ZANDVANGEN IN OOSTDENDE

ONDERZOEK IN DE KIJKER

Aan het strand van Oostende op de Oostoever is een strook van 2400 m² verboden zone voor toeristen. Daar is namelijk helmgras aangeplant in zes percelen van elk 20m². De bedoeling is om zoveel mogelijk zand vast te houden, zodat er op termijn een duinstrook ontstaat. Het project maakt gebruik van de krachten van de natuur om de kust te beschermen. Glenn Strypsteen, senior researcher op Campus Brugge, coördineert het zandvangen. In april vangt hij er alvast de VLIZ Brilliant Maritime Research Idea 2021 mee.

‘Over Oostende waait een wolk van zand vanuit de onzichtbare overkant’, dichtte Hugo Claus. “Die wolk van zand vasthouden op het strand, daar is het ons om te doen”, vertelt Glenn. “Zo voorkomen we dat elk jaar opnieuw tonnen zand op de dijk terechtkomen. Bovendien is het een goede zaak voor de zeewering en de bescherming van de kust tegen storm en ontij”.

Building with Nature

Zee en zand zijn voor Glenn niet synoniem van vakantie of zonnekloppen. De kust is in eerste instantie zijn vertrouwd studie- en werkterrein. Aan het voormalige KHBO op de zeedijk in Oostende studeerde hij voor industrieel ingenieur Bouwkunde. Hij doctoreerde vervolgens over windgedreven zandtransport aan de Belgische kust en is nu als senior researcher verbonden aan de onderzoeksgroep van prof. Pieter Rauwoens op Campus Brugge, het ‘mekka’ van de kustwaterbouw in dit land.

Glenn Strypsteen

©Glenn Strypsteen

“In ons onderzoek gaan we uit van het ‘Building with Nature’-beginsel”, zegt Glenn. “Dit betekent dat we inzetten op natuurlijke krachten en middelen. Dat zijn -in ons geval- de zee, de golven, de wind en het zand. Hiermee willen we een natuurlijke zeewering creëren en een veerkrachtige kust die bestand is tegen stormen en de gevolgen van de klimaatopwarming”.

Patroon

Tot de natuurlijke middelen behoort ook het helm- of duingras. “Het is een plant die goed gedijt in dynamische duinen”, legt Glenn uit. “Dit is een soort dat snel een leeg gebied kan inpalmen. Als de wijdvertakte wortels met licht in contact komen, ontstaan er spontaan nieuwe spruiten. Met zijn ingerolde bladeren voorzien van uitspringende en dichtbehaarde ribben is de plant in staat om flink wat rondstuivend zand vast te houden en zo de duingroei te bevorderen”.

Op papier lijkt het eenvoudig, maar de realiteit is complexer. “Wat we bijvoorbeeld nog niet weten is welk patroon van plantjes het best werkt om zand te vangen. Om dat te achterhalen, hebben we het proefterrein opgedeeld in zes vakken van ieder 20 m². In elk vak is helmgras geplant volgens een ander patroon van dichtheid, gaande van zes plantjes per vierkante meter tot vijftien, nu eens in rijen dan weer in kruisvorm”.

“Gedurende zes maanden heeft een masterstudente metingen uitgevoerd bij wind uit zee. Via zandvangers is in elk perceel nagegaan hoeveel zand er wegwaait. Verder plaatsten we mobiele windmeters op drie verschillende hoogtes om te meten of en in welke mate het helmgras de windsnelheid beïnvloedt. De windsnelheid is namelijk een cruciale factor in de duinvorming”.

Grootschalig

Uit de resultaten van het proefproject in Oostende willen de Brugse onderzoekers lessen trekken die van toepassing kunnen zijn op de hele Belgische kust. Dit kadert in een grootschalig onderzoek waarbij naast KU Leuven ook andere partners betrokken zijn zoals het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust, UGent, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, het Agentschap Natuur en Bos, ATO, de stad Oostende en het Waterbouwkundig Laboratorium. Er staat immers veel op het spel. De duinen zijn een uniek ecosysteem. Ze zorgen niet alleen voor een natuurlijke kustbescherming, maar bieden ook een schat aan biodiversiteit.

Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) hoeft al niet meer overtuigd te worden. Het kende in april 2021 aan Glenn een BMRI-beurs toe ter waarde van 5000 euro. De ‘Brilliant Marine Research Idea’-beurzen zijn uniek in Vlaanderen. Ze onderscheiden zich van andere financieringsbeurzen door de klemtoon op het out-of-the-box-denken. Voor Glenn is het een opsteker om door te gaan met het briljant zandvangen in Oostende.

Yves Persoons