Dentista Magazine 2022|1 by Dental Best Practice

dentista magazine voor het tandheelkundig team

2022 | 1

Thema: Implantologie

Harro Jensma, tandarts, praktijkeigenaar, ondernemer “AI en teledentistry verbeteren kwaliteit en interactie met de patiënt” Omarm nieuwe technieken, maar staar je er niet blind op

Implanteren met Socketseal: de voorbeeldnavigatie, het en nadelen op een rij einde van de boormal?

www.dentista-magazine.nl

BIJZONDER GESCHIKT VOOR PRE- EN POST-MOND CHIRURGISCHE INGREPEN, TANDEXTRACTIE EN IMPLANTATIE

Antiplaque-systeem met tweevoudige werking: CHX (Chloorhexidine Digluconaat) en CPC (Cetylpyridinium Chloride)

GUM.nl GUM.nl GUM.nl

Helpt tandplakopbouw te reduceren

Voorkomt de groei van bacteriën en toxines

Formulering zonder irriterende alcohol en SLS

Helpt gevoelig tandvlees verzachten

TROTS OM TE ZORGEN

dentista| Colofon Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

dentista| Redactioneel

Praktijkmanager

Tandarts

Dentista is een uitgave van Dentista Media en

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

De mogelijkheden

verschijnt 4 keer per jaar.

Redactie

zijn eindeloos

Ilko Alink, Joan Koele, Lies Ligtvoet

dentista Redactieadres

Dentista Media, Postbus 62, 7437 ZH Bathmen Contact: Ilko Alink, ilko@dentista-magazine.nl Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

dentista

Tandarts

Mondhygiënist

ieuwe ontwikkelingen in de tandheelkunde gaan de komende jaren een enorme vlucht nemen. Digitale fotografie, intra-orale scanners, een CBCT in combinatie met software helpen ons nu met name in de diagnose, 3D planning (computer assisted design, CAD) en in de productie van het uiteindelijke prothetisch werk (computer assisted manufacturing, CAM). Daarnaast zijn de mogelijkheden eindeloos, zoals bijvoorbeeld real time dynamische navigatie tijdens behandeling of het testen van een geprinte, tijdelijke restauratie welke daarna eenvoudig kan worden gekopieerd. De reproduceerbaarheid en voorspelbaarheid waarmee je zorg kan leveren kunnen hiermee, zeker in complexere cases, voor een duurzamer eindproduct zorgen. Lang niet elke case vraagt om een dergelijk uitgebreide benadering en ook bij digitalisering van het vak blijft kennis en expertise van de implantoloog noodzakelijk.

Internet www.dentista-magazine.nl Instagram: @dentistamagazine

Aan dit nummer werkten mee Harro Jensma, Paul de Kok, Wouter Kalk, Germen Versteeg, Fridus van der Weijden, David Rijkens, Frank Andriessen, Sjoerd Kuiken, Marenka Franke, Masarten de Beer, Karin Zondag, Marloes Rust, Onno Karssen, Orthodontiepraktijk Spijkers, Maxdentalcenter.

Vormgeving LDB Production, Levin den Boer

Abonneren

De ontwikkelingen zijn een toevoeging aan de zorg die we leveren en maken dat ons vak blijft boeien. Daarnaast raken patiënten meer betrokken doordat ze bijvoorbeeld al in een beginstadium worden meegenomen met een 3D animatie, of door een combinatie van on- en offline contactmomenten. De toevoeging van online contact zorgt voor meer interactie waarbij monitoring, instructies en nazorg op afstand mogelijk zijn, hetgeen enorm kan helpen in de bewustwording en preventie van de (mond-) gezondheid. Het uiteindelijke doel van zorg.

Dentista wordt in gecontroleerde verspreiding toegezonden aan tandartsen mondhygiënistenpraktijken in Nederland. Een vast abonnement kost € 42,50 (incl. btw) per jaar. Voor abonneren: www.dentista-magazine.nl

Adreswijzigingen Per e-mail: info@dentista-magazine.nl. Vermeld zowel je oude als nieuwe adres.

Adverteren

In deze editie komen enkele innoverende collega’s aan het woord die verdergaande digitalisatie toepassen in de praktijk. Zij laten mooi zien wat er zoal digitaal mogelijk is en waar zij nog conventioneel te werk gaan.

Joan Koele, joan@dentista-magazine.nl, 06 – 477 859 78

Marketing Ilko Alink, ilko@dentista-magazine.nl, 06 – 267 060 67

Harro Jensma Gasthoofdredacteur

Druk Wilco, Amersfoort

dentista

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

©2013-2022 Dentista Media. Niets in deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van Dentista Media of andere auteursrechthebbenden. Dentista Media kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de juistheid en volledigheid van alle in deze uitgave opgenomen teksten en beelden.

dentista

Tandarts

dentista

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Assist

dentista| Inhoud Tandarts

Tandarts

dentista 1

dentista

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

8 14

Inhoud

AI EN TELEDENTISTRY VERBETEREN KWALITEIT EN INTERACTIE MET DE PATIËNT

HARRO JENSMA

OMARM NIEUWE TECHNIEKEN, MAAR STAAR JE ER NIET BLIND OP 14

PAUL DE KOK

IMPLANTEREN MET BEELDNAVIGATIE, HET EINDE VAN DE BOORMAL? 22

WOUTER KALK

DIGITALE WORKFLOW VOOR DE IMPLANTAAT GEDRAGEN OVERKAPPINGSPROTHESE 32

GERMEN VERSTEEG

NOOIT TE OUD OM TE LEREN 36

FRIDUS VAN DER WEIJDEN

ARBEIDSONGESCHIKTHEIDSVERZEKERING 50

ONNO KARSSEN

TIPS VOOR EEN EFFECTIEVE OVERLEGSTRUCTUUR 54

SJOERD KUIKEN

Productnieuws Column Maarten Column Marloes Team in beeld

En verder 6 21 29 30

dentista

Vast en zeker Praktijkmanagement Design in beeld Column Karin

Tandarts

Mondhygiënist

Assistent

Praktijkmanager

40 48 52 58

DE DUURZAME REIS VAN TEPE

oor TePe is plastic voor dentale toepassingen vanuit hygiënisch oogpunt nog altijd de beste keuze, maar wij kiezen dan wel voor zoveel mogelijk hernieuwbare grondstoffen, wat fors bijdraagt aan een CO2-reductie van maar liefst 80 procent. Wij gebruiken voor de productie van onze nieuwe duurzame interdentale ragers mass balance ingrediënten van 100 procent duurzame bronnen, zoals Europese pijnboomolie. Met onze hoogwaardige duurzame interdentale ragers wordt het voor u makkelijker om een hoge kwaliteit rager te gebruiken en te adviseren aan uw patiënten. En dat met minder belasting voor het milieu en zonder in te leveren op kwaliteit. In 2022 willen wij onze al onze producten en verpakkingen CO2-neutraal hebben. Met elkaar gaan we voor een duurzamere wereld: vandaag, morgen en in de toekomst. We maken niet alleen plannen voor de lange termijn, maar verbeteren vandaag wat beter kan. Informatie: Tepe Mondhygiëneproducten - www.tepe.com

AFTERAPID VOOR BEHANDELING VAN AFTEN

ften zijn een veel voorkomend probleem in de mond, met verschillende oorzaken: beugels of protheses, maar ook stress, hormonale veranderingen, vitaminetekort, bestraling of chemotherapie. Bij vatbare personen zijn aften een regelmatig terugkerend probleem. Afterapid is een natuurlijke behandeling om direct de pijn van aften te verlichten. Naast bescherming zorgt de gel voor een versneld herstel. De distributie in Nederland en België is in handen van Consumedix.

samen met het Glyzyrrhizine zuur (uit zoethoutwortel) antibacterieel, ontstekingsremmend en schimmelwerend. Ruscogenine (uit de wortels van de muisdoornplant) zorgt er ten slotte met zijn astringente werking voor dat vochtophoping wordt voorkomen. Afterapid is een medisch hulpmiddel klasse I en verkrijgbaar als gel met handige applicator. Informatie: Consumedix – (088) 606 3800 – www.consumedix.com

De pijn die een aft veroorzaakt kan erg vervelend en beperkend zijn tijdens eten, drinken, praten en slikken. De natuurlijke ingrediënten van Afterapid, zoals Hyaluronzuur Biomoist, Tea Tree olie en Allantoïne verlichten snel de pijn, versnellen het genezingsproces en beschermen de wond. Het toegevoegde natuurlijke RNA/DNA werkt ontstekingsremmend, bevat weefselherstellende eigenschappen en stimuleert de celontwikkeling. Door de gecombineerde zesvoudige werking wordt de regeneratie van de wond direct gestimuleerd en daarmee de genezingstijd verkort. Hyaluronzuur Biomoist is speciaal ontwikkeld voor mondzorgproducten en zorgt voor de vorming van nieuw bindweefsel en beschermt tegen infectie, waardoor de pijnlijke symptomen vanaf het eerste gebruik direct worden verlicht. Het legt een beschermende laag over de aft en werkt vocht inbrengend, waardoor weefsels zich natuurlijk sneller herstellen. Tea Tree en Manuka leaf olie werken

PRODUCT

dentista

kulzer.nl/try-one

ONE FOR THE BASICS

onze it u n e-k eer Prob NE Shad ne sO Venu t r y- o

.nl / r e z l ku

Venus Diamond / Venus Pearl ONE Shade De oplossing voor de meerderheid van de dagelijkse restauraties. » » »

Verbluffende kleuradaptie voor onzichtbare restauraties. Eenvoudig te modelleren en hoogglans te polijsten. Unieke TCD-monomeer zorgt voor zeer hoge breukweerstand en minimaal risico op chipping; al meer dan 10 jaar klinisch bewezen.

Harro Jensma: tandarts, praktijkeigenaar, ondernemer

“AI en teledentistry verbeteren kwaliteit en interactie met de patiënt” Een innovatieve ondernemer. Zo kunnen je tandarts Harro Jensma wel omschrijven. Met interesse voor chirurgie en digitale innovaties koos hij voor de implantologie. Een vak dat hij afwisselt met zijn rol als mede-eigenaar van een groepspraktijk. Harro ziet de mogelijkheden van Artificial Intelligence en teledentistry ook in de tandheelkunde groeien. Met een toenemende vraag naar kleine standsveranderingen van het gebit, zonder lange orthodontische trajecten besluit hij een eigen alignermerk op de markt te brengen. “Met goede online monitoring is er heel veel mogelijk.”

arro komt uit een artsennest en was voorbestemd om in de voetsporen van zijn familie te treden. Toch koos hij voor de tandheelkunde. “Mensen helpen en knutselen vond ik altijd al leuk, maar er stroomde ook ondernemersbloed door mij heen. En dat valt nu eenmaal beter te combineren met een eigen tandheelkundige praktijk. Ik vind het leuk om de touwtjes in handen te hebben en zelf te organiseren en te sturen. Maar de eerste tien jaar heb ik eerst mijn weg leren kennen binnen de tandheelkunde en de implantologie door heel veel opleidingen en cursussen te volgen. Bij Tandheelkundig Centrum Altman mag ik als mede-eigenaar naar eigen inzicht de praktijk vormgeven en kan ik een leuke organisatie creëren binnen een groepspraktijk met veel differentiaties in de tandheelkunde. Medewerkers op de goede plek zetten, eigen verantwoordelijkheid geven en zien dat ze zich ontwikkelen, daar word ik echt blij van. Daarnaast houd ik de laatste (digitale) ontwikkelingen binnen

de tandheelkunde goed in de gaten en kijk ik op welke manier we daarop kunnen inspelen.” Harro werkt tweeënhalve dag aan de stoel waar hij voornamelijk implantologische en reconstructieve trajecten behandelt en is daarnaast bezig met het management van de praktijk en betrokken bij initiatieven in de digitale tandheelkunde waaronder Tootsee.

Waarom eigenlijk implantologie? “Voor mij is dit het leukste onderdeel van de tandheelkunde waar heel veel uit het vak samenkomt; tandheelkundige kennis en vaardigheid, anatomie, protethiek, planning, chirurgie. Die diversiteit maakt het voor mij uitdagend, waarbij je mensen ook nog eens echt blij kunt maken met een functioneel en mooi resultaat. Een drempel om implantologische ingrepen te doen kan zitten in het feit dat het meer invasief is. Sommigen vinden dat spannend. Tegenwoordig is implantologie veel meer een onderdeel van de opleiding en heb je dus als afgestudeerde tandarts al

dentista

Harro is in 2002 (cum laude) afgestudeerd in Groningen. Om zich daarna meer te verdiepen in de implantologie en uitgebreide reconstructieve tandheelkunde heeft hij aan de Universiteit van Luik (België), een internationale masteropleiding gevolgd (Diplôme d’études spécialisées européen en implantologie orale). Hij heeft deze opleiding in juli 2008 (cum laude) afgerond en was daarna parttime werkzaam in meerdere klinieken voor implantologie. Hij werkt sinds 2003 bij Tandheelkundig Centrum Altman in Den Haag

affiniteit voor implantologie en uitgebreide reconstructieve tandheelkunde. In zijn vrije tijd houdt Harro zich bezig met persoonlijke ontwikkeling, voeding en gezondheid, open water zwemmen en lopen.

dentista

fotografie: Jules van Engers

waar hij naast mede-eigenaar ook algemeen practicus is met speciale

Digital in Dental Symposium The dificulty of changing to the digital workflow is not accepting it, its about to get loose of the analog! MegaGen Benelux is proud to announce that the Digital in Dental Symposium will be held in Tilburg, on March 26th, 2022. A great scientiﬁc event on digital dentistry will feature leading clinical experts and researchers who will discuss the most innovative digital technologies and established clinical procedures. Get an inspiration boost and valuable tips & tricks for a Mega'Digital practice. For full details, see: www.megagen.nl/educatie

THE FUTURE IS NOW V E T H E DA TE

26 Mar ch 2022 TI

SPEAKERS

Dr. Marcus Engelschalk Moderator - Germany MINEC

Dr. Jeroen Liebregts Netherlands Radboud UMC

Dr. Tong Xi Netherlands Radboud UMC

Prof. Dr. Thomas Maal Netherlands Radboud UMC

Dr. Wouter Reybrouck Belgium

Dr. Sam Omar Egypt

Dr. Rokas Kuprys Lithuania

Dr. Gertruda Sudžiute Lithuania

Drs. Irfan Abas Netherlands

LBURG

Fotografie: Laura van Leijenhorst

wat ervaring met implantologie. Dat maakt de drempel lager. Ik werd juíst getrokken door het chirurgische deel van de implantologie. En de digitale ontwikkelingen maken het voor mij nog extra interessant. Je kan nu vooral op het gebied van diagnostiek en planning zo ongelooflijk veel. Bijvoorbeeld met een CBCT, mondscanner en planningsoftware. Iets dat nodig kan zijn bij weinig bot of afwijkende anatomische structuur. Wij gebruiken dit in onze verwijspraktijk steeds vaker. Het biedt van A tot Z meer voorspelbaarheid en maakt een grotere range aan behandelingen mogelijk, maar het merendeel van de ingrepen is recht toe rechtaan implantologie. Waarbij je niet alles uit de kast hoeft te halen.”

