TOP Magazine 2019 vs2

TOP. M agazine • 2 019

Tuinbouwtransitie: Aanpakken geeft energie Genomineerden: Anthura Dekker Chrysanten Opti-flor Wim Peters Kwekerijen

Michiel F. van Ginkel, voorzitter

Verjongen en vernieuwen Genomineerden Tuinbouw Ondernemersprijs 2019 gefeliciteerd met jullie nominatie

Dit jaar ontving de organisatie van de Tuinbouw Ondernemersprijs weer een mooi aantal kandidaten. Onder de aanmeldingen bevonden zich niet alleen gerenommeer­de bedrijven, maar ook betrekkelijke nieuwkomers in de sector. Daar zijn we blij mee, want ook onze sector heeft baat bij verjonging en vernieuwing.

De Tuinbouw Ondernemersprijs in ontvangst nemen is bijzonder voor dat ene bedrijf waarvan de jury vindt dat alle puzzelstukjes dat jaar precies in elkaar vallen. Tijdens de uitreiking krijgt de buitenwereld slechts een klein deel van het selectieproces te zien, want onze jury verzet veel werk voordat we een winnaar kiezen. Bedrijven die zich opgeven, of worden voorgedragen, hebben dan inmiddels al een bijzonder en leerzaam traject afgelegd. Ondernemers die de handschoen oppakken krijgen een uitgelezen kans om hun bedrijf door te laten lichten door experts vanuit verschillende disciplines.

ADVERTENTIE

Mensen van buitenaf stellen kritische vragen en geven advies. Daarmee dagen ze ondernemers uit om op een andere manier naar hun bedrijf te kijken. Ben je op de goede weg en kan het misschien nog beter? Dit proces kan een nieuwe impuls geven aan je bedrijf of aan jezelf als ondernemer. Bedrijven die geen nominatie ontvangen kunnen wellicht een paar jaar later opnieuw deelnemen.

Veelzijdig vak Dit jaar hebben we als organisatie gekozen voor het thema ‘Tuinbouwtransitie: Aanpakken geeft energie'.’ We vinden dat dit thema goed aansluit op de recent gelanceerde visie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden’, van minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit).

We houden van aanpakken en gaan graag met haar in gesprek om doelstellingen concreet te maken, zodat wij ook in de toekomst concurrerend kunnen blijven ondernemen. Om de circulaire tuinbouw nog

Produceren in een continue stroom van vernieuwingen en samenwerken om als sector door te groeien. Dat is wat de genomineerden doen.

verder te ontwikkelen is ook verjonging nodig, want we weten dat de vergrijzing – ook in onze sector – hard toeslaat. We moeten onze bedrijven vooral aantrekkelijker maken en jong talent aan ons binden. Nog te vaak denken buitenstaanders dat tuinbouwondernemers met hun laarzen in de modder staan. In werkelijkheid is het vak veelzijdig, met veel milieuvriendelijke, technologische en logistieke uitdagingen.

Wim Peters kwekerijen, Anthura, Dekker Chrysanten en Optiflor, door jullie bijdrage aan de tuinbouwtransitie komt de sector verder. Interpolis ondersteunt dat van harte en ziet uit naar de bekendmaking op 9 januari

Het biedt prachtige uitdagingen aan creatieve geesten. Marketingconcepten, communicatie en social media is voor bedrijven zelfs een voorwaarde om voort te bestaan. In de aanloop naar de 33e uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs wil ik graag de uitdaging aangaan om de tuinbouw beter voor het voetlicht te krijgen bij nieuwkomers die de komende jaren de arbeidsmarkt gaan betreden. De strijd om talent zal alleen maar toenemen en we kunnen de energie en creativiteit van de jeugd goed gebruiken.

33e editie van de Tuinbouw Ondernemersprijs Aanpakken geeft energie

3

Inhoud 6 8 12 16 20 24

Carola Schouten, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselzekerheid ‘Klimaatneutraal telen is de uitdaging'

Genomineerde Anthura maakt grote slagen, maar vindt het kleine, kwetsbare net zo belangrijk. ‘Verzamel altijd mensen om je heen die beter en slimmer zijn dan jezelf.’

Genomineerde Dekker Chrysanten loopt nog altijd voorop in het bedenken van innovaties. ’Het open karakter van chrysantentelers helpt ons met bedrijven van topsport.’

Genomineerde Opti-flor ontwikkelde een merknaam die staat voor kwaliteit.

‘De aandacht voor de menselijke kant van ons bedrijf vinden we belangrijk.’

Genomineerde Wim Peters Kwekerijen bouwde een nieuw bedrijf en organisatie op na de hagel. ‘Mijn zwakte bleek juist mijn kracht te zijn.’

Onderzoeker en weerman Peter Kuipers Munneke heeft een passie voor poolgebieden. ‘Bereid je maar voor op de grilligheden van het klimaat.’

En verder Royal Lemkes, winnaar 2018 26

De jury wikt en weegt 28

Colofon Ontdek de grootste vakbeurs voor de Nederlandse tuinbouw.

Meer informatie: www.horticontact.nl

TOP magazine is een uitgave van Stichting Tuinbouw Ondernemersprijs www.tuinbouwondernemersprijs.nl info@tuinbouwondernemersprijs.nl

Drukwerk Tuijtel, Hardinxveld­Giessendam

Advertenties Bureau Van Vliet, Zandvoort

Productiecoördinatie Diana Duijvestijn, DENK Communicatie

Copyright

Redactie

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming vooraf worden overgenomen

Pieternel van Velden, Krabbels Tekst en Beeld

Oplage 17.500

19 | 20 | 21 februari

2019

Ontwerp en vormgeving

De trots van de Nederlandse tuinbouw

Bianca Dijkzeul

Fotografie Fotostudio Gerard­Jan Vlekke ANP Foto

5

Minister Carola Schouten

Kwaliteit gaat verder dan veilig, gezond en lekker Krap een jaar na haar aanstelling als minister van Landbouw,

Genomineerden laten daadwerkelijk

investeringsregelingen en belasting­

Natuur en Voedselkwaliteit presenteerde Carola Schouten haar

zien hoe ze dat voor elkaar hebben

voordelen voor ondernemers die

visie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden’.

gekregen. Die kwaliteit gaat verder dan

investeren in verduurzaming van hun

Volgens haar denkt de tuinbouw al in kringlopen, maar ze houdt

de vraag of het product veilig, gezond

kassen. Ik vind dit ook een gezamenlijke

en lekker is en er goed uitziet.

verantwoordelijkheid van overheid,

de teugels strak. Klimaatneutraal telen met minder middelen is

De manier waarop zij groenten, bloemen

ondernemers en bijvoorbeeld financiële

dé uitdaging, vindt ze. Ondernemers moeten zelf wegen vinden

en planten telen, wordt meer en meer

instellingen. Innovaties vragen in-

om niet op prijs, maar op kwaliteit te concurreren.

beslissend voor de markt – en daar zit

vesteringen. Als overheid ondersteunen

ook de meeste marktgroei.

wij dat op verschillende manieren, zoals

De glastuinbouw is hier goed in.”

de Borgstelling MKB-landbouwkredieten

Kringlooplandbouw, zonder bodem,

dat telers minder afhankelijk zijn van

water en grondstoffen uit te putten is

gewasbeschermingsmiddelen voor

voor u dé manier om voedselvoorziening

het bestrijden van ziekten en plagen.”

veilig te stellen. Heeft de tuin­b ouw met haar circulaire systeem al een

Hebben de eerste discussies over

voorsprong op andere sectoren?

uw visie al verfrissende ideeën

“Gelukkig zit circulair denken in de

opgeleverd?

met speciale mogelijkheden voor

Meer waardering voor de boer betekent ook een betere positie in de keten

landbouwinnovaties, met fiscale instrumenten zoals de MIA en de VAMIL en met subsidies zoals de EHG voor energie-investeringen in de glas­tuinbouw. Voor de grote transities gaan we onderzoeken wat de nieuwe

haarvaten van de glastuinbouw­

“In de uitvoeringsagenda 2016-2019 van

ondernemers, heb ik afgelopen jaar

de Topsector Tuinbouw & Uitgangs­

Het is lastig om tuinders en burgers

bouw kan betekenen voor tuinbouw.

