TOP. M agazine โ ข 2 018
Duurzaam ondernemen, zรณ doen we dat Genomineerden: De Lepelaar, Sint Maarten OK Plant, Naaldwijk Royal Lemkes, Bleiswijk
Genomineerden Tuinbouw Ondernemersprijs 2018 gefeliciteerd met jullie nominatie, durf, daadkracht en doorzettingsvermogen. ADVERTENTIE
In bedrijf blijven. Stilstand voorkomen, risico’s in beeld en maatregelen nemen. Interpolis denkt daarover graag mee, zodat ondernemers vooruit kunnen. Royal Lemkes, De Lepelaar en OK Plant: hartelijk gefeliciteerd met jullie nominatie voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2018
Nico Koomen, voorzitter Tuinbouw Ondernemersprijs
Kleur en variatie Duurzaam ondernemen krijgt steeds meer kleur. Dat merken we ook dit jaar bij het beoordelen van de kandidaten voor de Tuinbouw Ondernemersprijs. Het karakter van deze ondernemingen is volledig verschillend, maar allemaal staan ze stil bij de footprint die ze achterlaten. Ieder op eigen wijze.
Kleur en variatie van bedrijven, daar wil ik sowieso graag bij stil staan. Ieder jaar krijgen wij meer dan voldoende kandidaten die worden voorgedragen of die zichzelf aanmelden. Zelfs na 32 jaar zitten er steeds weer nieuwe pareltjes tussen. Soms zijn het bedrijven die door hun activiteiten ineens wat meer opvallen en soms zijn het bedrijven die we al jarenlang kennen, maar die juist nu een bijzondere transitie hebben doorgemaakt. Daarom wil ik de jury eens in de schijnÂwerpers zetten. EĂŠn van de meest waardevolle elementen van de beoordelingsprocedure is dat de jury volledig onafhankelijk van het bestuur haar ingewikkelde werk doet. De juryleden kijken niet naar de omvang van bedrijven of de sector die zij vertegenwoordigen. Nee, ze beoordelen bedrijven binnen het kleurrijke spectrum op nauwkeurig vastgelegde criteria, waarbij hun duurzaamheid en evenwichtig ondernemerschap zwaar tellen. Eigenlijk leidt dat altijd tot een goed afgewogen beslissing.
Ondernemen in het buitenland Het door HAS-studenten uitgevoerde onderzoek naar de overeenkomsten tussen topondernemers in 2015 deed ons als bestuur besluiten om meer in te zetten op communicatie. Die strategie begint nu zijn vruchten af te werpen. Wij ondersteunen winnaar en genomineerden gedurende het hele jaar, zodat zij meer aandacht krijgen voor hun onderneming. Daarnaast hebben wij onlangs een overeenkomst gesloten met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die onze kandidaten ondersteuning gaat geven bij ondernemen in het buitenland. De Nederlandse tuinbouw blinkt uit in duurzaamheid en kan daarin wereldwijd van betekenis zijn.
International Grower Of The Year Awards Bijzonder trots zijn wij op JUB Holland en Ter Laak Orchids, respectievelijk winnaar in 2017 en genomineerde in 2016. Beide bedrijven zijn inmiddels genomineerd voor de International Grower of the Year Awards 2018. Deelname aan deze internationale competitie opent weer nieuwe deuren voor hen. Er zijn dus voldoende redenen om bedrijven aan te melden voor de Tuinbouw Ondernemersprijs. De sector is namelijk altijd op zoek naar nog meer kleurrijke en gevarieerde ondernemers die ambassadeur willen zijn.
32e editie van de Tuinbouw Ondernemersprijs Duurzaam en evenwichtig ondernemerschap telt
3
123456 Zicht op duurzaamheid in de sierteeltketen MPS Jupiter 450 / P.O. Box 533 2675 ZT Honselersdijk T +31 (0)174 - 615 715 E info@my-mps.com I www.my-mps.com MPSCert
www.volgjebloemofplant.nl
Inhoud 6
Carola Schouten, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit ‘De bedrijven die ik tot nu toe heb bezocht, hebben mij nog enthousiaster gemaakt.'
10
Genomineerde De Lepelaar onderneemt succesvol met respect voor de natuur.
14
Genomineerde OK Plant koppelt creativiteit met kwaliteit.
18
Genomineerde Royal Lemkes wil haar klanten maximaal ontzorgen.
22
Gijs Kok, Royal FloraHolland en Richard Schouten, GroentenFruit Huis
’Wij bestaan dankzij de wisselwerking tussen natuur, mens en dier.’
‘Wij proberen ons bewust in het hogere segment te profileren.’
’Het is onze intentie om ons werk met bezieling te doen.’
over duurzaam ondernemen in de tuinbouw. ‘We hebben de technologie en de groene vingers om de wereld te helpen.’
En verder JUB Holland, de winnaar 2017 24 • samenwerking met RVO 26
Colofon TOP magazine is een uitgave van Stichting Tuinbouw Ondernemersprijs www.tuinbouwondernemersprijs.nl info@tuinbouwondernemersprijs.nl
Drukwerk Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam
Advertenties Bureau Van Vliet, Zandvoort
Productiecoördinatie Diana Duijvestijn, DENK Communicatie
Copyright
Redactie
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming vooraf worden overgenomen
Pieternel van Velden, Krabbels Tekst en Beeld
Oplage 16.000
Ontwerp en vormgeving Bianca Dijkzeul
Fotografie Fotostudio Gerard-Jan Vlekke Shutterstock.com
5
6
Minister Carola Schouten
Sector moet stevig doorzetten en vooruitlopen op maatschappelijke ontwikkelingen De agrarische sector reageert enthousiast op de terugkeer van
te werken aan nieuwe producten die
het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, met
passen bij gezonde voeding met veel
boerendochter Carola Schouten aan het stuur. Ze heeft er zin in
vitaminen of weinig calorieën, of
om samen met de sector grote thema’s aan te pakken, die welzijn en welvaart beïnvloeden. Maar, ze verwacht ook een
planten die bijdragen aan een gezondere lucht in de leefomgeving. De sector zal deze lijn naar de
proactieve houding van ondernemers. Die is er, heeft ze gemerkt
toekomst stevig moeten doorzetten.
tijdens haar eerste contacten met boeren en tuinders.
De consument, de retail en maatschappelijke organisaties in binnenen buitenland stellen steeds verder-
Sinds de nieuwe kabinetsformatie is er
Wat is u het meest opgevallen bij uw
gaande eisen en daar zal de primaire
weer een ministerie van Landbouw,
eerste kennismaking met de land- en
sector op moeten anticiperen.
Natuur en Voedselkwaliteit. Wat gaat
tuinbouwsector?
Duurzaamheid is een dynamisch
de ondernemer er van merken?
“Ik ben nu twee maanden minister en
begrip en verduurzaming een continu
“Sinds mijn aanstelling merk ik
het valt me op hoe groot de inzet en
proces, dat de tuinbouw steeds
enthousiasme over het feit dat er weer
gedrevenheid is van de mensen en
opnieuw voor grote uitdagingen stelt.”
een zelfstandig ministerie is. Een eigen
bedrijven die ik tot nu toe heb
ministerie geeft erkenning aan de
bezocht. Of je nu boer, visser of
Circulaire tuinbouw gaat nog een
onmisbaarheid van zowel landbouw
tuinder bent: het is een manier van
stapje verder. Ziet u kansen?
als natuur en de noodzaak om die
leven waar je je hele ziel en zaligheid
“Bij ‘circulair’ gaat om het zo veel
twee dichter bij elkaar te brengen.
in legt. Ik zit nog volop in de kennis-
mogelijk sluiten van kringlopen en
Daarmee hebben we ook meer
makingsfase en ben nog niet in de
het gebruiken van zo min mogelijk
slagkracht in de ministerraad en een
gelegenheid geweest een tuinbouw-
middelen als energie, water, substraat,
duidelijk aanspreekpunt in Europa.
bedrijf te bezoeken. Dat zal binnen-
chemische gewasbeschermings-
kort gebeuren.”
middelen en meststoffen. Bij de
Als minister wil ik me graag inzetten
verwerking van producten zal
voor LNV. Landbouw, natuur en
Hoe kijkt u aan tegen duurzaam
iedereen ook optimaal met grond
voedsel gaan ons allemaal aan:
ondernemen in de tuinbouw? En op
stoffen en (rest)producten moeten
het gaat om ons welzijn en onze
welke punten kan het nog beter?
