DUIC Krant NR 328 - 17 juli

Zomereditie: dikke krant met verhalen, uittips, quiz en meer

Visser,

INHOUD

Nieuws

5 Loempiakraam

Het einde van een bijzonder hoofdstuk

6 Tachtig jaar vrijheid

Eindelijk een herdenkplek

9 Strafrechtwinkel

Studenten nemen het op voor de Utrechters

10 Utrecht volgens

Hanan de Sain

Cultuur / Uit

12 Uittips

Elke week de leukste tips

16 Utrechts talent

Schots & Sheef

Stad / Leven

17 Op pad met Oud Utrecht

Honderd jaar Singelloop

18 Zomerberoepen

Zwoegen in de zomer

20 Dieren in de zomer

Een seizoen vol uitdagingen

21 Gerard Aaftink

Wijk C op een keerpunt

Sport

23 Puzzel

Vind het woord

Else

CONTACT REDACTIE redactie@duic.nl 030 7600 226

e hebt de zomereditie van DUIC in handen! Deze extra dikke krant blijft langer liggen dan normaal, zodat je er de hele zomer van kunt genieten. In deze speciale uitgave vind je zomerse verhalen, een leuke puzzel én volop tips om eropuit te gaan in en rond Utrecht. Perfect leesvoer voor op het terras, in het park of gewoon thuis op de bank. Op 28

augustus brengen we de eerstvolgende krant uit, die weer boordevol staat met Utrechtse verhalen. In de tussentijd hoef je niks te missen. Op onze website, socials en in de app blijven we het nieuws uit de stad volgen en brengen. Fijne zomer! De DUIC-redactie

DE VERANDERENDE STAD IN BEELD

VAN ASCH VAN WIJCKSKADE

Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

ADVERTEREN

Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Dave Vorstenbosch dave@duic.nl 030 7600 146

VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 030 7600 146

Machtige online marketingcampagnes runnen?

Sipr weet precies wat jouw fans willen horen. En dat is te zien.

Doorklikpercentage LinkedIn

De online marketingcampagnes van Sipr zetten aan tot verandering Kan jij wel een sterke campagne gebruiken? Wij staan voor je klaar.

Advertentie

Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers

Bas van Setten, Bo Steehouwer,

Marie Vonk, Kamiel

Luuk Beckers, Robert Oosterbroek en Sam Pol

Univé maakt buurten fijner en veiliger –met én voor bewoners

Univé zet zich in voor buurten waar kinderen veilig buiten kunnen spelen, waar buren naar elkaar omkijken en waar je je écht thuis voelt. Dat gebeurt met allerlei initiatieven die de leefomgeving socialer en veiliger maken.

Tekenen voor een veilige buurt

Een goed voorbeeld van zo’n initiatief is de landelijke winactie waarbij kinderen werden uitgenodigd om hun eigen Pas-op-pop te tekenen. De winnende tekeningen worden deze zomer omgezet in echte verkeerspoppen die op straat het verkeer helpen vertragen. Ambassadeur van sport en bewegen Dafne Schippers ondersteunde de actie.

“Mijn moeder zei dat het leuk was om mee te doen met de tekenwedstrijd. En binnenkort staat mijn pop op het pleintje waar ik woon. Iedereen uit de straat is nieuwsgierig hoe hij eruit ziet in het echt!”

Lilly (6 jaar), winnaar Zuid-Holland

Een zomer vol buitenspeelplezier

De Univé Pas-op-pop winactie is het startschot van een zomer vol sport, beweging en buitenspeelplezier. Want er komt nog meer leuks aan! Vanaf half juli krijgen kinderen samen met hun ouders de kans om hun ultieme buitenspeeldroom in te sturen. En het mooiste? Vier van die dromen worden écht werkelijkheid! In september kunnen buurten een buitenspeelbox winnen, gevuld met onder andere springtouwen, een kubbspel, volleyballen, sporthesjes, voetballen en knikkers. Zo maakt Univé buurten fjner en veiliger. Met én voor buurtbewoners.

Univé is er ook als er iets misgaat In een levendige buurt gaat ook weleens iets mis. Een voetbal door een ruit of een kras op een auto tijdens het buitenspelen. Ook dan is Univé er voor je. Kijk op unive.nl of ga langs in één van de winkels.

Jouw buitenspeeldroom kan uitkomen, zoals je eigen boomhut!

35 jaar loempia’s in Utrecht: het einde van een bijzonder hoofdstuk aan de Oudegracht

Al meer dan 35 jaar is de Vietnamese loempiakraam op de Bezembrug aan de Oudegracht een vertrouwd gezicht in Utrecht. Eind augustus opent Phuong Nguyen haar kraam voor de laatste keer. Samen met haar oudste dochter vertelt de 69-jarige Phuong hoe ze als bootvluchteling in de Domstad terechtkwam, haar man verloor en opnieuw de liefde vond.

Tekst: Sam Pol / Fotogra e: Robert Oosterbroek en archief

Terwijl ze alleen loempia’s bakt in haar kraam, vertelt Phuong hoe ze als Vietnamese bootvluchteling in Nederland terechtkwam. “In 1981 ben ik gevlucht vanwege de Vietnamoorlog en het communistische regime; er was geen vrijheid toen”, legt ze uit. Een nieuwe start in Nieuwegein Phuong werd op 3 juli van dat jaar op zee opgepikt door het Nederlandse containerschip Nedlloyd Dejima en belandde zodoende in een asielzoekerscentrum in Dronten. In het asielzoekerscentrum ontmoet ze Duc Thang Nguyen - roepnaam Thang - die in 1979 als een van de eerste bootvluchtelingen uit Vietnam in Nederland terechtkwam. Phuong en Thang worden verliefd op elkaar en krijgen een huis toegewezen in Nieuwegein, waar ze samen drie kinderen krijgen. Doordat ze in de bijstand zaten konden ze geen cadeaus geven op verjaardagen, dus bakte Phuong altijd zelfgemaakte loempia’s. De loempia’s vielen enorm in de smaak, waardoor het idee ontstond om een eigen loempiakraam te beginnen. Voordat Phuong en Thang de kraam op de Bezembrug bemachtigden, stonden ze vanaf 1987 op verschillende markten; ruim twee jaar in Amsterdam en in Maarssenbroek, en later ook in Volendam. “In de eerste jaren was het niet altijd makkelijk; mensen waren onbekend met loempia’s en keken raar naar de kraam”, stelt ze. Phuong legt uit dat eigenaren van andere marktkramen klaagden over de loempiageur, en dat een kaasboer per se een scheidingswand met de loempiakraam wilde; racisme kwam toen veel voor.

Gouden plekje met tegenwind

In 1990 kreeg het koppel te horen dat een Indische eetkraam op de Oudegracht niet goed liep, en dat de eigenaar de stekker eruit trok. Phuong en Thang hebben toen bij de gemeente gevraagd of ze de standplaats mochten overnemen – met succes. De gemeente stimuleerde dergelijke lokale ondernemers, en het koppel mocht de plek gratis overschrijven. “Dat was heel fjn, want er was nog geen geld om de plek over te kunnen nemen”, legt Phuong uit. En ook aan de Oudegracht was de start niet zonder slag of stoot. Toen Phuong en haar man er net stonden was er nog geen geld voor een marktwagen, en moesten ze

het doen met een overdekte tafel met daarop een frituurpan. Het zorgde ervoor dat als het hard waaide, ze moesten sluiten omdat het bakken niet meer mogelijk was. Toen er meer geld binnenkwam konden ze een grotere kraam aanschaffen. Die maakte uiteindelijk plaats voor de huidige marktwagen.

Verlies en kracht: alleen verder met drie kinderen

Phuong vertelt dat haar man Thang in de zomer van 2000 kwam te overlijden aan kanker: “Ik moest alleen de kinderen opvoeden en ondertussen werken.” Volgens hun oudste dochter, Kimmi Nguyen, wordt er in de Vietnamese cultuur weinig over emotie gepraat, wordt verdriet niet getoond en gaat men gewoon verder, zodat de kinderen een goed leven hebben. "En daar is ze in geslaagd!", benadrukt Kimmi.

Kimmi legt uit dat ze alledrie erg zelfstandige kinderen waren en het dus gewend waren om bijvoorbeeld zelf naar school te gaan. “Daarnaast heb ik vanaf mijn 16e mijn moeder geholpen in de kraam. En tot drie jaar terug stond ik nog een dag in het weekend loempia’s te verkopen.” Kimmi vertelt dat haar zusje en broertje op drukke feestdagen ook meehielpen als dat nodig was. “Met Koninginnenacht was de kraam soms tot wel 06.00 uur open en waren er enkel nog dronken mensen die loempia’s bestelden – maar dat maakte mijn moeder niets uit. En mijn zusje Kimmai en ik vonden zulke dagen ook superleuk!”

Overslaande vonk bij stroomuitval

Begin deze eeuw was er een stroomuitval bij de kraam waardoor de vriezers waren uitgevallen. Via een kennis werd Khanh Pham uit Houten ingeschakeld, die Phuong kwam helpen. Een paar jaar later kreeg Khanh te horen dat de eigenaar van de kraam met Caribische broodjes, die tegenover de loempiakraam staat, ermee wilde stoppen. Khanh besloot de broodjeskraam over te nemen, en kon naast zijn eigen kraam ook de loempiakraam van Phuong meetrekken met zijn auto. Hierdoor trokken ook Phuong en Khanh meer naar elkaar toe en ‘sloeg de vonk over’, en zijn ze tot op de dag van vandaag bij elkaar. Na deze zomer sluit ook Khanh, net als Phuong, zijn kraam.

Hart voor de stad: buren, klanten, politici en verschillende generaties

Phuong vertelt nog altijd vol enthousiasme over Utrecht, en over de bijzondere ontmoetingen en ervaringen die ze eraan heeft overgehouden. Vaste klanten die haar een bloemetje kwamen brengen voor haar verjaardag of toen ze haar knie had gebroken, en uiteraard de verschillende generaties voor wie ze loempia’s heeft gebakken. Tijdens campagnetijd kwamen er altijd veel politici langs; “Toen Mark Rutte voor de tweede keer minister-president werd, kwam ook hij langs – hij was heel vriendelijk en gewoon”, aldus Phuong.

Ook tussen de winkeliers hing een fjne sfeer en werd er onderling veel geruild, volgens Phuong: “Loempia’s voor korting op kleding bijvoorbeeld”. Een jongen die verderop zelf loempia’s verkocht, kwam altijd bij Phuong langs als hij loempia’s voor zichzelf en thuis wilde halen – tot groot genoegen van Phuong.

De Vietnamese uit Nieuwegein heeft veel mensen zien opgroeien, waarbij ze zag hoe de mensen relaties en kinderen kregen, maar soms ook hoe mensen aftakelden. “Goedgeklede mensen die succesvolle banen hadden, verloren hun banen en gezinnen om later dakloos voorbij te komen”.

De laatste loempia’s: het pensioen lonkt Na 35 jaar lange dagen achter de frituurpan sluit Phuong eind augustus haar kraam. “Tuurlijk ga ik het werk missen, maar ik ben bijna 70 en klaar voor mijn pensioen”, zegt ze met een glimlach. Ze kijkt uit naar reizen, vooral naar het weerzien met haar zussen en broers in de Verenigde Staten en natuurlijk haar geboorteland Vietnam. Tot die tijd kunnen liefhebbers in de weekenden genieten van haar versbereide loempia’s en saus naar eigen recept.

Phuong Nguyen verkoopt nog tot en met zondag 31 augustus op vrijdagen, zaterdagen en zondagen van ca. 11.00 tot 18.00 uur haar loempia’s op de Bezembrug aan de Oudegracht.

TACHTIG JAAR VRIJHEID

Joodse families uit De Meern

een herdenkplek dankzij Henk

Bij het uitbreken van de oorlog verhuizen de Joodse families Oppenheimer en Jülich naar dezelfde straat als Henk van Oostrum (90). Oppenheimer en Jülich zijn slachto ers van de Holocaust die ook Utrecht trof. Deze Joodse gezinnen zijn Henk altijd bijgebleven. Nu, 80 jaar na de oorlog, wil hij nog iets voor ze betekenen. Een struikelsteen.

Tekst: Karlijn ten Cate / Fotogra e: Karlijn ten Cate & familie Oppenheimer

We zijn op bezoek in Montfoort, een stad ongeveer twintig kilometer van Utrecht en al ruim zestig jaar de woonplaats van Henk van Oostrum. Henk is negentig jaar oud en opvallend vitaal voor zijn leeftijd. “Ik ben niet meer de jongste, maar ik ben ervan overtuigd dat ik nog goed kan meedoen”, zegt hij met een glimlachje.