financieringsinstelling Invest-NL in op-

ondervonden. Dat start al met een

materialen komen thema’s terug die

met elkaar te verbinden, waardoor

Deze staatsdeelneming gaat investerin­

gesloten teeltsysteem, waardoor zij

ook in mijn visie een prominente rol

veel mooie verhalen en initiatieven

gen stimuleren op maatschappelijk

goed kunnen beheersen wat er in- en

hebben gekregen, zoals een vitale en

slechts in beperkte kring bekend zijn.

terrein.”

uit gaat. De samenwerking binnen de

toekomst­bestendige sector, energie-

Ligt daar ook voor u een uitdaging?

tuinbouw is al jarenlang goed. Dat zie

gebruik, regionale samenwerking en

“In de landbouwvisie ligt al nadruk op

je terug in het programma Kas als

modernisering. Ideeën zijn er volop

de verbinding tussen ‘boer en burger’,

Energiebron en de samen­werking

over en weer, nu komt het aan op

zodat de waardering voor boeren,

tussen de regionale tuinbouwclusters.

de uit­­werking en uitrol ervan. En dat

tuinders, akkerbouwers en vissers

Neem bijvoorbeeld de initiatieven voor

kan. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de

stijgt. Er zijn gelukkig initiatieven

aansluiting op regionale warmtenetten,

houding van de genomineerden

vanuit de sector om die verbinding te

waardoor ondernemers de restwarmte

van de Tuinbouw Ondernemersprijs,

versterken, denk aan de Dutch Agri

Dit jaar zijn er vier tuinbouwbedrijven

van andere sectoren in hun kassen

zie je dat ondernemers oog voor de

Food Week. Ik steun dat. Meer

genomineerd voor de Tuinbouw

benutten.

toekomst hebben.”

waardering voor de boer betekent

Ondernemersprijs, omdat zij actief

ook een betere positie in de keten,

vooruit bewegen en investeren in de

Klimaatneutraal telen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Uitdagingen zie ik ook, zoals de

U wilt kostprijs gedreven productie

waardoor zij een eerlijkere prijs voor

toekomst. Heeft u een boodschap aan

opgave om te komen tot klimaat­

een halt toeroepen, die mede is

hun inspanning ontvangen.”

de ondernemers achter deze bedrijven?

neutrale tuinbouw en het verminderen

ontstaan door de inkoopkracht van

van de afhankelijkheid van gewas­

grote afnemers. Heeft u al handvatten

Uit onderzoek blijkt dat klimaat­neutraal

voorbeeld zijn van gezond ondernemer-

beschermingsmiddelen. In de

om deze negatieve spiraal te

telen kansen heeft en mogelijk is, maar

schap dat hand in hand gaat met

glastuinbouw, zeker in de groente­

doorbreken?

de kosten voor die innovatieslag zijn

innovatie. In de landbouwvisie schreef

teelt, zijn telers al erg ver met

“Als overheid kunnen wij deze

hoog. Hoe kunt u ondernemers helpen

ik al dat tuinbouw veel kenmerken van

biologische bestrijding om insecten­

ont­wikkeling niet zomaar ‘even’

vervolgstappen te nemen?

een circulair systeem heeft, maar nog

plagen tegen te gaan. Samen met

omdraaien. Ondernemers moeten

“Gelukkig gebeurt hier al veel. Denk

stappen kan zetten in het verbeteren

onderzoek werken ze aan sterkere

zelf wegen vinden om niet alleen op

daarbij bijvoorbeeld aan het top­

van waterkwaliteit en een duurzame

gewassen om schimmels geen kans te

prijs maar ook op kwaliteit te

sectorenbeleid en het programma

energievoorziening. Deze genomineer­

geven. Deze geïntegreerde gewas­

concurreren. Dat is ook het mooie van

Kas als Energiebron. En er zijn meer

den laten zien dat zij die stappen ook

bescherming leidt er uiteindelijk toe

de Tuinbouw Ondernemersprijs.

financiële instrumenten, zoals

zetten – en dat zie ik graag.”

6

“Ik vind dat deze bedrijven een mooi

7

Genomineerd

Anthura, Bleiswijk

Slimme mensen om je heen verzamelen

Beter en slimmer

opkweken voor de Aziatische markt.”

Mark. Na veel overleg kon eind juni

De focus op onderzoek verklaart ook

Inmiddels heeft het bedrijf haar

een team van vrijwilligers vertrekken

waarom het bedrijf een relatief hoog

producten beschermd via Chinees

en zijn op 44 geheime locaties in

percentage hoog opgeleide mede­

kwekersrecht. Lastig is nog steeds de

Zwitserland orchideeën herplant.

werkers heeft. “Mijn vader hield ons

handhaving, maar het begin is er.

Die actie leverde het bedrijf de

altijd voor dat je mensen om je heen

“Ons einddoel is een gerespecteerd

Plantum Duurzaamheidsprijs 2018 op.

moet verzamelen die beter en

kwekersrecht”, vinden de drie, “niet

“Maar daar deden we het niet voor”,

slimmer zijn dan jezelf”, verklaart

alleen in ons belang, maar ook van

legt Mark uit. “We vonden het belang­-

Iwan. “Titels zijn daarbij niet belang­

klanten die onze producten telen.”

rijk om zoiets met elkaar te doen en

rijk, talent en capaciteit wel.”

waren gewoon trots. Orchideeën

Ongeacht de opleiding is er voor alle

lokken nu eenmaal veel emotie uit.

Onlangs mocht Koning Willem-Alexander het allemaal met eigen ogen aanschouwen.

Beschermde orchideeën

medewerkers ruimte om door te

Met trots praten ze over een bijzon­

Het is ook niet erg dat zo’n project

Tachtig jaar familietraditie leidde tot een ultramodern bedrijf dat groot is in de

groeien.

dere loot aan het bedrijf, de Garden

wat kost, zolang er een balans is

veredeling van anthurium en orchidee. Hoewel deze marktleider grote slagen maakt,

Orchidlijn. Dit zijn winterharde

tussen commerciële en ideële

is ook het kleine, kwetsbare belangrijk. “Niet alleen wij, maar onze medewerkers

orchideeën als Bletilla, Calanthe,

projecten.”

dragen zorg voor de natuur.”

Titels zijn niet belangrijk, talent en capaciteit wel

Pleione en Cypripedium die de schaduwhoeken van tuinen op­-

Goede eigenschappen

fleuren. Orchideeën zijn in veel

Lange termijn marktanalyses maken

gevallen zeldzaam en staan op de

is een belangrijke activiteit. De

Vermeerdering en veredeling zit in de genen bij familie­

bekwamen zich nu in het ‘lezen’ van deze genomen. In de

bedrijf Anthura in Bleiswijk. Aan tafel zitten directeuren

toekomst is het mogelijk om op DNA-niveau selecties toe

Cites-lijst voor beschermde soorten.

directie moet immers lang vooruit

Mark en Iwan van der Knaap en commercieel directeur

te passen. Dat maakt het zoeken naar nieuwe soorten

Aziatische markt

Zo ook de Cypripedium calceolus, het

beslissingen nemen over veredelings­

Marco van Herk. De drie hebben sinds 2004 de leiding

efficiënter en daardoor kan het bedrijf gerichter veredelen

Soms ontstaan ontwikkelingen heel

vrouwenschoentje, dat van nature

doelen. “We organiseren klantenda­

over het veredelings- en vermeerderingsbedrijf van

op duurzamere rassen.

organisch. Neem nu de locatie in

voorkomt in Zwitserland en met

gen, waarbij we met elkaar discussië­

China. In de jaren negentig kende de

uitsterven wordt bedreigd. Via

ren over ontwikkelingen in de markt.

basis in Bleiswijk productielocaties en laboratoriums in

Samenwerken

bevolking de anthurium nog niet.

medewerkers van Anthura, die zelf

Dat is belangrijk om onze doelen te

Duitsland, Macedonië en China. In 2018 viert het bedrijf

Nieuwe veredelingstechnieken staan hoog op de agenda.

Er lagen grote kansen voor jong

vaak enthousiaste liefhebbers zijn,

bepalen.” De trend naar duurzaam­

haar tachtigjarig bestaan.

