henderieckx geïnteresseerden in de wondere wereld van eetbare planten.

Ze legt ecologische tuinen aan, maar biedt ook workshops aan met de natuur als voorbeeld. In 2020 gaf Joke met Eco Gardening en Eco Medicine al twee workshops in jeugdhuis Kaddish. Op 14 maart vindt de derde workshop plaats: Eco Beauty, over het zelf maken van verzorgings- en huishoudproducten.

Ideaal voor wie allergieën krijgt van het klassieke gamma of liever geen chemische producten meer op zijn lichaam wil.

Meer weten? hetlaakshofke.be

FORMAAT MAGAZINE | 13

INTERVIEW

14 | FORMAAT MAGAZINE

PROJECTMEDEWERKER INFRASTRUCTUUR MAARTEN Drie jaar geleden vond Formaat de ideale projectmedewerker infrastructuur in Maarten Tytgat. De voormalige aannemer combineert zijn technische talent met zijn ervaring bij jeugdhuis Tonzent in Kampenhout, en de nodige zin voor avontuur. Zo bouwde hij ooit eigenhandig een kano waar hij een maand mee op reis vertrok. En o ja, de liefde voor muziek zit er bij Maarten ook in: hij kreeg de liefde voor het schrijnwerk te pakken toen hij een drumstel wilde bouwen.

‘Toen Formaat iemand zocht met een technische achtergrond heb ik niet getwijfeld’, aldus Maarten. Dat snappen we.

TEKST & FOTO: Adriaan de Roover

Dag Maarten, kan je iets vertellen over jouw job bij Formaat?

Maarten: “Voor jeugdhuizen die vragen hebben over infrastructuur ben ik de eerste hulplijn.

Geen enkel verzoek dat ik krijg, is hetzelfde.

Daarom kijk ik telkens samen met het jeugdhuis wat de noden zijn en welke rol ik kan spelen.

Neem nu een jeugdhuis dat een nieuwe toog wil.

Wat moet daarin zitten, wat moeten de tappers daarmee kunnen? Hoe maken we die toog gemakkelijk om te gebruiken en te onderhouden?”

“Daarnaast ben ik ook verantwoordelijk voor intensievere begeleidingen, waarbij we jongeren en lokale besturen samen laten nadenken over infrastructuurwerken in het jeugdhuis.”

Iedereen moet op zijn eigen tempo dingen leren en fouten kunnen maken, maar daarom hoef je niet van nul te starten.

Met hulp of tips vragen is niets mis Maarten

Wat voor vragen krijg je zoal?

“Een tijdje geleden vroeg een jeugdhuis dat zijn interieur wou vernieuwen om hulp. Ik heb toen een digitale simulatie gemaakt van de inrichting via SketchUp, een 3D-programma. Daarin konden de mensen van het jeugdhuis al digitaal meubels verslepen voor ze met echte tafels en stoelen moesten gaan zeulen.”

Is dat niet iets dat jongeren vooral zelf moeten ervaren?

“Iedereen moet op zijn eigen tempo dingen leren en daarbij moet je fouten kunnen maken, dat is waar. Maar daarom hoef je niet van nul te starten. Met hulp of tips vragen is niets mis.

Als je niet weet waar je moet beginnen, is het handig om iemand te hebben die je mee op gang wil trekken en op bepaalde zaken voorbereidt.

jongeren nog veel vragen over, bleek in 2014 uit een studie. Ze hebben niet genoeg kennis, gereedschap of geld en laten zo zaken liggen. Met Multiplek bieden we een antwoord op zoveel mogelijk vragen en noden.”

“De naam Multiplek verwijst naar polyvalentie: een jeugdhuis kan op veel verschillende manieren worden ingevuld. Tegelijkertijd is het een referentie aan multiplex. Dat is een houten plaat die uit verschillende lagen bestaat die dwars op elkaar liggen. Daardoor is het een superstevig materiaal.”

“We willen enerzijds de bestaande werkingen in jeugdhuizen ondersteunen door kennis, producten, netwerk, middelen, aan te reiken. Maar ook jeugdhuizen die geen bestaande projecten hebben binnen het thema willen we aansporen om na te denken over hun droomprojecten.”

“Jeugdhuizen kiezen uiteraard zelf wat ze doen met mijn advies. Ik wil mensen vooral inspireren en motiveren, zoals we met Multiplek doen.”

Wat is Multiplek?

“Met Multiplek ondersteunen we jeugdhuizen in het gebruik van hun ruimte en de vernieuwing van hun infrastructuur. Daar hebben de meeste

Zit je zelf met vragen rond infrastructuur? maarten.tytgat@formaat.be Op de volgende pagina vind je meer informatie over Multiplek.

FORMAAT MAGAZINE | 15

MULTIPLEK GEEFT JE OPNIEUW DE MOGELIJKHEID OM JE WERKING TE VERBREDEN EN DE INFRASTRUCTUUR VAN JE ORGANISATIE FLINK ONDER HANDEN TE LATEN NEMEN. VOOR 2020 ZET FORMAAT IN OP HET THEMA ‘BUITENRUIMTE’.

16 | FORMAAT MAGAZINE

WAAROM?

WAT BIEDEN WE AAN?

Buitenruimte is een belangrijk thema voor jeugdhuizen en andere vormen van open jeugdwerk en zorgt ervoor dat je ook buiten je vier muren je werking kan uitbouwen. Op die manier creëer je meer zichtbaarheid, kan je contact leggen met de buurt en wordt jouw plek extra aantrekkelijk voor jongeren.

Voor Multiplek 2020 ontwierp Formaat samen met Jongerenatelier Kortrijk en Sociaal Atelier Leuven duurzaam buiten­meubilair op maat van jeugd­huizen, bestaande uit zitbanken, een tafel en plantenbakken in verschillende maten.

Deze meubels zijn gemaakt uit steigerhout en zijn dus bestand tegen weer en wind.

Formaat wil jeugdhuizen uitdagen om na te denken over wat je zélf kan doen met de buitenruimte die je ter beschikking hebt.

Om de plantenbakken gevuld te krijgen werken we samen met Velt. Je kan kiezen tussen verschillende zaden of bollen en workshops (moes) tuinieren.

VOOR WIE? Multiplek is er voor alle leden van Formaat die over een eigen buitenruimte beschikken en die daar in 2020 iets mee willen doen. Het kan gaan om een tuin, balkon, terras, koer …

HOE KAN JE MEEDOEN? Meedoen is simpel: ga naar formaat.be/multiplek en vul het deelnameformulier in voor 29 maart. Daarin peilen we kort naar hoe je buiten­ ruimte eruitziet, je plannen, het aantal banken en bloembakken dat je wil bestellen en welke maten je wenst. Je geeft hier ook aan welk zadenpakket je wil bestellen en welke workshop je graag wil boeken bij Velt.

FORMAAT MAGAZINE | 17

VRAAGHET

TEKST: Nick Beerens & Jos Meers

"Mogen we pokeren in ons jeugdhuis?"

Waarom zou je niet mogen pokeren?

Om deze vraag te beantwoorden moet bekeken worden of het pokerspel valt onder de definitie van een kansspel. Wanneer het gaat over poker als kansspel moet voldaan worden aan drie voorwaarden, namelijk: 1. Er is een inzet die de speler mogelijk kan verliezen door het spel.

2. Er is een spel met kanselement. Dit is bij poker altijd het geval.

3. Er is een uitbetaling van de inzetten die afhangt van de resultaten van het spel.

Er zijn dus twee factoren belangrijk om te oordelen of pokeren in het jeugdhuis mag: het inzetbedrag en de uitbetaling. Deze twee factoren zijn beslissend over of het al dan niet mag in het jeugdhuis.

