Hier doen we het voor
COLOFON
LTO Noord Dr. Stolteweg 2 8025 AV Zwolle www.ltonoord.nl
Redactie: Communicatie LTO Noord
Coördinatie: Frank de Olde
Vormgeving: Jeanine Mulder
Online realisatie: Rogier Schreurs
Beste allemaal, Velen van ons hadden gehoopt dat wij na corona rustigere tijden tegemoet zouden gaan. Niets was minder waar. 2022 was een jaar waarin heel veel gebeurde, zoals de oorlog in Oekraïne. Mede door de oorlog zijn mensen het strategische belang van Nederlands voedsel gaan inzien. Voedsel wordt meer gewaardeerd op een manier die wij als boeren en tuinders ook merken. 2022 was ook het jaar van de stikstofkaart. Dit heeft veel teweeggebracht in de sector. Tegelijkertijd heeft het ons ook dichter bij elkaar gebracht. Laten we die verbondenheid vasthouden in 2023.
Het is duidelijk dat de provincies een hele belangrijke rol gaan spelen in de toekomst van de boeren en tuinders in Nederland. Daarom hebben wij het afgelopen jaar volop ingezet om de verbinding te zoeken met de provincies. Leden van het algemeen bestuur, het regiobestuur, afdelingsbesturen en medewerkers van LTO Noord hebben daar allemaal een aandeel in. Ik durf te stellen dat we in nagenoeg elke provincie in het gebied van LTO Noord op zowel ambtelijk als politiek niveau erg korte lijnen hebben. Hierbij voorzien wij de provincies van informatie. We merken dat dit vaak helpt om de juiste afwegingen te maken. Tegelijkertijd hebben wij ons ook stevig laten horen op de momenten dat het nodig is. Zoals bijvoorbeeld bij de situatie rondom de PAS-melders.
In 2022 zijn wij ook op juridisch vlak druk bezig geweest. Zo zijn we naar de Raad van State geweest voor het datacenter in Zeewolde, hebben wij leden ondersteund in rechtszaken over het bemesten en beweiden en hebben wij een PAS-melder waar handhaving dreigde juridisch bijgestaan. Aan de ene kant hoort het bij de belangenbehartiging dat wij juridisch bezig zijn. Aan de andere kant zien wij ook allemaal dat veel partijen juridisch erg druk zijn om het boeren en tuinders moeilijk te maken. Daarom is het noodzakelijk dat wij ons als LTO Noord laten gelden.
Dit jaarverslag laat zien welke resultaten wij nog meer behaalden. Ik hoop dat je de tijd neemt om het jaarverslag goed te bekijken. Alhoewel vooruitkijken altijd belangrijker is dan terugkijken, mogen we soms ook gewoon tevreden zijn met de dingen die we goed hebben gedaan.
Dirk Bruins Voorzitter LTO Noord
‘Het is duidelijk dat de provincies een hele belangrijke rol gaan spelen in de toekomst’
LTO Noord is de toekomstgerichte ondernemersvereniging voor boeren en tuinders in de negen noordelijke provincies. Wij zetten ons in voor de belangen van 22.000 boeren, tuinders en ondernemers in de agrarische keten. Het merendeel van onze leden is agrarisch ondernemer en producent van voedsel, sierteeltproducten of bijvoorbeeld energie. Wij gaan de dialoog aan met de overheid. We verbinden de agrarische sector met burgers en consumenten en we laten zien wat de agrarische sector voor de samenleving betekent.
De komende jaren neemt LTO Noord samen met haar leden het voortouw in de ontwikkeling van de sector. We zetten ons in via krachtige lobby’s en ontwikkelen programma’s en projecten die agrarische ondernemingen toekomstbestendig maken. De kennis die dit oplevert delen we weer met boeren en tuinders. Met 160 collega’s zetten wij ons dagelijks met hart en ziel in voor agrarische ondernemers.
Leden 23 10 17 66
Samen met onze buitengewone leden, ketenpartijen en ereleden komt het totaal aantal leden uit op bijna 22.000
Van elke euro wordt € 0,84 uitgegeven aan de doelstelling
€ 0,16
€ 0,05
Ledenactiviteit Nieuwsvoorziening Communicatiekosten Organisatie en Bedrijfsvoering € 72 86 55% 45%
0,68 € 0,05 1 41
4.212
€ 0,06
2.167
1.459
5.733
belangenbehartiging
Regionale belangenbehartiging
Lokale belangenbehartiging
Aanpak Droogte Achterhoek
Negentien regionale partners (zie de foto hieronder), waaronder LTO Noord, hebben op 14 februari de bestuurlijke overeenkomst Aanpak Droogte Achterhoek ondertekend. Hiermee hebben ze afgesproken zich samen in te blijven zetten voor droogte- en klimaatmaatregelen voor zowel de korte als de lange termijn in de verschillende deelgebieden van de Achterhoek. Alle betrokken partijen zijn overtuigd van de urgentie van droogte en klimaatverandering en willen doorpakken. Dit maakt deze bundeling van krachten met zoveel partners op dit thema uniek. De samenwerking en de opgedane ervaring van de afgelopen jaren worden benut om voor 2022-2023 de droogteaanpak te combineren met andere grote vraagstukken zoals stikstof, woningbouw en groene energie.
Regio Oost
Water en Bodem in Balans
Ammoniak- én methaanemissies reduceren:
Management doet ertoe!
Ammoniak- en methaanemissies tegelijkertijd reduceren, ruim honderd melkveehouders werken hieraan binnen Netwerk Praktijkbedrijven. Het eigen management staat hierbij aan de basis. Na een inregeljaar (2021), zijn de veertig onderzoeks- en demonstratiebedrijven afgelopen jaar gestart met reductiemaatregelen. Samen met de deelnemers is een ‘reductieroute’ ontwikkeld. Startpunt is rantsoen- en diermanagementmaatregelen. De eerste stappen zijn het verlagen van het ruw eiwitgehalte in het rantsoen en het verlagen van het aantal stuks jongvee, gevolgd door het verhogen van de VEM-balans. Starten met deze ‘basisstappen’ zorgt voor de maximaal haalbare emissiereductie. De eerste cijfers laten inmiddels zien dat management ertoe doet. De dalende trend is ingezet! In 2023 wordt de volgende stap gezet in de reductieroute. Extra maatregelen vanuit stal- en mest(management), weidegang, kuil van de toekomst en mest uitrijden worden toegevoegd aan het reductieplan. Wil je ook aan de slag met ammoniak- en methaanemissies reduceren? Bezoek de bijeenkomsten en volg de deelnemers op de website: www.netwerkpraktijkbedrijven.nl
Netwerk Praktijkbedrijven
LTO Noord-afdeling Zuidelijk Flevoland voerde al meer dan een jaar verzet tegen de komst van een groot datacenter in Zeewolde. Facebookmoederbedrijf Meta heeft nu besloten om de bouw van het omstreden datacenter voorlopig te pauzeren. Voorzitter Jaap Lodders van LTO Noord-afdeling Zuidelijk Flevoland vertelt over het proces:
‘Al sinds 2019 gaan er geruchten over gesprekken tussen Facebook en gemeente Zeewolde over de komst van een groot datacenter, maar dit werd niet concreet. Onderhandelingen vonden vooral plaats achter gesloten deuren. Voor ons stond na de bekendmaking al vast dat wij een zienswijze tegen het bestemmingsplan zouden indienen. Dat hebben wij, met juridische ondersteuning van LTO Noord, ook gedaan. Wij hadden vooral bezwaar tegen de risico’s op de waterkwaliteit en de waterkwantiteit. Ook hebben wij leden opgeroepen om een zienswijze in te dienen en hen ondersteund met een voorbeeldmodel.’