Het bedrijf is een strategisch samenwerkingsverband

plantmateriaal, maar het transport uit

ontstond het plan om de Swiss

heid zet door. Retailers en NGO’s eisen

anthurium en orchidee. Het bedrijf heeft naast de brede

aangegaan met Florensis, Vletter & Den Haan en Dekker

Europa was kostbaar. Al snel bleek dat

Orchid Foundation te helpen met

dat producten zoveel mogelijk vrij

Focus op onderzoek

Chrysanten onder de naam GenNovation.

de vraag uit Azië toenam. Dat bleek

vermeerdering en uitzetten in

van gewasbeschermingsmiddelen

De professionele basis voor veredeling is al 45 jaar

“Zie het als een klankbord, waarin we veel van elkaar

ook uit het illegaal vermeerderen van

het wild.

worden geteeld.

geleden gelegd door Nic, de vader van Mark en Iwan.

leren”, legt Mark uit. Moleculaire technieken worden

kwekersrechtelijke beschermde

“Dat plan had veel voeten in aarde.

Anthura zit met haar producten aan

Vandaag de dag geeft het bedrijf hoge prioriteit aan R&D.

steeds toegankelijker.

soorten.

Natuurlijk konden we helpen om

de goede kant van het spectrum. De

Marco: “In 2007 hebben we onze

de jonge, kwetsbare plantjes op te

planten zijn lang houdbaar en minder

Onlangs kon Anthura melden dat het Wageningse bedrijf KeyGene in opdracht het DNA van phalaenopsis en

Zo kunnen we kennis delen. We zoeken steeds naar

locatie in Kunming geopend, waar

kweken, maar de strenge wetgeving

kwets­baar voor ziekten en plagen dan

anthurium heeft ontrafeld. De veredelaars van Anthura

samenwerking, ook met universiteiten.”

we jonge planten vermeerderen en

verbood het transport ervan”, vertelt

veel andere gewassen.

8

9

Oordeel van de jury De jury is onder de indruk hoe Anthura zich door de jaren heeft ontwikkeld. Het bedrijf heeft een zeer deskundige en betrokken directie. Anthura denkt vanuit een langetermijnvisie die zij toepassen op hun vestigingen in Nederland, maar ook in Duitsland, Macedonië en China. Duurzaamheid staat hoog op de agenda en is vol­gens de laatste standaard doorgevoerd in bedrijfsprocessen. Ook de samenwerking met klanten via het ketentransparantie­­project FSI, om in 2020 te komen tot tenminste 90% duurzaam geproduceer­de bloemen en planten, getuigt daarvan. Het bedrijf investeert veel in R&D. Dat blijkt onder andere uit het in kaart brengen van de DNA van zowel phalaenopsis als anthurium, maar ook uit de investering in een nieuw innovatie- en veredelingscentrum. Het bedrijf is een strategisch samenwerkingsverband aangegaan met andere veredelaars onder de naam “We nemen wel de rol op ons om

men.” Om die reden is het bedrijf

De nieuwste locatie aan de

een voorwaarde. Net zoals een

GenNovation. Anthura is een bijzonder goede werkgever;

tegemoet te komen aan deze

deelnemer in initiatieven als

Anthuriumweg wordt zo ingericht

volledige risicoanalyse van onze

talenten krijgen binnen het bedrijf de ruimte om zich te

terechte vraag. Planten zullen er over

Floriculture Sustainability Initiative

dat voor de warmtevraag geen

bedrijfsprocessen”, vindt Iwan. “Ieder

ontwikkelen. Met 35% HBO-WO geschoolde medewerkers

tien jaar heel anders uitzien.

(FSI) en MPS ProductProof.

aardgas meer nodig is.

jaar maken we een rondje met onze

heeft deze onderneming veel kennis en vakmanschap in huis

Apparatuur om het proceswater te

verzekeraar.

die het inzet om de sector verder te innoveren en te

Resistenties, houdbaarheid, minder gevoelig voor licht, er liggen nog veel

Duurzaam en bedrijfszeker

ontsmetten is vanzelfsprekend om

goede eigenschappen in de genetica

De kassen van Anthura voldoen aan

plantmateriaal gezond te houden.

Als er namelijk iets mis gaat bij ons,

verborgen”, vindt Marco. “Bovendien

de hoogste duurzaamheidseisen.

Inmiddels zijn alle locaties zo

dan heeft dat grote gevolgen voor

werken we aan watergeefsystemen

Al jaren is het bedrijf trendsetter in

ingericht dat restwater lozen op het

onze klanten en hun afnemers.

die planten tijdens het transport,

het bedenken en uittesten van

oppervlaktewater overbodig maakt.

Je verantwoordelijkheid nemen, dat

maar ook bij de consument bescher­

nieuwe teelttechnieken.

“Ontsmetting en hygiëne is voor ons

is niet meer dan logisch.”

10

ontwikkelen.

Anthura is voorgedragen door Interpolis

11

Genomineerd

Dekker Chrysanten, Hensbroek

Open karakter helpt chrysantenvak vooruit

Vermeerderen en veredelen ontstond

Jacobs uit. “Het is prettig dat ze ons er

“Door zo te innoveren hebben

ooit uit noodzaak vanwege problemen

ook bij vragen.”

Nederlandse telers de import wel

met stekaanvoer op de eigen kwekerij.

buiten weten te houden.”

Het eerste succes was de spider

Uitdagende veredelingsdoelen

Al enkele jaren vindt in de kassen van

Vesuvio, die geschikt was om te verven.

“Aan de veredelingskant liggen nog

Dekker Chrysanten onderzoek plaats

Een echte doorbraak in gevuldbloe­

zoveel uitdagingen, want chrysant

naar Het Nieuwe Telen (HNT), een

mige typen was de witte Euro in 1998,

heeft een grote genetische variatie”,

manier van telen die niet alleen de

weet Dekker zich te herinneren. Het

vertelt Cees. Daarom heeft het bedrijf

kwaliteit van gewassen kan verbeteren

bedrijf maakte daarna een gestage

zich aangesloten bij het strategisch

maar ook energiebesparing oplevert.

groei door van 25% per jaar. In 2007

samenwerkingsverband GenNovation,

Zo heeft één afdeling dubbele

nam het een leidende rol in de

samen met Florensis, Vletter & Den

schermen, waaronder het nieuwe

In een tijdsbestek van twee generaties heeft Dekker Chrysanten zich ontwikkeld van

veredeling van chrysanten. Inmiddels

Haan en Anthura. “Ontwikkelen van

spouwscherm, en verticale ventilatoren.

productiebedrijf naar vermaard veredelings- en vermeerderingsbedrijf van een breed

heeft het bedrijf wereldwijd 1.200

bepaalde technieken is dermate

Onderzoekers van WUR doen metingen

assortiment chrysanten. Altijd voorop lopen en tegelijkertijd met twee voeten op de

medewerkers in dienst.

belangrijk en kostbaar dat je elkaar als

naar luchtbeweging, luchtvochtigheid,

veredelingsbedrijven niet moet

temperatuurverschillen en monitoren

Nieuwe rassen en concepten

beconcurreren.” Het ontwikkelen van

het klimaat in deze afdeling.

Over chrysanten valt zoveel te vertellen,

tripsresistentie, de belangrijkste plaag

De eerste resultaten zijn verrassend.

grond blijven is de mentaliteit van deze ondernemers. Want chrysanten telen, dat is topsport. Dat maakt het vak speciaal.

of het nu om rassen gaat die geschikt

in chrysanten, zal in een TKI-project

Door verbetering van het kasklimaat

Cees Dekker kan zich nog herinneren dat zijn moeder achter

Maar hoog van de toren blazen zit niet in het karakter van

zijn voor mono-boeketten of

worden aangepakt, samen met andere

kunnen sommige zwakteschimmels

de naaimachine zat om zwarte verduisteringsdoeken aan

deze Noord-Hollandse familie. Gedrevenheid en hart voor het

gemeng­de boeketten. In de zoektocht

veredelaars en Wageningen University

beter worden beheerst.

elkaar te naaien. Dat was in het begin van de zestiger jaren,

vak wel.

