HOOGSTRA TEN
Religieuze meesterwerken in Hoogstraten Van de jaarlijkse Spijkertentoonstelling van de Kunstkring zijn we het zo onderhand gewoon geworden dat er regelrechte kwaliteit in huis gehaald wordt. Zo ook voor deze vijfde editie die van vrijdag 19 april tot zondag 12 mei uitpakt met de eertijds schandaal verwekkende Getekende Kruisweg van de expressionist ALBERT SERVAES. Prettige bijkomstigheid is dat ook in het Klein Seminarie vanaf 5 mei een kruisweg uit dezelfde periode tentoongesteld wordt. Daar gaat het om litho's van de kruisweg van de grote symbolist en Jugendstil-kunstenaar JAN TOOROP.
f) 1
De vorige Spij kertentoonstelli ngen werden door de Kunstkring in samenwerking met Jef Steylaerts thematisch uitgebouwd waardoor telkens een stuk Vlaamse kunstgeschiedenis aan de hand van werken in privé-bezit vorm kreeg. Doordat Spijker-directrice Zuster Liesbeth aan het einde van dit schooljaar afscheid neemt van 'haar' school, leek het voor de hand liggend om het plastische afscheidsgeschenk een religieuze strik te geven. Aanvankelijk heette het dat er een hommage aan Matthias Grünewald gebracht zou worden door Pierre Devreux. Uiteindelijk werd evenwel gekozen voor de Getekende Kruisweg (Luithagen) van Albert Servaes, tentoongesteld in de Angelazaal die daarvoor zelfs tijdelijk getransformeerd wordt tot kapel.
Albert Servaes werd geboren in Gent in 1883 en stierf in 1966 in het Zwitserse Luzern. In 1904 vestigde hij zich in St.Martens-Latem waar hij deel uitmaakte van de eerste expressionistische groep met o.m. Van Den Abeele, Minne en De Saedeleer. Servaes zou er tot na de wereldoorlog blijven. Hij schilderde landschappen, boerentaferelen en bijbelse voorstellingen in sobere, doffe groene en bruine tinten. Hij zou de belangrijkste exponent van het religieus expressionisme worden voor wie de schepping een donker mysterie was. In 1919 tekende hij op verzoek van een geestelijke een kruisweg voor de kapel van de Karmelieten in Luithagen bij Mortsel. Dat werk
20
naar Latem. In '23 werd de Kruisweg dan toch verkocht, waarna het in '52 geschonken werd aan de abdij van O.L. Vrouw van Koningshoeven in Tilburg. Aangezien het kerkelijk verbod nooit werd opgeheven, hangt het daar verspreid als kunstwerk en niet als devotie-objekt. Slechts zeer zelden wordt toegestaan dat dit werk zijn veilige thuishaven verlaat. Servaes maakte verschillende kruiswegen. In '22 een geschilderde, in '23 een getekende versie van de kruisweg van Luithagen, in '36 een voor Orval en in '57 voor het Zwitserse Afsnee. De versie die voor Luithagen werd getekend is opgevat als een eenheid met de architektuur van de kapel. Om die totaalvizie tot haar recht te doen komen, zal in de Angelazaal daarom een enscenereing komen van het kapelinterieur.
Toorop
veroorzaakte evenwel heel wat schandaal en verontwaardiging. Servaes tekende immers een gebroken en misvormde Kristusfiguur, wat volkomen brak met de geldende akademische voorstellingen. Op die wijze wilde hij de toeschouwer sterker bij de wezenlijke inhoud van de kruisdood als verlossingsdaad brengen. Ook de recente gruwel van de wereldoorlog zal de schilder wellicht beïnvloed hebben. In 1921 werd het werk verboden door de H. Officie en op Rooms bevel verwijderd uit de kapel. Dat jaar nog werd het teruggebracht
In mei krijgt de toeschouwer de kans om de schitterende kruisweg van Servaes te konfronteren met de vizie van een tijdgenoot Jan Theodoor Toorop (01 858-t 1928). In de jaren '20 werd zijn volledige kruisweg in litho's aangekocht voor de kapel van het Klein Seminarie. Toorop had de oorspronkelijke reeks vervaardigd tussen 1916 en '18 voor St. Bernulfus in Oosterbeek. Hij verwierf rond de eeuwwisseling erg veel bekendheid als de Nederlandse voorman van Jugendstil, later als sylilbolist. In het Rijksmuseum Kröller-Müller hangen van hem prachtige Oosters aandoende werken zoals 'De drie bruiden' en 'Fatalisme'. Later evolueerde Toorop tot een uitstekend portrettekenaar. In het grootste deel van zijn werk is het grafische aspekt overheer send. Zoals Servaes zou ook het werk van Toorop in belangrijke mate het latere schoonheidsbeeld van de kerkelijke kunst gaan bepalen. Een boeiende konfrontatie dus. Nog in mei zal in de Katharina kerk een or gelrecital van JAN VAN MOL plaats vinden. Hij speelt 'De Kruisweg' van de moderne komponist Marcel Dupré. Aansluitend bij de Toorop expositie biedt het Klein Seminarie ook nog een kleine tentoonstelling over het werk van architekt Peeters die heel wat kerken en kapellen heeft gebouwd, waaronder de Eeuwfeestkapel van de school. Daarover volgt meer informatie in ons volgend nummer. De tentoonstelling over de Kruisweg van Al bert Servaes loopt van zaterdag 20 april tot zondag 12 mei in de A ngelazaal van het Spijker. Openingsuren: donderdag tot zondag telkens van 14 uur tot 18 uur. De toegangsprijs bedraagt 50 fr. •