De FlapĂşt
Doarpskrante fan Jelsum-Koarnjum
Foarmoanne
Jannewaris 2016
2
Fan ‘e redaksje Het jaar 2015 is alweer bijna voorbij. We zijn bezig met de laatste en feestelijke maand van het jaar. Sinterklaas is geweest en we staan aan de vooravond van Kerstmis en Oud en Nieuw. Het is een maand vol gezelligheid, maar het kan ook een maand van eenzaamheid zijn. Niet iedereen heeft familie en of vrienden waar ze gezellig de dagen mee doorbrengen. Laten we deze mensen niet vergeten!!!! Graag willen wij onze adverteerders hartelijk danken, zonder deze financiële steun zouden we de dorpskrant niet kunnen maken. We hebben in ieder geval wel weer een nieuwsgierige Flapút voor jullie waarin een heleboel informatie staat!!
It Nut met hun programma
Nieuws van de IJsclub
De Túnmanswente met hun diners en vacature
Dekema State
Kennismaking met “nieuwe dorpsgenoot”
Boek over Landgoed Martenastate
Alde foto’s met daarin de geschiedenis van de pleats van familie Gietema/ Jorritsma
Kerst- en Nieuwjaarswensen
Vereniging Dorpsbelang
Veel leesplezier met deze Flapút. De Redactie.
3
‘It Nut’ Jelsum,Koarnjum, Britsum seizoen 2015 / 2016 Sneon 9 jannewaris 2016 Oanfang 16.30 oere Nijjiersbesite. Opjefte bij Hendrikus Dijkstra 058 2572025 of email itnutjkb@gmail.com Sneon 6 febrewaris 2016 Besite oan De Harmonie Ljouwert. Rûnlieding mei kofje, nei ôfrin slokje en flaubyt 12,50 pp Opjefte bij Hendrikus Dijkstra 058 2572025 of email itnutjkb@gmail.com Sneon 5 maart 2016: Top Secreet Snein 10 april 2016 * Tryater ( yn gearwurking mei doarpshûs De Bining.) Lidmaatskip: € 15, - de persoan it jier. * ( Fjouwer foarstellings, eksklusyf deTryaterjûnen ) Gasten: € 10,- de persoan de jûn. Bij djoerdere jûnen wurdt der fan de leden en gasten in lytse bydrage frege. Alle jûnen begjinne om 20.00 oere yn doarpshûs ‘De Bining’ fan Koarnjum. It Bestjoer Hendrikus Dijkstra, foarsitter tel 2572025 Titus Sinnema, ponghâlder. Joke Scheffer, skriuwster. Haakje Stielstra Janna Prose
4
Nijjierssit Sneon 9 jannewaris 16.30 oant 19.00 oere Neist in ynbring fan it bestjoer sille De Old Pipers it muzikale part fersoargje. De Old Pipers spylje al mear as 10 jier Ierske muzyk mei elkoar.En hawwe harren 10 jierrich bestean fierd mei de ferneamde band de Kilkennys. Elk krijt op de nijjierssit in kopke kofje mei hapke en in slokje mei in flaubyt. Opjefte oant en mei 2 jannewaris bij: Henderikus Dijkstra 058 2572025 of fia de mail itnutjkb@gmail.com.
Rûnlieding Harmonie.
troch de Sneon 6 febrewaris 2016 fan 13.30 oere ôf.
Nei in kopke kofje sille we in rûnleidng troch de hiele skouboarch krije. Nei ôfrin is der tiid foar in slokje en in flaubyt. Kosten : € 12,50 pp. Opjefte bij: Henderikus Dijkstra 058 2572025 of fia de mail itnutjkb@gmail.com.
As it bedrach oermakke is op rekkennûmer: NL11ABNA0526487941 op namme fan Nutsdep. Jelsum Cornjum, is de opjefte definityf.
5
6
7
Meidielings De MS-Collecte 2015 heeft, in de dorpen Koarnjum en Britsum, € 442.55 opgebracht. Een ieder die hiertoe heeft bijgedragen: Hartelijk bedankt! Coördinator Mevr.W.v.d.Veen-Kuipers 058-2572588 P.S. In Jelsum zoek ik voor 2016 een aantal collectanten.
Yn it foarige nûmer is by it stikje mei de âlde foto in namme fergetten. Dat moat efkes rjocht set wurde. Op de twadde rige wurdt Beitske Brouwer-Galema net neamd; sy stiet tusken Doete Span en Anna Hiemstra yn. Beeke Beeksma ________________________________________________________ Fergees ôf te heljen: kaptafel mei 4 grutte laden en spegel ofmjitttings ladekast 121x40x40 en spegel 102x98 Brunner, op’e Terp 36 Jelsum
8
9
Maandmenu december Afhalen 2/3 pers. â‚Ź 19,00
* Babi pangang * Kipfilet met ananas * Foe Yong Hai * Kerrie driehoekjes * Nasi of bami
10
Feriening foar Doarpsbelangen Jelsum Koarnjum WIST U DAT: Dorpsbelangen een druk bezochte jaarvergadering had… Wia veel contacten heeft…. Dit misschien wel handig is voor de parkeerproblematiek… Er bijna een nieuwe website voor onze dorpen is We afscheid hebben moeten nemen van onze voorzitter… We gelukkig ook weer een nieuwe voorzitter hebben… En Pieter Dijkstra ons komt versterken als aspirant lid… Het bestuur van Ver. v. Dorpsbelangen Jelsum Koarnjum: Auke Rijpstra voorzitter rijpstra@zonweringaanhuis.nl Ben van der Meer penningmeester bencomeer@gmail.com Janna Prosé secretaris jannaprose@planet.nl René Hofman algemeen lid tazhof@hotmail.com Wia van der Meeralgemeen lid wia_numan@yahoo.com Pieter Dijkstraaspirant lid pieterbd@hotmail.com
De Vereniging voor Dorpsbelangen Jelsum Cornjum wenst iedereen prettige kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar. De Feriening foar Doarpsbelangen Jelsum Koarnjum winsket eltsenien noflike krystdagen en in sûn en lokkich nijjier.