Regio West Toekomstgericht ondernemerschap
Jonge agrarisch ondernemers zijn trots op hun bedrijf. Erover vertellen en de dialoog aangaan met buitenstaanders is echter iets wat ze vaak graag beter willen leren. Jongeren van zowel het Overijsselse als Gelders AJK kwamen in februari bij elkaar voor een training om te leren vertellen over hun trots en passie. De avond werd gefaciliteerd door LTO Noord. Tijdens de training kregen de jonge boeren handvatten om gesprekken aan te gaan en te zorgen dat hun passie overkomt. Gedurende de avond was goed te zien hoe zij eerst nog heel bescheiden vertelden en later vol trots hun verhaal deden. Ook kwamen er verschillende vragen aan de orde hoe je dilemma’s en keuzes die je moet maken als ondernemer uitlegt aan anderen.
Regio Oost
Verbinding tussen boer, tuinder en samenleving
In de meetpilot Liefstinghsbroek wordt gewerkt aan gebiedsgericht maatwerk om de stikstofneerslag op de natuur te verminderen en perspectief te bieden aan de landbouw. Regiobestuurder Wietse Duursma is betrokken bij de pilot: ‘Met het meten van lokale stikstofconcentraties in de buitenlucht en dat te relateren aan metingen op bedrijven, weet je heel precies waar en wanneer stikstof vrijkomt. Met deze kennis kan je toewerken naar maatregelen die écht vermindering van de stikstofneerslag op nabijgelegen natuur opleveren.'
Maandag 31 januari bracht Tweede Kamerlid en landbouwwoordvoerder Derk Boswijk (CDA) in het kader van de Gebiedsgerichte Aanpak een werkbezoek en informeerden we hem over de laatste ontwikkelingen. De pilot Liefstinghsbroek kan als voorbeeld dienen voor de gebiedsaanpak rond andere Natura 2000-gebieden in Nederland.
Regio Noord
Toekomstgericht ondernemerschap
LTO Noord en Cumela pleitten er bij wegbeheerders voor om serieuzer te kijken naar de mogelijkheden om landbouwverkeer toe te laten op specifieke provinciale wegen. De landen tuinbouw en loonwerkers willen hiervoor goede afspraken maken met de diverse overheden. Om het aantal verkeersbewegingen in kaart te brengen, zijn in de regio’s Alkmaar, West-Friesland en Wieringermeer enquêtes opgesteld. Met die resultaten kon de agrarische sector het gesprek aangaan met de gemeente Alkmaar over onder andere de N244. Nu nog slingert het landbouwverkeer over de smallere wegen door en rond de dorpen. Dit zorgt voor onveilige situaties, zeker vanwege de vele fietsers.
Regio West
Verbinding tussen boer, tuinder en samenleving
In de maanden februari en maart organiseerden we veertien digitale themabijeenkomsten voor onze leden in Groningen, Friesland en Drenthe. We behartigen de belangen van onze leden op diverse dossiers, zoals stikstof, veenweide, faunaschade en aardbevingen. De digitale bijeenkomsten, bedoeld om geïnteresseerden bij te praten over de laatste ontwikkelingen, zijn gemakkelijk bij te wonen: gewoon vanachter de computer vanuit huis. Een laagdrempelige manier om onze achterban op de hoogte te houden van de meest recente actualiteiten. Ledencontact is in deze roerige periode misschien wel belangrijker dan ooit.
Regio Noord
Verbinding tussen boer, tuinder en samenleving
Diana Eleveld, adviseur bij de Werkgeverslijn:
‘Bij de Werkgeverslijn land- en tuinbouw blijven we altijd zoeken naar nieuwe manieren om werkgevers te ondersteunen. Eind 2022 hebben we daarom e-learning toegevoegd aan ons aanbod. Een mooi middel waar agrarisch werkgevers gratis gebruik van kunnen maken om hun kennis op te frissen over goed werkgeverschap.
De eerste twee cursussen kwamen in 2022 online. De eerste e-learning is een basistraining voor werkgevers die bijvoorbeeld voor het eerst met werknemers gaan werken. De tweede cursus gaat de diepte in over het binden en boeien van je personeel. Voor deze twee cursussen waren in 2022 al 134 aanmeldingen.
Ook in 2023 kunnen werkgevers zich nog aanmelden via https://werkgeverslijn.nl/e-learning/
Programma’s & Projecten
De Werkgeverslijn land- en tuinbouw beantwoordde in 2022 ruim 3.300 vragen. Dat is een stijging van 5,6% ten opzichte van het jaar ervoor. Werkgevers weten het aanspreekpunt te vinden voor vragen over cao- en arbeidszaken, zoals beloning, arbeidsovereenkomsten en caoonderhandelingen. Nieuw in de top 5 is het onderwerp werken met Oekraïners. Het onderwerp corona, dat nog een hot topic was in 2020 en 2021, verdween helemaal uit de lijst. Door middel van onder andere werkgeversjournaals, webinars, e-learning en goede informatievoorziening op de website, hield de Werkgeverslijn alle agrarische werkgevers op de hoogte van actualiteiten rond werkgeverschap. De Werkgeverslijn is een initiatief van LTO Noord in samenwerking met andere LTO-organisaties en vaktechnische organisaties en wordt mede gefinancierd door Colland Arbeidsmarkt.
LTO Noord heeft zich in 2022 samen met de LTO- en vaktechnische organisaties uitgebreid ingezet voor het belang van voldoende en goede huisvesting voor arbeidsmigranten, een actueel thema op de politieke agenda. Met het organiseren van onder andere de ‘Week van de huisvesting’, de uitgifte van een inspiratieboek met praktijkvoorbeelden, een webinar, stimulering van certificering en beleidsondersteuning van bestuurders en leden hebben we als LTO Noord praktische tips kunnen verstrekken aan gemeenten, bestuurders en ondernemers om direct aan de slag te gaan met huisvesting voor internationale werknemers. Ook presenteerden wij in 2022 een uitgebreide online kennisbank met tips & tricks, feitelijke kennis en handige tools. Zo gaan wij voor een sector waarin het goed ondernemen en werken is.
