Kobiety w polityce

Kobiety w polityce Strategia zwiększenia udziału kobiet w polityce na podstawie analizy sytuacji udziału kobiet w polityce miast na prawach powiatu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Kobiety w polityce Strategia zwiększenia udziału kobiet w polityce na podstawie analizy sytuacji udziału kobiet w polityce miast na prawach powiatu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Tytuł: Kobiety w polityce. Strategia zwiększenia udziału kobiet w polityce na podstawie analizy sytuacji udziału kobiet w polityce miast na prawach powiatu GórnośląskoZagłębiowskiej Metropolii.

Copyright © by autors, 2024 Autorzy: Wiktor Oleś, Monika Pietrasik, Artur Charles, Oliwia De Vito, Agnieszka Lewandowska, Natalia Nowak, Dagmara Dąbek, Ihor Huityn, Kornelia Spruch, Maria Targosz.

Autor logo “Think Tank - chance for Youth” : Wiktor Oleś Projekt okładki: Wiktor Oleś ISBN: 978-83-970707-1-4 License: CC-BY 4.0 Publikacja została przygotowana w ramach projektu “Think Tank - chance for Youth”, który został objęty patronatami: Prorektorki ds. kształcenia i studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Prezydenta Miasta Katowice Prezydenta Miasta Bytomia Przewodniczącego Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Przedstawione poglądy i opinie są wyłącznie poglądami autora (autorów) i nie muszą odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej lub Agencji Wykonawczej Europejskiej Rady ds. Innowacji i ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EISMEA). Unia Europejska, ani organ przyznający dotację nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

WPROWADZENIE

Publikacja ,,Kobiety w polityce. Strategia zwiększenia udziału kobiet w polityce na podstawie analizy sytuacji udziału kobiet w polityce miast na prawach powiatu Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii” została przygotowana przez członkinie i członków SIPE Śląskiego Instytutu Edukacji Politycznej, w ramach międzynarodowego projektu “Think Tank - chance for Youth”.

SIPE Śląski Instytut Edukacji Politycznej jest młodzieżowym think tankiem Fundacji Europejskich Inicjatyw na Śląsku, który zajmuje się edukacją obywatelską oraz tożsamością śląską.

Celem stworzenia publikacji była chęć wypracowania strategii zwiększenia udziału kobiet w polityce. Aby to zrobić przystąpiono do analizy obecnego udziału kobiet w życiu politycznym (styczeń 2024) w miastach na prawach powiatu w GórnośląskoZagłębiowskiej Metropolii: Gliwicach, Zabrzu, Bytomiu, Piekarach Śląskich, Siemianowicach Śląskich, Chorzowie, Świętochłowicach, Rudzie Śląskiej, Katowicach, Tychach, Mysłowicach, Sosnowcu oraz Dąbrowie Górniczej. ,,Think Tank - chance for Youth’’ jest międzynarodowym projektem realizowanym przez młodzież z Polski, Grecji oraz Czech przez Fundację FEIS oraz partnerów: EUphoria Youth Lab z Grecji i Petrklic Help z Czech. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską.

04

I. UDZIAŁ KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM MIAST NA PRAWACH POWIATU GÓRNOŚLĄSKO-ZAGŁĘBIOWSKIEJ METROPOLII

SPIS TREŚCI

I.I Prezydenci i Prezydentki I.II Zastępcy i Zastępczynie Prezydentów i Prezydentek I.III Radne i Radni Rad Miejskich I.IV Radne i Radni Młodzieżowych Rad Miejskich a skład Rad Miejskich 21

II. OMÓWIENIE WYBRANYCH PUBLIKACJI POŚWIĘCONYCH KOBIETOM W POLITYCE, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KONTEKSTU LOKALNEGO.

24

III. ANALIZA WYPOWIEDZI POLITYCZEK NA TEMAT SYTUACJI KOBIET W POLITYCE

27

IV. DZIAŁANIA I REKOMENDACJE MAJĄCE NA CELU ZWIĘKSZENIE UDZIAŁU KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM NA POZIOMIE LOKALNYM I KRAJOWYM.

33

V. REKOMENDACJA DOTYCZĄCA WPROWADZENIA PARYTETÓW W RADACH MIEJSKICH

37

VI. REKOMENDACJA DOTYCZĄCA PRZEPISÓW RÓWNOŚCIOWYCH

41

VII. ANALIZA POTENCJALNYCH RYZYK ZWIĄZANYCH ZE SKUPIENIEM UWAGI WYŁĄCZNIE NA KOBIETACH I WPŁYWU NA RADYKALIZACJĘ POSTAW WYBORCZYCH MĘŻCZYZN

I. UDZIAŁ KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM MIAST NA PRAWACH POWIATU GÓRNOŚLĄSKO-ZAGŁĘBIOWSKIEJ METROPOLII

I.I Prezydencki i Prezydenci Prezydenci

Prezydentki

Prezydentki 2

Prezydenci i Prezydentki wszystkich miast na prawach powiatu w Metropolii GZM (stan na styczeń 2024).

Prezydenci 11

Gliwice: Prezydentem miasta jest Adam Neumann, mężczyzna.

Zabrze: Prezydentem miasta jest Małgorzata MańkaSzulik, kobieta.

Bytom: Prezydentem miasta jest Mariusz Wołosz, mężczyzna.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

05

Piekary Śląskie: Prezydentem miasta jest Sława UmińskaKajdan, kobieta.

Siemianowice Śląskie: Prezydentem miasta jest Rafał Piech, mężczyzna.

Chorzów: Prezydentem miasta jest Andrzej Kotala, mężczyzna. Świętochłowice: Prezydentem miasta jest Daniel Robert Beger, mężczyzna.

Ruda Śląska: Prezydentem miasta jest Michał Pierończyk, mężczyzna.

Katowice: Prezydentem miasta jest Marcin Krupa, mężczyzna.

Tychy: Prezydentem miasta jest Bogdan Białowąs, mężczyzna.

Mysłowice: Prezydentem miasta jest Dariusz Wójtowicz, mężczyzna.

Sosnowiec: Prezydentem miasta jest Arkadiusz Chęciński, mężczyzna.

Dąbrowa Górnicza: Prezydentem miasta jest Marcin Bazylak, mężczyzna.

W kontekście tych wyników, widać, że udział kobiet w roli prezydentów miast w wymienionych lokalizacjach jest stosunkowo niski.

Tylko dwa z trzynastu miast mają kobiety na stanowisku prezydenta, co może wskazywać na pewne bariery lub wyzwania w dostępie kobiet do wysokich stanowisk w lokalnej administracji.

To może być również odzwierciedlenie szerszych trendów w polityce, gdzie kobiety często są niedostatecznie reprezentowane na wyższych szczeblach władzy.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

06

Analizując podane dane dotyczące prezydentów i prezydentek trzynastu miast, można zauważyć wyraźną dysproporcję między płciami na tych stanowiskach. Spośród wymienionych miast: Gliwice, Zabrze, Bytom, Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie, Chorzów, Świętochłowice, Ruda Śląska, Katowice, Tychy, Mysłowice, Sosnowiec i Dąbrowa Górnicza, jedynie w Zabrzu i Piekarach Śląskich prezydentami są kobiety: Małgorzata Mańka-Szulik oraz Sława Umińska-Kajdan.

Pozostałe jedenaście miast reprezentowane są przez mężczyzn.

Ten obraz stanowi ciekawą ilustrację aktualnego stanu udziału kobiet w polityce, zwłaszcza na poziomie lokalnej administracji.

Fakt, iż tylko dwa z trzynastu miast mają na stanowisku prezydenta kobietę, może sugerować istnienie barier i wyzwań, z którymi kobiety muszą się mierzyć, dążąc do osiągnięcia wyższych stanowisk władzy. Możliwe, że przyczyny tego stanu rzeczy leżą w tradycyjnych stereotypach dotyczących płci, braku wystarczającego wsparcia dla kobiet w polityce lub nierównościach w dostępie do zasobów i sieci wsparcia, które są kluczowe dla rozwijania kariery politycznej.