In de hoek van de woonkamer bij Henk en zijn vrouw is een gedenkplek ingericht. Op een tafeltje staat een vaas met witte bloemen en daarachter liggen zes struikelstenen; gedenktekens voor slachtoffers van de Holocaust. In de struikelstenen staan de namen

gegraveerd van de families waar dit verhaal over gaat. “Dit is het echtpaar Oppenheimer, Arthur en Sophie”, vertelt Henk terwijl hij naar een zwart-witfoto wijst. “En dit zijn hun kinderen, Hans en Lilli. En daar is de familie Jülich: Alfred, Alwine en hun zoon Heinz.”

Wanneer we het gesprek verplaatsen naar de keukentafel, blijkt al snel dat Henk vol verhalen zit over de Tweede Wereldoorlog. Hij was vier toen de oorlog uitbrak. Nog voordat de microfoon aanstaat, begint hij te vertellen: “Ik weet nog dat mijn vader ’s avonds onderaan de trap stond en riep: ‘Jongens, kom eruit, het is oorlog!’”

Henk komt uit een gezin met twaalf kinderen: zeven jongens en vijf meisjes. Ze woonden aan de Meerndijk in Veldhuizen, tegenwoordig De Meern gemeente Utrecht waar Henk tot zijn 31ste blijft. In 1940 krijgen ze nieuwe buren: de families Oppenheimer en Jülich, twee Joodse gezinnen uit Duitsland.

Hoewel de families slechts twee jaar in De Meern hebben gewoond, zijn ze Henk altijd bijgebleven. Nu hij nog kan wil hij iets voor ze doen. “Vandaar dat ik het initiatief heb genomen om die struikelstenen aan te vragen. Ik ben de enige die nog wat van hen afweet. Als ik niks onderneem, is het misschien te laat.”

Ook zijn de struikelstenen een laatste eerbetoon aan zijn vader, Jan van Oostrum, die veel voor Oppenheimer, Jülich en andere Joden gedaan tijdens de bezettingsjaren. “Mijn vader had veel sympathie voor deze mensen die van huis en haard waren verdreven. Hij was een vechter en nooit bang.”

Naast Henk aan de keukentafel zit Doete Regts. “Mijn rechterhand”, noemt Henk haar. Doete is onderzoeker en begon in januari met het onderzoek naar de families, nadat Henk contact opnam met de stichting Stolpersteine. Doete onderzoekt vrijwillig en is niet verbonden aan de stichting zelf. “Eerst heb je alleen maar namen wanneer je aan een nieuw onderzoek begint", zegt ze. “Ik zie het dan als mijn taak om te achterhalen wat voor levens de mensen waarvoor een struikelsteen wordt aangevraagd, hebben geleid. Als je weet wie ze waren, weet je ook wie je kunt herdenken.”

Totdat het tij keerde

De familie Oppenheimer komt uit Ortenberg, een plaatsje vlakbij Frankfurt. Arthur wordt daar in 1893 geboren. Op zijn zeventiende meldt hij zich vrijwillig aan bij het leger en vecht voor de Duitse keizer mee in de Eerste Wereldoorlog. Na deze oorlog begint hij met het handelen in paarden en leert zo zijn vrouw kennen: Sophie Strauss-Oppenheimer. Samen krijgen ze twee kinderen: Lilli en Hans. Aan huis hebben ze een moestuin en eigen paarden. “Ze hebben een goed leven”, vertelt Doete. “Totdat het tij keert.”

In Duitsland wordt het steeds gevaarlijker voor Joden wanneer Hitler aan de macht komt in 1933. Antisemitisme neemt toe en daarbij ook het geweld tegen de Joodse gemeenschap.

“De familie voelt zich bedreigd en besluiten daarom in 1933 in het geheim naar Nederland te vluchten", vertelt Doete. “Eerst gaat Arthur en daarna zijn vrouw en twee kinderen.” Na aankomst in Nederland vestigen ze zich in Rotterdam en bouwen daar een nieuw leven op. Arthur handelt in koeien en later in pluimvee. “Het zijn zeer ondernemende en veerkrachtige mensen", zegt Doete.

In Rotterdam ontmoeten ze de familie Jülich, die aan het begin van de oorlog in 1940 naar Nederland komt en bij de Oppenheimers intrekt. Over het leven van de familie Jülich is verder weinig bekend. Op een gegeven moment besluiten de Oppenheimers naar De Meern te verhuizen. “Bijzonder is dat de familie Jülich met ze meegaat.”

Henk van Oostrum.

Arthur Oppenheimer.

krijgen na 80 jaar eindelijk

van Oostrum

Deze families zijn niet de enigen die in die jaren naar Utrecht vertrekken. Voor de oorlog wonen er ongeveer 1500 Joden in Utrecht. “Een kleine gemeenschap die ongeveer 1 procent van de totale Joodse bevolking in Nederland uitmaakt. Dat aantal groeit net na de inval van Duitsland tot 1900", vertelt Jim Terlingen. Jim is historicus en schrijver, gespecialiseerd in de Utrechtse oorlogsgeschiedenis en specifek de Joodse geschiedenis. In 2022 publiceerde hij het boek De Joodse Raad van Utrecht.

“Er zijn meerdere redenen waarom het aantal Joden in Utrecht toeneemt", legt Jim uit. “Westerbork, toen nog een vluchtelingenkamp voor Duitse Joden, wordt ontruimd. Joden moeten de kustregio verlaten op bevel van de Duitsers, na de Februaristaking vertrekken veel Joden uit Amsterdam en door het bombardement op Rotterdam verliezen veel mensen hun huizen.”

Het is niet met zekerheid te zeggen dat de families door het bombardement in Rotterdam vertrokken zijn, maar “ik kan me wel voorstellen dat dit de oorzaak is", zegt Doete. “En De Meern is een logische keuze, omdat daar op dat moment veel leegstand is.” Eerst betrekken de families samen een woning in De Meern. Daarna verhuist de familie Jülich naar een eigen woning verderop aan de Meerndijk.

Huis beklad met hakenkruizen Het is 1940, het begin van de oorlog, en de families proberen in hun nieuwe woonplaats het leven weer opnieuw op te bouwen. Maar ook daar is het voor Joden niet veilig, vooral niet wanneer er een fanatieke NSB’er tussen de twee enige Joodse gezinnen uit De Meern woont. Die man is Simon Driessen, die dus ook aan de Meerndijk woont, dezelfde straat als Henk. “Hij heeft het leven van beide families, maar vooral dat van Oppenheimer, zuur gemaakt", vertelt hij.

Op een avond wordt het huis van de Oppenheimers beklad met hakenkruizen en teksten als: “rot jood” en “Mussert spreekt”, weet

schrijver Arnold van Dijk te achterhalen, die eerder dit jaar een boek publiceerde over de Tweede Wereldoorlog in Vleuten, De Meern en Haarzuilens.

Ook worden er naziposters tegen het huis aangeplakt. De dader? Simon Driessen. ‘s Ochtends vroeg komt Arthur naar buiten om zijn huis schoon te maken. Dan verschijnt Driessen weer. Hij slaat Arthur in elkaar en stompt hem in zijn gezicht. “Mijn broer ziet dat Driessen Arthur beetpakt en over de heg gooit”, herinnert Henk zich.

Dit gebeurt wanneer de anti-joodse maatregelen toenemen. Er wordt een speciale organisatie opgericht voor het communiceren van die maatregelen, de Joodse Raad, “die onder dwang is opgericht door de Duitsers”, zegt Jim. Elke provincie heeft een eigen afdeling van de Joodse Raad. Die van Utrecht is gevestigd aan de Springweg, bij de synagoge. “De communicatie van alle maatregelen gebeurt via het Joodsche Weekblad, dat daar speciaal voor is opgericht.”

De eerste maatregel komt in juli 1940 wanneer Joden niet meer in de luchtbeschermingsdienst mogen werken, “een maatregel die relatief nog meevalt”, zegt Jim. Daarna worden Joodse ambtenaren ontslagen en wordt ritueel slachten verboden. In 1941 nemen de maatregelen in erge mate toe: het wordt Joden verboden openbare plekken te bezoeken als: parken, zwembaden, bioscopen en sportclubs. “Ze worden steeds verder uitgesloten van de samenleving”, vertelt Jim. Joodse kinderen mogen ook niet meer naar de openbare school. Heinz Jülich, die een jaar ouder is dan Henk, zit eerst op dezelfde school als hij. “Ik heb nog met hem gespeeld", vertelt Henk. Vanaf september 1941 mag Heinz niet meer naar de openbare school en moet hij naar de Joodse basisschool in Ondiep. “Waarschijnlijk heeft hij daar niet lang gezeten", zegt Doete. “Want in 1942 mochten ze ook niet meer fetsen en geen gebruik meer maken van het openbaar vervoer.” Ondiep is al een hele onderneming voor een klein jon-

getje van zes en zonder fets is het al helemaal moeilijk.

Alle Nederlandse gemeenten moeten Joodse inwoners op bevel van de nazi’s registreren en ook de Joodse Raad heeft een administratie, een kaartensysteem. “De families Oppenheimer en Jülich vielen ook onder de verantwoordelijkheid van de Utrechtse afdeling”, vertelt Jim Terlingen. “In februari 1942 krijgen zij, net als andere Duitse Joden in onze provincie, een brief van de Utrechtse Joodse Raad waarin staat dat ze zich moeten melden bij het Maliebaanstation om naar Westerbork te gaan.”

Vanaf dat moment duiken de families onder. Ze krijgen hulp van mensen uit de buurt, waaronder de vader van Henk, en houden zich schuil op meerdere onderduikadressen. Helaas wordt vrij snel het onderduikadres ontdekt. Mogelijk is er verraad in het spel, de naam Simon Driessen wordt genoemd, volgens schrijver Arnold van Dijk, maar het is niet met zekerheid te stellen dat hij ze heeft verraden.

Opgepakt

De familie Oppenheimer en Jülich worden opgepakt en naar Westerbork overgebracht in 1942. In Westerbork worden de families van elkaar gescheiden en los van elkaar per trein naar Auschwitz vervoerd. In september worden Heinz Jülich en zijn moeder Alwine gedeporteerd naar Auschwitz, waar ze direct na aankomst worden vergast. Heinz is pas 8 jaar. Sophie, de vrouw van Arthur Oppenheimer, wordt in oktober gedeporteerd en ook zij wordt direct na aankomst vergast.

De volwassen mannen Alfred Jülich, Arthur Oppenheimer en zijn 19-jarige zoon Hans worden in november op de trein naar Auschwitz gezet. “Maar 80 kilometer voor Auschwitz stopt de trein in Cosel”, vertelt Doete. Daar in Cosel worden de mannen naar een werkkamp gebracht waar ze als slaafgemaakte heel zwaar werk moeten verrichten onder barre omstandigheden. “Ze krijgen nauwelijks te eten en er is gebrek aan zorg en voldoende nachtrust. Arthur en Hans hebben dit niet overleefd.”

Uit getuigschriften blijkt dat Arthur en zijn zoon zelf een greppel moeten graven, vervolgens worden doodgeschoten en hun lichamen in de eigen gegraven greppel worden gegooid. Alfred Jülich overleeft drie jaar in verschillende werkkampen. Na de bevrijding keert hij terug naar Duitsland. Alfred overlijdt in 1975. Ongeveer 1200 Joden uit Utrecht zijn slachtoffer van de Holocaust.

‘Henk is our Dutch Hero’ Voordat de oorlog uitbreekt, stapt de toen 17-jarige Lilli, dochter van Sophie en Arthur Oppenheimer, in 1939 op de boot naar de Verenigde Staten. Daar verblijft ze bij de zus

van haar moeder. “Het idee was dat Lilli daar alvast de taal zou leren en werk zou vinden, zodat de rest van het gezin later kon overkomen”, zegt Doete. Deze informatie heeft ze achterhaald via een interview van 3,5 uur met Lilli, dat te vinden is op YouTube onder de titel Jewish Survivor Lilli Cirillo | USC Shoah Foundation.

Lilli, de enige overlevende van de familie Oppenheimer, bezit de veerkracht van haar ouders en bouwt een nieuw leven op in Amerika. Ze trouwt en krijgt vier kinderen. Dankzij het speurwerk van Doete is er contact met de kinderen van Lilli. “Doete is een wonderful persoon”, vertelt Cynthia Gannet, dochter van Lilli, in een online videogesprek. Cynthia is gepensioneerd en woont in Seattle. “We noemen Doete onze Dutch Angel, en Henk onze Dutch Hero.”