Welke nieuwe ontwikkelingen zie je binnen het vak? “Implantologie is al langer een onderdeel van de tandheelkunde geweest waarbij je gebruik kan maken van veel verschillende diagnostische- en planningtools zoals een CBCT-scan, mondscanner, boormal en Digital Smile Design. Tools die supergoed werken en je helpen om voorspelbaar te werken, maar ook belangrijk zijn in je communicatie naar de patiënt. Digital Smile Design helpt je niet alleen in je planning maar kan je ook gebruiken om de patiënt te laten zien wat het resultaat wordt. Dat helpt in de betrokkenheid van de patiënt en ook in de conversie van je

behandelplan. Mensen zijn eerder geneigd om te kiezen voor een bepaalde behandeling als ze het eindresultaat kennen en het laat zien dat je als tandarts innovatief bent. Iets dat mensen tegenwoordig ook van je verwachten. Ze hebben vaak al voorwerk gedaan, weten wat ze willen en wat er zoal te koop is in de markt. Naast de bovengenoemde bekende tools verwacht ik de grootste ontwikkelingen op het vlak van Artificial Intelligence (AI), teledentistry, Augmented Reality en 3D-printing. AI kan worden toegepast op meerdere onderdelen binnen de tandheelkunde: diagnostiek, behandelplanning, behandeling en preventie/nazorg. In diagnostiek kunnen röntgenbeelden geïnterpreteerd worden met behulp van AI. Röntgenfoto’s worden in de dagelijkse praktijk vaak gemaakt, maar de interpretatie en verslaglegging van het hele plaatje schiet nog wel eens te kort. Een computer kan – op basis van veel data – ieder stukje van de foto bekijken en een gestandaardiseerd, geprotocolleerd verslag maken. Daarbij is hij snel, nooit moe en blijft leren, wat zorgt voor meer data, meer kennis en dus steeds betere diagnoses. Daar kan je naast ‘standaard’ diagnostiek veel dingen aan ophangen. Een simpele toepassing voor de implantologie is bijvoorbeeld implantaatherkenning. We zien regelmatig exotische implantaatmerken langskomen. Door het maken

dentista

van een röntgenfoto kan een computer op basis van verschillende kenmerken bepalen wat voor merk het is. Op dit moment kan je het zelf doen via de website Whatimplantisthat.com. Het is slechts één van de toepassingen, maar op termijn kunnen individuele diagnoses en verslagen steeds verder worden gestandaardiseerd. Nauwkeuriger diagnostiek zorgt voor verdere professionalisering van het vak. En de gegenereerde data kan ons nieuwe inzichten verschaffen over correlaties tussen ziektebeelden, biomarkers en nog veel meer. Behandelplanning: We doen al veel met digital imaging, planningsolutions en DSD. Op die manier laten we onze patiënten zien wat het eindresultaat is van een behandeling. Hierbij moet je zelf handmatig nog best wat doen om met behulp van de computer en software tot een planning te komen. Dat kan in de toekomst veel laagdrempeliger gaan zoals Invisalign daarvoor een optie biedt. Je maakt een selfie en ziet hoe je gebit eruit kan zien na een behandeling met hun product. Een dergelijke optie, op basis van selfies en AI zien

wat een eventuele behandeling voor jou kan betekenen wordt steeds nauwkeuriger en gaat een enorme vlucht nemen in de komende jaren. Als we het hebben over de behandeling zelf dan is X-Guide die Wouter Kalk gebruikt een mooi voorbeeld. Dit apparaat maakt gebruik van dynamische navigatie; beeldnavigatie op basis van real-time feedback. Op basis van vooraf gemaakte CBCT en IO beelden wordt een digitale planning gemaakt en ingeladen in het apparaat. Aan de hand van een tracker en referentiepunten ziet de implantoloog op een beeldscherm waar de boor op de kaak te plaatsen, in welke richting en tot welke diepte. Daarbij krijgt hij of zij continue feedback en kan waar nodig aanpassingen doen. Dit apparaat zorgt voor een minder invasieve behandeling, meer precisie, grotere voorspelbaarheid en daarmee voor duurzaamheid van het eindproduct. Op het gebied van preventie en nazorg zijn er al verschillende ‘smart devices’ op de markt. Zo laten tandenborstels weten hoe je poetst en geven daarbij ook advies en zijn er preventie apps die je ondersteunen bij het verzorgen van je gebit. Daarbij wordt steeds meer de camerafunctie van de telefoon gebruikt om aan de hand van selfies instructies te geven. Ook hier leert de computer op basis van AI steeds beter afwijkingen te detecteren. Verder kunnen augmented- en virtual reality worden ingezet voor trainings- en educatie doeleinden en biedt 3D printing enorm veel mogelijkheden, bijvoorbeeld bij bioactieve tijdelijke restauraties die je kunt overzetten en exact kopiëren. De mogelijkheden voor tandartsen nemen met deze nieuwe ontwikkelingen toe waardoor het vak blijft boeien. De diagnostiek, planning en het eindresultaat wordt significant beter. Door het gebruik van on- en offline contactmomenten raken patiënten meer betrokken, verzorgen hun gebit beter en stemmen makkelijker in met een behandeling. Nieuwe tools, beter eindresultaat kan je dus zeggen.”

Aligners

Promaton software

“Een goed voorbeeld van digitale innovaties in de tandheelkunde is de opkomst van grote aligner fabrikanten. Invisalign is al vanaf 1999 actief en heeft inmiddels zo’n

dentista

12 miljoen cases behandeld. In het begin waren de mogelijkheden beperkt en werden ze afgekeurd door tandartsen, maar inmiddels is het breed geaccepteerd en kun je er ook complexe cases mee behandelen. Nederland loopt hierbij nog steeds zo’n 10 jaar achter op Amerika maar lijkt in een stroomversnelling te komen. Die ontwikkelingen en vernieuwingen vind ik interessant, zeker ook omdat er een stuk AI bij komt kijken. In onze praktijk zien we dat mensen een sprong willen maken in hun looks, mooiere rechte en gezonde tanden willen, maar opzien tegen een lang orthodontisch traject. Aligners bieden in veel gevallen dan een oplossing. Om in het woud van verschillende aanbieders toch een vinger aan de pols te houden en vanwege mijn ondernemende aard en interesse in innovatie, heb ik samen met Sophie van Dijk een eigen alignermerk op de markt gebracht, genaamd Tootsee. We hebben - vanwege het gemak voor de klant - bewust gekozen voor ‘direct to consumer’. Na een kort assessment vindt er een online screening plaats. Hierbij maakt men gebruik van gestandaardiseerde foto’s, aanwezige röntgenfoto’s en een thuis zelfgemaakte afdruk of een op locatie gemaakte scan. Op basis hiervan wordt een 3D animatie gemaakt die laat zien hoeveel bitjes je nodig hebt en wat het eindresultaat is. Deze screening/diagnose wordt gedaan door een orthodontist of een tandarts (doctor directed) waarna er een individueel behandelplan wordt opgesteld dat we ook intensief begeleiden. De begeleiding en controles vinden online plaats. Zo vragen we onze klanten om elke twee weken selfies te maken en online in te checken om de voortgang goed te monitoren. Een groot voordeel voor de gebruikers is dat ze ons 24/7 kunnen consulteren, zonder verspilling van reis- en wachttijd. Het werken met aligners is niet nieuw, het bestaat al even. We kunnen met Tootsee op dit moment een beperkt spectrum van de markt bedienen met een kleine standscorrectie. Functioneel veranderen we niet veel en wijst de screening uit dat er fysiek een tandarts of orthodontist aan te pas moet komen dan organiseren we dat of verwijzen door. We zijn heel open in wat we kunnen en niet kunnen en communiceren dat ook. Wanneer iemand kiest voor aligners, heeft hij of zij hierover vaak al overleg gehad

met zijn of haar tandarts. Mochten ze voor ons kiezen dan sturen we in alle gevallen de tandarts een bericht. Dat levert wisselende reacties op. De meesten vinden het leuk en zijn geïnteresseerd, anderen zijn terughoudend en hebben vragen over onze manier van werken. Als we uitleggen wat we doen zijn de reacties veelal positief. Men moet ons ook niet verwarren met de volledige ‘doe-het-zelf-beugels’ waar geen onderzoek, behandelplan en monitoring door een behandelaar aan te pas komt. Wanneer je zoiets doet dan moet je het goed doen. Daar staan we voor bij Tootsee”

Toekomst “Door de opkomst van AI en teledentistry neemt de kwaliteit van tandheelkunde toe, raken mensen meer betrokken en bewuster van hun mondgezondheid, verzorgen hun gebit beter en stemmen makkelijker in met een behandeling. De manier waarop we tandheelkunde aanbieden en onze praktijk inrichten verandert onder invloed hiervan mee. Diagnostiek, preventie en nazorg zullen ook op afstand plaatsvinden, op een moment waarop het de patiënt uitkomt. De interactie met de patiënt en de kwaliteit (van de mond) gaan hiermee verbeteren.” advertentie

minilu –

jouw beste vriendin Meer dan 45.000 merkartikelen voor praktijk en laboratorium

Bestel makkelijk snel voo en r de laagste prijzen

analoog vs. digitaal

“Omarm nieuwe technieken, maar staar je er niet blind op” Als restauratief tandarts en onderzoeker bij de afdeling materiaalkunde heeft Paul de Kok veel te maken met nieuwe materialen en technieken die we zien binnen de tandheelkunde. Maar is wat we vroeger deden nu allemaal achterhaald en minder duurzaam? Moeten we allemaal direct overstappen op de nieuwste technieken? Kunnen we nog om digitale tandheelkunde heen? Een gevoel van ‘fear of missing out’ kan ontstaan, maar is dat wel terecht? Paul de Kok

e zien de laatste jaren veel nieuwe ontwikkelingen binnen de tandheelkunde op het gebied van diagnostiek en planning met CBCT, mondscanners en software, maar ook in uitfreesbare materialen zoals zirkonium, lithiumdisilicaat en moderne kunstharsen. Ze helpen ons meerdere soorten behandelingen uit te voeren, voorspelbaarder en soms voordeliger te werken. Veel collega’s zijn daar enorm enthousiast over, maar de nieuwe ontwikkelingen kennen ook beperkingen.

De grenzen van digitale technieken Sommige tandartsen hebben het idee dat als ze geen mondscanner en 3D-printer hebben staan ze niet meer meedoen en hopeloos achterlopen. Een gevoel van ‘fear of missing out’ (FOMO). Dat gevoel

wordt aangewakkerd doordat veel tandartsen gadget liefhebbers zijn, fabrikanten erop inspelen met marketingcampagnes en omdat we een klein land zijn met een goede infrastructuur, waardoor de adaptatie van innovaties snel verloopt. Maar in werkelijkheid valt het allemaal reuze mee en FOMO is zeker niet nodig. Nieuwe ontwikkelingen hebben immers een aanloop nodig: de kinderziektes moeten uit nieuwe apparatuur en materialen hebben onafhankelijke onderzoeken nodig, zowel in het lab als klinisch in de mond. Uiteraard zijn er bepaalde nieuwe technieken in het ontwerpen van kroon- en brugwerk die we niet meer kunnen missen. De gefreesde keramische restauratie is niet meer weg te denken en heeft een vaste

dentista

plek binnen de restauratieve tandheelkunde verworven. Dankzij CAD/CAM (computer-aided design/computer-aided manufacturing) systemen kunnen we zirconia en titanium verwerken en kunnen we dus biocompatibele abutments en metaal-vrije restauraties maken. De digitale tandheelkunde heeft wat dat betreft ons werkveld wel vergroot en bereikbaarder gemaakt. Voorheen waren we namelijk afhankelijk van gegoten materialen zoals het kostbare goud, of het potentieel allergene palladium, dat zeker bij suprastructuren op implantaten een kostbare aangelegenheid was. Nu maken we dergelijke constructies veelal van zirconia, wat je al dan niet deels laat opbakken. Omdat dit materiaal tandkleurig is, hoeft het niet langer volledig te worden opgebakken met het fraaie, maar zwakke veldspaatkeramiek en dat is zeker bij implantaten van belang, waar je immers de terugkoppeling en indrukbaarheid van het parodontaal ligament mist. Maar ook in de betaalbaarheid van tandheelkunde speelt de digitale ontwikkeling een grote rol. Zirconia reken je af per deel in plaats van per gram en dat scheelt een hoop. Daarnaast kost een robot die een restauratie freest een stuk minder dan een mens die dit met de hand moet uitvoeren. Ook zijn de designprogramma’s en freesmachines tegenwoordig zo goed en verfijnd qua occlusale vormgeving en anatomische structuur dat dit met de hand bijna niet meer valt te evenaren. Je kunt zeggen dat de techniek het hier wint van de mens. Natuurlijk zijn er hele goede tandtechnici die het beter kunnen dan de machine, maar dat is niet de meerderheid. Deze digitale ontwikkelingen hebben indirecte restauraties daardoor voorspelbaarder en betaalbaarder gemaakt.

Hybride fase Toch kennen de digitale ontwikkelingen in ons vakgebied ook nog altijd hun grenzen. Zo is de ontwikkeling van de intra-orale scanners de laatste 15 jaar heel hard gegaan. De scanners zijn inmiddels nauwkeuriger en sneller dan de meeste afdrukmaterialen en in combinatie met de model-loze fabricage van restauraties is het een veel effectievere, grotendeels nauwkeurigere en zeker een afvalvrijere keten geworden dan de traditionele afdruk. Maar toch haal je in 1,5 decennium geen eeuw ambacht in. Een periode waarin alles is uitontwikkeld. En dat zie je bijvoorbeeld terug in gipsmodel-

len. Een kunststofmodel uit de 3D-printer is prachtig, maar tegen een gipsmodel van een goede afdruk kan het qua detail weergave nog niet op. Early adopters kunnen dan heel hard van de toren blazen dat je afdrukken overboord moet gooien en alles met een mondscanner moet doen, maar als je een ervaren en bevlogen tandtechnicus naar de mooiste techniek voor porseleinen facings vraagt, dan zal hij waarschijnlijk teruggrijpen op de traditionele techniek van opwassen, persen en opbakken op een ouderwets gipsmodel. Omarm daarom de nieuwe technieken zeker, maar staar je er niet blind op. Je kunt zeggen dat we nu in een hybride fase zitten. Het overgrote deel van ons werk wordt al digitaal vervaardigd en een enkele kroon of brug kan ook goed helemaal digitaal worden vervaardigd, waarbij je ‘modelloos’ werkt. Kort gezegd: scannen, frezen en in de mond plaatsen. Maar op het moment dat de esthetiek en functie een grotere rol gaan spelen dan wil je het in de mond uittesten, in plaats van enkel op een scherm en dan komen alsnog de analoge technieken om de hoek kijken.

Beeldvorming/ diagnostiek Waar digitale ontwikkelingen een grote rol hebben gespeeld in de afgelopen jaren is in de beeldvorming en de daaruit voortvloeiende diagnostiek en behandelplanning. Digitale fotografie heeft het makkelijk gemaakt om snel goede foto’s te maken en direct te bewerken op je computer. Daardoor kunnen we Digital Smile Designs maken en vooraf veel makkelijker nadenken en communiceren over ons behandelplan. Daarnaast is het mogelijk om de 3D gebitsmodellen in de tandtechnische software te overlappen met een 2D aangezichtsfoto van de patiënt. Dat is een belangrijk hulpmiddel om de midlijn en de lengte van de tanden te bepalen. Toch kennen ook deze hulpmiddelen nog hun beperkingen. Want hiermee krijg je in de verticale as een perfect beeld, maar op de horizontale as niet. Want hoe staan de tanden en kiezen op elkaar, wat doet de patiënt met zijn of haar lippen en wat vindt hij of zij zelf mooi? Dit kunnen we ondervangen door de nieuwste gezichtsscanners. Deze maken een 3D-scan van je gezicht en daar kan je dan het virtuele gebitsmodel en een 3D CT-scan van het botbeeld in verwerken. Dit zou de missing link zijn in de huidige ontwerpsoftware. Nu heb ik hier zelf nog weinig ervaring

dentista

ONDER NARCOSE BEHANDELEN IN UW EIGEN PRAKTIJK?

Anesthesia & Intensive Care Services B.V.: AIC is gespecialiseerd in het verzorgen van hoogwaardige medische zorg binnen de anesthesiologie en intensive care geneeskunde. Met ons VOLWAARDIG MOBIEL ANESTHESIETEAM inclusief apparatuur, monitoring, medicatie, gasvoorziening, disposables en al het nodige personeel kunnen wij op een voor u wenselijke locatie op 4 behandelkamers tegelijk algehele anesthesie toedienen aan uw cliënten, zonder dat u ook maar iets hoeft aan te passen aan de inrichting van uw kliniek. Tandheelkundige klinieken die behandelingen onder algehele anesthesie willen aanbieden: Als u aan uw cliënten behandelingen onder algehele anesthesie wilt aanbieden zonder dat u dure investeringen hoeft te doen in uw kliniek, dan bent u bij ons aan het juiste adres. Wij kunnen met ons MOBIEL ANESTHESIETEAM in elke kliniek op 4 behandelkamers tegelijk volledig de anesthesie verzorgen zonder dat u daar naar hoeft om te kijken. Wij zijn volledig selfsupporting. Wij kunnen in elke tandartspraktijk de anesthesie verzorgen. Uw praktijk hoeft dus niet aan speciale voorwaarden te voldoen!! Bel voor een gratis en vrijblijvende offerte: Schroom niet om te bellen of te emailen voor een gratis en vrijblijvende offerte. Zonder enige verplichting komen wij graag bij u langs om de situatie in uw kliniek te beoordelen en de wensen en mogelijkheden met elkaar te bespreken.