11
Nijs Fan ‘e Ysclub Meiinoar Ien Het weer verandert van dag tot dag. Vandaag is het misschien mooi en warm weer, terwijl het gisteren koud en vochtig was. Misschien regent het morgen de hele dag en het kan best zijn, dat het overmorgen van de ochtend tot de avond waait. Hoe ontstaat het weer? Hoe komt het dat het regent of sneeuwt? Wat is eigenlijk wind en waar komen bliksem en donder vandaan? Waardoor is het warm in de zomer en koud in de winter? Allemaal vragen waarop het ijsbestuur graag verder verwijst naar het KNMI of anders naar Piet Paulusma. Wat we wel weten is, als het buiten hard vriest en de ramen bij u thuis flink koud worden, dat dan aan het binnenkant van de ruit het vocht erop vast vriest. Maar het wordt geen glad ijslaagje zoals zich op het water van de ijsbaan vormt: het worden schitterende figuren. Soms lijken het prachtige varens van ijs, een andere keer is het net fijne kant. Ook kun je er soms dansende figuurtjes in zien, of heel eigenaardige dieren. De mooie vorm van die kristallen is één van de wonderen van de natuur. En daar wachten we rustig op deze winter. Geen kristallen welke een prachtig schilderij op de ruiten kunnen vormen. Nee, we wachten tot het ijs op de ijsbaan in dikte gaat groeien. Kom maar op winter, we zijn er klaar voor. De jaarvergadering is inmiddels geweest, de boeken zijn goedgekeurd en als bestuurslid is Heinze Weiland herbenoemd en mogen we als nieuw bestuurslid José Rypstra uit Jelsum verwelkomen. Inmiddels zijn de contributienota’s u weer uitgereikt en begroeten we nu al met veel plezier verschillende nieuwe leden en donateurs. Hebben wij al uw “like” op Facebook of hebben wij uw Emailadres al kunnen lezen op ijsclub.meiinoarien@gmail.com.? Waarvoor dank. Met vriendelijke groet, Dooitzen, Heinze, Sake, Sippie, José en Jan.
12
13
Kerstwensen In prachtich kulturiel jier tawinske It Nut Jelsum, Koarnjum, Britsum S没nens en frede tawinske yn 2016. Piet en Aukje. Lieve vrienden, De beste wensen voor 2016. En ook gaat mijn dank uit naar ieder die aan mij gedacht heeft en een bezoek bracht in het MCL en Borniaherne. In het nieuwe jaar hoop ik weer in Jelsum terug te zijn. Barbara Harrisson Op e麓 Terp 16 9057RG Jelsum Foar eltsenien, Noflyke Krystdagen en in Sun,fredich en feilig Nijjier. Stien&Arnold Beckers Wy winskje elkenien noflike krystdagen en alle goeds
yn it nije jier. Hendrikus en Tineke
Frede op ierde, kleur en fleur,nocht en wille. Dat winskje wy jim ta yn 2016. Gerard en Sjoukje. It bestjoer fan Doarpsh没s De Bining winsket elkenien in s没n en lokkich 2016 ta.
14
15
De redactie van de FlapĂşt, Yvon, Wim, Greetje en Corrie, wenst iedereen fijne kerstdagen en een gezond, gezellig en voorspoedig
2016 16
17
Mata Hari Document doodvonnis mata hari naar fries museum Het Fries Museum heeft een origineel Frans gerechtsdocument gekregen uit de zaak Mata Hari. In dit zogenaamde ‘Bulletin No 1’ is heel concreet te lezen op grond van welke artikelen zij schuldig is bevonden en welke straf ze daarvoor kreeg: ‘Mort’, oftewel de doodstraf. De schenker, die anoniem wenst te blijven, kocht het document op een veiling met als doel om het veilig te stellen. Het document is vanaf dinsdag 8 december te zien in de presentatie over Mata Hari op de eerste verdieping van het museum. ‘Bulletin No 1’ is afkomstig van het parket bij de krijgsraad en is oorspronkelijk bestemd voor het centrale strafregister van het Franse ministerie van Justitie. Conservator Yves Rocourt over het belang van de schenking: “Dit document is als het ware het einde van de reis: het geeft haar dood aan. Het enige dat overblijft is de vraag: was ze echt schuldig?” tentoonstelling en ch2018 Het Fries Museum komt in de opmaat naar ‘Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018’ met een internationale tentoonstelling over de vermeende dubbelspionne. De tentoonstelling opent in oktober 2017, rond de datum waarop ook de laatste militaire archieven van het Franse gerechtsdossier geopend worden. Na honderd jaar komt er dan eindelijk meer duidelijkheid over de mysteries rond Mata Hari en zal de schuldvraag hopelijk beantwoord kunnen worden. Bovendien gaat er in dat jaar een film van Machiel Amorison in première over haar leven. Het Fries Museum is naast samenwerkingspartner ook een van de opnamelocaties in deze Engelstalige film. Levensverhaal Margaretha Geertruida Zelle, geboren in Leeuwarden op 8 augustus 1876, wist als schaars geklede, oriëntaalse danseres in 1905 in Parijs het publiek aan haar voeten te krijgen onder de artiestennaam Mata Hari. Haar voorliefde voor rijke mannen en hooggeplaatste officieren bracht haar in hoge militaire kringen. Ze dankte er haar mondaine leven aan, maar uiteindelijk werd het ook haar ondergang. Op 15 oktober 1917 eindigde haar leven voor het vuurpeloton.