Cynthia beschrijft haar moeder als een strong woman, iemand die zich altijd hard heeft gemaakt voor de Amerikaanse Burgerrechtenbeweging en haar kinderen meegaf dat je je moet uitspreken tegen onrecht. Maar ze omschrijft haar moeder ook als een vrouw die veel last heeft gehad van overlevingsschuld. “Ze heeft daarom heel lang geen herstelbetalingen willen ontvangen, omdat ze niet wilde profteren van haar omgekomen familie”, vertelt Cynthia. “Totdat ik en mijn vader haar daar uiteindelijk toe aanzetten." Lilli overlijdt in 2019.

Eind augustus komen Cynthia en haar familie naar Utrecht voor de struikelsteenceremonie. Dan worden de stenen gelegd in de stoep voor de voormalige woning van de families aan de Meerndijk. Voor Henk betekent het bezoek van de familie veel: “Ik ben misschien wat laat met de aanvraag, maar ik ben erg gelukkig dat het nu is gerealiseerd en dat ze komen.”

Cynthia: “Dat Henk dit allemaal doet op zijn 90ste, ontroert ons enorm en betekent veel. De struikelstenen vervangen de grafstenen die er nooit zijn geweest voor mijn grootouders. Nu komt er eindelijk een plek om ze te herinneren. Moge hun nagedachtenis een zegen zijn, is een Joods gezegde wanneer iemand overlijdt. Met de struikelstenen blijft de herinnering voortleven.” a

Dit artikel is geschreven door Karlijn ten Cate voor het project 80 jaar bevrijding. In 2025 staan we stil bij bijzondere Utrechtse oorlogsverhalen en dit is het zesde verhaal in de serie. De verhalen zijn ook te beluisteren in onze podcast ‘Utrecht ten Tijde van Oorlog’ via Spotify en Apple Podcasts.

80 jaar bevrijding is een project van HUB Utrecht, in samenwerking met DUIC, UStad, Stichting Journallab en de gemeente Utrecht.

De struikelsteen gedenkplaats.

Het huis van de familie Oppenheimer.

Nederlandse kwaliteit, ongeëvenaard design.

Stella is Back en dat vieren we samen.

Start het nieuwe schooljaar goed met een gloednieuwe e-bike. Profiteer nu van onze Back to School Sale en ontdek de hoge kortingen op onze geselecteerde schoolfietsen. Bezoek een van onze winkels en laat je adviseren door onze experts. Samen zorgen we ervoor dat je klaar bent voor het nieuwe schooljaar.

Hoofdveste 26 | 3992 DG Houten check de website op www.stella.nl

Studenten nemen het op voor de rechten van de Utrechters

Een Utrechtse man heeft een parkeervergunning, maar toch blijven de parkeerboetes binnenstromen. Hij belt met iemand van de gemeente, die ziet inderdaad dat hij een vergunning heeft en belooft het recht te zetten. Maar de boetes blijven zich opstapelen en ondertussen wordt de man van het kastje naar de muur gestuurd. En zo komt deze meneer op het spreekuur van de Strafrechtswinkel terecht.

Tekst & fotogra e: Ayla Lebbing

Olga Schelhaas (22 jaar) is net klaar met haar bachelor rechten, hier in Utrecht. Vorig jaar begon ze als vrijwilliger bij de Strafrechtswinkel. Dat beviel zo goed dat ze nu Commissaris Intern is in het bestuur. Ze vertelt graag over haar eerste zaak bij de Strafrechtswinkel. Het liep gelukkig goed af: er bleek een storing te zijn waardoor de vergunning niet goed in het systeem stond en alle boetes werden kwijtgescholden. “Meneer was ontzettend blij, daar doen we het allemaal voor.”

Een kleine portemonnee Vanavond zit, net als elke woensdagavond, een handjevol rechtenstudenten in een buurtcentrum. Normaal is dat Sterrenzicht in Utrecht Oost, maar door een verbouwing zijn ze tijdelijk verhuisd naar Buurtcentrum Hart van Noord. Tijdens het spreekuur van de Strafrechtswinkel geven ze juridisch advies aan iedereen die binnenloopt. En dat mes snijdt aan twee kanten: de hulp is gratis en de studenten doen, op vrijwillige basis, hun eerste werkervaring op. De mensen die hier aankloppen hebben vaak een kleine portemonnee, vertelt Schelhaas. “Ze kunnen hier terecht met simpele boetes, zoals verkeersovertredingen, problemen met een vergunning.” Wat ze ook veel ziet zijn mensen die de Nederlandse taal niet goed machtig zijn. “Ze hebben moeite om hun woorden goed op papier te zetten en hebben hulp nodig om een bezwaar of beroep te schrijven.”

Zo’n bezwaar kan om allerlei redenen zijn: mensen kunnen de boete niet betalen, vinden het niet terecht, hebben een andere kijk op

wat er is gebeurd of zeggen dat zij niet degene waren die de overtreding beging. Een boete kan dan worden kwijtgescholden, of verlaagd - “gematigd” - als je kan aantonen dat je beperkte middelen hebt. En daar komen dus de rechtenstudenten om de hoek kijken. “Zo’n verkeersboete is vaak omslachtig en juridisch geschreven, voor iemand die geen rechten heeft gestudeerd is dat heel ingewikkeld”, vertelt Yara Bauermann (24 jaar, doet haar master Strafrecht in Amsterdam). “Wij snappen dat juridische taaltje, dus wij kunnen bijvoorbeeld argumenten aanvoeren waarom een boete gematigd moet worden.”

Gerustgesteld Vanavond kwamen er drie mensen langs. Bauermann heeft een van hen geholpen. “Dat was een mevrouw die hier al eerder is geweest, we hebben bezwaar ingediend tegen een aantal boetes voor haar. Eigenlijk wilde ze nu alleen maar weten of dat allemaal goed was gegaan.”

Volgens Schelhaas is dat een van de belangrijkste aspecten van het werk bij de Strafrechtswinkel: mensen gerust stellen. “We laten merken dat we begrijpen dat het vervelend is, dat het een nare ervaring kan zijn om een boete binnen te krijgen die ze niet kunnen betalen of onterecht vinden. Meestal vinden mensen het echt fjn om even hun verhaal te kunnen doen en te laten blijken dat ze het ergens niet mee eens zijn”

Dat is ook iets waar de studenten in getraind worden voor ze aan de slag gaan. Ze leren hoe ze met hun cliënten omgaan op het spreekuur én daarna. Als ze niet op het

spreekuur zitten, houdt het werk namelijk niet op. Eenmaal een zaak aangenomen, blijft de student betrokken. Zij dienen het bezwaar in en houden de cliënt op de hoogte. “Ik vind het zelf heel leuk dat je je eigen cliënten hebt. Je komt echt voor iemands belangen op”, zegt Schelhaas.

Je komt dan ook niet zomaar binnen. De medewerkers moeten minimaal tweedejaars rechtenstudent zijn en goed kunnen motiveren waarom ze dit werk willen doen. Daarnaast is er een Raad van Toezicht. “We zijn nu ongeveer met z’n twintigen, en we wisselen elkaar af zodat er elke woensdag vier of vijf vrijwilligers zitten. Zo kunnen er op elk moment twee mensen geholpen worden.”

Huiselijk geweld

Over de vraag of haar een zaak extra is bijgebleven, hoeft Bauermann niet lang na te denken. “Nog niet heel lang geleden kwam hier een man op spreekuur, samen met zijn vrouw en kinderen. Hij moest voor de rechter verschijnen voor ‘eenvoudige mishandeling’ van zijn partner.” Toen moest Bauermann toch even slikken, vertelt ze. “Ik wist dat het ging om huiselijk geweld, maar toch zat zijn vrouw hier naast hem. Dat kwam wel even binnen.”

Overigens mocht ze de zaak niet aannemen, “het belang was te groot”, vertelt ze. “We mogen alleen overtredingen aannemen, geen misdrijven”, vult Schelhaas haar aan. En dus verwees Bauermann het gezin door naar een advocaat. Dat gebeurt wel vaker, mensen kloppen hier aan als laatste hoop als ze geen advocaat kunnen betalen, vertelt ze. “Je kan voor een klein bedrag een advocaat krijgen als je die niet kan betalen, maar veel mensen

weten dat niet en komen dus hier terecht.”

Dat betekent overigens niet dat ze het niet tot de rechter schoppen als dat nodig is. Dat gebeurt meestal als een bezwaar wordt afgewezen, dan is het aan de cliënt om te kiezen of ze door willen zetten. “Maar”, vertelt Schelhaas, “mensen komen hier met een reden naartoe, dus vaak willen ze dan ook hun verhaal voor de rechter doen.”

Geen zomervakantie

Binnenkort heeft Bauermann haar eerste rechtszaak, bij de kantonrechter. “Dat is een zaak die ik in november zelf heb aangenomen, ik ben er dus vanaf het begin bij betrokken, dat maakt het heel speciaal.” De zaak gaat over een student die zich niet aan de verkeersregels hield maar de boete niet kan betalen. “Als iemand met een kleine portemonnee een hoge boete binnenkrijgt, kan dat verwarrend en pijnlijk zijn. Ik haal er veel voldoening uit om zo iemand te helpen, daarom ben ik dit ook gaan doen”, deelt ze. Daar sluit Schelhaas zich bij aan. “Ik zie dat het rust geeft als iemand op spreekuur is geweest en diens verhaal heeft kunnen vertellen. Ze zien dat er iets wordt gedaan, dat wij ons best gaan doen. Dat is al het eerste geluksmomentje voor mij, dat ik iemand kan helpen.” Maar ze benadrukt ook: “We zeggen nooit dat het goedkomt. We doen er alles aan, maar we kunnen nooit garanties geven.” In ieder geval is de gedrevenheid groot. En of ze daarmee doorgaan nu de zomervakantie voor de deur staat? Schelhaas: “De termijnen van de boetes kennen geen zomervakantie, dus wij blijven ook gewoon open.”

UU promotiebeurs voor Hanan de Sain: zou dierbare met technologie willen reproduceren?

zou jij jezelf of een overleden

reproduceren?

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

Verder leven als chatbot als je bent overleden, de stem van jouw dode vader of moeder reproduceren om met ze te praten of een overleden vriend die als deepfake bij een verjaardag is. Waarom zouden we dat willen? Verandert dit soort technologie de manier waarop mensen rouwen? En hoe leidt je dit in goede banen als commerciële bedrijven hiermee aan de haal gaan? Hanan de Sain beantwoordt dit soort vragen de komende jaren met haar promotieonderzoek* aan de Universiteit Utrecht.

Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten

Wat wil je precies gaan onderzoeken?

“Er is angst dat dit soort technologie ertoe kan leiden dat mensen de overledene niet meer kunnen loslaten, dat dit soort technologie de rouw misschien hindert. Daar is ook al wat onderzoek naar gedaan. Ik wil juist kijken naar waarom we dit zouden willen. Waarom willen we onze dierbare weer tot leven wekken met behulp van AI? Misschien voelt het straks wel als iets heel normaals. In de jaren 90 zeiden veel mensen dat ze geen mobiele telefoon wilden. Tien jaar later had iedereen er natuurlijk een.”

“Dankzij kunstmatige intelligentie kan iemand een overleden persoon levensecht zien en spreken. Er wordt in Nederland verwezen naar deze tech met de term 'rouwbots'. Wat zegt dat over hoe we naar sterfelijkheid kijken? De meeste mensen die nu overlijden zijn over het algemeen wat ouder en nog niet zo actief online, maar als mensen van mijn leeftijd later doodgaan, is er zoveel data om iets mee te doen. Belangrijk is ook dat we veel meer gewend zijn om online met onze leeftijdsgenoten te communiceren. Ik denk dat het nu allemaal nog wat gek lijkt, maar als er straks een andere generatie overlijdt kijken we er misschien wel anders naar. Na eindeloos nalezen van een WhatsApp-chat stapt iemand misschien wel over naar een chat met een rouwbot.”

Wat hoop je dat jouw promotieonderzoek zal betekenen?

“Naast een bijdrage aan de academische wereld en toekomstig onderzoek hoop ik dat mijn onderzoek iets toevoegt aan de gesprekken over de ethiek rondom AI. Wat willen we nou met deze technologie en op welke manier? Ik zeg per defnitie niet dat deze ontwikkeling iets slechts of gevaarlijks is, maar vraag me af wat een goede manier zou zijn om dit te gebruiken. Ik denk dat geen goed idee is om de commerciële techsector vrij spel te geven. De bedrijven in de zogenoemde hiernamaals-industrie zijn nu nog klein, maar bedrijven als Google en Amazon hebben al wel patenten aangevraagd op zulke technologie. Ik hoop een publiek debat in Nederland aan te wakkeren, zodat we hier met elkaar op tijd over nadenken. Ik wil beleidsmakers handvatten bieden.”