Pokeren met inzet en uitbetaling Wanneer aan de drie voorwaarden wordt voldaan – er is dus sprake van inzet en/of uitbetaling – gaat het over een kansspel. Kansspelen zijn volgens de wet verboden, maar er bestaan twee uitzonderingen: • Pokeren met inzet kan indien je een vergunning hebt. Een vergunning moet je aanvragen bij de kansspelcommissie, maar die worden enkel toegekend aan klasse A casino’s. Pokeren met grote inzet is dus altijd verboden in jeugdhuizen.

18 | FORMAAT MAGAZINE

• Kaartspelen zijn toegelaten indien ze slechts een zeer beperkte inzet vereisen en aan de speler slechts een materieel voordeel van geringe waarde kunnen opleveren.

Die beperkte inzet komt neer op maximaal 0,22 euro en een maximale winst van 6,20 euro. Iedere andere onrechtstreekse vorm of verdoken vorm van inzet wordt ook beschouwd als een inzet. Dat wil zeggen dat zowel materiële zaken als kortingsprijzen op drank ook tellen als winst.

Pokeren zonder inzet en uitbetaling Wanneer er in het jeugdhuis wordt gepokerd en er is geen inzet en/of uitbetaling aan gekoppeld, is dat uiteraard legaal. In dat geval wordt niet voldaan aan de drie voorwaarden om van een kansspel te spreken. Dan is pokeren gelijk aan ieder ander (gezelschaps)spel en kan het dus ook in het jeugdhuis.

Let wel op: zoals eerder vermeld zijn ook materiële inzetten een vorm van inzet.

“Wat is het Unisono Platform en wat betekent dat voor factuur Sabam en de Bilijke Vergoeding?”

Unisono?

Als je een muziekevenement organiseert waarop de dj of band auteursrechtelijk beschermde muziek draait of speelt, wat in 99% van de gevallen zo is, dan moet je Sabam aanvragen en betalen. Sabam beheert de auteursrechten van schrijvers en zorgt dat de auteur daarvoor een vergoeding ontvangt. Vaak zal je ook Billijke Vergoeding moeten betalen, bestemd voor de producenten en uitvoerende artiesten van muziek die je afspeelt op je eve-

Heb je toch nog vragen? Mail dan naar vraaghet@formaat.be

nement. Hun rechten worden geïnd door respectievelijk PlayRight en SIMIM. Tot op heden betaal je dus beiden apart. Om de administratie van deze vergoedingen een pak eenvoudiger te maken, lanceren Sabam, PlayRight en SIMIM samen het digitaal platform Unisono.

1. In principe komt er slechts één factuur, bij het begin van het jaar. Momenteel is er bij Sabam een kwartaalbetaling, zonder prijsverhoging. Sabam gaat akkoord dat voor 2020 dit voordeel blijft bestaan. Jeugdhuizen krijgen dus een eerste factuur met het jaarbedrag van de Billijke Vergoeding en het kwartaalbedrag Sabam. Vervolgens 3 facturen met het kwartaalbedrag Sabam.

2. De betalingstermijn bij Sabam was in het verleden 15 dagen, dit wordt nu 30 dagen.

3. Bij ongeveer 1 jeugdhuis op 10 betaalt de gemeente de factuur van de Billijke Vergoeding. Het is niet langer mogelijk om die op te splitsen. We stellen voor dat jeugdhuizen – in gemeenten die in het verleden de factuur van de Billijke Vergoeding betaalden – zelf een factuur maken voor hun gemeente en een kopie toevoegen van de

Unisono-factuur. Bespreek dit best tijdig met je gemeente!

4. Het uniek platform houdt in principe geen prijsverhoging in, de tarieven op zich veranderen immers niet. Indien echter de opgegeven oppervlakte bij de Billijke Vergoeding en bij Sabam verschillend zijn, neemt men de hoogste oppervlakte. Merk je dat de oppervlakte niet meer klopt (wegens verbouwingen …), neem dan zo snel mogelijk contact op met Unisono via het contactformulier op de website. unisono.be 5. Verschillende jeugdhuizen hebben meerdere licenties voor de Billijke Vergoeding, maar slechts één licentie bij Sabam. In principe blijft dit behouden. De licentie voor de Billijke Vergoeding dekt immers ook activiteiten van derden (zoals jeugdbewegingen die iets bij jou organiseren) – enkel als dit nu en dan gebeurt (*), een Sabamlicentie die activiteiten van derden dekt bestaat niet.

Er kunnen problemen ontstaan wanneer een jeugdhuis slechts één licentie voor de Billijke Vergoeding heeft die meerdere zalen dekt. De totale oppervlakte die dan

genomen wordt voor de berekening van de auteursrechten zal dan te hoog zijn. Neem in dat geval onmiddellijk contact op met Unisono.

Het is ook wenselijk dat jeugdhuizen die voor een bepaalde zaal enkel een contract Billijke Vergoeding wensen, dit uitdrukkelijk kenbaar maken aan Unisono.

6. Jeugdhuizen kunnen nog steeds meerdere licenties bij Unisono hebben. Zo kan je voor één ruimte bijvoorbeeld een licentie voor de Billijke Vergoeding hebben met dans en tegelijkertijd een tarief voor Sabam zonder evenementen. Dat is een keuze die jij maakt.

7. Als je je zaal uitbaat als polyvalente zaal (niet alleen jeugdwerkorganisaties en jongeren maar iedereen kan de zaal huren) dan val je niet onder het tarief jeugdhuis bij de Billijke Vergoeding maar onder het tarief polyvalante zaal.

8. Ook het tarief voor muziekactiviteiten zal vanaf 1 januari via Unisono geïnd worden.

Concreet kan dat betekenen dat je wel voor Sabam betaalt, maar niet voor de Billijke Vergoeding omdat je bijvoorbeeld een allin tarief dans hebt bij de Billijke Vergoeding.

9. De site ikgebruikmuziek.be gaat vanaf 2020 offline. De nieuwe naam voor eLicensing in het kader van het uniek loket is MyUnisono.

10. Het is aanbevolen om bij de start van het uniek platform alle facturen goed te controleren. Met vragen kan je ook terecht bij Formaat. (*) Wordt de zaal uitsluitend verhuurd aan derden, dan is een Polyvalente Zaal contract Bilijke Vergoeding aan de orde.

Meer informatie over Unisono? sabam.be/nl/voor-gebruikers/unisono

FORMAAT MAGAZINE | 19

VRAAGHET

"Welke afbeeldingen mag mijn jeugdhuis gebruiken?"

Iedereen kent het wel, je staat op punt je sociale media campagne voor je volgende evenement te starten, maar bent nog op zoek naar de ideale foto. Geen probleem, het internet staat toch vol met afbeeldingen. Zomaar een afbeelding downloaden en gebruiken is echter niet zonder risico.

Enkel originele foto’s zijn beschermd. Er moet dus kunnen worden aangetoond dat de foto­ graaf creatieve keuzes maakte. Dit is zeer subjectief en in het geval van een conflict is het aan de rechtbank om een beslissing te nemen. Als je toch gebruik wil maken van een beschermde foto moet je toestemming vragen aan de ‘auteur’.

Welke afbeeldingen kan je wel gebruiken?

Beschermde foto’s kunnen worden gebruikt als je toestemming vraagt aan de ‘auteur’.

Als je de fotograaf kent, kan je de vraag rechtstreeks stellen en kan je een eventuele vergoeding afspreken. Heel wat fotografen zijn aangesloten bij een beheersvennootschap dat voor hen de auteursrechten int. In dat geval moet je toestemming vragen (en betalen) aan het beheersvennootschap.