omgegaan. ‘Circulair’ wordt soms ook
welvaart. Om een sector waar we trots
“Duurzaam ondernemen zie ik als een
breder gezien. Naast de factor ‘planet’
op zijn, en natuurgebieden waarin we
belangrijke weg voor de toekomst.
ook voor ‘people’ en ‘profit’, dus
recreëren. Ik ben enorm gemotiveerd
Het is mij duidelijk dat de tuinbouw-
maatschappelijk verantwoord
daarmee aan de slag te gaan.
sector dat ook onderkent en al jaren
De bedrijven die ik tot nu toe heb
actief is, bijvoorbeeld op onderwerpen
bezocht hebben mij nog enthousias-
als energie, gewasbescherming en
ter gemaakt.“
waterkwaliteit. Dit gebeurt ook door
Klimaat is dé uitdaging van dit moment 7
ondernemen met zorg voor onze
Veel pilots die zijn aangedragen door
aan de verdere verduurzaming
omgeving en ondernemers met
LTO vinden plaats in de tuinbouw,
moeten worden gewerkt. Een ander
toekomstperspectief. Gelet op de
zowel onder glas als buiten. Ik laat
innovatief kassysteem kan bijvoor-
innovatiekracht en het ondernemer-
onderzoeken of en welke systeem-
beeld ook aanpassing vragen van
schap, zie ik goede kansen voor de
aanpassingen nodig zijn om de
soorten gewassen, teeltomstandig-
tuinbouwsector om met circulaire
land- en tuinbouwsector te faciliteren.
heden, teeltwijze om de productie te
tuinbouw wereldwijd voorop te gaan
Uiteindelijk gaat het mij om een brede
verhogen en verbeteren van plant-
lopen. Het vormt een prachtige
navolging van duurzame teelt-
gezondheid.”
uitdaging voor de sector om dat vorm
concepten. Daarvoor is de sector
te geven in samenwerking met vele
aan zet.”
Vanaf de start, inmiddels 32 jaar geleden, is het ministerie partner van
partijen en ook de overheid.”
Klimaat is dé uitdaging van dit
de Tuinbouw Ondernemersprijs.
Lukt het de tuinbouw om het gebruik
moment. Welke uitdagingen
Wat wilt u de winnaar meegeven?
van gewasbeschermingsmiddelen terug
ziet u nog meer op het pad van de
“Het winnen van de Tuinbouw
te dringen en proeft u voldoende inzet?
tuinbouwondernemer?
Ondernemersprijs is een enorme
“Gewasbeschermingsmiddelen staan
“De tuinbouwondernemer staat voor
prestatie en bijzonder eervol. Ik hoop
volop in de politieke en maatschappe-
een aantal uitdagingen de komende
en verwacht dat de winnaar deze
lijke belangstelling en dat begrijp ik
jaren. We zien dat er vanuit de markt,
positie in het komende jaar volop
heel goed. Er zijn immers zorgen over
mede ingegeven door maatschappe-
gebruikt om andere ondernemers te
residuen op ons voedsel en ook de
lijke organisaties, steeds meer en
enthousiasmeren en te inspireren om
impact van middelen op het milieu en
strengere eisen worden gesteld aan
hun bedrijf samen met hun omgeving
de biodiversiteit. Tegelijkertijd is het
de productie. Het is aan de sector zelf
verder te ontwikkelen. Daarnaast is
beschermen van gewassen tegen
om hierop te anticiperen. Voor klimaat
deze ook een rol- en inspiratiemodel
ziekte, plagen en onkruiden een
geldt dat in het regeerakkoord een
voor de tuinbouwsector en de
randvoorwaarde om hoogwaardig en
forse ambitie is opgenomen voor het
wereldwijde innovatiekracht die van
duurzaam te kunnen produceren.
terugdringen van de emissie van
deze sector uitgaat. Ik wens de
LTO zet hoog in met de Ambitie
broeikasgassen, ook voor de tuinbouw.
winnaar daarbij veel succes.”
Plantgezondheid 2030. Zo’n transitie
Wij zullen in de komende periode met
naar duurzaam telen gaat niet vanzelf.
de sector in gesprek gaan over de
Samen met stakeholders werk ik aan
concrete invulling hiervan. Voor de
de Systeemaanpak Duurzame
glastuinbouw ligt hier al een mooie
Gewasbescherming.
basis met de lopende afspraken
Doel is om de milieubelasting zoveel
tussen overheid en bedrijfsleven tot en
mogelijk te beperken en tot duur-
met 2020. Hoewel nu de schijnwerper
zamere teeltconcepten te komen.
op het onderwerp klimaat staat, zal er
8
Verduurzaming is een dynamisch begrip dat de tuinbouw steeds opnieuw uitdaagt
horti contact 17.000 bezoekers 500 exposanten
De trots van de Nederlandse tuinbouw !
! e t a d e h t Save 20 | 21 | 22 februari 2018 EVENEMENTENHAL GORINCHEM
1 uur vanaf Schiphol (80 km) 1.10 uur vanaf Amsterdam (85 km)
Bent u klaar om zakelijke grenzen te verleggen? Ontdek de grootste vakbeurs op het gebied van glastuinbouw in Nederland.
Nether
half uur vanaf Rotterdam (45 km) 1.10 uur vanaf Antwerpen (BE) (90 km)
bezoek ons alvast online! www.horticontact.com
De Lepelaar, Sint Maarten
Rode draad door ons bedrijf is duurzaamheid Op het vlakke land van Noord-Holland, tussen gras, kool en bloembollen, ligt biologisch dynamische bedrijf De Lepelaar. Het bijzondere bedrijf heeft zich in ruim 45 jaar ontwikkeld van een klein initiatief tot vollegrondskwekerij en glastuinbouw bedrijf van meer dan 70 ha. Oprichter Jan Schrijver en zijn vrouw Inge willen op weg naar duurzaamheid een relatie aangaan met de natuur. Hun opvolgers vervolgen die missie en combineren principiële waarden met moderne methoden. Wie kon in 1971 bedenken dat de biologische land- en
Kollewijn. Deze twee zijn inmiddels mede-eigenaar
tuinbouw nog eens zo’n belangrijke rol zou spelen binnen
geworden van het grootste deel van het onroerend goed.
de samenleving? Jan Schrijver waarschijnlijk niet. Hij startte zijn bedrijf vanuit de fundamentele visie dat
Vruchtbare bodem
het ecosysteem onder druk kwam te staan, waardoor een
Duurzaamheid is een thema waar deze ondernemers vanuit
verstoring van de planten- en dierenwereld optrad.
hun intrinsieke waarden mee zijn vergroeid. Een biologisch
De duurzaamheidsfilosoof was destijds nog een roepende
dynamisch bedrijf drijft op dit uitgangspunt, waarbij werken
in de woestijn, tegenwoordig vallen de keiharde feiten niet
aan de bodemvruchtbaarheid de belangrijkste opgave is.
meer te ontkennen. “Er waren tijden dat mensen van heinde
Het bedrijf werkt bijvoorbeeld met een teeltplan van zeven
en verre met het openbaar vervoer naar De Lepelaar kwamen
jaar. Twee jaar daarvan krijgt de bodem rust. Dan groeit er
om hun voorraden biologische groenten in te slaan”, vertellen
grasklaver of luzerne. Daarna volgen afwisselend peen,
zijn zoon Reinout Schrijver en zijn medevennoot Joris
aardappelen, kool, bieten, en andere tuinbouwgewassen. “We telen bij voorkeur gewassen die passen bij het jaar
Wij bestaan dankzij de wisselwerking tussen natuur, mens en dier
10
getijde, of gewassen die met weinig energie kunnen groeien”, legt Kollewijn uit. “Biologisch-dynamisch gaat nog een stapje verder dan alleen biologisch”, vervolgt Schrijver.
Genomineerd We telen bij voorkeur gewassen die passen bij het jaargetijde of weinig energie vragen
“Wij gebruiken natuurlijke meststoffen
het veredelingsbedrijf teeltproeven.
die we prepareren met kruiden
Ook andere veredelaars mogen er
mengsels om de omzetting en opname
hun biologische assortiment testen.
van mest in de bodem te bevorderen.
