za 13 september 2025
Anima Eterna Brugge & Václav Luks
Smetana. Má Vlast
Sinds zijn oprichting in 1987 ligt de ziel en bestaansreden van Anima Eterna Brugge (BE) in een voortdurende zoektocht, in de vraag naar de oorsprong en context van muziek en haar uitvoering. Welke instrumenten klonken er? Hoe lazen muzikanten hun partituren? Wat verwachtten componisten van hun noten? Vanuit die vraagstelling brengt
Anima Eterna muziek uit de periode 1750 tot 1945 naar vandaag. Het hart van Anima Eterna is een internationaal samengestelde groep muzikanten en specialisten, gedreven door passie voor onderzoek en experiment. Zij duiken diep in historische bronnen, gaan op zoek naar authentiek instrumentarium en speeltechnieken, en geven zo telkens nieuwe betekenis aan de muziek. Opgericht en grootgebracht door Jos van Immerseel, ontwikkelt het orkest zich vandaag onder de artistieke leiding van violiste Midori Seiler, zelf vijftien jaar lang concertmeester en dirigent bij Anima Eterna. Samen met andere gerenommeerde gastdirigenten bouwt
Anima Eterna aan één gemeenschappelijk doel: het collectieve geheugen verrijken met nieuwe klanken, nieuwe verhalen en nieuwe ontdekkingen.
Dirigent Václav Luks (CZ) richtte in 2005 het Praags barokorkest Collegium 1704 en het vocaal ensemble Collegium Vocale 1704 op. Onder zijn leiding stonden de ensembles al op prestigieuze festivals en in belangrijke Europese concertzalen. Ze deelden het podium met een aantal van ‘s werelds meest geprezen zangers en hun opnames ontvingen al talrijke prijzen. Luks’ activiteiten speelden een belangrijke rol bij de herwaardering van de Tsjechische componisten Jan Dismas Zelenka en Josef Mysliveček en versterkten de Tsjechisch-Duitse culturele banden door de gedeelde muzikale tradities van de beide landen. Hij treedt vaak op als muzikaal adviseur voor opera- en theaterproducties. Naast zijn Collegium 1704 treedt Václav Luks ook op met andere gerenommeerde oude-muziekorkesten, zoals het Orchestra of the Age of Enlightenment, de Nederlandse Bachvereniging, de Akademie für Alte Musik Berlin, Concerto Köln en La Cetra Barockorchester Basel. Daarnaast dirigeert hij ook geregeld moderne orkesten. In juni 2022 werd hij geëerd met de Franse Ordre des Arts et des Lettres voor zijn belangrijke bijdragen aan de cultuur.
Olav Grondelaers (BE) volgde na zijn studies Germaanse talen aan de KU Leuven zijn late roeping om klassiek gitarist te worden. In 1999 begon hij voor het toenmalige Radio 3 te werken als muzieksamensteller. Een jaar later kon hij bij Klara aan de slag als reporter. Daarnaast maakte hij in de daaropvolgende jaren culturele bijdragen voor de ochtend op Radio 1 en voor het vrt-nieuws. Vanaf 2008 presenteerde hij met Thomas Vanderveken de ochtend op Klara, later werd hij ook eindredacteur van datzelfde ochtendprogramma. Van 2013 tot 2018 had hij zijn eigen cultuurprogramma Happy Hour op vrijdagavond. Ondertussen is hij de gastheer van het dagelijkse magazine rond muziekactualiteit Music Matters.
Biografieën
Uitvoerders & programma
Anima Eterna Brugge: orkest
Václav Luks: dirigent
Olav Grondelaers: presentatie
MUZIEK TOPSTUK
ROLLERCOASTER BEELDRIJK
HUISARTIEST
Bedřich Smetana (1824-1884)
Má Vlast (Mijn Vaderland), JB 1:112 (1872-1879)
I. Vyšehrad (De Burcht Vyšehrad)
II. Vltava (De Moldau)
III. Šárka pauze
IV. Z českých luhů a hájů (Uit Bohemens wouden en beemden)
V. Tábor
VI. Blaník
Met de steun van de Tax Shelter Maatregel van de Belgische Federale Overheid
‘Anima Eterna Brugge is letterlijk sinds dag één een trouwe partner van het Concertgebouw, want het liet er op 20.02.2002 om 20.02 de allereerste noten weerklinken.’
