ESSAY
DREIGEN WE DE BESTEN TE VERLIEZEN? tekst Bart Jan Spruyt beeld RD, Henk Visscher
A
ls ik me niet vergis, dient zich een nieuwe categorie van (vooral jonge) mensen aan die het reformatorische geloof waarin zj zjn opgevoed, dreigen te verlaten. Ik heb het nu niet over jonge mensen die afhaken omdat het geloof ze sowieso niet veel zegt, en ook niet over studenten die wetenschap en geloof op een gegeven moment niet meer met elkaar in overeenstemming kunnen brengen en daarom met kerk en geloof breken. Ik heb het over een andere categorie – een categorie die qua omvang vast kleiner is, minder geruchtmakend maar toch relevant. Misschien vooral wel omdat zj ons een kritische vraag stellen die tot nog toe onbeantwoord is gebleven. Het is nog niet eens zo gemakkeljk om de groep die ik bedoel helder af te grenzen. Het zjn veelal jonge mensen die –zo zou je kunnen zeggen– verlangen naar een hoogstaand leven. Verlangen is wel het kernwoord. Het verlangen naar een levensbeschouwing, een visie, en een daarbj passende levensstjl. Een verlangen om in de baaierd van meningen en opinies, wereldljke en kerkeljke, een archimedisch punt te vinden – van vast-
heid en regie, voorbj het toevallige en het plaats- en tjdgebondene, een punt van continuïteit en van waarheid en van schoonheid. Dualisme, relativisme, het recente en onbeproefde, het individuele en incidentele zjn de zaken die moeten worden vermeden. Katholiciteit Dat archimedische punt is misschien nooit welluidender onder woorden gebracht dan door de ijnzinnige theoloog Herman Bavinck in een oratie over de katholiciteit van de kerk: Daarin betoogde hj dat die katholiciteit van een „aangrjpende schoonheid” is, die niet wordt gekend door mensen die zich in „de enge kring van een kerkje of conventikel” opsluiten. Zj beroven zich „van geesteljke schatten, die door geen meditatie of devotie kunnen worden vergoed”, en verarmen hun ziel. Maar zj die deze traditie hebben ontdekt, kunnen niet langer „eng van hart” zjn. Deze katholiciteit, deze traditie van wat „altjd en overal door iedereen” is geloofd, en de verbeelding daarvan in literatuur, muziek, liturgie en architectuur, hebben de mensen die ik bedoel binnen de gereformeerde
36
traditie niet kunnen vinden – zo bljkt keer op keer. Het leven daar hebben zj ervaren als gemodder in de uiterste marge – eerst verwonderd, daarna geërgerd, daarna vastberaden om zich niet meer door zoveel kleingeestigheid naar beneden te laten trekken. Ik heb de afgelopen jaren verschillende vrienden zo zien overstappen naar de Rooms-Katholieke Kerk. Het waren niet de minsten. Het waren de besten. Ik werp me hier niet op als hun advocaat. Ik vrees dat zj gevaar lopen de kern van het christeljk beljden voor een andere kern in te wisselen. Die kern van het beljden is toch Luthers beljdenis van de vroljke ruil tussen Christus en de zondige mens, waarvan nota bene de vorige paus heeft gezegd dat Luther daarmee beter dan wie ook het geheimenis van de verlossing onder woorden heeft gebracht. In plaats van Christus dreigt als nieuwe kern de kerk te komen: als behoedster van een voorgegeven morele orde, van waarheid en gezag en autoriteit, en als hoedster van een grootse literatuur, van Thomas en Dante tot Newman en Chesterton. Ik ben hun advocaat niet maar ik begrjp hen wel. Een van de vele dingen
de week
Een verlangen naar het Ware, Schone en Goede drijft sommige reformatorische christenen, vooral jongeren, buiten de grenzen van de protestantse traditie. Waarom hebben wij geen beter verhaal?