Dodatkowo, sytuacja ta może być odzwierciedleniem szerszych trendów w polityce, gdzie kobiety są często niedostatecznie reprezentowane, szczególnie na wyższych szczeblach władzy. Ta nierówność reprezentacji może mieć poważne konsekwencje dla sposobu formułowania i wdrażania polityk publicznych, które powinny uwzględniać perspektywy i doświadczenia obu płci.

Podsumowując, dane te wskazują na potrzebę dalszego promowania równości płci w polityce, zwłaszcza na poziomie lokalnym.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

07

Aby osiągnąć bardziej zrównoważoną reprezentację, konieczne może być wprowadzenie środków wspierających kobiety w ich dążeniu do zajmowania wysokich stanowisk, a także dalsze działania mające na celu przełamywanie stereotypów i przeszkód, które obecnie mogą utrudniać im dostęp do tych stanowisk.

Rozszerzając tę analizę, warto zauważyć, że niska reprezentacja kobiet w roli prezydentów miast może mieć również wpływ na percepcję roli kobiet w społeczeństwie. W miejscach, gdzie kobiety rzadko zajmują wysokie stanowiska, może to utrwalać przekonanie, że polityka jest domeną zdominowaną przez mężczyzn. To z kolei może odstraszać młode kobiety od angażowania się w działalność polityczną lub dążenia do kariery w administracji publicznej.

Nie można także ignorować aspektu różnorodności perspektyw, który wnosi obecność kobiet na wysokich stanowiskach. Decyzje polityczne i administracyjne podejmowane z większym udziałem kobiet mogą lepiej odzwierciedlać potrzeby i oczekiwania całego społeczeństwa.

Również, jako liderki, kobiety mogą wprowadzać nowe podejścia i rozwiązania, które mogą być korzystne dla rozwoju lokalnych społeczności.

W tym kontekście, ważne jest, aby instytucje publiczne i organizacje społeczne aktywnie wspierały kobiety w dążeniu do ról przywódczych. Może to obejmować programy mentoringowe, szkolenia, a także kampanie społeczne mające na celu zwiększenie świadomości na temat równości płci w polityce. Tylko poprzez takie działania możemy dążyć do bardziej zrównoważonej i reprezentatywnej polityki, która odzwierciedla i służy całemu społeczeństwu.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

08

I. UDZIAŁ KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM MIAST NA PRAWACH POWIATU GÓRNOŚLĄSKO-ZAGŁĘBIOWSKIEJ METROPOLII

I.II Zastępcy i Zastępczynie Prezydentów i Prezydentek I Zastępcy

I Zastępczynie

I Zastępczynie 2

Zastępcy i Zastępczynie Prezydentów i Prezydentek wszystkich miast na prawach powiatu w Metropolii GZM (stan na styczeń 2024).

I Zastępcy 11

Gliwice: I zastępcą jest Mariusz Śpiewak, mężczyzna Zabrze: I zastępcą jest Krzysztof Lewandowski, mężczyzna Bytom: I zastępcą jest Michał Bieda, mężczyzna

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

09

Piekary Śląskie: I zastępcą jest Krzysztof Turzański, mężczyzna Siemianowice Śląskie: I zastępczynią jest Agnieszka Gładysz, kobieta Chorzów: I zastępcą jest Marcin Michalik, mężczyzna Świętochłowice: I zastępcą jest Sławomir Pośpiech, mężczyzna Ruda Śląska: I zastępczynią jest Anna Krzysteczko, kobieta Katowice: I zastępcą jest Bogumił Sobula, mężczyzna Tychy: I zastępcą jest Igor Śmietański, mężczyzna Mysłowice: I zastępcą jest Wojciech Chmiel, mężczyzna Sosnowiec: I zastępcą jest Michał Zastrzeżyński, mężczyzna Dąbrowa Górnicza: I zastępcą jest Damian Rutkowski, mężczyzna Na 13 przebadanych miast Metropolii GZM tylko w 2 miastach pozycja I zastępcy jest piastowana przez kobiety. Wskazuje to na dość niski poziom partycypacji kobiet w strukturach władz miast Metropolii na najwyższych stanowiskach.

Tylko w Siemianowicach Śląskich i Rudzie Śląskiej kobiety pełnią funkcję 2 najważniejszej osoby w strukturach lokalnej władzy.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

10

Warto zwrócić uwagę na fakt, że na terenie metropolii istnieją też takie miasta, w których kobiety w ogóle nie są obecne na stanowiskach zastępców prezydentów miast w jakimkolwiek stopniu. Taki stan rzeczy jest rzeczywistością w: Bytomiu, Piekarach Śląskich, Katowicach, Mysłowicach i Sosnowcu.

Miasto w którym wszystkie posady zastępców są piastowane przez kobiety jest tylko jedno i są to Siemianowice Śląskie.

Ciężko jest zignorować fakt, że na pozycji I zastępców prezydentów miast kobiety na terenie metropolii są niedoreprezentowane. Może to świadczyć o istnieniu pewnych trudności, barier bądź uprzedzeń które uniemożliwiają adekwatną reprezentację kobiet na stanowiskach I zastępców prezydentów miast.

I. UDZIAŁ KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM MIAST NA PRAWACH POWIATU GÓRNOŚLĄSKO-ZAGŁĘBIOWSKIEJ METROPOLII

I.III Radne i Radni Rad Miejskich Dokonując analizy liczby radnych mężczyzn i radnych kobiet w miastach wchodzących w skład Metropolii GZM pierwszą, rzucającą się w oczy, kwestią jest znikoma ilość kobiet zaangażowanych w polityki miejskie.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

11

Zabrze Radne (Zabrze)

Bytom Radne (Bytom)

Radni (Zabrze)

Radni (Bytom)

Radne (Bytom) 5

Radne (Zabrze) 5

Radni (Zabrze) 16

Radni (Bytom) 20

Źródło: miastozabrze.pl

Źródło: bytom.pl

Piekary Śląskie

Siemianowice Śl.

Radne (Piekary Śl.)

Radni (Piekary Śl.)

Radne (Siemianowice Śl.)

Radni (Siemianowice Śl.)

Radne (Piekary Śl.)

Radne (Siemianowice Śl.)

8

9

Radni (Piekary Śl.)

18

Źródło: piekary.pl

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

Radni (Siemianowice Śl.)

15

Źródło: bip.siemianowicesl.finn.pl

12

Chorzów Radne (Chorzów)

Świętochłowice Radne (Świętochłowice)

Radni (Chorzów)

Radni (Świętochłowice)

Radne (Chorzów) 8

Radni (Chorzów) 17

Radne (Świętochłowice) 7

Radni (Świętochłowice) 14

Źródło: bip.chorzow.eu

Źródło: swietochlowice.pl

Ruda Śląska

Katowice

Radne (Ruda Śl.)

Radni (Ruda Śl.)

Radne (Katowice)

Radne (Katowice) 7

Radne (Ruda Śl.)

7

Radni (Ruda Śl.)

18

Źródło: rudaslaska.bip.info.pl

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

Radni (Katowice)

Radni (Katowice) 21

Źródło: bip.katowice.eu

13

Tychy

Mysłowice

Radne (Tychy)

Radne (Mysłowice)

Radni (Tychy)

Radni (Mysłowice)

Radne (Mysłowice) 6

Radne (Tychy) 11

Radni (Tychy) 14

Radni (Mysłowice) 17

Źródło: bip.umtychy.pl

Źródło: old.bip.myslowice.pl

Sosnowiec Radne (Sosnowiec)

Dąbrowa G.

Radni (Sosnowiec)

Radne (Dąbrowa G.)

Gliwice Radne (Gliwice)

Radni (Dąbrowa G.)