Lees alles over ons huisorkest Anima Eterna Brugge en onze andere huisartiesten op concertgebouw.be/huisartiesten.
Muzikale ode aan een (nieuw) vaderland
– In Má Vlast probeert Smetana de identiteit van de jonge natiestaat Tsjechië te vatten.
Má Vlast. Veel patriottistischer kan een titel niet worden. Met Mijn Vaderland legde Bedřich Smetana de Tsjechische ziel vast in muziek. Aan de hand van zes symfonische gedichten zet hij de schijnwerpers op de architectuur, de natuur en de geschiedenis van een land en een volk dat nog niet lang losgekomen was van de Oostenrijkse overheersing.
Hoe Tsjechisch was Smetana?
Mede dankzij dit werk staat Bedřich Smetana te boek als de peetvader van de Tsjechische muziek, met in zijn kielzog Antonín Dvořák en Leoš Janáček. Daarbij blijft het internationale karakter van Smetana, die nauwe contacten onderhield met Franz Liszt, vaak onderbelicht. Ook wordt zelden vermeld dat Smetana opgroeide in een Duitstalige context en tot in 1872 zijn dagboek in het Duits bijhield.
Meer dan een toeristische gids
De verleiding is groot om Má Vlast te bekijken als een muzikale reisgids waarin Smetana de highlights van zijn land aanprijst. Vanuit de 19e-eeuwse romantiek moeten we echter begrijpen dat de kunst een diepere betrachting heeft. Wanneer Smetana in het eerste deel, Vyšehrad, beelden oproept van de hoge burcht die in Praag boven de Moldau uittorent, dan wil hij daarmee de historische beladenheid van die plek benadrukken. Zelfs in de haast cinematografische verklanking van de Moldau, waar tussentiteltjes in de partituur lijken op toeristische infoborden langs de oever, gaat de muziek eigenlijk over hoe belangrijk de rivier is als levensader voor Bohemen en voor de stad Praag. En drukt de majestueuze verklanking van de Boheemse bossen en velden in het vierde deel ook niet de kracht van het Tsjechische volk uit?
– In zes verhalende symfonische gedichten komen zowel natuurpracht als oude legendes aan bod.
– Het geheel is een rijke compositie die aan het einde van de 19e eeuw al snel een symbool werd voor de Tsjechische eigenheid.
Zes verhalen, zes symfonische gedichten
Smetana was als componist erg internationaal georiënteerd en hij had veel interesse voor het werk van Hector Berlioz en Franz Liszt, twee componisten die het genre van het symfonisch gedicht hadden vormgegeven. In een symfonisch gedicht wordt het muzikaal verloop bepaald door een concreet verhaal of tafereel. Dit paste goed binnen de esthetiek van de vooruitstrevende Neudeutsche Schule waarmee Smetana zich verbonden voelde. Net deze vernieuwende muzikale vorm bleek het ideale vehikel om traditie en geschiedenis in muziek te vatten. Voor de luisteraar is het zinvol om de verhalen achter de muziek te kennen en zo mee te stappen in de verbeelding van de componist. Vyšehrad begint ongewoon en fragiel. In plaats van de grandeur van de hoge burcht te verklanken, neemt Smetana ons meteen mee naar de troonzaal waar de harp de toon aangeeft voor de hofzanger. Het openingsmotief van de harp wordt uiteindelijk getransformeerd tot grootse klanken die de imposante burcht weergeven. De Moldau is het meest beeldende gedicht van de cyclus. De opborrelende waterstroompjes in het begin monden uit in de breed stromende rivier nabij Praag. Onderweg gaan we aan land
‘Met de pas ontwaakte ontwikkeling van onze nationaliteit is het mijn streven mijn studie van onze taal te voltooien en mijzelf met gelijk gemak uit te drukken in het Tsjechisch en in het Duits. […] Intussen verdiep ik mij in mijn moedertaal, die ik helaas sterk verwaarloosd heb (voornamelijk door toedoen van onze overheid en scholen), opdat ik er met gemak en juistheid in zou kunnen schrijven.’