Hoe ga je in jouw onderzoek te werk?

“De technologie komt uit de VS, maar ik focus mijn onderzoek op hoe we in Nederland met zulke technologie om zullen gaan. Het is een toekomstonderzoek. Hoe wordt er in ons land op geanticipeerd? Wat zijn de verwachtingen en ideeën hierover? Bij antropologie, mijn werkveld, dompelen onderzoekers zich langdurig onder in de wereld van de mensen over wie we iets willen leren. Dat betekent bijvoorbeeld heel veel diepte-interviews, evenementen bezoeken en meelopen in het dagelijks leven van mensen.”

Wie wil je tot nu toe allemaal spreken?

“Ik wil onder andere mensen spreken die in Nederland onsterfelijk zouden willen zijn. Zij omarmen die technologie al. Zo is er een documentaireserie van HUMAN, AI Love, waarin iemand zichzelf probeert te recreëren door middel van AI. Zo wil hij er later nog voor zijn dochter zijn. Ik wil ook kijken hoe de uitvaartsector dit aan wil pakken, bijvoorbeeld het gebruik van hologrammen tijdens een begrafenis. Dat is ook iets wat nu langzaam al gebeurt. Zo kan je bijvoorbeeld een

toespraak houden op je eigen uitvaart. Verder gebruikt een rouwtherapeut in Nederland deze technologie al tijdens haar therapiesessies. Ik zou graag met haar meekijken. Tot slot ben ik natuurlijk benieuwd wat mensen als jij en ik hiervan vinden en ga ik een lab opzetten waarin ik deze technologie uittest.”

Waarom vind je de dood en rouw interessante onderwerpen?

“Ik heb altijd de dood en het verlies al interessante thema’s gevonden. Ik vind het onder andere bijzonder hoeveel emoties dit kan opwekken. Een andere interesse is hoe we omgaan met technologie. Het wordt veel te verslavend gemaakt. Wat moeten we daarmee? De invloed van de techsector op ons dagelijks leven en hoe we met elkaar communiceren is groot. Wat is de invloed van technologie op hoe mensen omgaan met dood en rouw? Dit onderzoek brengt alles samen.”

Heb je een mooie herinnering aan de stad?

“Ik ben geboren en getogen in Utrecht. De stad heeft voor mij ontzettend veel lagen. Ik ben hier opgegroeid en heb fjne herinneringen aan mijn kindertijd. Dat geldt ook voor mijn tienerjaren. Toen ging ik naar heel veel concerten in het oude Tivoli. Na een tijdje in Amsterdam kwam ik weer terug naar Utrecht en werkte ik zes jaar bij Le Guess Who?. Daar kijk ik met een warm gevoel op terug. Een van de mooiste herinneringen is dat ik mijn vriend in Utrecht heb ontmoet. Sindsdien heb ik alleen nog maar meer mooie herinneringen hier opgedaan.”

En waar beleef je de leukste avond in Utrecht?

“Ik vind het Werkspoorkwartier een hele leuke plek. De creativiteit in dat gebied vind ik tof.”

Waar ben je trots op als Utrechter?

“Op dat er hier zoveel creatieve, inspirerende en ondernemende mensen zijn.”

Wat was het beste optreden dat je ooit in Utrecht gezien hebt?

“Ik moest meteen denken aan het optreden van de Amerikaans/Canadese Beverly Glenn-Copeland (81) tijdens Le Guess Who? in 2018. Het was zo krachtig hoe die daar stond in de Herz in TivoliVredenburg. Ik moest fink huilen en dat gebeurt niet vaak bij een concert. Toen de lichten weer aangingen, bleek driekwart van de zaal in tranen. Ik vind het mooi dat Le Guess Who? elke keer weer zulke bijzondere artiesten van over de hele wereld weet te vinden en naar Nederland krijgt. Dat is met visums soms nog een heel gedoe. De bezoekers van het festival komen allemaal om nieuwe dingen te ontdekken en zich te laten verrassen. Dat lukt ieder jaar opnieuw.”

Waar kom je tot rust?

“In Amelisweerd. Ik werk nu op het Utrecht Science Park en wandel er dan ook regelmatig een rondje. Vroeger kwam ik al met mijn opa en oma in Amelisweerd. Sinds mijn tienerjaren wandel en zwem ik er veel. Ook had ik daar de eerste date met mijn vriend.”

Utrecht is…

“…mijn basis. Ik blijf er altijd mee verbonden.” a

Kamperen in de stad

Waar: Park de Koppel, Griftpark, Majellapark, Transwijk en Máximapark

Wanneer: 18 juli t/m 20 juli

Prijs: Wisselend

Elke dag verse croissantjes ontbijten, spelletjes spelen en sterke verhalen delen bij het kampvuur, maar dan met je buren. Dat kan deze zomer weer bij de Buurtcamping. Ook dit jaar organiseren enthousiaste buurtbewoners verschillende edities in de Utrechtse parken. Het hele weekend zijn er activiteiten, zoals workshops, sporttoernooien en spelletjes. Net als bij een echte camping kun je een ticket kopen om te blijven slapen, maar er zijn ook kaartjes voor bezoekers die een dagje langs willen komen (foto: Maarten de Kok).

Kerken Luisteren

Waar: Utrechtse binnenstadkerken

Wanneer: Elke vrijdag t/m 29 augustus Prijs: Gratis

Kerken Luisteren is een gratis concertserie in de Utrechtse binnenstadkerken, waaronder de Lutherse Kerk en de Nicolaïkerk. Tijdens deze concertreeks kan je op wisselende tijden tussen 13.00 en 15.00 luisteren naar muzikanten uit stad en regio Utrecht. Onder andere William Finders, met liedjes van Johnny Cash tot Frank Boeijen, en kunst uiter Henry Glissenaar treden op.

Vuurshow- en workshop op het fort

Waar: Fort aan de Klop, 1e Polderweg 4

Wanneer: 20 juli en 14 september

Prijs: 12,95 tot 49,50 euro

De ‘magische’ Martin en Thomas de Vuurspuwer strijden in de interactieve voorstelling ‘Samen is leuker dan alleen’ tegen elkaar bij Fort aan de Klop. Ze halen alles uit de kast om indruk te maken met vuurspuwen, vuur eten, vuurstunts, jongleren, magie en humor. De show is bedacht voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Voorafgaand aan de show is er een workshop ‘vuurspuwen’, waar iedereen van 18 jaar of ouder zich voor kan aanmelden (foto: Wikimedia/Novascribo).

Zenith & U Festival

Waar: De Nijverheid

Wanneer: 19 juli

Prijs: 16,50 tot 18 euro

Utrecht Summer Comedy Fest

Waar: Kargadoor, Oudegracht 36

Wanneer: 18-19 juli, 25-26 juli, 1-2 augustus

Prijs: Vanaf 15 euro

Het Utrecht Summer Comedy Fest is volgens de organisatie het ‘zomerse, experimentele broertje’ van het Utrecht International Comedy Festival. Verspreid over drie weekenden biedt dit festival een podium aan nieuwe ideeën, spannende formats en verrassende samenwerkingen. Terwijl het hoofdfestival in februari en maart groots uitpakt, krijgen comedians tijdens de zomereditie de ruimte om te proberen en te vernieuwen.

Een nieuwe samenwerking tussen Zenith, 030.radio, Uncloud, Culture Shock, De Nijverheid en Stranded FM resulteert op 19 juli in het Zenith & U Festival. Verwacht een mix van dj-sets, kunstinstallaties, lezingen, radio-experimenten en meer. Het feest duurt van 13.00 tot in de late uurtjes. “Het festival laat bezoekers ontdekken wat er gebeurt wanneer de grenzen tussen muziek, beeldende kunst en nachtleven de ruimte krijgen om te ademen”, aldus De Nijverheid.

A Lazy Sunday Afternoon

Waar: Park Lepelenburg

Wanneer: Elke zondag t/m 31 augustus

Prijs: Gratis

Park Lepelenburg is in juli en augustus het decor voor vier zomerse minifestivals met Utrechts talent. Van pop-updichters en een saxofoonorkest tot Nederlandse country en een meerstemmig popkoor. Pak je picknickkleed en geniet elke zondag vanaf 13:00 uur van muzikale optredens in het groen. (foto: Allard Willemse)

Salsa Nights

Waar: Beton-T

Wanneer: Elke woensdag t/m 27 augustus Prijs: 7 euro

De hele zomer lang houdt Beton-T op woensdag een salsa-avond. Op het experimentele stadsplein draaien de DJ's een mix van Salsa, Bachata en Kizomba. Er is zowel een workshop als de mogelijkheid tot vrijdansen. De avonden beginnen om 19.00 en gaan door tot 23.00 uur. Tickets zijn ter plekke of online beschikbaar (foto: Tanno Witkamp).

Brommerbios

Waar: RAUM, Berlijnplein 520

Wanneer: Elke vrijdag t/m 12 september om 20.00 uur

Prijs: 10 euro

De openluchtbioscoop Brommerbios keert deze zomer terug naar Leidsche Rijn. Tot en met 12 september kunnen !lmliefhebbers op vrijdagavond genieten van ‘arthouse blockbusters’, vertoond op een vintage Zundapp-bakbrommer uit de jaren ’70. Voorafgaand aan elke !lm spreekt iemand uit de leefwereld die in de !lm centraal staat. Het programma staat dit jaar in het teken van ‘vertrouwde vreemden’: !lms over hoofdpersonen die, ondanks hun verschillen, de verbinding met elkaar zoeken (foto: Mariska Kerpel).

The

Summer of ‘75

Waar: Het Utrechts Archief, Hamburgerstraat 28

Wanneer: 10 juli t/m 31 augustus

Prijs: 5 euro, gratis t/m 18 jaar en voor studenten

In 1975 beleefde Nederland een zomer met een hittegolf die maar liefst 18 dagen duurde. Heel Nederland zocht verkoeling bij de zee en het binnenwater, met temperaturen die vaak boven de 30 °C kwamen. Hoe ging dat eraan toe in Utrecht? Dat ontdek je deze zomer in Het Utrechts Archief! Bekijk vintage foto’s, geniet van de mooiste nostalgische !lmbeelden, doe mee aan leuke activiteiten en spelletjes voor jong en oud en kom meer te weten over de hete zomer van 1975.

Voorlezen en natuurexcursie bij de BosBieb

Waar: Landhuis Oud Amelisweerd

Wanneer: 30 juli en 20 augustus Prijs: 5 euro voor de natuurexcursie

Op de zolder van Landhuis Oud Amelisweerd vind je sinds april de speciale BosBieb. Met een collectie van ruim honderd kinderboeken (2-10 jaar) over de natuur, het bos en de dieren. Regelmatig zijn er voorleesmomenten gepland, maar woensdag 30 juli en woensdag 20 augustus volgt daarbij een interactieve natuurexcursie. De excursies worden gegeven door jonge natuureducatoren, met spelletjes, opdrachten en leuke verrassingen die het verhaal tot leven brengen (foto: Jelmer de Haas).

Zomeravond op de Domtoren

Waar: Domtoren

Wanneer: Juli en augustus

Prijs: Gratis tot 14,50 euro

Deze zomer kun je ook in de avond de Domtoren op! Zo kun je tijdens een zwoele zomeravond genieten van hét uitzicht over Utrecht en de regio. Als je geluk hebt, pak je zo ook een mooie zonsondergang mee. De zomeravondrondleidingen zijn t/m 31 augustus te boeken.

Orgelconcerten in de Domkerk

Waar: Domkerk

Wanneer: Elke zaterdag in juli en augustus om 15.30 uur

Prijs: Gratis

Wie op een willekeurige zaterdag in juli en augustus rond 15.30 uur de Domkerk inloopt, wordt getrakteerd op een orgelconcert. Aart Bergwer met muziek van Bach en Stravinsky, een transcriptie van Liszts pianosonate door Diederik Blankesteijn en oudDomorganist Jan Jansen met klanken van Mozart: je kunt het deze zomer allemaal voorbij horen komen.

Het Domplein loopt storm

Waar: Domplein

Wanneer: 1 augustus

Prijs: Gratis

Weet jij waarom de Domtoren en de Domkerk los van elkaar staan? Deze zomer herdenkt Utrecht de enorme storm van 1674, exact 351 jaar geleden, die het middenschip van de Domkerk verwoestte. Op 1 augustus is daarom een gratis programma op het Domplein vol belevenissen rondom het ‘Schrickelick Tempeest’ - de verwoestende storm. Bijna alle activiteiten zijn gratis toegankelijk: van lezingen en workshops tot concerten en rondleidingen.

