cc
ଧର୍ମ ଏବଂ ର୍ାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଡା. ସଜ୍ଞାନ ୁ ନନ୍ଦ୍ର ର୍ିଶ୍ର,ଏର୍.ଡି.(ପ୍ରସତ ୂ ି ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ନ ାଗ) ଅବସ ପ୍ରାପ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ନିନଦଶ ମ କ (ନସି ଙ୍ଗ), ଓଡିଶା
drsujnanendra@gmail.com
ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରାରମ୍ଭରରହି ିଁ ଧରାପୃଷ୍ରଠ ର ଧମମର ଆବିର୍ାମ ବ ଘରେ | ଆଦିମ ମଣିଷ,
ଅଥମ ରର୍ୌତିକ ଧନ ଲାର୍, ସାମାଜିକ ମାନୟତା ତଥା ଆବଶୟକତା ରମଣ୍ଟାଇଥାଏ, କାମ
ଜୀବନ ନିବାମ ହରର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ, ରେପରି କି ସୂେୟମ , ପୃଥ ିବୀ, ବାୟୁ, ଜଳ ତଥା ଅଗ୍ନିକୁ
ରଜୈବିକ ଆବଶୟକତାକୁ ପୂର୍ଣ୍ମ କରି ଥାଏ | ରମାକ୍ଷ ଅଥମାତ ସାଂସାରି କ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତି
ପୂଜା କରୁଥ ିଲା | ରସତିକିରର ସୀମି ତ ଥ ିଲା ଧମମ | ସର୍ୟତାର ଅର୍ୁୟଦୟ ସହିତ
ପୂବକ ମ ପରମ ବାସ୍ଥବିକତାରର ବିଲୀନ ରହବାକୁ ବୁ ଝାଇଥାଏ| ପୁଣି ଏହି ୪େି ମୂଳ
କାଳକ୍ରରମ ସଂସ୍ଥାଗତ ଧମମର ଆବିର୍ାମ ବ ଘରେ | ସମସ୍ତ ଧମମରର ଅନ୍ତନିହିତ ମୂଳତତ୍ତ୍ୱ
ଉପାଦାନ, ସୀମି ତ ପରି ଧ ି ମଧ୍ୟରର ପରି ପର ୂ କ ଅେନ୍ତି |
ପ୍ରାୟ ସମାନ, ସବୁ ଠି ପ୍ରକୃତିର ଗୁରୁତ୍ଵ ସହିତ ମାନବ କଲୟାଣ ଉପରର ପେମୟରବସି ତ
ଧାମି କ ଦିକ୍ ବିନୟାସ ବା ଓରି ଏରଣ୍ଟସନ୍
| ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଏକ ଉଚ୍ଚ ଅଦୃ ଶୟମାନ ନିୟନ୍ତ୍ରକ ଶକ୍ତି ଉପରର ଦୃ ଢ ବିଶ୍ୱାସ
ଧାମି କ ର୍ାବନା ର ଦିକ୍ ବିନୟାସ ଉପରୋଗର ଦୁ ଇେି ଦିଗ ରହିଛି, ଇନ୍ି ରିନ୍-ସି କ୍ ବା
ରହିଥ ିଲା | ପରବର୍ତ୍ମୀ ପେମୟାୟରର ର୍ୁପୃଷ୍ରଠ ର ଜନ୍ମ ରନଇଥ ିବା ଆଧ୍ୟାତ୍ମି କ ବୟକ୍ତି ତ୍ ବ
ଅନ୍ତଃନିତିକ (ରନୈଜିକ) ଓ ଏକ୍ସନ୍ି ରିନ୍-ସି କ୍ ବା ବାହୟ ଉପରୋଗ | ଦ୍ଵିତୀୟ ରଶ୍ରଣୀର ବୟକ୍ତି
ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ଆଦଶମ ଦିଗଦଶମକ ବୟକ୍ତି ବିରଶଷ ର୍ଗବାନ ର୍ାବରର ପୂଜା ପାଆନ୍ତି, ରସଇଠୁ
ଧମମ କୁ ବିର୍ିନ୍ନ ପ୍ରକାରରର ଉପରୋଗ କରି ଥାନ୍ତି େଥା ସ୍ଥିତି ସମ୍ଭାଳିବା ଏବଂ ଆତ୍ମଔଚିତୟ
ଆଜିକାର ନୂ ତନ ଧମମ ଜନ୍ମନିଏ | ଧମମ, ୋହାକି ମାନବଜାତିର ମରନାରବୈଜ୍ଞାନିକ