De biodiversiteit wordt gestimuleerd
Dit verhoogt de bodemvruchtbaarheid
door langs de akkers randen aan te
en maakt de planten die daar groeien
leggen waar veel verschillende kruiden
sterker en weerbaarder. Onze visie is
en bloemen bloeien. Dat ziet er niet
dat je in de tuinbouw ‘natuur-inclusief’
alleen heel aantrekkelijk uit, maar het
de Lepelaar en haar afnemers. In die
behoort te denken. Wij hechten er
heeft een positief effect op nuttige
tijd heeft de familie door kunnen gaan
grote waarde aan dat de grutto, kievit,
insecten en vogels.
dankzij toenemende vraag uit het
en scholekster op ons land kunnen
buitenland. Die tijd ligt inmiddels ver
broeden en een kans hebben te
Van directe afzet naar coöperatie
overleven.” Niet voor niets koos Jan
In de beginjaren leverde De Lepelaar
destijds voor de bedrijfsnaam
aan groepen consumenten en winkels.
Gestage groei
‘De Lepelaar’, omdat deze vogel
Sinds 1980 zijn er twee coöperaties
De Lepelaar heeft door de jaren een
dreigde te verdwijnen.
opgericht waar het bedrijf lid van
gestage groei doorgemaakt. Het is een
werd. De laatste jaren zijn Udea in
zeer arbeidsintensief bedrijf, met
Samenwerking gelijkgestemden
Veghel en Odin in Geldermalsen de
negen vaste medewerkers en rond de
Het bedrijf zoekt zoveel mogelijk naar
grootste afnemers, die op hun beurt
tien scholieren die een handje helpen.
samenwerking met gelijkgestemde
supermarkten en speciaalzaken
Het team kan cursussen volgen om
ondernemers die kringlopen kunnen
beleveren. Het rechtstreeks leveren
hun vaardigheden te verbeteren.
sluiten. Zo werkt het samen met
aan winkels is dus voorbij. Wél heeft
De familie heeft een warme band met
biologische veehouderij de Buitenplaats
het bedrijf nog een winkel aan huis,
de Warmonderhof in Dronten, de MBO
en biologisch bollenbedrijf Huiberts
die druk wordt bezocht. “We leveren
opleiding voor biologisch-dynamische
voor de uitwisseling van goederen en
veel aan consumenten in de Randstad”,
landbouw. Stagiaires, ook uit het buiten-
diensten. De koeien eten bijvoorbeeld
legt Schrijver uit. Het zijn vaak de iets
land, zijn er meer dan welkom. Zo ook
het afval van kool en leveren weer mest
beter verdienende consumenten die
Joris Kollewijn, die als zeventienjarige
voor de akkers. Het netwerk groeit
voor biologisch kiezen. Aangezien deze
binnenkwam en nooit meer vertrok.
gestaag met schapenhouders en een
groep relatief weinig nadelen heeft
“Instappen was voor mij niet moeilijk”,
paardenhouderij. Eind jaren negentig is
ondervonden van de economische
vertelt hij. Op jonge leeftijd kwam hij al
een bijzondere samenwerking ontstaan
crisis heeft De Lepelaar weinig last
in aanraking met de biologisch-
tussen De Lepelaar en Bejo Zaden uit
gehad van omzetdaling in die jaren.
dynamische teelt via zijn ouders. Een
Warmenhuizen voor de ontwikkeling
Daarentegen heeft het bedrijf ook
eigen bedrijf was zijn grootste droom.
van een goed assortiment biologische
mindere tijden doorgemaakt. Tussen
Reinout is al zijn hele leven verweven
rassen. Op één van de percelen doet
1980 en 1990 waren zware tijden voor
met het familiebedrijf, maar is er sinds
achter hen.
11
twee en een half jaar daadwerkelijk
ook om voldoende ruimte te hebben
liefst voortgedreven op elektriciteit.
werkzaam. “Ik sta nog twee dagen in
voor vruchtwisseling”, legt Kollewijn uit.
Die zijn er nog niet.” Wel heeft hij een
de week voor de klas als natuurkunde
Het duurt twee jaar voordat een nieuw
‘wiedbed’ in bestelling, aangedreven
leraar. De afwisseling tussen bedrijf en
perceel geschikt is voor de biologische
op zonne-energie. De Lepelaar wil
onderwijs vind ik prettig.”
teelt. In die tijd kiest hij voor gewassen
energieneutraal telen. Dat is het bedrijf
en meststoffen die de bodem ver-
aan haar stand verplicht. De nieuwe
Groot materieel
beteren. Gezond bodemleven ligt
bedrijfshal uit 2014 heeft zonnepanelen
Met de groei van het bedrijf heeft
immers ten grondslag aan de teelt.
gekregen. Hierdoor kan het bedrijf al
automatisering zijn intrede gedaan.
Voor bewerking van de grond is groot
voor 70% in haar elektriciteitsbehoefte
“Die groei was nodig voor de commer-
materieel nodig. Kollewijn: “We hebben
voorzien en het streeft er naar om over
ciële kant van de onderneming, maar
bijvoorbeeld tractoren nodig, maar
een aantal jaren energieneutraal te
12
Oordeel van de jury De jury vindt dat de Lepelaar vanaf het begin een consistent uitgevoerde, sterke bedrijfsfilosofie en lange termijn visie heeft op de biologisch-dynamische teelt. De ondernemers zijn echte voorlopers en voortrekkers van de sector, want zij laten zien dat deze teelttechniek tot goede resultaten leidt. Het gaat goed, want de schaalvergroting in deze sector is zeer bijzonder. Met hun visie brengen de ondernemers gedachten op gang in de reguliere tuinbouw. De voedingstuinbouw schuift steeds verder op in de richting van de biologische teelt en kan nog meer leren van de principes over rentmeesterschap: we moeten onze aarde goed achter laten voor de volgende generatie. Het bedrijf is sterk in produceren. “Ons bedrijf heeft bestaans-
samenwerking met andere biologische bedrijven en
recht dankzij de wisselwerking tussen
veredelingsbedrijven voor ‘beheersing van de kringloop’,
natuur, mens en dier. Die balans is
maar ook binnen keurmerk Demeter. Dit alles om
belangrijk. Wij moeten daarin een
steeds verder te komen met de ontwikkeling van de
voorbeeld geven. Wij juichen het toe
biologisch-dynamische land- en tuinbouw.
dat steeds meer bedrijven omschakelen naar biologisch en het contact met consumenten herstellen, want zij
De Lepelaar is voorgedragen door Bejo Zaden,
vragen naar een gezond product.”
ondersteund door Triodosbank en Stichting Demeter.
i
www.delepelaar.com 13
OK Plant, Naaldwijk
Variatie assortiment maakt ons creatief Potplantentelers Rob en Désirée Olsthoorn moeten er niet aan denken om maar één gewas of één kleur te telen. Juist het zoeken naar mooie toepassingen voor een breed assortiment heeft hen creatief gemaakt. Na de reconstructie van verschillende verouderde bedrijven hebben zij een gloednieuwe kas en bedrijfsruimte gebouwd. Nu is het tijd om hun trots naar buiten te brengen. Samenwerken met andere bedrijven vinden zij hét model voor de toekomst. Ze hebben hun bedrijf een beetje in de luwte opgebouwd
breed assortiment, zoals potasters, Campanula, Cyclamen
en zijn nooit zo op de voorgrond getreden. En plots staan
en Primula obconica. “Dat brengt variatie binnen onze
Rob en Désirée Olsthoorn van OK Plant in het middelpunt
bedrijfsvoering. “Het combineren van seizoensproducten
van de belangstelling. Nu de nieuwbouw grotendeels is
met orchideeën brengt onze creativiteit naar boven.
afgerond en het bedrijf een hip en fris aanzien heeft
Bovendien past het ons beter om niet voor massaproductie
gekregen is het ook leuk om naar buiten te treden, vinden
te kiezen”, legt Désirée uit. “Onze slogan is: ‘Colourful in
zij. “We zijn supertrots”, vertelt Rob in zijn spiksplinter-
every season’ en dat willen we doen met de beste kwaliteit
nieuwe kantoor. De hoofdlocatie van het bedrijf ligt aan de
en bijzondere rassen.”