Vanuit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) zijn in 2022 negen Regionale Bodemteams opgezet. Erkende bodemadviseurs, veeartsen, veevoeradviseurs en adviseurs die naast hun reguliere werk advies over de bodem geven, maken daar deel van uit.
‘Doordat de kennis van deze adviseurs is gebundeld in een Bodemteam, zijn de adviezen van betere kwaliteit,’ zegt LTO Noord-projectleider en bodemadviseur Dirk Johan Feenstra. ‘De bodem is de basis van het bedrijf. Het is een belangrijke productiefactor die je in zijn kracht moet zetten en daar ondersteunen wij graag bij. Het kan bijvoorbeeld gaan om advies over grondverbetering, tegengaan van bodemverdichting, verdroging of vernatting en grondbewerking.’
Met de oprichting van Regionale Bodemteams wil het DAW kwalitatief, onafhankelijk bodemadvies op toegankelijke wijze op het boerenerf brengen. Sinds eind 2022 kunnen boeren gratis bodemadvies aanvragen bij de bodemteams. Doordat meerdere bodemadviseurs met verschillende expertises samenwerken, is een vraagstuk vanuit meerdere perspectieven te benaderen. 'Dat maakt het sterk,' aldus Dirk Johan.
Programma’s & Projecten
Op vrijdag 13 mei bracht Gelders gedeputeerde Peter Drenth op verzoek van LTO Noord en Jong Leren Eten een bezoek aan melkveebedrijf De Genders van de familie Weijers in Giesbeek. Deze dag stond in het teken van boerderijeducatie. LTO Noord riep recent provincies op meer te doen om boerderijbezoeken door scholen te stimuleren, zodat kinderen leren zelf keuzes te maken over eten. ‘Steeds minder kinderen komen op de boerderij. Daardoor weten veel kinderen tegenwoordig minder goed waar eten en drinken vandaan komt. Wij vinden het belangrijk om kinderen kennis te laten maken met de voedselproductie’, zegt LTO Noord-regiobestuurder Karolien Hupkes. ‘Boerderijeducatie is het visitekaartje van de agrarische sector.’
Regio oost
Interactie met de samenleving
Het ontbreken van snel internet zorgde jarenlang voor veel problemen bij Flevolandse ondernemers in het buitengebied. Onder het motto ‘Iedereen aansluiten, niemand uitsluiten’ hebben boeren en burgers in Flevoland met een grootscheepse campagne het hele buitengebied ontsloten voor glasvezel. ‘We zijn samen met de provincie en de kabellegger opgetrokken en daardoor is het ons gelukt, als eerste in Nederland,’ vertelt Arnold Michielsen, regiobestuurder bij LTO Noord hierover. Agrarische bedrijven worden steeds afhankelijker van digitale informatiesystemen. Reden voor LTO Noord in Flevoland om het initiatief te nemen, voordat het buitenste buitengebied voorgoed zou zijn uitgesloten. En met succes, het is gelukt om iedereen in het buitengebied aan te sluiten.
Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
Gemeente Hof van Twente draagt voor 100 hectare bij aan de crowdfundingcampagne ‘1001ha’. Daardoor kunnen melkveehouders uit de gemeente met korting zaaigoed bestellen voor kruidenrijk grasland. De gezamenlijke campagne 1001ha van LTO en Urgenda is een succes onder boeren. De bijdrage van Hof van Twente is een voorbeeld voor andere gemeenten. Kruidenrijk grasland is beter voor klimaat, insecten, bodem en koeien, maar ook voor de stikstofproblematiek, zegt Hanneke van Ormondt van Urgenda. De campagne in samenwerking met zes zaadleveranciers helpt boeren op een laagdrempelige manier te experimenteren met kruidenrijke weilanden. Dit gebeurt door financiële hulp en begeleiding. In veel provincies kunnen melkveehouders al tot 3 hectare met korting bestellen, alleen voor de boeren in Hof van Twente loopt de korting op tot 5 hectare.
Regio Oost
Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
Faunaschade voor boeren loopt gigantisch uit de hand. Het meest in het oog springend is het ganzendossier in Friesland, waar 10 miljoen euro aan tegemoetkoming wordt uitgekeerd aan boeren. Regiobestuurder Jan Teade Kooistra: ‘Wij vinden dat het provinciale beleid aangepast moet worden en dat er grovere maatregelen vanuit de provincie Fryslân nodig zijn om de ganzenschade op te lossen. Wij blijven bij de provincie lobbyen voor een beter Faunabeheerplan. Daarnaast roepen we leden op om schade te (blijven) melden.’ We organiseerden voor de Statenleden van provincie Friesland meerdere rondleidingen in het veld, zodat ze met eigen ogen konden zien wat de overlast van ganzen voor boeren betekent.
Regio Noord
Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
Al jaren leeft de wens onder de boeren op Texel om het eiland op het gebied van zoet water zelfvoorzienend te maken. Een belangrijke stap in dat proces is eind april gezet met een succesvolle waterinfiltratie. Vanuit het project Zoete Toekomst Texel wordt het water, afkomstig uit de aanliggende percelen, met behulp van druk in de ondergrond gebracht. Daar wordt het vastgehouden. In de zomer kunnen de boeren met het opgeslagen water het akkerland irrigeren, een mooie stap op weg naar zelfvoorzienendheid.
Regio West Water en Bodem in Balans
Het is een grote wens van boeren en tuinders, onze leden, dat er meer begrip en waardering is voor de land- en tuinbouw in Nederland en dat er een afgewogen meningsvorming plaatsvindt over het handelen van de sector. Wij helpen boeren en tuinders om zelf als individu, groep of initiatief te verbinden met de samenleving. Met ons programma Interactie met de Samenleving slagen wij erin het publiek aan te spreken met verhalen van boeren en tuinders. Zo faciliteerden we diverse publieksacties zoals ‘Boeren en tuinders pakken uit’ in de zomer en met kerst, en werd in 2022 voor het eerst Boeren Burendag gehouden. Ook heeft het Servicepunt weer 23 afdelingen en initiatieven geholpen bij het organiseren van verbindende activiteiten. Online floreert BoerenBuren met ruim 37.000 volgers op Facebook, bijna 10.000 volgers op Instagram en een bereik van 3,5 miljoen weergaven per kwartaal. Ook in de media kun je niet om boeren en tuinders heen met bijna iedere twee weken een persbericht vanuit LTO Noord dat landelijke en/of regionale media-aandacht kreeg. Tot slot hebben we ook dit jaar weer een mediatraining verzorgd voor boeren en tuinders.