naar nieuwe rassen en nieuwe typen

& Research. “Trips is niet alleen lastig

trekt Dekker Chrysanten graag samen

voor telers, overheid en retailers leggen

Automatisering

herfstteelt chrysanten een jaarrondteelt te maken. Afgelopen

Van teelt naar veredeling

op met telers die een concept willen

ons op om minder chemische

Een bedrijf dat wereldwijd zoveel

jaar was Dekker Chrysanten in Hensbroek het eerste bedrijf

Dekker Chrysanten groeide in een tijdsbestek van bijna

ontwikkelen, want er zijn afgelopen

middelen toe te passen. Het is een

chrysantenstekken produceert kan niet

dat experimenteerde met een dubbel verduisteringsscherm

zeventig jaar uit van jaarrond chrysanten teeltbedrijf naar

jaren flinke stappen gezet om het

voorwaarde voor het voortbestaan van

zonder automatisering. “Dat begon ooit

met isolerende spouw in de afdeling waar volop experimen­

veredelings- en vermeerderingsbedrijf van wereldniveau.

oubollige imago te ontstijgen. Madiba

de teelt”, vindt Dekker.

met het maken van perskluitjes”, weet

ten plaatsvinden met Het Nieuwe Telen (HNT). De zoektocht

Directeuren Cees Dekker en Henk Jacobs geven leiding aan

is zo’n voorbeeld, die is voortgekomen

naar efficiënter en beter is door de jaren heen niet veranderd.

het bedrijf met vestigingen in Nederland en Tanzania, met

uit de kruising van Santini’s. Een

Het Nieuwe Telen

gestopt. Een voorbeeld is de stek­

De familie Dekker heeft altijd voorop gelopen als het om

testlocaties en verkoopkantoren in Colombia en Zuid-Afrika.

beperkt aantal telers heeft dit

Niet alleen de veredeling staat centraal,

steekstrip die het bedrijf ontwikkelde,

innovatie gaat. Of het nu gaat om cyclisch belichten,

Jacobs legt uit: “In Tanzania produceren wij stekken vanuit

chrysan­tje in het assortiment

ook de teelttechniek om de beste

die aan het begin staat van een sterk

assimilatiebelichting toepassen of het plaatsen van een WKK.

moerplanten voor met name de Europese en Zuid-Afri­

opgenomen.

chrysanten te telen krijgt veel aandacht.

verbeterd logistiek proces. De plukkers

kaanse markt. “In andere gebieden als Azië testen wij ook

“Wij ondersteunen telers met het

“De drive om het altijd weer beter te

plaatsen ieder stekje in deze strip,

nieuwe rassen uit maar dan bij onze kanten met het klimaat

zoeken naar markten voor nieuwe

doen zit in het chrysantenvak. Naast

waarna het proces van verpakken in

ter plaatse. In Japan geven we bijvoorbeeld rassen in licentie

rassen of concepten. Samen met hen

het open karakter van de telers

dozen voor transport en het steken van

uit, die daar worden vermeerderd”, vult Dekker aan.

proberen we bruggen te slaan”, legt

bedrijven ze topsport”, weet Dekker.

de stekjes met stekrobots volledig is

toen zijn vader experimenteerde om van de traditionele

Minder middelen gebruiken is een voorwaarde

12

Cees nog. Daarna is het niet meer

13

Oordeel van de jury De jury vindt dat Dekker Chrysanten de doelen van duurzaam ondernemerschap duidelijk heeft geformuleerd en draagt daarmee bij aan de ontwikkeling van het chrysantenvak.

Als marktleider neemt het bedrijf deze rol op zich naar klant en omgeving. Uniek is dat het familiebedrijf ieder veredelings­product eerst uittest en nadenkt over het uitgiftebeleid om daarmee het succes van introducties te vergroten. Het zet daarbij vakmanschap, ervaring en knowhow in voor bijzondere marktconcepten van hun klanten. Innovatie zit in de genen van de familie Dekker. De jury heeft veel waardering voor de manier waarop het bedrijf heel pragmatisch steeds het initiatief neemt geautomatiseerd. Niet alleen gebeurt

Geen generatiekloof

25 jaar is. Daar zijn we best trots op.

maar ook om het werk plezieriger en

en voorop loopt in nieuwe ontwikkelingen. Samenwerking op

dit heel efficiënt, maar er wordt ook

Veel aandacht gaat naar de mede­

Ondanks concurrentie van andere

uitdagender te maken. Dekker:

gebied van techniek, maar ook in veredeling is een sterk punt.

geen overbodig afval geproduceerd.

werkers en hun ontwikkeling. Jacobs:

bedrijven in de regio lukt het ons een

“We sponsoren scholen met materialen

Bijzonder is de aandacht voor HRM om de 1.200 medewerkers,

Naast verbetering van bedrijfsproces­

“We proberen jong talent binnen te

personeelsbestand van alle leeftijden

en studiemiddelen. En we hebben een

waarvan 125 in Nederland, te faciliteren en te ondersteunen bij

sen is duurzaamheid een belangrijke

halen. Daarvoor nemen we deel in

op te bouwen. Een generatiekloof

arts en een vakbondsmedewerker op

hun persoonlijke ontwikkeling. Bij de werkzaamheden krijgen

leidraad. Dat geldt ook voor energie­

Seed Valley, onderhouden we contact

proberen we te vermijden.”

locatie. Zojuist heeft de universiteit

werknemers verantwoordelijkheid en vertrouwen.

verbruik. In Tanzania is bijvoorbeeld

met HBO’s en universiteiten en bieden

Het bedrijf in Tanzania heeft verreweg

onderzoek gedaan onder onze

een ketel geplaatst voor het stomen

stageplaatsen aan. Mensen in ons

de meeste medewerkers. Daarom is

vrouwelijke medewerkers naar

van de grond die op koffiehusk brandt.

bedrijf krijgen de kans om door te

ook voor hen een programma ont­-

baarmoederhalskanker. Het welzijn

Deze biomassa is voldoende voorradig

groeien. We hebben bijvoorbeeld een

wikkeld. Niet alleen gaat het om goede

van onze mensen vinden we

in die regio.

manager breeding die nog maar

en veilige arbeidsomstandigheden,

belangrijk.”

14

Dekker Chrysanten is voorgedragen door Rabobank Alkmaar.

15

Genomineerd

Opti-flor, Monster

Met onze mensen een merknaam neerzetten

Heel recent is een nieuwe variant

van processen. “Het is niet ons doel om

geïntroduceerd: een bloem met een

de grootste te worden, maar wel de

gemarmerd uiterlijk.

beste”, vinden de neven.

Behalve het zoeken naar steeds weer

Het is niet ons doel om de grootste te worden, maar wel de beste

nieuwe variëteiten uit de duizend

Duurzaamheid als leidraad

soorten die zij jaarlijks testen bedenken

Opti-flor is een van de zeven aandeel­

de neven en hun team nieuwe

houders in het aardwarmteproject

bestaat uit drie personen voor product,

concepten. Zo ontwikkelden ze een

Vogelaer. Alle locaties zijn inmiddels

verkoop en teelt. Onder het motto

watergeefsysteem, om consumenten

aangesloten op deze warmtebron,

‘je wordt afgerekend op wat je doet’,

langer te laten genieten van hun

waardoor 55% van de totale warmte­

weten de 230 medewerkers waar zij

aankoop. Of bloem-bloem, een

vraag duurzaam is ingevuld.

aan toe zijn binnen de organisatie.

Opti-flor is het verhaal van twee tomatentelers die het roer omgooiden en succesvol

miniplantje in cadeauverpakking, om

“Aanvullende warmte produceren we

Er hangt een ‘Westlandse mentaliteit’,

Phalaenopsis gingen telen. De kracht achter het succes is de stevig verankerde

zomaar weg te geven. “We hebben de

zelf met onze WKK’s”, legt Marco uit.

met een Loosduins tintje, zo geven ze

merknaam die garant staat voor kwaliteit en nieuwe concepten ontwikkelen. De open

ambitie om ons productenpakket met

“Uiteraard hebben we door het gebruik

zelf aan. Hard werken, maar wel veel

cultuur geeft de medewerkers vleugels. Hun creativiteit heeft het bedrijf in een

passie verder te ontwikkelen. Dat doen

van aardwarmte een extra CO2-bron

vrijheid en ruimte voor creativiteit.

stroomversnelling gebracht. Luisteren en gehoord worden, daar draait het om.

we samen met onze medewerkers.

nodig. Die betrekken we van OCAP.”