Radni (Gliwice)

Radne (Gliwice) 5

Radne (Dąbrowa G.) 6

Radne (Sosnowiec) 10

Radni (Sosnowiec) 15

Radni (Dąbrowa G.) 19

Źródło: sosnowiec.pl

Źródło: bip.dabrowa-gornicza.pl

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

Radni (Gliwice) 20

Źródło: bip.gliwice.eu

14

W większości przypadków kobiety otrzymują pięć (Zabrze, Bytom), sześć (Mysłowice, Dąbrowa Górnicza) lub siedem (Świętochłowice, Ruda Śląska, Katowice) mandatów. W Chorzowie na dwadzieścia pięć mandatów tylko osiem przypada kobietom, w Siemianowicach Śląskich na dwadzieścia trzy miejsca w radzie miasta osiem przypada kobietom, piętnaście mężczyznom, z kolei w Piekarach Śląskich płeć żeńska stanowi połowę liczby mężczyzn zasiadających w tamtejszej radzie miasta - jest to dziewięć mandatów.

W statystyce najlepiej wypadają Tychy, gdzie liczba kobiet w radzie miasta wynosi jedenaście, a zasiadających tam mężczyzn jest czternastu oraz Sosnowiec, gdzie znajduje się dziesięć kobiet radnych i piętnastu mężczyzn. W porównaniu z innymi miastami równie dobrze prezentują się Siemianowice Śląskie, w których kobietom udało się pozyskać osiem na dwadzieścia trzy mandaty.

Bazując na wynikach wynikających z przeprowadzonego przez nas researchu trudno znaleźć jakąś zależność, która wpływałaby na większą ilość kobiecych mandatów.

Siemianowice Śląskie, które w ogólnym zestawieniu wypadły całkiem nieźle, są trzecim najmniejszym miastem w Metropolii (ok. 70 tysięcy mieszkańców), z kolei Tychy i Sosnowiec, które w zestawieniu wypadły bardzo dobrze, to miasta liczące ponad 100 tysięcy mieszkańców (Sosnowiec ponad 200 tyś.)

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

15

I. UDZIAŁ KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM MIAST NA PRAWACH POWIATU GÓRNOŚLĄSKO-ZAGŁĘBIOWSKIEJ METROPOLII

I.IV Radne i Radni Młodzieżowych Rad Miejskich a skład Rad Miejskich

Analiza danych dotyczących ilości radnych w Radzie Miasta (RM) oraz Młodzieżowych Radach Miasta (MRM) w miastach na prawach powiatu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii ukazuje interesujące zależności dotyczące reprezentacji płci w organach samorządowych.

W Gliwicach zauważamy, że w Radzie Miasta przeważają mężczyźni (20 do 5), co jest zgodne z ogólną tendencją w tradycyjnych organach samorządowych. Jednak w Młodzieżowej Radzie Miasta proporcje są bardziej zrównoważone, a kobiety mają nieco większą reprezentację niż mężczyźni (10 do 12). Sugeruje to, że młodzi przedstawiciele są bardziej otwarci na równościową reprezentację.

Podobnie jak w Gliwicach, w Radzie Miasta Zabrza dominują mężczyźni (16 do 5). Natomiast w Młodzieżowej Radzie Miasta proporcje są bardziej zrównoważone, co potwierdza tendencję do większej różnorodności w reprezentacji młodych liderów

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

16

W przypadku Bytomia w Radzie Miasta przewaga mężczyzn (20 do 5) jest wyraźna. Jednak w Młodzieżowej Radzie Miasta proporcje są bardziej zrównoważone (8 do 11), co może sugerować, że młodzi ludzie są bardziej skłonni do równomiernego uwzględniania płci w swoich przedstawicielach.

Również w Piekarach Śląskich w Radzie Miasta przeważają mężczyźni (18 do 9), a w Młodzieżowej Radzie Miasta stosunek między liczbą przedstawicieli wynosi 8 do 14 dla kobiet co może być rezultatem większej akceptacji różnorodności wśród młodzieży.

W Siemianowicach Śląskich, analiza reprezentacji płciowej w Radzie Miasta i brak danych dotyczących Młodzieżowej Rady Miasta wprowadzają pewne wyzwania w pełnej ocenie sytuacji.

W Radzie Miasta Siemianowice Śląskie przewaga mężczyzn (15 do 8) sugeruje, że w tradycyjnych strukturach samorządowych płcie nie są równomiernie reprezentowane. Niestety, brak danych dotyczących Młodzieżowej Rady Miasta uniemożliwia pełną analizę tego, czy młodzi liderzy składający się z młodych mieszkańców również dążą do równowagi płciowej, czy też proporcje są zbliżone do tych w Radzie Miasta.

W Chorzowie w Radzie Miasta liczba mężczyzn (17) przewyższa liczbę kobiet (8), natomiast w Młodzieżowej Radzie Miasta udział mężczyzn (12) jest zbliżony do liczby kobiet (10). Może to sugerować, że młodzi liderzy dążą do bardziej równomiernego uwzględniania płci w swojej reprezentacji.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

17

W Radzie Miasta Świętochłowic przewaga mężczyzn jest zauważalna (14 do 7), a w Młodzieżowej Radzie Miasta proporcje są zróżnicowane (4 do 7 dla kobiet). Młodzi liderzy w tym przypadku moga być bardziej otwarci na różnorodność płciową.

W Radzie Miasta Rudy Śląskiej przewaga mężczyzn jest wyraźna (18 do 7), a w Młodzieżowej Radzie Miasta proporcje są zróżnicowane (14 do 7). To może świadczyć o zaangażowaniu młodych liderów w równowagę płciową.

W przypadku Katowic, analiza składu Rad Miejskich (RM) oraz brak danych dotyczących Młodzieżowej Rady Miasta (MRM) wprowadza pewne ograniczenia w pełnym zrozumieniu reprezentacji płciowej. W Radzie Miasta Katowice przewaga mężczyzn (21 do 7) sugeruje, że w konwencjonalnych strukturach samorządowych udział płciowy nie jest równomiernie rozłożony.

Niestety, brak dostępnych danych dotyczących Młodzieżowej Rady Miasta utrudnia pełną analizę tego, czy młodzi liderzy, reprezentujący młodych mieszkańców, również dążą do równowagi płciowej, czy też proporcje są zbliżone do tych w Radzie Miasta.

W Tychach w Radzie Miasta obserwujemy przewagę mężczyzn (14 do 11), co jest zgodne z powszechnym trendem w konwencjonalnych strukturach samorządowych. Warto jednak zauważyć, że proporcje te mogą ewoluować w czasie, a obecna różnica sugeruje, że udział płciowy nie jest równomiernie rozłożony.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

18

Z kolei w Młodzieżowej Radzie Miasta Tychy zauważamy bardziej zrównoważoną reprezentację płciową (6 do 19). To sugeruje, że młodzi liderzy, reprezentujący młodzież tego miasta, wykazują większą skłonność do zachowania równowagi płciowej w swoich strukturach.

W Mysłowicach, w Radzie Miasta, widoczna jest wyraźna dominacja mężczyzn (17 do 6), natomiast w Młodzieżowej Radzie Miasta Mysłowice obserwujemy bardziej zrównoważone proporcje płci (8 do 15). To sugeruje, że młodzi liderzy, reprezentujący młodzież tego miasta, aktywnie dążą do zapewnienia równowagi płciowej w swoich strukturach, co może wpływać na bardziej reprezentatywne i zrównoważone podejście do kwestii miejskich.

W Sosnowcu w Radzie Miasta przewaga mężczyzn jest zauważalna (15 do 10), a w Młodzieżowej Radzie Miasta proporcje są zróżnicowane (22 do 21).