FOTO: Nikki Lucy

Welke afbeeldingen zijn beschermd?

Gelukkig staan er ook heel wat niet beschermde foto’s op het internet. Deze copyricht free foto’s vind je bijvoorbeeld op Pixabay, Freepik, Unsplash, Flickr … Let op: niet alle foto’s op deze sites zijn vrij van auteursrechten. In de zoekfunctie moet je aangeven dat je op zoek bent naar ‘commercial use allowed’ of ‘no known copyright restrictions’ afbeeldingen. Je kan je ook inschrijven op Death to Stock, dan krijg je regelmatig een bundel foto’s opgestuurd die je gratis mag gebruiken. Je kan ook rechtenvrije foto’s zoeken op Shutterstock.

Uiteraard kan je ook gebruik maken van eigen afbeeldingen. In het geval dat er herkenbare personen zichtbaar zijn, moet je wel rekening houden met de privacy regels.

Welke risico’s loop je?

Verschillende jeugdhuizen kregen al een factuur voor het onrechtmatig gebruik van foto’s.

Onafhankelijke beheersentiteiten zoals Permission Machine of Graphics Detective gaan op zoek naar beschermde foto’s om in naam van de auteurs de rechten te innen. De prijzen die gevraagd worden liggen over het algemeen hoog en vaak proberen ze meteen ook een licentie te verkopen. Voor je de factuur betaalt, controleer je dus eerst of de afbeelding wel degelijk beschermd is, of de fotograaf is aangesloten bij een beheersvennootschap en of de juiste prijzen worden gehanteerd. Zodra je een factuur ontvangt, neem je best contact op met Formaat.

Meer weten? defederatie.org

20 | FORMAAT MAGAZINE

RAAT Formaat wil de jeugdhuizen inspraak geven in het beleid en de strategie van haar organisatie. Daarom werd in 2015 de RaaT van Formaat opgericht.

In deze rubriek laten we een RaaTslid aan het woord om zich voor te stellen. Deze keer: Dean.

TEKST: Dean Kenes

“Hey, ik heet Dean Kenes. Die naam draag ik al 29 jaar. Momenteel werk ik als coördinator van JC Ten Goudberge in Wevelgem. Naast mijn job in het jeugdhuis geef ik les over jeugdwerk en projectwerk aan de Hogeschool West-­ Vlaanderen (Howest), lees ik bachelorproeven na voor de opleiding Sociaal Werk en geef ik zelf vormingen voor Formaat.

Gezien het jeugdhuis voor mij een fulltime job is, kom ik er bijna elke dag. In de zeven jaar dat ik er actief ben, heb ik zowat alle denkbare

Ik hoop dat we met het jeugdwerk onze stem kunnen laten horen en invloed kunnen hebben op het beleid Dean Kenes

taken opgenomen: vergaderingen bijwonen, activiteiten klaarzetten, jongeren ondersteunen, projecten uitwerken en realiseren, boekhouding, subsidiedossiers schrijven, personeel coachen, zakelijk beheer, vertegenwoordigingswerk …

Maar ik leerde de jeugdhuizensector en JC Ten Goudberge pas echt kennen nadat ik mijn bachelor sociaal-cultureel werk had behaald en mijn professionele carrière startte als jeugdwerker in het jeugdhuis. Het mooiste aan ons jeugdhuis, en bij uitbreiding alle jeugdhuizen, is dat er hier zoveel jongeren zijn die zichzelf en al hun talenten kunnen ontplooien.

Ze bouwen samen aan een fantastische plek voor hun leeftijdsgenoten. Een jeugdhuis is een dynamische plek waar je veel kan leren en veel kansen krijgt. Dat is zowel als vrijwilliger, als beroepskracht. Ik kan er heel hard van genieten als jongeren een project of evenement op poten zetten dat helemaal geslaagd is.

Een jaar geleden zocht ik naar een extra engagement gekoppeld aan mijn passie en mijn job: jeugdhuiswerk. Zo kwam ik terecht in de RaaT. Er komen heel diverse thema’s aan bod: ecologie in het jeugdhuis, racisme, advies aan het bestuur van Formaat, communicatie, beleids­ matige thema’s, methodieken binnen jeugdhuizen ... Vooral die laatste twee spreken me aan.

Het afgelopen werkjaar hebben we afgesloten met een grondige analyse van het nieuwe ‘open jeugdwerk’-concept. Ik geloof sterk in dat nieuwe verhaal. In 2020 gaan we aan de slag rond het imago van jeugdwerkinitiatieven en ecologie in het jeugdhuis.

In de RaaT zitten heeft heel wat voordelen.

Je blijft op de hoogte van het jeugdwerklandschap, je leert Formaat kennen als organisatie, je ontwikkelt nieuwe vaardigheden … Allemaal zaken die jezelf en je eigen jeugdhuis ten goe-

De RaaT van Formaat De RaaT geeft advies aan de raad van bestuur en/of directie van Formaat. Meer concreet formuleert de RaaT adviezen over beslissingen die een invloed hebben op de ondersteuning van onze leden-jeugdhuizen en standpunten die Formaat vertolkt naar beleidsmakers.

Meer weten? formaat.be/artikel/raat

de komen. Met de RaaT wil ik mijn netwerk uitbouwen en een zicht krijgen op de toekomst van het jeugdhuiswerk. Ik hoop dat we verder kunnen werken aan sterke en realistische adviezen voor het bestuur, het beleid en de beroepskrachten van Formaat.

In een sterk veranderende samenleving verandert het jeugdlandschap mee. Het blijft belangrijk om op de hoogte te blijven van maatschappelijke tendensen bij jongeren en te zorgen dat de sector mee evolueert. Met de nieuwe open jeugdwerk-vorm komen democratisering en politisering sterk aan bod. Dat is nodig in een steeds killere samenleving. Met het jeugdwerk kunnen we een verschil maken.

Ik hoop dat we met het jeugdwerk onze stem kunnen laten horen en invloed kunnen hebben op het beleid. Met de RaaT wil ik acties op poten zetten die invloed hebben op het politieke landschap, bijvoorbeeld een wijziging van een wet of decreet in het voordeel van de jeugd­ huizen … Dat zou ik het strafste vinden!”

Meer weten? tengoudberge.be jctengoudberge

FORMAAT MAGAZINE | 21

22 | FORMAAT MAGAZINE

BUITEN DE LIJNTJES Jeugdhuis Sojo in Leuven heeft grootse plannen met de moestuin die het sinds enkele jaren onderhoudt en waar vrijwilligers de groenten kweken voor de inmiddels legendarische pizzaavonden. Maar die tuin heeft meer zorg nodig dan de vrijwilligers in de drukke vakantiemaanden kunnen voorzien.

Een FarmBot, een robot dus, vangt dat probleem volgende zomer op.

TEKST & FOTO’S: Adriaan de Roover

TUINIEREN MET EEN ROBOT BIJ JEUGDHUIS SOJO De FarmBot is een kleine robot die ontworpen werd voor landbouwtoepassingen. Het jeugdhuis kreeg de robot, weliswaar nog niet gebruiksklaar, van een zelfplukboerderij in de buurt. Op dit moment wordt de robot in gereedheid gebracht om komende lente een deel van het dagelijkse tuinierswerk over te nemen van de vrijwilligers.

“De FarmBot kan inzaaien, water geven, wieden en nog veel meer”, vertelt Joren. Hij is niet alleen vrijwilliger in het jeugdhuis, maar heeft ook kaas gegeten van IT en brengt het gros van zijn dagen door op het departement elektronica van de KU Leuven. Na zijn uren aan de universiteit sleutelt hij samen met Christophe en Jan, twee andere vrijwilligers, volop aan programmeersoftware, 3D-printers en zelfgemaakte wifi-versterkers.