We gaan een lastig gesprek niet uit de weg. Dit doen we onder andere door mediamomenten te creëren en met social media berichten op ons verhalenplatform Boeren Buren. We benoemen voor de samenleving gevoelige, moeilijke en actuele kwesties. Deze hete hangijzers maken zichtbaar hoe boeren en tuinders bezig zijn met dit onderwerp en zijn een uitnodiging aan de samenleving om hierover met ons in gesprek te gaan en blijven. Denk aan items over antibioticagebruik, zwerfafval, biodiversiteit, hoge gasprijzen, stikstof, maar ook de wolf. Zo plaatsten we een persbericht over de ‘wolvensafari’ om de wenselijkheid van de komst van de wolf in Nederland ter discussie te stellen wat leidde tot deelname aan een uitzending van Jinek. Ook verstuurden we berichten over de ‘kaalslag van het platteland’ en maakten we een stikstof-uitleg-video om de samenleving mee te nemen in het perspectief van de agrarische sector op het stikstofbeleid.
Boer en buur samen aan de koffie en met elkaar het gesprek aangaan om elkaar beter te begrijpen, dat was het idee achter de Boeren Burendag in september. Om boeren en tuinders hierbij op weg te helpen, stelden we gratis 250 pakketten beschikbaar met onder andere een draaiboek, een memoryspelletje met mogelijke gespreksthema’s, kleurplaten, koffie, bekers en een taartmix. Boeren en tuinders staan enorm onder druk en het is van belang om in gesprek te blijven. Het is goed om dan je omgeving mee te nemen in wat er speelt, perspectieven uit te wisselen, jouw kant van het verhaal te kunnen vertellen en de ander aan te horen. Hoe klein ook, dit draagt bij aan het draagvlak voor de sector en verbinding met de samenleving. Niet toevallig werd deze dag georganiseerd op Nationale Burendag om zo ook in de (agrarische) media aandacht te vragen voor dit initiatief.
Tijdens de derde editie van ‘Boeren en tuinders pakken uit met kerst’ eind 2022, zorgden boeren en tuinders door heel Nederland voor een lichtpuntje in deze voor veel mensen lastige tijd. Dit deden zij met sfeervol verlichte boerderijen, winterlichtwandelingen, trekkeroptochten door dorpen en langs verzorgingsinstellingen, drive thru’s door stallen en kassen en verkoop van streekproductpakketten. De reacties van het publiek en op sociale media waren weer hartverwarmend: ‘Ik ben zo verrast door de mooie bedrijven en het enthousiasme van de boeren en tuinders. Na afloop besef je eens te meer hoeveel van de producten die we dagelijks voor lief nemen in de supermarkt, hun oorsprong hebben in de directe omgeving.’ Bij de kerstactie bereikten we met ruim zestig activiteiten naar schatting 65.000 fysieke bezoekers, 80.000 websitebezoeken en via advertenties op Boeren Buren-kanalen nog eens ruim 500.000 unieke personen.
Bekijk hier de video van 'boeren en tuinders pakken uit met kerst'
In Noord-Nederland is Greenport Noord van start gegaan, het samenwerkingsverband in de tuinbouwsector waar LTO Noord één van de partners van is (zie de foto hieronder). Komkommerkweker Inge Bergsma-de Vries:
‘Dit initiatief is ontstaan omdat we zien dat we voor grote uitdagen staan en omdat je als enkeling geen beweging op gang krijgt. Dit netwerk is van onderaf ontstaan, juist vanuit de behoefte van kwekers, en daarna hebben andere partners en overheden zich aangesloten. We hebben nu 106 partners, waarvan 80 telers. Nu Greenport Noord officieel geopend is, gaan we ook echt van start. De eerste stap is het opstellen van een plan richting provincies.’
Regio Noord Toekomstgericht ondernemerschapDe Raad van State zette een streep door de aanleg van een voetbalcomplex op bollengrond in Egmond aan den Hoef. Een succes voor de LTO Noord afdeling Kennemerland-Zaanstreek, die zich al ruim twintig jaar verzet tegen de plannen. Het algemene agrarische belang heeft daarbij altijd vooropgestaan. Er zijn goede alternatieven geboden voor de voetbalclubs, die de gemeente eigenlijk steeds negeerde. De uitspraak van de Raad van State ziet de LTO Noord afdeling als een gedeeld succes. Samen met het actiecomité ‘Geen ballen, maar bollen’ hebben zij de krachten gebundeld en de rijen gesloten gehouden.
Eind juli organiseerden leden en bestuurders van LTO Noord afdelingen in Utrecht een protestactie. Zij wilden een ander geluid laten horen. Deze keer niet met trekkers en blokkades, maar een publieksvriendelijk protest. Boeren uit Bunnik, Houten, Lopik, maar ook uit Woerden en omgeving Eemland deelden onder het Bollendak op Utrecht Centraal ruim 2.300 rode zakdoeken uit en gingen het gesprek aan met voorbijgangers. Jan Kreuger, LTO Noord bestuurder:
‘Het is belangrijk om op verschillende manieren te protesteren en onze stem te laten horen. Op deze manier hebben wij onze zorgen over het stikstofbeleid geuit. We hebben flyers uitgedeeld en uitgelegd waarom we precies actievoeren en wat onze plannen zijn. En benadrukt dat we als sector zelf óók oplossingen hebben. Wij kijken heel tevreden terug op de actie, we hebben veel zakdoeken uitgedeeld en goede gesprekken gevoerd.’
Het test- en innovatieprogramma Fascinating, waar LTO Noord partner van is, zet in op een circulair landbouwsysteem. Fascinating doet onderzoek naar de kansen van hoogwaardige eiwitrijke gewassen die bijdragen aan een gezonde voeding, in balans met de natuur. Voorzitter Trienke Elshof van LTO Noord regio Noord: ‘Eén van de projecten is het Praktijknetwerk kansrijke eiwitgewassen, waarin boeren ervaring opdoen met deze teelt met als streven om in samenwerking met de industrie een goed verdienmodel te ontwikkelen. Ik vind dat veelbelovend.’ Om tot de juiste gewaskeuzes te komen, worden op vier noordelijke proefboerderijen voor het tweede seizoen proefteelten ingezaaid, in samenwerking met WUR en SPNA. De inzichten die dit oplevert (onder andere kwaliteit van de eiwitten, opbrengst droge stof per hectare en eiwitopbrengst per hectare) stellen boeren in staat om een gedegen keuze te maken qua eiwitgewassen en -teeltwijzen.
Regio Noord
Toekomstgericht ondernemerschap
Steeds meer schapen, kalveren en andere dieren werden in de zomer doodgebeten door wolven, onder meer in de regio Gelderland en Overijssel. Dit zorgt voor groot leed bij de doodgebeten dieren. LTO Noord wil dat de overheid toestemming geeft om wolven te beheren. Daarbij kan gedacht worden aan het verjagen van de wolf uit bepaalde gebieden. Tegelijkertijd nemen boeren zelf ook preventieve maatregelen, zoals het plaatsen van rasters. Momenteel is dit echter niet genoeg om de dieren te beschermen. ‘Het is ontzettend pijnlijk om te zien. Boeren zorgen goed voor hun dieren. Als er dan een wolf komt die je schaap of kalf helemaal bebloed achterlaat is dat een vreselijk beeld. We willen dat daar wat aan gebeurt’, aldus LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins.