18
Familie v.d. Schaaf gaat verhuizen Op 21 december 2015 staat er aan de Boarnsylsterwei 1 een verhuisauto. Na 11,5 jaar met veel plezier in Jelsum te hebben gewoond gaan wij verhuizen naar Damwoude. Na lang wikken en wegen tussen verbouwen of verhuizen besloten we dit jaar ons huis te koop te zetten. In een mum van tijd was het huis verkocht. Het is ook een hele bijzondere woning! We hebben het huis (nog lang het huis van Brameijer genoemd) met veel liefde opgeknapt. Net na de verhuizing (2004) trouwden we, op loopafstand, in Dekema State. We werden de trotste ouders van Symen (2005), Tjitte (2007) en Meike (2011). We maakten elf jaar deel uit van de dorpsgemeenschap, via de redactie van de FlapĂşt, Dorpsbelangen, Martenastate, het Iepenloftspul, de Ouderraad, de basisschool, de buurtvereniging, de dorpsfeesten, de buurt barbecues etc... Onze tuin was in de zomer vaak gevuld met vriendjes, vriendinnetjes ĂŠn buurvrouwen. We kijken er met een goed gevoel op terug. We verhuizen naar een prachtige 100-jaar oude woning aan de Doniaweg 75. Arjen zal daar zijn architectenbureau vestigen. Damwoude is het dorp waar Arjen is opgegroeid, maar het blijkt dat Hanita haar grootouders er vroeger een bakkerij hadden. Ook Dokkum is bekend terrein, we gingen er beide naar de middelbare school en daar is onze liefde begonnen ;-). Voor Symen, Tjitte en Meike is het dorp geen onbekende omgeving, want pake en beppe wonen er. Een paar weken geleden mochten de kinderen al even proefdraaien op de basisschool, ze werden enorm welkom ontvangen. We hebben er allemaal zin in! Kortom, een nieuwe fase. Het is voor ons onmogelijk om iedereen persoonlijk een hand te geven. Daarom willen we jullie bedanken voor de mooie tijd die we samen met jullie hebben beleefd in Jelsum. Oan't sjen! vriendelijke groeten van: Arjen, Hanita, Symen, Tjitte en Meike van der Schaaf Doniaweg 75 9104 GJ Damwoude p.s. we hebben leuke bewoners uitgezocht voor de Boarnsylsterwei!
19
Túnmanswente Túnmanswente zoekt oproepkracht Ter versterking van ons team zijn wij op zoek naar een ENTHOUSIASTE GEMOTIVEERDE OPROEPKRACHT Ben jij sociaal, enthousiast en leergierig en vind je werken in de horeca een uitdaging? Dan is werken bij Túnmanswente misschien iets voor jou… Wat verwachten wij van jou? - Je bent minimaal 15 á 16 jaar - Je bent flexibel inzetbaar met name in de weekenden - Je bent representatief, enthousiast en je weet van aanpakken - Je woont in de nabije omgeving van Koarnjum Wij bieden jou afwisselende werkzaamheden. Heb je belangstelling voor deze baan? Neem dan contact op met Beitske Homsma (06-12743436) of stuur een email: beitske@tunmanswente.nl
20
21
Een kleine kennismaking. Mijn naam is Johan Sijtsma. De afgelopen 1,5 jaar ben ik bezig geweest met de renovatie van de boerderij aan de Skierhústerwei 26 in Jelsum. Mijn architectenbureau is inmiddels gevestigd "op 'e pleats". Dat is genieten. Het is al weer 30 jaar geleden dat ik mijn eerste projecten realiseerde. Een Bondsspaarbank en een Chinees restaurant in Aldlân Oost en een woonhuis in Blija. Samen met Cathrien, mijn lieve vrouw en met mijn medewerkers heb ik daarna veel werk mogen realiseren. Onze boerderij in Jelsum is projectnummer 1000; dat is voor ons heel bijzonder. Het is een mijlpaal, een keerpunt, een omslag in denken en handelen. De boerderij in Jelsum betekent voor mij terug naar de natuur, de rust en de vrijheid om me heen. "It waar oan kommen sjen". Ik ben opgegroeid op de Hantummerhoek. Een streekje in het middelpunt van de dorpen Hantum, Hantumhuizen, Hiaure en Hantummeruitburen. Het Wad en de natuur zitten in mijn bloed. Het voelt goed te mogen werken vanuit onze boerderij. Het ligt in onze planning hier over enige tijd ook wonen en werken weer te gaan combineren. Voorafgaand aan onze periode in het drinkwaterpompgebouw in Leeuwarden, dat ik van de sloop redde en restaureerde voor mijn architectenbureau, waren we gevestigd aan de Spanjaardslaan in Leeuwarden. Daar groeiden onze kinderen naast ons werk op. Dat was een droom die in vervulling kwam. Architect en ingenieur zijn, een eigen bureau hebben en samen met je vrouw, je kinderen naast je zien opgroeien. Cathrien en ik hebben daar enorm van genoten. Voor ons breekt de tijd bijna aan om wonen en werken weer te combineren. Onze drie meiden vliegen zo langzamerhand uit.
