NIEUW! DE GASTCOLUMN
Dit keer: vrijwilliger Marlou (p5)
LHBTIQ+-MEET AND EAT
Waar nieuwkomers
zichzelf kunnen zijn (p12)
AAN TAFEL MET
Gered eten in Amsterdam-Noord (p15)
DAKLOOS, GEWOND EN UIT HET SYSTEEM
Schuif aan voor een verhaal vol verlies én kracht (p18)
Hoofdredactioneel commentaar
“Aan tafel!” Onderaan de trap stond mijn moeder het belletje te rinkelen. Hét signaal dat de dampend hete pannen aardappelen, groente, vlees op tafel stonden. En zo ging het praktisch elke dag als jonge tiener bivakkerend op mijn kamer. In de kinderjaren ervoor was ik dol geweest op ‘piepers jassen’. Dan bracht ik vanuit de grote plastic aardappelbak een mooie berg aardappelen over in de deksel ervan, ook een soort bak, en liep ik daarmee naar de woonkamer om gretig te gaan zitten schillen. Ouderwets met een aardappelschilmesje. De van hun bruine jasje ontdane glimmend witte piepers kwamen gehalveerd of in kwarten in een pan terecht. Terwijl ik er in de dekselbak een spel van maakte om van onderuit de toenemende hoeveelheid schillen, zó hopla, nog een knolletje of wat op te prikken.
Ván tafel of iets anders doen, mocht pas als iedereen was uitgegeten. Smartphones waren er nog niet. Wel tv, maar die stond uit. Ik zie ‘aan tafel’ dan ook als moment van échte aandacht voor elkaar. Als even de tijd nemen samen van het eten te genieten en samen te ‘zijn’. Wat te praten ... In het geval je gewoon honger hebt, zoals de bezoekers van onze inloophuizen, is aan tafel gaan een urgente noodzaak om weer op krachten te komen. Dan wordt er met toewijding in stilte gegeten: opladen om te overleven. Maar in de meeste gevallen staat ‘aan tafel’, net als bij mij, toch voor bij elkaar en tot elkaar komen. Voor het delen van ervaringen en verhalen en het voeren van mooie gesprekken. Zo ook in deze Meeleven.
Jola Gosen
Meeleven 01 - 2024
Colofon
Meeleven wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Regenboog Groep.
ISBN 13840607
De Regenboog Groep
Droogbak 1-d 1013 GE Amsterdam 020 531 76 00
www.deregenboog.org
info@deregenboog.org
Contactpersoon donateurs
Jola Gosen, 020 531 76 00
Hoofd- en eindredactie Jola Gosen
Beeldredactie en coördinatie
Mila van Egmond, Jola Gosen
Fotografie Bas Evers, Dennis van Doorn, Mariet Dingemans
Coverfoto Bas Evers
Redactie Iris Stam, Marlou Visser, Jola Gosen
Design Studio Onward
Druk Drukkerij Roelofs
Disclaimer De in dit magazine gepresenteerde informatie is in samenspraak met en met toestemming van de geraadpleegde bron tot stand gekomen. Samensteller De Regenboog Groep accepteert dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor onjuistheden anders dan spel- of interpunctiefouten.
Nieuwsbrief ontvangen?
Meld je aan via deregenboog.org/ nieuwsbrief
Doneren? Scan de QR-code!
NL79 TRIO 0379 3155 64
De Regenboog Groep Amsterdam regenboog020 De Regenboog Groep
Meeleven niet meer ontvangen? Of liever digitaal?
Stuur een mail naar info@deregenboog. org of bel 020 531 76 00
Hans in gesprek met ...
Wing Fok is meewerkend bezoeker bij inloophuis Zeeburg, waar iedereen hem liefkozend 'Meneer Wing' noemt. Hans Wijnands is directeur van De Regenboog Groep.
H: “Is inloophuis Zeeburg een vaste kooklocatie voor u?”
MW: “Ja, ik kook hier op dinsdag en zondag. Op maandag en vrijdag kook ik bij inloophuis OudWest op de Bilderdijkstraat.”
H: “Voor hoeveel mensen kookt u doorgaans?”
MW: “Bij Zeeburg voor zo’n veertig mensen en bij Oud-West voor vijftig.”
H: “Wat voor gerechten maakt u klaar?”
MW: “Meestal Aziatisch en soms westers. Dit laatste is veel snijwerk en mensen vinden Aziatisch het lekkerst.”
H: “Heeft u een eigen huis?”
MW: “Nee. Ik heb ook geen papieren.”
H: “Waar slaapt u?”
MW: “Bij het Stoelenproject op de Marnixstraat.”
H: “Kookt u daar ook?”
MW: “Nee, daar doen andere mensen dat. Die help ik soms.”
H: “Waar liggen uw wortels?”
MW: “In Hong Kong.”
H: “Wanneer ging u daar weg?”
MW: “In 1991. Hong Kong was toen nog onderdeel van het Verenigd Koninkrijk en zou op termijn weer onderdeel van China worden.”
H: “Kunt u meer over de eerste tijd in Nederland vertellen?”
MW: “Het vestigingsklimaat bleek hier minder gunstig dan gedacht. Ik had niet de benodigde papieren om aan de slag te gaan. Ik werkte illegaal bij een bioscoop, waar ik snacks maakte. Op een gegeven moment ben ik verlinkt. Omdat ik een Engels paspoort had, werd ik niet opgepakt. Maar ik had geen werk en geen geld meer. Ik sliep bij een vriend, op het station en in parken. Na wat andere opvangplekken kwam ik bij inloophuis AMOC van De Regenboog Groep terecht.”
