Toekomstpraatjes

O E K O M S T P R A A T J E S

MAAK KINDERWENS BESPREEKBAAR BIJ JONGEREN DRAAIBOEK VOOR

DIT DRAAIBOEK IS EEN UITGAVE VAN

Fara vzw

Geldenaaksebaan 277, 3001 Heverlee

vragen@fara.be

016 38 69 50

Deze publicatie mag gebruikt worden door hulpverleners mits vermelding van Fara vzw

Deze publicatie en de kennis in deze publicatie mogen niet gebruikt worden door derden met oog op winst

G

I N L E I D I N

KINDERWENS B JONGEREN

De adolescentie is een cruciale ontwikkelingsfase. Het is de overgangsfase tussen de kindertd en de (jong) volwassenheid, waarin jongeren belangrke fysieke, cognitieve, emotionele en sociale veranderingen doormaken.

Deze fase wordt gekenmerkt door talrke ontwikkelingskansen en uitdagingen. In deze scharnierperiode gaan jongeren op zoek naar zichzelf. Het maken van belangrke levenskeuzes en het aangaan van betekenisvolle (intieme) relaties zn cruciale elementen in deze identiteitsvorming

Kinderwens en jong ouderschap zn thema’s die -soms onzichtbaarleven b jongeren, maar nauwelks expliciet benoemd en besproken worden met omringende volwassenen. Dit komt omdat men vaak onterecht denkt dat jongeren nog niet bezig zn met deze thema's. Of omdat men een angst ervaart om 'slapende honden wakker te maken' en vreest een kinderwens of het jonge ouderschap aan te moedigen door het expliciet te bevragen.

Recent onderzoek van Vives Hogeschool (Delbaere et al , 2023) b 17-18 jarigen toont aan dat 60% onder hen later kinderen wil. 25% twfelt en 11% aangeeft geen kinderen te willen.

JONGEREN MET EEN MENTALE BEPERKING

liefde willen doorgeven

iemand hebben om voor te zorgen

Daarnaast hebben z een groot verlangen naar een leven zoals iedereen en willen z erb horen door een sociale rol met het ouderschap op te nemen (Raymaekers, 2019).

Wel merken we dat deze groep extra beïnvloedbaar is voor het onrealistische beeld van zwangerschap en ouderschap Denk aan de roze wolk die maar al te vaak wordt afgebeeld in reclame of op sociale media.

WAAROM TOEKOMSTPRAATJES

Het is belangrk om àlle jongeren juiste, realistische en duidelke informatie over anticonceptie, kinderwens en jong ouderschap te geven zodat z hierover een geïnformeerde, weloverwogen beslissing kunnen maken en kunnen nadenken over de haalbaarheid van hun (toekomst)dromen.

Fara vzw ontwikkelde hiertoe een groepsgerichte werkvormToekomstpraatjes - die kinderwens en jong ouderschap b jongeren bespreekbaar maakt

We benaderen dit thema vanuit een zo realistisch mogelk beeld op het prille ouderschap, met aandacht voor nuance (onder welke voorwaarden, mogelkheden van uitstel en alternatieven, )

Hieronder vindt u het draaiboek waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe u op een genuanceerde en realistische manier in gesprek kan gaan met jongeren rond het thema kinderwens en jong ouderschap.

VOOR WIE, WAARTOE EN HOE

DOELGROEP

Toekomstpraatjes is bedoeld voor jongeren uit de 2 en 3de graad . De methodiek is in het bzonder inzetbaar b jongeren uit leefgroepen of jongeren uit het bzonder onderws.

DOELSTELLINGEN

Deze werkvorm biedt betrokken leerkrachten, opvoed(st)ers, orthopedagogen, leefgroepbegeleiders… verschillende handvatten om kinderwens en jong ouderschap op een genuanceerde manier bespreekbaar te maken b jongeren

Op deze manier helpen we deze jongeren bewust te laten omgaan met hun wensen en dromen voor de toekomst en om hierin weloverwogen keuzes te maken

Ook wordt het risico op een ongeplande, ongewenste en/of onvoorbereide zwangerschap verkleind.