22
Over enige tijd hebben we gepland ook op de boerderij te wonen, maar onze meiden moeten eerst royaal de gelegenheid hebben in hun eigen tempo uit te vliegen. Ons huis in Leeuwaren is nog steeds een welkom thuis voor het hele gezin en alle aanhang. Voorlopig dus werken ĂŠn genieten in Jelsum. Met veel plezier heb ik afgelopen zomer met m'n eigen trekkertje het grasland gemaaid, geschud, geharkt en met prachtige dorpsgenoten het hooi gewonnen voor de schapen van onze buurvrouw. Samen met Cathrien en de mensen om me heen hoop ik vanuit Jelsum nog veel waardevol werk te realiseren. Bouwen wat van waarde is, volgens de wensen van mensen. Duurzaam, om lang van te genieten en nooit onnodig duur. Betrouwbaar zijn en realiseren wat je beloofd. Daar sta ik voor. Voor een kop koffie, een praatje of het bespreken van uw bouw- verbouw- of renovatieplannen kunt u altijd bij ons terecht. We voelen ons nooit te groot voor kleine opdracht en nooit te klein voor grote opdrachten. Vakmanschap, betrokkenheid en liefde voor het vak maken veel mogelijk. Mijn vak behelst het hele gebied van interieur, exterieur, bouwkunde en stedebouw. Compleet werk afleveren en ontzorgen is wat mij vooral bezig houdt. Voor de komende periode wens ik u allemaal veel goeds. De feestdagen komen er weer aan. Geniet er van waar mogelijk. Wat mij betreft graag tot ziens. Ik hoop dat ik veel van u mag leren kennen. Mei groetnis fan. Johan Sijtsma.
23
Martenastate Boek over Landgoed Martenastate Degenen die met enige regelmaat Landgoed Martenastate bezoeken, hebben inmiddels gemerkt dat het groot onderhoud en de vele herstelwerkzaamheden voor het grootste gedeelte zijn afgerond. De inwoners van Koarnjum, Jelsum en Stiens hebben de vorderingen van nabij kunnen volgen. Mede door het plaatsen van enkele extra informatiepanelen is er ook meer aandacht gevestigd op de rijke historie van state, bewoners en landschapspark. Zoals bekend is in 2014 het boek over Landgoed Martenastate van Peter Karstkarel uitgebracht. Dit prachtige boek, voorzien van veel historisch en nieuw beeldmateriaal, legt het rijke verleden van Martenastate vast. Het bestuur van Stichting Martenastate is in de gelegenheid om het boek voor een sterk gereduceerde prijs van â‚Ź 9,-- aan te bieden aan belangstellenden. Zoek hiervoor contact met bestuurders : Dooitzen Swierstra, Bokkestege 4, Koarnjum, telefoon 058 - 2572426, e-mail swi@ziggo.nl of Johan Tamminga, Dekemawei 1, Jelsum, telefoon 058 -2574705, e-mail joh.tamminga@chello.nl
24
25
Opbrengst MS collecte Tijdens de collecteweek van het Nationaal MS Fonds is het mooie bedrag van â‚Ź 462 in Britsum en Koarnjum opgehaald. Het opgehaalde collectegeld wordt besteed aan onderzoek (voor een beter leven nu en een toekomst zonder MS), begeleiding en voorlichting We bedanken alle gevers en collectanten, die ook dit jaar weer door weer en wind op pad zijn gegaan, hartelijk voor hun bijdrage. Hebt u de collectant gemist, dan kunt u uw bijdrage overmaken op giro 5057 te Rotterdam! Wilt u ons bij de collecte van volgend jaar ondersteunen als collectant? Neem contact op met het Nationaal MS Fonds, 010-591 98 39 of via www.nationaalmsfonds.nl
26
.
27
Dekema State sporen in de sneeuw doen verlangen naar winters van weleer doen oude glorie herleven, van generatie op generatie doorgegeven “warme� feestdagen een mooie winter en een goed nieuw jaar gewenst mede namens het bestuur van Stichting Dekema State Wim en Jacomine Hoogendam
N.B. Wij zijn met winterrust van 11 december 2015 t/m eind januari 2016. In deze periode nemen wij de telefoon niet op en lezen uw mails niet. Vanaf 2 februari kunnen wij u weer te woord staan.