Samen met de tuinvrijwilligers wil hij nog verdergaan om de robot verder te automatiseren “Momenteel zijn we verschillende nodes aan het maken”, legt Joren uit. “Dat zijn kleine controllers die je kan programmeren. We hebben verschillende blokjes die de temperatuur, de diepte van het water of het vochtgehalte kunnen meten en die info doorsturen naar de centrale computer in het jeugdhuis.”

De FarmBot kan inzaaien, water geven, wie­den en nog veel meer Joren

Vrijwilliger Joren en projectmedewerker Jelle van jeugdhuis Sojo in gezelschap van de FarmBot.

Om de informatie van de meetinstrumenten tot bij de computer in het jeugdhuis te krijgen, bouwde het jeugdhuis zelf een wifi-antenne met een wc-borstelhouder.

De zelfgemaakte nodes verzamelen informatie over de lucht­vochtig­ heid en temperatuur.

De centrale computer verzamelt vervolgens alle data, die je ook nog eens via je smartphone kan raadplegen, en stuurt de waterpomp aan. “Voor het programmeren gebruik ik programma’s zoals Arduino en Node-RED. Om de informatie van de meetinstrumenten tot bij de computer in het jeugdhuis te krijgen, bouwden we zelf een wifi-­ antenne met een wc-borstelhouder.”

Ook de nodes maakt Joren zelf, met een 3D-printer. “Met de designsoftware teken je vrij gemakkelijk alles uit. Op een paar uur komt je object uit de printer. Zo maak je alles wat je wil.”

Alle stroom die in de serre nodig is, komt van de zonnepanelen in de tuin. “We hebben autobatterijen als back-up. Die worden ook opgeladen via de zonnepanelen. Bovendien gebruiken we enkel regenwater, dat we opvangen in grote vaten. Het programma zou zelfs rekening kunnen houden met de weervoorspellingen, zodat je bijvoorbeeld geen water verspilt als er toch al buien voorspeld zijn.”

In de verre toekomst willen Joren en zijn vrienden een mechanische plukarm maken, want plukken moeten de vrijwilligers voorlopig nog zelf doen. “Maar goed, onze voornaamste droom is om gewoon zelfvoorzienend te zijn voor onze pizza-avonden. Als we daarvoor zelf moeten komen oogsten, is dat niet erg.”

FORMAAT MAGAZINE | 23

IKORGANISEER

WEG MET WEGWERPBEKERS

Naast wensen en goede voornemens brengt het nieuwe jaar ook altijd enkele belangrijke wijzigingen voor organisatoren met zich mee. Zo mogen ze sinds 1 januari 2020 niet langer drank serveren in wegwerp­ verpakkingen.

TEKST: Valerie Vonck FOTO’S: Nikki Lucy

Meer informatie ikorganiseer.be ikorganiseer.be ikorganiseer.be

- Recyclage kost in de praktijk wellicht meer tijd en geld dan overschakelen op herbruikbare bekers

24 | FORMAAT MAGAZINE

Wie eten en drank serveert op zijn evenement, staat voor een enorme afvalberg. Om die in te dijken, heeft de overheid bepaalt dat organisatoren sinds 1 januari 2020 geen drank meer mogen serveren in wegwerpverpakkingen.

Enkel wie een systeem voorziet dat 90 procent van de verpakkingen scheidt voor recyclage ontspringt de dans. Vanaf 2022 is dat zelfs 95 procent. Lokale overheden zijn sinds 1 januari verplicht om volledig met herbruikbaar materiaal te werken.

Ondanks de kleine opening voor wegwerp­ bekers raden wij alle jeugdwerkers aan om in te zetten op herbruikbare bekers. Ze zijn niet alleen milieu­vriendelijk, maar zorgen ook voor minder opruimwerk. Bovendien kost de recyclage van wegwerpbekers in de praktijk wellicht meer tijd en geld dan de overstap naar herbruikbare bekers.

Is je evenement kleinschalig en rustig (denk aan een huiskamerconcert), dan kun je uiteraard ook werken met glazen. Denk daarbij aan de veiligheid.

WAT KAN JE DOEN ALS ORGANISATOR? Neem contact op met je lokale overheid In de nieuwe wet staat dat lokale overheden op hun eigen evenementen enkel met herbruikbare bekers, borden enzovoort mogen werken.

Jouw stads- of gemeentebestuur is dus de ideale partner om jouw vereniging te helpen met de overstap naar herbruikbaar materiaal.

Lokale overheden kunnen zelf of via de intercommunale afvalbeheer herbruikbare bekers aankopen en een systeem uitbouwen voor hun eigen evenementen en die van hun lokale verenigingen. Daarnaast kan de lokale overheid de verenigingen helpen om hun krachten te bundelen.

Neem dus contact op met de vrijetijdsdienst en ga in gesprek over de nieuwe wet. Ga na wat jouw gemeente of stad al doet of kan doen.

Herbruikbare bekers vragen een andere mindset, van de organisatie en van de bezoekers.

Gebruik de bekers & bestekwegwijzer De OVAM (de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) helpt je om naar herbruikbare bekers en eetspullen over te stappen met een handige wegwijzer. Beantwoord enkele vragen over je evenement en krijg advies op maat over inzamelen, afwassen, hoeveel bekers je nodig hebt en nog veel meer.

www.groeneventscan.be/bekers-en-bestek

WAAR VIND JE HERBRUIKBARE BEKERS? Organiseer je eenmalig of maar enkele keren (per jaar) een evenement, dan is het niet duurzaam en dus niet aan te raden om zelf bekers aan te kopen. Dan kun je er beter huren. Momenteel is de markt hiervoor nog volop in ontwikkeling.

Overloop volgende opties en weeg ze stuk voor stuk goed af voor jouw evenement.

• Vraag na bij je stad of gemeente of zij herbruikbare bekers ter beschikking stellen voor hun lokale verenigingen • Vraag na bij je lokale intercommunale rond afvalbeheer (= een intergemeentelijke maatschappij die zorgt voor de afvalverwerking van enkele verenigde steden en gemeentes) of zij een aanbod hebben voor lokale verengingen • Vraag na bij je lokale brouwer of drankenle­ verancier of zij bekers kunnen aanbieden • Er komen meer en meer private aanbieders op de markt. Bij OVAM kan je een recente lijst aanvragen met aanbieders en hun tarieven vergelijken

Wat is er op 1 januari nog veranderd voor organisatoren? Niet enkel de wetgeving over wegwerpbekers is gewijzigd. We zetten de belangrijkste wijzigingen even op een rijtje.

Vzw-wetgeving In 2019 werd het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) gepubliceerd.

Vzw’s die werden opgericht op 1 mei 2019, moesten zich al houden aan de nieuwe regelgeving. Vanaf 1 januari 2020 zijn de bepalingen van toepassing op alle bestaande vzw’s, of die nu al een statutenwijziging hebben doorgevoerd of niet. Je kan de voornaamste dwingende toepassingen nalezen op de website van Scwitch. Ten laatste tegen 1 januari 2024 moeten alle vzw’s hun statuten aangepast hebben aan het nieuwe WVV. scwitch.be Unisono by Sabam en de Billijke Vergoeding Op 1 januari werd ook Unisono gelanceerd. Unisono is een plataform waar je als organisator Sabam én de Billijke Vergoeding voor je evenement kan simuleren, aanvragen en beheren in een persoonlijk MyUnisono-­ account. Zie Vraag Het op blz 18. unisono.be Indexering vergoedingen Bij de start van een nieuw jaar wijzigen ook enkele tarieven qua vergoedingen: • De maxima voor de kostenvergoeding voor vrijwilligers veranderen niet in 2020. Een vrijwilliger mag per kalenderjaar nog steeds maximum 1388,40 euro aan forfaitaire kostenvergoedingen ontvangen.

