SETUP.05 : handleiding bij de collectiepresentatie 2021

De.GROEN f i n e . a r t.c o l l e c t i o n S E T U P. 0 5 handleiding bij c o l l e c t i e p r e s e n tat i e 2021

2

SETUP.05

COLLECTIE DE.GROEN

Welkom bij Collectie DE.GROEN Je bent nu in het huis van Marjolein de Groen en Peter Jordaan. Dit is niet het huis waarin wij wonen. Geen woonkamer, keuken, slaapkamer of televisie. In dit deel van ons huis zie je alleen maar kunst. De kunst hangt, staat of ligt hier door het hele huis. Alle ruimte voor de kunst. Verzamelen doen we al heel lang. We kijken, zien en verzamelen als kunstenaars en kunstenaars willen dat hun werk gezien wordt. Dus is het onze taak om het ongeziene te laten zien.

Het gaat niet om het kopen of bezitten van kunst. Wij dragen de zorg voor de kunst die wij kopen maar in werkelijkheid blijft het werk, de inhoud en betekenis altijd van de kunstenaar die het maakte. Dit voormalige bankgebouw is omgetoverd tot een plek waar wij die ongeziene kunst laten zien.

Vooral een huis, een privécollectie en geen museum.

Over de betekenis van kunst, het nut, de nutteloosheid, de provocatie, de schoonheid, de (maatschappelijke) relevantie enzovoort, kan heel veel gezegd worden.

Hier, in dit huis, is ruimte en tijd voor zo’n gesprek, maar dat hoeft natuurlijk niet.

Vaak zijn wij zelf aanwezig, je kunt ons aanspreken of wij spreken jou aan. Wij delen graag onze ideeën en gedachten over kunst met anderen. Niet omdat wij het beter weten of gelijk hebben maar juist omdat kunst en praten over kunst soms nieuwe inzichten kan geven in allerlei zaken, hoe klein en onbelangrijk die zaken ook mogen zijn. Voor ons zijn deze gesprekken deel van de voedingsbodem waarop onze collectie groeit en gevormd wordt.

SETUP.05 In SETUP.05 laten we een veertigtal werken zien. Daaronder zijn werken die vrijwel voortdurend door alle SETUP’s meereizen.

Maar er is ook veel nieuw werk te zien.

Het is lastig om uit een verzameling van zo’n 350 werken een keuze te maken. Het betekent dat iedere keer werken afvallen die we toch hadden willen laten zien. Volgende keer misschien, denken we dan. Wanneer de keuzes zijn gemaakt, de plekken zijn gekozen en al het werk hangt, staat of ligt, is het zover. Het publiek kan komen.

In deze SETUP is er voor het eerst een boekje, deze handleiding. Het voert je van ruimte naar ruimte, van werk naar werk.

De woorden schetsen de context van het werk zoals wij dat zien. Er is geen sprake van educatie, hooguit duiding. Met het kijken naar kunst en er je gedachten over laten gaan, is het in feite “ieder voor zich”.

Verwacht niet dat je in deze handleiding de betekenis of diepgang van het werk terug kunt vinden. Die kunnen we niet geven, die moet je zelf ontdekken en beoordelen. Want niemand heeft de wijsheid in pacht, ook niet in de kunst. Iedereen kijkt met zijn eigen ogen en bepaalt uiteindelijk zelf wat hij of zij ziet. Dat is het mooie van kunst, er wordt je niets opgelegd, geen mening, geen oordeel.

Kunst spreekt zich hooguit zwijgend uit.

Zeker is, dat de aanwezigheid van kunst en kijken naar kunst je gedachten in beweging zet en je soms op onvermoede paden brengt.

3

Nogmaals; Collectie DE.GROEN is een privĂŠcollectie. De werken die wij laten zien krijgen de plek en de ruimte die ze verdienen.