TDSDUUR

Toekomstpraatjes neemt in totaal ongeveer 2 doorlopende lesuren in beslag. Afhankelk van de medewerking van de jongeren, het aantal begeleiders en de grootte van de groep kan dit wat langer of korter zn Het is mogelk dat niet alle methodieken aan bod zullen komen

UITVOERING EN BEGELEIDING

Afhankelk van de groepsgrootte, wordt toekomstpraatjes gebruikt in de ganse klasgroep of in kleinere groepjes We raden aan om b een groep van meer dan vf jongeren, de groep op te splitsen in kleinere groepjes. Hierdoor zullen de jongeren zich wellicht ook veiliger voelen om hun gedachten en gevoelens te delen

De begeleiding van toekomstpraatjes gebeurt afhankelk van de grootte van de groep door 1 of 2 begeleiders Vanaf 5 deelnemers worden er idealiter 2 begeleiders ingeschakeld

PRAKTISCHE BENODIGDHEDEN

Algemeen, zelf te voorzien: Spelmateriaal, zelf te voorzien:

Laptop/computer, eventueel met beamer Schrfgerief, plakband, scharen en wit papier

een papfles (tip: gebruik een pet flesje)

een toverstaf (optioneel, tip: gebruik een tak)

verschillende knopen (voorzie per leerling een zevental knopen) speelgeld (optioneel, tip: gebruik monopoly speelgeld)

een groot los t-shirt

een drietal ballonnen

In blage vind je het af te drukken spelmateriaal terug. Doe dit b voorkeur in kleur i f v duidelkheid van de spelmethodiek en visuele aantrekkelkheid.

Vragen, bedenkingen?

Contacteer Fara: vragen@fara.be of 016 38 69 50.

AANDACHTSPUNTEN

BEGELEIDERSHOUDING

Creëer een veilig gespreksklimaat Gebruik hiervoor bvoorbeeld onderstaande picto's gebaseerd op de PICKASOLL- methodiek van Sensoa

Overloop de afspraken met bhorende pictorgrammen. Hang deze nadien ook op in de ruimte:

1) Luisteren

Luister naar elkaar en heb respect voor elkaar

Je zal misschien persoonlke informatie horen van anderen

Alles wat gedeeld wordt blft binnen de groep Ook de begeleid(st)ers delen geen informatie met anderen.

2) Praten

Je praat over je eigen gevoelens, gedachten en ervaringen. Toekomstpraatjes is het leukst als iedereen actief deelneemt. Je mag kiezen wat je vertelt in de groep Het is ook oké om iets voor jezelf houden

3) Samen(werken)

We werken samen in één groep waarb iedereen anders is. Mensen kunnen op meisjes, op jongens of op beide vallen. Iedereen is uniek en verdient respect.

Respecteer elkaars cultuur, ook al verschilt deze van de jouwe.

Cultuur kan verwzen naar afkomst, maar ook naar je religie

4) Lachen

Humor kan helpen om toekomstpraatjes wat luchtiger aan te pakken. Dit is dus helemaal oké. Uitlachen daarentegen, kan niet.

ANTICONCEPTIE

Je kan niet spreken over kinderwens en jong ouderschap zonder aandacht te besteden aan anticonceptie. Seksualiteit en veilig, plezierig vren zn niet los te zien van kinderwens

Anticonceptie komt niet expliciet aan bod in toekomstpraatjes.

Onderstaande werkvormen van partnerorganisaties helpen op weg om anticonceptie op een aangepaste manier b jongeren bespreekbaar te stellen:

Anticonceptiekoffer:

https://www sensoa be/materiaal/anticonceptiekoffer-methodiek

https://expertisecentrum-vollemaan be/cultuursensitieve-anticonceptievoorlichtingskoffer

Cultuursensitieve anticonceptiekoffer met extra aandacht voor culturele verschillen, taalondersteunend didactisch materiaal en laagdrempelige informatie: Tussen de lakens – lespakket

https://www sensoa be/materiaal/tussen-de-lakens-lespakket

Gewoon zo! Anticonceptie – brochure

https://www.sensoa.be/materiaal/gewoon-zo-anticonceptie-brochure

Anticonceptie voor jou – brochure

https://www sensoa be/materiaal/anticonceptie-voor-jou-brochure

https://www.kindengezin.be/nl/brochures-videos/brochures/kind-beeldgezinsplanning

Kind in beeld : Gezinsplanning (Kind & Gezin) – brochure voor visueel materiaal Zanzu: Gezinsplanning en zwangerschap website: alle informatie kan gelezen en afgespeeld worden in verschillende talen)

https://www.zanzu.be/nl/gezinsplanning-en-zwangerschap

Website alles over seks van sensoa:

https://www allesoverseks be/anticonceptie

OUDERS INLICHTEN

Uit ervaring merken we dat spreken over deze thema's beladen kan zn, er hangen immers verschillende waarden en normen aan vast Het is belangrk om de ouders van de jongeren mee te nemen in toekomstpraatjes:

Zo kunnen z thuis verder bouwen op de informatie die de jongeren meekrgen.