Baakwoning in Naaldwijk. Een tweede locatie ligt aan de Oranjeweg in Maasdijk. Voordat de nieuwbouw van de
Little Kolibri Orchids
hoofdlocatie kon plaatsvinden was een ingrijpend plan voor
In de kas springt de veelheid aan Phalaenopsis rassen,
reconstructie van het verouderde tuinbouwgebied nodig.
kleuren en vormen direct in het oog. Ondanks de variatie
Die operatie is wonderwel goed geslaagd.
staan ze allen in een 9 cm pot, waardoor het sorteren,
Achter het hoofdgebouw met bedrijfsruimte liggen de
oppotten en uitzetten tot verpakken volledig is geautomati-
kassen met Phalaenopsis. Ernaast ligt de afdeling met
seerd. De assortimentskas is duidelijk het territorium van
seizoensproducten. Bewust hebben ze gekozen voor een
Désirée. Zij steekt veel tijd in het vinden van nieuwe kleuren
14
Genomineerd en vormen, onder andere in Taiwan.
onder andere in Oostenrijk en
vaandel heeft staan. Dat begon al in
Ze besteedt veel aandacht aan het
Zwitserland. Inmiddels loopt er ook
de tijd dat hij Saintpaulia teelde. Nu is
kiezen van partners in de vermeerde-
een pilot bij verschillende vestigingen
hij voorzitter van de gewascoöperatie
ring en test nieuwe rassen op hun
van Intratuin in Nederland. Van een
orchidee van LTO Glaskracht en
gebruikswaarde voor de kwekerij.
aantal klanten krijgt zij inzicht in de
voorzitter van Addenda, een telers
Voldoen ze aan de criteria, dan
kassaverkoop. In de nieuwe showroom
vereniging met twintig leden die
worden ze toegevoegd aan het
zijn voorbeeldkamers ingericht in
Campanula telen en als merk in de
assortiment dat onder de merknaam
verschillende stijlen en trends. Zo past
markt zetten. “We staan open voor
Little Kolibri Orchids op de markt
Phalaenopsis in veel verschillende
samenwerking met andere bedrijven
komt. Ze laat verschillende vormen
interieurs, zoals vintage, natuur,
en partijen. Als je bereid bent om te
zien. Naast de standaard plant met
glamour, etnisch, nostalgisch landelijk
investeren in samenwerking krijg je
rechte stokken kweekt ze gebogen
en modern. Bij iedere stijl past een
daarvoor veel terug. In mijn visie zullen
vormen, waaronder de waterval en de
geselecteerde lijn van potten. Klanten,
bedrijven in de keten steeds nauwer
halo. Het zijn niches waar het bedrijf
zoals inkopers van retailbedrijven,
samenwerken om uiteindelijk sterke
afnemers bij zoekt.
kunnen hier ideeën opdoen. “Hoe en
producten in de markt te zetten.”
waarom we het doen willen we graag
Eigen displays
vertellen. Ons verhaal vindt je dan ook
Duurzaam gedachtengoed
“Eigenlijk heb ik altijd nagedacht hoe
terug op de verpakkingen en op onze
Aan zowel grote plannen als kleine
de presentatie van orchideeën in de
folders.” Désirée gaat nog een stapje
veranderingen in de bedrijfsvoering
tuincentra er beter uit zou kunnen
verder. Sinds kort heeft ze ook een
merk je dat de ondernemers oog
zien. Een goede presentatie stimuleert
webshop, waar consumenten hun
hebben voor duurzaamheid. Groot is
de verkoop”, vertelt Désirée. Met die
eigen ‘geluksmomentje’ kunnen
het plan om samen met andere
gedachte in het achterhoofd heeft ze
uitzoeken en laten bezorgen. Mensen
bedrijven op de locatie in Maasdijk
eigen verkooptafels ontwikkeld met
hoeven dus niet naar de winkel of het
(Oranjepolder) naar aardwarmte te
het thema Mix&Match. Boven in de
tuincentrum om een mooie plant met
boren. Maar ook op andere onderdelen
display staan de planten, beneden de
pot in handen te krijgen.
boekt het bedrijf al winst. Zo heeft
potten. Consumenten kunnen dus een
“Wij proberen ons bewust in het
Het Nieuwe Telen (HNT) Rob’s aandacht
mooie pot bij hun plant kiezen. Deze
hogere segment te profileren”, voegt
gewekt. Bij deze manier van telen
displays zijn bestemd voor afnemers,
Rob toe. “En eerlijk is eerlijk, samen
speelt energiebesparing een belang-
met Désirée lukt dat goed. Zij is het
rijke rol, evenals het verbeteren van
creatieve brein.”
plantkwaliteit. De nieuwste afdeling is
Bedrijven gaan steeds nauwer samenwerken in de keten
daarom uitgerust met buitenlucht
Samenwerking in de sector
aanzuiging. “Vorig jaar hebben we op
Van oudsher is Rob een ondernemer
onze gekoelde kas een buitenscherm
die samenwerking hoog in het
laten installeren. Zo houden we op
15
zomerse dagen heel efficiënt warmte
tot goed uitgangswater gemengd voor
blijven en door te groeien. “Vijf van
buiten de kas en bijkomend voordeel is
de kas met seizoensproducten.
onze medewerkers zijn vennoot geworden” vertelt Rob. “Ze zijn mede
dat we niet krijten.” Ook is het bedrijf sinds kort aangesloten op de OCAP-
Weinig verloop
verantwoordelijk, maar delen ook mee
voorziening in het Westland, zodat CO²
Rob en Désirée vormen met hun
in het financiële succes van de
vanuit het Botlekgebied nuttig wordt
managementteam van tien mede
ingezet. Het bedrijf is volledig voorbereid
werkers het hart van het bedrijf. Ze
op de ingrijpende wettelijke bepalingen
zorgen goed voor hun mensen. Dat
op gebied van waterzuivering, die vanaf
vertaalt zich weer in weinig verloop.
1 januari 2018 gelden. Zo wordt het
Sommigen kwamen al binnen als
drainwater van de Phalaenopsiskas weer
scholier of stagiair, om vervolgens te
16
Wij proberen ons bewust in het hogere segment te profileren
Oordeel van de jury De jury vindt het opvallend hoe gepassioneerd deze ondernemers zijn. Ze hebben een verrassend goede marketingstrategie, waarvan storytelling een wezenlijk onderdeel is. De synergie tussen beiden is groot, waarbij de taakverdeling complementair is. Bijzonder is de rol van Désirée, die dit op een hele natuurlijke wijze invult. Het personeelsbeleid is goed, waarbij het vermogen om mensen aan het bedrijf te binden opvalt. Dit is complex, omdat het bedrijf seizoenspieken kent en het vraagt om onderneming. Bovendien zorgt deze
een flexibele houding van iedereen. De houding van de
constructie voor meer betrokkenheid,
ondernemers is open; mensen zijn er welkom. OK Plant
extra inzet, maar ook een brede
is bereid om kennis over innovatie en product-
managementbasis.” De fijne werk
ontwikkeling te delen om de sector naar een hoger
omgeving spreekt mensen aan. Waar
plan te tillen. De ondernemers werken actief aan
andere bedrijven moeite hebben om
voorbereiding van de volgende generatie.
de goede mensen te vinden hebben Rob en Désirée niets te klagen. “Wie goed doet, goed ontmoet”, vinden ze. i
OK Plant is voorgedragen door Gemeente Westland
www.okplant.nl 17
Royal Lemkes, Bleiswijk
Geen maximale winst, maar maximale impact Royal Lemkes vormt een belangrijke schakel tussen sierteeltbedrijven en de grootschalige retail in Europa. Wie denkt dat het bedrijf puur gericht is op het behalen van maximale winst heeft het mis. De leiding streeft naar maximale impact op hun medewerkers, hun klanten en de samenleving. De missie is ‘duurzame groei’ van medewerkers, relaties en de wereld waarin Royal Lemkes opereert.
Zet een toegewijd ondernemer, een door de wol geverfde
Een stapje opzij
manager en een logistiek specialist bij elkaar en er ontstaat
Edelman nam in 2007 koninklijk tuinbouwbedrijf Lemkes
iets bijzonders. Grotere verschillen in persoonlijkheid en
over, nadat zij jarenlang als goede buren het Bleiswijkse
achtergrond kun je niet bedenken tussen het drietal dat
bedrijventerrein langs de A12 deelden. Eigenaar Van der
leiding geeft aan Royal Lemkes. Het is dat ze werden
Meij voerde daarna jarenlang de directie van het
geattendeerd op deelname aan de Tuinbouw Ondernemers
ontstane fusiebedrijf dat verder ging onder de naam
prijs, want in hun aard zijn deze mensen bescheiden. “Maar
Royal Lemkes. In 2015 benoemde hij een nieuwe directie
wacht even, misschien is de tijd er wel rijp voor”, dachten ze.
en deed zelf een stapje opzij. “Het werd voor mij tijd om
In een paar jaar tijd heeft een professionaliseringsslag
meer ruimte te maken om creatief en innovatief bezig te
plaatsgevonden binnen het bedrijf dat planten en diensten
zijn, zowel zakelijk als maatschappelijk”, vertelt Van der
aanbiedt aan de grootschalige retail in Europa. Er waait een
Meij. Hij is dus vooral betrokken op strategisch vlak en
fris briesje uit een nieuwe windrichting. “We zijn er nu klaar
adviseert daarnaast desgevraagd de directie op tactische
voor”, vinden Cees van der Meij, Michiel den Haan en Michiel
onderwerpen.
van Veen, die trots zijn op hun Lemkes-familie. “We mogen het vieren dat we zover zijn gekomen, vooral voor onze mensen die het bedrijf dragen. Bovendien willen we graag anderen inspireren om ook bezield te ondernemen.”