Regio Noord en Oost Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
Op 6 september organiseerde LTO Noord regio Oost een inspiratieavond voor agrarische ondernemers in het Overijsselse Vechtdal. Deze stond in het teken van kansen rondom het opwekken van energie. Ondanks de netcongestieproblematiek zijn er wel degelijk mogelijkheden voor energieopwekking op eigen erf. Met ongeveer vijftig aanwezigen was het een avond met een goede opkomst. Het werd georganiseerd in het kader van het project ‘Regiodeal Zwolle’. De aanwezigen kregen informatie over de Regionale Energie Strategie in het Vechtdal en de kansen daarin voor de landbouw. Ook kwamen diverse opwekmogelijkheden en bijbehorende regelgeving en subsidiemogelijkheden aan de orde. Vanuit het publiek kwamen onder andere vragen over waterstof en het toepassen van (meer) duurzame energie op het bedrijf, die zo goed mogelijk werden beantwoord.
Regio Oost
Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
In het programma Biodiversiteit zetten we ons in voor het toepassen van functionele agrobiodiversiteit. Functionele agrobiodiversiteit is het versterken van de agrarische bedrijfsvoering met behulp van biodiversiteit. Het zijn alle levende organismen en natuurlijke processen bij elkaar die ervoor zorgen dat we op het boerenbedrijf voedsel kunnen produceren. Zo is het mogelijk om met behulp van kruiden natuurlijke vijanden van plaaginsecten aan te trekken, waardoor ondernemers het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen kunnen verminderen. Een ander voorbeeld is het bestrijden van muizen met behulp van nestkasten voor uilen.
De afgelopen drie seizoenen is in het project FAB+ geprobeerd om natuurlijke vijanden van trips te stimuleren door het aanleggen van akkerranden langs uienpercelen. En dat had resultaat: uit de tellingen blijkt dat zweefvlieglarven een belangrijke rol spelen als bestrijders van trips op uien in NoordHolland. Dit project is een samenwerking van verschillende partijen, waaronder LTO Noord. Dragen zweefvliegen echt bij aan tripsbeheersing? Bas Allema, onderzoeker bij Wageningen University & Research (WUR), zegt:
‘Ja, zweefvlieglarven blijken daadwerkelijk een rol te spelen in de beheersing van trips. In percelen met veel trips vonden we zweefvlieglarven. In de gunstigste gevallen namen we ze waar één tot twee weken nadat de trips toenam. Wanneer op tenminste 5-10% van de uienplanten zweefvlieglarven werden aangetroffen, zagen we een gemiddelde afname van trips. De zweefvliegen blijken tot zeker 60 meter van de bloemenrand hun eitjes te kunnen afzetten.'
Op initiatief van het LTO Noord-programma Biodiversiteit schreven we een artikel over groenbemesters. Veelgenoemde argumenten om het te telen zijn: aanvoer van organische stof, vastleggen van stikstof, als bodemverbeteraar of voor natuurlijke plaagbestrijding.
‘Het bekendste voorbeeld van natuurlijke plaagbestrijding met behulp van groenbemesters is het telen van tagetes om wortellesieaaltjes te reduceren. Dat levert het jaar erop direct resultaat op. Je kunt het op alle grondsoorten verbouwen, behalve op zware grond. Daar heeft het weinig zin. De zaaiperiode is van half mei tot half augustus.’
Het programma Gebiedsgerichte Aanpak (GGA) Stikstof ging in het najaar van 2021 van start. Met een bezetting van drie regionale beleidsmedewerkers en een programmanager werd het nieuwe programma binnen LTO Noord op poten gezet en in 2022 verder uitgerold. In dit proces zijn er een visie, missie en doelstellingen geformuleerd die het kader van het programma vormen. Vanuit de visie: ‘Het programma GGA Stikstof draagt bij aan het behouden van toekomstperspectief voor blijvende boeren, met speciale aandacht voor boeren rondom stikstof gevoelige natuurgebieden’ zijn we binnen LTO Noord tot een betere afweging tussen ‘proces’ en ‘inhoud’ gekomen op het gebied van de gebiedsgerichte aanpak stikstof.
Deze afweging kwam ook steeds beter naar voren in de provinciale lobby’s, waarin we samen met de regionale beleidscollega’s en regiobestuurders het accent hebben gelegd op perspectief en realistische doelstellingen voor de landbouw. Hierbij merken we dat er meer aandacht en ruimte komt voor het oplossen van de PAS-melders, stikstof reducerende innovaties en een bredere blik en analyse naar de staat van natuur (SVI), waar de discussie over het loslaten van de Kritische Depositiewaarde (KDW) in toenemende mate wordt gevoerd.
In het tweede halfjaar van 2022 werd duidelijker dat de gebiedsgerichte aanpak een meer integraal karakter krijgt. Stikstof is niet langer meer het leidende principe in deze aanpak, maar is er juist een onderdeel van. Met de “lancering” van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) blijkt dat de thema’s natuur, water en klimaat centraal komen te staan in de gebiedsgerichte opgave. Dit houdt in dat de opgaves in de gebiedsgerichte aanpak verbreed zullen worden. Als programma maken we daarop een vertaalslag.
Leden van LTO Noord en het NAJK zijn in oktober met Piet Adema, de nieuwe minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, in gesprek gegaan over het stikstofadvies van Johan Remkes. De minister had de boeren en tuinders uitgenodigd omdat hij wilde weten hoe zij hier tegenaan kijken. De aanwezige leden waren duidelijk in hun verwachtingen: de minister moet meer opkomen voor de sector en dat naar buiten uitdragen. Zij verwachten een minister die duidelijk staat voor het boerenbelang. ‘Het ministerie moet weer echt “van landbouw” worden,’ klonk het in de zaal. Richting de minister werden zorgen geuit over de kennis van de sector bij de ambtenaren. De leden van LTO Noord gaven het advies van Remkes net een voldoende. Zo is er steun voor een integrale aanpak, maar kritiek op zonering en de stikstofbank.
Regio West
Toekomstgericht ondernemerschap
Ruim 750 leden bezochten woensdag 14 december de traditionele ledendag van regio Noord in schouwburg De Lawei in Drachten. De regiodag met als thema ‘Toekomst: hoe dan?’ kende een groot aantal inspirerende sprekers, zoals landbouwminister Piet Adema, LTO Nederland-voorzitter Sjaak van der Tak en visser Louwe de Boer. Na afloop van de bijeenkomst was er een uitgebreid stamppotbuffet, waarbij iedereen de tijd nam om met elkaar bij te praten.