Werken hangen, liggen en staan. Er zijn hier geen hekjes en koorden die vooral de liggende werken beschermen. Het zien van het werk zoals het gezien moet worden is belangrijk. Daarmee maken wij het werk erg kwetsbaar. Het betekent als bezoeker dat je goed op moet letten waar je loopt en staat. Nooit achteruit stappen om iets beter te bekijken want er kan altijd achter je rug nog iets op de vloer liggen. En hoe vervelend het ook is om te zeggen: nergens aankomen.

4

GROTE ZAAL

heeft zij in China de serie Blobs gemaakt.

Sculpturen van kunststof die gebaseerd zijn op ballonnen die in een bepaalde vorm “gekneed” worden. De sculptuur die hier hangt, is ook gebaseerd op zo’n gevormde ballon. Het materiaal is echter keramiek.

Het heeft iets fysieks. Hersens? Gezwel?

De zilverglans trekt de aandacht en laat de sculptuur voortdurend veranderen. Verderop in de tentoonstelling hangt Chain, een werk dat op dezelfde manier gemaakt is.

Hans Walraven Hans Walraven is schilder. Maar is hij eigenlijk wel schilder? Walraven heeft zich bekwaamd in het werken met verf en epoxyhars en maakt daarbij soms uitstapjes

Hester Oerlemans Het werk van Oerlemans is niet onder één noemer te vangen. Zij kent een breed werkveld: schilderijen, tekeningen, sculpturen. Zij experimenteert daarin met veel verschillende materialen en zoekt naar nieuwe toepassingen. Onlangs

naar andere materialen. Het witte werk dat hier hangt kun je bijna niet herkennen als schilderij. Toch is het een schilderij op linnen. Opgebouwd uit vele lagen en 5

laagjes verf en epoxyhars, ontstaat een spiegelend oppervlak waarin je misschien wel kunt verdwijnen wanneer je er lang naar kijkt. Zorgvuldigheid en doelgerichtheid gaan in dit werk hand in hand met toeval en experiment. Walraven zet uiteindelijk een afgewogen werk neer dat in dit geval contemplatie oproept. Je weet nooit precies waar het om draait bij Walraven.

Contemplatie, maar humor kan ook. In het wit-roze doek dat ook in deze ruimte hangt, kun je zien hoe hij (op een waanzinnige manier) de zwarte stippen op de stof “weg gepointilleerd” heeft met roze verf.

Theo Konijnenburg Vrijwel altijd zie je in het werk van Konijnenburg precies wat het is. Zo staat in iedere SETUP de kleine radiator opgesteld en is er ook een aantal stoelen te zien (stoel van pvc-buis en een miniatuurstapeling van

6

stoelen). Het zijn voorbeelden waarin de kunstenaar de werkelijkheid vertaalt in een eigen werkelijkheid. Met dit werk hier is het anders. Het refereert aan de werkelijkheid maar met uitzondering van het melkpak dat er in staat, is het gissen naar wat je ziet. Een onderstel met daarop een kastconstructie gemaakt van simpel plaatmateriaal en hardboard. Misschien doet het denken aan een keukenkastje. Zo’n kastje heeft altijd wel een paar onvermoede loze/nutteloze ruimtes, die zitten hier ook in. Het lijkt alsof de kunstenaar heeft getwijfeld tussen een concrete werkelijkheid en een vrije sculptuur.

Het melkpak en het onderstel komen sterk overeen met de bestaande werkelijkheid.

Echter, in combinatie met de kastconstructie ontstaat een sculptuur die losstaat van functie en nut.

Gerda Ten Thije Ten Thije is schilder ten voeten uit.

Aanvankelijk zagen wij dit schilderij als buitenbeentje in de collectie. Lange tijd hing het in ons huis. Nu eindelijk hangt het hier, en terecht. Het polderlandschap met boerderij en een mega varkensstal.

Hoe mooi kan het zijn. Een ondergelopen polder, de boerderij ligt veilig op een terp.

Een klein bosje achter de boerderij, daar wil

je wel even rondlopen. Op de voorgrond, een boompje, een dijk, een pad? Je kunt in ieder geval niet bij de boerderij komen.