18
Het is onze intentie om ons werk met bezieling te doen
Genomineerd We hebben een groen hart en geloven in planten
Algemeen directeur Michiel de Haan
aanvullend dienstenpakket vanuit de
heeft een lange weg afgelegd als
visie van Customer Intimacy. We zijn
leidinggevende bij multinationals en
de afgelopen twee jaar bij al onze
grote winkelketens, eerst in Duitsland,
klanten gegroeid.”
later in Nederland. “Ik voel me beter
Het bedrijf heeft ook aandacht voor
op mijn plaats bij bedrijven waarvan
haar leveranciers, de productiebedrij-
de familie de aandelen in handen
ven die er voor zorgen dat het
the future together’, ofwel “We
heeft, en die gericht zijn op de lange
assortiment compleet is. Dit gebeurt
hebben een groen hart en geloven in
termijn.”
onder andere door de introductie van
planten”, zoals De Haan uitlegt.
De jongste van de drie, Michiel van
Supply Chain Finance. Deze werk-
Veen, was jarenlang in dienst van
wijze zorgt er voor dat de leveranciers
Stapsgewijs duurzamer
Royal FloraHolland. Met zijn kennis
zelf aan de knoppen van rekeningen
Het bedrijf heeft in de loop van de
van logistiek en ICT neemt hij de rol
zitten, direct betaald kunnen worden,
jaren stappen gezet om steeds
van operationeel directeur voor zijn
en kosten uit de financiële supply
duurzamer te opereren. In 1984 werd
rekening. “We streven elke dag naar
chain kunnen reduceren.
op de kwekerij al warmte opgeslagen in de bodem. In 2011 kreeg het dak
Operational Excellence, waarbij de mensen op de vloer het verschil
Elke dag beter
van het pand in Bleiswijk 3.600
maken, onder andere doordat we
Ondanks deze inspanningen blijft de
zonnepanelen, en werd daarmee het
werken met LEAN”, legt hij uit.
bedrijfscultuur bescheiden. “Het is
grootste dak van Nederland dat
mooi om deze wapenfeiten te
energie van de zon opvangt. Daarna
Transparante keten
kunnen benoemen, maar geen reden
volgden LED-lampen en warmte
Door de samensmelting is Royal
om naast onze schoenen te lopen. Er
pompen, waardoor de CO² footprint
Lemkes uitgegroeid tot een krachtige
is nog zoveel te verbeteren”, vindt
is gehalveerd. Het overschot aan
speler, een bedrijf dat in dertig
De Haan. Het bedrijf heeft de ambitie
groene stroom wordt opgeslagen in
landen voor twaalf retailketens
om fors verder te groeien, omdat de
een grote batterijcontainer en
(discount supermarkten, full-service
directie gelooft dat schaal er toe doet.
medewerkers kunnen thuis hun
supermarkten, doe-het-zelf, tuin
Maar maximalisatie van de winst is
stroom van het dak van Lemkes
centra en wonen) bijna 2.500 winkels
niet het streven, juist de maximalisa-
ontvangen. Het project ‘Aanvoerlogis-
belevert. Van Veen: “Het verschil in
tie van impact voor collega’s, klanten,
tiek’, waaraan Royal Lemkes deel-
klanten is groot, maar ze profiteren
de branche en de wereld waarin het
neemt, bundelt het transport van
allemaal van onze kennis van planten
bedrijf opereert. Het motto daarbij is
planten naar distributiecentra,
en een heel efficiënte supply chain.
om ‘elke dag beter en efficiënter voor
waardoor minder transport
Ons doel is steeds om klanten te
onze klanten’ te zijn, met als doel om
bewegingen nodig zijn en dus
ontzorgen. Dat doen we zo transpa-
de samenleving te vergroenen en de
minder CO² vrijkomt. Ook wil het
rant mogelijk en met een flexibel
sector te verduurzamen. ‘Let’s plantify
bedrijf de impact op biodiversiteit
19
verkleinen. Het heeft daarvoor
op onze mensen. Wij stimuleren dat
balans bent.” Medewerkers kunnen
initiatief genomen om met collega’s
zij persoonlijk kunnen groeien en
externe opleidingen volgen, maar
Dutch Flower Group, Waterdrinker,
daarbij zelf de verantwoordelijkheid
intern zijn er ook diverse programma’s
Royal FloraHolland en FleuraMetz
nemen. Je kunt namelijk pas aan je
voor persoonlijke groei.
telers te inspireren en te helpen
relaties gaan werken als je zelf in Van der Meij vindt dit een belangrijke
duurzamer te opereren.
Beste werkgever De 200 medewerkers vormen het hart van het bedrijf. De Haan: “Duurzame groei is zeker ook gericht
20
Mensen op de werkvloer maken het verschil
ontwikkeling die past binnen zijn overtuiging. “Als je je hart open durft te stellen ga je ook anders met elkaar om. Het is onze intentie om ons werk met bezieling te doen.
Oordeel van de jury De jury vindt dat de ondernemers initiatief nemen en hun verantwoordelijkheid tonen voor veel projecten die het bedrijf en de keten duurzamer maken. Royal Lemkes stimuleert het clusteren van groepsvervoer per regio waardoor minder vervoersbewegingen ontstaan. Royal Lemkes gaat duurzame relaties aan met hun leveranciers en klanten. Daarnaast beperkt het Dat is belangrijk en zo maak je het
bedrijf haar eigen footprint en levert opgewekte zonne-
onderscheid. In oktober ontving
energie aan het personeel. Uniek is het personeels-
Royal Lemkes het predicaat
beleid, waarbij het uitgangspunt is dat zij en hun
‘Beste werkgever 2017-2018’, gekozen
omgeving centraal staan. Vanuit die positie kan het
door werknemers. Zij gaven het
bedrijf samen met haar medewerkers zorgen voor haar
bedrijf een 8,5 voor medewerkers
klanten. Royal Lemkes heeft een goed samengesteld
betrokkenheid. “Wij zijn hier ontzet-
managementteam, met ieder een eigen expertise.
tend trots op, veel meer nog dan
Het heeft een sterke bedrijfsidentiteit en heeft een
welke waardering ook.”
voorbeeldfunctie voor de sector.
i
www.royallemkes.nl 21
Gijs Kok, Royal FloraHolland en Richard Schouten, GroentenFruit Huis
De klimaatdiscussie maakt Onderschat niet welke enorme beweging wereldwijd op gang is
belangrijke voedingsbodem voor de
gekomen onder invloed van klimaatsverandering en crisis.
ontwikkeling van ons exportproduct.”
Mensen hebben veel meer oog voor het behoud van de planeet dan tien jaar geleden en denken beter na over hun gezondheid.