Openluchtbioscoop

Waar: Centraal Museum, Agnietenstraat 1

Wanneer: Diverse avonden in augustus Prijs: 14 tot 17 euro

In de openluchtbioscoop van het Centraal Museum worden in augustus tien avonden lang !lmklassiekers en onbekende !lmparels vertoond. Elke avond begint met een !lmquiz, drankjes van het Museumcafé, muziek van de huis-DJ en de energieke presentatie van Mehdi Guerfali. De !lms starten zodra de zon ondergaat. De eerste !lm draait op 7 augustus, de laatste wordt de 17e uitgezonden.

Deze zomer langer genieten bij het Rietveld Schröderhuis

Datum : t/m de laatste vrijdag van augustus t/m 29 augustus

Adres : Prins Hendriklaan 50 Utrecht Website : www.rietveldschroderhuis.nl

Lekker weer en lange zomerdagen: tijd om even uit te zoomen en je te laten inspireren. Het Rietveld Schröderhuis is elke vrijdagavond geopend tot 9 uur, zodat je ook in de avondzon van dit bijzondere Werelderfgoed kunt genieten. Wil je nog meer van de Utrechtse meubelmaker en architect ontdekken? Bezoek ook de themazaal ‘Ruimte voor Rietveld’ in het Centraal Museum. Plan je bezoek en laat je inspireren deze zomer!

Het

grootste geheim van Utrecht, Paleis Lofen

Datum : Iedere dag geopend Volwassen: €12,50, Kind/student €10 Website : www.paleislofen.nl

Verborgen tussen het Domplein en de Vismarkt liggen de resten van een keizerlijk paleis waar geschiedenis werd geschreven, want Utrecht werd niet zomaar een stad...

Ontdek het verhaal dat in Paleis Lofen tot leven komt. Ga op een tijdreis naar 2 juni 1122 en beleef het moment waarop Utrecht stadsrechten krijgt alsof je er zelf bij bent.

Beleef het mysterie van The Queen

Prijs: Voor 2-8 spelers €100-140

Website : www.escaperoom.subcultures.nl

Locatie: Oudegracht 183, 3511NE Utrecht

Zin in een uitdaging deze zomer? Beleef de ijzersterk beoordeelde escape room The Queen midden in Utrecht. Puzzels, spanning en verhaal komen hier perfect samen. De escape room is gemaakt door het team van Subcultures, bekend van de unieke spellenwinkel aan de Oudegracht.

Ontsnap deze zomer aan het gewone, ontdek het onbekende

Datum: Iedere dag geopend

Adres: 2e Daalsedijk 6, 3551 EJ Utrecht

Website: www.doloris.nl

Op zoek naar iets écht bijzonders deze zomer? Ontsnap aan de hitte of regen en stap Doloris Anoma Maze binnen: een surrealistisch kunstdoolhof in Utrecht. Kruip, klim en dwaal door tientallen kamers vol kunst. Zonder a!eiding, zonder schermen, alleen jij en het onbekende. Je gaat alleen naar binnen, maar komt eruit met een verhaal om te delen. Ben je klaar om de sprong in het onbekende te wagen?

Zomertip: bite en bubbels cadeau!

Website: www.restaurant- orent.nl

Adres: Florent le Bistro, Visschersplein 75, Utrecht. Tel 030 233 3008

Deze zomer (juli-augustus) trakteren we je bij je reservering op een feestelijk glas Crémant en een bite naar keuze. Geen feest zonder bubbels (ook alcohol vrij). Word jij helemaal blij van culinaire gerechten en mooie wijnen? Kom genieten van ver jnde gerechten en een feestelijk begin van je avond In Florent. Onder de schaduw van de Dom, 10 loop minuten van Utrecht CS en 15 minuten van het Beatrix Theater. Reserveer de deal.

HE:LEEN Festival neemt je mee op culturele ontdekkingsreis

Datum: 13/09/2025

Prijs: Overdag gratis, HE:LEEN+ 20,- + 2,20 servicekosten.

Locatie: Rotsoord, Utrecht Website: www.heleenfestival.nl

Op 13 september transformeert de Utrechtse wijk Rotsoord tot een festivalterrein. Tijdens

HE:LEEN Expeditie Rotsoord ontdek je cultureel talent in alle hoeken en kieren van de historische wijk. Naast enorm veel muzikale ontdekkingen, zijn er workshops, theater en is er veel te beleven voor de jongste festivalbezoekers. In de avond gaat HE:LEEN+ van start, met vijf muziekbeloftes die volgende jaren grotere festivalweides gaan veroveren.

Trakteer jezelf op de beroemde Fiorentina steak

Locatie: Restaurant Het Zuiden Fish & Wine | Beef & Beer

Adres: Mariastraat 4, Utrecht, 030 232 5848 Website: www.restaurant-hetzuiden.nl

Zin in een écht bourgondische avond uit in het hart van Utrecht?

Trakteer jezelf op onze iconische Fiorentina steak voor twee, een premium Côte de Boeuf om samen van te genieten. Pro teer van de DUIC zomerdeal

Kies je voor onze beroemde Fiorentina steak? Dan krijg je bij twee voorgerechten naar keuze (m.u.v. oesters) het goedkoopste of een gelijkwaardig voorgerecht cadeau.

*Alleen geldig op dinsdag en woensdag in juli en augustus.

*Ook tijdens de lunch

Een Hemelse Avond op Aarde

Datum: 19 juli, 2 augustus, 30 augustus

Prijs: 32,50

Adres: Zonnenburg 2, Utrecht Website: www.sonnenborgh.nl/down-to-earth

Sonnenborgh presents: Down to Earth is back! Op 19 juli, 2 & 30 augustus verandert Sonnenborgh in een zinderende science soirée. Denk: een prachtige museumtuin, livemuziek, straattheater, cocktails, sterrenkijken en adembenemende (theater)colleges over oceaangeheimen of aardherinneringen. Chill in de tuin, reis door het planetarium en ontdek de nieuwe immersieve expo Op Aarde. Kunst, wetenschap en vibes onder de sterren. Dit wil je niet missen! Liever een rustigere avond? 30 augustus is de prikkelarme editie.

Zin in een zomers uitje in eigen stad?

Adres: Rijndijk 12, Utrecht

Datum: Het hele jaar door Website: www.stadsjochies.nl

Een oase van rust, midden in het groen en een beleving voor jong én oud. Kom genieten op het zonnige terras van Stadsjochies! Of je nu zin hebt in een diner met een rondleiding, een lunch of een borrel: het kan allemaal. Je ziet hier groeien wat je straks op je bord terugvindt. Een unieke ervaring, ook voor kinderen. Laat ze spelen in de kleine speeltuin, begroet samen de varkentjes, en proef wat we bedoelen met: ‘De smaak van echt’. Nieuw: early dinner op zondag! Naast lunch van donderdag t/m zondag kun je nu ook op zondag vroeg komen dineren. Geniet in alle rust van een heerlijke maaltijd in de avondzon, midden in het groen.

3 Gangen Genieten bij De Blend voor €25,-

Datum: De actie van 3-gangendiner loopt de hele zomer door!

Prijs: !25,- voor een 3-gangen diner - voor sommige hoofdgerechten geldt een kleine meerprijs.

Adres: Vleutensevaart 100, 3532 AD Utrecht

Website: www.deblend.nl/proef-de-blend-in-drie-gangen/

Ontdek het 3-gangenmenu van Bar Brasserie De Blend voor slechts !25. Kies je favoriete voor-, hoofd- en nagerecht. Ideaal voor een gezellige avond met vrienden of familie op het ruime omheinde terras, naast de Douwe Egberts ko ebranderij. Kinderen spelen veilig terwijl jij ontspannen geniet.

Onderzoek de onderwaterwereld in de Oude Hortus

Datum: 19 juli – 31 augustus, elke dinsdag, donderdag en zaterdag doorlopend tussen 13:30 en 16:00

Prijs: Museumticket (verschillende prijzen), geen extra kosten voor activiteit

Adres: Universiteitsmuseum Utrecht (UMU), Lange Nieuwstraat 106, 3512 PN Utrecht

Website: www.umu.nl/agenda/zomervakantie-in-het-umu/

Ontdek deze zomervakantie de onderwaterwereld van kikkervisjes, posthoornslakken en bootsmannetjes in de vijver van de Oude Hortus! Wat eten ze, hoe ademen ze en hoe oud worden ze? Vang deze fascinerende waterdieren met een schepnet en leer kijken en denken als een bioloog, Deze activiteit is onderdeel van het zomervakantieprogramma van het UMU. Er is nog veel meer te doen voor nieuwsgierige onderzoekers, bekijk alle activiteiten op de website!

Elke dag genieten bij Camping Ganspoort

Datum : hele zomer!

Adres : Helling 87 Utrecht Website : www.ganspoort.nl

Camping Ganspoort is de hele zomer open voor ontbijt, lunch, diner, ko e of een borrel. Geniet op ons heerlijke terras aan het water van zonnige dagen en gezellige avonden. Elke maandag is het spelletjesavond in samenwerking met Subcultures. Test uw kennis tijdens onze pubquiz van Upbeatles: elke tweede én laatste dinsdag van de maand. Kom langs voor de gezelligste zomer van Utrecht – op het terras, aan het water, bij Camping Ganspoort!

Oude hiphop, nieuw talent: Schots & Scheef rappen met dezelfde energie als de generatie voor hen

“We heten Schots & Scheef”, zegt Ide, “omdat de U te recht is.” Hij is de jongste van de rapformatie, waarin ook Mees en Vince rappen, en Vos voor de beats zorgt. Allemaal zijn ze begin twintig, en daarmee jonger dan de stijl Hiphop die ze maken. Boom bap, vaak ook wel old school genoemd. Energieke snelle raps op Rauwe beats gebaseerd op snare en kickdrum, en het geluid dat doet denken aan samples, stukjes muziek uit nummers van andere artiesten - waar de originele hiphop op gebaseerd is.

Tekst & fotogra e: Jasper Witte

Het is muziek die veel ruimte laat voor de teksten van de rappers. Het waren artiesten als Jay-Z, A Tribe Called Quest en MF Doom die het kenmerkende geluid in de jaren negentig groot maakten. In Nederland maakten Opgezwolle, DAC en de Utrechtse Stropstrikkers er in de jaren nul furore mee. Twintig jaar later halen de heren van Schots & Scheef er nog altijd inspiratie uit, en dat is terug te horen op hun debuutalbum Averechts, dat ze op 10 juli in dB’s presenteerde.

Gevraagd waar de naam Schots & Scheef vandaan komt, vertelt Mees dat het ook op de muziek slaat. “Het is niet allemaal even strak of netjes, dat is kenmerkend voor de

stijl.” Slordig of lui is het niet. “Wat je kan zien als een foutje, laten we er bewust in zitten.” Ide komt met een betrekkelijk specifek voorbeeld: “op het album All Eyez on Me (1996) van Tupac, zit een adlib (een mee gerapt stukje) van een lid van groep The Outlawz, dat er echt volledig naast zit. Maar dat laten ze er toch in, dat moet expres zijn gedaan, en dat is inspirerend.”

Uitdagen

Kenmerkend aan de stijl van boom bap zijn de opzwepende, energieke teksten die een zaal op z’n kop kunnen zetten. “Dat doe je door de ‘bounce’ van de sample te behouden”, zegt Ide. Ofterwijl, de energie van het num-

'Je moet de luisteraar en andere rappers een beetje uitdagen, laten zien dat je de beste bent'

mer waar je een stukje van leent, ook in je eigen nummer zien te behouden. En je kan er natuurlijk gewoon om vragen in je tekst: “We breken de tent af. Ik ga je niet beroven, maar steek je hands up”

Een goede tekst laat bovendien zien wat je als rapper in huis hebt. “Je moet de luisteraar en andere rappers een beetje uitdagen, laten zien dat je de beste bent”, aldus Mees. “Dat hoort bij Hiphop.” zo horen we op het openingsnummer Ongeloveloos “Ik loop uren op je voor, als een motherfucking jet lag”, en op Fata Morgana “let me tell you what’s happening, dit is geen efteling, dit is geen walibi, ik heb een alibi. Jij bent een wannabe, dat kant toch nie?”

Naast indruk maken, schromen de heren het niet om de diepte in te gaan, bijvoorbeeld door te zoeken naar wat je nodig hebt voor een tevreden leven. Het nummer Blessed begint met: “Blessed, wat betekent het nou echt, is het vechten voor je recht, is het allemaal een mythe, is het hebben wat je hebt?” Waarna ze het omdraaien: “Is het allemaal wel blessed als de rest stresst omdat ze niet hebben wat je hebt?”