Niestety, brak dostępnych danych dotyczących Młodzieżowej Rady Miasta w uniemożliwia pełną analizę tego, czy młodzi liderzy, reprezentujący młodzież Dąbrowy Górniczej, również dążą do równowagi płciowej, czy też proporcje są zbliżone do tych w Radzie Miasta. Natomiast w Radzie Miasta zauważamy przewagę mężczyzn (19 do 6).

Podsumowując analizę reprezentacji płciowej w Radach Miast (RM) i Młodzieżowych Radach Miast (MRM) na prawach powiatu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, można zauważyć kilka tendencji oraz obserwacji:

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

19

Wyraźna różnica w reprezentacji płciowej: W Młodzieżowych Radach Miast zauważamy często odwrotną zależność w porównaniu do dorosłych Rad Miast. Młodzieżowe Rady często charakteryzują się większą obecnością kobiet niż mężczyzn, co stanowi kontrast wobec tradycyjnych struktur samorządowych.

Zmiana postaw wśród młodego pokolenia: Obecność większej liczby kobiet w MRM może odzwierciedlać zmieniające się postawy społeczne, szczególnie wśród młodszych pokoleń. Młodzi liderzy zdają się być bardziej otwarci na równość płciową i aktywnie dążyć do jej osiągnięcia.

Potencjalna zmiana kultury politycznej: Wzrost reprezentacji kobiet w MRM może sygnalizować potencjalną zmianę kultury politycznej, gdzie młodzi liderzy dążą do bardziej zrównoważonej reprezentacji płciowej, co może wpłynąć na przyszłe struktury dorosłych Rad Miast.

Wartość różnorodności płciowej: Różnice w reprezentacji płciowej między tradycyjnymi Radami Miast a MRM podkreślają wartość różnorodności płciowej w procesach podejmowania decyzji. Dążenie do równowagi płciowej może przyczynić się do bardziej reprezentatywnego i zrównoważonego podejścia do kwestii społecznych na poziomie lokalnym.

Kontynuacja monitorowania trendów: Ważne jest kontynuowanie monitorowania trendów w reprezentacji płciowej zarówno w tradycyjnych, jak i młodzieżowych strukturach samorządowych. Wnioski te sugerują, że zmiany w postrzeganiu roli płci w polityce lokalnej mogą być bardziej widoczne wśród młodszych pokoleń, co wymaga dalszej uwagi i analizy.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

20

II. OMÓWIENIE WYBRANYCH PUBLIKACJI POŚWIĘCONYCH KOBIETOM W POLITYCE, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KONTEKSTU LOKALNEGO. Źródła:

Druciarek M., Kopka-Piątek M., Kto jak kto, ale to kobiety powinny zmieniać świat. Raport z badań aktywistek z województwa śląskiego, Warszawa 2022 Kotowska-Wójcik O.A, Polki i Polacy o kobietach w polityce, Poznań 2020

Badania nad udziałem kobiet w polityce stanowią obszerne pole analizy, obejmujące szereg zróżnicowanych tematów, które ukazują różne aspekty życia politycznego kobiet. Jednym z kluczowych aspektów podkreślonych w badaniach jest pilna potrzeba zwiększenia obecności kobiet na różnych szczeblach rządów oraz w instytucjach politycznych. Wspomina się o tym w kontekście rosnącego znaczenia, jakie przywiązywane jest do dłuższego oczekiwanego czasu trwania życia kobiet w porównaniu do mężczyzn. To zjawisko skłania do intensyfikacji dyskusji na temat udziału kobiet nie tylko w sferze społecznej, ale również w procesach decyzyjnych.

Mimo że zasady równości płci są zawarte we wszystkich kluczowych dokumentach kształtujących system polityczny i społeczny w Polsce, w tym w Konstytucji, statystyki nadal ukazują istotne różnice na niekorzyść kobiet w kontekście zajmowanych stanowisk decyzyjnych oraz roli w strukturach decyzyjnych.

W odpowiedzi na to, w Polsce wprowadzono mechanizm kwot płciowych, obowiązujący przy tworzeniu list wyborczych, mający na celu zwiększenie reprezentacji kobiet w polityce.

Pomimo tego, niektóre opinie sugerują, że to rozwiązanie może nie być wystarczające.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

21

W odpowiedzi na to, w Polsce wprowadzono mechanizm kwot płciowych, obowiązujący przy tworzeniu list wyborczych, mający na celu zwiększenie reprezentacji kobiet w polityce.

Pomimo tego, niektóre opinie sugerują, że to rozwiązanie może nie być wystarczające. Kobiety w polityce napotykają na liczne trudności, w tym na bariery strukturalne, stereotypy społeczne, brak wsparcia ze strony rodziny oraz ograniczoną wiarę we własną skuteczność. Ich zaangażowanie w życie polityczne jest często oceniane nie tylko w kontekście kompetencji i poglądów, lecz również przez pryzmat ich kobiecości i sfery prywatnej. Dodatkowo, niektóre partie polityczne wykazują brak woli do wprowadzenia zmian w zakresie równości płci, co przekłada się na ograniczony wpływ kobiet na kształtowanie polityki wewnątrzpartyjnej.

Nadal utrzymuje się przekonanie społeczne, zwłaszcza wśród starszych respondentów, że mężczyźni mają większe możliwości realizacji się w polityce niż kobiety.

Podkreśla się więc, że kluczowe dla przyszłych zmian są edukacja oraz zwiększona świadomość korzyści płynących z równowagi płci w życiu politycznym. Stawiając te postulaty na pierwszy plan, badacze i obrońcy równości płci wskazują na konieczność skierowania działań na rzecz eliminacji przeszkód, które utrudniają aktywny i równorzędny udział kobiet w sferze polityki.

Aktywizm społeczny kobiet w Województwie śląskim stanowi istotny i zróżnicowany element społeczności lokalnych, przynoszący pozytywne zmiany i nowe perspektywy dla społeczeństwa. Badania wskazują na kluczową rolę wsparcia ze strony rodziny, partnera i bliskich, co umożliwia kobietom pogodzenie życia prywatnego z zaangażowaniem społecznym.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

22

To silne wsparcie otwiera drogę do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, umożliwiające równoczesne realizowanie celów zawodowych, społecznych i rodzinnych. Kobiety często podkreślają istotne różnice między aktywizmem społecznym a zaangażowaniem politycznym, zwracając uwagę na potrzebę cierpliwości i konsekwencji w polityce. Obawy przed utratą autentyczności i ryzykiem zamienienia się w "klasycznych" polityków stanowią istotny element tych refleksji. Warto zauważyć, że kobiece zaangażowanie społeczne często skupia się na obszarach, gdzie nikt inny niechętnie podejmuje działania, co świadczy o silnym poczuciu obowiązku i opiekuńczości wobec społeczności lokalnych.

Edukacja odgrywa kluczową rolę w procesie osiągania równości płci. Nie tylko dostarcza wiedzy, ale również kształtuje postawy społeczne i buduje świadomość konieczności równego traktowania kobiet i mężczyzn. Dodatkowo, wsparcie finansowe stanowi istotny czynnik, umożliwiający kobietom aktywnie uczestniczyć w różnych inicjatywach społecznych.

Tworzenie miejsc do wymiany doświadczeń jest kluczowym elementem budowania silnej społeczności aktywistek. Działa to jako platforma, gdzie kobiety mogą dzielić się wiedzą, inspiracjami oraz strategiami skutecznego działania.

Zwiększanie widoczności kobiet w mediach jest równie istotne, ponieważ umożliwia kobietom przedstawienie swoich osiągnięć i postawienie ich w centrum społecznej uwagi.

Podsumowując, rozwijanie aktywizmu społecznego kobiet w Województwie śląskim wymaga kompleksowych działań obejmujących wsparcie społeczne, instytucjonalne i medialne.