Smetana in 1862
om een boerenbruiloft bij te wonen, mijmeren we over de schoonheid van de maneschijn op het mistige wateroppervlak en houden we ons stevig vast bij de stroomversnellingen van Sankt-Johann. Interessant detail: deze stroomversnellingen zijn in de 20e eeuw verdwenen bij de bouw van de Štěchovice-dam. Met Šárka laten we de natuurpracht achter ons. We zijn getuige van de listige manier waarop vrouwelijke krijgers in de 8e eeuw de bovenhand haalden in een bloedig conflict. Šárka laat zich aan een boom binden als weerloos slachtoffer en smeekt de mannelijke krijgers haar los te maken. Als dank laat ze hen mede (een oude alcoholische drank op basis van water en honing) drinken, vermengd met slaapdrank. De versufte mannen maken geen schijn van kans wanneer de rest van de vrouwen toeslaan. Smetana verwerkt zowel lieflijke, verleidelijke klanken als strijdgewoel in deze compositie, met een snurkende fagot als humoristisch element. Z českých luhů a hájů betekent zoveel als ‘Uit de Tsjechische bossen en velden’. Na een imposante inleiding die de grootsheid van de ongerepte natuur moet uitdrukken, zet Smetana een zacht klankbeeld op die het pastorale karakter onderstreept. Plotse dansritmes wijzen op de menselijke aanwezigheid in het prachtige landschap. De Tsjechische bevolking leeft en danst. De laatste twee symfonische gedichten van Má Vlast vormen zowel inhoudelijk als muzikaal een eenheid. De stad Tábor was de uitvalsbasis van de hussieten, een strikte geloofsorde
onder leiding van Jan Hus die in opstand kwam tegen de Rooms-katholieke overheersing. Eigenlijk was deze strijd een soort voorloper van de latere ontvoogding ten aanzien van Oostenrijk-Hongarije. Smetana verwerkt in dit strijdvaardige deel de hymne Ktož jsú Boží bojovníci (Wie zijn Gods strijders?) die door de hussieten werd gezongen. Diezelfde hymne levert ook de bouwstenen voor Blaník, geïnspireerd door de berg waar de strijders rust konden vinden in afwachting van de strijd. Het is opnieuw een evocatie van de natuur, maar dan met een immer dreigende ondertoon. Op het einde van dit symfonische gedicht maakt Smetana de cirkel rond door het muzikale materiaal van de harpen in Vyšehrad te hernemen als een imposant orkestraal tutti.
Klaas Coulembier
Luistertip
In Šárka hoor je de fagot op een bepaald moment ‘uit de toon’ spelen. Het is het snurken van de mannelijke krijgers die geveld zijn door Šárka’s slaapdrank.