Die creativiteit kan het bedrijf goed

Dat is een van de kernwaardes van ons

Het proceswater van deze kwekerij

gebruiken voor haar ontwikkeling. “We

bedrijf”, legt René uit.

wordt volledig hergebruikt. Momenteel

hebben geen zelfsturende teams, maar

zijn ze bezig met de aanleg van

de zelfstandigheid van onze mensen

Vaste relaties

ondergrondse wateropslag.

laat het wel zo werken”, vindt Marco.

Het bedrijf heeft in relatief korte tijd

“Duurzaamheid beperkt zicht niet tot

“Hoe dat is ontstaan weten we eigenlijk

Het geheim van Opti-flor laat zich moeilijk vangen.

boek ‘Blue Ocean Strategy’ las, maar dat sloot wel aan op de

Grondleggers en neven Marco en René Hendriks kijken

zoektocht naar nog niet aangeboorde markten.

elkaar aan en denken na. ‘We werken aan constante kwaliteit en vernieuwing, vandaag en morgen”, legt René uit.

Steeds nieuwe ideeën

een grote professionaliseringsslag

energie, water en biologische

zelf niet zo goed. De sfeer is hier open

“Het maakt niet uit waar je staat in onze organisatie,

Bijna twintig jaar later is Opti-flor uitgegroeid tot marktleider

gemaakt. Inmiddels is de zevende

bestrijding, want dat is vanzelf­

en transparant en er is ruimte om door

iedereen staat hier ten dienste van ons merk.”

en trendsetter in phalaenopsis. Afnemers vragen naar een

locatie in bedrijf genomen. Als een olie-

sprekend”, vinden Marco en René. “Het

te groeien. Je proeft hier een echte

Twintig jaar geleden teelden zij nog volop tomaten, maar

orchidee van Opti-flor, voorzien van het herkenbare groene

vlek breidt het bedrijf zich uit over het

gaat veel verder. Het vakmanschap, de

familiecultuur. Onze vaders helpen

het ging steeds meer schuren om zich in de kostprijs

label met de merknaam. In de beginjaren waren het vooral

Westland, met inmiddels vestigingen in

aandacht voor de menselijke kant van

bijvoorbeeld ook nog een handje mee.”

gedreven markt te handhaven. Dus zochten ze uitdaging

de grootbloemige typen en de hoge kwaliteit die voor naam

Monster, Poeldijk en Honselersdijk. “Wij

ons bedrijf, dát vinden wij belangrijk.”

in het opkomende product phalaenopsis. In 1998 kochten

en faam zorgden. Inmiddels is het assortiment in breedte en

hechten grote waarde aan onze vaste

ze voor deze teelt een bedrijf aan in Monster. Direct en

diepte ontwikkeld. De collectie bestaat uit twintig product­

relaties”, vertelt Marco. “Met sommige

Open en transparant

De familie Hendriks is zeer bescheiden

nadrukkelijk kozen ze voor ontwikkeling van hun eigen

lijnen, van groot- tot kleinbloemig, van formeel gevormde

leveranciers werken we al meer dan

De eigenaren van Opti-flor zijn Marco

over de sociale kant van Opti-flor.

merknaam Opti-flor. Dat was nog ruim voordat René het

bloemtakken langs stok of staaldraad tot losjes gebogen

veertig jaar samen.” Niet de offerte is

en René Hendriks en Raymond van der

Het is voor hen niet meer dan vanzelf-

zoals de natuur het heeft bedacht. Een buitenbeentje en

leidend, maar het vertrouwen in elkaar.

Knaap. Samen met Klaas Vogel en Mark

­sprekend om een onderdeel te

unicum is de Singolo-collectie, een éénbloemige phalaenopsis.

Het bedrijf heeft een eigen project­

Grootscholten vormen zij het centraal

vormen van de gemeenschap. René:

“Dat is een verwijzing naar het venusschoentje, een orchidee

ontwikkelaar in dienst. Deze is continue

managementteam. Iedere locatie heeft

“We hebben een paar jaar geleden

die van nature ook één bloem heeft”, vertelt René.

bezig met vernieuwing en verbetering

een eigen managementteam, dat

de kas van sociale werkplaats

Steeds zoeken we naar nieuwe ideeën die je niet zomaar kunt kopiëren

16

Onderdeel gemeenschap

17

Oordeel van de jury De jury vindt Opti-flor een opvallend en vooraanstaand bedrijf in de sierteeltsector, vanwege de innovatieve concepten. Met haar bijzonder goed uitgewerkte marketingfilosofie is het bedrijf zeer onderscheidend.

Er gaat een enorme dynamiek uit van de ondernemers. Samen stellen zij een doel en daar gaan ze ook voor.

Het brede pallet aan producten en de bedrijfsvoering zijn goed met elkaar verbonden. De teams hebben dit proces efficiënt geautomatiseerd. Bovendien is er aandacht voor duurzame ontwikkelingen zoals het terugbrengen van de hoeveelheid verpakkingen en energiebesparing. Ook het personeelsbeleid Haegheflor overgenomen. In de

hun sociale netwerk te vergroten. Veel

binnen en buiten de sector. Een eigen

hebben we veel processen moeten

van Opti-flor is een voorbeeld voor bedrijven in de sector.

wandelgangen hoorden we hoe de

scholieren weten de weg te vinden

plekje in het World Horti Centrum in

aanpassen, zodat we de twintig

Er is veel aandacht voor de ontwikkeling van young potentials

medewerkers hun dagelijkse doel en

naar Opti-flor voor hun eerste

Naaldwijk zorgt er voor dat veel

concepten met de vijf potmaten

door middel van de ‘Young Green Creating Heroes’ en de ‘Young

bezigheid misten. Daarom zijn we

bijbaantje. Marco: “Kinderen leren bij

MBO-studenten op bezoek komen.

flexibel kunnen invullen en verwerken.

Strategy Group’. Er is voor alle medewerkers een persoonlijk

gaan samenwerken en is er ruimte

ons werken en verantwoordelijkheid

Dat kostte veel energie, maar in­middels

ontwikkelplan. Opti-flor is participant van het nieuwe World

binnen ons bedrijf voor mensen met

dragen. Dat vinden wij belangrijk.” Ook

Marktgericht bedrijf

zijn er geen problemen meer. 2012 was

Horti Center om MBO onderwijs te binden aan het bedrijf.

een beperking.” En andere samenwer­

stagiaires van MBO en HBO zijn meer

Dit jaar viert de familie Hendriks haar

voor ons een kantelpunt, waar­­na alles

king is er met Reakt van Parnassia.

dan welkom. Zo neemt Opti-flor ook

negentig jarig bestaan als tuinbouw­

op zijn plaats viel. Onze mensen

Dat is de plaats waar cliënten dag­-

deel in Horti Heroes, het platform dat

bedrijf. “In die tijd is er veel gebeurd.

hebben het goed op­gepakt.

besteding krijgen aan­geboden, waarbij

jong talent begeleidt en tuinbouw­

We zijn veranderd van productiebedrijf

Nu kunnen we onze energie stoppen in

ze praktische hulp en de kans krijgen

ondernemers verbindt met startups

naar marktgericht bedrijf. Intern

het versterken van ons merk.”

18

Opti-flor is voorgedragen door Rabobank Westland.

19

Genomineerd

Wim Peters Kwekerijen, Someren

Leren loslaten is de meest wijze les

In 2013 ging hij 3,5 ha voor het eerst

hagelstorm toetrad tot de directie, de

belichten. Hij koos als een van de

ingestorte kas leeggeruimd. Drie

eerste tomatentelers in Nederland

maanden lang duurde het voordat

voor een hybride installatie en

1,6 miljoen kilo glas met de hand was

vervulde daarin een voortrekkersrol.

opgeveegd, verzameld en afgevoerd.