Eliminacja barier, budowanie świadomości oraz tworzenie sprzyjającego otoczenia dla aktywności społecznej kobiet są kluczowymi krokami w kierunku budowania społeczeństwa opartego na równości płci.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

23

III. ANALIZA WYPOWIEDZI POLITYCZEK NA TEMAT SYTUACJI KOBIET W POLITYCE

(W polskiej polityce kobiety nadal nie stanowią połowy, ponieważ) wynika to z rozwiązań prawnych, które próbowałyby tą kwestię rozwiązywać. Mamy na poziomie ustawowym tylko Kwoty 30% płci i w zasadzie dotyczy to jedynie kobiet. Nie ma żadnego dodatkowego mechanizmu, który wspierałby kobiety w obecnością na listach - parytety, suwaki. (...) Druga rzecz to brak zachęcania do działalności publicznej i politycznej. (...) Ja znam dużo kobiet, dziewczyn, które są aktywistkami, które działają lokalnie, podejmują różnego rodzaju tematy u siebie w swoich miejscowościach, niekoniecznie chcą startować do różnych organów.

- Paulina Matysiak, Posłanka na Sejm RP Wypowiedź z debaty ,,Kobiety w polityce”, dostęp dnia 09.01.2024: https://www.youtube.com/watch?v=ZZNWuNNAmps.

.

Jak wszystkie badania pokazują, dla kobiet ważniejsze jest życie rodzinne, dzieci, dom, również praca, rozwój zawodowy, a dopiero gdzieś tam na końcu - polityka. (...) Gdyby nas było więcej w polityce, wszystkim nam byłoby lepiej. Gdyby kobiety decydowały o sprawach ważnych dla kobiet, (...) mężczyzn, naszych dzieci, nas, to przecież świat byłby inny, życie w Polsce byłoby inne. (...) Ale tych kobiet nie ma.

- Alina Bednarz, Radna Sejmiku Wojewódzkiego Wypowiedź z debaty ,,Kobiety w polityce”, dostęp dnia 09.01.2024: https://www.youtube.com/watch?v=ZZNWuNNAmps.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

24

Moim zdaniem (niska obecność kobiet w polityce), wynika z uwarunkowań naturalnych. Kobieta jest jednak tą niepewną siebie, tą bardziej wrażliwą. Polityka (...) jest jednak brutalna i trzeba się przebijać łokciami o tą „jedynkę”. W polityce nie ma ulgi. (...) To, że ja jestem kobietą nie ma ulgi, będę tak samo traktowana przez rywala z listy jako osoba do usunięcia, do pokonania. (...) Nikt na mnie nie patrzył, że ja jestem kobietą i że mi trzeba dać jakieś fory. (...) Kobiety jako te bardziej wrażliwe, delikatne, tego po prostu nie wytrzymują i dlatego kobiet jest mniej. (...) My musimy wybierać. Jeżeli chciałabym w tym momencie zostać matką, to ja już muszę się zastanowić - jest kampania, ja może przeniosę te myśli o ciąży na przyszły okres, bo przecież nie zrobię kampanii na sto procent, jeżeli będę miała teraz jakiś problem w tej ciąży zdrowotny, czy będę się źle czuła, czy te dziecko będzie malutkie. (...) U mężczyzny się przyjęło, że tego wyboru nie ma.

- Renata Glenc, Radna Powiatu Wodzisławskiego Wypowiedź z debaty ,,Kobiety w polityce”, dostęp dnia 09.01.2024: https://www.youtube.com/watch?v=ZZNWuNNAmps.

Fundusze europejskie poprzez różne mechanizmy i kryteria preferują projekty wspierające kobiety.

Mam nadzieję doczekać czasów, kiedy nie będzie się już zwracać uwagi na płeć, a oceny formułowane będą przez pryzmat możliwości, umiejętności i wiedzy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Poprzez aktywizację zawodową kobiet, wsparcie kompetencji i eliminację stereotypów Województwo Śląskie dąży do zniwelowania wciąż istniejących nierówności.

- Anna Jedynak-Rykała, WicemarszałekWojewództwa Dostęp dnia 09.01.2024: https://slaskie.pl/content/liderki-zmiany-o-sobie-i-sytuacji-kobiet-w- dniuich-swieta?page=2.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

25

Komentarz do wypowiedzi W polskiej polityce zauważa się niższy udział kobiet, wynikający z braku tradycji ich uczestnictwa w życiu politycznym regionu, niewielkiej liczby reprezentacji w organach samorządowych oraz kulturowych stereotypów.

Wicemarszałek Anna Jedynak-Rykała akcentuje konieczność aktywizacji zawodowej kobiet i eliminacji stereotypów celem zniwelowania istniejących nierówności.

Radna Alina Bednarz i posłanka Paulina Matysiak podkreślają długo trwający problem braku równowagi płciowej w polskiej polityce, wynikający z prawnych ograniczeń i niewystarczającego wsparcia dla kobiet w aktywności publicznej.

Radna Renata Glenc zaznacza, że niska obecność kobiet może wynikać zarówno z stereotypów, jak i trudności z połączeniem macierzyństwa z brutalną rzeczywistością polityki.

Przyszłość kobiet w polityce może być obiecująca, jeśli kontynuowane będą starania na rzecz równości płci i eliminacji barier poprzez systemowe reformy, co może prowadzić do wzrostu udziału kobiet na decyzyjnych stanowiskach w miarę postępu społecznego i kulturowego.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

26

IV. DZIAŁANIA I REKOMENDACJE MAJĄCE NA CELU ZWIĘKSZENIE UDZIAŁU KOBIET W ŻYCIU POLITYCZNYM NA POZIOMIE LOKALNYM I KRAJOWYM. Źródła:

Andrzej Stelmach, “Mechanizmy zwiêkszania partycypacji kobiet w wyborach,” Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Katarzyna Kamińska-Korolczuk, “Partycypacja polityczna kobiet w Europie - stan obecny i wyzwania przyszłości,” Uniwersytet Gdański.

“Kwoty i co dalej? Udział kobiet w życiu politycznym w Polsce. Analiza i zalecenia” Rzecznik Praw Obywatelskich, 2020 “Wybory Kobiet. Jak być kobietą w polityce?” pod redakcją Haliny Sobańskiej i Magdaleny Półtorak, 2011

Statystycznie kobiety rzadziej interesują się polityką, rzadziej deklarują pewność udziału w wyborach i częściej mają niesprecyzowane poglądy polityczne. Jest to przede wszystkim związane z ogólnym przekonaniem, że “polityka jest dla mężczyzn.” Niemniej jednak warto zauważyć, że kwestia równouprawnienia płci w sferze polityki stanowi istotny element demokracji i społecznego postępu.

Analizując statystyki z 13 miast, wchodzących w skład Metropolii GZM, dotyczące udziału kobiet w polityce na poziomie lokalnym, możemy stwierdzić, że istnieje pilna potrzeba działań mających na celu poprawę tej sytuacji.

Przykładowo, jedynie 2 na 13 miast mają kobiety na stanowisku prezydenta, co tylko potwierdza potrzebę skoncentrowania się na zwiększeniu partycypacji kobiet w samorządzie.

Poniżej znajdują się propozycje inicjatyw, które mogą przyczynić się do zwiększenia reprezentacji kobiet w polityce, zaczynając od szczebla lokalnego, a kończąc na szczeblu krajowym.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

27

Kwoty ustawowe i parytet płciowy Najwygodniejszym sposobem doprowadzenia do parytetu płci w organach lokalnych i państwowych byłoby zastosowanie formalnych (wynikających z regulacji prawnych) rozwiązań.

Najbardziej skutecznym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie tzw. kwot – czyli ustalonych z góry liczby reprezentantów konkretnej płci na listach wyborczych.

Jest to oczywiście związane z ideą parytetu płciowego.

Zainicjowanie debaty nad wprowadzeniem tej konkretnej inicjatywy byłoby skutecznym narzędziem zwiększającym równouprawnienie. Co więcej, to właśnie ustanowienie minimalnej liczby miejsc dla kobiet na listach wyborczych mogłoby przyspieszyć proces zmiany struktur decyzyjnych.