Weena 1197 3013 AL Rotterdam Tel: + 316 247 257 37 www.aicservices.nl info@aicservices.nl

mee, maar ik begreep dat er tot op heden nog flink wat beperkingen aan het ‘matchen’ van de verschillende modellen zitten. Deze beperkingen worden veroorzaakt door hetzelfde gebrek als een mondscanner heeft, en dat is dat we daarmee niet door zachte weefsels, bot, bloed en speeksel heen kunnen kijken. Röntgen kan dit deels wel, maar belast de patiënt dan weer met potentieel schadelijke straling en is zeer beperkt in de weergave van zachte weefsels. Een techniek die wél geschikt lijkt voor dit doel – en al lang bestaat – is de echoscopie. Met deze techniek kun je heel nauwkeurig beeld krijgen, dwars door harde en zachte weefsels heen. Denk aan de manier waarop we 3D echo’s van baby’s in de baarmoeder kunnen bekijken. Ik denk dat we ons daarop moeten focussen voor de toekomst. Op dit moment is het nog veel te kostbaar om het heel nauwkeurig toe te passen binnen de tandheelkunde en wordt het alleen nog academisch sporadisch ingezet.

Toekomstbeeld We worden als tandartsen steeds vervangbaarder, zeker op het gebied van diagnostiek. Op dit moment zijn we nog onmisbaar om gebitten te analyseren, risicoanalyses te maken en om technisch complexe behandelingen goed voor te bereiden en uit te voeren. Vervanging door digitale hulpkrachten is vooralsnog uitgebleven. Maar in de tandtechniek speelt de technologische ontwikkeling van het vak al veel langer en zijn veel menselijke taken inmiddels vervangen door computers. Een ander vakgebied waar we dit inmiddels terugzien is de orthodontie. Met de komst van de onzichtbare aligners wordt een gebit digitaal gescand of worden afdrukken gedigitaliseerd en aangevuld met aangezichtsfoto’s, waarna de fabrikant het behandeltraject grotendeels laat bepalen door de computer. Soortgelijke ontwikkelingen gaan tandartsen ook meemaken. Een voorbeeld hiervan - dat ik laatst tegenkwam - is een robotje dat over een kies loopt en met koeling en al een caviteit prepareert! En ik kan me voorstellen dat dit een stuk nauwkeuriger gebeurt dan met mijn menselijke hand. Daarnaast zie ik een belangrijke toekomst voor Artificial Intelligence voor onze diagnostiek en indicatie.

keld en ziet en weet een computer veel meer dan wij. En computers worden ook nog eens niet beïnvloed door een slecht humeur, vermoeidheid, of andere externe factoren. Dit kan een groot hulpmiddel worden in bijvoorbeeld het beoordelen van röntgenfoto’s. Een aanzienlijk deel van ons vak zal in de verre toekomst uiteindelijk verdwijnen. Nu zijn we nog onmisbaar, maar ik zie een ontwikkeling van steeds meer zelfhulp, in combinatie met professionele ondersteuning op afstand, de zogenoemde telemedicine. Dat zie je in de VS al jaren in de gezondheidszorg en nu ook al bij de aanbieders van orthodontische aligners, waar tandarts en orthodontist de screening en beoordeling op afstand doen. De diagnostische en technische aspecten van ons vak worden door AI en robotica steeds meer uit handen genomen. Vraag is nog wel wie in de toekomst de patiënt geruststelt voor een ingreep en motiveert om zijn of haar gebit goed te onderhouden. Dat zijn taken die door geen computer kunnen worden overgenomen. Een voorbeeld van een casus waarbij analoge en digitale technieken worden gebruikt zie je op de volgende pagina.

Op basis van AI heeft een computer toegang tot enorm veel data en dus kennis. Van daaruit worden algoritmes ontwik-

dentista

Dr. Paul de Kok studeerde tandheelkunde op ACTA en is erkend restauratief tandarts (NVVRT) op de Kliniek voor Parodontologie Amsterdam (KvPA), waar hij sinds 2008 op verwijzing patiënten met restauratieve en esthetische problemen behandelt. Daarnaast is Paul verbonden aan de afdeling Materiaalkunde van ACTA.

Digitale ontwikkelingen in de implantologie 1

gevolgd door totaal extractie, uitgebreide botaugmentatie vanuit de crista iliaka en het plaatsen van zes implantaten in de boven- en onderkaak (afbeelding 1-3).

De eerste prothetische stappen vinden analoog plaats. Afdrukken met schoorsteenlepels en relatiebepaling met behulp van waswallen en een pijlpuntregistratie leiden tot een verschroefde wasopstelling welke door tandarts en patiënt samen worden beoordeeld op functie, fonetiek en esthetiek (afbeelding 4 en 5). Er is hier gekozen voor een buccaal opgebakken zirconia brug in de bovenkaak en een kunsthars brug op een titanium onderstructuur in de onderkaak. We focussen ons hier op de brug in de bovenkaak.

oor een ontwikkelingsstoornis is de dentitie van deze 36-jarige patiënt verloren gegaan. Ook is er sprake van een skeletale afwijking, waardoor de bovenkaak veel kleiner was dan de bovenkaak. Hij wenste een vaste voorziening in de boven- en onderkaak ter vervanging. Om dit voor elkaar te krijgen in de juiste kaakrelatie was er een intensief voortraject nodig, bestaande uit chirurgische separatie en transpalatinale distractie. Dit werd

dentista

De ingegipste modellen en de goedgekeurde wasopstelling worden vervolgens gescand voor de start van het digitale proces. De wasopstelling wordt gebruikt voor het ontwerp van de titanium abutments en de zirconia onderstructuur. Ten opzichte van deze opstelling wordt er gekozen voor enkel een buccale reductie van het zirconia, zodat alleen het esthetisch meest relevante deel van de brug wordt opgebakken met het fraaie, maar fragiele veldspaatkeramiek. De titanium en zirconia onderdelen worden gefreesd (afbeelding 6-7).

Ten slotte is ook de laatste fase weer analoog. Nadat de brug handmatig wordt opgebakken en gepolijst, worden de abutments aan de brug verlijmd is de verschroefde brug klaar om te plaatsen. De patiënt is tevreden met een functionele, fraaie en goed reinigbare vaste constructie (afbeelding 8-11).

Casus Kliniek voor Parodontologie Amsterdam (KvPA) Kaakchirurg: prof. dr. Jan de Lange (UMC Amsterdam), Implantoloog: Johan Cossé, Restauratief tandarts: dr. Paul de Kok, Tandtechnici: Michel Castro en Carolien Trock (4Dental).

dentista

Word Tootsee partner

TOOTSEE CLEAR ALIGNERS

Veilig en snel naar een rechte ‘sexy six’ Tootsee biedt de beproefde clear aligner-methodiek in frontodontics in een nieuw teledentistry concept: Individuele diagnose en plan voor cosmetische standsverandering van het front 100% online monitoring door gekwalificeerde, ervaren tandartsen en orthodontisten Laaggeprijsde, hoge kwaliteit producten die aan alle richtlijnen voldoen Klanten besparen tijd en geld, profiteren van flexibele zorg én zien in korte tijd al resultaat.

Word Tootsee partner Geef uw klanten meer keus in behandelingen: Tootsee ontzorgt terwijl u van aantrekkelijke partnervoordelen profiteert. Meer weten? Mail naar partner@tootsee.co of kijk op tootsee.co.

Maarten

Ben jij al klaar voor je pensioen?

ormaal gesproken gaan mijn columns altijd over tandheelkunde. Hoe ik als jonge, enthousiaste tandarts aankijk tegen dit geweldige vak. Maar in deze column wil ik het toch eens over iets anders hebben, namelijk ons pensioen. Het voelt gek, praten over je pensioen. Ik ben in 2015 afgestudeerd en zal pas in 2058 de, nu geldende, pensioengerechtigde leeftijd behalen. Ik heb nog 36 jaar de tijd om alles onder de knie te krijgen en te leren, toch is het belangrijk om al bezig te zijn met 2058. Ik ben al ruim zes jaar ZZP-tandarts. Als ZZP-tandarts heb je een hoop voordelen, maar een pensioen bouw je niet op. Ik ben niet aangesloten bij een collectieve pensioenregeling en bouw momenteel, naast sparen en een eigen huis, op geen enkele manier ook maar iets van vermogen op. Voor mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering heb ik ieder jaar overleg over mijn jaarcijfers en kijken we of mijn AOV nog wel goed bij mij past. Steevast komt bij dit gesprek het pensioen naar voren. De persoon die mijn AOV onderhoudt is ook

financieel adviseur. Een aantal jaar geleden begon hij ineens over beleggen als vorm om pensioen op te bouwen. Beleggen? Dat is toch een gigantisch risico? Ik ken alleen maar verhalen over beurscrashes en grote verliezen (en soms ook winsten). Denk aan de beurscrash van 2008 en films als ‘the big short’ en ‘the wolf of wall street’. Dat klinkt niet echt als een fijne en veilige omgeving om een pensioen op te bouwen. Ook in 2021 kwamen wij weer te spreken over mijn pensioenopbouw, had ik nu eindelijk al eens iets ondernomen? Ik had twee weken kerstvakantie en met wederom een lockdown was er vrij weinig te beleven. Tijd om mij eens te verdiepen in mijn pensioen en dan met name beleggen. Ik kwam uit bij de podcast ‘Jong beleggen’. In deze podcast nemen twee jonge beleggers je mee in de wereld van beleggen. Zij leren je op een hele duidelijke manier wat beleggen is. Welke rendementen zij behalen en welke risico’s ze daarvoor nemen. Zij geven geen financieel advies, maar ze geven wel inzicht in hun eigen portfolio. In zeer korte tijd heb ik een voor mij com-

dentista

COLUMN

pleet vreemd onderwerp wat meer eigen kunnen maken. Ik ben gegrepen door de hele wereld van beleggen en ben inmiddels deze maand zelf gestart met mijn eigen portefeuille. Weliswaar nog erg klein en met weinig risico, maar hopelijk is dit een mooi begin van mijn pensioen. Wat is het toch ontzettend leuk om je ook eens te verdiepen in een ander onderwerp dan tandheelkunde. Uiteraard zijn er naast beleggen nog tal van andere opties om een pensioen op te bouwen. Denk aan investeren in fysieke grondstoffen (goud) of in stenen (vastgoed). Wellicht wil je wel in obligaties beleggen of ga je voor crypto. Misschien heb je wel een eigen praktijk die je later gaat verkopen of bouw je op een andere manier vermogen op. Of misschien doe je nog wel helemaal niets. Wat doe jij al voor je pensioen?

Maarten de Beer is als tandarts werkzaam bij IJsselstate Tandartsen in Dieren en MP3 Tandartsen in Apeldoorn.

Interview Wouter Kalk

Implanteren met beeldnavigatie, het einde van de boormal? In de loop der jaren worden implantaten met nieuwe procedures steeds nauwkeuriger naar de optimale positie gedirigeerd. Van ‘bone-based’ naar ‘tooth-based’, van 3D planning met CBCT naar intraoraal scannen en al dan niet dwingende boormallen. Het bleef echter bij statische navigatie. Eind 2018 komt kaakchirurg - NVOI implantoloog Wouter Kalk in aanraking met een apparaat waarmee de digitale computerplanning zonder boormal naar de patiënt kan worden overgebracht. De zogenoemde dynamische navigatie. Wouter Kalk

succesvol en routinematig gebruikt. Aangezien ons werkgebied zich bijzonder goed laat afbeelden (en dus digitaliseren), is het eigenlijk merkwaardig dat wij nu pas schoorvoetend starten met het toepassen van deze technologie.”

Wat is dynamische navigatie? Waarom zou je het willen gebruiken?

“D

ynamische navigatie is al in 2001 beschreven als techniek in de implantologie en is de afgelopen paar jaar verder doorontwikkeld. Bij andere chirurgische disciplines zoals de neuroen thoraxchirurgie wordt het al lange tijd

“Met dynamische navigatie breng je een digitale planning van de implantaatposities over naar de patiënt. Het is beeldnavigatie met real-time feedback. Op basis van vooraf gemaakte 3D-beelden van CBCT en IOscans wordt een digitale planning gemaakt welke wordt ingeladen in een krachtige verrijdbare computer, voorzien van een arm met twee camera’s. Tijdens het kalibreren van twee trackers, één verbonden aan de kaak van de patiënt met een clip en één aan het boorhandstuk, herkent de computer 300 referentiepunten. Hierdoor zijn de

dentista

xyz-assen van het operatiegebied en van de implantaatboor gekoppeld aan de CBCT en de 3D-planning. Na het kalibreren ziet de implantoloog op een beeldscherm waar de boor op de kaak te plaatsen, in welke richting en tot welke diepte. Daarbij krijgt hij of zij tijdens de osteotomie continue feedback en kan waar nodig worden gecorrigeerd. Dit beeldnavigatie apparaat zorgt voor een minder invasieve behandeling, hoge precisie, grotere voorspelbaarheid en daarmee voor duurzaamheid van het eindproduct.

daard worden. Je moet er toch ook niet aan denken dat een neurochirurg een hersenoperatie voorbereidt in 2D en de derde dimensie op basis van ervaring en inschatting hieraan toevoegt, en dus ‘ongeveer’ weet waar hij of zij moet opereren? Toch wordt binnen de tandheelkunde nog veel op deze wijze gewerkt. We zijn natuurlijk heel handig geworden in het implanteren op een OPG en een ‘klinische blik’. Maar we doen dit op ervaring en onzekere aannames, terwijl het allemaal veel preciezer en met meer controle kan.”

Voordeel boven het werken met een gewone boormal is dat alles wat je in 3D hebt gepland – rekening houdend met onder andere ondersnijdingen, zenuwen en aangrenzende radices van buurelementen – door de computer wordt meegenomen. Als je de implantaatpositie van een 3D planning uit de losse pols bij de patiënt realiseert, is het een stuk minder precies dan gewenst. Iedereen denkt wel in het midden van een enkelvoudig diasteem met een graad of twee hoekafwijking te kunnen implanteren, maar in werkelijkheid is er spraken van een afwijking van ongeveer 10 graden, zo blijkt uit onderzoek. Dat kun je je bij sommige behandelingen wel veroorloven, maar in de esthetische zone of bij grote brugconstructies maakt dat echt veel uit. Het verschil tussen een goed en een teleurstellend esthetisch resultaat wordt soms bepaald door slechts kleine details. Bij dynamische navigatie krijg je, zoals gezegd, real-time feedback. De computer geeft aan hoeveel graden je op dat moment afwijkt, waardoor je heel goed kunt bijsturen. We kunnen de kwaliteit en precisie er dus enorm mee opschroeven. En het is echt enorm ‘satisfying’ wanneer alle schroefgaten in een 12-delige brug op precies dezelfde plek uitkomen als waar ze zich in de virtuele planning ook bevonden.

Overstappen op beeldnavigatie gebeurt nog weinig

We zullen het plannen op 2D-röntgenfoto’s, een gipsmodel en een gewone boormal op enig moment achter ons laten. Het geeft immers gewoon niet alle informatie: de derde dimensie ontbreekt. Soms is het meer geluk dan wijsheid wanneer een implantaat met een iets afwijkende positie net niet resulteert in beschadiging van een buurelement of een zenuw. We zouden eigenlijk niet langer genoegen moeten nemen met 2D-voorbereiding in de implantologie. Het plannen op 3D-beelden van CBCT en IO-scans moet echt de stan-

“We vinden onszelf als beroepsgroep vaak innovatief en vooruitstrevend. Dat is ook gebleken in het verleden, maar tegelijkertijd zijn er mogelijkheden die we onbenut laten. Natuurlijk is het lastig om uit je comfort zone te treden en over te stappen op een nieuwe techniek of werkwijze. Doe je dit als ‘early adapter’ in een vroeg stadium, dan is de techniek nog onvolledig doorontwikkeld en word je soms geconfronteerd met hick-ups. Deze fase heeft beeldnavigatie met X-NAV inmiddels achter zich gelaten. Het omschakelen kost aanvankelijk uiteraard tijd en geld, maar het kan je werk, naast de precisie en kwaliteit die het oplevert, ook een stuk leuker maken. Ik werkte altijd al met 3D-planning en voorbereiding in de computer en vond het fantastisch om in uitdagende situaties vooraf de problemen te analyseren en op te lossen en uiteindelijk met maximale zekerheid goed uit te komen. Daarbij voelde ik mij wel altijd enigszins beperkt door de dwingende boormal, vanwege het beperkte zicht tijdens de operatie en de onhandige lange boren die je daarbij moet gebruiken. Toen ik in 2018 de mogelijkheden van beeldnavigatie zag was ik direct om. Hier had ik jaren op gewacht. Daarbij moet ik wel zeggen dat ik het heel gaaf vind om soms wat voor de troepen uit te lopen, te innoveren, nieuwe technieken door te ontwikkelen en mee te werken aan het optimaliseren van een nieuw proces. Op dit moment zijn er alweer twee nieuwe toepassingen ontwikkeld, die ik heel snel wil gaan uitproberen. De eerste behandelingen met beeldnavigatie vragen zeker meer tijd dan de gebruikelijke procedure met een normale boormal. Na enkele weken ontstaat echter routine,

dentista

STEL UW SET VAN STERIELE MEDICAL DISPOSABLES SAMEN VOOR EENVOUDIGE HERHAALBESTELLINGEN

eigen gepersonaliseerde set samenstellen.