H: “Wat betekent De Regenboog Groep en het koken voor u?”
MW: “Het geeft me een goed gevoel. Het fijnste is dat ik actief kan zijn op vaste momenten. Dat geeft mijn leven structuur en betekenis.”
Lees meer over de warme maaltijd bij inloophuis Zeeburg op de volgende pagina.
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Inloophuis Zeeburg
Het is een ijskoude dag. De wind is guur. Op de Zeeburgerdijk kunnen verkleumde en vermoeide bezoekers op krachten komen bij inloophuis Zeeburg.
In de huiskamer warmen mensen zich met koffie of thee. Ze kijken televisie, zitten achter de laptop of maken een praatje. In een andere, afgesloten ruimte roken bezoekers een peuk. Ook in de keuken kringelt rook: dampende pannen met rijst en mie, een vergiet met beetgare groenten en een braadslee met aardappelblokjes. De kok snijdt er uien en knoflook en kruidt de kipkluifjes.
Elke dag biedt inloophuis Zeeburg een gratis warme lunch. Al vier jaar wordt deze op dinsdag en zondag door meewerkend bezoeker Wing Fok gemaakt. De portier, die om de hoek van de keuken zit, vertelt: “Daar zijn we blij mee. Zijn Aziatische, lichtpittige gerechten vallen altijd in de smaak en we kunnen altijd op hem rekenen.”
Rond half een wordt de maaltijd uitgeserveerd. “Wat 'Meneer Wing' kookt, valt nooit tegen”, zegt een van de bezoekers. In de rokersruimte ligt een man op de bank te slapen. “Hij moet ook eten hoor, ik maak ‘m effe wakker”, merkt iemand anders op.
In een mum van tijd zijn de borden leeg. Sommige bezoekers gaan naar boven, om na een doorwaakte buitennacht wat bij te kunnen slapen. Of om van kleren te wisselen. Gedragen kleding doen ze in de was, schone ruilkleding halen ze van een rek. Ook kan er bij inloophuis Zeeburg worden gedoucht. Beneden wordt opgeschept voor inlopers die later zijn binnengekomen. Wing bakt nog wat mie voor de andere meewerkend bezoekers. En als de keuken aan kant is en de vaatwasser draait, pakt de kok zijn spullen.
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Dagelijks komen er tussen de vijftig en zeventig dak- of thuisloze mensen op deze oplaadplek in Amsterdam-Oost. Veel werk wordt gedaan door bezoekers die graag een handje meehelpen.
Twee maatjes had ze al via de Regenboog. En die kunnen nog altijd bij haar aankloppen, wat ze soms ook doen. Lees hoe vrijwilliger Marlou voor haar eerste maatje van levensgroot belang kon zijn.
“Mijn eerste maatje is een lieve man met veel problemen. Drank als grootste. Hij spreekt redelijk Nederlands, maar lezen is lastiger. Brieven belanden op stapels, en de problemen daarmee ook. Met weinig moeite kon ik hem helpen: wekelijks een uurtje langs, kijken hoe het gaat en de post doornemen.
Het maatje is afgekeurd om te werken. Door de verslaving, maar ook door talloze gezondheidsproblemen. Als hij hoest, ben ik soms bang dat hij in tweeën breekt. Het verbaasde mij dus toen hij vertelde dat de gemeente hem had medegedeeld dat zijn uitkering zou worden teruggevorderd, omdat hij stiekem in een restaurant zou werken. Nu vertelde mijn maatje me niet altijd alles, maar dit zag ik hem écht niet doen.
De gemeente was boos, budgetbeheerder FIBU ook. Naar zijn leefgeld kon hij voorlopig fluiten. Hoe losten we dit op? Ik nam een foto van mijn maatje en zocht contact met de restaurantmanager. Werkte deze man werkelijk bij hem? De manager had hem nog nooit gezien. Wel had hij een medewerker met bijna dezelfde naam. Ik kreeg een foto van hem. Mijn maatje herkende een buurman.
“Je gunt iedereen een maatje dat een beetje oplet”
Wat was hier aan de hand? Omdat de buurman weleens bij mijn maatje thuis kwam, vermoedde ik identiteitsfraude. Misschien was de buurman illegaal en gebruikte hij het burgerservicenummer van mijn maatje? Ik lichtte gemeente en budgetbeheer in en we maakten een afspraak om aangifte te doen.
Uiteindelijk was dit niet nodig. De gemeente bleek een fout te hebben gemaakt. Het maatje en de buurman wonen in dezelfde straat en hebben dezelfde voorletter én achternaam. De buurman werkt bij zijn uitkering, maar geeft dit ook keurig op. De gemeente had hen door elkaar gehaald. Foutje. Wel eentje die verstrekkende gevolgen had kunnen hebben. Je gunt iedereen die te maken heeft met deze bureaucratie een maatje dat een beetje oplet.”
Zijn huis oogt op het eerste gezicht netjes. Maar Edo Vriend (64) vindt het te rommelig en niet schoon genoeg. “Het is een puinhoop in mijn hoofd, er gaan steeds meer dingen mis. Af en toe heb ik flinke depressieve buien.” Met hulp van Khadija en Mika van ons project Begeleid Thuis probeert hij zijn leven weer op orde te krijgen.