Inwestowanie w Młodzieżowe Rady Miejskie Kluczową kwestią jest wspieranie Młodzieżowych Rad Miast, które często prezentują odwrotną zależność płciową niż ich dorosłe odpowiedniki (jak to wykazały statystki miast wchodzących w skład Metropolii GZM). Młodzieżowe Rady charakteryzują się większym udziałem kobiet, co stanowi interesujący kontrast wobec tradycyjnych struktur samorządowych.

Aby wzmocnić tę tendencję, można by było wprowadzić programy edukacyjne, które promują aktywność młodzieży w polityce lokalnej. Przede wszystkim to tzw. mentoring mógłby stanowić kluczowy element zachęcający młode kobiety do zaangażowania się w Młodzieżowe Rady Miast.

Mentorami w takich przypadkach mogą być urzędnicy czy lokalni politycy.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

28

Programy edukacyjne Jak wiadomo, kulturowe oczekiwania i stereotypy płciowe odgrywają istotną rolę w kształtowaniu postaw i decyzji kobiet dotyczących zaangażowania się w politykę. Aby zmienić tę sytuację, istotne jest wprowadzenie programów edukacyjnych, które pomogą przełamać utrwalone przekonania społeczne.

Szkolenia z zakresu rozwoju umiejętności przywódczych, warsztaty na temat równości płci, oraz kampanie informacyjne skierowane do różnych grup społecznych mogą być kluczowe w rozprawieniu się z tradycyjnymi rolami płciowymi.

Działania te mogą też obejmować seminaria skierowane zarówno do młodych kobiet, jak i młodych mężczyzn, aby wspólnie rozwijać świadomość i zrozumienie znaczenia równości płci w sferze politycznej. Wspieranie organizacji społecznych oraz inicjatyw społecznych promujących równość płci może również wpłynąć na stopniowe przełamywanie barier kulturowych. W organizacji takich programów mogą przede wszystkim pomóc organizacje pozarządowe dzięki dofinansowaniom z różnych programów, takich jak Erasmus+.

Włączanie równości płci do programów edukacyjnych w szkołach. Opracowanie i wdrożenie programów edukacyjnych w szkołach, które promują równość płci i znaczenie partycypacji kobiet w polityce. Takie programy mogą pomóc w zmianie percepcji polityki jako dziedziny zdominowanej przez mężczyzn od najmłodszych lat.

Wprowadzenie większej ilości postaci kobiecych (historycznych i współczesnych) w przedmiotach takich jak.: historia lub edukacja obywatelska, umożliwi odbiór kobiet jako tak samo kompetentnych w tych tematami, ale borykających się z ogromnymi barierami wejścia.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

29

Pomoc finansowa Nierówności w dostępie do zasobów, edukacji i możliwości politycznych są jednym z kluczowych czynników ograniczających szanse kobiet na rozwinięcie kariery politycznej. Aby temu przeciwdziałać, konieczne jest wprowadzenie programów wsparcia, takich jak stypendia dla kobiet zainteresowanych polityką, zwłaszcza w obszarze edukacji politycznej.

Wsparcie finansowe może obejmować również specjalne fundusze na projekty dotyczące równości płci oraz możliwości politycznych dla kobiet. Promowanie równości szans w obszarze edukacji politycznej, zwłaszcza w szkołach i placówkach edukacyjnych, będzie kluczowym elementem eliminacji bariery w dostępie do wiedzy i umiejętności niezbędnych do skutecznego zaangażowania się w politykę.

Kampanie edukacyjne Inna kwestia dotyczy faktu, że skuteczne kampanie informacyjne są nieodłącznym elementem walki z utrwalonymi stereotypami płciowymi. Edukacja społeczeństwa na temat korzyści płynących z równości płci w polityce oraz wpływu reprezentacji kobiet na decyzje publiczne stanowi fundamentalny krok w kierunku zmiany mentalności społeczeństwa.

Wspieranie działań społecznych, organizacji pozarządowych oraz mediów w kampaniach promujących równość płci może znacząco zwiększyć świadomość społeczeństwa na temat problemu nierówności w polityce. Co więcej, kampanie te powinny być ukierunkowane na różne grupy wiekowe i społeczne, aby dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

30

Współpraca z mediami w celu promowania pozytywnych przykładów kobiet w polityce i podkreślenia ich sukcesów i wyzwań. Media mają ogromny wpływ na kształtowanie opinii publicznej i mogą odegrać kluczową rolę w zmianie percepcji roli kobiet w polityce Prowadzenie statystyk Aby skutecznie monitorować postępy w zakresie równości płci w polityce miejskiej, kluczowe jest systematyczne prowadzenie dokładnych statystyk. Organizacje rządowe, instytucje badawcze i samorządy lokalne powinny aktywnie zbierać, analizować i publikować dane dotyczące reprezentacji kobiet na różnych szczeblach polityki.

Prowadzenie regularnych raportów i analiz pozwoli na identyfikację obszarów, w których postępy są widoczne, a także tych, które wymagają szczególnego wsparcia.

Innymi słowy, ustanowienie jednolitego systemu zbierania danych, uwzględniającego nie tylko ilość, ale także jakość udziału kobiet w polityce, pomoże w ocenie skuteczności działań podejmowanych na rzecz równości płci.

Statystyki te mogą obejmować także analizę płacową, dostępu do zasobów oraz poziomu zadowolenia z pracy w polityce.

Dzięki temu możliwe będzie podejmowanie bardziej precyzyjnych i ukierunkowanych działań poprawczych.

Sieciowanie Networking dla kobiet w polityce, w ramach którego mogą się wzajemnie wspierać, dzielić doświadczeniami, i uczyć od siebie nawzajem.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

31

Sieć ta mogłaby również ułatwiać dostęp do doświadczonych mentorów i mentorów, którzy mogliby prowadzić młodsze kobiety przez trudności i wyzwania związane z karierą polityczną. Sieci mogą był tworzone przez NGO i instytucje edukacyjne, mogą mieć różny poziom zaawansowania.

Dobrym miejscem są także młodzieżowe think tanki.

Edukacja i włączanie mężczyzn Organizowanie sesji edukacyjnych i warsztatów, które również włączają mężczyzn do dialogu na temat równości płci w polityce. Włączenie mężczyzn do tej konwersacji może pomóc w przełamywaniu stereotypów i budowaniu bardziej zintegrowanych i wspierających środowisk. Ważne są także kampanie i edukacja podkreślające korzyści społeczne i państwowe z wysokiej partycypacji kobiet na poziomach decyzyjnych. Mogą tu pomóc pozytywne przykłady z innych państw i regionów.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

32

V. REKOMENDACJA DOTYCZĄCA WPROWADZENIA PARYTETÓW W RADACH MIEJSKICH Wprowadzenie parytetów w Radach Miejskich Opis problemu Obecnym problemem na terenie Śląska oraz w całej Polsce jest nierówna reprezentacja płci w polityce. Statystyki wykazują, że kobiety są znacząco niedoreprezentowane w organach decyzyjnych na różnych szczeblach władzy. To zjawisko przyczynia się do braku różnorodności perspektyw i doświadczeń w podejmowaniu kluczowych decyzji. Nierówne reprezentowanie płci w polityce może wpływać na kształtowanie polityki publicznej, nieuwzględniając w pełni potrzeb i interesów połowy społeczeństwa.

Zarówno kwoty wyborcze, jak i partyjne zostały wprowadzone z celem zwiększenia uczestnictwa kobiet w organach wybieralnych. Analizy wyników wyborczych wykazują, że proste systemy ustalające ogólną kwotę płci (np. 30%, 33,3%, 40% itp.) skutkują zwiększeniem liczby kandydatek na listach.

Jednakże, sama wprowadzenie kwoty nie gwarantuje automatycznie wyboru większej liczby kobiet do stanowisk.