U kr�gt begeleidend advies van een dentale professional op basis van ervaringen van andere prakt�ken. Bek�k in deze catalogus de mogel�kheden of doorloop het stappenplan op de website. Uw set wordt bewaard, zodat u gemakkel�k met 1 druk op de knop herhaalbestellingen kunt doen.

Meer weten? Kijk op www.

com

waardoor de assistenten tijdens het voorbereiden van de patiënt de kalibratieprocedure alvast hebben uitgevoerd, en waardoor je zelf gedachteloos alleen af en toe een boortje kalibreert tegen de ‘go-plate’. Nauwelijks meer werk dan het in de mond plaatsen van een boormal en daardoor al snel vergelijkbaar qua tijdsduur met de ‘oude’ werkwijze.”

Wat verwacht je voor de toekomst? “Mijn verwachting is dat beeldnavigatie op termijn wel de standaard gaat worden. De huidige generatie tandartsen zal de overstap misschien niet zo snel meer maken, de jonge generatie die nu aan het studeren is of net is gestart in de praktijk zal sneller geneigd zijn hiermee te gaan werken. Zij zijn immers gewend om alles met een computer te doen en opgegroeid met ‘digitaal’ multitasken en gamen. De perfecte ingrediënten voor het werken met beeldnavigatie. Immers, je doet de hele planning en voorbereiding digitaal, kijkt tijdens de ingreep naar een beeldscherm en verwerkt relatief veel informatie tegelijkertijd. Een blik op de cirkels voor het fine-tunen van de hoek tot onder de 1 graad nauwkeurig, tevens een blik op de aangrenzende radices van de buurelementen en op de canalis mandibulae in real-time terwijl je de boor zich door de kaak ziet verplaatsen, terug naar de cirkel die binnenkort van groen naar rood zal verkleuren met de boor nog steeds midden in de roos, en een blik in de mond om te zien waar de mondbodem en de tong zich bevinden en of het handstuk geen contact maakt met een buurelement.

Een vorm van multitasken, waar de huidige ‘game-generatie’ weinig moeite mee zal hebben. Door het zo vooraf te plannen, is de jonge en nog onervaren implantoloog optimaal voorbereidt en hoeft hij zich niet druk te maken over onverwachte problemen tijdens de behandeling. Inmiddels vindt de technologie die in de gaming industrie is ontwikkeld zijn weg naar ons vakgebied. De huidige technologie van beeldnavigatie zal binnenkort worden aangevuld met Virtual Reality (VR), Augmented Reality (AR) en met Artificial Intelligence (AI). Zo zal het kijken naar een beeldscherm uiteindelijk worden vervangen door een VR-bril en zal je met AR-techniek naar de patiënt kunnen kijken, waarbij real-time extra informatie in jouw blikveld wordt geprojecteerd. AI helpt ons bij de voorbereidende 3D-planning op CBCT-data. De computer heeft namelijk zelf geen idee wat tand, zenuw, bot of gingiva is. Op dit moment moet ik nog zelf aangeven en intekenen (annoteren in jargon) waar elementen en zenuwen zich bevinden, wat soms saai en tijdrovend kan zijn. Wanneer we de verschillende software programmeurs aangeven welke beperkingen hun planningssoftware nu nog heeft, zullen er spoedig algoritmes worden ontwikkeld, waarmee de computer slimmer kan worden gemaakt, zodat deze automatisch alle relevante structuren herkent en annoteert. Ik verwacht deze ontwikkeling binnen een jaar of twee al. De mogelijkheden zijn oneindig!”

Beeldnavigatie Procedure Een ConeBeam CT wordt vervaardigd met een op maat gemaakte clip (een X-clip), welke vooraf met een snel uithardend materiaal wordt bevestigd aan twee of drie aangrenzende gebitselementen in de te opereren kaak. De clip bevat 3 metalen bolletjes en is voorzien van een slotje waaraan een tracker-arm kan worden bevestigd. Na het maken van een CBCT- en IO-scan, wordt op gebruikelijke wijze een digitale planning in de software gemaakt. Deze implantaatplanning wordt vervolgens ingevoerd in het beeldnavigatie apparaat. Dit is een krachtige verrijdbare computer, voorzien van een monitor en een arm met twee camera’s en een lamp met blauw licht (afbeelding 1).

Opereren met GPS Bij aanvang van de operatie wordt aan de patiënt-specifieke clip een tracker-arm met een tracker bevestigd. Deze tracker reflecteert het blauwe licht terug naar de twee camera’s,

dentista

zodat de computer 300 referentiepunten

op de tracker herkent, en deze koppelt aan de positie van de 3 metalen bolletjes in de clip verbonden aan de tracker. Op deze wijze wordt de patiënt tracker gekalibreerd. Zodra de clip met de tracker in kaak van de patiënt is vastgeklikt, zijn de xyz-coördinaten van de kaak van de patiënt in de beeldnavigatiecomputer bekend en (via de metalen bolletjes) gematcht met de coördinaten van de 3D-planning in de Cone Beam CT. Een tweede tracker is bevestigd aan het boorhandstuk. Nadat deze op vergelijkbare wijze is gekalibreerd, kan de computer de bewegingen van het boorhandstuk

volgen ten opzichte van de kaak van de patiënt. Ook de as van het handstuk wordt éénmalig gekalibreerd. Voor het starten met boren moet tot slot de lengte van het in het handstuk aangebrachte implantaatboortje worden bepaald (door de boorpunt in het zicht van de camera’s enkele seconden tegen een speciale ‘go-plate’ aan te houden). Er wordt vervolgens als het ware met een ingebouwd GPS-systeem geïmplanteerd.

Dartbord met roos Zodra een gepland implantaat wordt geselecteerd in het beeldnavigatiesysteem, toont de monitor in 3 verschillende 3D-vensters doorsneden van de kaak op de beoogde implantaatplek. Daarnaast toont het een soort dartbord met ronde cirkels, waarmee de operateur wordt geïnstrueerd waar de boor op de kaak te plaatsen en in welke richting en tot welke diepte te boren (afbeelding 2). Deze informatie wordt continu ‘real-time’ op overzichtelijke wijze tijdens het boren weergegeven. De richting wordt met een nauwkeurigheid van een tiende graad aangegeven, het bereiken van de geplande diepte wordt met een kleurovergang (groen wordt rood) en met een geluidssignaal gemarkeerd. Na het doorlopen van de normale boorsequentie wordt het implantaat eveneens met behulp van beeldnavigatie geplaatst.

Vrijheid Alhoewel beeldnavigatie de operateur in staat stelt om de digitaal geplande implantaatpositie met extreme precisie in de kaak over te brengen, heeft de operateur toch volledige vrijheid om van de ingevoerde planning af te wijken. Zo kan naar aanleiding van peroperatieve inzichten bijvoorbeeld worden besloten het implantaat meer palatinaal of distaal te plaatsen, met behoud van de geplande diepte en richting. Of er kan worden besloten, vanwege bijvoorbeeld beperkte hoogte van de gingiva, het implantaat enkele millimeters dieper (subcrestaal) te plaatsen. De operateur heeft de aangrenzende anatomische structuren hierbij continu real-time in de 3D-vensters in beeld (radices buurelementen, nervus, neusbodem, etc.), waardoor hij of zij veilig kan afwijken van de planning.

dentista

Voordelen

Dynamische navigatie heeft veel voordelen boven statische navigatie. Er is altijd maximaal zicht op de implantaat-site (er is immers geen boormal die het zicht wegneemt), er kan met elk systeem en met normale implantaat-kits worden gewerkt, er is geen beperkte koeling van de boor en lastige (distale) posities zijn gewoon bereikbaar. Ook de ergonomie van de operateur verbetert, doordat deze rechtuit naar een beeldscherm kijkt tijdens de behandeling en zich minder over de patiënt hoeft te buigen om alles goed te zien. Wellicht het belangrijkste voordeel is dat de operateur de vrijheid

behoudt om op basis van peroperatieve bevindingen soms af te wijken van de computerplanning.

Evidence Uit een prospectieve studie (714 implantaten) blijkt dat dynamische navigatie 5 tot 11 maal nauwkeuriger is dan freehand implanteren en minimaal gelijkwaardig is aan statische navigatie qua nauwkeurigheid. Beeldnavigatie met X-Guide (X-Nav technologies) heeft een hoekafwijking van < 1 graad (freehand 10-11 graden afwijking), een 2D nauwkeurigheid van 0,2 mm (freehand 1,6 mm) en een 3D nauwkeurigheid van < 0,4 mm (freehand 2,0 mm). (Emery RW, Merritt SA, Lank K, et al. Accuracy of dynamic navigation for dental implant placement – model-based evaluation. J. Oral Implantol. 2016;4[5]:399-405)

Laatste ontwikkeling Het bevestigen van de tracker aan de patiënt kan, behalve met een op maat gemaakte clip op enkele gebitselementen, ook rechtstreeks op de kaak met behulp van enkele transmucosale schroefjes. Hierdoor is beeldnavigatie ook goed te gebruiken bij edentate patiënten. Sinds heel recent kan zelfs achteraf een clip passend worden gemaakt, dus nadat de CBCT al is gemaakt (zonder X-clip in de mond). De kalibratie van de patiënt vindt dan voor de operatie plaats met een speciale ‘tracker-probe’ (X-Mark), waarmee het operatieveld wordt gekoppeld aan de CBCT-data (door enkele referentiepunten in de mond met de CBCT te matchen). Hierdoor kan worden gepland op een zeer klein ‘field of view’ CBCT (dus met heel lage stralingsdosis) of zelfs op een CBCT die een verwijzer eerder heeft gemaakt.

Dr. Wouter Kalk is werkzaam als kaakchirurg - NVOI implantoloog in de private intramurale verwijs-praktijk Centrum Bijzondere Implantologie in het Tjongerschans ziekenhuis te Heerenveen. Hij is sinds 15 jaar actief op het gebied van de ‘guided surgery’ (>150 ‘template guided’ behandelingen) en verzorgt hierin masterclasses voor Nobel Biocare vanaf 2010. Met ingang van 2019 implanteert hij op wekelijkse basis met X-Guide beeldnavigatie. Op aanvraag maakt hij voor collega’s 3D implantaat-planningen.

dentista

Nieuwe tart editie s er b m e t p se 2022

Opleiding Implantologie

(Gast)Docenten : Thibaut de Jong Jan Willem Vaartjes Kostas Syriopoulos Caroline Cuppens Fatos Ringers-Kaya

Leer het prach�ge vak implantologie �jdens deze volledige opleiding waarbij alle face�en van chirurgie en de verschillende oplossingen voor implanteren aan bod komen. Inclusief parallel opleidingsprogramma voor jouw assistent.

Helena van der West Yolande Coelen

Wordt mede mogelijk gemaakt door:

www.academiae-implantologica.nl

Marloes

Multifunctioneel

a vele jaren werken binnen de tandheelkunde kan ik inmiddels een flink boek schrijven over de bijzondere gebeurtenissen in mijn vak. Toch zijn er soms nog momenten die mij verbazen. Zo had ik een tijdje terug een intake. Deze man (laten we hem meneer TP noemen) was nog niet eerder bij een mondhygiënist op consult geweest. De röntgenfoto’s had ik al binnengekregen en daarop waren de mooie vleugels van subgingivaal tandsteen te zien. Heerlijk! Mijn handen begonnen al te jeuken bij het bekijken van deze foto’s. Veel van jullie kennen dit gevoel vast wel. Na het afnemen van de anamneses en het bespreken ervan vertelde meneer TP dat hij eigenlijk nergens last van heeft. Hij is alleen wat slechthorend en daar draagt hij dan ook gehoorapparaten voor. Trots wees hij naar zijn oren. Hij was er echt blij mee. Ik bekeek de situatie in zijn mond en besloot samen met hem dat we zouden starten met het maken van een parodontiumstatus. Zoals verwacht kwamen daar ook de nodige uitdagingen uit. Pockets van 8mm met een flinke bloedingsneiging en een hoge plaquescore. Om maar te zwijgen over de furcatieproblematiek en

de verhoogde mobiliteit. Ik gaf een voorlichting over het verloop van parodontitis en ik besprak met hem hoe we dit het beste zouden kunnen aanpakken. We bekeken samen de röntgenfoto’s en de parodontiumstatus en ik kreeg het idee dat deze meneer er helemaal zin in had om samen met mij deze uitdaging aan te gaan. Totdat we bij het plaatje van de mondhygiëne aankwamen. Meneer TP werd helemaal enthousiast en vertelde dat hij ook zo’n klein borsteltje gebruikte om tussen zijn tanden schoon te maken. Ik reageerde blij en vroeg hem welke maat hij dan zou gebruiken. Trots pakte hij een doosje uit zijn broekzak. Ik zag er een logo van een audicien opstaan. Ietwat verbaasd keek ik hem aan toen hij een ragertje uit het doosje haalde. Het ragertje was prima van vorm, ietwat te dun, maar vooral heel geel. Toch best een verdachte kleur voor een ragertje. Hij hield het ragertje voor mijn neus en liet direct zien hoe goed het borsteltje tussen al zijn tanden en kiezen paste. Ik keek toe en zei dat hij inderdaad al op de juiste weg was. Daarna vroeg ik hem waarom het ragertje in het gehoorapparatendoosje zat. Misschien had hij bedacht dat het toch niets

dentista

COLUMN

zo fris was om een ragertje zo los in een broek- of jaszak te bewaren. Meneer TP vertelde dat het een multifunctioneel borsteltje was, want naast dat hij dagelijks tussen zijn tanden schoonmaakte, diende het ook als ‘gehoorapparatenbuisjesontstopper’. Probeer dan maar eens je gezicht in de plooi te houden. Een logische verklaring voor de gele kleur is nu ook duidelijk. Ik word er nog misselijk van nu ik eraan denk. Hierna heb ik meneer TP een verpakking van de vergelijkbare maat ragers meegegeven én hem laten beloven de “gehoorapparatenbuisjesontstopper-rager” alleen nog maar voor zijn gehoorapparaten te gebruiken. Jullie begrijpen dat zo’n gemotiveerde man als meneer TP een geweldig resultaat heeft behaald en de parodontale situatie nu stabiel te noemen is. Je maakt wat mee zo in de praktijk.

Marloes Rust, MondZorgVuldig Mondhygiënisten Dordrecht Deze column komt tot stand in samenwerking met TePe Benelux B.V.

Maxdentalcenter, Rotterdam Specialisatie: Reguliere tandkeelkunde, implantologie, orthodontie Behandelkamers: 7 Patiënten: 7.000 Medewerkers: 4 tandartsen, 2 mondhygiënisten, 1 paro preventie assistent, 3 preventie assistenten, 3 tandartsassistenten/ baliemedewerkers, 1 hoofdassistent, 2 tandtechnici, 1 floormanager, 1 praktijkmanager, 1 interieurverzorgster, 1 student mondzorgkunde, 1 KPT’er in opleiding.

Team “Onze gezellige praktijk bestaat uit medewerkers die zich met hart en ziel inzetten voor de dagelijkse zorg van onze patiënten,” vertelt praktijkmanager Kimberley Tak. “De mix van mannen en vrouwen van verschillende leeftijden die ondernemend, oplossingsgericht en vrolijk zijn maakt het een levendige werkomgeving. Iedereen heeft zijn, of haar eigen taken en werkt zelfstandig, waarbij de onderlinge samenwerking niet uit het oog wordt verloren. Er hangt een fijne en professionele sfeer binnen het team in de praktijk. Vriendelijk, laagdrempelig, zorgvuldig en deskundig zijn trefwoorden die bij ons passen.”