De Moldau ontspringt als twee kleine bronnen in de bergen. Smetana laat twee dwarsfluiten het opborrelende water verklanken van waaruit de klankstroom van Vltava vertrekt. #deeplistening
Anima Eterna Brugge
concertmeester
Elfa Run Kristinsdottir
eerste viool
Katja Katanova
Balázs Bozzai
Monica Weisman
Laura Johnson
Rachael Beesley
Zorica Stanojevic
Pietro Ferra
David Nunez
Anton Van Durme
tweede viool
Nicolas Mazzoleni
Joseph Tan
John Meyer
Martine Beernaert
Emma Williams
Karol Gostynski
Femke Huizinga
Gisela Cammaert
Mélanie Pelé
Dirk Vandaele
altviool
Bernadette Verhagen
Manuel Visser
Polina Babinkova
Örzse Ádám
Blanca Prieto Acera
Anna Smith
cello
Tine Van Parys
Inka Döring
Dmitri Dichtiar
Sophie Lamberbourg
Herlinde Verheyden
Verena Zauner
contrabas
Beltane Ruiz Molina
Ben Faes
Isaline Leloup
Raivis Misjuns
fluit
Sophia Aretz
Géraldine Clement
Regina Gleim
hobo
Christopher Palameta
Nahoko Kinoshita
klarinet
Katherine Spencer
Sarah Thurlow
fagot
Edurne Santos Arrastua
Chris Rawley
hoorn
Andrew Hale
Martin Mürner
David Fliri
Jörg Schulteß
Pepe Reche (assistent)
trompet
Thibaud Robinne
Sebastian Schärr
trombone
Gerd Schnackenberg
Cas Gevers
Clemens Erdmann
tuba
Harm Vuijk
pauken / percussie
Barry Jurjus
Mathijs Everts
Bart Rosseel
Frederik Sannen
harp
Hannelore Devaere
Emma Wouters
Door de ogen van Anima Eterna Brugge
Naar goede gewoonte verdiepten de muzikanten van Anima Eterna Brugge zich ook voor dit concert in de context van de muziek, de bedoelingen van de componist en het instrumentarium van het werk. Een greep uit de ervaringen.
‘Voorbereiding is voor mij een combinatie van studie, luisteren en onderzoeken. Je bent met veel meer bezig dan enkel de partituur. Ook collega’s gidsen me naar bronnen en klanken van toen, ik duik erin en ontdek de muziek. Smetana ligt niet zo vaak op mijn lessenaar! Ik gebruik een strijkstok en besnaar mijn cello zoals dat rond 1875 gebruikelijk was. Daarna is het uitkijken om samen met collega’s en dirigent te zoeken naar dat prachtig heldere historische geluid, verweven met hedendaagse verbeelding.’
Tine Van Parys, cello
‘Ik kijk ernaar uit om een prachtig origineel instrument te bespelen, een model van Theodor Poppe uit Dresden (ca. 1880). Dit is het perfecte instrument om Má Vlast op te spelen, omdat Praag destijds weliswaar muzikaal onder invloed stond van Wenen, maar Smetana zelf grote bewondering had voor de Duitse school en haar speelstijl. Duitse hobo’s uit die tijd hebben een veel rijkere en warmere klank dan hun Franse tegenhangers, en maken gebruik van andere grepen en rieten. Ik denk dat het publiek dit zowel visueel als auditief zal kunnen waarnemen.’
Christopher Palameta, hobo
‘Ter voorbereiding op het Smetana-project heb ik veel geëxperimenteerd met verschillende violen, op zoek naar de juiste balans tussen instrument, snaardikte (die de spanning beïnvloedt) en strijkstokken.
Eén viool kreeg ik maar niet aan het resoneren – heel frustrerend! – totdat ik een zwaardere strijkstok begon te gebruiken. Plotseling ging het instrument open, wat een vreugde! De juiste samenwerking vinden tussen instrument, snaren en strijkstok is altijd een evenwichtsoefening en kan een wereld van verschil maken. Ik zou zeggen dat het geluid van een instrument, zowel in kwaliteit als in volume, voor wel 25% bepaald wordt door de strijkstok die wordt gebruikt.’
Femke Huizinga, viool
nieuwe topstukken
Verwen je oren ook tijdens seizoen 2025/26 met vijf nieuwe topstukken, ofwel: vijf werken uit vijf verschillende eeuwen die je hartslag spontaan de hoogte injagen, en al zeker als je ze live beleeft.
Je kan dit seizoen niet alleen inschepen op de Moldau met Smetana’s Má Vlast, je geniet met Daphnis & Chloé ook van Ravels ‘beste werk’ (aldus Stravinsky), je zet de kersttijd in met Händels Messiah, je beleeft dans in dialoog met Tallis’ meesterlijke Spem in alium en Schütz leidt je met zijn Hooglied een paradijselijke tuin van timbres en stemmen binnen.