En weten z dat ze zich aan vragen van hun kinderen kunnen verwachten.

Zelf krg je een externe extra blik die je kritisch laat nadenken over je eigen visie.

Een goede afstemming met de ouders bevordert tot slot een veilige relationele en seksuele ontwikkeling van de jongeren (Seksuelevorming.nl, 2023).

TIPS:

Kies een geschikt medium om met de ouders te communiceren, zoals een informatieve brief of een ouderavond.

Informeer de ouders vooraf of overweeg om dit pas achteraf te doen om bewuste afwezigheden van leerlingen te vermden

Wees niet bang om met ouders in dialoog te gaan. Bekk samen waar hun zorgen zitten.

Neem eventuele weerstanden van ouders weg: Maak duidelk dat jongeren met vragen zitten rond dit thema Kaart het belang aan van het thema. Leg uit dat toekomstpraatjes jongeren bewust laat omgaan met hun dromen en wensen voor de toekomst Ook wordt het risico op ongeplande en onvoorbereide zwangerschappen verkleind.

Communiceer cultuursensitief:

Neem een oprecht geïnteresseerde open houding aan Wees je bewust van je eigen stereotypen, vooroordelen en culturele blik.

Respecteer alle meningen, visies. Bekk alle mogelke verklaringen voor een probleem en kk niet alleen naar cultuur.

WERKWZE

SPIN THE PAPFLES T O E K O M S T P R A A T J E S

De jongeren worden idealiter verdeeld in groepjes van 5.

Verdeel per groep een rad (blage 1) met papfles, vul deze half met water. De jongeren draaien om de beurt de papfles en gaan samen aan de slag met de concrete methodiek (overeenkomstig met de kleurlegende)

Het is mogelk dat niet alle methodieken aan bod komen.

Opdracht 9 ‘Hoogzwanger, hoe voelt dat?'’ is een energiegevende opdracht voor de jongeren. Je kan ervoor kiezen om deze opdracht sowieso uit te voeren.

BIJLAGE 1

METHODIEKEN

1. Toekomstdromen?!

2. Als ik kon toveren…

3. Met een kind erbij

4. Wik en weeg

5. Laat je helpen!

6. Wat betekent een kind voor jou?

7. Hoeveel kost een kind?

8. Wat voor mama of papa wil je zijn?

9. Hoogzwanger, hoe voelt dat?

METHODIEK 1

TOEKOMSTDROMEN?!

jongeren denken na over een toekomst met of zonder kinderen jongeren staan stil b de volgorde van hun toekomstdromen

MATERIAAL

per jongere:

afbeelding toekomstwolk (blage 2)

set kaartjes toekomstdromen (blage 3)

schaar en pen

WERKWZE

Deel aan elke jongere een toekomstwolk en een set kaartjes uit (in blagen).

Hoe kken ze naar hun toekomst?

Welke plaatjes passen in de toekomstwolk?

Welke niet?

Missen er dromen? Laat ze deze dan btekenen of schrven in de wolk

Vervolgens leggen de jongeren de gekozen plaatjes in een voor hen passende tdsvolgorde

BESPREKINGSVRAGEN

Wat wil je hier graag over vertellen?

Zou je vriend(in) of je ouders eenzelfde toekomstwolk voor jou leggen?

Zouden z andere kaartjes leggen? Welke? Waarom?

Zouden z bepaalde kaartjes niet leggen? Welke? Waarom?

En zouden ze je dromen in eenzelfde of een andere volgorde leggen? Hoe dan?

METHODIEK 2 ALS IK KON TOVEREN...

jongeren denken na over de verschillende levensfasen van baby tot volwassene.

jongeren staan stil b de leuke maar ook de minder leuke aspecten van de verschillende ontwikkelingsfasen.

afbeelding levensfasen:

jongen (blage 4)

meisje (blage 5)

toverstaf (optioneel)

video: https://schooltv nl/video/popup/levensfasen-van-baby-totpuber/

WERKWZE

Toon en bespreek het filmpje van baby tot adolescent. Geef de toverstaf door en stel de bhorende wondervraag

BESPREKINGSVRAGEN

Filmpje:

Ken je kleine kinderen in je omgeving? Denk aan buren, neefjes,...

Ken je grote kinderen? Denk aan de jeugdbeweging, school, Wat vind j van kleine kinderen? Wat is hier leuk aan en wat minder ?