ଜାହିର କରି ବା, ଆତ୍ମସୁରକ୍ଷା ଓ ସାନ୍ତବନା, ସାମଥମୟ ପ୍ରଦଶମନ ସହ ଵିକଷମଣ ବା ଉନ୍ମାଦ
ଆବଶୟକତା ପାଇ ିଁ ବିକଶିତ ରହାଇଥ ିଲା, କାଳକ୍ରରମ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ରୁଢ଼ବାଦର
ରରାପଣ କରି ବା | ଏଠାରର ବୟକ୍ତି ଜଣକ ଆଦରି ରନଇଥ ିବା ଧାମି କପନ୍ଥାକୁ ଅତି
ଶିକାର ହୁ ଏ | ଧମମର ଅନୟ ନାମ ଆସ୍ଥା | ଆସ୍ଥା ସହ ମଣିଷର ମରନାରବୈଜ୍ଞାନିକ ସମ୍ପକମ
ଚତୁ ରତାର ସହିତ ଗ୍ରହଣ କରି ବା ସଂରଗ ସଂରଗ ପ୍ରାଥମି କ ଆବଶୟକତା ଅନୁ ସାରର
ତକମସମ୍ମତ ଓ ଅତି ନିବିଡ | ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ରର ଆସ୍ଥାର ସ୍ଥାନ ନିରୂପଣପୂବକ ମ ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର
ଏହାକୁ ବୟବହାର କରି ଥାନ୍ତି |
ରଚନାର ମୂଳଲକ୍ଷୟ | ର୍ାରତ, ସହସ୍ରାଧକ ି ବଷମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମି କ ପରମ୍ପରା ସହିତ ଜଡିତ,
ପ୍ରଥମ ଦିକ୍ ବିନୟାସ ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ବୟକ୍ତି ଙ୍କ ଧମମ ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ରଢର ଅଧ ିକ | ଧମମ
ରେଉଠିିଁ ହିନ୍ଦୁ, ବୁ ଦ୍ଧ, ଶିଖ, ରଜୈନ ଇତୟାଦି ଧମମର ଆବିର୍ାମ ବ ରହଇଥ ିବା ରବରଳ
ବୟତିରରକ ଅନୟ ସବୁ ଆବଶୟକତାକୁ ରଗୌଣ ବିରବଚନା କରନ୍ତି | ଆସ୍ଥାକୁ ଅନ୍ତଃକରଣ
ମୁସଲମାନ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟି ଆନ, ଇହୁ ଦୀ ଇତୟାଦି ଧମମକୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ରଦଇଛି | ଏହି ପବିତ୍ର
ପୂବକ ମ ଏହା ଦ୍ଵାରା ନିଦ୍ଧାମ ରି ତ ନିୟମାବଳୀକୁ ନିରଜ ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଅନୟର
ର୍ୂମି ରର ଗ୍ରାମୀଣ ଅଶିକ୍ଷିତ ବୟକ୍ତି ଏବଂ ଗୃହିଣୀଙ୍କ ଜୀବନର ଦାଶମନିକ ମୂଲୟର ଜ୍ଞାନ
ରନୈତିକତାରର ପରି ବର୍ତ୍ମନ ପାଇ ସାହାେୟ ିଁ କରି ଥାନ୍ତି | ପ୍ରାୟତଃ ଏହିରଶ୍ରଣୀର ବୟକ୍ତି ସୁସ୍ଥ
ଅରନକଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚେମୟଚକିତ କରି ଦିଏ |
ଶାରୀରି କ ଓ ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟର ଅଧ ିକାରୀ ରହାଇଥାନ୍ତି | ଅନୟପକ୍ଷରର ବାହୟ ବିନୟାସ
ହିନ୍ଦୁ ଧମମ ଏବଂ ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ
ବୟକ୍ତି ସ୍ୱଆତ୍ମର୍ି ମାନୀ, ଶଠ ଧାମି କତା, ପୂବଗ୍ର ମ ହ, ମୃତୁୟର୍ୟ ଏବଂ ଅରହତୁ କ ଚିନ୍ତାରର
କିଛି ପଦରର ଏପରି ଏକ ଜେିଳ ଏବଂ ବିଶାଳ ବିଷୟକୁ ବୟାଖୟା କରି ବା ସମ୍ଭବ
କାଳାତିପାତ କରି ଥାନ୍ତି |
ନୁ ହ |ିଁ ର୍ାରତୀୟ ପୁରାତନ ଦାଶମନିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏହି ବିଷୟରର ଅତି ନିଖଣ ୁ ଵର୍ଣ୍ମନ ରହିଛି |
ଅରନରକ ଏରବମଧ୍ୟ ର୍ବନ୍ତିରେ ମାନସି କ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଧମମ ମଧ୍ୟରର ଦ୍ଵନ୍ଦ ଲାଗି ରହିଛି
ଶ୍ରୀମତ ର୍ାଗବତ ଗୀତା ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ରଚନା, ୋହାର ପ୍ରରତୟକେି ପଂକ୍ତି ଜୀବନ ଦଶମନ
| ମାନସି କ ରରାଗ ପାଇ ିଁ ମଧ୍ୟୟ େୁଗରର ପ୍ରଚଳିତ ୋଦୁ , ର୍ୁତ,ରପ୍ରତ ତଥା ଅନୟାନୟ
ରର ର୍ରପୁର | ରଗାେିଏ ବାକୟ ରର ଏହିବିଷୟରର ବର୍ଣ୍ମନା କରୋଇଛି " ରସ ହି ିଁଏକ
ପଦ୍ଧତିଗଡ ୁ ିକୁ ରଶଷରର ଆଜିକାର ମାନସି କ ବିଜ୍ଞାନ ର୍ୁଲ ସାବୟସ୍ତ କରି ଛି | ଏହିସବୁ
ସନ୍ତୁଳିତ ବୟକ୍ତି ୋ'ଙ୍କ ପାଖରର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ମନ, ର୍ାବନା ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଥାଏ" |
ଚିକିତ୍ସାର ରଗାେିଏ କାରଣଥ ିଲା ଏକ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା, "ମାନସି କ ରରାଗ ରକବଳ ପ୍ରାକୃତିକ
ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ବୁ ଝିବାପାଇ ିଁ ଜୀବନ ୋପନର ହିନ୍ଦୁ ଦୃ ଷ୍ଟିରକାଣ " ଧମମ, ଅଥମ, କାମ ଓ
କାରଣରୁ ରହାଇଥାଏ" | ବିଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି କ୍ରରମ ମାନସି କ ରରାଗରର କାରଣ, ନିଦାନ
ରମାକ୍ଷ" ମହତ୍ ବପୂର୍ଣ୍ମ ଅରେ | ଧମମ, ସଦାଚାର ଓ ଧାମି କ କର୍ତ୍ମବୟ କୁ ବୁ ଝାଉଥ ିବାରବରଳ,
ଓ ଚିକିତ୍ସାଦ୍ଵାରା ଡାହାଣୀ କଳାକୁ ଆରମ ପ୍ରତିହତ କରି ବାରର ଆରମ ସକ୍ଷମ ରହରଲ
|ବିଶ୍ୱାସ ବା ଆସ୍ଥା ଓ ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ମଧ୍ୟରର ସଂପକମ ପରୀକ୍ଷିତ ମାତ୍ର ସଂଘଷମର ମଧ୍ୟ
ମାନସି କ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରି ଥାଏ | ସାମାଜିକ ସହର୍ାଗିତା ବୟକ୍ତି ର ମାନସି କ ଚାପ, ଦୁ ଃଖ
ଅବକାଶ ରହିଛି |
ଏବଂ ଅନୟ ନକାରାତ୍ମକ ର୍ାବନାକୁ ଅରନକାଂଶରର ନୁ ୟନ କରଥାଏ | େଦିଓ ଏହା
ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ଦୃ ଷ୍ଟିରକାଣରୁ ଧମମ ବା ଆସ୍ଥା ଅରନକ ଆବଶୟକୀୟ ଦିଶାନିରଦ୍ଧମଶ
ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ମ ଅରେ, ଅନୟ ସବୁ ବିନ୍ଦୁ ବୟତିରରକ ରକବଳ ସାମାଜିକ ସମଥମନ ପ୍ରାଣୀକୁ ପୂର୍ଣ୍ମ
ପ୍ରଦାନ କରି ଥାଏ | ମାନସି କ ଚାପ ଏବଂ ତା ସହିତ ଜୀବନର ଅନିଶ୍ଚିତତା କୁ ଜରଣ
ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ପ୍ରଦାନ କରି ପାରି ବ ନାହି ିଁ| ହିରତାପରଦଶ ୧. ୩. ୭୧. ରର ବର୍ଣ୍ିତ "
ଆସ୍ତି କ ଅତି ନିପଣ ୁ ତାର ସହ ସମାନ କରି ପାରର | ରଗାେିଏ ଗତିଶୀଳ ସମାଜରର
अयं बन्धुरयंनेति गणना लघुचेिसाम् ,उदारचररिानां िु वसुधैव कुटु म्बकम्
ପରି ବର୍ତ୍ି ତ ଜୀବନରଶୈଳୀ ତଥା ବିଚାରଧାରା କୁ ରସହିସମୟର ଧାମି କ ଅନୁ ଷ୍ାଠ ନ
॥“ ଏହି ବୟକ୍ତି ରମାର ରକହି ନୁ ହ,ିଁ ଅଜ୍ଞ ଓ ସଂକୀର୍ଣ୍ମ ମାନସି କତା ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ବୟକ୍ତି ହି ିଁ
ଅଣରଦଖା କରି ନପାରର | ରୂଢିବାଦି ଧାମି କ ଚିନ୍ତାଧାରା, ହିଂସ୍ର ମାନସି କତାକୁ
କହିଥାନ୍ତି | ମାତ୍ର ରେଉ ବୟକ୍ତି ିଁ ସରବମାଚ୍ଚ ସତୟ ଜ୍ଞାନର ଅଧ ିକାରୀ ତାଙ୍କପାଇ ିଁସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ
ରପ୍ରାତ୍ସାହିତ କରି ବା ଦ୍ଵାରା ରସହି ଧମମ ନିଜର ଔଜ୍ୱଲୟତା ହରାଇବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ |
ରଗାେିଏ ପରି ବାର |
ଧମମ, ସମକାଳୀନ ସାମାଜିକ ଓ ପ୍ରାର୍ ବାଗିକ ପରି ବର୍ତ୍ମନର ସହ ତାଳରମଳ ରଖ ିବା
୩. ବିଶ୍ୱାସ ପ୍ରଣାଳୀ
ବାଞ୍ଛନିୟ | ଏହାହି ିଁ ମାନବଜାତି ପାଇ ିଁ ମାନସି କ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ଅରଶଷ ସଫଳତା
ବୟକ୍ତି ର ସଜ୍ଞାତ୍ମକ ଢାଞ୍ଚା ମାନସି କ ପୀଡା ଓ ସମସୟା କୁ ପ୍ରର୍ାବିତ କରି ଥାଏ | ଧାମି କ
ଆଣିରଦବ | ମାନବ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ଉପରର ଧମମର ପ୍ରର୍ାବ ବିଷୟରର ବୁ ଝିବାକୁ ରହରଲ
ବିଶ୍ୱାସ, ବୟକ୍ତି ଙ୍କ ରଧୈେୟ, ସ୍ବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା ରର ବୃ ଦ୍ଧି କରର ଓ ନିଜସ୍ୱ
ଅରନକ ବିନ୍ଦୁ ଉପସ୍ଥାପନା ଜରୁରୀ -
ଅସଫଳତାକୁ କ୍ଷମା ରଦଇ ସକାରାତ୍ମକ ଛବି ଉତ୍ପନ୍ନ କରି ବାରର ସାହାେୟ କରର |