“De keuze was eigenlijk vrij eenvou­

Pas daarna kon het slopen beginnen.

dig”, vertelt hij nuchter. “De kas was te

We zijn een sociaal en open bedrijf met doorgroeimogelijkheden de eerste 4 ha opgeleverd.

laag voor een SON-T installatie, die

Bezinning

In september van hetzelfde jaar volg­-

veel warmte produceert.” Tot die

De tijd van opruimen was ook een tijd

de de afronding. Het vaste personeel

bewuste dag in juni teelde hij

van bezinning. “Er waren drie

kwam terug en er werden nieuwe

pruimtomaten en cocktailtomaten.

scenario’s”, vertelt Wilbert. “Stoppen,

mensen aangetrokken. Het bleek een

Voor of na de hagel is het onderwerp van ieder gesprek bij Wim Peters Kwekerijen in

herbouw of nieuwbouw.”

hele toer om de nieuwe teams op

Someren. De wederopbouw van het tomatenbedrijf heeft veel energie gekost, maar

Drie maanden glas rapen

Ondertussen moest er ook onderhan­

elkaar in te laten spelen.

nog meer gegeven. Aanvaarding, bezinning en bouwen aan de toekomst zijn thema’s

Het natuurgeweld had veel grotere

deld worden met de verzekeraar en

“We hebben vermoedelijk drie jaar

die meer indruk hebben gemaakt op de ondernemer dan het organiseren van de

gevolgen dan alleen de schade aan

bank. Het bedrijf was goed verzekerd,

nodig om deze relatief onervaren

nieuwbouw. “Mijn zwakte bleek uiteindelijk mijn sterkte te zijn”, vindt hij.

kas en gewas. Van de een op de

maar zo’n grote schade was erg lastig

groep op te leiden. Ik verwacht dat

andere dag moest Peters zijn af­-

te kwantificeren.

het goed komt. We zijn een sociaal en

nemers ‘nee’ verkopen en zijn

Uiteindelijk viel het besluit om nieuw

open bedrijf met doorgroeimogelijk­

23 juni 2016 is de dag die Wim Peters en Wilbert van Bussel

tweede energiescherm en Ventilation Jets zijn al gedaan

personeel naar huis sturen.

te bouwen. Een tijd waarin razendsnel

heden. Ik vind het leuk om met

nooit meer zullen vergeten. In een tijdsbestek van een paar

en het contract voor plaatsing is al getekend. Op het eerste

“De dag erna verdubbelden de prijzen

veel belangrijke beslissingen de revue

mensen om te gaan en iedereen mag

minuten vernietigde een zware hagelbui het 16 hectare

gezicht herinnert niets meer aan dat rampzalige moment

van pruimtomaten op de veiling”,

passeerden. Maar achter de schermen

het weten als het goed gaat”, zegt

grote tomatenbedrijf volledig. Alleen het geraamte van de

waarop de tijd even stil stond.

weet hij nog.

gebeurde meer. “Wonderwel kregen

Wim.

Zijn vaste medewerkers kon hij

we tijd en rust om na te denken. In

kas stond nog overeind.

Het duurde een paar dagen tot de realiteit tot beiden door­

Belichten met LED’s

aanhouden en doorbetalen en met

mijn achterhoofd wist ik dat onze

Andere markten ontdekken

drong. “Ik had de neiging om meteen aan de heropbouw

Peters vertelt met trots hoe zijn voorouders honderd jaar

hulp van de overheid een half jaar

organisatie een professionaliserings­

Nog veel lastiger was de afzet.

te beginnen”, vertelt Wim Peters. “Gelukkig kreeg ik van

geleden al tomaten teelden. Nadat zijn bedrijf in tuin­

overbruggen. Het grootste deel van

slag moest maken”, concludeerde

Peters wist dat hij niet van de een op

iedereen om mij heen het advies om daar nog eens goed

bouwgebied Madestein bij Den Haag werd uitgekocht voor

de uitzendkrachten zag hij met lede

Wim. Zo is in dat roerige jaar de

de andere dag 16 ha in productie kon

over na te denken. Stoppen was immers ook een optie.”

woningbouw verhuisde hij naar de geboortegrond van zijn

ogen vertrekken. “Dat was bijzonder

missie voor de toekomst vastgesteld,

nemen. Daarom veranderde hij zijn

echtgenote. In 2002 bouwde hij een kas van 7,5 ha in

pijnlijk. Deze 130 mensen vormden

evenals strategische doelen en een

strategie volledig. Hij legde contacten

Gloednieuwe kassen

Someren. In 2009 nam hij het 8,5 ha grote bedrijf van zijn

een hecht en efficiënt team.

stevig marketingplan om het bedrijf

met buitenlandse telers en hun

Wie vandaag Wim Peters Kwekerijen in Someren bezoekt

buurman over, waar Wilbert van Bussel bedrijfsleider was.

Even hoopte ik dat ze na de herbouw

opnieuw te positioneren.

handels­partners die hij al kende via

treft op twee locaties gloednieuwe, zeven meter hoge

terug zouden komen, maar dat

Venlokassen met diffuus, gehard glas aan, verlicht met

gebeurde helaas niet.”

Nieuwe medewerkers

met LED’s. “Veel afnemers willen

Met de overgebleven medewerkers

Besloten werd om het bedrijf in vier

graag zaken met ons doen vanwege

hebben Wim en Wilbert, die na de

fases op te bouwen. In april 2017 werd

de LED’s, dus daar lag een kans.

SON-T lampen en LED’s. De kassen zijn volledig ingericht voor Het Nieuwe Telen (HNT). Voorbereidingen voor een

20

Drie scenario’s, stoppen, herbouw of nieuwbouw

een studiegroep voor tomatentelers

21

Oordeel van de jury De jury heeft veel respect voor Wim Peters. Het getuigt van veerkracht, durf en doorzettingsvermogen om na zo’n grote natuurramp snel en voortvarend opnieuw te beginnen met nieuw personeel en een nieuwe klantenportefeuille. In de periode van heropbouw heeft de ondernemer opnieuw zijn visie en strategie bepaald, namelijk telen wat de klant vraagt, met focus op opbrengst in plaats van kosten. Sterk is de nieuwe afzetstrategie met een duidelijke spreiding over verschillende markten. Het bedrijf kiest er voor om zo duurzaam en innovatief mogelijk tomaten te telen, verpakken en verkopen. Kwaliteit en langdurige, eerlijke relaties staan daarbij centraal. Vijf jaar geleden startte het bedrijf al met LED’s voor belichting en het heeft deze duurzame ontwikkeling voortgezet. Peters heeft keuzes gemaakt om toekomstige risico’s te minimaliseren.

Deze manier van belichten heeft

contracten afgedekt . “Onze klanten

LED’s, maar ook de energie­

doel gesteld om deze transitie in

Het bedrijf heeft een duurzaam personeelsbeleid vanuit een

niet alleen een positief effect op

zijn handelspartijen. We hebben er

voorziening van het bedrijf zal de

het gebied Kievitsakkers voor 2022

duidelijke organisatiestructuur en heldere bedrijfsprocessen.

kwaliteit, maar past bij een duur­

nadrukkelijk voor gekozen om

komende jaren veranderen. Er liggen

te realiseren.” Terugkijkend op de

De sociaal-maatschappelijke betrokkenheid van Wim Peters is

zame teelt”, legt Wim uit.

geen merken te voeren, maar

plannen voor een warmteleiding die

afgelopen twee jaar is Peters tot een

groot; Veel jongeren uit de regio worden gecoacht en begeleid

Hij begon met het leveren van

om Wim Peters Kwekerijen als

is gekoppeld aan het project van

belangrijk nieuw inzicht gekomen. “Ik

en krijgen kans tot verdere doorgroei in het bedrijf.

losse A-tomaten voor Engeland,

merk in de markt te zetten”,

energiecoöperatie Asten-Someren,

vond mezelf altijd te aardig en te

maar al snel vond hij afnemers met

legt de ondernemer uit.

waarin aardwarmte, houtstook,

eerlijk. Ik dacht dat het mijn zwakte

zonne- en windenergie als mogelijke

was, maar het bleek mijn kracht te

Wim Peters Kwekerijen is voorgedragen door ZON fruit & vegetables.

specifieke wensen. Daarom heeft hij inmiddels gekozen voor een

Energietransitie

energiebronnen worden onderzocht.

zijn. Dus mijn advies is om te doen

breed assortiment. Achter iedere

Duurzaamheid heeft al vorm

Vijf kilometer verder ligt een hoog

zoals je bent. Dat brengt een

teelt zit een klant, grotendeels met

gekregen via energiebesparing en

calorisch gasnet. “We hebben als

positieve beweging op gang.”