De vergoeding mag niet hoger liggen dan 34,71 euro per dag.

• De maxima voor het uitbetalen met de kleine vergoedingsregeling (KVR) zijn gewijzigd. Je mag nu maximaal 2.615,78 euro per kalenderjaar verdienen en niet meer dan 130,79 euro per dag en per opdrachtgever verdienen.

Geen verklaring op eer meer voor kunstenaars (KVR) Sinds 1 januari is het platform artist@work gelanceerd. Via dat platform kunnen kunstenaars een kunstenaarskaart aanvragen, die ze vanaf heden verplicht moeten hebben. Als organisator ben je verplicht die kunstenaarskaart op te vragen als je werkt via de kleine vergoedingsregeling (KVR).

FORMAAT MAGAZINE | 25

IKORGANISEER

REINIGEN EN AFWASSEN

Tips

Herbruikbare bekers was je op dezelfde manier af zoals glazen. Het duurt enkel langer om ze te drogen. Ook als de bekers machinaal worden afgewassen, duurt het droogproces langer en moet je rekening houden met de warmte die de bekers opnemen. Het grootste aandachtspunt ligt bij de laatste afwas voor stockage: dan moeten de bekers lang genoeg kunnen drogen voor ze opnieuw worden opgeslagen, anders krijgen bacteriën vrij spel.

• Maak de waarborg hoog genoeg (minimum één euro voor gewone bekers) • Voorzie altijd de mogelijkheid om bekers in te ruilen voor geld • Hou de inzamelstand langer open dan de bar • Bij grotere evenementen maak je best aparte rijen voor de inzamelstand en de bar • Voorzie bij de uitgang een doneerstand voor bezoekers die niet willen wachten om hun bekers in te leveren.

STOCKEREN TIJDENS HET EVENEMENT

JE TEAM ORGANISEREN

Herbruikbare bekers nemen meer plaats in dan wegwerpbekers. Het is dus belangrijk dat je backstage voldoende opslagruimte voorziet.

Herbruikbare bekers die eenmalig worden gebruikt op je evenement en dus niet ter plaatse worden gewassen, vereisen 6 tot 25 keer meer plaats dan wegwerpbekers. Wanneer je wél ter plekke bekers afwast, zal er 2 tot 6 keer meer plaats nodig zijn. Hou er natuurlijk ook rekening mee dat je wasstand zelf ook plaats inneemt. Op één europallet (80x120cm) passen tot 8.000 in elkaar gestapelde herbruikbare bekers.

WAARBORGSYSTEEM Om je bezoekers respectvol te laten omgaan met herbruikbare bekers, werk je best met een waarborgsysteem. Zo zullen bezoekers de bekers niet meenemen naar huis of zomaar laten rondslingeren, zoals je vaak ziet bij wegwerpbekers. Je kan werken met cash geld of een jetonsysteem, waarbij een bezoeker aan de bar een euro of een jeton extra betaalt als waarborg voor de beker.

26 | FORMAAT MAGAZINE

Werken met herbruikbare bekers vraagt een inspanning van je medewerkers. Zorg ervoor dat ze goed gebrieft zijn over hun taken zodat ze op de hoogte zijn van de praktische gang van zaken (inzamelen, afwassen, waarborgsysteem …). Bij grotere evenementen kan je een bekerverant­ woordelijke aanstellen om alles te monitoren.

COMMUNICEREN NAAR JE BEZOEKERS Herbruikbare bekers vragen een andere mindset, van de organisatie en van de bezoekers. Dat geldt al helemaal wanneer je voor het eerst met herbruikbare bekers op je evenement werkt.

Goede communicatie is dan des te belangrijker.

Voor het evenement • Vermeld het op je website en sociale media • Vermeld het op het toegangsticket Tijdens het evenement • Duid goed aan waar bezoekers bekers kunnen inruilen • Werk met spandoeken of schermen waarop duidelijk vermeld staat hoe je het aanpakt en wat bezoekers moeten doen

FORMAAT MAGAZINE | 27

28 | FORMAAT MAGAZINE

GOED BEZIG Vechten met de decibels Jeugdhuis Dolce Vita in Oostnieuwkerke is al vier decennia lang een tweede thuis voor jongeren in de buurt. Twee jaar geleden werd het nieuwe kernbestuur echter geconfronteerd met een probleem.

Na klachten over aanhoudende geluidsoverlast kreeg het jeugdhuis een geluidslimiet van 65 decibel opgelegd.

TEKST EN FOTO’S: Lisa Staelens

Toen feestjes in het jeugdhuis een aantal weken op rij voor geluidsoverlast zorgden, dienden de buren een klacht in Kevin, jeugdconsulent

“We dachten dat we onze boeken moesten sluiten”, vertellen Pierre (23) en Louis (25) van Dolce Vita. “65 decibel is echt niet veel, als er vijf mensen in het jeugdhuis zijn ga je daarover.”

Geluidsoverlast is een probleem dat vaker voorkomt, maar de manier waarop de bestuursleden van Dolce Vita, de buurtbewoners en de jeugddienst hiermee omgingen is bewonderenswaardig. Op een maandagavond ontmoeten we de twee jeugdhuisvrijwilligers samen met Kevin (31), jeugdconsulent in de West-Vlaamse gemeente.

“Dolce Vita huist al sinds 1980 in dezelfde rijwoning”, vertelt Louis die sinds twee jaar voorzitter is van het jeugdhuis. “Iedereen kent het jeugdhuis nog steeds als De Vrede, zo heette het café, voordat het werd omgedoopt tot jeugdhuis.” Het jeugdhuis zit diep geworteld in de deelgemeente van Staden. “Er komen regelmatig mensen binnen uit nostalgie. Iedereen is welkom, maar ons voornaamste publiek is gemiddeld 16 tot 25 jaar.”

“Het jeugdhuis kwam uit een dal, toen we hier in april 2018 startten”, vertelt Pierre die als vrijwilliger de rol van klusjesman in Dolce Vita opneemt. “Er was hier niets meer. Toen we het bestuur overnamen van een uiteengevallen kerngroep, startten we met een slechte reputatie en een financiële put van duizend euro.”

“We stelden vast dat het jeugdhuis niet meer draaide”, vertelt Kevin, deskundige vrije tijd bij gemeente Staden. “Omdat er geen kernleden meer waren deed het jeugdhuis niet open, terwijl de vaste kosten bleven doorlopen. Drie oud-kernleden hebben toen het heft in handen genomen en klopten bij de gemeente aan. In de hoop nieuwe leden te bereiken organiseerden we allereerst een open vergadering, maar dat was geen groot succes. De mensen die we daar bereikten wilden zelf geen engagement opnemen. In een tweede fase zijn we mensen persoonlijk beginnen aanspreken.” Enkele jongeren die stopten bij de lokale Chiro werden enthousiast. Beetje bij beetje hebben zij Dolce Vita opnieuw gestart.

FORMAAT MAGAZINE | 29

GOED BEZIG De voetbaltafel stond vroeger tegen de muur van de buren.

Die werd verzet om geluidsoverlast te beperken.

Met hoeveel waren jullie toen?