Logistiek knooppunt De ontwikkeling van Nederland als logistiek centrum neemt nog verder
Het oude verdienmodel van de
“Maar de afstanden zijn te groot om
toe”, vervolgt Schouten. “Wij produceren
tuinbouw, waarbij de Nederlanders
hier te produceren en het daar heen
hier een zeer specifiek assortiment
vooral veel, heel veel produceren om te
te brengen. Dit is alleen mogelijk voor
groenten en fruit. Via internationaal
exporteren is verjaard. Richard Schouten,
het topsegment. Bovendien raakt de
transport zijn wij een goede doorvoer-
directeur van het GroentenFruit Huis en
traditionele Europese afzetmarkt
haven en logistiek knooppunt. De
Gijs Kok, director Sustainability&CSR bij
verzadigd, omdat het aantal
combinatie van importproducten,
Royal FloraHolland, zien de wereld om
aanbieders sterker groeit dan de
eigen productie en toegevoegde
zich heen snel veranderen. Hoewel de
markt. Wij kunnen vooral onze rol
waarde als verpakken, rijpen, koelen
infrastructuur en het afzetmodel van
vervullen om wereldwijd kennis aan
en distribueren maakt ons aanbod
voedingstuinbouw en sierteelt flink van
te bieden bij de ontwikkeling van
zeer divers. Daardoor zijn we een
elkaar verschillen, bewegen zij in
voedselproductie op die plaatsen
aantrekkelijke partij voor de retail en
dezelfde richting. Duurzaamheid klinkt
waar mensen wonen. En een
foodservice. Die hele korte keten, met
daar sterk in door en bepaalt groten-
belangrijke rol spelen om vraag en
maar één tussenpersoon, maakt ons
deels de toon.
aanbod wereldwijd te verbinden.”
tot efficiënte Service provider.”
De Nederlandse tuinbouwsector mag
Schouten ziet de internetverkopen
Kennis aanbieden
dan over enorm veel kennis beschik-
van maaltijdboxen direct aan de
De groei van steden, bijvoorbeeld in
ken, maar de voorsprong begint wel
consument toenemen, bij mensen
Azië, en de toename van de bevolking
kleiner te worden, constateert Kok.
met een drukke baan die toch gezond
in Afrika vraagt om goede, efficiënte
Onderzoekcentra in het buitenland
willen eten. De toename van welvaart
voedselvoorziening. Die vraag moet
ontwikkelen in razendsnel tempo
in grote delen van de wereld en de
iedereen zich aantrekken, want daar
nieuwe kennis. “Daarom is het zo
daaraan gekoppelde vraag dwingt ons
waar gebrek is aan eten, ontstaan
belangrijk dat wij hier een tuinbouw-
tot verder denken dan alleen Europa.
conflicten en raken mensen op drift.
cluster behouden om nieuwe
Dat is in de sierteelt al zeer duidelijk,
“Nederland is een belangrijk kennis-
technieken te ontwikkelen en in de
waarbij bedrijven niet kiezen voor
centrum”, geeft Kok aan.
praktijk te brengen. Dat is een
schaalvergroting in Nederland, maar
22
mensen bewuster juist voor buitenlandse vestigingen.
bijvoorbeeld dat ketens in de
Goed luisteren
Het geldt ook voor groentebedrijven,
Verenigde Staten nu vragen om een
De laatste jaren is steeds meer
hoewel zij nog voornamelijk gefocust
‘environmental’ component aan MPS
aandacht ontstaan voor de rest
zijn op de Europese afzetmarkt.
te verbinden.”Een jaar geleden is het
stromen van de tuinbouwsector,
Klimaatveranderingen, die nu echt
Platform Duurzame Sierteelt opgericht,
zowel die van de productie als
zichtbaar beginnen te worden, zorgen
waarbinnen Royal FloraHolland met
verspilling in de keten. Schouten:
voor een groeiend besef dat het
alle sector- en ketenpartners overleg
“Het is onze rol om dat goed te
anders moet. Voorbeelden daarvan
voert, om een gezamenlijke bood-
regelen, want het is iets waar we met
zijn de opkomst van Urban Farming
schap en afgestemde aanpak te
z’n allen voor verantwoordelijk zijn.”
en het vergroenen van steden.
hebben. Het internationale Platform
“Reststromen kunnen weer nieuwe
Het zijn ontwikkelingen die vanuit de
FSI (Floriculture Sustainable
grondstoffen opleveren, maar een
jongste generatie, de Millennials,
Initiative) helpt om in het woud van
aandachtspunt blijven de verpakkingen.
komen. Vaak zijn zij grootgebracht in
certificeringen en labels een geselec-
Er is veel aandacht voor dat ook die
een stedelijke omgeving en bij hen
teerd ‘mandje van standaarden’ te
volledig worden gerecirculeerd”, vult
ontstaat een intrinsieke behoefte aan
hebben dat voldoet aan internationaal
Kok aan. Hoe ingewikkeld dit thema
contact met de natuur voor een
niveau. Het Sustainability Initiative
ook is, Schouten en Kok zijn zeer
gezonde leefstijl en het ontladen van
Fruits and Vegetables (SIVAV) is een
positief over de toekomst. Ze vinden
stress. Het valt op in kooktrends:
vergelijkbaar initiatief van super
het belangrijk dat Nederland steeds
geen pakjes en zakjes, maar verse
markten, handelsbedrijven en
het initiatief neemt in discussies over
ingrediënten. Kok: “We hebben de
maatschappelijke organisaties dat
footprint. Schouten: “Onze producten
technologie en de groene vingers
gericht is op derde wereldlanden.
passen in de transitie van dierlijk naar
om die beweging te ondersteunen.
“Binnen dit platform krijgt ook het
meer plantaardig eten.
waterverbruik en de sociale aspecten
Het is bewezen gezonder om de
Duurzame labels
als werkgelegenheid aandacht”, legt
consumptie van groenten en fruit te
Duurzaamheid is geen toverwoord,
Schouten uit. “Wij willen eigenlijk naar
verhogen.” Kok: “De wereld is sterk aan
maar juist het smeermiddel voor
minder, maar meer robuuste labels.”
het veranderen. De klimaatdiscussie
nieuwe ontwikkelingen. “We kunnen
Kok: “Al die audits beginnen een
vertaalt zich naar meer bewustzijn bij
wel concluderen dat de supermarkten
probleem voor telers te worden.
consumenten. Luister goed naar de
de meest indringende aanjagers zijn
Het zijn business-to-business gereed-
gamechangers. Mensen willen
van duurzaamheid”, vindt Kok. “Europa
schappen, maar we weten inmiddels
veranderen vanuit de overtuiging om
loopt hierin voorop maar we merken
dat de consument er naar vraagt.”
goed te doen.”
23
Winnaar 2017
JUB Holland, Noordwijkerhout
Toon waar je goed in bent Het was lang geleden dat een bedrijf in de bollensector de
Daar waren 27 prijswinnaars uit
Tuinbouw Ondernemersprijs in ontvangst nam. Voor de familie
genodigd vanuit hele verschillende
Uittenbogaard van JUB Holland en hun medewerkers was het
disciplines, bijvoorbeeld sport of
een bijzondere ervaring. “Voor ons was de tijd rijp om wat meer
media. Lee Towers en Eva Jinek waren
van onszelf te laten zien”, aldus Jaap-Jan Uittenbogaard.
er ook, vanwege hun bijzondere verdiensten. Het gesprek met de Koning, dit alles bij elkaar gaf een
Hoe is de aanloop naar de
Dat vieren, samen met onze mede-
nominatie verlopen?
werkers, maakte de dag extra mooi.
“Anthos heeft ons gevraagd en
Het was dubbel feest, want mijn neef
Wat willen jullie de nieuwe
voorgedragen voor de Tuinbouw
Dolph werd de nacht ervoor vader van
winnaar meegeven?
Ondernemersprijs, omdat we een echt
zijn tweede dochter. Die dag kon dus
“Geniet op de eerste plaats ten volle van
familiebedrijf zijn en ons inzetten voor
toch al niet stuk.”
deze erkenning. Het is dé gelegenheid
bijzondere sfeer.”
om te laten zien wat je als bedrijf doet,
duurzaamheid in de bollensector. Die vraag moesten we even laten
Hebben jullie veel reacties ontvangen?
waar je goed in bent en wat je onder-
bezinken. Maar inderdaad was de tijd
“Al tijdens de bijeenkomst ontvingen
scheidt van anderen. Er zijn niet veel
rijp om wat meer naar buiten te
we talloze felicitaties en moesten we
bedrijven die deze eer ten beurt valt, dus wees er vooral trots op.”
treden, dus hebben we de handschoen
direct interviews geven. De dagen
opgepakt en veel energie gestoken in
daarna waren eigenlijk overweldigend.
een goede bedrijfspresentatie.