28
Túnmanswente Nieuwe studenten We hebben sinds kort weer een nieuwe student in de Túnmanswente. Mariska Moezelaar, u kunt haar tegenkomen op maandag en woensdag. Mariska blijft tot 4 maart bij ons. Ze doet haar stage in het kader van de opleiding Dienstverlening bij het Friesland College. Deze opleiding is in drie richtingen verdeelt, Facilitair, Sport en Recreatie en Zorg. Mariska kiest straks voor de richting Zorg en doet in Túnmanswente haar werkzaamheden voor het facilitaire gedeelte. Ze hoopt zich in Túnmanswente breed te oriënteren. Mariska woont in Leeuwarden, samen met haar vriend en haar dochter. En ook nog twee honden en twee katten.
Vegetarisch diner op vrijdag 15 januari 2016 De studenten van de middelbare hotelschool willen u verrassen met een vegetarisch menu. We kunnen u alvast vertellen dat het gaat om een 3-gangen menu met een Indiaas tintje. Kom op vrijdagavond 15 januari 2016 vanaf 17.30 uur genieten van een heerlijk vegetarisch menu in Túnmanswente! U kunt telefonisch reserveren tot 10 januari (058-2572190) of via mail informatie@tunmanswente.nl
29
Túndiner Túndiner dinsdag 12 januari 2016 Dinsdag 12 januari 2016 vanaf 17.30 uur kunt u zich weer laten verrassen: een 3-gangen Túndiner voor € 19,95 p.p. door jonge professionals bereid van de Middelbare Hotelschool Friesland College. Dit jaar hebben de studenten als opdracht om aan elk diner een thema te hangen waarin één van de producten waarmee ze koken centraal staat. De producten worden bij verschillende leveranciers uit de regio afgenomen. 12 januari staat brood centraal! Nico&Aeltsje uit Stiens zullen deze avond aanwezig zijn, zij kunnen als geen ander veel vertellen over dit product. Meer informatie over het menu wordt binnenkort bekend gemaakt via de site www.tunmanswente.nl De overige data waarvoor u zich kunt aanmelden zijn: 16 februari (vlees/volle melk), 22 maart (geitenkaas), 26 april (vis) en het laatste diner van het seizoen vindt plaats op 31 mei 2016 met als centrale thema tomaten. Informatie en aanmelden: informatie@tunmanswente.nl Telefonisch mag ook via nummer 058-2572190
30
31
32
NIEUWJAARSRECEPT 2016
Wij wensen jullie 365 dagen gevuld met warmte, liefde en licht
Wij hopen u het komende jaar weer te mogen begroeten medewerkers en studenten van TĂşnmanswente
33
Alde foto Nijlânsdyk nûmer 14.
Yn it febrewarisnûmer fan dit jier (345 ) hie ik it oer it hûs nijlânsdyk nûmmer 8 wer’t Arjen en Geartsje Wassenaar no wenje. Noch efkes fierder op nei de swette, op deselde dyk, op nûmer14 wenje twa hûshaldings yn in ferboude pleats dy’t de famyljes self alhiel fertimmere hawwe. De pleats wer’t Bart en Baukje Gietema fan 1984 ôf wenne ha, wurdt bewenne troch harren soan en dochter. Robert en Aaltje Gietema wenje hjir sûnt 2015 yn it foarein en Brigitte en Bert Jorritsma al moai wat jierren yn it efterein. Bart en Baukje binne sels, nei in lytse tuskenstop yn Froubuorren, ferhúze nei de Longkrudstrjitte yn Koarnjum.
34
Yn 1901 is Pier
pieters Brouwers, de eigner fan de pleats, ferstoarn. Pier wie de heit fan Pieter Piers en Hendrik Piers (ferstoarn yn resp. 1905 en 1921 ) en harren suster Frietzen Piers Brouwers (ferstoarn yn 1926). Alle trije wiene se net troud en hawwe op dizze pleats buorke. Yn april 1901 is der boelguod west. En nei it ferstjerren yn 1905 fan de earstneamde broer, binne de oare broer en suster noch trochbuorke en hawwe letter it hûs oan de nijlânsdyk 8 sette litten. Nei it ferstjerren fan mej. Frietzen Brouwers is de pleats yn januaris 1927 ferkocht is yn de ‘’Groote Bontekoe’’ te Jelsum. Schelte Aans Brouwers waard de eigner fan de pleats mei sawat 20 hectare lân derbij. En ferhierde de pleats oan de fam. Klaas Bouma. Fan 1931 ôf wie Nanne Brandsma de hierder. Yn 1962 kaam Johannes van der Burg der te buorkjen. Troch it ferstjerren fan Johannes van der Burg yn 1983 kaam de pleats mei lân frij foar de ferhier of ferkeap. It lêste barde. De pleats mei lân is troch eigner A. Brouwer oan de SBL ferkocht. Yn 1984 hat de fam Gietema de pleats súnder lân fan de ruilferkaveling ( SBL, Stichting Beheer Landbouwgronden) kocht. De ferkeap wie yn de ‘’Bining’’ te Koarnjum. Mei de ferkeap fan dizze pleats, yn 1984, wie it ek de oergong dat op dit sté net mear buorke waard. Piet.