22

23

Onderzoeker en weerman Peter Kuipers Munneke

Bereid je voor op de grillig heden van het klimaat Het is niet zozeer een feit of het klimaat verandert, maar wel

meer smelt van bovenaf, en warmer

Die problemen beginnen met

ook omdraaien. In Zuid-Europa

hoe snel dat gebeurt. Deze vraag houdt klimaatonderzoeker,

oceaanwater tast het ijs van onderaf

water­overlast, maar doordat dit niet

hebben mensen zich ingesteld op

meteoroloog en weerman Peter Kuipers Munneke dagelijks bezig.

aan. Maar het is heel lastig om te

wordt gebufferd is er onvoldoende

deze situatie en maatregelen

berekenen welke krachten de

water in tijden van droogte.

getroffen.”

komen­de eeuw van invloed zijn op

Op plaat­sen waar bossen zijn ontstaat

deze situatie. Daarom is het voor

niet snel een probleem met droogte,

Weerbaar zijn

onderzoekers erg moeilijk om met

want het water wordt opgeslagen in

Stijging van de temperatuur hoeft

zekerheid te voorspellen hoe snel de

de bodem en blijft daardoor

niet altijd een bedreiging te zijn voor

zeespiegel op langere termijn gaat

beschikbaar.”

de tuinbouw. Vorstschade komt

onderzoeker de onzichtbare vijand die

minder vaak voor. Planten uit andere

het broeikaseffect veroorzaakt.

Hij doet metingen op de koudste plekken op aarde en vertaalt dit naar de situatie in Nederland. Hogere temperaturen en heftige buien, daar kunnen we ons maar beter op voorbereiden.

Het is moeilijk om te voorspellen hoe snel de zeespiegel gaat stijgen

Het gezicht en de stem van

Fragiele ijsplaten

Peter Kuipers Munneke zijn in­­

“We doen metingen naar smeltwater

Klimaatzones verschuiven

klimaatzones kunnen zich nu wel

Voor glastuinbouwondernemers is

middels overbekend. Sinds vijf jaar

in en op de gletsjers in het pool­

Wateroverlast of droogte

Het KNMI heeft vier klimaatscenario’s

vestigen en handhaven in Nederland.

hetzelfde broeikasgas juist onmisbaar

presenteert hij twee dagen per week

gebied. Als de aarde opwarmt, zoals

“Er zijn parallellen tussen de situatie

uitgewerkt tot 2100, twee met een

“Voor de glastuinbouw geldt dat er

voor de plantengroei, waarbij de

het weer­bericht van de NOS, of hij

nu het geval is, gaat het in Europa

in de poolgebieden en Europa”, gaat

lichte temperatuurstijging en twee

minder energie nodig is om kassen te

continue aanvoer geborgd moet zijn.

schuift aan tafel bij een talkshow

meer regenen en op Antarctica meer

hij door. “Door de opwarming regent

met een sterke temperatuurstijging.

verwarmen”, denkt Peter.

Of de tuinbouwsector bij kan dragen

om te discussiëren over klimaat­

sneeuwen. In het noorden van

het in onze regio vaker op bepaalde

“Als de gemiddelde temperatuur met

“Maar de kernboodschap blijft dat de

aan stabilisering van klimaat­

verandering. “Dat is ontzettend leuk

Antarctica, waar de laatste zeventig

momenten in het jaar. Tel daarbij op

2˚C gaat stijgen, dan heeft dat grote

grilligheid van het klimaat alleen maar

verandering is voor Peter een

werk”, vertelt hij. “En bovendien heel

jaar relatief vaak westenwind waait,

dat door de verstedelijking steeds

gevolgen voor deze regio.

zal toenemen. Als ondernemer moet

interessante vraag. “Iedere sector kan

belangrijk.”

valt veel sneeuw aan de loefzijde van

meer gebieden bebouwd zijn,

De klimaat­zones verschuiven naar het

je daar bewust van zijn en zorgen dat

zijn steentje bijdragen en ik realiseer

Televisie is namelijk ook het podium

de bergrug. Aan de lijzijde ontstaat

waar­door de natuurlijke wateropslag

noorden, met alle voor- en nadelen

je weerbaar bent. In de akkerbouw is

me dat daar goed over wordt

waar hij zijn passie voor poolgebieden

dan een droge föhnwind, die de

is verdwenen. Dan zie je dat er grote

van dien”, legt Peter uit. “Je moet er

al bewezen dat periodes van grote

nagedacht. Er zijn al ketens opge­

onder de aandacht kan brengen.

ijsplaten doet smelten. In deze

problemen ontstaan bij hevige

dus rekening mee houden dat we hier

droogte, afgewisseld met grote

bouwd waarin de industrie CO2 levert

Sinds 2005 doet hij al onderzoek als

periode is 20% van de ijsplaten

regenval.

een klimaat krijgen zoals bijvoorbeeld

hoeveelheden neerslag beter

aan de tuinbouw en waar kassen weer

polair meteoroloog, verbonden aan

gesmolten.

in Midden-Frankrijk, met hittegolven

overbrug­baar zijn als de conditie van

warmte leveren aan huizen.

de Universiteit van Utrecht.

Omdat het op Antarctica meer gaat

en hele heftige onweersbuien met

de grond goed is. De tuinbouw zal

Ik ben zelf wel nieuwsgierig welke

Hij probeert te doorgronden hoe de

sneeuwen, verdampt er meer water

grote druppels en hagelstenen.”

haar kassen en installaties daarop

bijdrage jullie sector kan leveren in

grote ijskappen van Groenland en

uit de oceanen en dus daalt de

De extreme hagelbui in Brabant, twee

moeten aanpassen.”

nog groter verband. Kan de kennis die

Antarctica afsmelten onder invloed

zeespiegel. Maar dat wordt

van de huidige opwarming van de

gecompen­seerd door het versneld

aarde. Daarbij werkt hij samen met

afbreken van die ijsplaten”, legt hij

wetenschappers wereldwijd.

uit. De warmere lucht zorgt voor

24

stijgen.”

Meer hittegolven en hele heftige buien met grote druppels en hagelstenen

in de tuinbouw is opgebouwd actief

jaar geleden, kan op toeval berusten, maar ook een vooraankondiging zijn

Broeikasgas

bijdragen aan het terugdringen van

van wat ons nog te wachten staat.

Het toenemende CO2 gehalte van de

de concentratie broeikasgas in de

“Dat lijkt bedreigend, maar je kunt het

atmosfeer is voor de klimaat­

atmosfeer?”

25

Winnaar 2018

Royal Lemkes, Bleiswijk

Deelnemen is een mooi moment van zelfreflectie Trots zijn ze nog steeds bij Royal Lemkes, na het winnen van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2018. Algemeen directeur Michiel de Haan blikt terug op een jaar vol verrassingen. Dat doet hij met een goed gevoel over de afgelopen periode.

Bedankt, eventsponsors en partners Samen zetten we de innovatieve tuinbouw in de schijnwerpers.

Met uw bijdrage delen we de bijzondere verhalen van ondernemers.

Eventsponsors

“We hebben de overwinning gedeeld met

“We zijn overspoeld

ons personeel, want

met bloemen en felicitaties. Dan merk je ook

met z’n allen

zijn we Royal Lemkes.”

de kracht van social media.”

“Voor ons is het een

aanmoedigingsprijs, want net als ieder bedrijf laten

“Je krijgt de gelegenheid om op meerdere podia een

wij onze mooiste kant zien,

positieve boodschap

maar ook wij kunnen nog

te brengen. De samenleving kan wel wat hulp

veel verbeteren. We zijn wel

van bedrijven gebruiken, die nadenken over en

anders, maar zeker niet perfect.”

acteren naar een duurzame sector en een

Anthos, CNB, Hobaho, Naktuinbouw, Bejo Zaden, MPS, Enza Zaden, Rijk Zwaan, VGB

Partners

betere wereld.”

“Wil je geld verdienen of “Geef je op en doe mee, wil ik tegen andere ondernemers zeggen. Alleen het invullen van de vragenlijst is al

een mooi moment van zelfreflectie.

Zelfs als je geen nominatie ontvangt is het de moeite waard.”

26

het verschil maken? In ons DNA zit een diepgeworteld besef dat de relatie

van mens tot mens en van mens tot natuur de essentie is.”