We ontvingen e-mails van onze
Wat is uw boodschap aan andere
Als je eenmaal besluit om mee te
relaties en het nieuws werd breed
ondernemers voor de toekomst?
doen, dan moet je het goed doen.”
uitgedragen. Ons kantoor leek wel
“Mijn boodschap aan de nieuwe
een bloemenwinkel, vol boeketten.”
winnaar is om binnen je bedrijf en
Hoe groot was de verrassing
naar je branche veel aandacht te geven
om uiteindelijk de prijs in
Wat heeft het winnen van
aan innovatie en duurzaamheid. Wij
ontvangst te nemen?
de prijs jullie opgeleverd?
hebben in september als bloembollen-
“Op het moment dat we werden
“Uitstraling, dat is het eerste wat mij
handelsbedrijf, samen met zestien
genomineerd waren we al
te binnen schiet. Winnen van de
collega bedrijven, een manifest
verschrikkelijk blij, omdat we deze
Tuinbouw Ondernemersprijs draagt bij
ondertekend waarin onze ambities
prijs zeer serieus nemen.
aan een positief imago voor je bedrijf.
zijn vastgelegd op het gebied van
Het verrassingsbezoek van de
Je merkt dat het ook een stukje
duurzaamheid en kwaliteit. We willen
voorzitter en zijn team was al een klein
goodwill oplevert. Die kwam vooral
blijven voldoen aan de eisen die de
feestje waard. Op de dag van
van onze relaties in de bollen-,
retailers, de markt en de samenleving
de prijsuitreiking hadden we alle
bloemen- en plantenexport, want
aan ons stellen. We willen stappen
medewerkers meegenomen om met
daar kent vrijwel iedereen de waarde
voorwaarts maken.”
z’n allen de bijzondere sfeer te
van deze erkenning. In de tuin
proeven. Dat we de prijs uiteindelijk
centrumbranche speelt dat iets
Tot slot
wonnen was een schot in de roos.
minder. We hebben ook veel
“Wij hebben als directie volop in de
media-aandacht ontvangen, vooral
belangstelling gestaan. Toch hadden
van branchegerichte bladen en
we deze onderscheiding niet ont-
regionale pers. Dat draagt zeker bij
vangen zonder de grote inzet van onze
aan een positieve uitstraling van ons
medewerkers. Dankzij hun jarenlange
bedrijf. Leuk en heel bijzonder was de
toewijding zijn we geworden wie
uitnodiging voor een lunch bij Koning
wij zijn: een echt familiebedrijf dat al
Willem Alexander en Koningin Máxima
vier generaties bestaat en meer dan
op paleis Noordeinde.
honderd jaar oud is.
We zien graag dat alle bollentelers duurzaam ondernemen 24
25
www.rvo.nl
Samenwerking RVO en Tuinbouw Ondernemersprijs
Hulp bij internationaal ondernemen De winnaar en genomineerden van de Tuinbouw Ondernemersprijs krijgen voortaan een streepje voor bij hun activiteiten op het gebied van internationaal ondernemen. Behalve een mooie trofee en de eer is het winnen van de prijs een opstapje naar nieuwe contacten. Vanaf nu is er een speciaal ondersteuningsprogramma vanuit de overheid.
Persoonlijke coaching
Op handelsmissie
Bedrijven die de stap naar internationaal ondernemen
De overheid organiseert regelmatig handelsmissies naar
zetten zijn daarin soms uitermate succesvol en ervaren.
het buitenland om kansen op export te bevorderen. Die
Toch vergeten zij soms de hulp van de overheid in te
missies zijn onder andere bedoeld om het Nederlandse
schakelen. Deze heeft mensen in dienst die niet alleen
bedrijfsleven in contact te brengen met nieuwe partners
op de hoogte zijn van wet- en regelgeving in andere
in andere landen en omgekeerd. De winnaar van de
landen, maar heeft ook een groot netwerk. De slimste
Tuinbouw Ondernemersprijs mag deelnemen aan een
paden bewandelen kan soms net dat zetje geven
handelsmissie. Bovendien zijn er mogelijkheden om een
waardoor contacten veel beter en sneller verlopen.
tegemoetkoming in de kosten te ontvangen.
RVO biedt daarom persoonlijke coaching op maat aan. De dienst heeft eigen landenadviseurs (de business development coaches) in Den Haag of maakt gebruik van het uitgebreide netwerk van Nederlandse landbouwadviseurs bij ambassades in het buitenland (landbouwraden). Een scan van potentiële zakenpartners behoort tot de mogelijkheden.
Ondertekening samenwerkingsovereenkomst
26
Op 10 november 2017 ondertekenden voorzitter
belangrijke rol spelen in het oplossen van wereldwijde
Nico Koomen van de Tuinbouw Ondernemersprijs,
voedselvraagstukken, bijdagen aan het geluk van
André Driessen, directeur Internationaal Ondernemen
mensen, behouden van biodiversiteit en duurzaam
bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en
ondernemen. RVO wil agrarisch ondernemers onder-
Ernst Noorman, directeur Internationale Programma’s
steunen om die missie uit te voeren.
van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)
RVO stimuleert duurzaam, agrarische, innovatief en
een samenwerkingsovereenkomst. In deze overeenkomst
internationaal ondernemen met subsidies, kennis, het
staat dat de adviseurs van RVO samen met de winnaar
vinden van zakenpartners en het voldoen aan wet- en
en genomineerden een relevant pakket diensten opstellen.
regelgeving. RVO is onderdeel van het ministerie van
De winnaar van de Tuinbouw Ondernemersprijs krijgt
Economische Zaken en Klimaat en voert opdrachten uit
het hele pakket aangeboden, de genomineerden
namens verschillende ministeries, waaronder Landbouw,
mogen een onderdeel daaruit kiezen. Nederlandse
Natuur en Voedselzekerheid, Buitenlandse Zaken en
agrarische bedrijven zijn zeer innovatief. Zij kunnen een
Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.
richard@bruins.nl
rob@bruins.nl
marc@bruins.nl
Wilt u uw organisatie toekomstbestendig maken? • Managementversterking gewenst? • Werving & Selectie met garantie en nazorg • Passen bij uw bedrijfscultuur bepaalt 80% van het succes bij een aanstelling • Hoe onderscheidt uw onderneming zich in de naaste toekomst? • Bedrijfsopvolging en -overdracht
SINDS 1985 SPECIALIST IN DE TUINBOUW
De zekerheid van Zantingh Duurzaam, betrouwbaar en efficiënt Zantingh is al vele jaren toonaangevend leverancier van professionele stookinstallaties, CV-componenten en hoogwaardige service. Een compleet scala producten en oplossingen voor de glastuinbouw, industrie en utiliteitssector. Innovatie is onze bepalende succesfactor. Wij lopen voorop bij de ontwikkeling en levering van duurzame, betrouwbare en efficiënte energiesystemen. Systemen die meer en meer gebruik maken van alternatieve brandstoffen.
Tel. +31 (0)297 219 100 | www.zantingh.com
You can count on our expertise 028_ZAN Advertentie NL 185x133mm.indd 1
24-10-16 27 13:24
Ynzo van Zanten, Tony’s Chocolonely
Missie via de weg van de Als je de keuze hebt tussen lekkere chocolade en lekkere
van hun teeltprestaties. En ondertus-
chocolade, welke kies je dan? Eentje waar kinderarbeid aan
sen sijpelt de boodschap door dat
kleeft of eentje waarvan je weet dat de boeren aan het begin
kinderen best een handje kunnen
van de keten steun krijgen en wat meer welvaart? Steeds meer mensen weten dat Tony’s Chocolonely een reep
helpen na schooltijd, maar niet mogen worden uitgebuit. Het is een cultuuromslag, die langzaam doordringt.
met een verhaal is. Een verhaal dat steeds meer kleur krijgt. Welvaart certificeren “We doen inmiddels direct zaken met Welke plaats je in neemt binnen de
is goed doorgedrongen tot het grote
zes coöperaties in Ghana en Ivoorkust
organisatie maakt niet uit. Iedereen
publiek. Hoe journalist Teun van de
en bereiken zo ruim 5.000 kleine
staat bij toerbeurt achter de toonbank
Keuken in West-Afrika op zoek ging
boeren”, legt Van Zanten uit. “Onze
van de Tony’s Chocolonely Store, bij de
naar eerlijke cacaobonen zonder
cacaobonen zijn traceerbaar, maar
Westergasfabriek in Amsterdam. Dat
kinderarbeid en hoe hij op grote
volgen dezelfde route die alle bonen
geldt ook voor Ynzo van Zanten, die er
weerstand stuitte bij het gevestigde
afleggen naar chocoladefabrieken in
Chief Evangelist and Head of
chocolade-imperium. Uiteindelijk
Europa. De repen worden bijvoor-
People&Culture is. Na zijn lunch heeft
besloot hij zijn eigen fairtrade
beeld gemaakt bij Barry Challebaut in
hij een moment tijd om te praten,
chocoladerepen op de markt te
België, waar ook andere merken hun
maar daarna moet hij de schappen
brengen om aandacht te vragen voor
productie laten doen.”