Ontdek het verhaal achter Smetana’s
Má Vlast
Wist je dat Bedřich Smetana, de peetvader van de Tsjechische muziek, eigenlijk in het Duits was opgevoed? En dat hij, net zoals Beethoven, helemaal doof was toen hij zijn grootste meesterwerk componeerde? En wist je ook dat de muziek van Smetana al gauw een symbool werd van de Tsjechische volksidentiteit? Ontdek deze en alle andere geheimen achter Bedřich Smetana en zijn symfonische gedicht Má Vlast via het online verhaal vol muziek- en videofragmenten.
Ontdek het hele verhaal
Lees ook de interactieve verhalen van de vorige seizoenen over tientallen andere grote meesterwerken op concertgebouw.be/topstukken
Cera-vennoten genieten mee(r) in het Concertgebouw
Heb jij ook een hart voor muziek en dans? Dan ben je bij Cera en het Concertgebouw Brugge in goede handen. Cera maakt cultuur toegankelijk voor een zo breed mogelijk publiek.
Cera-vennoten krijgen maar liefst 40% korting op een topselectie van voorstellingen in het Concertgebouw.
Meer weten? Surf naar www.cera.coop/nl/concertgebouw
k40% orting!
Wim ontdekt de klassiekers
‘Als trouwe Vriend van het Concertgebouw geef ik hier al jaren mijn oren en ogen de kost. Zo kon ik al heel wat topstukken van mijn bucketlist afvinken, werken die je al eens in je leven live moet gehoord hebben. Daarnaast kon ik als adviseur lokale projectwerking bij Cera samen met het Concertgebouw al een aantal projecten en initiatieven opzetten om kunst en cultuur toegankelijk te maken voor iedereen. Wist je trouwens dat je als Cera-vennoot een fikse korting krijgt op onder meer de topstukken?’
l’amourtoujours
Expo Julie Calbert wo 10 sep 2025 - zo 04 jan 2026
Speciaal voor seizoen 2025/26 van het Concertgebouw, dat in het teken staat van liefde en relaties, creëerde de Brusselse fotograaf en beeldend kunstenaar Julie Calbert een fotoreeks die liefde zichtbaar maakt in gebaren, beweging en lichaamstaal. Ze fotografeerde hiervoor zes dansers uit Brugge en omstreken op de Brugse Vesten. Liefde verschijnt in al haar meervoudigheid: van zichtbare verbinding en aantrekking tot conflict en onevenwicht. In haar foto’s, installaties en sculpturen focust Calbert op de relatie tussen geheugen, lichaam, beweging en omgeving en experimenteert ze met veranderingen, herhalingen en afdrukken in haar beelden.
Bekijk de expo voor of na een voorstelling of op het Concertgebouw Circuit.
Getipt
za 20 september 2025
20.00 Concertzaal
London Philharmonic Orchestra & Dmytro Udovychenko
Sibelius, Berg, Neyrinck & Lyatoshinsky
Smul van klassiekers als Jean Sibelius’ Vijfde symfonie en Alban Bergs Vioolconcerto alsof ze nét uit de oven komen, en proef van verrassend nieuw werk van onze oud-seizoenscomponist Frederik Neyrinck.
zo 21 september 2025
15.00 Concertzaal
London Philharmonic Orchestra & Alexander Melnikov
Schumann & Mendelssohn
Al te lang bleven Clara en Fanny in de schaduw van hun man of broer. Het London Philharmonic Orchestra zet de dames verdiend bovenaan op het programma, zij aan zij met werk van hun beroemde naamgenoten Robert Schumann en Felix Mendelssohn.
Laat weten wat je van de voorstelling vond met #concertgebouwbrugge
Info & tickets +32 (0)78 15 20 20 — In&Uit: ‘t Zand 34, Brugge concertgebouw.be
© Julien Mignot © Wannes De Bree