35
Acht eeuwen Leeuwarderadeel deel 3 pubcatie t.g.v. het 750-jarig bestaan van de gemeente Leeuwarderadeel in 1992; tekst: H. Hazelhoff)li
Vier belangrijke groepen In de 13de eeuw waren er 4 belangrijke groepen in Leeuwarderadeel: de plaatselijke rijken (hoofdelingen), de grietmannen, het opkomend stedelijk centrum Leeuwarden, de kerk. De hoofdelingen kwamen voort uit de rijken. Gezien het feit dat vroeger reeds plaatselijke rijken veel macht uitoefenden is het moeilijk uit te maken wanneer precies deze hoofdelingen opkwamen. Aan hun uitgebreide grondbezit ontleenden zij vanouds juridische invloed, een macht die zij met een steeds eigenzinniger optreden, namelijk het bouwen van een stenen huis, stins, en machtsvertoon wisten uit te breiden. Individueel hadden de hoofdelingen vooral plaatselijk veel macht. Ze legaliseerden hun positie d.m.v. het vervullen van het ambt van grietman. De positie van Leeuwarden werd gaandeweg sterker. De bevolking woonde oorspronkelijk op ‘Nijehove-zuid’. Toen deze terp niet meer uitgebreid kon worden, ze werd immers omspoeld door water, is Nijehove-noord gebouwd. De derde terp is de oudekerk- en kerkhof- terp, Oldehove. De bevolking, voornamelijk bestaande uit koop- en ambachtslieden en enige boeren, concentreerde zich op de handelsterpen. Handel en scheepvaart kwamen hier samen, er werd markt gehouden en er vond overslag van goederen plaats. In Leeuwarden ontstond een meer ingewikkelde sociaal-economische structuur. De kerk en de landsbesturen hebben herhaaldelijk geprobeerd de macht van de grietmannen in te dammen.
36
Periodes met landsheerlijk gezag (over Leeuwarderadeel) 1. 1038 - 1086 Brunswijkse periode; de graaf van Holland regeert in hun naam 2. 1086 - 1165 Bisschoppelijke periode; het wereld- en geestelijk bestuur in een hand verenigd 3. 1165 - 1196 Bisschop en Graaf besturen samen d.m.v. een zendgraaf 4. 1196 - 1203 Willem I, graaf van Westerlauwers Friesland 5. 1204 - 1212 Bisschop en Graaf besturen samen d.m.v. een ondergraaf 6. 1212 - 1270 De Hollandse graaf regeert alleen 7. Vanaf 1270 geringe of geen invloed van een landsheer Opkomst van grietmannen Rond 1250 was de grafelijke macht in Oostergo zo duidelijk in invloed afgenomen, dat men kan spreken van feitelijke vrijheid van landsheerlijke heerschappij. Er ontstond een machtsvacuüm. Het zou een logische ontwikkeling zijn geweest, indien het landsbestuur van Oostergo nu meer macht had gekregen. Echter het tegendeel werd waar. Rond 1300 verloor het juist een deel van zijn invloed toen het in drie verschillende districten werd onderverdeeld. Deze districten waren: de Noordelijke Negen, de Zuidelijke Negen en Bornego. Op hun beurt bestonden deze districten uit ‘delen’. Het district de Zuidelijke Negen bestond uit Leeuwarderadeel, Idaarderadeel en Tietjerksteradeel. Vertegenwoordigers van de delen hadden ziting in de districtsbesturen. Deze vertegenwoordigers heetten grietmannen. Grietman betekent letterlijk: hij die ‘groet’, namelijk in rechte aanspreekt, het recht vordert. Deze rechters werden door de plattelandsbewoners, op voorwaarde van een zeker grondbezit, gekozen. Binnen de delen trokken deze grietmannen op plaatselijk niveau de macht sterk naar.
37
Grietmannen en mederechters van Leeuwarderadeel 1314 Thitardus uit Marwert (bij Wirdum) 1342 Everard uit Teerns 1369 Rienk Unia uit Lekkum 1392 Siurd Menningha uit Swichum 1402 Keimpe Jellingha; mederechters: Gerlif Harmanus, Mamma Andela, Wika Ennama, Hanna Feckama, Abba Abbingha, Sika Gheringa 1406 Hoecka Mynnema; mederechters: Sywerd Wyarda, Hynka Thadingha, Syard upper Wasa, Jayka Jellaman 1413 Kempo Tellijngha uit Britsum; mederechters: Ducko Duckama, Sijcko Hettama, Aijleko Jowsma 1432 Taka Asghama uit Huizum; mederechters: Campa Abbama en Asgha
De Leppa In de 14de eeuw voorzagen grietmannen die woonden in Rinsumageest, Giekerk, Grouw, Teerns, Blija en Anjum de bewoners van het ‘Nieuwlandvan Oostergo’ van een rechterlijke organisatie. Het origineel van deze overeenkomst is er niet meer. Een kopie bevindt zich in de collectie van de 17de eeuwse geleerde Junius te Oxford. Opmerkelijk is, dat de grietman van Leeuwarderadeel te Teerns woonde. Uit het stuk komt een beeld van samenwerking tussen Leeuwarderadeel, Tietjerksteradeel en Idaarderadeel naar voren. Samen met het latere ontstane Smallingerland vormden ze ‘de Leppa’. Het Leppaverbond kunnen we in verband brengen met de Leppadijk, die rond 1200 is aangelegd tussen Oud-Beets en Irnsum, waar ze aansloot op de dijken van de Middelzee. De Leppadijk moest het water uit het zuitwesten keren. Maar de Leppa deed meer.