De etage op Bickerseiland, waar Edo zevenentwintig jaar woont, is rijk aan kunstwerken. Niet alleen van anderen, maar ook van eigen hand. Edo: “Van jongs af aan teken ik. Ook hou ik van fotograferen en muziek maken. Ik kom uit een artistieke familie, vooral mijn moeder was kunstzinnig.” Edo werkte op verschillende plekken in de creatieve sector totdat hij door omstandigheden werd afgekeurd. “Er is veel gebeurd in mijn leven, waardoor ik niet graag meer naar buiten ga. Ook is mijn moeder een paar maanden geleden gestorven. Het was haar tijd. Ze was vierennegentig en al heel lang dement. Maar haar overlijden was voor mij de druppel.”
Aan zijn tafel voor het raam, waar Edo “vaak wat zit te krabbelen”, vertelt hij over de hulp van Begeleid Thuis. “Het is fijn dat Khadija eens in week bij me langskomt, meestal op vrijdag. Onze gesprekken gaan over eenzaamheid en mijn angst om contact te maken. En over de spullen die ik steeds vaker kwijt ben en de woorden waar ik soms niet op kom. Mijn vervliegende geheugen is gerelateerd aan langdurig medicijngebruik en stress. Gelukkig is het geen dementie.”
Projectmedewerker Khadija: “Begeleid Thuis is in juli 2023 gestart en maakt deel uit van de afdeling Maatschappelijk Werk van De Regenboog Groep. Dit project kwam voort uit een ander project gericht op zorgmijders. Met Begeleid Thuis bieden we mensen thuis ondersteuning op psychosociaal en praktisch vlak. Een andere poot van het project is wachtlijstbegeleiding, waarbij we zorgen dat een cliënt vóór maatschappelijke opvang al wat dingen op de rit heeft. Zoals DigiD, een briefadres en verzekeringen. Ook begeleiden we naar specialistische zorg bij verslaving.”
Khadija Addi, projectmedewerker van Begeleid Thuis, vertelt meer over de begeleiding van Edo: “Ik kijk hoe hij erbij zit en welke gebeurtenissen aandacht nodig hebben. Edo is pienter, mondig en op zich zelfredzaam. Hij werkt aan zijn situatie en kan ook reflecteren na een stressmoment. Ik help hem bij het maken van afspraken. Te veel regels vindt hij moeilijk. Edo is een vrije geest. Maar wat kaders heeft hij wel nodig.” Edo: “Khadija luistert naar me en vervolgens proberen we al pratend tot een passende volgende stap te komen.” Khadija: “Zoals zorgen dat Edo iets met zijn creativiteit
kan doen.” Edo: “Khadija vond iets voor me bij inloophuis Makom. Daar kon ik op zolder tekenen en gitaar spelen. Maar ik voelde me bezwaard, omdat er beneden mensen lagen te slapen die ’s nachts op straat hadden gezworven. Ik klapte daardoor dicht.” Khadija: “Nu zijn we op zoek naar iets anders.”
VERDOMD HARD NODIG
Ook een opgeruimd huis staat op de ‘to-do-lijst’. Edo: “Het lukte nooit om hulp in de huishouding te vinden. Die gaat er waarschijnlijk binnenkort komen. Ik heb wel gemengde gevoelens. Aan
de ene kant ben ik blij, aan de andere kant is het confronterend: het is zover, ik kan sommige dingen niet meer zelf.” Edo besluit: “Ik voel me gesteund door Khadija, ik kan altijd bij haar terecht en vind het ook gezellig als ze er is. Vaak heb ik niet zo door hoe Begeleid Thuis me verder helpt. Behalve als Khadija er een keer niet is. Dan merk ik dat ik het verdomd hard nodig heb. Ook met haar collega Mika ben ik blij. Laatst maakte hij vast de keuken schoon, zodat er nu gewoon weer licht uitkomt!”
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Ontmoeten maar niks moeten
Verstopt tussen het Westerpark en bedrijventerrein Sloterdijk ligt een verrassend landelijk stukje Amsterdam. Hier bevinden zich twee bijzondere locaties van De Regenboog Groep: Buurtboerderij Ons Genoegen en Villa Buitenlust. We gaan langs bij oplaadplek Villa Buitenlust, waar hotelgasten elke dinsdag kunnen aanschuiven voor het community diner.
De laatste zonnestralen van de dag hullen de lucht boven de Spaardammerdijk in een oranjerode gloed. Binnen in Villa Buitenlust is het aangenaam warm. De geur van ingekookte wijn, uien en specerijen is uitnodigend. Vanavond is het vegetarische community diner bedacht en bereid door Monique, een van de tien kookvrijwilligers van Villa Buitenlust. Monique: “Het wordt een winterse, voedzame stamppot van knolselderij, wortel, zoete aardappel, gewone aardappel en linzen. Met vegetarische spekjes en een sjalottenrodewijnsaus.”