Louis: “We zijn twee jaar geleden met een ploeg van zes trekkers gestart. Nu zijn we met dertien jongeren in het bestuur en de kern. Iedereen heeft een taak die aansluit bij waar hij of zij goed in is. We hebben een klusjesman, tuinverantwoordelijke, financieel verantwoordelijke, voorzitter… We hebben gekeken naar waar we nood aan hadden en helpen elkaar uiteraard.”

niet luider mogen gaan dan 65 decibel. Dat was voor ons een vernietigend verdict. 65 decibel is niets. Als er vijf mensen in het jeugdhuis zijn ga je over die limiet. Het eerste moment dachten we gewoon: boeken toe.”

Louis: “We konden onze evenementen niet meer laten doorgaan, en ook op gewone avonden vinden mensen het niet leuk als er geen muziek is in het jeugdhuis. Daardoor hebben we volk verloren. Financieel gezien was dat ook een ramp.”

En hoe zien de weken eruit in het jeugdhuis?

Louis: “We organiseren maandelijks zeker één feestje. Dat is niet te veel en niet te weinig. Naast feestjes proberen we ook andere activiteiten te organiseren zoals filmavonden of workshops. Zo deden we hier al infosessies rond ‘veilig online’, ‘inbraak en veiligheid’, ‘alcohol & drugs’ en ‘maat in de shit’. We werken ook samen met andere verenigingen in de buurt.”

Kevin: “In samenwerking met de jeugddienst organiseert het jeugdhuis bijvoorbeeld ook activiteiten voor kinderen en tieners. Denk bijvoorbeeld aan een filmavond, breakdance- of dj-workshop.”

Wat is er gebeurd, waardoor jullie plots een 65-decibel-norm opgelegd kregen?

Als de gemeente klachten krijgt wordt een standaardprocedure met een vaststelling en een meting opgestart.

Vervolgens zijn we verplicht ons dan aan de wettelijke normen te houden Kevin, jeugdconsulent

30 | FORMAAT MAGAZINE

Pierre: “Er waren een aantal weken op een rij feestjes in het jeugdhuis die voor geluidsoverlast zorgden. De buren hebben toen een klacht ingediend. Toen we gecontacteerd werden voor een afspraak dachten we dat we zouden samenzitten voor een overleg, maar het bleek meteen om een geluidsmeting te gaan.”

“De wetgeving zegt dat we in principe 85 decibel mogen produceren in dit gebouw, maar in de aanpalende woongedeeltes mag het geluidsniveau niet meer dan vijf decibel stijgen ten opzichte van het “achtergrondgeluid”. Door de milieuconsulent werd geconstateerd dat we hier

Kevin: “Als de gemeente klachten krijgt wordt een standaardprocedure met een vaststelling en een meting opgestart. Vervolgens zijn we verplicht ons dan aan de wettelijke normen te houden. Als burgemeester kan je twaalf uitzonderingen toestaan, wat maandelijks één feestje is. Meer dan dat konden we niet doen.”

Wat hebben jullie toen gedaan?

Pierre: “We konden met de gemeente en buren overeenkomen dat we één uitzondering per maand kregen. Tot 23u mochten we dan tot 85 decibel gaan. Dat was niet voldoende voor ons.

Op een gewone vrijdagavond, als er veel volk is, wilden we de muziek ook eens wat luider kunnen zetten.

Louis: “Daarom hebben we toen, na het raadplegen van experten, besloten een geluidswerende wand te zetten. Dankzij een toelage van de gemeente konden we die betalen. Vervolgens hebben we ook alle boxen verhangen, zodat het geluid zo weinig mogelijk in de richting van de buren wordt gestuurd.”

Pierre: “Toen er vervolgens een nieuwe meting werd uitgevoerd bleek dat we opnieuw 85 decibel konden produceren. Dat was heel goed nieuws voor ons, maar we zagen aan de buren dat ze daar niet blij mee waren. In een volgende fase kwamen we overeen dat we enkel in het voorste deel muziek zouden spelen. Zo stoorden we het minst. De installatie die in het zaaltje vanachter staat gebruiken we niet meer.”

Louis: “Daarna hebben we – omdat sommige mensen ’s avonds wel eens aan de volumeknop durfden draaien – nog aanpassingen gedaan aan ons geluidssysteem. We maakten een kast waarin we onze versterkers konden wegsteken, en ons mengpaneel werd op 85 decibel begrensd.”

Ging het bij jullie alleen over geluidsoverlast van binnenin het jeugdhuis of ook buiten het gebouw?

Louis: “Als er buiten overlast is, dan bellen ze ons. Dan doen we er meteen iets aan.”

Kevin: “Bij de vorige kern was dat een groter probleem. Toen waren er veel klachten van buren, bijvoorbeeld over fietsen die tegen de gevels stonden of lawaai van mensen die buitenstaan om te roken.”

Pierre: “Wij vragen onze bezoekers om hun fiets achter ons gebouw te parkeren en ook daar te roken. Daar hebben we minder buren.

Het merendeel van onze bezoekers houdt zich daaraan. Als er eens problemen zijn dan heeft dat meestal te maken met mensen die het jeugdhuis niet goed kennen.”

Wat zijn volgens jullie de belangrijkste factoren die ervoor gezorgd hebben dat het probleem werd opgelost?

Louis: “Communicatie. We hebben samengezeten met de buren, geluisterd naar elkaar en duidelijke afspraken gemaakt.”

Pierre: “Onze voetbaltafel stond vroeger tegen de muur van de buren. Die hebben we verzet zodat ze er minder geluidsoverlast van hebben.”

Louis: “Moesten we zo’n dingen op voorhand geweten hebben, dan hadden we ons heel wat miserie bespaard. Maar je weet zoiets pas als het wordt uitgesproken.”

Hadden jullie het gevoel dat er geluisterd werd naar elkaar op die samenkomsten?

Louis: “Ja, het gaat over wederzijds begrip hé.

Wij hebben begrip getoond voor hun situatie en zij voor de onze. We wilden alles grondig onder handen nemen en echt werk maken van bepaalde zaken. Dat heeft geloond.

De gemeente heeft ons bijvoorbeeld geholpen met geld voor de geluids­werende muur.”

Kevin: “Als gemeente proberen we op verschillende manieren te helpen. Het jeugdhuis kreeg een werkingssubsidie van 2.000 euro.

Daar zijn we flexibel mee omgegaan. Daarnaast bieden we infrastructuursubsidies voor jeugdverenigingen met eigendommen. Door het feit dat Dolce Vita huurt op de privémarkt was dat voor hen niet van toepassing. We kunnen als gemeente geen gemeenschapsgeld pompen in een huurgebouw, omdat de verhuurder gemakkelijk een huurcontract kan stopzetten.”

Het logo van jeugdhuis Dolce Vita heeft de tand des tijds doorstaan. Al sinds 1980 prijkt het beeld boven de ingang van het jeugdhuis in de Lepelstraat in Oostnieuwkerke. In 2018 werd het logo uitgeroepen tot waardevolste stukje erfgoed in Staden.

Die prijs werd binnen het kader van de actie ‘zot van erfgoed’ uitgereikt door TERF, de erfgoedcel in de omgeving van Roeselare en Staden. Het logo werd ontworpen door Stadenaar Dirk Degryse.

Zijn schets groeide uit tot het boegbeeld voor de populairste jongerenplek in de gemeente.

Na een geluidsmeting werd geconstateerd dat we hier niet luider mogen gaan dan 65 decibel. Dat was een vernietigend verdict Pierre, vrijwilliger

FORMAAT MAGAZINE | 31

Communicatie was de oplossing. We hebben samengezeten met de buren, geluisterd naar elkaar en duidelijke afspraken gemaakt Louis, voorzitter

Geluidsnormen In Vlaanderen gelden er vaste geluidsnormen voor alle muziekevenementen die toegankelijk zijn voor publiek en waar opgenomen muziek of elektronisch versterkte muziek wordt gespeeld. Die zijn er om te voorkomen dat je bezoekers en medewerkers gehoorschade oplopen en om overlast te vermijden.