Communicatie “Binnen het team wordt open en direct met elkaar omgegaan, alles is bespreek-

TEAM IN BEELD

baar. Dat maakt het voor iedereen een prettig omgeving om te werken. Naast dat we elkaar op de werkvloer spreken hebben we natuurlijk ook onze regelmatige vaste overleggen tussen tandartsen, mondhygiënisten en assistenten onderling. Vier keer per jaar zitten we met het hele team bij elkaar in onze grote vergaderruimte waar we zaken bespreken die iedereen binnen de praktijk aangaan.”

Pand “We zijn met onze praktijk gevestigd in Rotterdam Zuid, in een oude kerk met een grote bel in de toren. Het is een heel ruim pand met zeven grote behandelkamers. Wanneer onze patiënten binnenkomen valt direct de mooie open ruimte op. Qua indeling hebben we de afdeling tandtechniek

dentista

Op de foto (v.l.n.r.): Samantha, Janine, Kimberley, Iris, Aset, Petra, Gina, Sheena, Mary-Ann, Orlando.

Foto: Levin den Boer - ldbfoto.nl

beneden zitten en de rest van de ruimtes zijn verdeeld over twee verdiepingen. Minder mobiele patiënten worden op de begane grond behandeld.”

Goed geregeld “Het team is zo op elkaar ingespeeld dat iedereen weet wat nodig is. We schakelen snel en vinden altijd een oplossing, waarbij respect en vertrouwen voor ons altijd op 1 staat. Het plezier dat we hebben tijdens ons werk, projecteren we op onze patiënten. Die voelen zich daardoor op hun gemak en kunnen met hun vragen bij ons terecht waar we ook uitgebreid de tijd voor nemen. Onze patiënten kennen we ook bij naam en dat wordt gewaardeerd.”

dentista

Gemaakt met mondscanner en 3shape design software

Digitale workflow voor de implantaat gedragen overkappingsprothese Germen Versteeg

en patiënt kwam bij ons met de vraag voor een bovenprothese. Na de extractie van haar restdentitie een jaar eerder, werd een tijdelijke prothese gemaakt door een andere praktijk. De patiënt heeft ervoor gekozen de tijdelijke prothese niet te dragen vanwege retentieklachten. In overleg met de kaakchirurg is besloten om vier implantaten in de bovenkaak te plaatsen. De patiënte wenste een prothese zonder gehemelteplaat. Met het plaatsen van implantaten kon maximale retentie worden bereikt. De patiënt had op dat moment een prachtig gesandeerde dentitie in de onderkaak.

Behandelplan Vanwege de wens van de patiënt voor een implantaat gedragen overkappingsprothese, werd besloten om in samenwerking met een kaakchirurg vier Straumann-implantaten op gingiva niveau te plaatsen in de posities 13, 16, 23 en 26. Door de aanwezigheid van voldoende botdichtheid in de bovenkaak was geen extra botopbouw nodig. Prothetisch werden twee afzonderlijke steggen met een extensie gekozen om maximale retentie en stabiliteit van de prothese te bieden. Een metalen infra-frame is ontworpen en over deze steggen gedesigned. De prothese is gefreesd met een Ivotion basis en Ivotion dent materiaal. Om het gesprek met de patiënt over esthetiek te verbeteren, werd een ‘smile-de-

sign’ gemaakt met behulp van de ‘Fabulous Smiles-bibliotheek’. Nadat de gewenste glimlach was gekozen, brachten we de esthetiek naadloos over in het digitale design van de prothese in 3shape. Daarnaast is er een Bellus 3D-gezichtsscan gemaakt van de patiënt met een iPad Pro. Vervolgens werd een intraorale scan gemaakt van de boven- en onderkaak, gevolgd door een scan met vier Straumann scanvlaggen. Omdat de patiënt geen prothese droeg, was er geen beetreferentie. We hebben de rustpositie gemeten en de freeway ruimte verwijderd. De scanvlaggen werden vervolgens ingeslepen totdat er goed contact was met de antagonist bij de juiste VOD om de beetscan te registreren. Er is een opstelling ontworpen in 3Shape Dental System-software, gebaseerd op de TRIOS IO-scans. In het ontwerp hebben we, zoals gezegd, de Bellus 3D-scan toegevoegd en uitgelijnd met het ondergebit. We hebben voor de patient een Bellus 3D-scan met ‘Fabulous Smiles’-bibliotheekopstelling gemaakt met een probeerprothese die is afgedrukt met NextDent-try-in-materiaal. Vervolgens hebben wij het ontwerp van beide steggen gemaakt en de prothese als extra scan toegevoegd als referentie voor de positie van de steggen. Door middel van

dentista

Afbeelding 1. Uitgangssituatie zonder prothese

Figure 2. ‘Smile-design’ met behulp van de ‘Fabulous Smiles-bibliotheek’

Afbeelding 3. TRIOS intraorale scan van bovenkaak en antagonist

Afbeelding 4. Scan van de bovenkaak met Straumann scanflags

Afbeelding 5. Design van de prothese in combinatie met 3D face scan

Afbeelding 6. Design van de bovenprothese

Afbeelding 7. 3D geprinte pasprothese

Afbeelding 8. Pasprothese in situ

Afbeelding 9. Ontworpen steggen op de mondscan

Afbeelding 10. Ontworpen infra frame op de mondscan

dentista

Afbeelding 11. 3D geprinte infra frame in Cast materiaal 1

Afbeelding 12. 3D geprinte infra frame in Cast materiaal 2

13a

13b

Afbeelding 13a. infra frame klaar op 3D geprint model

Afbeelding 13b. steggen in combinatie met infra frame op model

14a

14b

Afbeelding 14a. volledige prothese klaar om te plaatsen

Afbeelding 14b. Steggen op model met analogen

het kopiëren en toevoegen van een ontwerp aan de voorbereidingsscan konden we de scan met de steggen gebruiken bij het ontwerpen van het infraframe in de RPD-workflow. Ten slotte hebben we de scan met de staven en het infraframe weer toegevoegd aan de order met het ontwerp van de prothese om de exacte ruimte aan de basale zijde van de prothese te creëren voor het infraframe en de staven.

these is door middel van koud uithardend pmma verbonden met de matrixen en het infra frame. Na drie afspraken worden de steggen met de prothese op de implantaten geplaatst. Na een jaar geen kunstgebit te hebben gedragen, heeft de patiënt nu weer een fantastische lach.

Het infra frame wordt 3d geprint in NextDent cast materiaal en omgezet in metaal. De staven worden door Straumann gefreesd. Er werd een model geprint met vier replaceable Straumann-analogen. De boog en basis zijn gefreesd in Ivoclar Ivotion tanden en ivotion base. De staven met matrixen en het infra frame zijn op het geprinte model geplaatst en gesepareerd met vaseline. De gefreesde pro-

Voordelen Klinische voordelen Voor de klinische situatie konden we de TRIOS intraorale scanner gebruiken. Dit behoedde de patiënt voor het maken van normale conventionele afdrukken, waardoor de ervaring voor de patiënt meer comfort bood. Door het gebruik van smile design en de Bellus 3D face scan konden we bovendien een meer esthetisch resultaat bereiken en het behandelvoorstel met de patiënt delen. De pasvorm van de staven en de prothese bij de uiteindelijke plaatsing

dentista

Afbeelding 15. Steggen geplaatst op de implantaten

Afbeelding 16. Prothese geplaatst op de steggen in situ

17a

17b

Afbeelding 17a-c. Eindresultaat

17c was ook perfect vanwege ons design direct op de intraorale TRIOS-scans. Voordelen voor de patiënt Door de TRIOS-scanner te gebruiken en verschillende stappen in het ontwerp te combineren, hebben we de patiënt drie afspraken bespaard. Wat betreft het bespreken van esthetiek met de patiënt, zorgde het smile-ontwerp voor een voorspelbaar eindresultaat en kon het ook worden gebruikt bij de vervaardiging van de prothese.

Germen Versteeg, tandprotheticus en tandtechnicus, oprichter van

Voordelen voor tandheelkundig professionals Normaal gesproken zijn dit soort casussen intensief en tijdrovend. Door alle informatie te verzamelen tijdens het eerste consult en de verschillende opties in het ontwerp te combineren, hebben we een tijdsbesparing van minimaal 50 procent behaald, zowel aan de klinische als aan de lab kant.

Conclusie/discussie Het succesvolle gebruik van een intraorale scanner in combinatie met een volledige implantaat gedragen prothese wordt in dit geval aangetoond. De grote voordelen liggen in de heldere communicatie naar de patiënt, de betrokkenheid van de patiënt bij de behandeling, de reductie van het aantal afspraken en de grote tijdwinst, zowel klinisch als laboratorium.

Het gebruik van de TRIOS intra orale scanner bij edentate patiënten vereist wel enige ervaring van de gebruiker. Bij het scannen van meerdere scan abutments in dezelfde kaak, is nauwkeurigheid in de scanstrategie essentieel.

DTL Mediaan. DTL Mediaan en Mediaan clinic zijn een full-service tandheelkundige kliniek en laboratorium. In 2020 heeft Germen denticien opgericht, een compleet nieuw concept om kunstgebitten

Door meerdere stappen in 3Shape Dental System te combineren, konden verschillende onderdelen van de prothese buitenshuis worden vervaardigd en in de laatste fase perfect passend worden samengevoegd.

op een geheel nieuwe manier naar

Wij zijn van mening dat het scannen van edentate patiënten en het gebruik van de TRIOS voor het vervaardigen van zowel implantaat gedragen als conventionele prothesen in toenemende mate de standaard zal worden in de dagelijkse praktijk.

niveau.

dentista

een winkel in een winkelcentrum te brengen. Benaderbaar, efficiënt en door het smile-design en TRIOS op een hoog comfortabel

Germen Versteeg is key opinion leader voor Nextdent, 3shape, Ivoclar en Straumann en spreekt internationaal voor deze bedrijven.

Nooit te oud om te leren Waar het in deze casus beschrijving om gaat is het spleetje dat op termijn kan ontstaan tussen de kroon op een implantaat en een naastgelegen gebitselement (afbeelding 1 en 2). Voor degene die al langer implanteren zal dit geen nieuw fenomeen zijn. Het viel mijzelf echter het laatste jaar voor het eerst op bij een aantal casussen die voor hun jaarlijkse herbeoordeling kwamen. In eerste instantie dacht ik dat mogelijk een porselein fractuur de oorzaak was (afbeelding 1) waarbij een schilfertje mesiaal van de randcrista was afgebroken. Maar terugkijkend op foto’s van de nulmeting was er toch duidelijk sprake van migratie. Nu is bekend dat er na de groeispurt ook gedurende het leven nog sprake kan zijn van groei (gemiddeld ±0,1mm/jaar) wat bij voortanden kan leiden tot lengte en standsverschillen. Maar migratie in de molaarstreek was voor mij een nieuwe observatie. Terugzoekend in mijn geheugen met de vragen - Heb ik dit ooit eerder gehoord? - Heb ik misschien zitten slapen tijdens een cursus of congres? - kon ik mij niets herinneren.

Fridus van der Weijden

p zoek naar een oorzaak brengt in dat soort gevallen PubMed meestal uitkomst. Een search met als zoekterm ‘proximal contact loss implant’ gaf ongeveer 94 hits waarvan hieronder een samenvatting van de bevindingen uit de artikelen die relevant bleken. De belangrijkste oorzaak lijkt te liggen in het feit dat een implantaat geosseointegreerd is en daarom ook ankylotisch in het bot verankerd is. In tegenstelling tot een natuurlijk gebitselement kan een tandheelkundig implantaat daarom ook niet verplaatsen doordat er geen hermodellering en aanpassing van het parodontale ligament kan plaatvinden. Dit kan dan in de loop van de tijd leiden tot verlies van approximaal contact tussen de kroon op een implantaat en een aangrenzende tand of kies.

Studies Een recente systematic review beschrijft

dat de prevalentie van het verlies van een approximaal contact tussen de 3466 procent ligt. Dit ligt wel beduidend hoger dan je op basis van de praktijk zou verwachten. Er moet dan ook wel een kanttekening bij deze hoge prevalentie geplaatst worden. In de analyse worden voornamelijk studies meegenomen waarbij werd geëvalueerd hoe stevig het contactpunt is. Men evalueerde hoe makkelijk een flossdraadje door het contactpunt gehaald kon worden, wat op zich al een subjectieve beoordeling is. Dat is wezenlijk iets anders dan dat er een ruimte ontstaat tussen de implantaatkroon en het buurelement. In een populatie van 147 patiënten met implantaten waarbij het verlies van approximaal contact werd beoordeeld op basis van een zichtbare tussenruimte op de röntgenfoto bleek de prevalentie op patiënt niveau 15 procent en op implantaatniveau 13 procent. De meeste studies zien het verlies van ap-

dentista

proximaal contact voornamelijk aan de mesiale zijde van de implantaatkroon hoewel het ook wel distaal is geconstateerd. Na het plaatsen van een definitieve restauratie was de vroegste observatie al na vier maanden. Statische analyses geven aan dat na 13-16 jaar verwacht kan worden dat ongeveer 80 procent van de implantaatkronen te kampen heeft met approximaal contact verlies aan de mesiale zijde en ongeveer 10 procent aan de distale zijde.

•

Oorzaken De literatuur geeft diverse mogelijke oorzaken aan waaronder: • Mesiale Drift: Dit wordt aangegeven als belangrijkste oorzaak. Hierbij migreren tanden en kiezen naar voren wat een natuurlijke compensatie is voor approximale slijtage. De literatuur geeft aan dat het botniveau van het natuurlijke element in de prevalentie meespeelt en botverlies een risicofactor is. • Groei: Doordat er ook nog na de groeispurt op volwassenleeftijd sprake kan zijn van groei kunnen natuurlijke gebitselementen over-erupteren waarbij het approximale contact met de implantaat kroon verloren gaat. De literatuur beschrijft dat langzame groei en continue eruptie van gebitselementen van rond de 5 mm kan optreden in een periode van 60 jaar waar de groei

in mannen meer horizontaal is en bij vrouwen meer verticaal. Slijtage: Door (over)belasting van een gebitselement gaat het enigszins op en neer in de alveole. Doordat het dan langs het ankylotisch implantaat beweegt kan er door wrijving approximale slijtage optreden met verlies van een stevig contact. De literatuur geeft aan dat een composietrestauratie in het buurelement een risicofactor is voor contactverlies.

Als grootste probleem van het verlies van approximaal contact wordt voedsel impactie aangegeven. Dit kan cariës in het buurelement tot gevolg hebben of de gezondheid van het peri-impantaire weefsel in gevaar brengen en leiden tot én periimplantaire mucositis én peri-implantitis. De onderzoeken over dit laatste zijn niet eenduidig waar de samenstelling van de onderzoekspopulatie een rol in kan spelen. Als het patiënten zijn die regelmatig voor herbeoordeling en nazorg komen zal dat bijdragen aan de preventie van periimplantaire aandoeningen.

Preventie en/of herstel Al het onderzoek geeft aan dat preventie en/of herstel van approximaal contactverlies belangrijk is. Preventief wordt geadviseerd om bij patiënten die bekend zijn met para-functionele activiteit in ieder geval

dentista

Al meer dan 100 jaar uw betrouwbare specialist in de tandtechniek.

Producten en diensten Implantaten Gebitsprotheses Kronen en bruggen Mondbeschermers en bitjes Digitaal intra-oraal scannen Service van deur tot deur

Walenburgerweg 53 • 3039 AD Rotterdam T: 010 465 05 81 • E: info@ttlbeijn.nl • www.ttlbeijn.nl

samen met de implantaatgedragen restauratie een night-guard aan te bieden, om overbelasting in de nacht te voorkomen. Ook het plaatsen van een Essix retainer om de positie van de gebitselementen vast te houden en mesiale drift tegen te gaan wordt beschreven. Onderzoek waarbij patiënten verzocht werden om dag en nacht de retainer te dragen behalve tijdens het eten laat zien dat het aantal gevallen met approximaal contactverlies gehalveerd kan worden. Maar om nu patiënten na het plaatsen van een implantaatgedragen kroon de hele dag met een Essix retainer te laten lopen is niet echt comfortabel te noemen.