Ważne jest, aby równocześnie podejmować działania wspierające kobiety w kampaniach wyborczych, eliminować bariery oraz promować równość szans, co może skutkować rzeczywistym wzrostem reprezentacji kobiet w strukturach decyzyjnych.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

33

Próba rozwiązania problemu W celu budowania bardziej sprawiedliwego społeczeństwa ważne jest promowanie aktywnego udziału kobiet w życiu politycznym oraz eliminowanie bariery, które hamują równy udział obu płci w procesach decyzyjnych.

Aby skutecznie zmienić problem nierównej obecności płci w polityce, kluczowym krokiem jest podjęcie inicjatyw na najniższym szczeblu władz, zaczynając od rad miast. Rady miast stanowią istotny organ decyzyjny i kontrolny, dlatego ważne jest, aby zapewnić reprezentację równą dla obu płci w tych strukturach.

Inicjatywy na poziomie lokalnym mogą obejmować programy edukacyjne, zachęty do udziału kobiet w życiu publicznym oraz promowanie równości szans w dostępie do funkcji publicznych, co przyczyni się do budowania bardziej zrównoważonych i reprezentatywnych społeczności.

Parytet Parytet odnosi się do zasady, zgodnie z którą na listach kandydatów w wyborach politycznych umieszcza się kobiety i mężczyzn naprzemiennie, począwszy od pierwszego do dziesiątego miejsca. W praktyce oznacza to, że co drugie miejsce na liście powinno być zajmowane przez przedstawiciela jednej z płci.

Parytet taki ma na celu promowanie równości płci w reprezentacji politycznej poprzez zrównoważone uczestnictwo kobiet i mężczyzn w procesie decyzyjnym. We Francji, system kwotowy ma szczególną rangę konstytucyjną, co oznacza, że został on uwzględniony w konstytucji tego kraju.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

34

Natomiast w Belgii, Hiszpanii, Francji oraz Portugalii system kwotowy został wprowadzony na poziomie ustawowym.

Oznacza to, że te kraje przyjęły przepisy ustawowe regulujące stosowanie kwot płciowych w ramach swojego systemu wyborczego, co jest istotnym krokiem w kierunku promowania równości płci w polityce. Różnice w rangach konstytucyjnych i ustawowych odzwierciedlają różne podejścia państw do zagadnienia reprezentacji płciowej i wprowadzenia środków regulujących ten obszar.

Przykłady We Francji, wprowadzenie parytetu przyniosło zauważalne skutki, zwłaszcza na szczeblu lokalnym. Dzięki temu środkowi, partycypacja kobiet w radach regionalnych znacząco wzrosła, osiągając poziom 47,8%. To imponujące osiągnięcie, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że w 1986 roku udział kobiet w tych organach wynosił jedynie 9%. Parytet wpłynął pozytywnie na równowagę płciową w strukturach decyzyjnych na szczeblu lokalnym, zwiększając reprezentację kobiet i umacniając ich głos w procesie podejmowania decyzji.

(Dostęp: http://foodievm4.man.poznan.pl/Content/868/PDF/Od%20praw%20wyborczych%20do%20parytetu.pdf)

W Szwecji, Partia Socjaldemokratyczna przyjęła postępową zasadę dotyczącą równomiernego rozmieszczenia kandydatów obu płci na listach wyborczych. Zgodnie z postanowieniami Statutu Szwedzkiej Partii Demokratycznej, punkt 3, wszyscy kandydaci, niezależnie od płci, są równomiernie umieszczani na listach wyborczych.

(Dostęp: https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/1547A951BD3D92A5C12576CF002C0E26/$file/Analiza_%20BAS_200 9_31.pdf )

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

35

Sytuacja w Polsce Ustawa kwotowa wprowadziła znaczące zmiany w ordynacji wyborczej dotyczącej wyborów do Sejmu, Parlamentu Europejskiego oraz rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich.

Zgodnie z nowymi przepisami, na listach wyborczych do tych organów władzy, udział kandydatek (kobiet) i kandydatów (mężczyzn) nie może być niższy niż 35%. W przypadku niewywiązania się z tego wymogu, sankcją jest brak możliwości zarejestrowania danej listy wyborczej.

Warto zauważyć, że ustawa kwotowa nie obejmuje wyborów do Senatu oraz do rad gmin o populacji poniżej 20 tysięcy mieszkańców.

Obecnie kwoty nie są również obowiązkowe w wyborach do rad gmin, które nie posiadają statusu miast na prawach powiatu.

(Dostęp: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20110340172)

Efekt Wprowadzenie parytetu w radach miejskich, podobnie jak w przypadku Francji, miałoby znaczący wpływ na równowagę płci w strukturach decyzyjnych. Po pierwsze, umożliwiłoby to bardziej adekwatne odzwierciedlenie różnorodności społecznej, zwiększając reprezentację kobiet i ich perspektyw w procesie podejmowania decyzji. Po drugie, parytet przyczyniłby się do skutecznego łamania tradycyjnych barier, umożliwiając kobietom aktywniejszy udział w życiu publicznym.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

36

Po trzecie, wprowadzenie równego udziału płci na listach wyborczych stworzyłoby bardziej sprawiedliwe warunki startowe dla kobiet w polityce, eliminując istniejące nierówności. Po czwarte, parytet wspierałby budowanie społeczeństwa bardziej zorientowanego na równość płci, co może wpływać na zmiany kulturowe i społeczne. Wreszcie, zwiększenie obecności kobiet w radach miejskich przyniosłoby korzyści dla całego społeczeństwa, poprzez lepsze uwzględnianie różnych perspektyw i potrzeb wszystkich jego członków.

VI. REKOMENDACJA DOTYCZĄCA PRZEPISÓW RÓWNOŚCIOWYCH

Przepisy równościowe Przepisy równościowe są zbiorem regulacji prawnych, które mają na celu eliminację wszelkich nierówności, uniknięcia dyskryminacji wszystkich obywateli niezależnie od płci, rasy, koloru skóry, wyznania, orientacji seksualnej, niepełnosprawności czy innych cech osobistych, w różnych obszarach życia społecznego.

Pewne zasady równości zapewniłyby fundamentalny koncept w dziedzinie praw człowieka i stworzyłyby społeczeństwo, w którym każda osoba miałaby równe szanse oraz byłaby traktowana na równi z innymi.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

37

Wprowadzenie danych przepisów jest procesem legislacyjnym i dość kompleksowym, który dla prawidłowego funkcjonowania wymaga zaangażowania i współpracy niemal wszystkich sektorów społecznych, natomiast przede wszystkim jest wymagany wysiłek ze strony rządu.

Stwarzanie odpowiednich aktów prawnych, które zakazywać będą wszelką dyskryminację, powinno iść w parze z odpowiednią edukacją, która promować będzie równość i zwiększać świadomość na temat nierówności społecznych.

Ważne jest również zapewnienie ochrony sądowej, żeby osoby spotykające z dyskryminacją zawsze mogły poprosić o pomoc władzę sądowniczą. Rząd w międzyczasie powinien pełnić funkcję zapewniającą programy edukacyjne, świadczenia socjalne oraz udzielać pomocy kobietom, których napotkała przemoc.

Proces wprowadzenia przepisów równościowych nie należy do prostych i szybkich, natomiast pozwoli to osiągnąć fundamentalną równość, która należy się wszystkim obywatelom i obywatelkom.

Przykłady Dane przepisy nie są już dawno czymś nowym i w wielu krajach zostały skutecznie wprowadzone. Oto kilka przykładów: W Islandii wprowadzona została ustawa o równej płacy, która wymaga od firm zatrudniających co najmniej 25 pracowników uzasadnienia, jeśli płace kobiet są niższe niż płace mężczyzn, w przeciwnym przypadku na firmy nałożone zostaną kary.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

38

Norwegia wprowadziła system kwoty płciowej, który wymaga, aby co najmniej 40% miejsc w zarządach przedsiębiorstw notowanych na giełdzie zajmowali przedstawiciele obu płci. To działanie miało na celu zwiększenie reprezentacji kobiet na najwyższych szczeblach decyzyjnych w biznesie.