En dan die luchten en de roze gloed. Op magistrale wijze neergezet door Ten Thije.

Misschien ligt het geheim in dit schilderij bij de mega stal die bijna als een geometrisch vlak het schilderij probeert te beheersen.

De stal is eng en aantrekkelijk tegelijkertijd.

De stal brengt je terug in de werkelijkheid van vandaag. Of Ten Thije dit allemaal ook zo bedoeld heeft, is de vraag. In ieder geval heeft zij het gezien en geschilderd.

RenĂŠ Roeten

Peter Jordaan

In deze SETUP zijn verschillende werken te zien van RenĂŠ Roeten. In het kleine werkje Timbre zie je minuscule kartonnen knipsels die een postzegel-kartelrand hebben. In meerdere laagjes ingelijst ontstaat een drie dimensionaal beeld. Radertjes of virussen, geometrisch of toevallig gevormd en een iconisch tafeltje. Roeten heeft zich in de loop der jaren bekwaamd in het ogenschijnlijk achteloos toepassen van diverse materialen, zowel ruimtelijk als in het platte vlak. Maar van achteloosheid is geen sprake. Hij heeft een uiterst precies gevoel in oog en hersens voor wat hij doet. Dat zie je ook terug in het kippengaas-werk met messing draadje.

De initiatiefnemers van Collectie DE.GROEN hebben er plezier in om op gezette momenten een stukje van hun eigen werk in de collectie te laten zien.

Hier ligt op de vloer een porseleinen tentenkamp. Een sobere afspiegeling van de vluchtelingententenkampen die je kent van de journaalbeelden op televisie. Oneindige uitgestrekte tentenkampen. Een dramatisch beeld, mensen weggestopt in - zo lijkt het smetteloos witte tenten. De werkelijkheid is anders natuurlijk. Dit porseleinen veld verbeeldt zowel die smetteloze schoonheid als de kwetsbaarheid en dramatiek van die plek.

7

8

9

10

11

Met bijna niets tovert hij een lege ruimtelijke sculptuur tevoorschijn. In de gang aan de voorzijde van het gebouw hangt het werk Hokjesgeest. Een geometrische constructie van MDF, schroeven en spijkertjes. In het trappenhuis naar de tweede verdieping staat het schaaktafeltje. Hier zie je hoe Roeten met een bestaand tafeltje, schaakstukken en ijzerdraad een intrigerende sculptuur maakt Via deze drie werken treed je binnen in een stukje van het minuscule maar ook eindeloze universum van deze kunstenaar.

Bekkering schildert veel naar de natuur.

Ook voor haar keramiek is de natuur de belangrijkste inspiratiebron. Een naaldboom gevleid tegen de rotsen aan de oever van een stromende beek. Het is een beeld dat je heel snel invult vanuit een eigen herinnering aan een bergwandeling bijvoorbeeld.

Een eerlijk beeld zonder enige opsmuk en zonder diepere betekenis. Het beantwoordt aan de schoonheid van de natuur gezien door het oog van een schilder die zelf midden in die natuur staat.

Janine van Oene

Sophie Bekkering

Het schilderijtje van Van Oene dat hier hangt is een werkje dat zij maakte toen zij nog op de HKU in Utrecht studeerde. Tentstok 2.0 is de titel. Een wonderlijk werkje waarin heel goed het talent en de schilderkundige kwaliteiten van Van Oene te zien zijn. In haar latere en huidige werk is zij andere paden ingeslagen maar toch zijn in dit kleine werkje die toekomstige kwaliteiten al verborgen.

Asfalt? Wie zal het zeggen? Tentstokken en struiken? Ja, heel duidelijk. Die struiken, snel opgezet met een klein breed kwastje. Van dichtbij zijn die vrije kwaststreken goed te zien. Maar wie vanaf een afstand kijkt, ziet een bijna fotografisch beeld verschijnen.