27

Jury Tuinbouw Ondernemersprijs aan het werk

Wikken, wegen en erg goed luisteren naar ondernemers Je hoeft geen groot bedrijf te hebben om deel te nemen aan de

social media en probeert meer

van de vakjury geeft dan aan wat hij

Bezoek bedrijven

Tuinbouw Ondernemersprijs. Onderscheidend zijn is belangrijk,

informatie naar boven te halen,

van iedere kandidaat vindt en

Na deze ‘overval’ bezoekt de vakjury

bijvoorbeeld over de reputatie van

waarom. In deze vergadering beslist

de genomineerde bedrijven in alle

de deelnemers.

de vakjury welke ondernemingen een

rust om ze met eigen ogen te zien.

bedrijfsomvang is geen criterium. De vakjury wikt en weegt, voordat er een beslissing valt. Aan het finale oordeel gaat een

Een voordracht op papier moet

nominatie ontvangen. Die nominatie

In een gesprek maken de juryleden

weloverwogen onderzoek vooraf. Het gevoel na een gesprek

natuurlijk overeenkomen met de

heeft dus een belangrijke betekenis

contact met de ondernemers en

met de ondernemer weegt zwaar mee in de beoordeling.

dagelijkse praktijk. Soms is een

want het is een selectie van de aller­-

proberen een indruk te krijgen van

verhaal op papier mooier dan de

beste bedrijven die ieder goed genoeg

hun passie. Dit aspect van de hele

Het doel is om mooie bedrijven in de schijn­werpers te zetten

werkelijkheid, maar veel vaker zijn

zijn om dat jaar in aan­merking komen

procedure vindt de vakjury erg

te zetten en aan de samenleving te

kent. De eerste taak van de jury is om

ondernemers te bescheiden en

voor de Tuinbouw Ondernemersprijs.

waarde­vol. Dan pas kunnen zij echt

tonen. De focus ligt op ondernemers

Tuinbouw Ondernemersprijs, wat

alle aanmeldings­formulieren te lezen

noemen ze essentiële zaken on­-

Na deze vergadering bezoekt de

proeven met welke ondernemer zij te

die het verschil voor de sector maken.

gebeurt er dan? Niet veel mensen

en op zich in te laten werken.

voldoende. Vandaar dit uitgebreide

voorzitter van het bestuur op één dag

maken hebben en wie de meest

De vakjury doet vervolgens een

weten welk proces er vooraf gaat aan

Onder­tussen worden alle financiële

onderzoek. Na deze fase checkt het

alle genomineerde bedrijven.

interessante kandidaat is voor de prijs.

voor­dracht aan het bestuur, waarop

het kiezen van de nominaties en de

documenten van de deelnemers

ministerie van Landbouw,

Dit verrassingsbezoek ervaren de

In de praktijk blijkt namelijk dat veel

de winnaar wordt benoemd. Begin

uiteindelijke winnaar van de

opgevraagd. De financieel adviseur

Natuur en Voedselveiligheid of

genomineerden meestal bijna als een

ondernemers bescheiden zijn en vaak

januari vindt dan de prijsuitreiking

Tuinbouw Ondernemersprijs.

van de jury beoordeelt de bedrijven

bedrijven voldoen aan de geldende

overval. Niet alleen een delegatie van

veel meer te vertellen hebben.

plaats tijdens de nieuwjaars-

De vakjury heeft de pittige taak om

op rendement en continuïteit.

wet- en regelgeving en of zij niet in

het bestuur staat op de stoep, maar

procedures zijn verwikkeld.

een fotograaf en videoman leggen

De vakjury vraagt aan de kandidaten

Als je een bedrijf aanmeldt voor de

totaal van elkaar verschillende

bijeenkomst van de Tuinbouw Ondernemersprijs.

bedrijven te vergelijken en de echte

Uitgebreid onderzoek

alles vast, berichten gaan over en

of zij voor een jaar de rol als ambassa-

verhalen te filteren uit de aanmeldin­

Op het aanmeldingsformulier komen

Verrassingsbezoek genomineerden

weer via social media en er gaat een

deur voor de tuinbouw­sector op zich

Samenstelling vakjury

gen en voordrachten.

criteria naar voren als innovatief

In oktober breekt het moment aan

pers­bericht uit.

willen nemen.

Het mag duidelijk zijn dat de

ondernemerschap, maatschappelijke

dat de jury een vergadering belegt

Op dat moment beginnen al

Netwerk professionals

betrokkenheid, duurzaamheid,

waarin alle kandidaten afzonderlijk en

felicitaties binnen te rollen. Het is een

De winnaar

belangrijk is. Het bestuur let dus bij

De onafhankelijke vakjury van de

omgang met arbeid en personeel,

uitvoerig worden besproken. Ieder lid

leuke, maar chaotische ervaring.

In de daarop volgende vergadering

de benoeming van nieuwe juryleden

Tuinbouw Ondernemersprijs bestaat

marktgerichtheid en risico­

Tegelijkertijd ontvangen de afgevallen

kiest de vakjury de winnaar van

op de diversiteit van deze groep.

uit doorgewinterde professionals,

management. Behalve de informatie

kandidaten bericht. Daarin kunnen zij

dat jaar. Dit proces vindt in alle

Het is ook opvallend dat door de

die zelf ondernemer zijn of een

die bedrijven zelf aanleveren wil de

lezen dat zij helaas niet in aanmerking

objectiviteit plaats, waarbij niet

jaren altijd wel iemand van de jury

adviseren­de functie hebben in afzet,

vakjury meer weten over de aard van

komen voor een nominatie. De vak­-

wordt gekeken naar vorige winnaars

iets weet over ondernemingen die

accountancy of ondernemerschap.

de onderneming of het unieke van de

jury geeft daarin aan wat zij goed

of de sector die de winnaar vertegen­

deze uitvoerige procedure hebben

Zij vertegenwoordigen een netwerk

mensen er achter. De vakjury raad­­-

vindt aan het bedrijf en waar nog

woordigt. Het uiteindelijke doel is om

doorlopen. De afstand tot het

van professionals dat de sector goed

pleegt daarom haar achterban en

verbeteringen mogelijk zijn.

mooie bedrijven in de schijnwerpers

tuinbouwvak is klein.

28

De kunst om echte verhalen te filteren uit de aanmeldingen

samenstelling van de vakjury enorm

29

Wij feliciteren ZON-teler Wim Peters van harte met de nominatie voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2019!

Uitnodiging 9 januari 2019 • Keukenhof • Lisse In september presenteerde Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, haar visie ‘Landbouw,

Wim Peters Kwekerijen thuis bij Kijk voor meer info op www.royalzon.com

Tuinbouwtransitie: aanpakken geeft energie

natuur en voedsel: waardevol en verbonden’. Daarin schrijft

13.00 ­ 14.00

Ontvangst

ze dat de tuinbouw al veel kenmerken van een circulair

14.00 ­ 15.45

Programma

systeem heeft, maar nog stappen kan doen. Daarom staat

• Welkom door voorzitter Michiel F. van Ginkel

de 33e uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs in het

• Tuinbouw 2018 in cijfers

teken van ‘Tuinbouwtransitie: aanpakken geeft energie’. De

• Peter Kuipers Munneke over oorzaken van

finalisten zijn allen op unieke wijze koplopers in deze transitie.

klimaatverandering, hoe de tuinbouw daarop kan

Zij delen hun verhalen met u. Weerman Peter Kuipers

inspelen en een steentje kan bijdragen aan

Munneke gaat in op de oorzaken van klimaatveranderingen.

Hij geeft een voorzet hoe de tuinbouwsector zich kan aan­ passen én een steentje kan bijdragen aan verdere verduur­ zaming. Alle tuinbouwondernemers zijn van harte welkom.

verduurzaming • Bekendmaking winnaar Tuinbouw Ondernemersprijs 2019 15.45 ­ 18.00

Nieuwjaarsreceptie tuinbouw

Meer informatie en aanmelden: www.tuinbouwondernemersprijs.nl

30

Anthura • Bleiswijk

Dekker Chrysanten • Hensbroek

Wim Peters Kwekerijen • Someren

Opti-flor • Monster 31

Jouw bedrijf samen ontwikkelen Zoek je een betrouwbare partner waarmee je jouw ondernemersplannen kunt realiseren? De Rabobank staat voor je klaar met passend advies. Zo bouwen we samen aan de ontwikkeling van jouw bedrijf.

Kijk op Rabobank.nl/tuinbouw

Kom maar op met de toekomst