15
12 NOVEMBER 2021 | NR. 147 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
VERDWENEN HORECA
Victor Consael aan de Neude
Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Het Utrechts Archief
Veel Utrechters kennen de poffertjeszaak nog van het Vredenburg, waar deze tot 2007 te vinden was. Daarvoor stond Victor Consael twintig jaar lang op de Neude. Eerder reisde de demontabele poffertjeskraam langs kermissen door het hele land. In de loop der jaren waren er verschillende eigenaren. De echte Victor Consael — de wafelbakker met die naam — was eind 19e eeuw vanuit België naar Nederland gekomen.
V
ictor werd in 1847 geboren in Henegouwen. Zijn oom Max Consael was de bedenker van de appelbeignet en de Brusselse wafel. Die reisde met zijn gebakkraam langs kermissen in België en Nederland. De MAX-wafelkramen werden een begrip; er bestaat er nog eentje in Oostende. Victor Consael vestigde zich in 1884 in Breda en trok langs Nederlandse kermissen. Zijn broer Charles deed hetzelfde (de familiegeschiedenis is uitgebreid beschreven op de website van Henk Werk). Victors kraam was met 12 bij 26 meter de grootste van Nederland, ingedeeld met de typische 'chambres separées' (zitboxen). Om indruk te maken noemde Consael zich 'Etablissement Victor Consael de Paris' en adverteerde met 'veritables beignets aux pommes', naast wafels en later poffertjes. Soms deed hij Utrecht aan, zoals in 1905 de kermis op het Vredenburg, waar de kraam pal naast die van de concurrent stond, het Etablissement Hollandais van D.N. Visser. In Consaels kraam klonk regelmatig live-muziek: Italiaanse operazangers! Dat was wellicht te danken aan zijn Italiaanse echtgenote Domenica Riozzi. Naar Utrecht Na het overlijden
van
Victor
Consael in 1917 nam het duo Jacobus van Leeuwen en Harrie Nacke de gebakskraam over, nog steeds met Breda als uitvalsbasis. Pas in 1947 kwam de zaak in Utrechtse handen. De nieuwe eigenaar was Antoon de Baar (1908-1997), exploitant van café-restaurant Royal aan de Oudegracht 101 (nu PK bar & kitchen). Nog steeds reisde de gebaksraam langs kermissen en jaarmarkten, ook in Utrecht. In 1955 adverteerde het 'Etablissement Victor Consael' met 'Standplaats Wilhelminapark, gedurende de Lichtweek. Befaamd om zijn Beignets, Hollandse wafels en Poffertjes.' In 1967 verkocht De Baar de poffertjeskraam aan Ad Flantua (1936-2000), die patissier was geweest op het MS Oranje van de Stoomvaart Maatschappij Nederland en inmiddels werkte als vertegenwoordiger in horecaproducten. Na enkele jaren besloot Flantua te stoppen met rondreizen omdat dit niet meer lonend was. Hij zocht een vaste standplaats in Utrecht, eerst korte tijd in Kanaleneiland en vanaf 1973 op de hoek van het Vredenburg, waar het muziekcentrum zou komen. Het was niet de eerste semi-permanente poffertjeskraam rond het Vredenburg. Tot de opening van Hotel Smits in 1953 had daar de kraam gestaan van
J.H.R. Wouters. En aan het Leidseveer (Smakkelaarsveld) had je 'De Gevulde Pan' van Joop van de Hoven. De inmiddels krakkemikkige kraam van Consael werd bij plaatsing op het Vredenburg opgeknapt met onderdelen van een oude poffertjeskraam uit Haarlem en werd daarbij verkleind. Toen in 1976 de werkzaamheden voor het Muziekcentrum begonnen, moest de kraam al weer weg. Neude en Vredenburg De langste vaste periode beleefde Victor Consael van 1976 tot 1996 aan de Neude, tegenover café Le Journal. De Neude was toen vooral een parkeerplaats en nog geen terrassenplein. In 1994 lagen er plannen om de Neude te transformeren. De poffertjes waren zo geliefd bij de Utrechters dat er een handtekeningenactie werd gehouden voor het behoud van de zaak. Niet alleen de auto's moesten namelijk verdwijnen. Ondertussen bleek de houten kraam verrot en kon dus niet verplaatst worden.
In 1996 opende Flantua een geheel nieuwe maar kleinere kraam aan het Vredenburg (niet precies op de oude plek, daar stond het Muziekcentrum). Met verwarming was de zaak het hele jaar bruikbaar (onduidelijk is of de kraam op de Neude 's winters dicht ging). De poffertjesbakplaat was meeverhuisd, maar niet de wafeloven, want wafels vonden geen aftrek meer. Appelbeignets waren al eerder geschrapt. Belgische lekkernijen hadden plaatsgemaakt voor Hollandse poffertjes. Dochter Reina Flantua en haar man Chris van der Steeg namen de onderneming in 1999 over. De geschiedenis herhaalde zich: vanwege de bouw van TivoliVredenburg en het appartementengebouw Hollandse Toren kwam er na tien jaar een einde aan deze locatie. Op de laatste openingsdag, zondag 25 februari 2007, was de zaak tot op de laatste plek gevuld. Velen tekenden het gastenboek als een soort condoleanceregister. Reina Flantua en Chris van der Steeg
hebben nog enkele jaren een poffertjeszaak gehad in een Hilversums winkelpand. De houten kraam van het Vredenburg kwam in Leidsche Rijn terecht. Onder de namen Paleis Leeuwesteyn en Restaurant De Baai heeft de kraam daar dienst gedaan als horecagelegenheid zonder poffertjes. Passend bij het zwervende bestaan van Victor Consael moest de kraam in 2020 wijken voor bouwplannen. Horecaondernemer Raoul Witteman wilde er een reizend restaurant van maken, misschien wel met poffertjes, maar zag daar vanwege de coronacrisis vanaf. Onduidelijk is wat er nu met de kraam gaat gebeuren. Ondertussen zijn er plannen om poffertjeskraam Parklust uit Zeist te herbouwen bij zorgboerderij 't Hoogt aan de Gageldijk, maar dat vindt de gemeente ongezond. a