12

GANG VOORZIJDE

Jochen Mühlenbrink Druppels die op een overwegend blauw getint vlak naar beneden druipen, de zwaartekracht volgend. Het schilderij geeft je het idee dat je naar een beslagen raam kijkt waarin iemand met zijn vinger gedachteloos heeft getekend. Door deze vingertekeningen heen zie je de lucht en het landschap minimaal aanwezig.

Van een afstand lijkt het alsof de schilder de druppels de vrije loop heeft gelaten. Niets is minder waar. Van dichtbij blijkt dat alle druppels geregisseerd zijn door de schilder en minutieus geschilderd. Dat wat hij voor zich ziet wordt door zijn handen op het doek gezet. Mühlenbrink kiest vaak de trompe l’oeil als onderwerp voor zijn doeken. Hij is een veelzijdig schilder. Hoewel hij geen enkel onderwerp schuwt, is zijn directe omgeving en met name het atelier regelmatig onderwerp voor zijn schilderijen.

Otakar Zwartjes Voorbij het werk van Hester Oerlemans en René Roeten hangt het werk van Otokar Zwartjes.

Twee uiterst fragiele glazen buisjes, deels gevuld met water en glassplinters. Het is verleidelijk om dit werk van Zwartjes als object te zien op de grens van kunst en vormgeving. Het voorwerp dient echter nergens toe, het is alleen maar aanwezig en zichtbaar. De echte verleiding zit erin dat Zwartjes zijn buisjes gevuld heeft met water

13

14

15

en glassplinters. Zwartjes is geïnteresseerd in de verbinding tussen kunst en techniek.

Wat zijn de mogelijkheden om een idee of gedachte om te zetten in een beeld met gebruikmaking van de technische mogelijkheden. Hij zoekt met de techniek en productie de grenzen op van wat kan en mogelijk is. In dit geval levert dat een ijl en kwetsbaar werk op. Zeker ook sierlijk; het gebruik van glassplinters en water geeft die sierlijkheid echter ook een bijna onzichtbare, stekelige kant.

Zijn werk is herkenbaar en begrijpbaar, maar tegelijkertijd ook verwarrend. Dezelfde verwarring geldt ook voor het schilderij met het gebroken glas in de grote binnenruimte.

VOORMALIG TRAPPENHUIS VOORZIJDE

Hij laat niet zien hoe het geschilderd is. Hij onderzoekt en experimenteert hoe hij het beeld dat hij voor zich ziet, kan gaan maken.

Pas wanneer hij precies weet hoe dat moet begint hij met het maken van zijn schilderijen, trefzeker en niet te negeren.

Lieven Hendriks Lieven Hendriks bespeelt als geen ander het oog van de kijker. Met grote trefzekerheid maakt hij schilderijen die niet zijn wat ze lijken, of juist wel. Ogen en hersens worden misleid of beter gezegd aan het werk gezet.

Sunny Spells is de titel van dit schilderij.

Het gaat over licht en schaduw. Is het een venster of een ruit? En schijnt de zon echt?

16

Johannes Langkamp Het werk van de Rotterdams-Duitse kunstenaar en filmer Johannes Langkamp is op het eerste gezicht bijzonder helder.

Zijn werk kan oftewel volledig op zichzelf staan, óf deel uitmaken van een ingreep in de ruimte waar het werk zich bevindt.

(Collectie DE.GROEN, Composition of movement), elders te zien in deze SETUP. Langkamps ideeën worden geboren uit voortdurend experimenteren met beweging en ruimte. Een deel van zijn werkproces

bestaat uit het langdurig onderzoeken hoe iets het beste kan werken. Tandwielen en kleine servomotoren maken vast onderdeel uit van zijn werk. Het mag er helder uitzien maar wat er precies gebeurt is meestal niet direct te overzien. Bijna alle bewegingen die Langkamp in zijn werken en modellen stopt, staan haaks op onze dagelijkse werkelijkheid waarin beweging vrijwel altijd voorspelbaar en functioneel is.