Regio Noord
Meer verbinding tussen boer, tuinder en samenleving
Op vrijdag 2 december is een delegatie van vijftien ondernemers uit de Bommelerwaard op excursie geweest bij twee ondernemers in Overijssel die geïnvesteerd hebben in een vergistingsinstallatie. LTO Noord organiseerde dit samen met CCS Energieadvies , RCT Gelderland en stichting ’Rivierenland voor morgen’. Aanleiding was het idee om op een aantal boerenerven een monomestvergister te bouwen. Het plan is om het gegenereerde gas via een nieuw aan te leggen gesloten netwerk rechtstreeks te leveren aan de grootste baksteenfabriek van Nederland, de naburige Rijswaard in Aalst. Achttien veehouders uit de omgeving onder regie van LTO Noord zijn enthousiast, maar zijn vooral benieuwd naar de praktische uitvoering. De excursie hielp daarbij om inzicht te geven.
Regio Oost
Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
Met vijftig leden van LTO Noord regio Oost én vijftig leden van de provinciale AJK’s was het maandagavond 19 december volle bak in het Van der Valk hotel in Deventer. Op uitnodiging van minister Piet Adema van LNV gingen honderd leden met hem in gesprek over het Rapport Remkes. Een stevig gesprek, vond Adema zelf. ‘Dit is de vierde en daarmee de laatste kennismakingsbijeenkomst in deze serie, maar zeker niet het laatste overleg’, aldus Adema. ‘We moeten in gesprek blijven.’ Het Remkes-rapport ‘Wat wel kan – Uit de impasse en een aanzet voor perspectief' (het nu) vormde de basis van het gesprek, maar in zijn verhaal sorteerde de minister ook voor op het Landbouwakkoord van 2024 (de toekomst).
De plannen vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) raken de volledige agrarische sector. Om onze leden zo goed mogelijk te informeren en bij te praten, organiseerden wij eind vorig jaar voor iedere provincie een online bijeenkomst. Want de komende tijd komt er veel op de sector af. In het NPLG staan de richtinggevende doelen van het Rijk voor de natuur (waaronder stikstof), water, klimaat en uiteraard ook de toekomst van de landbouw. Deze thema's worden vervolgens verder uitgewerkt in een Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). Dat vormt weer de basis voor de gebiedsplannen in de provincie. Tijdens de bijeenkomsten informeerden de provincies ons over het proces rondom het PPLG en hoe onze sector hierbij wordt betrokken. Ook konden wij ingaan op vragen die leven en in gesprek gaan hoe wij ons inzetten voor de belangen van onze leden.
Regio West
Bewust omgaan met biodiversiteit, energie en kringlopen
De energietransitie vraagt veel van de agrarische sector. Zo willen veel partijen het landelijk gebied inzetten voor het opwekken van duurzame energie. Dat kan een kans zijn voor de land- en tuinbouw. Wij willen onze leden hierbij ondersteunen en ontzorgen. Andere ruimtelijke uitdagingen verliezen wij hierbij niet uit het oog. Met het programma Duurzame Energie worden de belangen van de leden behartigd en oplossingen bedacht. Zo kunnen wij leden sneller en beter helpen met hun vragen en ideeën over energiebesparing- en opwekking. Voor het maken van beleid hebben we kennis nodig die vaak via projecten wordt opgedaan. Projecten dienen bijvoorbeeld als hulpmiddel voor de ondernemers om kennis aangereikt te krijgen. Succesvolle projecten uit het programma Duurzame Energie, zijn onder andere: Zon op Dak Drenthe, Landbouwbedrijven verduurzamen met waterstof, Boer’n Wind Flevoland en PPS Energie en Landbouw.
LTO Noord: Investeer in waterstof en groen gas
Het gebruik van aardgas staat steeds meer onder druk. Aan de ene kant stijgen de gasprijzen door het dak. Aan de andere kant brengt het gebruik van aardgas afhankelijkheid van Rusland met zich mee, een ongewenste afhankelijkheid. Boeren en tuinders zien kansen om zoveel mogelijk waterstof en groen gas te produceren. Dat is schoner, kunnen wij in Nederland zelf opwekken en kan in de toekomst goedkoper worden. LTO Noord riep in mei de overheid op om boeren en tuinders hier ook in te helpen. Nico Verduin, regiobestuurder bij LTO Noord:
‘We staan nu op het punt dat we haast gedwongen zijn alternatieve vormen van energie te vinden. Als boeren en tuinders zijn wij druk bezig om oplossingen te vinden. Oplossingen die onze sector en ook andere sectoren helpen. Daar zijn wel investeringen voor nodig. De overheid is nu aan zet.’
In de agrarische sector speelt nu enorm veel waardoor de mentale veerkracht van boeren en tuinders flink op de proef wordt gesteld. LTO Noord heeft aandacht voor de zachte kant van het ondernemerschap. Niet alleen als de nood aan de man is, maar ook preventief. We bieden steun voor leden die op persoonlijk vlak in de knel komen. Het informatiecentrum is het eerste aanspreekpunt voor leden. Zij bieden een luisterend oor, advies en verwijzen desgewenst door naar specialisten. In het verslagjaar gaven we met de LTO-Commissie Vrouw en Bedrijf een goed bekeken webinar over omgaan met een crisis op je bedrijf. Samen met 113 Zelfmoordpreventie organiseerden en wierven we voor de Gatekeeperstrainingen suïcidepreventie, waardoor het onderwerp ook de nodige media-aandacht kreeg. Om aandacht te vragen voor mentale zorgen flyerden we tijdens de LTO Noord-ledendag. Tot slot troffen we in 2022 voorbereidingen voor een mediacampagne die in het voorjaar van 2023 van start gaat.
Het Beste Idee van Varkensland
Het innovatiefonds van LTO Noord is al een aantal jaren ambassadeur en samenwerkingspartner van Het Beste Idee van Varkensland. De competitie stimuleert ondernemers in de varkenshouderij om innovatief en toekomstgericht bezig te zijn. Dat vinden we als LTO Noord belangrijk. In 2022 zijn weer zeer innovatieve ideeën ingediend. Innovatie helpt naar een diervriendelijker, transparanter en duurzamer productiesysteem. ‘Het Beste Idee’ faciliteert varkenshouders en andere ondernemers uit de agro- en food sector bij het realiseren van hun idee. Ook draagt Het Beste Idee er aan bij om als sector positief in het nieuws te komen. In het verslagjaar won het idee van biologisch varkenshouder Sander Baijens uit Hoogeloon. Hij bedacht een slimme camera die vaststelt wanneer een zeug op een big gaat liggen.
Vrouw & Bedrijf zet zich in voor goede positie agrarische vrouw
Vrouw & Bedrijf behartigt de belangen van vrouwen in de agrarische sector en werkt aan het versterken van vrouwelijk leiderschap. De commissie heeft in het verslagjaar diverse activiteiten opgepakt. Zo kon na de coronajaren de jaarlijkse netwerkdag weer georganiseerd worden, we gingen met een grote groep naar de Floriade en praatten met elkaar door over ‘de zakelijke kant van je privé leven’. Ook organiseerden we een webinar over ‘omgaan met een crisis op je bedrijf’ en trainden we samen met het voedselplatform ruim 100 vrouwen in storytelling.