Behandeling Qua behandelingsmogelijkheden zijn er twee insteken. De eerste is om de restauratie

Referenties:

in het buurelement te vervangen waarbij het contactpunt hersteld wordt. Als dit een composietrestauratie betreft is dat op zich een eenvoudige en relatief goedkope insteek om het contactpunt te herstellen. De tweede mogelijkheid is om de implantaatkroon aan te passen. Het is dan wel handig dat het om een verschroefde restauratie gaat. Gesuggereerd wordt om extra porselein op te bakken of goudsoldeer aan te brengen (dan moet het contactpunt wel uit metaal bestaan). Het risico is aanwezig dat extra opgebakken porselein onvoldoende stevig is en er makkelijk af chipt. Er zijn 2 publicaties waarin een kleine caviteit of box geprepareerd wordt die naar apicaal enigszins ondersneden is waarin dan composiet wordt aangebracht om het contactpunt te herstellen (afbeelding 3). Vrijwel alle artikelen geven aan dat de patiënt gewaarschuwd moet worden dat verlies van approximaal contact na het plaatsen van een implantaatkroon als late complicatie kan optreden. Dit kan mogelijk leiden tot een behoefte aan aanpassing van de implantaatgedragen restauratie wat ook weer kosten met zich meebrengt. Alles bij elkaar geeft dit artikel aan dat je nooit te oud bent om te leren maar ook nooit te oud om te groeien.

Fridus van der Weijden uit Paro Praktijk en Implantologie Utrecht.

• Papageorgiou et al.. Frequency of infraposition and mis-

• Bento et al.. Prevalence of proximal contact loss between

sing contact points in implant-supported restorations

implant-supported prostheses and adjacent natural teeth:

within natural dentitions over time: A systematic review

A systematic review and meta-analysis. J Prosthet Dent.

with meta-analysis. Clin Oral Implants Res. 2018; 29 Suppl 18:309-325.

2021: 19:S0022-3913(21)00333-4. • Chen et al.. A Single-Center Study of a Resin Inlay Den-

• Yen et al.. Risk assessment of interproximal contact loss

tal Implant-Fixed Prosthesis for Closing Proximal Contact

between implant-supported fixed prostheses and adja-

Loss in 89 Patients Who Underwent 3-Year Follow-Up.

cent teeth: A retrospective radiographic study. J Prosthet

Med Sci Monit. 2021: 4;27:e933809.

Dent. 2020: 7:S0022-3913(20)30510-2.

dentista

De socketseal Na extractie van een element zal naast resorptie van bot ook resorptie van de omliggende weke delen optreden. Door de extractiealveole op te vullen met een botsubstituut (ook wel socketpreservation genoemd) kan een groot gedeelte van de botresorptie van de processus tegen worden gegaan.1,2 Voor het behoud van het volume van de weke delen bestaan er ook specifieke technieken (ook wel socketseal genoemd). In deze editie van ‘Vast en Zeker’ gaan wij in op de socketseal-procedure. David Rijkens en Frank Andriessen

Indicatie Tijdens een normale wondgenezing is de extractiealveole pas na 24 (frontregio) tot 35 dagen (molaarregio) dichtgegroeid. Daarbij blijken de weke delen gedurende de genezing aanzienlijk in volume af te nemen (afbeelding 1).3 Het dichtgroeien van de extractiealveole vindt voornamelijk plaats vanuit de wondranden die hierbij naar elkaar toe ‘krimpen’. Het ‘krimpen’ van de weefsels kan een tekort aan mucosa

tot gevolg hebben wat in kritieke situaties een esthetisch probleem kan gaan vormen. Bij een socketseal-procedure wordt er een stukje tandvlees ingehecht om de extractie alveole af te sluiten. De resorptie en het ‘krimpen’ van de weke delen kunnen hierdoor worden beperkt. Een socketseal-procedure wordt voornamelijk toegepast in de esthetische regio. Zeker wanneer er al sprake is van bijvoorbeeld een recessie bij het te extraheren element, is het aanvullen van de weke delen van toegevoegde waarde om uiteindelijk tot een esthetisch fraai eindresultaat te komen.

Socketseal: de technieken Er zijn verschillende methodes om een socketseal-procedure uit te voeren: 1. Socketseal met een vrij mucosatransplantaat middels de ‘Punch’- of ‘Island’-techniek 2. Socketseal middels een gesteeld mucosatransplantaat 3. Socketseal middels een substituut

1. Socketseal met een vrij mucosatransplantaat: de ‘Punch’- of ‘Island’-techniek De meest bekende methode om een socketseal toe te passen is middels de zogenaamde ‘Punch’-techniek. Met een punch, of nauwkeuriger een scalpel, wordt een geëpithelialiseerd mucosatransplantaat weggenomen uit het palatum. De haarvaatjes welke zich in dit mucosatransplantaat bevinden, moeten vervolgens weer ‘aangesloten’ worden aan de donorplek: de mucosa rond de alveole.4 Om die reden dient deze punch full-thickness, oftewel tot het bot,

1c Afbeelding 1a-c. Duidelijke krimp van het weefsel is zichtbaar na extractie van de 12. In dit geval heeft er geen socketseal plaatsgevonden

VA S T E N Z E K E R

dentista

weggenomen te worden. Zo wordt voldoende dikte bereikt waardoor deze maximaal kan adapteren aan de donorplek. Door gebruik te maken van een scalpel in plaats van een standaard punch kan de vorm van het mucosatransplantaat exact in de juiste vorm worden gemaakt. Zo kan de alveole worden afgesloten zonder de wondranden naar elkaar toe te trekken. Doorgaans wordt het palatum gebruikt als donorplek in verband met de hoge vascularisatie van het weefsel en de gemakkelijke bereikbaarheid. Het palatum als donorplek heeft dan ook de voorkeur boven het minder gevasculariseerde tuberweefsel. De kans op afstoting van een tubertransplantaat is bij een socketseal dan ook groter dan de kans op afstoting van een transplantaat uit het palatum.5 Het mucosatransplantaat wordt middels kleine hechtingen en zeer fijn hechtdraad (6.0 of 7.0) vastgehecht. Een nadeel van de ‘Punch’-techniek is dat de bloedvoorziening voornamelijk afhankelijk is van de wondranden van de alveole. Dit oppervlakte is relatief beperkt. Er bestaat dan ook een risico dat deze bloedtoevoer niet goed op gang kom waardoor het

Afbeelding 2a-f. Een full-thickness mucosatransplantaat wordt met kleine hechtingen ingehecht in de alveole. Na één week is duidelijk zichtbaar dat het transplantaat mooi doorbloed is en er nauwelijks krimp in het weefsel heeft plaatsgevonden

mucosatransplantaat afsterft. Een ander nadeel van deze techniek is dat het mucosatransplantaat full-thickness weggenomen dient te worden. Het donorgebied, dat weliswaar doorgaans snel geneest, zal voor de patiënt klachten geven. Ook is er een kans op nabloeding. Tot slot kan er na de genezing een overgang in het weefsel zichtbaar zijn van de bestaande mucosa naar het transplantaat. Door het weefsel oppervlakkig te verwijderen (shaving) kan deze overgang worden verwijderd (afbeelding 3). Soms dient dit meerdere keren te gebeuren. ‘PUNCH’-TECHNIEK Voordeel Maximaal volume van het weefsel te bereiken Geen extra kosten voor het materiaal

Nadeel Risico op nabloeding Morbiditeit van het wondgebied Soms overgang zichtbaar Moeilijke techniek

Als er sprake is van zeer dunne mucosa is een vrij transplantaat niet mogelijk. Het contactoppervlak is dan te klein om het transplantaat weer te vasculariseren.

dentista

VA S T E N Z E K E R

Afbeelding 3 a-c. Middels ‘shaving’ kan littekenweefsel worden verwijderd

De socketseal met een mucosatransplantaat middels de ‘Island’-techniek is een variatie op de hierboven beschreven ‘punch’-techniek. Bij de ‘Island-techniek wordt het wondbed voorbereid door een kleine envelope te creëren labiaal en palatinaal van de alveole (afbeelding 4). In beide enveloppes worden de gedeëpithealiseerde ‘vleugels’ van het transplantaat ingehecht. Het transplantaat kan op verschillende manieren worden geoogst. Vaak wordt er voor het gemak een volledig geëpithealiseerd transplantaat geoogst. Buiten de mond worden de vleugels vervolgens gedeëpithealiseerd. Het epitheel op het middelste gedeelte van de graft wordt

wel behouden en vormt dan het zogenaamde ‘Island’ van het transplantaat. Het voordeel van de ‘Island’-techniek ten opzichte van de punch techniek is dat het transplantaat een groter contactoppervlakte heeft waardoor de vascularisatie van het transplantaat gemakkelijker hersteld kan worden. Immers, de doorbloeding is niet enkel afhankelijk van de zijranden van de graft, maar ook van de twee vleugels die aan de graft vast zitten. De procedure is wel lastiger uit te voeren. ‘ISLAND’’-TECHNIEK Voordeel Maximaal volume van het weefsel te bereiken Geen extra kosten voor het materiaal Meer oppervlak voor doorbloeding van de graft

Nadeel Risico op nabloeding Morbiditeit van het wondgebied Mogelijk littekenvorming Moeilijke techniek

Afbeelding 4a-e: Een partial-thickness mucosatransplantaat wordt eerst bewerkt en daarna ingehecht in de alveole. Het middelste gedeelte van het transplantaat bevat nog het epitheel. De ‘vleugels’ zonder epitheel worden labiaal en palatinaal onder de mucosa geschoven. Na één week is duidelijk zichtbaar dat het transplantaat mooi doorbloed is.

dentista

2. Socketseal middels een gesteeld mucosatransplantaat Een aanpassing op bovengenoemde technieken is een mucosatransplantaat dat aan één zijde gesteeld blijft aan de donorplaat (afbeelding 5). Een groot voordeel is dat de vascularisatie (deels) intact wordt gehouden. Het risico op afsterven van het transplantaat wordt daardoor sterk gereduceerd. Daarbij kan een gesteeld transplantaat minder dik geprepareerd worden waardoor er weefsel op het bot van de donorplaats kan blijven zitten. Dit zorgt ervoor dat de wond sneller geneest en de patiënt minder nabezwaren heeft. Daarbij ligt het transplantaat erg stabiel omdat deze aan één zijde gesteeld blijft.

GESTEELDE GINGIVATRANSPLANTAAT Voordeel Maximaal volume van het weefsel te bereiken Geen extra kosten voor het materiaal Minder risico op nabloeding tov vrij transplantaat Minder morbiditeit wondgebied

Nadeel

Lastiger techniek Mogelijk littekenvorming Kan alleen in de bovenkaak

Als er veel rugae aanwezig zijn, is een gesteeld transplantaat niet mogelijk. Deze rugae kunnen namelijk diep richting het palatum lopen. Het oogsten van een vrij transplantaat heeft dan de voorkeur.

Afbeelding 5a-e. Gesteelde socketseal middels een palatinale draaiflap: Nadat een transplantaat partial-thickness is losgeprepareerd wordt deze over de alveole heen gedraaid. Het resterende weefsel op het bot is goed zichtbaar. Na twee weken is de donorplek volledig genezen

3. Socketseal middels een substituut Tegenwoordig komen er steeds meer substituten op de markt die speciaal zijn vervaardigd om te dienen als een socketseal. Deze substituten werken anders dan een autoloog transplantaat. Bij een autoloog mucosatransplantaat wordt reeds bestaande mucosa op een andere plaats opnieuw aangesloten. Bij een substituut dient mucosa in het geheel opnieuw gevormd te worden. De functie van het substituut is dan ook vooral het faciliteren van de groei van de mucosa. Vanzelfsprekend is dit een langzamer proces dan wanneer een autoloog transplantaat wordt gebruik. Hoewel minder snel en ook minder effectief, is het voordeel dat er geen donorplek nodig is en de patiënt geen nabezwaren ondervindt van het wegnemen van het weefsel. Daarbij zal er geen sprake zijn van kleurverschil

dentista

Afbeelding 7a en b. De socketseal is necrotisch geworden. Na verwijderen van het necrostische gedeelte is al wel een genezing zichtbaar onder het necrotische gedeelte. Desondanks is er minder volumewinst dan wanneer het transplantaat wel ‘aangeslagen’ was.

8 Afbeelding 6a-c. Nadat de alveole gedeëpithealiseerd is met een scalpel is een socketseal mucosasubstituut ingehecht. Na twee weken is er een gedeeltelijke overgroei van het subsituut. Duidelijk is dat de mucosa nog niet geheel genezen is.

of littekenvorming omdat het weefsel dicht groeit. De ervaring leert dat er minder weefsel mee gewonnen wordt dan de hierboven beschreven methodes.

voer van voedingsstoffen zoals zuurstof, in het wondgebied wordt dus vertraagd. De kans op succes van de socketseal zal dan ook klein zijn bij rokers.

SUBSTITUUT Voordeel Geen donorplek nodig Eenvoudiger Geen risico op nabloeding door wegnemen van weefsel Geen kleurverschil/ littekenvorming

Nadeel Langzamer Minder effectief

Ook is het belangrijk dat er geen bloedstolsel achterblijft tussen het transplantaat en de randen van het donorgebied.

Kosten

Risico’s Voor alle bovenstaande technieken geldt dat er een risico is dat het transplantaat of substituut niet aanslaat (afbeelding 7).6,7 Als de vascularisatie niet tijdig tot stand komt zal een transplantaat afsterven. Bij rokers vindt verstoring van het genezingsproces plaats doordat de nicotine uit sigarettenrook in de bloedbaan zorgt voor lokale vasoconstrictie in het wondgebied.9 De bloedtoevoer, en dus de benodigde aan-

Afbeelding 8. Partiele prothese voor element 22 welke volledig vrijgeslepen om druk op het mucosatransplantaat te voorkomen.

Druk op het mucosatransplantaat, zoals bijvoorbeeld een te diep liggende partiële prothese, moet te allen tijde worden voorkomen. Tevens kan tijdens het oogsten van het transplantaat een nabloeding ontstaan. Goede anatomische kennis is dan ook van belang.8 Een pulserende bloeding op de donorplaats tijdens het oogsten kan vaak goed worden gestelpt door bij te verdoven (adrenaline werkt als vasoconstrictor), lo-

dentista

kaal druk uit te oefenen (vijf minuten met gazen), of indien nodig afbinden van het bloedvat door middel van een dubbele loop hechting. Ook na het uitwerken van de verdoving (vaak enkele uren later) kan een nabloeding van de donorplaats optreden. Het is daarom belangrijk de patiënt te instrueren om alleen paracetamol als pijnstilling te nemen en absoluut geen NSAID’s in verband met toenemende bloedingsneiging. Veel behandelaren kiezen ervoor om de patiënt voor de eerste paar dagen een dieptrekmal mee te geven die het wondgebied afdekt. Dit zorgt voor meer comfort voor de patiënt en geeft een minder grote kans op nabloeding.

Conclusie Extra voorzichtigheid is geboden als een patiënt met een hoog esthetisch risicoprofiel wordt behandeld met een implantaat

in de esthetische zone. In veel gevallen, maar zeker als er bij voorbaat al te weinig mucosa aanwezig is, zal het weefsel vermeerderd dienen te worden. Als er onvoldoende mucosa aanwezig is als de behandeling is voltooid, zal dit namelijk leiden tot een esthetisch failure. Het verbeteren van de mucosa door gebruik te maken van een socketsealprocedure is een techniek om het volume van mucosa te vergroten. Deze methode kan ook gebruikt worden in combinatie met een socketpreservation, of als voorbereiding voor een pontic voor een conventionele brug. De ervaring van de operateur speelt een belangrijke rol welke het slagingspercentage ten goede komt. Door de nodige ervaring op te doen en de juiste methode te kiezen in de juiste situatie, kunnen hoge slagingpercentages met deze procedure worden behaald.10

Literatuur:

approach for optimal single implant supported crown. Part I— The socket seal surgery. Pract Peridontics Aes-

1. Vittorini Orgeas G, Clementini M, De Risi V, de Sanctis

thet Dent 1994;6:11–25.

M. Sur- gical techniques for alveolar socket preservation: a systematic review. Int J Oral Maxillofac Implants 2013;28:1049–1061.