Wat vind j van oudere kinderen? Wat is hier leuk aan en wat minder leuk?

Wondervraag:

'Stel je voor, terwl je vannacht slaapt gebeurt er een mirakel en de volgende morgen ben je mama/papa geworden van een kind met een door jou gekozen leeftd.'

Welke leeftd heeft dat kind? Licht toe

Welke leeftd zou je zeker niet dromen? Licht toe.

BIJLAGE 5

METHODIEK 3 MET EEN KIND ERBIJ

DOEL DUUR MATERIAAL

De jongeren krgen inzicht in hun eigen routines en worden zich bewust van hoe deze veranderen met een kindje erb.

per jongere:

afbeelding klokjes (2x) (blage 6)

pen

WERKWZE

De jongeren duiden op de klokjes aan:

wanneer ze opstaan en gaan slapen op een schooldag

wanneer ze opstaan en gaan slapen in het weekend

Vraag de jongeren in te schatten hoe hun routines eruit zouden zien met een kindje erb. Laat ze opnieuw de klokjes invullen (opstaan, gaan slapen op zowel week- als weekenddag)

Bespreek onderstaande vragen.

BESPREKINGSVRAGEN

Met een kindje erb wordt alles anders, ook je gewoontes zoals je die nu kent Pasgeboren baby's worden ongeveer om de 3 à 4 uur wakker om te drinken, ook 's nachts!

Wil je dat? Kan je dat aan? Bespreek met de jongeren hun routines en spreek over de impact van een kindje op hun eigen vre td.

Voorbeeldvragen:

Op een schooldag, wanneer ga je slapen? Wanneer sta je op?

Hoeveel td heb je om je klaar te maken voor school? Wie helpt je hierb?

In het weekend, wanneer ga je slapen? Tot hoe laat slaap je uit?

Hoe zou het zn om ’s nachts op te staan?

Hoe zou het voor je zn om ook in het weekend vroeg op te staan?

Hoe zou je jezelf ’s ochtends klaarmaken met een baby erb?

Hoe zou het zn om je td met je vriend(in) te delen met je kindje?

Hoe zou je jouw hobby’s geregeld krgen met een kindje erb? ...

BIJLAGE 6 WEEKDAG

OPSTAAN SLAPEN

WEEKEND

OPSTAAN SLAPEN

METHODIEK 4

WIK EN WEEG

DOEL DUUR

De jongeren denken na over hun formele en informele netwerk Zo leren ze de personen uit hun omgeving kennen met wie z in gesprek kunnen gaan over een eventuele kinderwens.

MATERIAAL

per jongere:

set kaartjes netwerk (blage 7)

schaar en pen wit papier

WERKWZE

Overloop de besprekingsvragen

Laat de jongeren telkens de voor hen gepaste personen uit hun netwerk kiezen.

Laat ze ontbrekende personen zelf btekenen.

BESPREKINGSVRAGEN

Misschien heb je al een kinderwens, misschien (nog) niet Of misschien weet je eigenlk helemaal nog niet wat je wil voor de toekomst. Dit kan allemaal.

Het krgen van kinderen is een levensbepalende beslissing die je niet zomaar halsoverkop maakt.

Belangrke keuzes in je leven bespreek en overleg je ook met andere belangrke mensen in je leven.

Stel dat je een kinderwens zou hebben (of net helemaal niet), zou je deze wens dan met iemand durven delen?

Waarom wel?

Waarom niet?

Wie uit je omgeving zou je in vertrouwen kunnen nemen om te praten over je kinderwens? Leg een of meerdere kaartjes.

BIJLAGE 7

METHODIEK 5

LAAT JE HELPEN

De jongeren krgen zicht op hun informele netwerk (familie en vrienden). Uit wetenschappelk onderzoek blkt dat familie en vrienden nog belangrker zn dan het professionele netwerk in het kader van goed (genoeg) ouderschap

De jongeren denken na over moeilke momenten tdens de zwangerschap en het prille ouderschap.

set kaartjes uitdagingen (blage 8)

10-tal knoopjes schaar

cirkel sociale steun (blage 9)

WERKWZE

uitbeelden van uitdagingen tdens zwangerschap en jong ouderschap

cirkel sociale steun leggen

BESPREKINGSVRAGEN

Uitbeelden

Laat een vrwilliger een kaartje trekken om uit te beelden: slaaptekort

tdsgebrek

emotionele schommelingen

Licht in groep toe dat ze iets moeten raden dat moeilk kan lopen in een zwangerschap en het jonge ouderschap Hang de kaartjes nadien op. Z dienen ter visuele ondersteuning van het tweede deel.

