1.2.4. Nghiên cứu dạy học kiến thức về Nước ở THCS

22

trình nghiên cứu khoa học. Tiến trình nghiên cứu khoa học có thể được mô hình hóa qua các giai đoạn cơ bản như sau: - Phát hiện vấn đề (Đặt câu hỏi nghiên cứu); đề xuất giả thiết (Tìm câu trả lời sơ bộ); lập phương án thu thập thông tin (luận chứng); luận cứ lí thuyết (xây dựng cơ sở lí luận); luận cứ thực tiễn (Quan sát, thực nghiệm); phân tích và bàn luận kết quả, xử lí thông tin.

Nhìn chung, quy trình DH TTKP mà các nhà NC trên thế giới cũng như ở Việt Nam đề xuất, tuy có thể khác nhau về hình thức nhưng không khác nhau nhiều ở nội dung, chúng đều có điểm chung đó là qui trình dạy học khám phá gần với qui trình nghiên cứu khoa học. Vì thế, nó có nhiều cơ hội để phát triển năng lực khoa học của học sinh. Luận án sẽ dựa trên quan điểm này để thiết kế tiến trình dạy học tìm tòi khám phá phù hợp với đặc điểm dạy học môn khoa học tự nhiên. 1.2.4. Nghiên cứu dạy học kiến thức về Nước ở THCS

Ở tiểu học, chương trình môn khoa học cũng đã có đưa vào các nội dung về Nước ở mức độ đơn giản, cho HS mới đầu nhận biết một số tính chất đơn giản của Nước. Một số nghiên cứu khác cũng có thiết kế chủ đề về Nước như Nguyễn Anh Dũng (2017), Cao Thị Thặng [30] , hướng dẫn học VNEN 6,… Tuy nhiên, đa số các các kiến thức về nước vẫn được thiết kế dạy học ở những chủ đề tích hợp trong nội bộ môn học, chưa tích hợp mạch để đáp ứng chương trình mới Tác giả Đỗ Hương Trà và nhóm tác giả [34] cũng đã nghiên cứu và xây dựng chủ đề liên quan đến kiến thức về Nước “Nước – Bạn của nhà nông” được xây dựng trên cơ sở tích hợp liên môn với các môn Sinh học, Vật lý, Hóa học nhằm tổ chức cho học sinh thông qua hoạt động sẽ sử dụng được các năng lực của mình để tìm hiểu về nước. Tuy nhiên chủ đề này cũng chỉ dừng lại nghiên cứu ở mức độ hẹp và được thiết kế trên cơ sở trọng tâm, chủ đạo là kiến thức của phân môn Sinh học. Chương trình môn khoa học tự nhiên - giáo dục phổ thông tổng thể ban hành

23

tháng 12 năm 2007 [6] các kiến thức về Nước ở các chủ đề năng lượng, vật chất, trạng thái của các chất…Tuy nhiên, hiện nay mới dừng ở cấu trúc khung chương trình và các yêu cầu cần đạt. Từ các nghiên cứu đã phân tích ở trên, cho thấy Nước là một chủ đề khá hấp dẫn, có liên quan đến kiến thức của nhiều môn học. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào đề cập đến việc tổ chức dạy học tìm tòi khám phá chủ đề Nước nhằm bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh THCS. Chúng tôi thấy, có thể thiết kế tiến trình dạy học tìm tòi khám phá chủ đề “Nước với đời sống” trên cơ sở tích hợp kiến thức các môn học ở các mức độ khác nhau và quan tâm đến việc vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn để bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh THCS.

Từ phân tích tổng quan ở trên cho thấy, một số vấn đề luận án phải giải quyết: - Khái niệm năng lực khoa học (Scientific Literacy) được định nghĩa như thế nào? - Cấu trúc của năng lực khoa học với các biểu hiện hành vi được xác định như thế nào? - Tổ chức dạy học tìm tòi khám phá chủ đề “Nước trong cuộc sống” như thế nào để bồi dưỡng năng lực khoa học cho học sinh với các mức độ tìm tòi khám phá phù hợp với học sinh THCS?