Monique wordt bijgestaan door Anna*, zij is een van de gasten. Anna: “Ik snijd een deel van de groenten en bak straks de vegetarische spekjes. Ik vind het fijn om klusjes in de keuken te doen.” Anna is daarin een uitzondering. De meeste mensen die, zoals zij, bij Villa Buitenlust verblijven op verwijzing van hun hulpverlener, zijn te moe om te koken. Eva de Rooij, locatiehoofd van Villa Buitenlust, vertelt meer over de respijtzorg en
Villa Buitenlust is open sinds september 2018 en telt tien hotelkamers. Locatiehoofd Eva de Rooij: “Drie daarvan zijn bestemd voor commerciële verhuur aan bijvoorbeeld toeristen en zakenmensen. Ook slapen er steeds vaker pensionado’s die de volgende dag op hun kleinkinderen in Amsterdam passen. De zeven andere kamers zijn voor respijtzorg en logeeropvang. Op verwijzing van hun hulpverlener kunnen de gasten van deze kamers maximaal tweeënveertig dagen per jaar bij ons logeren. De kosten worden vanuit de Wmo vergoed. Sommige gasten komen twee dagen in de week en smeren het verblijf over een groot deel van het jaar uit. Anderen hebben behoefte aan vier dagen achter elkaar. Behalve hotel is Villa Buitenlust ook een congrescentrum. Vrijwilligers en deelnemers van De Regenboog Groep kunnen er in diverse trajecten werkervaring opdoen, bijvoorbeeld als host, tuinmedewerker of kamerhulp.”
logeeropvang die is bedoeld voor Amsterdammers die om allerlei redenen even op adem willen komen. “Je kunt daarbij denken aan iemand die aan het scheiden is, mensen met een burn-out,
mantelzorgers, chronisch zieken, mensen met psychische problemen of de ouders of partners daarvan.” Over het hoe en waarom van de community diners zegt Eva: “Ze zorgen voor een gevoel van veiligheid en verbinding. Elke week is de groepssamenstelling anders bij Villa Buitenlust. Daarom is het belangrijk een moment te creëren waarop de gasten elkaar kunnen leren kennen. Zodat ze weten: jij bent mijn buurvrouw hier, jij slaapt in kamer De Parkiet. De meeste mensen komen aan op maandag en moeten dan even wennen. Op dinsdag zijn ze meestal wel geland. Daarom houden we de community diners bewust op die dag. Na dit gezamenlijke ontmoetmoment leggen de gasten makkelijker contact met elkaar, wat er soms toe leidt dat ze nog een keer met elkaar gaan eten.”
Om half zes dekt Eva de tafel, geholpen door gast
Mischa*. Een kwartiertje later komt Luv* binnen, in een huispak en op pantoffels. Ze is hier voor de derde keer en blijft vier dagen. “Heerlijk, die rust.” Stilletjes geniet ze van de stamppot. Niks hoeft in Villa Buitenlust. Laat de anderen aan tafel maar praten. De gesprekken gaan onder meer over vegetarisch koken, kinderen die in de groei zijn en daarom altijd trek hebben, stilte en mediteren. Er wordt ook gelachen. Mischa vertelt over een banketbakker waar ze appelflappen bestelde. “Toen werd ik door de banketbakker verbeterd. ‘Flappen’ klonk ordinair, het waren ‘beignets’. Terwijl ze toch echt niet rond waren …” Ook op deze dinsdag is het ijs gebroken.
* Om privacyredenen zijn enkele namen gewijzigd.
Voor meer informatie: www.villabuitenlust.com
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Meer en meer buurtbewoners, deelnemers en vrijwilligers ontdekken De Buurtboerderij, een horecalocatie met een ongedwongen sfeer, waar men op allerlei vlakken kan bijtanken. ‘Ons Genoegen’ is de officiële naam van de hoeve op de Spaarndammerdijk, die ooit bijna moest wijken voor een benzinepomp.
We beginnen ons verhaal met een stukje nabije geschiedenis. Bart Blaauw, sinds 2013 projectleider van De Buurtboerderij, vertelt: “Na het vertrek van de boerenweduwe, in de jaren voor de millenniumwisseling, maakte de gemeente Amsterdam het pand onbewoonbaar: het dak werd vernield en de muren werden doorgebroken. Krakers behoedden de eeuwenoude hoeve in 2000 voor verdere sloop. Ze maakten er een culturele broedplaats van die tien jaar zou blijven bestaan. Toen de gemeente het plan voor een benzinepomp uiteindelijk toch in de vuilnisbak gooide, werd het pand opgeknapt, met geld van de Europese Unie. In 2009 gaf De Regenboog Groep de winnende pitch voor het opzetten van een sociaal project in de hoeve.”
Sindsdien wordt er in een idyllische omgeving vol bezieling gewerkt aan het scheppen van een sympathiek stukje Amsterdam en tegelijk bloeiende horecagelegenheid. Anno 2024 kunnen hier tweeëntwintig deelnemers vanuit een Wmotraject en dertien vrijwilligers werkervaring opdoen en zo ontdekken waar hun passie ligt. Dit gebeurt onder leiding van vijf professionals. Voor gasten is De Buurtboerderij een plek waar ze kunnen genieten van lunch en diner, waar cursussen worden gegeven, zoals yoga, en waar eens in de zoveel tijd culturele evenementen plaatsvinden. Denk aan een openluchtbioscoop, livemuziek en het Buurtboerderijfestival. Ook is ‘Ons Genoegen’ een geliefde trouwlocatie. Volgens Bart maakt een combinatie van factoren De Buurtboerderij uniek:
Het grote, lommerrijke terras van De Buurtboerderij is in de lente, zomer en op aangename herfstdagen een trekpleister. Er is dan genoeg te doen in de keuken en de bediening. Maar ook in de winter worden de handen uit de mouwen gestoken. Bart Blaauw: “Dan maken we hier dagelijks honderdveertig ontbijtjes en evenzoveel maaltijden. Deze zijn bestemd voor de winteropvang voor dak- en thuislozen bij Plein ’40-’45.”