Naast de geluidsnormen binnen het jeugdhuis, zijn er ook de buitennormen. Deze dienen om overlast naar de buurt te beperken.

Afhankelijk van in welke zone jouw jeugdhuis ligt, hoeveel ander randgeluid er is en het moment van de dag variëren deze normen. Voor meer informatie over de exacte buitennormen kan je terecht bij de milieuambtenaar van jouw gemeente.

Ongeacht hoe luid de muziek binnen wettelijk mag, je mag buiten nooit voor overlast zorgen. Dat is bij wet bepaald en zorgt voor een leefbare buurt. Daar kan alleen van afgeweken worden als het College van Burgemeester en Schepenen een uitzondering toestaat.

Klachten van buren over lawaai, het is misschien iets waar ook jouw jeugdhuis af en toe mee te maken krijgt. Er zijn gelukkig heel wat maatregelen die je kan nemen om geluidsoverlast voor de buurt te vermijden of alleszins te beperken. Op de website van Formaat vind je duidelijke informatie over de wetgeving en tips om geluidsoverlast te beperken. formaat.be/thema/geluidsnormen

“Om die reden boden we vroeger enkel subsidies voor materialen die een jeugdvereniging kan meenemen, zoals een geluidsinstallatie. Maar hoogdringende kosten die je als jeugdhuis moet maken om je werking in stand te houden, zoals de geluidsmuur, daar helpen we uiteraard bij.”

Hebben jullie ooit het gevoel gehad dat jullie niet konden voldoen aan de verwachtingen van de buren?

Pierre: “Ja, de eerste weken wisten we echt niet wat gedaan. We moesten feestjes afgelasten omdat er te veel volk zou zijn voor onze 65 dB beperking. Dat was demotiverend. De situatie deed snel de ronde en werd ook opgepikt door de pers. We wilden toen niet met stenen gooien, maar gewoon zo snel mogelijk tot een oplossing te komen.”

Louis: “We kregen veel positieve reacties en steun van mensen die zeiden dat we niet bij de pakken mochten blijven zitten. Die reacties waren geruststellend voor ons. Voor de buren waren die reacties dan weer pijnlijk soms: online werden er harde commentaren gegeven.”

Kevin: “Dat klopt, maar aan de andere kant hebben ze daardoor ook contact gezocht en meer inzicht gekregen in jullie situatie. In eerste instantie was dat hard voor iedereen. Nog voor er een gesprek tussen de partijen was geweest was er plots een geluidsmeting en een strenge maatregel.”

Louis: “In eerste instantie leek het ‘wij tegen hen’. Maar nu komen we overeen. Ze sturen berichtjes als er iets is en wij brengen hen op de hoogte als er feestjes zijn.”

Wat zijn de verhuisplannen?

Kevin: “We zitten nu in een inspiratieronde waarbij we ideeën verzamelen. Er wordt nagedacht over een nieuw gebouw dat een combinatie is tussen een jeugdhuis en gemeenschapscentrum. Daarvoor zijn we nu op zoek naar goede voorbeelden in Vlaanderen. Het budget is er, de goedkeuring is er, de politieke gedragenheid is er, maar we moeten nog het één en ander scherpstellen. Liefst zo snel mogelijk. We hopen binnen twee à drie jaar toch al iets te zien van het nieuwe jeugdhuis.”

Wat is voor jullie het ideale jeugdhuis?

Louis: “We hebben vanaf het begin gezegd dat we onze eigen onafhankelijkheid willen behouden. We willen een eigen werking hebben zonder dat de gemeente ons te veel regeltjes oplegt. We hebben nood aan onze eigen ruimte.”

Pierre: “En we willen het gezellig karakter van het jeugdhuis behouden. We willen geen vierkanten blok met een toog en discobar.”

Kevin: “En het lijkt me ook belangrijk dat je af en toe eens een feestje kan geven zonder daarvoor een andere ruimte te moeten huren.”

Waar kijken jullie nog naar uit?

Kevin: “Als de buurt klaagt over het volume, geeft het jeugdhuis daar onmiddellijk gevolg aan. Dat zorgt voor meer verdraagzaamheid.

Het is water bij de wijn doen voor iedereen. Het feit dat jullie verhuizen is ook een geruststelling voor de buren op lange termijn.”

Louis: “Ik denk dat het hoogtepunt nog moet komen. Binnenkort bestaan we 40 jaar. We gaan een festival organiseren met dj’s en bands. Dat zien we groots.”

Meer weten? jhdolcevita.be jhdolcevita 32 | FORMAAT MAGAZINE

Werken in een jeugdhuis is Van ’s avonds laat tot ’s morgens vroeg Weer 50 dingen voor de boeg Elke dag weer aan de toog En flexibel met een gespannen boog.

Werken in een jeugdhuis is Complex en toch heel simpel zijn Nog wat water bij de wijn Schenen schoppen en opnieuw Bereiken doelen, da’s de stiel.

Werken in een jeugdhuis is Knopen hakken en de eindjes aan elkaar Van helemaal niets tot bijna klaar We blussen brandjes, de jongeren te fijn Werken in een jeugdhuis is, is wat we zijn.

GEDICHT: Wies Haesen / ILLUSTRATIES: Naomi Leboy

FORMAAT MAGAZINE | 33

34 | FORMAAT EQUIPEMAGAZINE

AGENDA

CHECK OOK FORMAAT.BE/VORMING

BEROEPSKRACHTEN SCHRIJFDAG AFREKENING BOVENLOKALE DOSSIERS 10 MAART 2020 Lucas Munichstraat 102, 9000 Gent / De Wittestraat 2, 2600 Antwerpen Berchem INTERVISIE VRIJWILLIGERSBELEID 19 MAART 2020 Jeugdhuis Ten Goudberge, Wevelgem / Jeugdhuis Den Eglantier, Antwerpen MATCHMAKING THE FOLLOW UP 31 MAART 2020 S.M.A.K., Gent BASISOPLEIDING VOOR BEROEPSKRACHTEN: WERKEN MET JONGEREN 1-2 APRIL 2020 Jeugdherberg Pulcinella, 2000 Antwerpen NETWERK COÖRDINATOREN 9 APRIL 2020 VORMING ARTISTIEKE INTERVENTIES (VOORBEREIDING RADAR MALLE 2020) 16 APRIL 2020 Limburg INTERVISIE ETHISCH HANDELEN 30 APRIL 2020 Jeugdhuis Den Eglantier, Sint-Niklaas / Jeugdhuis Plug-In, Leopoldsburg HAVEN COACHCLUB 7 MEI 2020 VORMING ARTISTIEKE INTERVENTIES (VOORBEREIDING RADAR DWORP) 14-15 MEI 2020 Vormingscentrum Destelheide, Beersel DAG VAN DE BEROEPSKRACHT 28 MEI 2020 BASISOPLEIDING VOOR BEROEPSKRACHTEN: ORGANISATIEONTWIKKELING INSPIRATIEDAG ARTISTIEKE EXPRESSIE

10-11 JUNI 2020

Jeugdherberg De Ploate, Oostende

18 JUNI 2020 Stormkop, Antwerpen

INTERVISIE ONTHAALBELEID 11 AUGUSTUS 2020 De Cinema, Aalst BASISOPLEIDING VOOR BEROEPSKRACHTEN: OPEN JEUGDWERK

14-15 OKTOBER 2020

Jeugdherberg De Blauwput, Leuven

VRIJWILLIGERS ANIMATORCURSUS

12-17 APRIL 2020 (PAASVAKANTIE)

