‘fatsoenlijke woningen voor de werkman en zijn gezin’ werden woningbouwverenigingen in het leven geroepen. In de Oosterpoort opereerden bijvoorbeeld de ‘Vereniging Volkshuisvesting’ vanuit sociaaldemocratische hoek en ‘Patrimonium’, voor de protestants-christelijke werklieden. In de beginjaren van de 20e eeuw was men daardoor niet langer uitsluitend
Vrouw W ichers, G ron Arch - 1785_0 ieven 8791.jpg
afhankelijk van particuliere investeerders voor de toenmalige
straat
‘projectontwikkeling’, maar namen ook ideële organisaties
en buurt: de Wi-
hieraan deel. Volkshuisvesting en Patrimonium ontfermden
chersstraat, de Oosterpoort.
zich over het zuidelijke deel van de Oosterpoort, waar op dat moment nog geen bebouwing was. Hier verrezen in de jaren
Vrouw Wichers weet niet van wijken
’20 de Meeuwerderbaan en de Wichersstraat. De woningbouw-
Maar wat is er inmiddels met de zuidelijke Oosterpoort ge-
vereniging diende bij de toewijzing van de nieuwe woningen
beurd? Om ruim baan te geven aan de toekomst en dus aan de
voorrang te verlenen aan grote gezinnen die al tenminste twee
auto, verrijst daar een enorme ringweg, pal ten noorden van
jaar woonachtig waren binnen de gemeente.
de Wichersstraat, die daardoor verandert in een kleine enclave aan de andere kant van de snelweg. Om niet helemaal afge-
Klasina Kimkes-Wolthers
sloten te raken, wordt de Wichersstraat doorgetrokken naar de
In diezelfde tijd trouwt Klasina
Verlengde Lodewijkstraat. Daardoor komt steeds meer verkeer
Wolthers met Bastiaan Kimkes.
door de straat. Een onveilige verkeerssituatie volgens de be-
Het is 1915 en vader Wolthers
woners. In een brief aan de gemeente eisen zij ook hier – net
was net overleden. Zestig is hij
zoals in 35 andere straten in de wijk al is gebeurd – éénrich-
geworden. Klasina en Basti-
tingsverkeer in de straat. Ter ondersteuning van hun eis – de
aan zijn beide 22 jaar oud, een
gemeente reageerde niet onmiddellijk – wordt op 3 augustus
gangbare leeftijd; ook al haar
1972 de Wichersstraat een uur lang door de bewoners voor
zusters zijn voor hun 23e jaar
alle verkeer afgesloten. Iedereen doet mee, er wordt zelfs een
getrouwd. Klasina heeft dan al
enorm spandoek gemaakt en opgehangen. Jong en oud verza-
een zoon; samen krijgen ze nog
melen zich in de straat, de kinderen slaan met pannendeksels;
een dochter.
de ‘hoge heren van de gemeente’
Bastiaan begint als arbeider
moeten worden wakker geschut.
maar weet zich op te werken tot
Een fotograaf van persfotobureau
Vrouw Wichers, Gron Archieven
‘heibaas’. Dit betekent dat hij
Van der Veen schiet een aantal
- 1785_08790.jpg
leiding geeft aan heiwerkzaam-
plaatjes. En op een van die foto’s
heden op de bouwplaats. Dit
staat Klasina Kemkes-Wolthers:
soort klussen doet hij voor wisselende werkgevers, ‘bouwers’
de vleesgeworden onverzet-
of aannemers, zoals er zo veel rondliepen in de Oosterpoort
telijkheid in bloemetjesschort.
destijds. Verdeling van dit werk vindt vaak ’s zondags plaats
De handen op de heupen, de kin
in de kroeg, dus is Bastiaan daar vaak te vinden en niet op tijd
omhoog; wat een vrouw…!
thuis voor de warme hap, het middageten. Maar Klasina staat op zondag niet voor de flauwekul in de keuken en is niet te
Het standbeeld
beroerd om hem dan de maaltijd in de kroeg voor de neus te
Had Mette Bus dit beeld voor
zetten. Resoluut en daadkrachtig, dat is Klasina Kemkes.
ogen toen zij het prachtige
Naar de Wichersstraat Klasina en Bastiaan zijn een goed voorbeeld van de langzame
Vrouw Wichers. Foto: Evelien Brak
standbeeld van ‘Vrouw Wichers’ maakte? Het zou heel best kunnen. De
stijging van het welvaartsniveau van de arbeidersbevolking in
bewoners wilden een kunstwerk in de straat toen deze in de
de periode na de Tweede Wereldoorlog. Ze verhuizen in 1953
jaren ’80 werd heringericht. De gemeente had de éénrich-
naar de Wichersstraat, naar een betrekkelijk nieuwe woning,
tingsverkeerseis pas in 1980 ingewilligd, maar daarna besloten
gebouwd door woningbouwvereniging Volkshuisvesting. In het
tot de aanleg van een verkeersbarrière halverwege de straat.
verzuilde Nederland van destijds kunnen we Klasina en Basti-
Blijkbaar vond men het toen wel weer genoeg want voor een
aan dus vermoedelijk in de sociaaldemocratische zuil plaatsen,
kunstwerk had de gemeente geen financiële bijdrage over.
anders waren ze wel op de Meeuwerderbaan bij Patrimonium
Maar de Wichersstraatbewoners zouden de Wichersstraat-
terecht gekomen. Daar overlijdt kort na de verhuizing hun
bewoners niet zijn als zij daar geen oplossing voor hadden
dochter Jannechien, nog maar 37 jaar. Het is een hechte buurt
gevonden. Ze voerden opnieuw actie en wisten een bedrag
en ze zullen er veel steun van hebben ondervonden. Elke vijf
bijeen te sprokkelen dat de materiaalkosten dekte. Mette Bus,
jaar vieren Klasina en Bastiaan er hun huwelijk met vrienden
kunstenares en toenmalige bewoonster van de Wichersstraat
en buren, eerst thuis, maar later ook in het gebouw van de
kon daardoor in 1985 tegen de kostprijs ‘Vrouw Wichers’, het
Speeltuinvereniging vlak in de buurt. Later zijn ze verhuisd
prachtige geelgebloemde beeld van de flinke volksvrouw reali-
naar Paddepoel, toen één van de eerste nieuwbouwwijken van
seren. In alle opzichten een aanwinst voor de buurt! (Met dank
de stad, dus opnieuw een bescheiden verbetering. Maar als
aan: Groninger Archieven.)
OO
Bastiaan in 1968 overlijdt, gaat Klasina terug naar haar oude
50 JAAR! 11