IJssel Eilanden veilig.

Midden in de delta van de rivier de IJssel, op steenworp afstand van historisch Kampen, is vorig jaar het EuroParcs vakantiepark De IJssel Eilanden geopend. Er was wel een sterk staaltje Nederlandse waterwerken voor nodig om het park veilig te maken voor het wassende water van het IJsselmeer.

Met de ligging aan het Drontermeer is het vakantiepark De IJssel Eilanden een walhalla voor watersportliefhebbers. De vakantiewoningen en appartementen van het nieuwe park liggen op zes eilanden, en hebben diverse aanlegsteiger voor aan- en afmeren. Ook voor natuurliefhebbers is het gebied aantrekkelijk, met de vele geulen en eilandjes trekt de IJsseldelta duizenden vogels. Een perfecte locatie dus voor een modern vakantiepark met eigen jachthaven. Toch liep EuroParcs tegen een uitdaging aan bij de ontwikkeling van het park. De Roggebotsluis, een oude sluis die het Drontermeer verbindt met het Vossemeer en daarbij zorgde voor een stabiel waterpeil, zou gaan verdwijnen, waardoor het nieuwe park rechtstreeks te maken kreeg met het open water van de Randmeren en het IJsselmeer.

Waterveiligheid

De verwijdering van de oude sluis was onderdeel van een veiligheidsplan van de provincie Overijssel. De provincie werkt samen met waterschap en gemeenten aan het bredere plan van Ruimte voor de Rivier IJsseldelta Zuid om de IJsseldelta veiliger te maken tegen hoogwater vanuit de rivier. Een onderdeel van dat plan was het uitgraven van het Reevediep, vertelt Remko Schultz, omgevingsmanager van de gemeente Kampen. “Dit is een geul, die bij hoge waterafvoeren van de IJssel mee moet helpen om het water via het Drontermeer en Vossemeer richting IJsselmeer af te voeren. Het zorgt ervoor dat Kampen en de regio droge voeten houden.” Daarvoor moest een nieuwe sluis worden gebouwd.

Remko Schultz, omgevingsmanager gemeente Kampen

Gevolg: de Roggebotsluis zou verdwijnen en het nieuw geplande vakantiepark kwam ineens door deze plannen buitendijks te liggen, en dus direct onder invloed van het water van het IJsselmeer.

Om dit waterveiligheidsvraagstuk op te lossen zocht EuroParcs hulp bij Green Rivers, experts op het gebied van waterveiligheid en waterbouwkundige projecten. Cor Bisschop was projectleider bij de verbouwing om het nieuwe park veilig te maken voor het wassende water van de Randmeren.

“Bij storm en sterke westenwind kan water vanuit het IJsselmeer in de trechter van het Vossemeer en Reevemeer worden geperst. In dat geval kunnen de golven van het IJsselmeer ervoor zorgen dat laaggelegen delen van het vakantiepark schade oplopen.”

Keersluis

Wat moest er allemaal gebeuren om dat te voorkomen? Aangezien de Roggebotsluis onderdeel was van de primaire waterkering, was het nodig om een eigen secundaire kering aan te leggen. Om de jachthaven moest een ‘bak’ worden gegraven om het waterpeil op orde te krijgen. Daarnaast moest de dijk, die voorheen achter de jachthaven langsliep, worden verlegd om ruimte te maken voor de jachthaven en recreatiewoningen. Ook moest de jachthaven kunnen worden afgesloten bij perioden met hoge waterstanden op het Reevemeer.

Daarvoor bedacht Green Rivers een keersluis, die bij storm kan worden gesloten. Vorig jaar april is de sluisdeur als sluitstuk van de kering geplaatst. Bisschop: “Samen met de veiligheidsregio, het waterschap en de gemeente hebben we gekeken naar wat de hoogte en sterkte moesten worden van zowel de waterkering rondom het park als van de keersluis.”

Al bestaat 100 procent veiligheid natuurlijk niet, gaat Bisschop verder. “Met een terugkeertijd van eens in de paar honderd jaar kan het gebeuren dat er water over de waterkering komt en je natte voeten krijgt. Dat is nu eenmaal een risico in ons land. Maar de veiligheid van De IJssel Eilanden is optimaal. De echte test moet nog komen. De Roggebotsluis is net weggehaald en het is wachten op de eerste storm.”