HOOFDANIMATORCURSUS (VOLZET)

Gekkoo, Brecht

1-6 NOVEMBER 2020 (HERFSTVAKANTIE) Gekkoo, Brecht

27-29 MAART (DEEL 1) 10-13 APRIL (DEEL 2) Jeugdherberg Pulcinella, Antwerpen

RADAR ZEDELGEM 24-26 APRIL 2020 Hopper, Zedelgem RADAR ON STAGE 8-10 MEI 2020 Kavka, Antwerpen RADAR MALLE 9-11 OKTOBER 2020 RADAR DWORP 13-15 NOVEMBER 2020

Vormingscentrum Oostmalle, Malle Vormingscentrum Destelheide, Beersel

INSTRUCTEURSCURSUS 25-27 SEPTEMBER, 9-11 OKTOBER, 13-15 NOVEMBER (DRIE WEEKENDS) Locatie nog te bepalen EQUIPE. (VERTERK JE MERK, ZAKELIJK BEHEER & VOORZITTERS) 17 FEB, 2 MRT ÉN 16 MRT Leuven, Mijn Leuven 19 FEB, 4 MRT ÉN 18 MRT Kortrijk, ’t Werkpand IKORGANISEER: INFOMOMENT FUIVEN 17 MAART 2020 Chiro in de stad, Gent 18 MAART 2020 Hopper, Scoutshuis, Antwerpen 19 MAART 2020 Chirosecretariaat, Vaartstraat 14, 3500 Hasselt 24 MAART 2020 JC Transit, Kortrijk 25 MAART 2020 Jeugdcentrum Vleugel F, Leuven

FORMAAT MAGAZINE | 35

24 UUR

Hallo! Ik ben Thomas, 29 jaar. Sinds 2018 ben ik voorzitter van jeugdhuis Stam X in Denderleeuw.

Dit jaar verhuizen we samen met Scouts en Gidsen Denderleeuw naar onze splinternieuwe lokalen. Het einde van bijna tien jaar lang plannen, sparen en bouwen is nabij! Op 1 februari haalden we de oude Stam leeg en verhuisden we alles naar het nieuwe jeugdhuis.

02:00

11:43

09:14

12:38

De laatste ‘doodgewone’ stam­ avond in het oude jeugdhuis is in volle gang!

Samen met het bestuur probeer ik alles in goede banen te leiden. In het oude jeugdhuis is een ploeg die alles inpakt en inlaadt. Terwijl we in de nieuwe lokalen wachten op de eerste lading, prepareren we samen met lokalenmeester Raf de ophangpunten voor de verlichting en het geluidsysteem. Het is hier nog rustig, want veel helpers zijn deze nacht nog even stevig doorgegaan in het jeugdhuis.

09:59

De eerste lading materiaal arri­ veert. Uitladen geblazen!

Barkrukken in elkaar vijzen, dat hoort er ook bij. Pieter test alvast even de stevigheid.

Voordat alles binnengaat, wordt al het materiaal nog even aan een grondige poetsbeurt onderworpen.

13:14

Na een drukke voormiddag, is het tijd voor een verdiende lunch. We verzamelen allemaal samen in de nieuwe lokalen.

15:07

Bij verhuizen en verbouwen komt veel afval kijken. Ik laad mijn eigen wagen vol voor een ritje naar het containerpark, terwijl de camionette hetzelfde doet met afgeschreven materiaal uit de oude stam. In totaal voeren we ongeveer een ton afval af!

17:29

We besluiten de dag met het plaatsen van de kasten en frigo’s achter de toog. Door enkele stopcontacten die in de weg zitten blijkt dat niet zo evident. Uiteindelijk geraakt alles toch op zijn plaats en leggen Lowie en Harald de laatste hand aan de glazenkast.

17:34

Einde van een geslaagde, maar emotionele dag met de diehards die het tot het einde hebben uitgehouden. Het jeugdhuis leegmaken waar je al 10 jaar je broek gesleten hebt en vrienden voor het leven hebt gemaakt, dat doet wat met een mens. Gelukkig kunnen we op 7 februari nog op gepaste manier afscheid nemen met een allerlaatste fuif. De komende weken worden nog druk, maar we liggen op schema om op 29 februari de deuren te openen!

Benieuwd naar Stam X in Denderleeuw? stamdenderleeuw jhstamx

36 | FORMAAT MAGAZINE

02:00

09:14

09:59

11:43

12:38

13:14

15:07

17:29

17:34 FORMAAT MAGAZINE | 37

PRIKBORD

DAG VAN DE BUREN Op vrijdag 29 mei 2020 is het weer Dag van de Buren. Misschien is dit een ideaal moment om een tafel en wat stoelen op straat te zetten, en je buren uit te nodigen voor een hapje, een drankje en een gezellige babbel?

Deelnemende gemeenten ondersteunen deze acties met feestpakketten en communicatiemateriaal.

Kijk zeker eens na of jouw gemeente ook van de partij is. dagvandeburen.be

JEUGDHUIZEN MOGEN EK VOETBAL 2020 UITZENDEN OP GROOT SCHERM Goed nieuws voor de sport minnende jeugdhuizen: alle jeugdhuizen die lid zijn bij Formaat mogen het EK voetbal 2020 uitzenden op groot scherm!

MEEWERKEN AAN FORMAAT MAGAZINE? Het Formaat Magazine is er voor én door jeugdhuislovers.

Jonge mensen uit jeugdhuizen kunnen immers het best vertellen en in beeld brengen hoe het eraan toe gaat, wat er beter kan en wat er werkt.

Beschik jij over een vlotte pen en heb je zin om eens op pad te gaan voor een interview? Of kan je onwaarschijnlijk mooie illustraties of foto’s maken? Iedereen met ideeën en goesting is welkom in onze redactiepoule!

Stuur een mailtje naar

redactie@formaat.be

Net als bij het WK twee jaar geleden, diende Formaat voor al zijn leden een aanvraag in om de voetbalwedstrijden te mogen uitzenden. En goed nieuws: we verkregen die toestemming onder bepaalde voorwaarden.

De voorwaarden: • De organisatie gebeurt op een niet-commerciële basis • Je hebt maximaal 300 bezoekers per wedstrijd • Er wordt geen toegangsgeld gevraagd • Er is geen sponsoring mee gemoeid: geen sponsoring op de affiches, geen sponsorgadgets • Er wordt geen gebruik gemaakt van het logo van UEFA, en er is ook geen vermelding van 'UEFA EURO 2020' Voldoe je toch niet aan de voorwaarden, dan moet je een uitzondering vragen aan de UEFA. formaat.be/nieuws/jeugdhuizen-mogen-ek-voetbal-2020uitzenden-op-groot-scherm

38 | FORMAAT MAGAZINE

Formaatvzw Een gelukkig nieuwjaar! Je kapoen, Formaat.

Formaatvzw Instructeursweekend of knuffelweekend?

Potato potahto. #internetionalhuggingday #wereldknuffeldag

Formaatvzw Aandachtige gezichten tijdens EQUIPE (waarvoor dank!) De eerste week EQUIPE, een reeks vormingen voor bestuurders van jeugdhuizen, zit er na vanavond op! #formaatequipe #jeugdhuis #jeugdhuizen #jeugdwerk #openjeugdwerk

FORMAAT MAGAZINE | 39

VOLG FORMAAT VZW OP

WWW.FORMAAT.BE