Zelfgemaakt

Alles aan hun debuutalbum hebben ze zelf gedaan. Vos heeft de meeste beats gemaakt

en een refrein gedaan, Ide droeg bij aan de muziek en schreef teksten, Mees deed naast teksten ook de vormgeving, en ook Vince schrijft teksten, en heeft uiteindelijk het hele album gemasterd. Hoe ze dat allemaal geleerd hebben? Vince: “We zijn al jaren in allerlei samenstellingen, met verschillende mensen, bezig met muziek. In de loop van tijd pik je een hoop op - en als je eenmaal genoeg weet om gericht te zoeken, kan je zelf online verder leren.” Ide zit daarnaast op de Herman Brood Academie, en Vos heeft die al afgerond. “Daar zitten allemaal docenten die een hoop feedback kunnen geven. Uit de verschillende samenstellingen vielen langzaam wat leden weg. Het was tijdens een schrijverskamp dat overgebleven vier als een formatie bij elkaar kwamen. “Toen we daar een paar nummers schreven, klikte het goed genoeg om ermee verder te gaan.” Het kamp was in Buro Lou, een leegstaand politiebureau in Bilthoven waarvan ruimtes verhuurd werden. Ze huurden er daar één van, en deden er hun eerste opnames. Nu gaan ze er op de foto, voor het hek van een bouwplaats. “Het buro is gesloopt. We hebben het dus thuis af moeten maken, soms ook gewoon in de slaapkamer”, vertelt Mees. “We zoeken nog naar iets nieuws.” a

OP PAD MET OUD-UTRECHT

Honderd jaar Singelloop

Op zaterdag 30 mei 1925 vond de eerste Utrechtse Singelloop plaats. De Gemeentelijke Reinigingsdienst spoot de straten nat ‘zodat de lopers geen stof te slikken krijgen’. De Singelloop was een initiatief van Nico Munzert die in dat jaar met ‘een loop om de stad’ propaganda wilde maken voor de atletiek. De Utrechtse Singelloop groeide door professionele organisatie en communicatie uit tot de grootste van het land met tienduizenden toeschouwers. Het parkoers tegen het fraaie decor van stad Utrecht, maar ook de historie van de loop zelf, maakten dat deze singelloop ook na moeilijke jaren telkens weer terugkeerde. In 2024 deed een record aantal van 19.000 lopers mee. Dit jaar vindt de 73e editie plaats, op zondag 5 oktober 2025.

Hoe het begon

De eerste singelloop van 1925 was iets nieuws, een atletiekwedstrijd, maar dan op straat, aan het einde van een drukke zaterdag. Het organiserend comité vroeg bewoners langs het parkoers om de vlag uit te steken, voor een feestelijk aanzien en om de route aan te geven. Het parkoers was binnen de singel. De tram stond stil en de bruggen bleven dicht. De 38 atleten vertrokken bij het autobusstation aan de Rijnkade en gingen dan binnen de singels via het Willemsplantsoen, naar de Van Asch van Wijckskade en via de Zandbrug naar de finish bij het Oranjehuis aan de Nieuwekade. De afstand was 4.700 meter. De eerste winnaar was Piet Dullaert uit Rotterdam. Hij deed er 15 minuten en 17 seconden over. De lopers werden voorafgegaan door de politie op de fiets. Na afloop ontvingen de atleten

een blikje Ovomaltine, een doosje sigaretten en thee met gebak van De Korenschoof. Nico Munzert was secretaris van de Utrechtse Provinciale Atletiek Bond (UPAB) en van het Singelloop Comité en hij was de eerste tien jaar lang de motor achter de Singelloop. Volgens het Utrechts provinciaal en stedelijk dagblad was Munzert megafonist bij atletiekwedstrijden en werd hij ook wel ‘Neerland’s grootste schreeuwer’ genoemd. Hij was ‘atletiekpropagandist bij uitnemendheid’. Hij wilde de atletiek net als voetbal tot volkssport maken. Heel de stad liep uit voor de Singelloop, tot wel 100.000 mensen op straat en op afgemeerde platte schuiten. “Het was voor een atleet een grote belevenis, en zeker voor een Utrechter. Het stond gelijk aan een heldendaad”, vertelt melkboer Bart Hendriks in 1979 aan Het Stadsblad. Hij was deelnemer tussen 1928 en 1933. Met veel waardering werd dan gezegd: “Die heeft de Singelloop uitgelopen, da’s een echte sportman. En als je weet dat het nog geen vijf kilometer was, dan begrijp je dat men er nu om zou lachen”. In de naoorlogse jaren deed voetballer Piet Wallenburg uit Wijk C wel twaalf keer mee. Hij oefende met dertig rondjes om de Jacobikerk. Hij was vaak de snelste Utrechter van de Singelloop. De ontwikkeling In 1932 wordt het parkoers toch aangepast vanwege de groeiende stroom auto’s. De start is dan tussen de gebouwen van de NS aan de Laan van Puntenburg, daarna via de Catharijnesingel richting Maliebaan en Wilhelminalaan naar de finish op de Mecklenburglaan bij het Wilhelminapark. Het is dan

Wil je lid worden van Oud-Utrecht? Kijk dan op oud-utrecht.nl/ lid-worden

De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer doen we de oudste stratenloop van Nederland, de Utrechtse Singelloop, in ons eigen tempo.

Tekst: Dick de Jong / Fotografe: Het Utrechts Archief & Nationaal Archief

eigenlijk geen singelloop om de binnenstad van Utrecht meer en al helemaal niet als start en finish worden verplaatst naar het in 1936 gereed gekomen stadion Galgenwaard. In de meimaand van 1940 wordt de Singelloop afgeblazen als gevolg van de bezetting door de Duitsers. Na de oorlog, in 1946, komt de Singelloop terug als loop om de stad, op zaterdagmiddag vijf uur vanaf de Rijnkade, met finish in de Waterstraat in Wijk C. Na dertien jaar afwezigheid keerde de Singelloop in 1973 terug, met nu ook vrouwen als deelnemers, Lidwien van der Valk is de snelste vrouw dat jaar. In 1978 gaat de Singelloop naar de zondag en wordt de afstand tien kilometer, wat tot die tijd rond de vijf kilometer was. Het werd een regionale loop voor liefhebbers in plaats van landelijke topsport van atleten, maar wel met een toenemend aantal deelnemers. Waar de massa eerst de topsport atleten aanmoedigde ging de massa nu meelopen. Zelfs burgemeester Henk Vonhoff deed mee in 1975. Hij bleek een geoefend loper en liep luid toegejuicht de Singelloop volgens het interval model: stukje rennen, stukje wandelen. Burgemeester Aleid Wolfsen zou het vanaf 2009 een aantal keren nadoen. In het jaar 2000 wordt gestopt met de Singelloop bij gebrek aan vrijwilligers en een teruglopend aantal deelnemers. In 2008 pakken de oude organisator Hans Agterberg en de nieuwe organisator Gerard Peek het weer op. De Singelloop wordt een topwedstrijd met Keniaanse prestatielopers én met een groot aantal zogenaamde ‘sfeerlopers’. Op 26 september 2010 liep de Keniaan Leonard Komon zelfs het wereldrecord tien kilometer op de weg, in 26 minuten en 44 seconden.

2025, en verder

Dit jaar vindt de 73e editie van de Singelloop Utrecht plaats, op zondag 5 oktober 2025. De opbrengst is voor KWF Kankerbestrijding. De start van de 5 en 10 kilometer is bij het Jaarbeursplein. De Kids Run is op de Catharijnesingel. De inschrijving start op 14 juli. De 10 kilometer start bij het Jaarbeursplein en de Croeselaan, gaat dan naar de Tolsteegsingel en de Maliesingel langs de Sterrenwacht de Zonstraat in op weg naar de Homeruslaan, langs het voormalig gemeentelijk Gymnasium, de Mecklenburglaan met zicht op de 100 jarige Aloysiuskerk, dan een fraai rondje door en langs het Wilhelminapark, terug naar de Maliesingel en dan bij het Spoorwegmuseum en het Lepelenburg de Maliebaan op en weer terug naar de Maliesingel, langs de Stadsschouwburg, de Wittevrouwensingel op, om de voormalige gevangenis op Wolvenburg heen, de Weerdsingel op en oversteken naar de Asch van Wijckskade, daarna de Nieuwekade en St.Jacobsstraat, op weg naar de Catharijnesingel om daar nog eens te versnellen richting de finish bij het Moreelsepark bij de NS gebouwen met onder andere de Inktpot met de vliegende schotel op het dak. Het is een echt rondje om de binnenstad van Utrecht en langs vele bezienswaardigheden! Het laatste nieuws is dat het NK Atletiek op de tien kilometer onderdeel wordt van de Singelloop. Een mooi vervolg op 100 jaar aan stadsgeschiedenis met hardlopen in Utrecht. a

Groepsportret van de deelnemers aan de eerste Singelloop te Utrecht, voor de start van de wedstrijd in 1925.

Singelloop 1953, passage op de Weerdsingel

De atleet Dullaart van Pro Patria te Rotterdam, winnaar van de Singelloop in 1925.

ZOMERBEROEPEN

Zwoegen in de zomer: deze Utrechters

Zodra de zomer aanbreekt, schakelen veel mensen een tandje terug. Maar voor sommige beroepen begint dan juist het hoogseizoen. Daar weten tuinder Maartje en schipper Rokus alles van. In de nieuwe rubriek geven Utrechters een inkijkje in hun drukke zomerperiode.

Tekst: Else Marie Vonk / Fotogra e: Bas van Setten & Jannes Glas

Zodra de zon zich laat zien, wordt het druk op het Utrechtse water met waterfetsers, suppers, kanoërs én rondvaartboten. Voor Rokus van Os (23), schipper bij Utrecht Canal Cruises, betekent deze periode hoogseizoen. Hij vaart sinds 2024 wekelijks over de Utrechtse grachten. “Ik was op zoek naar een leuk bijbaantje. Het liefst wilde ik iets buiten en wat bij me past. Ik ga vaak zeilen en ga daarom in het weekend vaak naar Friesland. Via via ben ik hier terechtgekomen.”

Waar hij eerst vooral geboekt werd voor verjaardagen en bedrijfsuitjes, vaart hij sinds april vier dagen per week voor Utrecht Canal Cruises – een nieuw initiatief dat zich richt op toeristen. “Dat zijn rondvaarten met maximaal 22 mensen, waarbij ik als gids informatie vertel over mooie plekjes in de stad.” Per dag doet hij meestal twee tot drie rondvaarten van anderhalf uur, met een korte pauze ertussen.

Favoriete plek

Rokus begint zijn werkdag rond 09.45 uur om de boot schoon te maken en klaar te leggen. Dan vaart hij rond 10.30 uur naar de Viebrug, ter hoogte van stadskasteel Oudaen, waar hij om 11.00 uur met de eerste groep toeristen vertrekt. Een rondvaart duurt anderhalf uur. “We doen een heel rondje Oudegracht en varen terug over de Singel. Mijn favoriete plek is Museum Sonneborgh. Daar staat het laatste overgebleven stukje van de oude stadsmuur, met een sterrenwacht erbovenop. Op de hoek zit een blauwe tegel met een zon erop en een Latijnse tekst, die zo’n vijfhonderd jaar oud is.”

Historicus

Rokus is naast zijn werk als schipper ook historicus. “Daar komt mijn interesse vandaan. Toen ik in 2023 vanuit Hilversum naar Utrecht verhuisde, heb ik heel veel documentaires gekeken over de geschiedenis van de stad. Daarvoor wist ik weinig over Utrecht, maar nu vind ik het misschien wel de mooiste stad van Nederland.” Die waardering hoort hij ook van gasten op de boot. “Mensen die hier al hun hele leven wonen, zeggen dat ze Utrecht nog nooit zó hebben gezien. Op de boot kijk je anders. Je ziet ineens de gevels, de werfkelders, de details.”

“Afgelopen jaar had ik een tussenjaar en daardoor extra veel tijd om te werken. Na de zomer zal dat minder worden, want dan begin ik aan een master Geschiedenis van politiek en maatschappij aan de Universiteit Utrecht.”

Dronken toeristen

Hoewel hij het varen zelf soms wel eentonig vindt – “het is altijd dezelfde route” – haalt hij zijn plezier vooral uit het contact aan boord. “De boot zit soms helemaal vol, soms heb je maar twee mensen. Zelf vind ik kleinere groepen fjner. Het is rustiger én je kunt makkelijker een gesprek aanknopen. Dan ontstaat er echt contact.” De meeste gasten komen uit het buitenland: Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Engeland. “Ze zijn altijd heel enthousiast en sociaal. Daar krijg je energie van. Het is verder zelfstandig werk, want je maakt zelf de boot klaar en doet de tour alleen.”