Samen met Stigas organiseerden we avonden over de risicoinventarisatie en -evaluatie (RIE) en ontwikkelden we een toolbox voor veilig spelen op het boerenerf. Binnen no-time hadden we het ontwikkeltraject voor ondernemende vrouwen vol en konden we van start met dit leerzame en uitdagende traject. Heel blij waren we met de 333 nieuwe leden die wij mochten verwelkomen! Vrouw & Bedrijf blíjft zich inzetten om vrouwen te stimuleren aan de slag te gaan met hun eigen positie op het bedrijf.
Voor meer informatie: www.ltonoord.nl/vrouw-en-bedrijf
LTO Noord is er voor agrarisch ondernemers gedurende álle fases van hun ondernemerschap: starten, ondernemen en stoppen. Met het programma Voor de Volgende Generatie richt LTO Noord zich op de specifieke behoeften van jonge ondernemers (tot 35 jaar).
Voor de Volgende Generatie biedt jonge boeren en tuinders de mogelijkheid om hun stem te laten horen in de belangenbehartiging. Daarnaast ondersteunt het programma jonge agrariërs bij het ontwikkelen van hun ondernemerskracht en hun bedrijf, met projecten, opleidingen en het bieden van een netwerk.
Mooi voorbeeld van een geslaagde programma-activiteit was de excursie naar Brussel die de Jongerenadviesraad van LTO Noord en agrarische studenten van de USRA (studentenverenging Aeres Hogeschool Dronten) eind mei hebben gemaakt. Doel was een nadere kennismaking met de Europese belangenbehartiging van LTO in Brussel.
Ook de Jonge Bestuurdersdag op vrijdag 25 november sloeg aan. Een afwisselend programma, met workshops, netwerken en een rondleiding door de bierbrouwerij van de Veluwse Schavuyt in Apeldoorn, bood jonge bestuurders volop gelegenheid om LTO Noord én elkaar beter te leren kennen.
Voor de Volgende Generatie blijft zich de komende jaren inzetten voor de ondersteuning van jonge ondernemers, zodat zijn hun innovatiekracht en bevlogenheid optimaal tot waarde kunnen brengen voor de sector.
Vanuit het LTO Noord Innovatiefonds ondersteunen we projecten waarin aan de toekomst voor nieuwe generaties boeren en tuinders wordt gewerkt. Vorige generaties boeren hebben het vermogen opgebouwd dat het LTO Noord Innovatiefonds daarvoor gebruikt. Het rendement op het vermogen wordt gebruikt om projecten te financieren. Het vermogen blijft daarmee in tact zodat deze ‘erfenis van vorige generaties’ ingezet kan blijven worden voor nieuw perspectief voor volgende generaties. We droegen in 2022 bij in de financiering van 22 projecten. Meer informatie staat op www.ltonoord.nl/lto-noord-fondsen
Innoveren begint op het boerenerf
Innoveren begint op het boerenerf. Eén van de projecten die het LTO Noord Innovatiefonds ondersteunt, is Zoetwaterboeren. Een project waarbij akkerbouwers in Noord-Holland op hun bedrijf maatregelen nemen voor meer zoetwaterbeschikbaarheid en het tegengaan van verzilting. Zo past zoetwaterboer Klaas Schenk druppelirrigatie toe in de pootgoedteelt en heeft hij met een eigen wateropslag van zo’n 1.000 kuub de beschikking over ‘eigen’ zoetwater. De maatregelen die Klaas neemt op zijn bedrijf zijn interessant en leerzaam voor andere boeren en tuinders.
In het seizoen 2021-2022 (1 juli 2021 t/m 30 juni 2022) zijn er 95 programma’s onder de vlag van de LTO Academie georganiseerd,
797 personen hebben hieraan deelgenomen 396 (61,3%) van hen zijn LTO Noord-bestuurders
Vanuit de 4 (r)LTO-organisaties hebben we 646 bestuurders verwelkomt die één of meerdere trainingen hebben gevolgd via de LTO Academie.
Naast ontwikkelprogramma’s en vaardigheidstrainingen biedt LTO Academie ook bestuurstrainingen aan.
LTO Noord hield 31 bestuurstrainingen
waaraan 315 LTO Noord-bestuurders deelnamen
We focussen ons niet alleen op het trainen en opleiden van bestuurders maar zetten ook in op het leven lang ontwikkelen van leden, bijvoorbeeld met het ontwikkeltraject ‘Ondernemende Vrouwen’ of ‘Grip op je bedrijf’.
In de verslagperiode is ingezet op een mix tussen online en offline leren. Het aanbod op het online leerplatform wordt steeds verder uitgebreid. Inmiddels biedt LTO Academie een totaal van 28 e-learningmodules aan en zijn er ruim 285 gebruikers actief op het platform. Kijk voor meer informatie en het aanbod op www.ltoacademie.nl
De social media van LTO Noord hadden in 2022 weer een groot bereik. Ten opzichte van 2021 kenden alle kanalen een sterke stijging van het aantal volgers. Ook het aantal weergaven zat vrijwel overal in de lift.
www.ltonoord.nl
Unieke bezoekers 212.196
In 2022 zijn we van start gegaan met Instagram en TikTok.
Stikstof uitgelegd: https://www.youtube.com/watch?v=PwJhNPjlyEQ
Dirk Bruins over Stikstofplannen: https://www.youtube.com/watch?v=IKaVodBbssk
De lente is weer begonnen (short): https://youtube.com/shorts/yGydBOnYApc
15.430 leden en bestuurders ontvangen wekelijks de LTO Noord nieuwsbrief
Opvallend:
Het aantal leden dat onze website via de smartphone bekijkt, is flink gestegen. Deze groep is nu groter dan de groep die de website via de computer (desktop) gebruikt. Dit is opvallend, want in 2021 was de groep desktopgebruikers nog groter.
Aantal paginaweergaven is met 100.000 gezakt ten opzichte van 2021
De meest bekeken berichten gaan over Stikstof (niet geheel verassend).
De volgende berichten trokken extra veel bezoekers:
pagina weergaven
Dit moet je weten over de manifestatie op 22 juni 3.271
Gelekte stikstofplannen absurd; vrijdag duidelijkheid over Kamerbrieven 3.018
Ophokplicht geldt ook voor hobbypluimvee! 2.430
Provincies Groningen en Drenthe bieden klein beetje duidelijkheid over stikstofkaart 1.991
Doe mee met 'Boeren en tuinders pakken uit met Kerst 2022 1.973
In 2022 heeft het Leden Contact Centrum (LCC) ruim 7.900 telefoontjes en mails binnengekregen en verwerkt. Bij een kleine 6.100 daarvan ging het om vragen van leden, de rest betrof vragen van (onder andere) burgers en pers. In deze top 5 belichten we de meest besproken onderwerpen.
