Open
r 9 septembe
2017
Utrecht
Monumentendag OpenMonumentendagUtrecht.nl
Thema Boeren, burgers en buitenlui
Kleine Vleeshuis met St. Catharinakathedraal
In deze krant: - Alle open monumenten
- Het Romeinse Schip
- Monumentenlezingen
- Rietveld en tijdgenoten
- Wandel- en fietsroutes
- Cultureel programma
- Villa Jongerius
- Bezoek met gidsen
- Monumentenmarkt
r… en veel mee
Boeren, burgers en buitenlui in een veranderende stad We nemen u mee naar het Utrecht van de zeventiende en achttiende eeuw. De talrijke torens van kerken en kloosters steken uit boven een hoge stenen stadsomwalling, die voorzien is van poorten en bolwerken. In de voorname straten getuigt de rijke architectuur van het weelderige leven van de welgestelde burgers. Aan de andere kant heerst er grote armoede in de smalle hofjes en stegen aan de rand van de stad. Buiten de muren begint meteen het platteland. Dit is het land van de boeren en de buitenlui: het land van boerderijen, tuinderijen en molens, maar ook van deftige buitenplaatsen waar de stedelijke elite zich in de zomer terugtrekt en de adel nog macht heeft. Plaatsen van ontmoeting Boeren, burgers en buitenlui: allemaal hadden zij hun eigen leven en toch kwamen ze elkaar juist in de stad veelvuldig tegen. Bijvoorbeeld op de levendige markten, waar de veelhoekige pleinen en brede bruggen over de grachten met hun specifieke namen als Vismarkt en Ganzenmarkt nog altijd aan herinneren. Maar
ook in gebouwen, zoals de Kleine Vleeshal, met z’n karakteristieke koeienkop aan de gevel. Of in de parochiekerken van de stad, zoals de Buurkerk, waar het vee dwars doorheen liep. Veel monumenten die u vandaag in het centrum kunt bezoeken laten zien op welke manier de stad functioneerde en waar de verschillende groepen elkaar ontmoetten. De veranderende stad Vanaf de negentiende eeuw begint de stad snel te veranderen. De vier bastions die vandaag te bezoeken zijn getuigen nog van de stadswallen, die na 1830 werden ontmanteld, waarna de stad zich naar alle windrichtingen kon uitbreiden. Vandaag zijn dan ook veel monumenten buiten het centrum te bezoeken die karakteristiek zijn voor deze verandering. Zo werd Het Hoogeland destijds aangelegd als buitenplaats terwijl het inmiddels door de stad is opgeslokt. Het terrein van de veeartsenijschool, met de bijzondere Paardenkathedraal, lag aanvankelijk buiten de stad en werd later omringd door de arbeiderswijk Wittevrouwen. In het westen van de stad laten een voorma-
lige hovenierswoning en houtzaagmolen De Ster en aan de andere kant de Rijksmunt en Cereol zien hoe het van oorsprong agrarische gebied door de industrialisatie veranderde in een stedelijk gebied. De Stijl en het Nieuwe Bouwen Met de tijd veranderde ook de opvattingen over architectuur en wonen. Nieuwe stromingen deden hun intrede en moderne bouwmaterialen als beton en staal boden nieuwe mogelijkheden. In het kader van de viering van 100 jaar ‘De Stijl’ zijn dit jaar meerdere unieke monumenten te bezoeken van Rietveld en tijdgenoten. Zo kunt u met gidsen een bezoek brengen aan twee bijzondere woonvilla’s aan de Breitnerlaan. Ook Rietvelds woningen aan de Erasmuslaan en de Robijnhof zijn opengesteld, net als het woonhuis van Sybold van Ravesteijn, de gerestaureerde Villa Jongerius en de Stadsschouwburg van Dudok. Deze monumenten zijn niet alleen uniek door hun architectuur maar laten door hun plek in de stad ook zien hoezeer Utrecht veranderde.
Romeinen En nog steeds dijt de stad uit. De laatste grote uitbreiding is Leidsche Rijn: ooit de groentetuin van Utrecht, nu de grootse vinexwijk van Nederland. Boerderijen en tuindersbedrijven zijn nog op veel plaatsen tussen de nieuwbouw terug te vinden. Bij de bouw van Leidsche Rijn stuitten archeologen op de resten van een Romeins fort, een weg, een wachttoren en een compleet schip! Zo zien we dat het nieuwste deel van de stad tegelijk een van de oudst bewoonde plekken in Utrecht is! U kunt het allemaal zelf beleven op deze Open Monumentendag.