Dat is in de drukke zomer af en toe een uitdaging. “Soms heb je groepen die heel dronken worden. Dan gooien ze peuken in

het water, maken ze rommel of wordt er geschreeuwd naar mensen aan de kant. Iemand heeft zelfs een keer overgegeven aan boord. Er zijn duidelijke regels: als we ons onveilig voelen, kunnen we de tocht annuleren. Tot nu toe is dat gelukkig niet nodig geweest.”

Buitenlucht

Wat Rokus vooral waardeert aan zijn werk, is de buitenlucht. “Ik word hier echt superbruin van”, zegt hij lachend. “Maar ik merk ook echt dat het gezond voor me is. Je bent in beweging, je bent buiten, je krijgt zonlicht en fris-

se lucht. Als ik thuiskom, voel ik me niet moe. Het is een stuk beter uit te houden dan van 9 tot 5 op kantoor.” In de winter is het op het water een stuk rustiger. “Dat vaart makkelijker, maar de zomer is levendiger. Als bedrijfsvaart hebben wij offcieel wel voorrang, maar dat weet niemand”, lacht hij. “Iedereen zit langs de gracht, op een terrasje, of springt in het water. Op zo’n boot heb je dan veel bekijks. Mensen op de boot hebben dan altijd een koninklijk gevoel.”

zijn in de zomermaanden éxtra druk

Tijdens de coronalockdown begon Maartje Heerkens als vrijwilliger bij Moestuin De Haar. Vier jaar later heeft ze het bedrijfsleven achter zich gelaten en werkt ze als een van de drie vaste tuinders, samen met Simone en Mirjam. Het is de voormalige moestuin van Kasteel de Haar, dat rond de 13e eeuw werd gebouwd. De laatste bewoner, baron Etienne van Zuylen van Nijevelt, liet er begin 20e eeuw zijn groenten en fruit verbouwen en ontspande graag in een van de tropische kassen in de tuin.

“Het was een buitenverblijf waar hij twee maanden per jaar zat. De rest van de tijd woonde hij in Parijs”, vertelt Maartje. “De baron liet de versgeplukte aardbeien uit de tuin nog diezelfde dag overvliegen voor zijn ontbijt.”

Het is dinsdag, dus het is rustig in de tuin, maar morgen verwacht Maartje weer topdrukte: “We zijn open op maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag. Woensdag is de langste dag, van 10.00 tot 20.30 uur. Zo’n 250 mensen komen wekelijks hun groenten oogsten. Dat begint al in april en loopt door tot november.” Vanaf begin juli is de bloemenpluktuin ook open voor publiek. Bezoekers kunnen hun eigen boeket plukken en er worden workshops gegeven.

Oogsten

De tuin staat volop in bloei, en de oogst is dit jaar goed. “Dat komt door het lekkere weer de laatste tijd.” Maar vóór het zover is, hebben de tuinders al fink gewerkt om de tuin klaar te maken. Dat begint in februari, met het zaaien van de eerste zaadjes. Aan de hand van een teeltplan – voor zo’n zestig groenten en dertig kruiden – wordt alles ingepland, zodat er de hele zomer geoogst kan worden. Deze week zijn onder andere de paprika, knofook en twee van Maartjes favoriete groenten aan de beurt: Nieuw-Zeelandse spinazie en snijbiet.

Elke dag buiten Maartje en haar collega’s krijgen hulp van tientallen vrijwilligers, die komen en gaan

wanneer het hen uitkomt. “In de ochtend maken we een dagplanning. Gisteren hebben we bijvoorbeeld het erwtenbed leeggehaald, maar ook voor geoogst en gewied.”

Haar kennis heeft Maartje vooral in de praktijk opgedaan. “Ik ben een jaarcursus gaan volgen, daarna een stage, en vanaf dat moment is het gewoon meters maken. Elk seizoen leer ik nog bij. Wat ik zo fjn vind aan dit werk is dat ik elke dag buiten ben. Het maakt mijn hoofd leeg en ik zie altijd resultaat van wat ik doe. Of ik iets heb onderschat? Dat je er zó moe van kunt worden!”, zegt ze lachend.

Drukke zomer

De zomer is voor Maartje de leukste tijd van het jaar. “Het is nu gewoon gaan met elkaar. De reuring, de moeite die je erin hebt gestoken en dat ik zie hoeveel mensen daarvan genieten, dat vind ik heel fjn.”

Toch brengt de drukte ook uitdagingen met zich mee. “Het is continu prioriteiten stellen: als de gewassen goed groeien, groeit het onkruid net zo hard. Tegelijk moet er ook alweer gezaaid worden voor de oogst in oktober. Waar kies je dan voor? Het mooie vind ik dat de natuur uiteindelijk altijd het laatste woord heeft. Vorige week was het dertig graden. Dan kun je bijvoorbeeld gewoon geen sla planten. Die overleeft dat niet.”

Gewoon doorgaan “De grootste les die ik heb geleerd, is dat je niet meer kunt doen dan je al doet. En dat je je niet gek moet laten maken. Als ik onkruid wied, zie ik achter me resultaat, maar helemaal aan het begin is het alweer aan het groeien. Waarom dan als een gek doorgaan? Dus ga gewoon gestaag verder, dan komt het vanzelf goed.”

Wat ze het mooist vindt aan haar werk? “Observeren. Hoe ver is een groente al, of wat doet een ziekte precies? De mooiste vind ik de aubergine, daar word ik rustig van.” Maartje legt uit waarom: “Onze aubergine heeft licht en lucht nodig. Door per plant goed te kijken en hier en daar bladeren en bloemetjes

weg te halen, bevorder je de groei. Daar komen mooie aubergines voor terug. Je neemt de tijd om te kijken wat de plant nodig heeft. Zo ben je bezig in het hier en nu en daar word ik rustig van.”

Kasteeltuin

De bijzondere ligging van de moestuin blijft voelbaar, zegt Maartje. “Er zijn veel elementen uit het verleden bewaard gebleven. De barones hield bijvoorbeeld van dahlia’s. Een van haar favorieten, de Gerrie Hoek-dahlia, telen wij nog steeds. Vroeger stond hier ook een grote verwarmde muurkas, die sinds vorig jaar weer is opgebouwd. We willen bezoekers ook de historische beleving van de tuin meegeven.”

Hoewel de laatste bewoner de tuin ook gebruikte, heeft het terrein daarna jarenlang een andere bestemming gehad. “Het was een paardenweide. Nadat Natuurmonumenten de grond had gekocht, is de tuin in 2019 via Stichting Moestuin de Haar in ere hersteld.

De stichting had zoiets van: ‘Laten we de aardbeien, en deze fjne plek, toegankelijk maken voor iedereen’.”

In de tuin wordt gewerkt volgens de principes van biologische teelt. En dat proef je, vindt Maartje. “Misschien omdat ik nu weet hoeveel werk erin zit. Maar ook omdat het gewoon zó veel lekkerder is dan in de supermarkt.”

Winterslaap Na de zomer keert de rust op de tuin langzaam terug. “Eigenlijk doen wij hetzelfde als de natuur: in de wintermaanden doen we rustiger aan. Vanaf november beginnen we met opruimen, gereedschap schoonmaken en reparaties. Ook maken we de bloembedden schoon, voorzien ze van nieuwe compost en dekken ze toe met wol. En in de winter zit ik vooral bij de kachel, met een boek en een dekentje erbij. Dan kruip ik echt even onder mijn eigen wolletje.” a

De zomer: een mooie tijd voor mensen, een zware tijd voor dieren

Veel Utrechters genieten in de zomer van het mooie weer, maar voor dieren is het een seizoen vol uitdagingen. Dierenwelzijnsorganisaties als de dierenambulance en de vogelopvang hebben hun handen vol om de dieren te helpen. Soms komen dieren door de hitte in de problemen, maar dat blijkt niet het grootste probleem.

“

Op dit moment hebben we 184 vogels,” zegt Aileen, assistent-beheerder van de vogelopvang op Rotsoord. “Buiten de zomer zijn het er meestal niet meer dan 40 à 50.” Tijd voor een rustig gesprek heeft Aileen niet: we spreken haar terwijl ze de vogels voert, en op de achtergrond werken ook haar collega’s druk door. Ze doet haar werk met toewijding: ze is vriendelijk en legt alles uitvoerig uit, maar haar focus blijft bij de jonge duifjes die ze met een grote spuit voedt. Hoe ze op de foto staat, lijkt haar weinig te interesseren.

Jonge-dierenseizoen

“De zomer is zo druk, omdat het het ‘jonge-vogelseizoen’ is,” legt Aileen uit. “Het grootste deel van de vogels die we binnenkrijgen, zijn jonge dieren of vogels die tijdens het paren ergens tegenaan vliegen, bijvoorbeeld tegen een boom.” Jonge vogels zijn ook extra werk, doordat ze langer in de opvang blijven om te groeien.

Ook bij de Stichting Dierenambulance Utrecht e.o. betekent de zomer topdrukte, vertelt ambulancemedewerker David. Want het zijn niet alleen jonge vogels die in de problemen komen. Het geldt eigenlijk voor alle dieren met jongen. “Gisteren hebben we drie jonge zwanen opgehaald, omdat de ouders waren verdwenen.” Maar ze zien ook marterachtigen bij de dierenambulance. Dieren die ze in andere seizoenen niet tegenkomen, maar in de zomer kunnen jonge exemplaren in de problemen komen als er iets gebeurt met hun ouders.

De hitte speelt ook een grote rol. “Toen het twee dagen achter elkaar 37 graden was, kregen we 30 gierzwaluwen binnen. De jongen kropen uit hun nest omdat het onder de dakpannen veel te heet werd”, vertelt Aileen. Ook David ziet problemen die door de hitte veroorzaakt zijn. Zo komt de dierenambulance regelmatig oververhitte of uitgeputte dieren tegen, omdat alles meer energie kost. Vooral egels zijn er gevoelig voor: “Die hebben een lage lichaamstemperatuur, waardoor ze minder goed tegen warmte kunnen. Ook vogels kunnen oververhit raken, wat je vaak kunt zien aan vogels die met hun snavel open zitten. Dit is vaak simpel te verhelpen door een bakje water buiten te zetten.” Ook krijgen ze meldingen van mensen die hun hond in de warme auto achterlaten. “Dit kan heel snel schadelijk worden voor een hond, daarom wordt hier vrijwel direct politie op ingeschakeld. Mensen moeten niet onderschatten hoe gevaarlijk dit kan zijn.”

Klimaatverandering

Of het warmere klimaat ook een rol speelt, durft Aileen niet met zekerheid te zeggen. Er worden tegenwoordig sowieso meer vogels binnengebracht dan vroeger, vertelt Aileen. “Vroeger dachten mensen vaker: ‘Het is de natuur.’ Nu zijn mensen alerter, ook omdat we veel aan voorlichting en PR doen.”

Kerstin Steinhart is manager bij de vogelopvang en loopt al wat langer mee dan Aileen. Zij merkt de klimaatverandering wel degelijk. “Vogels beginnen eerder met broeden en kunnen langer broeden, waardoor een tweede en soms zelfs derde leg mogelijk is. Vooral kleinere vogels, zoals de pimpelmees, doen dat”. Ook ziet ze veel meer uitgedroogde vogels die door droogte onvoldoende water krijgen of moeite hebben hun lichaamstemperatuur te reguleren.

Bij de dierenambulance leidt klimaatverandering in de zomer niet tot meer meldingen, vertelt David. Ze merken de effecten juist in andere seizoenen. Doordat het langer warm weer is, raakt de natuur ontregeld. “Met kerst hadden we bijvoorbeeld jonge gansjes die net geboren waren.”

Katten als probleemveroorzaker

Katten zijn in de zomer zowel probleemveroorzaker als slachtoffer. Ze halen jonge vogels uit hun nest, vertelt Aileen. Ze roept mensen dan ook op om hun katten van april tot en met augustus binnen te houden. Maar in de praktijk ziet David juist meer katten buiten in de zomer. Ze moeten in de warme maanden dan ook vaker uitrukken voor katten die zijn aangereden.

Waar David in de zomer ook extra druk mee is, zijn de zwerfkatten. De katten krijgen in de zomer kittens. Deze zijn in de eerste twaalf weken goed socialiseerbaar; “Je wilt ze dus zo snel mogelijk vangen”. Hierbij maken David en zijn collega’s van de situatie gebruik om ook de volwassen dieren te vangen: “Je kunt ze lokken met de kittens.”