୧. ସ୍ୱସ୍ଥ ବୟବହାର ଏବଂ ଜୀବନରଶୈଳୀ
ଅପର ପରକ୍ଷ ଆତ୍ମ-ଆରଲାଚନା ଦ୍ଵାରା ଅପରାଧ, ସରନ୍ଧହ, ଚିନ୍ତା ତଥା ଅବସାଦ
ସମସ୍ଥ ଧମମରର ଆହାର, ସ୍ୱସ୍ଥ ରର୍ାଜନର ଆବଶୟକତା, ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ଶୁଦ୍ଧତା,
ବଶବର୍ତ୍ମୀ ମଧ୍ୟ ରହାଇପାରର | ଧାମି କ ବିଶ୍ୱାସ େଦି ଆନ୍ତରି କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରର
ଉଚିତ ରେୌନ ଜୀବନ ତଥା ସୁନ୍ଦର ବୟବହାର ବିଷୟରର ବର୍ଣ୍ମନା ରହିଛି | ମାତ୍ର
ସଂଶ୍ିଷ୍ଟ ି ହୁ ଏ ତାରହରଲ ଦୁ ଃଖଦାୟକ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିକଳ୍ପର ଅବକାଶ ନଥାଏ |
ସାମାଜିକ ପରି ବର୍ତ୍ମନ ସହିତ ବୟକ୍ତି ବିରଶଷ, ଏହିପ୍ରକାର ଉପରଦଶ କୁ ପାଳନ ନକରି
ପରି ରଶଷରର ଏହା ଅନୁ ମାନିତ କରାୋଇ ପାରି ବରେ, ଧମମ ବହୁ ମଖ ୁ ୀ ଘେଣାବୃ ର୍ତ୍
ରକବଳ ଆରାଧନା ସ୍ଥଳ ପରି ଦଶମନହି ିଁ ନିଜର ଆସ୍ଥା ର ପ୍ରମାଣ ମଣୁଛି | ତାହା ଦ୍ଵାରା
ରହାଇଥ ିବାରୁ ରକବଳ ରଗାେିଏ ତଥୟ ଦ୍ଵାରା ଏହାର କ୍ରିୟା ତଥା ପରି ଣାମର ବୟାଖୟା
ଧାମି କ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଅବନତି ଘେିଛି ଏବଂ ତତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମାନସି କ ଓ ଶାରୀରି କ
ସମ୍ଭବ ନୁ ହ ିଁ | ଧାମି କ ର୍ାଗି ଦାରୀ ତଥା ଆସ୍ଥା ଓ ବିଶ୍ୱାସ, ସହିତ ବୟବହାର ଏବଂ
ଉପକାରି ତା ରୁ ସମାଜ ବଞ୍ଚିତ ରହଉଛି |
ପେମୟାବରଣ ସମୂହର ମି ଶ୍ରଣ ଦ୍ଵାରା ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ | ଅନୟ ସମ୍ବଳ
୨. ସାମାଜିକ ନୟାୟ ବା ସମଥମନ
ପରି ଏହାର ଉପକାରି ତା, ଉପରୋଗ କରୁଥ ିବା ବୟକ୍ତି ର ରବୌଦ୍ଧିକତା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମି କତା
ଏହା ସ୍ୱତଃସି ଦ୍ଧରେ ସାମାଜିକ ସମଥମନ ବୟକ୍ତି ର ମରନାବିଜ୍ଞାନିକ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ଉପରର ଗୁଣାତ୍ମକ ପ୍ରର୍ାବ ପରକଇଥାଏ | ପ୍ରରତୟକ ଧମମରର ଏବିଷୟରର ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ମ ଉପରଦଶ ରହିଛି | ପରି ବାର ତଥା ସମାଜର ସହିତ ନିରନ୍ତର ସହାୟତା ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ସମ୍ପକମ
ଉପରର ନିର୍ର ମ କରର | ସି ର୍ିଲ ରକାେମ ପାଶ୍ମ,ବ ସି ଧା ରାସ୍ତା, ବଲାଙ୍ଗୀର