38
Over de Leppa vernemen we verder in 1392 in verband met de opkomst van Leeuwarden. Leeuwarden wordt dan gemachtigd om ‘voor eeuwig’ over ‘hoofd en hals’ recht te spreken en kreeg het monoplie op alle straffen. De Leppa sloot in 1453 met de dorpen Oostermeer, Suameer, Noordermeer en Eestrum een overeenkomst over de sluis in de Bergumerdam. Afgesproken werd dat de vier dorpen gebruik mochten maken van de sluis die tenminste een diepte van ‘een half geladen schuit’ moest hebben. In 1482 is de sluis overgedragen aan de monniken van het Barraconvent te Bergum. De monniken moesten in de dam een nieuwe sluis van acht mansvoet breed maken en de oude slopen. Bovendien moesten ze alle reparaties terstond uitvoeren. De monniken kregen naast geld, visrecht. Met Dantumadeel, Ferwerderadeel en Dongeradeel vormde de Leppa de kern van Oostergo. Dit algemene verband besloot in 1453 tot het houden van jaarmarkten. Hiervoor was een weg nodig van Dokkum en Leeuwarden naar Bergum. Elke grietenij moest dat deel van de aanleg betalen dat binnen haar grenzen lag. In 1477 sloot het Leppa-verbond een overeenkomst met de stad Leeuwarden dat ‘voor eeuwig’ de gerechtigheid over de vier sluizen van Irnsum verkreeg. Een jaar later werkten de vier met Leeuwarden samen om een sluis in de Ee aan te laten leggen door de monniken van het klooster Klaarkamp. Pas in 1488 was op een landdag van Ooster- en Westergo samen, Leeuwarderadeel voor het eerst afzonderlijk vertegenwoordigd.
39
40
Ynformaasje foar Ăşs ynwenners Gemeentehuis Stiens: Tel: 058-2576666 Meldpunt klein leed: Vernielingen, vermiste straatnaamborden, verkeersborden, losse stoeptegels e.d. kunt u voortaan direct bij de gemeente melden. Tel.: 058-2576677 van 09.00 - 12.00 uur of faxnr. 058-2570988. Openingstijden zwembad Stiens: Telefonische informatie op tel: 058-2574296. Vuilcontainers: Uw vuilcontainer wordt op vrijdag geleegd. Op de even weken de grijze container. Op de oneven weken de groene container. Ophalen grofvuil: Telefonisch aanmelden bij Omrin op nummer 0900-2100215. Milieustraat: Seerob 23 te Stiens Aanbieden grofvuil, huisvuil en klein chemisch afval: op werkdagen van 13.00-16.30 uur. Zaterdag 09.00-13.00 uur Glas en oud papier: Glas wordt elke 2de zaterdag van de maand opgehaald. De data voor het ophalen van het oud papier staan op de afval kalender. Openbare verlichting: Klachten kunnen worden gemeld bij de gemeente. Bij straatverlichting paalnummer vermelden. Vliegbasis Leeuwarden Tel: 058-2346871 of 058-2346700 Uw versman H. Smedema komt op maandag en donderdag.
41
Wichtige Tillefoannûmers Alarmnummer hulpdiensten: 112 Politie (niet urgent) tel : 0900-8844 Brandweer (niet urgent) tel : 058-2576666 Huisartsen: Mw. F. Kalsbeek: Dhr. Heuberger :
058-2571254 058-2571969
Dhr. Noordhoek : Mw. Koetsier/ mw. Coenegracht :
058-2573407 058-2573572
Avond-, nacht- en weekend dienst: Dokterswacht tel : 0900- 112 7 112 Apotheek Stiens tel : 058- 2572131 Burger service punt: voor WMO Advies in Leeuwarderadeel Tel nr. 058-2655590 E-mail: bsp@welzijnmiddelsee.nl Inloop spreekuur di. Van 9-12u. en do. Van 13-16u. Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Noardwest Fryslân Voor aanvragen WMO hulpmiddelen tel: 0517-380200 werkd. 9-12u. Centrum jeugd en gezin tel: 0900-2541254 Palet: Thuiszorg en verpleeghuiszorg Skilhiem tel;058 2576100 Thuis- en kraamzorg ‘Het Friese land’ : tel: 058-2330086 www.thfl.nl e-mail info@yhfl.nl 0900-8864 (€0,10 p.min) d en n Zorgcombinatie ‘Interzorg’ te Ferwert: tel: 88-5180200 Vrijwillige ouderen adviseurs: mail: dejong.gl@chello.nl tel:06-13866454 di. en do. 11-12u. Begraffenisferiening ‘’ Eare en Plicht’’ Jelsum-Koarnjum: Boade: mefr. W. Hoekstra. Skierhústerwei 38, 9055 RE Jelsum. Til: 058-2574388 of 06-20119960. Helpboade: J.P. de Vries. De Kamp 24, 9055 NM Britsum. Til: 058-2575064 of 06-50238922
42
Herfoarme Gemeente en Grifformearde Tsjerke Dei
Tiid Foargonger
24 dec. 19.30 Ds.M.Hulzebos 21.30 Liturgiegroep.
Doarp / Bys没nderheden Koarnjum / Kerstavonddienst De Hoekstien, Britsum / Kerstnachtdienst
25 dec. 9.30 Ds.M.Hulzebos
Koarnjum, 1e kerstdag / m.m.v. Hervormd kerkkoor.
27 dec. 9.30 Mw.A.Stork.
Jelsum.