Cirkel sociale steun

Op wie zou je kunnen rekenen moest je een kindje hebben en waarvoor? Laat elke jongere zn cirkel leggen:

Een knoop staat voor een steunfiguur, iemand die je vertrouwt en aan wie je steun hebt. Denk in de eerste plaats aan je familie en vrienden.

Iemand kan dichtb of veraf staan plaats deze dan dichtb of verderaf van jezelf (centrale bol in de cirkel)

Ook de reden waarvoor je b hem/haar terecht kan, kan verschillen. Zo kan je b iemand terecht voor:

praktische hulp (vb babysit, kraamkost, lenen van baby- en peuteruitzet, tdje b inwonen, een cent van krgen…) liefde en een luisterend oor (vb. uithuilen op een moeilk moment)

goede raad en advies (vb. als je kindje niet wilt doorslapen) een gezellige ontspannende babbel

Uiteraard kan je b iemand terecht voor de verschillende steunvormen Leg die persoon dan b de voor jou belangrkste reden.

Begeleidende vragen:

Vraag je nu weleens hulp voor iets?

Aan wie?

Waarvoor?

Zou je hulp vragen b het opvoeden van een kind

Waarom wel? Waarom niet?

Aan wie?

Heb je al een partner? Zou h/z dezelfde ondersteuning nodig hebben?

Welke rol zouden je ouders al dan niet opnemen?

Wat zou je ervan vinden moest iemand (ongevraagd) advies

geven als je een kind zou hebben?

Ontbreekt er een bepaalde soort hulp? ...

BIJLAGE 8

METHODIEK 6

WAT BETEKENT EEN KIND

De jongeren krgen zicht op mogelke alternatieven voor eigen kinderen.

per jongere:

afbeelding alternatieven (blage 10)

WERKWZE

De jongeren krgen enkele mogelke alternatieven voor eigen kinderen

laat ze elk een afbeelding uitkiezen die hen aanspreekt en overloop samen de besprekingsvragen.

BESPREKINGSVRAGEN

Hou je van kindjes of blf je liever uit hun buurt?

Ken je kindjes in je buurt (van familie of vrienden, buren, hobby/jeugdbeweging, op je werk, babysit ) en wat doe je er dan mee?

Draag j graag zorg voor kindjes of iets anders?

Ben je ooit al gaan babysitten?

Kan je ook voor iets of iemand anders ‘zorgen’ dan je eigen kind?

Zou je echt een eigen kindje willen of vind je het gewoon leuk om iets met kindjes te doen? Of net helemaal niet?

Zou je willen werken met kinderen of babysitten of liever niet?

Ben je nieuwsgierig hoe het voor iemand is zonder kinderen? Zou je daarmee willen gaan praten?

Heb je een vriend of vriendin? Hoe denkt h/z erover?

Wat zou j eventueel (meer) willen doen (bvoorbeeld meter worden, een huisdier kopen, vrwilligerswerk met kindjes doen, babysitten…)?

METHODIEK 7

HOEVEEL KOST EEN KIND?

De jongeren denken na over het kostenplaatje dat b een kind komt kken.

MATERIAAL

afbeelding kosten (blage 11) speelgeld (optioneel)

WERKWZE

Quizvragen

1) Heb je er een idee van hoeveel het opvoeden van een kind kost?

(van baby tot je kind zelfstandig alleen gaat wonen)

Kies uit de afbeeldingen:

Auto

Huis (juiste antwoord)

Verre reis naar een exotisch eiland?

2) Stel dat je voor 1 maand luiers en flesvoeding moet kopen? Hoeveel geld zou je hier dan aan moeten uitgeven?

Vervolg quizvragen

Antwoord

Luiers (20 cent/luier x 8/dag): 11,20 x 4 = 44,80 euro

Melkpoeder (20 euro/week): 20 x 4 = 80 euro

Totaal: 124,80 euro

Kleertjes, kosten kinderopvang, buggy, bedje… zn nog niet meegerekend!

Dit is nog maar een begin… Uiteraard moet je zelf ook nog eten, huur… betalen. Je moet ook zorgen voor jezelf (kled, hobby’s…).

Uiteraard dien je dan ook als mama en papa voldoende te verdienen om een kind te laten opgroeien.

Hoeveel zakgeld krg j per maand?