Szwecja jest przykładem kraju, który wprowadził elastyczny system urlopu rodzicielskiego, który obejmuje zarówno matki, jak i ojców. Ten system ma na celu promowanie równości w podziale obowiązków związanych z opieką nad dziećmi.

Rwanda jest państwem, w którym ponad 60% miejsc w parlamencie zajmują kobiety. To osiągnięcie wynika częściowo z systemu kwoty płciowej i działań na rzecz zaangażowania kobiet w politykę.

Francja przyjęła prawo o przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet, które wprowadza środki ochrony i wsparcia dla ofiar przemocy domowej. To działanie ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa kobiet i eliminację przemocy opartej na płci. 4 sierpnia 2014 r. uchwalona była ustawa dotycząca równości szans i obowiązków między kobietami a mężczyznami wprowadzająca m.in. zasady dotyczące równości płacowej oraz kwoty płciowe w zarządach przedsiębiorstw.

W Polsce również istnieje kilka aktów prawnych, które mają na celu eliminację różnego rodzaju dyskryminacji: Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o równym traktowaniu (Dz. U. z 2010 r. Nr 254, poz. 1720): Stanowi podstawowe narzędzie przeciwdziałania dyskryminacji, w tym ze względu na płeć, w różnych obszarach życia, takich jak zatrudnienie, edukacja, dostęp do towarów i usług.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

39

Ustawa z dnia 24 stycznia 2019 r. o równości szans kobiet i mężczyzn (Dz. U. z 2019 r. poz. 237): Została wprowadzona w celu promowania równości płci oraz przeciwdziałania wszelkim formom dyskryminacji ze względu na płeć.

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o równości szans kobiet i mężczyzn w życiu publicznym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1450): Ustawa ta wprowadza zasady równości płci w uczestnictwie w życiu publicznym, w tym w organach administracji publicznej.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2010 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2010 r. Nr 180, poz. 1206): Reguluje kwestie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, chroniąc ofiary niezależnie od płci.

Podsumowując warto jednak powiedzieć, że nie wystarczy jedynie istnienie przepisów dotyczących równości płci, lecz kluczowe jest ich rzeczywiste wdrożenie i aktywne egzekwowanie.

Efektywność tych regulacji zależy również od poziomu świadomości społeczeństwa na temat równości płci oraz konieczności ciągłej pracy nad podnoszeniem standardów równościowych i redukowaniem wszelkich przejawów dyskryminacji.

W praktyce, ważne jest nie tylko tworzenie ram prawnych, ale także budowanie kultury społecznej sprzyjającej równości i szacunku dla różnorodności płciowej.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

40

VII. ANALIZA POTENCJALNYCH RYZYK ZWIĄZANYCH ZE SKUPIENIEM UWAGI WYŁĄCZNIE NA KOBIETACH I WPŁYWU NA RADYKALIZACJĘ POSTAW WYBORCZYCH MĘŻCZYZN Z biegiem czasu zauważamy wzrost zaangażowania kobiet w polityce, co jest dobrym I pożądanym zjawiskiem dla równości płci.Istnieją jednak potencjalne ryzyka związane z nadmiernym skupieniem się na pozycji politycznej kobiet, które często mogą prowadzić do radykalizacji praw wyborczych mężczyzn.

Rozpatrzmy prawdopodobne ryzyka po kolei.

Pierwszym możliwym ryzykiem jest naruszenie równości płci, która obiektywnie patrząc nie została osiągnięta w niektórych państwach. Natomiast oceniając nadmierne promowanie udziału kobiet w polityce może dojść do wrogości oraz konfliktów społecznych pomiędzy dwoma płciami oraz spowodować dezintegrację społeczną.

Kolejnym ryzykiem jest zagrożenie wzrostu skrajnych ideologii politycznych. W przypadku potencjalnego rzekomego ignorowania tzw. męskiej perspektywy może dojść do wzrostu poparcia dla skrajnych partii prawicowych, które nie pragną osiągnąć równości wspośród kobiet oraz mężczyzn, a z kolei są bardziej przywiązani do autorytarnych i tradycyjnych form rządzenia, gdzie nie ma dużego pola politycznego dla kobiet.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

41

Szczególnie patrząc na obecne realia, gdzie bardzo często populizm jest stosowany jako strategia prowadzenia polityki, skrajne partie prawicowe mogą chętnie wykorzystać argument, że społeczeństwo jest skupione bardziej na kobietach i chce doprowadzić do dominacji jednej płci nad drugą.

Pod wpływem ideologii skrajno-prawicowych oraz mediów, przy wyłącznym skupianiu się na kobietach oraz ignorowaniu potrzeb strony męskiej, mężczyźni mogą poczuć się zepchnięci na margines społeczeństwa, co skutkować będzie radykalizacją danej płci.

Istnieje wielkie prawdopodobieństwo poszerzania się stereotypów płciowych, które negatywnie wpłyną na dążenie do równości.

Sugerując skupianie się tylko i wyłącznie na kobietach oraz twierdzenie, że tylko kobiety są dobrymi politykami będzie utrwalać stereotypy płciowe oraz wprowadzać przekonanie dyskryminacji do mentalności mężczyzn. Podatny grunt do radykalizacji ze strony męskiej grupy społecznej może również nastąpić w przypadku całkowitego ignorowania perspektyw danej grupy społecznej, co skutkować będzie radykalizacją wywołaną przez poczucie alienacji oraz frustracji ze strony mężczyzn.

Skupianie się tylko na kobietach prawdopodobnie może napotkać opór doprowadzający do potencjalnych konfliktów międzypłciowych o charakterze destabilizującym, który może stać na przeszkodzie pozytywnym zmianom.

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

42

Dominacja dotycząca balansu pomiędzy płciami w polityce na korzyść jednej z płci może zaburzyć balans różnorodności doświadczeń, poglądów i perspektyw, co może sprawić, że zarządzanie społeczeństwem stanie się nieefektywne.

Warto też tutaj wspomnieć o seksizmie, który często wynika z powodu rywalizacji oraz zazdrości jednej płci o osiągnięcia drugiej, gdzie zazdrość ta również wywołana jest zazwyczaj stereotypami.

Seksizm pochodzący z rywalizacji międzypłciowej (w karierze na przykład) jest reakcją na obawy przed utratą przyszłości.

Odpowiednio koncentrując się wyłącznie na kobietach w kontekście politycznym i nie tylko, jest wielkie prawdopodobieństwo, że mężczyźni będą odczuwać pewny niepokój obawiając się o swoją przyszłość zawodową, czego skutkiem będzie seksizm i wrogie nastawienie wobec kobiet.

Podsumowując, możemy zauważyć, że potencjalne ryzyka istnieją, natomiast wciąż pozostają teorią.

Warto jednak nie zapominać o edukacji, promowaniu integracji międzypłciowej oraz kompleksowym podejściu do równości.

Dokumenty źródłowe: - Giulia Cretti & Dimiter Toshkov, ’’Who is afraid of more women in politics, and why? An analysis of public opinion in 28 European countries’’, Institute of Public Administration, Leiden University, Netherlands 2021.

- https://cawp.rutgers.edu/ - https://apolitical.co/ - https://www.frontiersin.org/ - https://hbr.org/ - https://www.unfpa.org/

KOBIETY W POLITYCE | SIPE X FEIS

43

Przedstawione poglądy i opinie są wyłącznie poglądami autora (autorów) i nie muszą odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej lub Agencji Wykonawczej Europejskiej Rady ds. Innowacji i ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EISMEA). Unia Europejska, ani organ przyznający dotację nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

SIPE Śląski Instytut Edukacji Politycznej

sipe_institute

Fundacja FEIS

feis.foundation