31 dec. 19.30 Ds.M.Hulzebos
Jelsum / Herdenkingsdienst.
m.m.v. Take Beukema orgel en Irene de Boer vi3 jan.
9.30 Ds.M.Hulzebos
De Hoekstien, Britsum.
10 jan. 9.30 Drs.J.L.de Haan
Jelsum
17 jan. 9.30 Ds.M.Hulzebos
Koarnjum / HA
24 jan. 9.30 Jeugdteam De Hoekstien, Britsum / Top 2000 jeugddienst, m.m.v. band Virus. 31 jan. 9.30 Ds.M.Hulzebos Jelsum 19.00 Liturgiegroep, vesper
43
Ferskiningsdata 2015/2016 N没. 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367
Moanne Jannewaris Febrewaris Maart April Maaie Juny July/Aug Sept Oktober Novimber Desimber Jannewaris
Red. geark. Ferskining 07-12-15 18-12-15 18-01-16 29-01-16 15-02-16 26-02-16 14-03-16 25-03-16 18-04-16 29-04-16 16-05-16 27-05-16 13-06-16 24-06-16 15-08-16 26-08-16 12-09-16 23-09-16 17-10-16 28-10-16 14-11-16 25-11-16 12-12-16 23-12-16
Foarmoanne Sellemoanne Foarjiersmoanne Gersmoanne Blommemoanne Simmermoanne Hea-/Rispmoanne Hjerstmoanne Wynmoanne Slachtmoanne Wintermoanne Foarmoanne
Bent u op zoek naar een geschikte woning in Jelsum, Koarnjum of
U zoekt een woning ? elders in Friesland? Dan is WoonFriesland het aangewezen adres. Inschrijven bij WoonFriesland gaat via onze internetsite www.woonfriesland.nl. Heeft u thuis geen internet aansluiting? U kunt ook bij de bibliotheek in Stiens u inschrijven en het aanbod op internet bekijken. Inschrijven eenvoudig in mijnwoonfriesland.nl. De gegevens die u nodig hebt bij uw inschrijving zijn: persoonsgegevens (naam, adres) inkomensgegevens BSN nummer (sofinummer) huidige woonsituatie Wilt u meer informatie, dan kunt u contact opnemen met het KlantServiceCenter 088 995 22 22, we helpen u graag! Bent u Jelsumer of Koarnjumer en u heeft zich laten inschrijven als woningzoekende bij WoonFriesland, geef dit dan ook even door aan de Vereniging voor Dorpsbelangen Jelsum-Koarnjum (Auke Rijpstra, telnr. 06 83795568)
44
De kalinder 1 januari 2016
Nieuwjaarsreceptie 16.00-21.00
De Bining
9 januari
It Nut (Nijjiersbesite)
De Bining
12 januari
Tündiner (thema brood)
17.30
Túnmanswente
15 januari
Vegetarisch diner
17.30
Túnmanswente
22 januari
Klaverjassen
19.45
De Bining
13 februari
Bruin Café Piter Wilkens
18.00-22.00
De Bining
16 februari
Túndiner
17.30
Túndiner
19 februari
Klaverjassen
19.45
De Bining
5 maart
It Nut (Top Secreet)
20.00
De Bining
12 maart
Bruin Café
18.00-22.00
De Bining
18+19 maart
Vriendenkring
19.30
De Bining
22 maart
Túndiner
17.30
Túnmanswente
25 maart
Klaverjassen
19.45
De Bining
26 maart
Excursie stinzenflora Martenastate 10.00 tot 12.00 uur
10 april
It Nut en Tryater It Famke en de twiveler ‘s middags! De Bining
26 april
Túndiner
17.30
Túndiner
45
Redaksje 34ste jiergong nr. 356 Wim Hoogendam Yvon Wolfslag Corrie v.d. Meer
oplage 500 eksimplaren Dekemawei 7 Jelsum Swarte Singel 2 Koarnjum H. de Jongstrj. 16 Jelsum
Kontaktpersoan advertinsjes en ponghâldster: Greetje Heeres, g.heeres112@upcmail.nl Drukker: E-mailadres:
till: 2570909 till: 2153671 till: 2572550 till: 2572600
KSB Repro Leeuwarden doarpskranteflaput@hotmail.com
Finansjele bydragen, abonnemintsjild en oare betellingen kinne stoart wurde op Postgiro 4348900 Ibannummer.: NL98INGB0004348900 fan: Redaksje De Flapút, Doarpskrante Jelsum/Koarnjum. Minsken dy’t bûten Jelsum en Koarnjum wenje en de De Flapút tastjoerd ha wolle, kinne har as abonnee opjaan by de redaksje. In abonnemint kostet € 11,-- de 11 nûmers + portokosten (of fergees fia e-mail). Ynwenners fan Jelsum en Koarnjum en leden fan de by De Flapút oansluten ferienings kinne fergees lytse advertinsjes pleatse. Dizze advertinsjes moatte de partikuliere ferkeap fan net al te djoere dingen, betankjes, lokwinsken ensfh. oanbelangje en net al te grut wêze. Oare advertinsjes kinne tsjin fergoeding pleatst wurde. De folgjende Flapút ferskynt om-ende-by: 29-01-2016 De kopy foar de folgjende Flapút moat foar 18-01-2016 ynlevere wurde by ien fan’e redaksjeleden of fia e-mail:
doarpskranteflaput@hotmail.com
46
47
48