vullen voor de klanten. Mensen staan al
dit grote probleem. Veertien jaar later
Door de jaren blijkt dat ‘slaafvrij’ een
geduldig te wachten met hun neus
is Tony’s uitgegroeid tot een kritisch en
ingewikkeld begrip is, hoewel Tony’s
tegen de etalageruit geplakt. Chocolade
eigenzinnig chocolademerk met een
daar absoluut naar streeft. “Kinder
heeft iets magisch, zo blijkt.
omzet van 45 miljoen euro in het
arbeid is een gevolg van armoede.
boekjaar 2016/2017 en zeventig
In dat deel van de wereld leven
Grote weerstand
medewerkers in dienst. Maar nog
2,5 miljoen cacaoboeren, die veel te
Vraag aan jongeren in Nederland waar
trotser is het bedrijf op de extra
weinig verdienen. Enerzijds komt dat
Tony’s voor staat en ze zeggen als
premie van 20-30% boven de 10%
door slechte prijzen voor hun cacao,
vanzelfsprekend: slaafvrije chocolade.
fairtradepremie op de marktprijs, die
anderzijds door een veel te laag
De branding van het merk heeft doel
het kon uitkeren aan de cacaoboeren.
rendement van hun teelt. Beter kun
geraakt en vermenigvuldigt zich.
Zo verhogen zij hun inkomen en
je zeggen dat we welvaart willen
Het ontstaan van het chocolademerk
kunnen investeren in het verbeteren
certificeren. In de praktijk doen we dat
28
meeste weerstand met financiële ondersteuning, maar
brengen. “Amerika is ons doel, want
chocolade maken. Ook suiker is een
vooral ook door onderwijsprogramma’s
daar zitten de allergrootste fabrikanten
punt van discussie, want in de
en advisering hoe je moet omgaan
van chocolade. Ook zij moeten er aan
suikerindustrie zijn de misstanden
met gewasbescherming en bemesting.
geloven.” Groei heeft dus niet als doel
eveneens groot. Maar voor Tony’s
Het is een heel lang proces, dat via de
om de grootste winst te maken, maar
blijft cacao het belangrijkst.
weg van de meeste weerstand verloopt.”
om uiteindelijk de oorspronkelijke missie waar te maken; niet alleen de
Footprint
Consumenten meetrekken
eigen, maar alle chocolade wereldwijd
“We onderzoeken tegelijkertijd of we
Enthousiasmeren en irriteren is de
100% slaafvrij maken.
onze footprint kleiner kunnen maken,
werkwijze van Tony’s. Hoewel de
door het transport in beeld te
omzet explosief stijgt is het nog een
Traceerbare ingrediënten
brengen. Wat is handiger? Chocolade
kleine speler in de grote boze
Een absolute voorwaarde is dat het
maken in het land van herkomst of
chocoladewereld. Producenten zijn
product een hoge kwaliteit heeft.
juist hier? Het scheelt veel energie voor
niet snel geneigd de boodschap van
Daar lijkt het niet aan te schorten, aan
transport als je het fabricageproces in
de ‘oproerkraaiers’ over te nemen.
het enthousiasme van de klanten in
Afrika kan doen, maar dan moet je
Zoveel mogelijk consumenten
de winkel te merken. Product
weer energie stoppen in koeling.”
deelgenoot maken van het probleem
vernieuwing, -verbetering en
Aandacht vraagt het gebruik van melk-
helpt. Want als zij mee mopperen
verduurzaming krijgen daarom veel
poeder, dat een grote belasting geeft
gaan er dingen veranderen.
aandacht. “Wij zijn niet bezig met
door de CO² productie van koeien. Dus
“Het paradigma dat chocolade maken
biologisch of gezond. Wel aan de
ook daar wil Tony’s een verschil maken.
niet anders kán, moet veranderen.
herkomst van de ingrediënten”, legt
Aangemoedigd door het enthousi-
Wij laten zien dat je een gezond bedrijf
Ynzo uit. Zo beschikt het bedrijf in-
asme van de mensen groeit Tony’s
kunt opbouwen, ook als je bijna 10%
middels over slaafvrije cacaoboter en
razendsnel. Met iedere stap ontstaan
van je omzet afstaat aan boeren. Dat is
kan dus met gerust geweten witte
weer nieuwe vragen en zijn er
het beste voorbeeld”, vindt Ynzo.
Naar Amerika We maken impact als we groeien”, gaat hij door. Het bedrijf heeft de overstap gemaakt naar de Verenigde Staten om daar chocoladerepen op de markt te
dilemma’s te tackelen. Ynzo weet dat
Het paradigma dat chocolade maken niet anders kán, moet veranderen
de missie alleen zal slagen als het verhaal blijft kloppen. “Vertel ons verhaal door”, besluit hij. “Alsjeblieft, hier krijg je twee repen. Eentje om zelf op te eten en eentje om weg te geven. Raise the bar.”
29
Bedankt, partners en eventsponsors Samen zetten we de innovatieve tuinbouw in de schijnwerpers. Met uw bijdrage delen we de bijzondere verhalen van ondernemers.
Eventsponsors
Anthos, CNB, Hobaho, Naktuinbouw, Bejo Zaden, MPS, Enza Zaden, Incotec, Rijk Zwaan, VGB
Partners
Met meer dan 4.000 verschillende snijbloemen en planten uit zaad en stek, biedt Florensis professionele kwekers een ongeÍvenaard assortiment, met de beste genetica en het allerhoogste kwaliteitsniveau in jonge planten. Florensis is veredelaar en leverancier van uitgangsmateriaal en gespecialiseerd in eenjarigen, potplanten, primula’s, violen, vaste planten en snijbloemen. Als winnaar van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2015, feliciteert Florensis Royal Lemkes, De Lepelaar en OK Plant met hun nominatie voor de prestigieuze Tuinbouw Ondernemersprijs 2018.
Florensis B.V. T: +31 78 623 3200 E: sales@florensis.com www.florensis.com
30
Uitnodiging 10 januari 2018 • Keukenhof • Lisse De tuinbouw is in beweging; wereldwijd zijn er veel
Inspiratie en duurzaam ondernemerschap
ontwikkelingen op het gebied van duurzaam produceren en handelen. De internationale consument
13.00 - 14.00
Ontvangst
14.00
Programma
verwacht dit ook van onze sector. Rekening houden met de aarde en de volgende generatie is inmiddels voorwaarde voor toekomstbestendig ondernemerschap. Daarom staat de 32e uitreiking van de Tuinbouw
• Welkom door voorzitter Nico Koomen
Ondernemersprijs in het teken van het thema
• Tuinbouw 2017 in cijfers
‘Duurzaam ondernemen, zó doen we dat’.
• Ynzo van Zanten van Tony’s Chocolonely over de
De genomineerden voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2018 delen hun bijzondere visie op duurzaam ondernemen. Ynzo van Zanten van Tony’s vertelt over de inspanningen die dit populaire chocolademerk doet om te komen tot slaafvrije chocolade. Alle tuinbouw-
allerlekkerste chocolade zonder nare bijsmaak. • Duurzaam produceren en handelen, zó doen Royal Lemkes, OK Plant en De Lepelaar dat • Bekendmaking winnaar Tuinbouw Ondernemersprijs 2018
ondernemers zijn van harte welkom op dit feestelijke en inspirerende event.
15.45 - 18.00
Nieuwjaarsreceptie Tuinbouw
Aanmelden en meer informatie: www.tuinbouwondernemersprijs.nl
31
Stel je eens voor... dat we samen het wereldvoedselprobleem oplossen. Voedsel is niet vanzelfsprekend. De komende 30 jaar groeit de wereldbevolking explosief en komen er 2 miljard mensen bij. Dat betekent dat we heel veel meer voedsel moeten produceren en dat de impact op het milieu drastisch omlaag moet. Daarom is het zo belangrijk dat we nu iets doen en opstaan. Als de leidende internationale Food & Agri bank komen we prachtige voorbeelden tegen van hoe het beter en duurzamer kan. Door wereldwijd de slimste innovaties van onze klanten en partners te helpen kickstarten en op te schalen, pakken we samen de grootste voedselissues aan op zes continenten.
Growing a better world together