7. Michael Stimmelmayr, Edward P. Allen, Torsten E. Reichert,

Gerhard Iglhaut, se of a Combination Epitheli-

zed-Subepithelial Connective Tissue Graft for Closure

2. Weng D, Stock V, Schliephake H. Are socket and ridge preservation techniques at the day of tooth extraction effi-

and Soft Tissue Augmentation of an Extraction Site Follo-

cient in maintaining the tissues of the alveolar ridge? Eur

wing Ridge Preservation or Implant Placement: Descripti-

J Oral Implantol 2011;4(Suppl): 59–66.

on of a Technique. August 2010 The International journal

Frank Andriessen is werkzaam als tandarts-implantoloog bij het Tandheelkundig Centrum Wilhelminapier (www.tand-implant. nl) te Rotterdam. David Rijkens

of periodontics & restorative dentistry 30(4):375-81

is werkzaam als tandart-implan-

view of post-extractional alveolar hard and soft tissue

8. Shahbazi A et al Analysis of blood supply in the hard palate

toloog bij Mondzorg Kudelstaart

dimensional changes in humans. Clin Oral Implants Res

and maxillary tuberosity-clinical implications for flap de-

2012;23(suppl 5):1–21.

sign and soft tissue graft harvesting (a human cadaver

3. Tan WL, Wong TL, Wong MC, Lang NP. A systematic re-

study) Clin Oral Investig. 2019 Mar;23(3) 4. Nobuto, T., Imai, H., & Yamaoka, A. (1988). Microvascularization of the Free Gingival Autograft. Journal of Periodon-

9. Bain CA, Moy PK. The association between the failure of dental implants and cigarette smoking. Int J Oral Maxillo-

tology, 59(10), 639–646

fac Implants 1993;8:609-615. 5. Tavelli L1, et al Is a soft tissue graft harvested from the maxillary tuberosity-The approach of choice in an isola-

10. Ronald E Jung , David W Siegenthaler, Christoph H F Hä-

(www.mondzorgkudelstaart.nl). Zij zijn daarnaast beiden cursusleider en docent van de MasterClass Implantologie van het ACTA (http:// www.acta-de.nl).

mmerle Postextraction tissue management: a soft tissue

ted site? J Periodontol. 2019 Jan 28.

punch technique. Int J Periodontics Restorative Dent. 6. Landsberg CJ, Bichacho N. A modified surgical/prosthetic

dentista

2004 Dec;24(6):545-53.

advertentie

Nieuw potentieel voor uw praktijk

Een stralende lach Esthetische tandheelkunde maakt een belangrijke opmars. Natuurlijk is en blijft een gezond gebit het uitgangspunt. Maar tegelijk worden we kritischer op het uiterlijk ervan. Die mooie, stralende lach met verzorgde, rechte tanden, ja, die willen we toch ook wel graag.

pvallend is dat tegenwoordig niet alleen jongeren behoren tot de clientèle als het gaat om orthodontische behandelingen. Ook volwassenen (tussen 20-40 jaar) zoeken steeds vaker naar mogelijkheden voor verbetering van de occlusie en esthetiek. En zijn bereid hierin te investeren. Dankzij innovatie van technieken worden de vaak langdurige behandelingen aantrekkelijker en toegankelijker, juist voor deze groep patiënten. De transparante aligners zijn wereldwijd al een zeer populaire behandeling en ook in Nederland wint deze snel terrein binnen de tandheelkunde. Gedurende een periode van 4 tot 9 maanden worden door de patiënt vrijwel onzichtbare, individueel vervaardigde bitjes van hoogwaardige kwaliteit, de aligners, gedragen. Met een rechter en fraaier uitziend gebit als resultaat. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat deze methode in specifieke gevallen een zeer succesvol alternatief is voor de traditionele (slotjes-)beugel. Tandartsen passen deze aligner-behandeling daarom al veelvuldig toe, ook bij jongeren. Dat de beugel nagenoeg onzichtbaar is, is een groot voordeel. Het verlaagt de drempel naar een behandeling aanzienlijk, met name onder die groeiende groep volwassenen die zich op de markt van esthetische orthodontie begeeft. Tevens werd door onderzoekers van de Johannes Gutenberg Universiteit in Mainz geconcludeerd dat de parodontale gezondheid significant minder te lijden heeft van de aligners dan van vaste beugels.

Vruchtbare samenwerking

Om de juiste knowhow en apparatuur voor zo’n nieuwe behandelmethode in huis te halen, is kostbaar, zowel qua tijd als in geld. Als u een samenwerking kunt aangaan met een partij die gespecialiseerd is in de verkoop en de uitvoering van de aligner-behandeling, bespaart u

dat de investering en de bijkomende risico’s. Een partnerschap is de oplossing. DR SMILE is inmiddels al 350 succesvolle partnerschappen aangegaan met gerenommeerde tandheelkundige praktijken in negen landen waaronder Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Zweden, Spanje en Oostenrijk. De aligner-behandelingen worden in samenwerking met deze praktijken aan de hand van een individueel behandelplan uitgevoerd. De in-house ondersteuning van tandartsen en orthodontisten garanderen een product dat de gewenste resultaten oplevert. DR SMILE doet de investering die nodig is voor de meest professionele aanpak, zoals het bieden van een opleiding en intra-orale scanners. Ze vergoedt haar partners voor de afspraken met patiënten en andere onkosten. Praktijken kunnen met een dergelijke samenwerking de beschikbare capaciteit van de praktijk beter benutten of zelfs uitbreiden. Er worden nieuwe patiënten aangetrokken. Een patiënt die al bekend is geworden met de praktijk via een intake al dan niet opgevolgd door een aligner-behandeling, zal immers eerder terugkeren voor andere behandelingen.

De procedure

Door middel van een nauwkeurige 3D-scan (3shape) kan vlot en onderbouwd worden vastgesteld welke resultaten met de aligner-behandeling kunnen worden behaald. Zo krijgt de patiënt een eerlijk advies. Uiteraard kan hier ook uit voortkomen dat een aligner-behandeling niet de juiste oplossing is. De eerste afspraak en de 3D-scan zijn voor de patiënt altijd kosteloos en vinden plaats bij de partnerpraktijk. De tandarts ontvangt hiervoor een vergoeding. Wanneer wordt overgegaan tot de behandeling, vervaardigt DR SMILE de hoogwaardige aligners en stelt met de patiënt

dentista

advertentie

een behandelen betaalplan op. DR SMILE houdt de partnerpraktijk op de hoogte van de voortgang bij de patiënt door middel van rapportages. Tussentijdse controle-afspraken worden door de tandarts uitgevoerd, eveneens onder vergoeding door DR SMILE. Dankzij de uiterst professionele ondersteuning, garandeert DR SMILE de tevredenheid van de patiënt.

De voordelen

In het kort zal een partnerschap de volgende voordelen voor uw praktijk opleveren: • Nieuwe patiënten • Professionele opleiding in de innovatieve aligner-behandeling • Dekking van vaste kosten en aantrekkelijke vergoeding per patiëntencontact • Betere benutting van de capaciteit in de praktijk • Verhoogd rendement van de praktijk • Twee sterke partners; Straumann Group en DR SMILE • Gebruik van professionele 3D scanners (3shape)

Patiënten die geïnteresseerd zijn in een behandeling van DR SMILE, zijn uw vaste patiënten van morgen. Of het nu gaat om een professionele gebitsreiniging, tanden bleken of veneers: de synergie met de doelgroep is groot. DR SMILE stuurt u als partner maandelijks een rapport met relevante gegevens over uw nieuwe patiënten. Met behulp van deze gegevens kunt u gerichte maatregelen nemen, uw dienstenaanbod uitbreiden of speciale aanbiedingen doen. Heeft u minstens 20 uur vrije capaciteit per week en heeft u een mondhygiënist die graag meer zou willen leren over aligners? Dan kunt u ook kiezen voor het DR SMILE Exclusive partnerschap.

Uw nieuwe partners

Als onderdeel van de Straumann Group heeft DR SMILE de aligners onlangs in Nederland geïntroduceerd en is daarmee ook hier beschikbaar voor samenwerking met exclusieve en competente lokale praktijken. Met DR SMILE en Straumann krijgt u twee sterke en innovatieve partners.

dentista

Partner worden Wilt u graag partner worden? Of heeft u vragen over de behandeling of de samenwerking? Neem dan contact op met DR SMILE via www.drsmileteeth.com/nl/b2b/, of lina.likic@drsmile.de

Praktijkmanagement

Wat is jouw top-5 van werkzaamheden? ’Wat is jouw top-5 van werkzaamheden?’ Dat is een vraag die ik in mijn landelijke app voor praktijkmanagers heb gesteld. Ik neem je graag mee in de uitkomst hiervan. Wat zijn de valkuilen, waarom is de uitkomst verrassend en uiteraard nog wat tips waar je misschien iets mee kan. Marenka Franke

n iedere praktijk zal een werkdag van een praktijkmanager er anders uitzien. Dit heeft onder andere te maken met de taken die de praktijkmanager toebedeeld heeft gekregen. Voor jou als manager belangrijk om die taken helder te hebben, dat schept duidelijkheid naar jezelf, medewerkers en praktijkhouder. Zijn jouw taken nog niet duidelijk bespreek dit dan met de praktijkhouder. Net als een assistent of baliemedewerker is het ook voor de praktijkmanager goed om te weten wat er van je wordt verwacht, wat je taken zijn en wat je beslissingsrecht is. Mooi en verrassend is dan ook te lezen wat praktijkmanagers op de vraag van top5 werkzaamheden hebben geantwoord, hoe zij taken, werkzaamheden en verantwoordelijkheden zien. De uitkomst van dit kleine onderzoek gaf een tweedeling in antwoorden. Waarschijnlijk zijn er veel werkzaamheden die zij allen uitvoeren maar liggen de prioriteiten en de beleving hiervan voor sommigen anders.

De uitkomsten zou je kunnen zien vanuit twee verschillende oogpunten: Uitvoerend oogpunt: • Roosterplanning • Personeelszaken • Beantwoorden vragen van patiënten en mails • Facturatie en declaratie • Aansturen onderhoud en bestellingen doen Management/ beschouwend oogpunt: • Luisteren/aanspreekpunt zijn voor personeel • Knelpunten van de praktijk met betrekking tot personeel aanpakken en uitvoeren. • Nadenken en meedenken over de ontwikkelingen van de praktijk • Waarborgen weten regelgeving • Overige zaken zoals facturatie, planning Het laat duidelijk zien waar voor eenie-

dentista

der de prioriteiten liggen, en dat dit enerzijds meer gericht is op het er zijn voor het personeel, praktijkhouder, praktijk en anderzijds het uitvoeren van de taken die er van jou verwacht worden. Uiteraard zal je nu denken: ‘luisteren naar personeel, en aanpakken van de zaken die daaruit voortvloeien dat vind ik ook belangrijk en doe ik ook’. Vraag jij je dan eens af of jij hier ook bewust dagelijks tijd voor vrijmaakt om de medewerkers de gelegenheid te geven hun verhaal te kunnen doen. Vaak denken wij wel dat het personeel weet dat wij er voor ze zijn, maar even tijd maken om ze het gevoel te geven dat ze opgemerkt worden, dat zij er zijn kan heel veel opleveren. Zorg dat jij hier in jouw planning van de dag ruimte voor vrijmaakt.

Door deze vragen duidelijk te hebben kan jij de dagindeling maken. Let hierbij ook op jouw piekmomenten van de dag (de momenten dat jouw focus het meest scherp is, dus niet gelijk na de lunch of aan het begin van een werkdag). Tijdens de piekmomenten pak je de zaken aan die jouw volledige aandacht en focus nodig hebben en waarbij je even niet gestoord moet worden. De overige tijd kan je onder andere indelen voor het beantwoorden van de mail, het te woord staan van medewerkers, een rondje door de praktijk om polshoogte te nemen of het op alle afdeling goed gaat met de werkzaamheden en de medewerkers en onverwachte zaken die jouw aandacht nodig hebben. Zo houd je de balans tussen jouw taken en aandacht voor de medewerkers.

Andersom werkt het natuurlijk ook. Jouw taken zoals planning, facturatie en bestellingen zijn een terugkomende bezigheid waar je je focus ook voor nodig hebt. Besteed je te veel tijd aan andere zaken dat kan dit natuurlijk in het gedrang komen en om dit toch af te krijgen kan dit stress opleveren. Ook daarin is het belangrijk om hiervoor in je dagplanning tijd af te blokken. Geef dan ook duidelijk aan dat je in dat blok even geen tijd hebt voor de medewerkers (mits er echt iets ernstigs aan de hand is) zodat je taken kan afhandelen. Op deze manier kan je jouw taken goed organiseren. Lukt het niet om beide goed in te delen dan begin je de dag met jezelf de volgende vragen te stellen:

Probeer ook rond jouw lunchpauze extra tijd in te ruimen voor de medewerkers. Ga eens eerder zitten en loop eens als laatste van tafel. Je zult zien dat zij jou dan ook eerder aanspreken wanneer zij iets willen bespreken. Plan ook jouw agenda tot een half uur voor het einde van jouw werkdag, hierdoor creëer je tijd om je werk af te ronden, hierdoor ga je rustiger en vaker op tijd naar huis en voorkom je onnodige stress. Want hoe fijn is het dat je aan het einde van de werkdag met een goed gevoel naar huis gaat, jouw taken voor die dag zijn gedaan en je er voor je medewerkers hebt kunnen zijn. Zo neem je je werk niet onnodig mee naar huis en kan je je thuis focussen op jouw naasten wat ook belangrijk is. Zij vormen immers jouw basis. Dat dit niet altijd lukt is een feit, een dag van een praktijkmanager blijft onvoorspelbaar. Dat maakt het ook zo dynamisch en leuk.

1. ‘Moet ik het doen?’ 2. ‘Moet ik het nu doen?’ Moet je het doen dan stel je de vraag of je het nu moet doen. Indien beide ja, dan staat deze op jouw lijst voor die dag. Moet je het doen maar heeft het geen haast dan zet je deze op een andere dag in de week (niet te lang uitstellen want dan wordt het vanzelf iets wat je wel nu moet doen). Moet je het niet doen, dan delegeer je deze taak naar een ander. Indien hier haast bij is dan delegeer je het gelijk, indien geen haast dan kan je je afvragen of het überhaupt moet gebeuren, of je delegeert dit op een ander moment.

Als je duidelijk hebt wat jouw taken, werkzaamheden en verantwoordelijkheden zijn en je bewust bent dat de medewerkers jou ook nodig hebben en daar voldoende tijd voor inplant, dan kan je al een heel eind komen als je jouw dagplanning duidelijk hebt en deze goed hebt ingedeeld. Op deze manier houd je het ook leuk voor jezelf en voor iedereen om je heen. Want zeg nou zelf, wij hebben toch het leukste vak!

dentista

Marenka Franke is praktijkmanager bij Centrum voor Mondzorg Rhenen.

Hierbij dank aan mijn collega’s uit de landelijke groepsapp voor jullie antwoorden en mooie inzichten.

Wat zijn de verschillen en waar moet je op letten?

Arbeidsongeschiktheids verzekeringen In Nederland beschikt de overgrote meerderheid (± 85 procent) van de tandartsen en mondartsen over een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV). Mocht er tijdens je actieve carrière iets gebeuren waardoor je je beroep niet meer kunt uitoefenen, dan heb je de zekerheid van inkomsten. Net als bij pensioenvoorzieningen of andere verzekeringen zijn er diverse aanbieders. En ook verschillen in voorwaarden en premies. In dit artikel bespreekt Onno Karssen van Karssen Financieel enkele overeenkomsten, maar ook belangrijke verschillen. Wat zijn de belangrijkste zaken waar je op moet letten bij het afsluiten van een AOV?

Onno Karssen

Overeenkomsten, maar ook duidelijke verschillen Het zal geen verrassing zijn dat er bij verreweg de meeste aanbieders van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen veel overeenkomsten zijn tussen de voorwaarden. Zaken als uitkeringspercentages, re-integratie en de inkomenstoets zijn veelal gelijk. Maar er zijn ook wel degelijk verschillen te vinden. Als we bijvoorbeeld kijken naar het criterium van arbeidsongeschiktheid (AO) waar verzekeringsmaatschappijen naar kijken, zien we dat verreweg de meeste in de voorwaarden hebben staan: ‘Het eigen beroep en de daaraan verbonden werkzaamheden zijn leidend’. Er zijn echter ook maatschappijen die melden: ‘Aanpassing

van werkzaamheden, omstandigheden en taakverschuiving in de eigen onderneming worden na één jaar betrokken’. Met andere woorden: na een jaar wordt gekeken welke andere werkzaamheden iemand nog wél kan uitvoeren. Eenzelfde soort verschil zien we bij zwangerschap. Alle grote maatschappijen keren 100 procent uit, gedurende maximaal 16 weken. Sommigen stellen echter als voorwaarde dat de zwangerschap minimaal 20 weken moet hebben geduurd.