“Horecaprijzen zijn bij ons nog relatief laag en het is hier een paradijs wat betreft groen en sociale interactie. Gasten komen in aanraking met mensen die ze anders niet zo snel zouden ontmoeten, waardoor ze hun beeld mogelijk bijstellen. De wereld wordt harder en harder, mondiaal, maar ook lokaal. Bij De Buurtboerderij ervaar je een mildheid die je niet meer zo vaak voelt op andere plekken. Het kan mij niet soft genoeg zijn. Niet in de zin van geitenwollensokken en flowerpower, maar in de omgang met elkaar.”
“Mensen zijn sociale dieren, ze hebben elkaar nodig”
Bart stelt: “Mensen zijn sociale dieren, ze hebben elkaar nodig. De groep die wij begeleiden bestaat onder meer uit jongvolwassenen met een burn-out, mensen die uit een psychose komen, statushouders, en mensen met een stoornis in het autistisch spectrum. Die willen wij een veilige plek bieden. Ze vinden bij ons structuur, sociale contacten en waardering, de pijlers die voor elk individu belangrijk zijn om prettig te functioneren en het leven glans geven. Mensen met eerdergenoemde achtergrond kunnen vaak in eenzaamheid geraken als deze glans te lang wegblijft. Er kan dan andere problematiek ontstaan, zoals middelengebruik. Wij willen, door het bieden van die drie pijlers, een vangnet zijn. En een plek waar mensen zich leren openen naar anderen. In alle rust en onder professionele begeleiding. Waar mogelijk werken we aan uitstroom naar een betaalde baan. We lopen overigens niet te koop met onze missie, om de bevooroordeeldheid van het publiek richting de deelnemers zo minimaal mogelijk te houden. Laat iedereen maar gewoon ervaren wie wij zijn. Het verzorgen van een positieve ervaring voor onze mensen en de gasten, dat is voor ons het allerbelangrijkste op de boerderij.”
Meer weten? www.buurtboerderij.nl
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Sterrenmaal voor LHBTIQ+-vluchtelingen in een veilige setting
Elke maand organiseren we in buurtrestaurant De Gravin een gratis driegangendiner voor vluchtelingen en statushouders die deelnemen aan het LHBTIQ+-buddyproject van De Regenboog Groep. Op deze avonden kunnen gelijkgestemden elkaar ontmoeten, ervaringen delen en genieten van met liefde bereide gerechten. Wij proefden de sfeer op een bijzondere woensdagavond in december.
Al vanaf twee uur ’s middags is de Meet and Eat-keukenbrigade in de weer met de voorbereidingen van de feestelijke maaltijd waar aardse wintergroenten en zoete najaarsvruchten belangrijke ingrediënten zijn. De LHBTIQ+projectgroep, bestaande uit vrijwilligers, oude getrouwen en nieuwe medewerkers, is druk met het wassen, schillen en snijden van pastinaak, biet, knolselderij en peren. Ze doen dit onder toeziend oog van Fitsum, die de afgelopen jaren een koksopleiding volgde en in de praktijk ruime ervaring opdeed. Als om zes uur de deuren van
De Gravin opengaan, worden de eerste gasten verwelkomd door de warme geuren van de gerechten. Zoals die van de gekruide kiprollade die in de oven langzaam staat te garen. Het Meet and Eat-team heeft voor de decembereditie flink uitgepakt, met dank aan de Groothandelsmarkt, een zeer gewaardeerde sponsor van deze avond.
Een van de eerste mensen die binnenkomt is Yassin* uit Irak. De dertiger, die vaker de LHBTIQ+-diners in De Gravin bezoekt, heeft voor de gelegenheid een trui in feestelijk rood aangetrokken. Yassin heeft er zin in, zijn ogen schitteren en zijn lach is breed maar ook enigszins gelaten. “Op de plek waar ik verblijf, een hotel voor vluchtelingen, zie ik alleen maar strakke gezichten. Daar ben ik op mijn hoede voor bewoners die mijn geaardheid veroordelen en durf ik niet mezelf te zijn. Hier in De Gravin ben ik met mensen zoals ik. Tijdens de Meet and Eat-avonden voel ik me vrij. Ik heb plezier en geniet van het diner.”
En zo hebben de tientallen gasten van deze avond allen een verhaal dat mag worden gehoord, zowel de aanwezige vluchtelingen en statushouders als de aan hen verbonden buddy’s. Onze fotograaf wordt voorgesteld door een coördinator van De Regenboog Groep. Bijna alle aanwezigen vinden het prima om in beeld te komen. Alleen twee lesbische meiden uit het Midden-Oosten en een andere deelnemer willen niet worden gefotografeerd, bang om te worden herkend en voor de gevolgen daarvan, ook voor hun familie.