Zou je hiermee rondkomen om voeding en luiers voor een maand te kopen?

Zou j het daarvoor over hebben?

METHODIEK 8

WAT VOOR MAMA/PAPA?

DOEL DUUR MATERIAAL

De jongeren krgen inzicht in de vaardigheden die horen b het ouderschap

per jongere:

afbeelding hoof/hart/handen (blage 12)

WERKWZE

De jongeren krgen even td om op de afbeelding zaken te schrven/tekenen die voor hun b een ‘goede’ mama of papa horen:

Wat weet h/z? (hoofd) vb kinderopvang regelen

Wat voelt h/z? (hart) vb. trots op zn of haar kindje

Wat kan of doet h/z? (handen) vb. samen spelen, koken

BESPREKINGSVRAGEN

Wist je dat gelukkige mama’s en papa’s doorgaans gelukkige kinderen hebben? Dit wil dus zeggen dat het belangrk is om eerst goed voor jezelf te kunnen zorgen alvorens je een kindje krgt.

Vragen:

Welke zorg is volgens jou belangrk voor een kindje?

Welke dingen kan je nu al?

Welke extra dingen moet je kunnen om goed voor een kind te zorgen?

Iedereen heeft liefde en aandacht nodig Vind je dat j nu genoeg liefde en aandacht krgt?

Hoe zorg je goed voor jezelf?

Hoe geef j liefde en aandacht aan anderen?

Ook een kind heeft liefde en aandacht nodig, die moet je dan delen. Hoe zou dat voor jou zn?

Wat wil j graag meegeven uit jouw opvoeding aan je toekomstig kindje? Wat doe je liever anders?

Heb een rolmodel, een voorbeeld moeder of vader? ...

METHODIEK 9

HOOGZWANGER?

DOEL DUUR

De jongeren worden zich bewust van de lichamelke veranderingen die een vrouw ondergaat tdens de zwangerschap

MATERIAAL

Ballon

Los T-shirt

Balpen

WERKWZE

Blaas de ballon op.

Laat de jongeren elk om beurt het T-shirt aantrekken met hieronder de opgeblazen ballon

Laat ze nu: een balpen die op de grond ligt, oprapen en zn/haar veters strikken

BESPREKINGSVRAGEN

Met een ballon onder je T-shirt lkt het even of je een zwangere buik hebt Normaal gezien weegt een zwangere buik veel meer, je komt tussen 12-15 kilo b tdens een zwangerschap. Daarnaast geeft de buik ook extra druk waardoor je soms moeilker kan ademhalen

Hoe voelt het om met een zwangere buik rond te lopen?

Hoe is het om jezelf zwanger te ‘zien’?

Hoe lukt het om je veters te strikken of een balpen van de grond te rapen?

DOEL DUUR

Korte nabespreking in groep van Toekomstpraatjes

I N G

BESPREKINGSVRAGEN

vragen@fara be 016 38 69 50 Farachat N A B E S P R E K

Hoe was het voor jullie om hierover te praten?

We hebben veel besproken vandaag: wat nemen jullie mee?

B wie kunnen jullie terecht als jullie willen praten over jullie (eventuele) kinderwens?

Deel de Fara-contactgegevens met de jongeren, zodat z met ons contact kunnen opnemen b een kinderwens, ongeplande zwangerschap of vragen Geef aan dat dit ook anoniem kan.

TR E F E R E N T I E L I J S

Communicatie met ouders over seksuele opvoeding: visie uitwerken. (z.d.). Sensoa.

https://www.sensoa.be/ouders-enseksuele-opvoeding-op-school

Delbaere, I , De Vos, M , Somers, S , Conderilli, M , Do adolescents want children in later life and why (not)? 39th Annual Meeting of the European Society of Human Reproduction and Embryologie (ESHRE), Abstracts, 2023

Hoe begeleid je seksuele vorming? – Afspraken maken met Pickasoll – Tips – Jongeren begeleiden. (z.d). Sensoa.

https://www sensoa be/goede-begeleidershouding-b-seksuelevorming-met-pickasoll

Ouders betrekken b de seksuele opvoeding – Seksuelevorming.nl

(2023, 19 april) Seksuelevorming nl

https://seksuelevorming.nl/onderwssoorten/basisonderws/ouders -betrekken-b-seksuele-opvoeding-kinderen/

Raymaekers, J (2019) W willen ook graag kinderen Sociaal Net

https://sociaal.net/achtergrond/willen-ook-graag-kinderen/ www.asvz.nl/kinderwens-en-ouderschap