Schadeverzekering vs. sommenverzekering Wanneer je een AOV afsluit, kun je kiezen uit twee soorten verzekeringen: de sommenverzekering of de schadeverzekering. Het belangrijkste voordeel van de schade-

dentista

verzekering is dat de premie lager ligt. Dat heeft uiteraard wel een reden. Bij een schadeverzekering wordt de werkelijke schade vergoed. Het inkomen wordt vooraf, tijdens de looptijd én op het moment dat je arbeidsongeschikt raakt, getoetst. Doordat er naar het daadwerkelijke inkomen wordt gekeken, kan dit ook betekenen dat de uitkering wordt gecorrigeerd. De meesten tandartsen kiezen daarom voor een sommenverzekering. Hierbij kijkt de verzekeraar sec naar het verzekerde bedrag en de mate van arbeidsongeschiktheid. Je inkomen wordt niet getoetst en er is dus geen correctie bij een te hoge uitkering. Dit biedt beduidend meer zekerheid, maar heeft als nadeel dat de premie van een sommenverzekering beduidend hoger ligt dan van een schadeverzekering.

Premievergelijking Niet alle verzekeraars indexeren verzekerde bedragen en uitkeringen op dezelfde

manier. Sommige hanteren vaste percentages, andere gaan uit van een CBS-index. Als we een premievergelijking maken van vier willekeurige grote maatschappijen, vallen een aantal zaken op. De eerste tien jaar (gerekend vanaf de leeftijd van 25 tot 67) lopen de premies redelijk gelijk op. Daarna zien we duidelijke verschillen in de bedragen. Bij één maatschappij blijft de premie redelijk lineair oplopen. Bij de andere drie wordt vanaf een bepaalde leeftijd jaarlijks dezelfde premie gevraagd. Echter, bij de één geldt dat vanaf je 35ste, bij een tweede vanaf 45 en bij de derde vanaf je 52ste. Niet alleen de opbouw verschilt. Het totaalbedrag aan betaalde premie kan soms wel 35% schelen! Kortom, zowel in de voorwaarden, de uitkering als de premies kunnen aanzienlijke verschillen zitten. Het is dan ook aan te raden om je vooraf goed te laten informeren door een (financieel) adviseur.

dentista

Onno Karssen, van adviesbureau Karssenfinancieel, adviseert ondernemers o.a. bij de start en/of overname van tandartspraktijken.

Design in Beeld Praktijk: Orthodontiepraktijk Spijkers, Bergen op Zoom Website: www.orthospijkers.nl Architect: Buro/S Architects - ir. Saghar Wafae

Vraag van de opdrachtgever

Invulling architect

“Ik ben al bijna 25 jaar in hetzelfde praktijkpand als orthodontist werkzaam,” geeft praktijkeigenaar Judith Spijkers aan. “Tien jaar geleden heeft een verbouwing plaatsgevonden waar de nadruk op vernieuwing van het interieur en de sterilisatieruimte lag. Ik liep al enige tijd met het idee de praktijk structureel te laten verbouwen naar de maatstaven van deze tijd. De Covid pandemie heeft de doorslag gegeven er ook daadwerkelijk mee aan de slag te gaan.”

“De architect heeft een ontwerp gemaakt waarbij de beschikbare ruimte optimaal benut is. Er is een duidelijke routing voor patiënten en personeel doorgevoerd en een ruime consultkamer gecreëerd met vijf losse behandeleenheden die zijn afgescheiden door middel van een plafondhoge, deels transparante wand. Er is gekozen voor een prachtige kleurencombinatie van donderblauw, taupe en lichtgrijs, wat de praktijk een warme uitstraling geeft, ondanks de strakke belijningen.

Specifieke wensen “Ik wilde een praktijk met een moderne maar sfeervolle uitstraling, een efficiënte indeling van de ruimte en een betere routing voor zowel patiënten als personeel. Daarbij wederom een aparte consultkamer en bovendien vijf behandelstoelen die onderling zijn afgescheiden. Het behoud van een open structuur was voor mij een voorwaarde. Vanwege de maatregelen met betrekking tot Covid vond ik het belangrijk dat er een ruime wachtkamer zou worden gecreëerd met voldoende zitplaatsen, waar patiënten ver genoeg uit elkaar zouden kunnen zitten. Verder wilde ik een centraal gelegen en ruim opgezette sterilisatieruimte, verbetering van de akoestiek en tenslotte een goed luchtventilatiesysteem.”

dentista

Na de entree staat centraal een ruime balie met backoffice. Voor een beter geluid in het pand heeft de architect gekozen voor een akoestisch plafond met zwarte lijnen en mooie verlichting. Samen met de glazen wanden en deuren geeft dit een fijne lichte en ruime uitstraling. De verbouwing heeft in totaal ruim 10 weken in beslag genomen.”

Reacties “De patiënten en hun ouders zijn aangenaam verrast. Ze herkennen de praktijk eigenlijk niet meer terug. Ze zijn erg enthousiast en ik ontvang alleen maar positieve reacties.”

Is een werkoverleg wel nodig?

Tips voor een effectieve overlegstructuur “Elk overleg komen altijd dezelfde punten voorbij!” is een veelgehoorde klacht vanuit praktijken. Ik heb het geluk om regelmatig werkoverleggen bij te mogen wonen binnen praktijken. Altijd interessant om te horen – en vooral te zien – hoe dergelijke overleggen verlopen. Hoewel medewerkers mij vertellen graag werkoverleg te willen, wordt dit vaak als saai en oninteressant ervaren. Waarom houd je eigenlijk een werkoverleg? Hoe kan het effectiever? Dit artikel gaat in op deze vragen en sluit af met een aantal praktische tips. En dan niet over de vorm van het overleg zelf, maar vooral tips over de inhoud en de opzet van de gehele interne overlegstructuur.

Sjoerd Kuiken

Doel van een werkoverleg In Nederland kennen we een echte overlegcultuur. ‘Bila’s’ (Bila is de afkorting van een bilateraal gesprek: een gesprek onder vier ogen tussen manager en medewerker.), ‘calls’ en heisessies zijn aan de orde van de dag. Binnen praktijken valt dit – gelukkig – erg mee. Sterker nog, het gebeurt mij regelmatig dat medewerkers binnen een praktijk de wens uiten om zelfs vaker te overleggen. Is dat verstandig? De frequentie van het werkoverleg is – net als de duur – niet zo belangrijk. Een goed werkoverleg is een overleg, dat effectief is. Daarvoor is het belangrijk je allereerst af te vragen welk doel we eigenlijk voor ogen hebben met een werkoverleg. Als je inzoomt op de doelen komen globaal de volgende punten naar voren:

• Het informeren van medewerkers • De mogelijkheid geven aan medewerkers invloed uit te oefenen • Medewerkers betrekken bij de praktijkvoering • Besluiten nemen

Valkuilen Het overleg binnen praktijken wordt echter lang niet altijd als efficiënt ervaren. De volgende valkuilen kunnen hiervan de oorzaak zijn: 1. Het overleg duurt te lang Dit slokt veel energie op en het overleg wordt zo een bron van irritatie. 2. Agendapunten zijn niet voor iedereen van belang Hierdoor verslapt de aandacht van me-

dentista

dewerkers en daalt de effectiviteit van het overleg. 3. Negativiteit overheerst Dit als gevolg van het feit, dat het overleg wordt gezien als een moment om vooral te klagen. ‘Klagen’ is je ongenoegen uiten zonder ook oplossingen of verbeteringen aan te dragen. 4. Agendapunten zijn achterhaald De agenda van het overleg wordt gevuld met punten uit de afgelopen weken, wat onderlinge afstemming vereist wat inmiddels al lang ‘tussen de bedrijven door’ is geregeld.

Werkoverleg vs. Brainstorm Twee definities: Een werkoverleg is wat anders dan een dagelijkse werkbespreking of een briefing. Een werkoverleg wordt voorbereid, heeft een agenda en er wordt een verslag van gemaakt. Bij een werkoverleg hebben alle aanwezigen een mate van inspraak. Brainstormen is een creativiteitstechniek met als doel snel, veel nieuwe ideeën over een bepaald onderwerp of vraagstuk te ge-

nereren. Het kenmerk van een brainstormsessie is dat het waardeoordeel over de geopperde ideeën wordt uitgesteld totdat alle ideeën zijn opgesomd.

Interne overlegstructuur Mijn advies is niet één van beide vormen te kiezen, maar vooral om beide vormen in gedachte te nemen als oplossing hoe de praktijk brede overlegstructuur effectiever kan worden georganiseerd. Daarbij gaat het – volgens mij – vooral om een combinatie van factoren. Denk aan een structuur die ingaat op (opgesomd van kleine, alledaagse zaken tot belangrijke praktijkvraagstukken): 1. Alledaagse knelpunten Voor alledaagse knelpunten is het belangrijk, dat deze direct kunnen worden aangekaart, worden opgepakt, een beslissing wordt genomen en de uitkomst aan het gehele team wordt gecommuniceerd. De communicatie kan verlopen via de whatsapp groep, Dental Rules, Visutaal, DentalPlek of een intern overdrachtsboek. Voordeel: Snel beslissen, waardoor knelpunten direct aangepakt worden.

dentista

Volg Dentista ook online!

Praktische informatie voor het hele team Lees de beste artikelen en casuïstiek uit het magazine ook achter je computer, of op je mobiel. Overzichtelijk gerangschikt op onderwerp en functie binnen het team. Aanvullend op het magazine brengt dentista-magazine.nl je wekelijks extra inhoud en kun je je abonneren op de nieuwsbrief.

Nieuwsgierig? Ga naar www.dentista-magazine.nl

Nadeel: Er is niet de tijd om rustig een onderwerp te bespreken of te overdenken. Aandachtspunt: Dat het gehele team altijd geïnformeerd wordt.

caties van dergelijke beslissingen voor de praktijk en het team in kaart te brengen. Kies één onderwerp, reserveer voldoende tijd en ga brainstormen.

2. Periodiek werkoverleg Reserveer periodiek de tijd om onderwerpen te bespreken, die meer verdieping, overleg en/of discussie vragen. Bij het overleg kan het gehele team aanwezig zijn of alleen die personen die de onderwerpen aangaan.

Voordeel: Ideeën inbrengen vanuit alle lagen in de praktijk, wat betrokkenheid vergroot. Nadeel: Ineffectief als er niet voldoende tijd en rust voor wordt gecreëerd. Aandachtspunt: Vragen om iemands mening, betekent ook dat je er iets mee moet doen. Dus niet gebruiken als de uitkomst al vaststaat.

Voordeel: Tijd nemen voor verdieping en betrokkenen om mening vragen. Nadeel: Onderwerpen kunnen enkele weken ‘stil liggen’ tot het moment van overleg. Aandachtspunt: De opvolging na het overleg heeft grote invloed op de effectiviteit. 3. Adhoc brainstorm Belangrijke beslispunten van de praktijk vragen om verdieping en de inbreng van nieuwe ideeën. Denk aan de overgang naar een digitale workflow, verdere taakdelegatie binnen het team of het veranderen van de interne overlegstructuur. Via een brainstorm komen er nieuwe ideeën en input vanuit het team, maar ook om de impli-

Conclusie Interne afstemming en overleg vormen een belangrijk ‘smeermiddel’ binnen de praktijk. Advies is dan ook om de eigen ‘overlegstructuur’ kritisch te beoordelen. Waar en hoe kan het overleg effectiever? Kern van mijn advies gaat om een hybride vorm te bepalen, die ingaat op de alledaagse knelpunten tot belangrijke beslissingen. Waarbij het team om haar inbreng wordt gevraagd van kleine details tot aan grote investeringen. En wel omdat het team vaak hele goede ideeën heeft en dit de betrokkenheid vanuit het team enorm verhoogt.

Sjoerd Kuiken is eigenaar van Kuiken Praktijkmanagement (www. kuikenpraktijkmanagement.nl). Voor objectieve praktijkanalyses, intensieve begeleidingstrajecten en online cursussen voor praktijkhouders en -managers.

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/ Brainstormen

advertentie

#whdentalwerk video.wh.com

Neem contact op met uw vakhandel of kijk op wh.com

De doorbraak in orale chirurgie Piëzochirurgie en Implantmed in één apparaat met de nieuwe Piezomed module. Moderne piëzo-chirurgie voor uw Implantmed. De Piezomed module is de doorbraak op het gebied van piëzo-chirurgie. De module kan nu als eenvoudige add-on oplossing in combinatie met uw Implantmed Plus worden gebruikt. W&H innoveert opnieuw bij chirurgische toepassingen. Dit ingenieuze modulaire systeem combineert expertise uit verschillende gebieden. dentista

Karin

Goede voornemens?

et nieuwe jaar mag dan al een paar weken oud zijn, toch wil ik iedereen een goed en gezond 2022 toewensen! En wie aan een nieuw jaar denkt, denkt meteen aan goede voornemens. Ik heb ze ook. Corona heeft er helaas voor gezorgd dat ik wat ongezonder ben gaan leven: ik sport nauwelijks (tot helemaal niet) en eet minder gezond. Laten we zeggen dat ook bij mij de bekende ‘coronakilootjes’ zichtbaar zijn. En ook bij mijn patiënten staat met stip op nummer 1 het voornemen om een gezonde levensstijl te ontwikkelen. En ik ben blij dat te horen, want – zoals wij allemaal weten - is een gezonde levensstijl in alle opzichten ook belangrijk voor een

goede mondgezondheid! En een goede mondgezondheid is weer belangrijk voor je algehele gezondheid! Ze zeggen niet voor niets dat je mond de spiegel is van je gezondheid. Door een ongezonde levensstijl (bijvoorbeeld door het eten van veel suikers) kan diabetes ontwikkeld worden. Dit kan weer een enorme impact hebben op het gebit. En wat dacht je van roken? Ik heb veel patiënten in de stoel die (helaas nog steeds) roken, ondanks de vele stoppogingen. En dat zie ik terug in de verkleuring van de tanden en de conditie van het tandvlees. Zo ontzettend zonde! Gelukkig voor mij zijn de sportscholen weer open en heeft het nieuwe jaar me ertoe gezet meer op mijn voeding te gaan

dentista

letten. Ik ben hierdoor al 3,5 kilo kwijt! Ik hoop dat het mijn patiënten ook lukt zich aan hun goede voornemens te houden, zodat ik dit bij hun volgende bezoek terugzie in de mond.

Karin Zondag is paro preventie-assistent bij Dental Clinics Zaltbommel.

VAN DE EERSTE

ADEMHALING TOT DE LAATSTE

KIES

Miele Experience Center, Vianen

07/07/22 Nurcan Yilmaz; Een verstoorde kaakontwikkeling en afwijkende tandposi�e Kirsten Slagter; Tongriem problema�ek: adembenemend! Steven Zwerink; De verborgen kracht van ademhaling Marte Bosman; Oro-myoFunc�onele therapie én tafelhost Harriët Schapers

Meld je aan op www.dentalbestpractice.nl

D o e l g ro

ep:

ta n d mondhyarts p e d o d o g i ë n i st nt logopedoloog i huisartsst

Een duurzame keuze

Nieuw! Webshop voor dentale professionals

Duurzame interdentale ragers Dezelfde hoogstaande kwaliteit voor gezonde tanden en een gezondere planeet. De duurzame interdentale ragers van TePe zijn ontwikkeld in nauwe samenwerking met tandheelkundige experts om de hoogste prestaties en kwaliteit tot in het kleinste detail te garanderen. Met deze lijn zetten we een verdere stap naar CO2-neutrale productie van al onze producten en verpakkingen. Door het gebruiken en adviseren van onze duurzame producten draagt u samen met ons bij aan een schonere planeet. Samen maken we het verschil.

80%

minder CO2

•

5% introductiekorting bij bestellingen geplaatst via onze vernieuwde webshop

•

24/7 bestellen

•

Gemakkelijk en snel

•

Voor 12 uur besteld, de volgende werkdag geleverd

1) Scan de QR-code 2) Registreer 3) Bestel!