In een aantal herkomstlanden van de gasten staat op LHBTIQ+ zijn de doodstraf. Zoals in Iran, waar Hadi* en Bagher* vanwege hun liefdesrelatie vandaan moesten vluchten. De afgelopen jaren vonden de mannen met behulp van een buddy hun weg in de gayscene van Amsterdam en maakten ze kennis met de Meet and Eat-avonden, waar ze nu als vrijwillig afwasteam elke maand voor
Het keukenteam met Jos uiterst rechts
“LHBTIQ+’ERS VLUCHTEN ALLEEN, ZONDER FAMILIE”
Jos Holweg is een van de initiatiefnemers. Hij vertelt: “Samen met mijn collega Michelle Delleman werkte ik bij de Schorerstichting, het landelijke kenniscentrum voor homoseksualiteit dat in 2012 failliet ging. We mochten door bij De Regenboog Groep, waar we samen met belangenorganisatie COC en VluchtelingenWerk in 2015 een plan schreven voor een buddyproject voor asielzoekers met een LHBTIQ+-achtergrond. Met de gedachte: LHBTIQ+’ers vluchten alleen, zonder familie. Hoe mooi zou het zijn deze vaak jonge vluchtelingen éénop-één te koppelen aan een LHBTIQ+leeftijdsgenoot? Dus: een buddy die de nieuwkomer wegwijs maakt in Amsterdam, helpt met het ontmoeten van gelijkgestemden en ervoor zorgt dat diegene een beetje een familiegevoel krijgt. Het project kreeg subsidie van het Oranje Fonds, de Meet and Eat-avonden ontstonden en ons team van medewerkers en buddyvrijwilligers, vaak vroegere deelnemers, werd steeds groter. Eind 2022 ging ik met pensioen. Voldaan kon ik het stokje overdragen aan mijn opvolger Nassiri Belaraj. En nu help ik zelf als vrijwilliger nog graag wat mee.”
blinkende borden, glazen en bestek zorgen. Hadi en Bagher zijn allebei ingenieur en werken bij dezelfde luchtvaartmaatschappij. In 2021 stapten zij tot hun grote vreugde in het huwelijksbootje.
Gelukkig kan dit onafscheidelijke stel hier in Nederland een gewoon leven leiden.
Bijzonder is de match tussen buddy Mahdad en deelnemer Omar*, eveneens uit Iran. Beiden zijn transgender. Mahdad heeft het traject van vrouw naar man doorlopen. Hij is blij met de persoon die hij nu na zes jaar mag zijn: een zelfbewuste man die graag over zijn ervaringen vertelt. In Iran was hij sportdocent. Nu is hij bestuurslid Sport en Nieuwkomers bij TransAmsterdam, een transorganisatie voor kunst, cultuur en lifestyle. Zijn voornaamste boodschap: “Het is belangrijk om te zorgen dat je je prettig in je lichaam voelt.” Voor Omar is het proces van transitie nog maar net begonnen. Mahdad begeleidt hem daar graag bij. Zoals landgenoot Koosha, die vanavond ook als buddy van een andere deelnemer aanwezig is, dat ooit bij hem deed.
GEBORGENHEID
Aan de verschillende tafels spreken gelijkgestemden in een veilige setting en vaak in hun eigen taal over verleden, heden en toekomst. Over obstakels en overwinningen. Maar ook over luchtigere zaken, zoals wat lekker is aan het menu. En of er nog wel ruimte is voor het toetje: tarte
tatin met peer, slagroom en speculaascrumble. Alle vijftig gasten dompelen zich ook vanavond weer onder in de warme, gezellige sfeer en voelen zich geborgen. Na het eten gaan de tafels aan de kant en wordt er nog even gedanst. Vooral Yassin ziet er intens gelukkig uit. Zijn handen gaan in de lucht. Op het ritme van de muziek verdwijnen de zorgen. Even helemaal los van alles.
* Om privacy- en veiligheidsredenen zijn enkele namen gewijzigd.
Meld je aan als buddy www.deregenboog.org/lhbtiq-buddy
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Een Huis van de Wijk is van álle bewoners uit de buurt. Dit buurthuis verbindt mensen met instanties en met elkaar. Om hen verder te helpen en de leefbaarheid van de wijk te stimuleren. De Regenboog Groep heeft er twee: Het Claverhuis en De Meeuw.
Producten die nog prima te verwerken zijn weggooien? Zonde! Elke vrijdag slaan bevlogen no waste-vrijwilligers uit Amsterdam-Noord hun slag bij het Food Center in Amsterdam-West. Van het voedsel dat niet fraai genoeg is voor de commerciële grootgrutters, bereidt het creatieve keukenteam van Huis van de Wijk De Meeuw een voortreffelijk driegangendiner voor slechts twee euro.
Als wij om vijf uur de keuken binnenkomen, zijn de culinaire vrijwilligers en Eelco van Damme, dagcoördinator en chef bij De Meeuw, al een paar uur bezig. Om twee uur heeft de groep het menu bepaald op basis van de producten die ’s ochtends door voedselredders Christa en Hans zijn verzameld. Eelco: “Zij zijn de drijvende krachten achter dit waardevolle initiatief dat door mijn voorganger Branco werd opgezet. We koken eigenlijk altijd vegetarisch, vanwege de duurzame gedachte.”
Op de muur van de keuken hangt een blaadje waarop het diner van vandaag staat geschreven: champignonsoep, aardappelen met schil uit de oven, ijsberg-tomaatsalade en pruimen-tarte tatin. Ook worden er bijgerechten geserveerd met gewone en kastanjechampignons, oranje paprika, biet en wortels in verschillende kleuren.
Vrijwilliger Sharine is bezig met het schillen en snijden van de peentjes. Elke vrijdag komt ze na haar werk als administratief medewerker naar De Meeuw. “Ik vind het heerlijk als mensen vanavond tevreden met een volle buik weer naar huis gaan”, zegt ze enthousiast. Even verderop in de keuken vertelt Dragan: “Ik kwam altijd eten op vrijdag. Sinds drie weken help ik ook. Zo toon ik mijn waardering.” Jaime, facilitair medewerker bij een bierbrouwer, zegt over de vrijwilligers bij De Meeuw, waaronder haarzelf: “We komen uit verschillende culturen en leren zo elkaars keuken kennen. Ik heb zelf een Chinese achtergrond. Daarnaast vind ik het een uitdaging om te leren koken met wat er is.” Joshua beaamt
Sharine en Eelco
WAAROM WEGGOOIEN ALS IETS NOG GOED IS?