Stikstof is in 2022 veruit het meest besproken onderwerp in gesprekken met onze leden. Begin 2022 was er veel onrust over de WOB-verzoeken in De Fryske Marren. LTO Noord heeft een modelzienswijze voor de leden opgesteld. In april publiceerde het RIVM een top 100 van ammoniakuitstoters. Verraste en verontruste leden hebben direct contact met ons gezocht en gaven aan dat de cijfers op de lijst niet konden kloppen. LTO Noord heeft hierop snel actie kunnen ondernemen. Het RIVM erkende daarna haar fouten. De input van de leden was hierin onmisbaar. In juni kwam het beruchte kaartje van minister Van der Wal naar buiten. Een periode van grote onrust, onduidelijkheid en protesten volgde. Leden wilden uitleg over de standpunten van LTO, hadden kritische opmerkingen over de inzet en invloed, maar er was ook behoefte aan extra uitleg en achtergrond van het beleid van de minister. Tijdens de protesten ontvingen we ook meer reacties van burgers, deels beklag over hinder, maar juist ook aanmoedigingen en suggesties voor oplossingen. Na diverse handreikingen van premier Rutte heeft LTO in juli toegezegd om zonder enige taboes verkennend te willen praten over de stikstofcrisis. Hier sloten zich meerdere landbouwbelangenbehartigers bij aan. Leden waren kritisch en vroegen om een uitleg van deze stap. De gesprekken hebben geleid tot het rapport ‘Wat wel kan’ van Johan Remkes. Ledenvragen gingen verder over vergunningen, latente ruimte, stoppersregelingen, uitstootnormen en meetmethodes.
Het LCC kreeg vragen over uitrijperiodes, melden maïspercelen, grasland scheuren, grondgebondenheid en het verlengen van de uitrijperiode vanwege de extreme droogte in bijvoorbeeld Twente en de Achterhoek. Veruit de meeste vragen en opmerkingen gingen echter over de derogatie: over de inzet van LTO, kritiek op de minister, inhoudelijke vragen over het proces en de stand van zaken. Pas in september kwam de derogatiebeschikking naar buiten, wat veel reacties teweeg bracht. We hebben veel vragen beantwoord over de inhoud van de beschikking maar de leden uitten ook hun zorgen en onbegrip over het verlies van de derogatie.
Door de oorlog in Oekraïne kwamen de energieprijzen onder druk te staan. Dit leverde vragen op over lopende contracten, opportunistische (nieuwe) energiemaatschappijen en later in 2022 de TEK-regeling. Er werden veel vragen gesteld over met name zonnepanelen; zoals over projecten, LTO Ledenvoordeel, vergunningen, installatie- en netproblemen. Leden gaven aan dat het niet of slechts beperkt kunnen aansluiten op het net veel ergernis oproept.
Behalve ganzenschade, dassenschade en andere diersoorten waar we elk jaar vragen over krijgen, hebben we in 2022 het meeste telefoon en mails over de wolf gehad. Een regiogebonden onderwerp, dat veel emotie oproept. De vele aandacht in de media heeft LTO geholpen om het onderwerp op de kaart te krijgen bij de politiek, en aandacht, begrip en oplossingen te vragen voor problemen die de wolf voor de agrarische sector veroorzaakt.
Het onderwerp met de meeste vragen en opmerkingen over ruimtelijke ordening betrof de Gebiedsgerichte Aanpakken (GGA). Leden vroegen vooral naar het proces, de achtergrond en de stand van zaken.
Binnenkomende vragen: totaal 7910
Leden voelen zich betrokken
Eind 2022 is in samenwerking met de NCR (Nationale Coöperatieve Raad) een betrokkenheidsonderzoek uitgezet onder de leden van LTO Noord. Acht procent van de leden heeft deze ingevuld, waarmee een representatieve uitkomst is gerealiseerd.
Uit de uitkomsten blijkt dat 73% van onze leden tevreden is over de vereniging. Meer dan de helft (55%) wil betrokken zijn bij de vereniging, maar het lidmaatschap van LTO Noord is niet vanzelfsprekend. De belangrijkste reden om lid te zijn van LTO Noord is de belangenbehartiging. Ook toegang tot kennis en informatie wordt vaak genoemd.
We scoren bovengemiddeld op imperatieve betrokkenheid, wat betekent dat leden weinig tot geen alternatief zien voor de vereniging en daarom lid zijn van LTO Noord. Ook blijken plichtsbesef en ‘passende normen en waarden’ van de vereniging redenen voor het lidmaatschap.
Leden geven aan de prijs/kwaliteitverhouding goed te vinden. Ze zijn vrij loyaal aan en zelfs trots op de vereniging. Ook blijkt uit het onderzoek het belang van leden om invloed/zeggenschap te hebben, hoewel deze invloed niet altijd als voldoende wordt ervaren.
De uitkomsten van het onderzoek zijn leerzaam voor LTO Noord. De resultaten inclusief verbetervoorstellen worden meegenomen in de plannen voor 2023.
‘Ik heb respect voor onze bestuurders. Het is belangrijk dat zij ondersteuning en support krijgen van leden. Wij moeten meer een eenheid vormen’
Ton Verbeek, Oldebroek (Gelderland)
Fotografie: Freddy Schinkel
‘Als je hulp nodig hebt, staat er iemand voor je klaar. Zoals toen het bedrijf gesplitst werd en we met hulp van LTO de bedrijfsovername soepel konden laten verlopen.’
Saskia Boekel, Assendelft (Noord-Holland)
Fotografie: Ronald Goedheer
‘LTO Noord is een belangenbehartiger met kennis van zaken’
Sabine Grobbink, Barger-Compascum (Drenthe)
Fotografie: Jan Anninga
‘LTO Noord is zelf in het veld bezig en weet of iets praktisch is of niet’
Vivan van der Maat, Houten (Utrecht)
Fotografie: Ulco Wesselink
‘Als iedereen zijn eigen clubje start wordt het niks. Dan word je tegen elkaar uitgespeeld en sta je buitenspel’
Henk Rougoor, Varsseveld (Gelderland)
Fotografie: Jan Ruland van den Brink
‘Ik wil met ons lidmaatschap onderstrepen dat je als één blok moet staan. Voor het algemeen belang.’
Henk Verwolf, Lelystad (Flevoland)
Fotografie: Studio Kastermans
‘Je wordt door LTO Noord tot op detailniveau goed op de hoogte gehouden van wat er speelt. Kennisdeling is fijn en je hebt natuurlijk een grotere stem. LTO kan het spel goed spelen.’
Klaas Nienhuis, Uithuizen (Groningen)
Fotografie: Anjo de Haan
‘LTO staat in nauw contact met de overheid. Ook blijf ik door Nieuwe Oogst op de hoogte en maak ik gebruik van Ledenvoordeel.’
Rene Kardux, Melissant (Zuid-Holland)
Fotografie: Wim van Vossen