Hoogwaterplan

Voor die momenten dat het spannend wordt ligt er een hoogwaterplan klaar. Bisschop: “Als park moet je continu bewust zijn van de weers- en wateromstandigheden. Het plan bestaat uit de beschrijving van de sluis, wat te doen bij storing, maar het belangrijkste: wat te doen bij verschillende hoogwaterscenario’s? Met een sterke westenwind kan het water snel opstuwen. Dan moet je snel kunnen handelen. Daarom hebben we protocollen afgesproken met het park en de nachtwachters, zodat zij altijd op de hoogte zijn.”

Het hoogwaterplan is in goed overleg met provincie, waterschap, gemeente en de veiligheidsregio opgesteld. In de winterperiode, als er toch niet wordt gevaren, zal de sluisdeur altijd gesloten zijn. In de zomermaanden is dat ’s nachts het geval. “Dat geeft ook nog eens extra veiligheid met het oog op diefstal,” aldus Bisschop. “In het protocol zit ook een koppeling met het waarschuwings-netwerk van Rijkswaterstaat wanneer er storm of hoogwater dreigt. Zo is er altijd een automatische waarschuwing.”

Naast het water heeft EuroParcs bij de bouw van het park uiteraard ook rekening gehouden met de natuur, toch een van de trekpleisters van de IJsseldelta. Daar waren lokale partijen in het begin nog huiverig voor. Bij de uitgifte van de omgevingsvergunning voor het park, die de gemeente Kampen had verleend, tekenden de Natuurvereniging IJsseldelta en de stichting Werkgroep Zwartendijk bezwaar aan bij de rechter. De bouw van het park zou in strijd zijn met het naastgelegen Natura 2000-gebied. Hun argument hield geen stand. Inmiddels is de weerstand verdwenen, vertelt Schulz. “Het gaat goed met de flora en fauna.”

Dat is grotendeels te danken aan de begeleiding van ecoloog Evert-Jan van Veldhuisen bij de bouw van het park. Een van de uitdagingen waar vakantieparken mee kampen bij herontwikkeling of bouw van parken is de Wet Natuurbescherming. EuroParcs schakelt daarom altijd vanaf het begin ecologische experts in om beschermde natuur te ontzien. Tijdens de uitvoering bezocht Van Veldhuisen de bouwlocatie aan het Reevemeer zeer regelmatig om het werk op het gebied van flora en fauna te begeleiden. “Ik heb de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) en diverse andere verspreidingsatlassen geraadpleegd om een indicatief beeld te krijgen of er beschermde soorten voorkomen in het te onderzoeken gebied. Daarnaast is er door het brengen van veldbezoeken gekeken of deze informatie overeenkomt met de praktijk.”

Rustzones

Een van de adviezen die Van Veldhuisen EuroParcs meegaf was om een berg met zand, takkenhopen, puin en ander afvalmateriaal op het bouwterrein af te voeren en op te schonen. “Als je dat niet doet kan zo’n depot aantrekkelijk zijn voor beschermde diersoorten, zoals marterachtigen, vogels en amfibiesoorten.

Dat advies gold ook voor afgegraven gronddepots. Deze kunnen een soort als de oeverzwaluw aantrekken om zich in te nestelen. Waar afvoeren niet mogelijk was zijn de gronddepots schuin afgewerkt zodat ze niet geschikt zijn als nestlocatie. Zo kunnen we ze tijdens werkzaamheden niet verstoren en voorkomen we dat de werkzaamheden hierdoor stil komen te liggen.” Ook adviseerde Van Veldhuisen om het grasland rond het bouwgebied elke drie tot vier weken te maaien om het gras kort te houden en werden er wapperende linten geplaatst zodat het geen broedgebied werd voor broedvogels, zoals kieviten. “Als ze eenmaal een voortplantingsplek hebben, mag je ze voor de rest van het seizoen niet storen. Dat willen we ook niet. Het is daarom belangrijk dat je het bouwterrein gefaseerd natuurwaardenvrij houdt en op plekken waar het wel kan, rustzones creëert waar soorten de mogelijkheid hebben om te nestelen. Dankzij de begeleiding is dat goed gegaan.”

Inmiddels is de Roggebotsluis begin maart dit jaar vervangen door een 7-meter hoge brug. Zowel voor het verkeer over water, als over de weg is dat een flinke verbetering. EuroParcs De IJssel Eilanden is daardoor ook beter bereikbaar. Vanuit de gemeente is men blij met de komst van het vakantiepark, vertelt Schultz. “Het leidt tot veel toeristische overnachtingen. Als nabijgelegen Hanzestad hebben we veel te bieden en samen met EuroParcs zorgen we ervoor dat de toeristen op het park kennis kunnen maken met onze lokale kwaliteiten.”

Hanzestad hebben we veel te bieden en samen met EuroParcs zorgen