Dagcoördinator en chef Eelco van Damme: “Mensen gooien thuis vaak te snel voedsel weg. Ruiken, kijken, voelen en proeven. Daar gaat ’t bij zuivel, groente en fruit om. Minder mooie plekjes snijd je weg, de rest kun je gebruiken. Ook wat schimmel op harde kaas is niet erg en kun je eraf snijden. De ‘ten minste houdbaar tot’-datum op kruidenierswaren zegt niet zoveel. Droge pasta en kruiden bijvoorbeeld, kun je nog jaren na deze datum gebruiken. Alleen de smaak wordt wat minder en het zal langer duren voordat het gaar is. Met vlees, vis en kip luistert het nauwer. Daar is kijken, ruiken en eventueel proeven nóg belangrijker. Vertrouw je het niet, dan niet eten. Wat betreft de ‘gebruiken tot’-datum: vaak kun je producten een paar dagen na deze datum, mits goed gekoeld bewaard, nog prima gebruiken. Daarna wordt het tricky.”
dit: “Het is leuk dat je van tevoren niet weet wat je aan ingrediënten hebt. Ik ontwikkel hier ook allerlei vaardigheden: fruit schillen en verwerken bijvoorbeeld. Vandaag voor de tarte tatin moeten de pruimen inkoken en een saus worden.”
Eelco: “Er zit ontzettend veel passie bij de vrijwilligers. Zij doen zoveel mogelijk zelf. Ik houd de grote lijnen in de gaten en help hier en daar een handje.” Hij lacht: “Het verbaast me altijd weer hoeveel we in korte tijd voor elkaar krijgen.
Tijdens het eerste uur zijn we een beetje aan het lanterfanten. Om drie uur gaan we in de tweede versnelling en worden we heel productief. En het laatste uur vlammen we!”
Vrijwilliger Lilian, eerder die middag snijhulp, is vanaf vijf uur in de ruimte te vinden waar straks wordt gegeten. Ze dekt de tafels, die zijn verfraaid met kaarsjes en hyacinten. Op de achtergrond klinkt gezellige muziek. Er rennen twee jongetjes rond, boordevol energie. Wanneer een stel binnenkomt met een meisje, hebben de knaapjes een speelkameraadje. De ouders gaan zitten aan een van de tafels, bij een gast van het eerste uur die door de keukenbrigade liefdevol ‘Mevrouw Zonder’ wordt genoemd, omdat ze altijd haar eigen boterhammen meeneemt. Ze legt uit: “Vaak is het eten me hier te kruidig. Het gaat mij om de gezelligheid. Anders zit ik thuis maar in mijn eentje.” Ze lacht: “Het toetje neem ik meestal wel.” ‘Mevrouw Zonder’ zit vanavond naast Marcella, die eveneens elke vrijdag komt. Marcella: “Ik hou niet van koken en De Meeuw is bij mij om de hoek. Het eten smaakt altijd goed en is ook zó betaalbaar. Het milieuvriendelijke van de maaltijd vind ik ook een pluspunt.” Aan een andere tafel zit een
Chinese vrouw die vertelt ook elke week te komen, maar dan “vooral om beter Nederlands te leren.”
Voordat het eten wordt geserveerd, deelt Lilian nummertjes uit. Daarmee kunnen de gasten na de maaltijd naar de Free Supermarket in De Meeuw, elke vrijdag door Christa ingericht met het eten dat niet voor het driegangendiner is gebruikt. Ook nu is de keuze reuze: bleekselderij, paddenstoelen, courgettes, groene pepers, paprika’s, aubergines, aardappelen, tomaatjes, pruimen, pistoletjes met beleg, stokbroden, chips, gerookte zalm en champignonsoeppoeder.
Na het driegangenmenu gaan de gasten met een goedgevulde maag en dito tas naar huis. De moeder van de twee jongetjes, gescheiden, waardeert het initiatief enorm. “Echt heel lief. Boodschappen worden steeds duurder.” ‘Mevrouw Zonder’ neemt vaste prik een paprika mee: “Boordevol vitamine C!”
Ook iets leuks doen in Noord?
www.huisvandewijknoord.nl/activiteiten
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Wat ‘simpel’ begon met een scheiding, eindigde in economische dakloosheid. Door een noodlottige samenloop van omstandigheden stond Stefan van Dijk niet meer ingeschreven in Nederland. Nu bouwt hij zijn leven weer op. Een van de mensen die hem daarbij helpt is Mirjam Hasselt, maatschappelijk werker bij De Regenboog Groep.
Stefan van Dijk (49): “Een eigen bouwbedrijf, getrouwd en drie zoons. Maar na mijn scheiding veranderde mijn leven. Ik woonde bij kennissen. Dan weer hier, dan weer daar. Aan het begin van 2021 huurde ik een boot op IJburg. Die bleek een gaslek te hebben. Toen ik een sigaret opstak, explodeerde de boot en werd ik naar
Hulpverlener Mirjam Hasselt: “Bij onze begeleiding van economisch daklozen draait het om tijd en aandacht; om zorgen dat iemand gezien blijft. Eerst brengen we de basis op orde: het verkrijgen van een briefadres en het regelen van DigiD, een zorgverzekering, bankzaken, schuldhulpverlening en tijdelijk onderdak. Vervolgens kijken we waar iemand kans maakt op woonruimte. Daarna houden we vinger aan de pols en doen we af en toe in groepsverband iets leuks, dan gaan we bijvoorbeeld naar buurtrestaurant De Gravin, varen of naar een concert.”
buiten geslingerd, het water in. Ik weet nog dat ik door een helikopter werd weggevoerd. Na een maand werd ik wakker, in Brandwondencentrum Beverwijk. Daar was ik in slaap gehouden. Ik had het godzijdank overleefd. Maar veertig procent van mijn lichaam was verbrand.”