Ook het aantal vermiste katten stijgt sterk in de zomer. Uit cijfers van PetRadar blijkt dat het aantal vermissingen van huisdieren in de zomer drie keer zo hoog ligt als in de winter. In Utrecht komt maar liefst 37 procent van alle meldingen binnen in de zomermaanden.

Tijdens drukke evenementen in de stad raken veel dieren in paniek door harde geluiden of de drukte. David Olthaar, oprichter van PetRadar: “We krijgen dan veel meldingen van dieren die zijn weggelopen. Het is belangrijk dat baasjes hierop voorbereid zijn.”

Ook worden huisdieren in de zomer vaker bij een oppas of pension ondergebracht, of meegenomen naar parken of terrassen. Daarbij blijven ramen en deuren vaker open voor verkoeling, wat het risico vergroot dat nieuwsgierige katten of honden ontsnappen.

“In Utrecht zien we elk jaar een duidelijke piek in vermissingen zodra de zomervakantie begint”, aldus David van PetRadar. “Vooral in wijken als Leidsche Rijn en Overvecht, waar veel gezinnen wonen en mensen vaker op reis gaan, stijgt het aantal meldingen.”

Help mee

Aileen deelt nog een aantal tips om vogels deze zomer te helpen. “Creëer schaduwplekken in je tuin. Dus liever geen tegels, maar bomen en struiken. En zet een bakje water buiten. Daar maak je vogels echt blij mee. Er is wel water in de stad, maar dat is vaak diep en er zijn veel steile wanden, waardoor vogels erin kunnen verdrinken.” Ook voeren kan helpen. “Maar liever geen granen: die

zijn vaak te groot of te grof en kunnen blijven steken in de keel van jonge vogels. Wormpjes zijn bijvoorbeeld wél heel geschikt.”

David noemt ook meteen de tip om een bakje water buiten te zetten. “En zorg dat je huisdier toegang heeft tot water”, zegt hij. Daarnaast moeten hondenbezitters op de warmste dagen voorzichtig zijn met het uitlaten van hun hond. De poten kunnen namelijk verbranden op het asfalt dat door de zon is opgewarmd.

Aileen vertelt ook dat het belangrijk is dat mensen hun afval opruimen. “Vogels raken verstrikt in visdraad of haar, of blijven haken in vishaken. Ooievaars eten elastiekjes, omdat ze die voor wormen aanzien.”

Tot slot roept David mensen op goed om zich heen te kijken wat dieren doen: “We hebben maar weinig capaciteit en zijn dus afhankelijk van omstanders voor meldingen. Als een dier te water is geraakt, kan elke minuut uitmaken." a

Tekst: Luuk Beckers / Fotogra e: Luuk Beckers & Bas van Setten

WIJK C OP EEN KEERPUNT

Na de Tweede Wereldoorlog maakt Utrecht vaart met de sanering van Wijk C

Grote delen van Wijk C zijn een afbraakbuurt. De woningen in Wijk C zijn klein en in erbarmelijke staat. Er zijn veel kleine bedrijven, vooral langs de singel. Tot 1928 werd er in de smalle straten wekelijks een groentemarkt en een varkensmarkt gehouden. De sanitaire voorzieningen en de hygiënische omstandigheden zijn beroerd. In 1866 woonden er 8000 mensen in wijk C. Daarvan zijn er in 1954 ongeveer 1500 over. Wijk C en de Daalse Buurt hebben de hoogste prioriteit bij het saneren.

Wijk C is een volksbuurt. Er wonen vooral arbeiders, kleine zelfstandigen en arme mensen: rumoerig, overwegend katholiek en sterk Oranjegezind. Sommige bewoners willen in de buurt blijven wonen en verhuizen naar de overkant van de singel: de Daalse Buurt. Ook de Daalse Buurt is een volksbuurt, maar toch voelen veel Wijk C-ers zich er niet thuis, de nieuwe buurt is te ’netjes’. Voor de oorlog zijn al veel bewoners verhuisd naar het Ondiep en de Betonbuurt in Zuilen. In de jaren 50 verhuizen bewoners van Wijk C naar de nieuwe wijken, naar woningen met veel betere voorzieningen. Wijk C wordt vanaf de jaren 50 ontwikkeld van woongebied tot kantoorgebied. De gemeente koopt panden op en breekt deze af

om ruimte te maken voor kantoren en wegen. De wijk telt geen waardevolle bebouwing zoals monumenten en bestaat grotendeels uit kwalitatief slechte huizen waardoor er op dat moment geen weerstand ontstaat tegen de grootschalige sloop. Langs de nieuwe straten komen kantoren. Van de oude middeleeuwse structuur blijft weinig over. Het aantal inwoners blijft afnemen. In 1947 is de Sint Jacobsstraat aangelegd. Deze straat naar Utrecht Noord moet de drukke Amsterdamsestraatweg ontlasten. De nieuwe weg is nog geen succes. Uit onderzoek blijkt dat fetsers de voorkeur geven aan de Amsterdamsestraatweg. Deze weg is vanaf het Leidseveer tot aan de Marnixlaan een winkelgebied, en wordt veel gezelliger

gevonden.

Keerpunt

In de loop van de jaren 1970 raakt het plan om van Wijk C een kantorenwijk te maken uit zicht. Van doorbraken om nieuwe wegen aan te leggen is geen sprake meer. Langzaam groeit het verzet tegen verdere sloop. Bewoners richten in 1974 het ‘Wijk C Komitee’ op. Ze protesteren om te voorkomen dat alle karakteristieke plekken van de wijk en de woonfunctie verdwijnen. Er wonen nog slechts een beperkt aantal oorspronkelijke bewoners.

Schoorvoetend gaat de gemeente akkoord met de wensen van de bewoners. Er worden geen woningen meer gesloopt. Waar mogelijk worden gebouwen hersteld. Er wor-

den nieuwe woningen gebouwd. De Nieuwe Kade wordt hersteld en het aantal inwoners neemt weer toe. In 2002 wordt het eerste gedeelte van de herstelde Weerdsingel geopend. Wijk C blijft een volksbuurt met een eigen identiteit. In 1983 krijgt het een buurthuis. Daar worden foto's van de wijk verzameld, verhalen en herinneringen worden gedocumenteerd. Oude, voor de wijk karakteristieke spullen worden bewaard. In 1993 wordt het Volksbuurtmuseum opgericht. Het beheert de opgebouwde collectie van het buurthuis en bewaakt het Utrechtse karakter van de wijk. a

Tekst: Gerard Aaftink / Fotogra e: Het Utrechts Archief

Orgeldraaier Piet van Maurik met zijn paard Toetie in de staldeur van zijn woning annex stalgebouw aan de Lange Koestraat, in 1987.

De Lange Hamstraat in 1951. Delen van de straat staan op instorten, sommige krotten zijn

Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol COLUMN

Waor de zon nie schijn

Kees van Oosten (80) is al 25 jaor rechshulpverlener, maor hij ken ’t nie meer an om nog lânger te strije voor mense die raodeloos zijn, die onrech worre an gedaon en die nie wete hoe ze juridies hun rech kenne haole. Van Oosten heb talloze Uterechters gehollepe as ze terech waore gekomme in de mallemoale van de amtenaorij en onkundige pelitici. Maor op ze website schrijf Kees: “Nada‘k di werrek 25 jaor gedaon heb, mo’k tot de conclusie komme da melde, klaoge, ‘t indiene van zienswijze en ‘t maoke van bezwaor gin enk’le zin heb. Je bereik d’r nooi niets mee. Ja, ’t kos je veul tijd en energie. Da’s mog’lijk ook de bedoeling, wan da hou je van de straot (waor je aksie zou kenne voere).”

Van Oosten zeg da ‘t mees concrete resultaot van 25 jaar bestuursrechtelijke procedures angaon is da de geminte meer juriste in dienst ging neme. Nou heb Van Oosten bes wel wa bereik voor veul mense, maor zeg die dan: “Wá‘k bereik heb he’k bereik bij de rechbank en de Raod van Staote en da mè enorreme teugewerking van de juriste van de geminte Uterech. In me oge geweteloaze juriste die mè veul trukies wille winne, zonder d’r bij stil te staon hoe ze op die manier doorgaons weerloze burregers en kleine ondernemers hellepe kapot te maoke.”

Van Oosten ze conclusie is sombermaokend: “Bezwaor maoke heb as regel gin enk’le zin. Ze zijn d’r ammaol op uit je in ‘t ongelijk te stelle en ‘t straotsjie van de geminte schoan te vege. Kos klauwe mè geld, maor daor zitte ze bij de geminte nie mee.”

Moch Kees van Oosten na 25 jaor d’r ech mee wille stoppe, dan zou’k ‘m wille voordraoge voor ’n Speld van de stad Uterech, voor alles wa die, vaok onbezoldig, voor and’re (en voor de natuur) heb gedaon. Maor ja, dan motte amtenaore en pelitici daorover beslisse, da ga nooi nie wa worde. En as ie ‘m wel zou krijge?! Dan zou Kees waorschijnlijk zegge: Steek ‘m maor daor waor de zon nie schijn! a

Waarom families kiezen voor ons uitvaartcentrum:

• de sfeervolle opbaarkamers zijn warm en huiselijk ingericht

• de professioneel uitgeruste aula biedt ruimte voor grote afscheidsdiensten

U bent altijd welkom voor een open gesprek.

Noorderveld

Machtige

runnen?

Sipr weet precies wat jouw fans willen horen. En dat is te zien.

Sipr 1,78%

Structuurbaan 1 030 - 604 42 35 een afscheid precies zoals u het wilt

U bent altijd welkom voor een open gesprek.

Bel 0800 - 023 05 50 of ga naar monuta.nl/utrecht

Ook als u niet of elders verzekerd bent.

De online marketingcampagnes van Sipr zetten aan tot verandering. We maken campagnes die jouw doelgroep waardeert én die jou verder helpen. Daar zijn we trots op. Kan jij wel een sterke campagne gebruiken?

030 - 2006 028 | sipr.online

Gemiddeld

0,42%

Change Marketing

Doorklikpercentage LinkedIn

Utrecht

Veerle ten Kate

Advertentie

De Utrechtse nieuwsquiz

De letters die in de gekleurde blokken staan, vormen samen een locatie die dit jaar regelmatig in het nieuws is geweest. 1 5 10 3 7 12 2 6 11 4 9 8 13 23

1. Welk snel voertuig mag in Utrecht de komende vijf jaar ook gebruikmaken van het etspad?

2. Wat is de naam van het tuincentrum in Overvecht waar grote ontwikkelingen gepland zijn?

3. Welke bekende, bomenrijke en historische straat net buiten de binnenstad wordt deze zomer opnieuw ingericht?

4. Aan welke straat ligt de City-bioscoop die in het nieuws kwam vanwege de vervallen gevel?

5. Welke organisatie komt in het pand op het Utrecht Science Park dat al jaren te maken heeft met bouwvertragingen?

6. Bij welke voormalige gevangenis in de binnenstad komt een voetgangersbrug?

7. Uit welke partij stapte raadslid Pepijn Zwanenberg?

8. Welk groen artikel koopt de gemeente vanaf volgend jaar niet meer in?

9. Op welk plein moet het gebouw Oopen komen?

10. Over de toekomstige trappen van welke brug nam de gemeenteraad dit jaar een belangrijk besluit?

11. Welk plein nabij de Voorstraat is dit jaar opgeknapt?

12. Naar welke voormalige koningin is het park vernoemd waar de omstreden speeltuin Trui van Lier te vinden is?

13. In welke parkeergarage komt in de toekomst waarschijnlijk ruimte voor sekswerkers?

SnackpanXL € 37,99

± 10 pers. 90 hapjes

30 balletjes, 30 mini-saté, 10 pittige kluifjes, 10 zoete kluifjes, 10 naturel kluifjes.

Feestpan € 43,99

± 10 pers. ± 100 hapjes

20 balletjes ketjapsaus, 20 balletjes pindasaus, 20 mini-saté indian mystery marinade, 20 mini-saté ketjapsaus, ± 300 gram kippeling, 12 kluifjes naturel.

Mini-saté/ ballenpan € 46,99

± 10 pers. 100 hapjes

25 mini-saté indian mystery marinade, 25 mini-saté ketjapsaus, 25 balletjes ketjapsaus, 25 balletjes pindasaus.

Maaltijdpan

4 soorten € 37,99

± 6-8 pers. ± 2400 gram

Bami, nasi, mihoen en Chinese bami met 6 balletjes, 6 mini-saté.

partyschotel € 13,99

Inhoud: 30 hapjes

Opwarmen: ± 2 à 3 minuten in de magnetron

anti kluif partyschotel € 15,99

Inhoud: ± 35 hapjes

Opwarmen: ± 2 à 3 minuten in de