Stefan vervolgt: “Toen ik uit het ziekenhuis kwam, was ik alles kwijt: identiteitskaart, telefoon, bankpasje. Ik was niet meer verzekerd. En ik bleek tot mijn grote verbazing niet meer in Nederland te staan ingeschreven.” Mirjam: “Een probleem dat vaker bij echtscheidingen voorkomt.” Stefan: “Mijn ex-vrouw was met mijn jongste zoon in het huis in Wijk bij Duurstede gebleven. Ik had me bij die gemeente uitgeschreven en verbleef daarna op verschillende plekken.” Mirjam: “Stefan had
dus geen vast adres waar hij stond ingeschreven en raakte uit het systeem.” Stefan: “Ik moest aantonen dat ik al die tijd in Nederland was geweest en bewijzen dat ik de persoon was die ik beweerde te zijn. Daar was ik een half jaar mee bezig. Ik huurde op dat moment een kamertje in Amsterdam-Noord. Tot mijn geld op was. Door het ongeluk kon ik niet meer werken. Dus mijn bedrijf was failliet gegaan en de schulden stapelden zich op. Ik belandde op straat. Voor behandeling moest ik nog geregeld naar het ziekenhuis. Overdag had ik huidtransplantaties. ’s Avonds zat ik in het verband op Amsterdam Centraal, waar ik probeerde te slapen, als ik niet door de politie werd weggestuurd.”
Na dit dieptepunt kwam Stefan via Buurtteam Zuid in contact met De Regenboog Groep en kon hij tijdelijk terecht in hotel DoubleTree by Hilton. Dit werd geregeld via GiveMe5, een samenwerkingsproject tussen The Present Movement, de Regenboog en een aantal Amsterdamse hotels om daklozen op te vangen. Sinds januari 2023 staat maatschappelijk werker Mirjam van ons Stedelijk Team Economisch Daklozen (STED) Stefan met raad en daad terzijde. Mirjam: “Stefan heeft inmiddels op verschillende plekken tijdelijk onderdak gevonden. Nu verblijft hij weer even in het Hilton, tot er plek is in het passantenhotel van HVO-Querido. We zijn al enige tijd bezig met een urgentie, maar dat valt niet mee, met nog vijftienduizend economisch daklozen in de stad.” Stefan besluit: “Mijn leven is nu al beter dan een paar jaar geleden. Toen zou ik het een rapportcijfer 6 geven, nu een 8,5.” Mirjam: “Stefan is bewonderenswaardig positief en sterk.” Stefan: “Het waren hectische jaren, maar daardoor ben ik anders naar dingen gaan kijken. Ik voel me vrijer in mijn hoofd, ik kijk niet verder dan morgen of overmorgen.”
Voor meer informatie of hulp www.deregenboog.org/tijdelijk-wonen
Tekst: Iris Stam Fotografie: Bas Evers
Op de zeepkist
In haar atelier liggen stapels Paroolkranten keurig gerangschikt op haar favoriete thema’s: Amsterdam, dieren en mensen. In mappen uitgeknipte en wellicht bruikbare afbeeldingen op onderwerp. En aan de wanden in lijsten het resultaat: fantasierijke collages om bij weg te dromen of om met een glimlach naar te kijken. Welkom in de wereld van Erna Bijl de Vroe.
“Ik ben een kunstliefhebber en ga graag naar musea en tentoonstellingen. Maar ook in het dagelijks leven zie ik veel waarvan ik geniet. Zoals in Het Parool. Pagina’s met interessante plaatjes scheurde ik altijd al uit. Tot ze bij een verhuizing in de bak met oud papier belandden. In mijn nieuwe woning ontstond weer zo’n stapel.
Daar ben ik toen iets creatiefs mee gaan doen. Ik begon met objecten van papiermaché. Vervolgens kwamen de collages. Eerst op canvas en gelakt met vernis. Maar dat vond ik te pretentieus. Zo ontstonden de werken die ik inmiddels al zo’n tien jaar maak. Ik vind het superleuk om te recyclen. Doodzonde toch, om een krant weg te gooien waarvoor je betaalt?
Door een cursus heb ik me bekwaamd in knippen, éígenlijk snijden, én plakken. Deze werkvorm is perfect voor iemand die niet
Van elke verkochte collage gaat vijftig euro naar De Regenboog Groep. En dit is niet het eerste wat Erna voor de Regenboog doet. Vijftien jaar geleden was Erna vrijwilliger bij Makom en heeft ze een wandelsponsoractie voor het opknappen van dit inloophuis georganiseerd.
kan tekenen maar wel graag iets moois maakt. Ik ben een pietje precies. Soms ben ik na een dag tevreden, andere keren ben ik een week aan het puzzelen. Het is een uitdaging om het te moeten doen met wat er voorhanden is. Mijn collages hebben geen diepe, zware onderlaag. Ze vertellen een luchtig en gezellig verhaal.”
Benieuwd naar Erna’s werk? www.paroolcollages.nl