Bij Langkamp is vaak het omgekeerde het geval. De toepassing van techniek, servomotoren, tandwielen etc. in een model dat volstrekt nutteloze bewegingen maakt, is fascinerend en roept vragen op. Zo ook in model 12 (2020). Hij maakt volledig zichtbaar hoe iets werkt maar de verrassing zit in de cirkelvormige route die de rechthoek van triplex ronde na ronde aflegt.

Verderop in de SETUP staat het (museum) bankje met de titel Pleased to Meet You. Een bankje waarvan de zitting bestaat uit gele wieltjes. De zittende kijker brengt zichzelf en de wieltjes in beweging.

Marjolein de Groen Een minimaal werkje van de kunstenaar en verzamelaar van deze collectie. Bewegend beeld en geluid. Je kunt het bijna geen video noemen. De Groen brengt in haar foto’s en korte films kleine en soms grote verschuivingen aan. Zo wordt in een van

haar korte films, elders te zien in deze SETUP, een besneeuwd bospad langzaam een stromende beek, bijna zonder dat je het opmerkt. De wapperende streep die hier op de muur geprojecteerd wordt en het zachte geroezemoes op de achtergrond. Wat is het en waar gaat het over? Een lichtstreep onder een zacht bewegend gordijn? De mensen in de ruimte achter het gordijn? De Groen suggereert maar geeft geen echt antwoord.

Als kijker moet je genoegen nemen met wat je ziet en wat je hoort. Minuscuul maar aanwezig.

17

18

19

20

21

GROTE BINNENRUIMTE

Jaap Kroneman “Het schilderij moet er zo uitzien dat je kunt denken, het maakt niet uit hoe het er uitziet” (Jaap Kroneman). Een uitspraak van Kroneman die waarschijnlijk meer vragen oproept dan antwoorden geeft.

De afgelopen jaren heeft hij bijna onzichtbaar gewerkt aan een nieuw hoofdstuk van zijn kunstenaarschap. Met een niet aflatende concentratie en een groot arbeidsethos is

22

een serie werken tot stand gebracht waartoe deze twee imposante doeken behoren.

Hiermee doet hij één uitzonderlijk krachtige uitspraak over het fenomeen “schilderij”.

Kroneman maakt geen werk waar je met een luie blik naar kunt kijken. Kijken naar dit nieuwe werk is gewoon hard werken met je ogen.

Zelf schrijft hij daarover: “Je moet al schilderijen gezien hebben voordat je naar deze kijkt”. Hij stelt de kijker niet gerust.

Zijn deze doeken wel schilderijen? In ieder geval ontstijgt zijn werk het schilderij met een voorstelling, het schilderij waarop iets te zien is. Kroneman neemt je mee in een bijna zwevende betekenisloze wereld die beschreven is met een betekenisloze taal.

Paradoxaal? Abstract realisme? Trompe-l’oeil zonder betekenis, controversieel? Het zit er allemaal in.

Roos van Haaften Licht, schaduw, spiegeling. Glas, hout, metaal, spiegels, lampen. Dit zijn de ingrediënten waarmee de kunstenaar aan de slag gaat. Van Haaften werkt procesmatig aan haar beelden. Vaak worden haar installaties geregisseerd en verfijnd op de plek waar het beeld moet komen. Het uiteindelijke beeld is een samenstelling van diverse materialen en lampen (spots).

Samen leveren deze materialen en lampen een immaterieel beeld op dat bestaat uit licht en schaduw. Voor van Haaften bepaalt de projectie van licht en schaduw of het werk geslaagd is. Alle materialen en lampen staan in dienst van deze projectie maar horen wel bij het totaalbeeld. Het bijzondere aan haar werk is de fragiliteit en de ijlheid die het uitstraalt. Stukken hout en balkjes ondersteunen stukken glas en spiegels die

door nauwkeurige geplaatste schijnwerpers en lampen beschenen worden. Die precisie is nodig om de juiste projectie te krijgen op de zwarte metalen plaat die tegen de muur staat. Met de denkbeeldige ruimte die ontstaat op de zwart metalen plaat, maakt van Haaften een bijna poĂŤtisch model dat zowel mentaal als fysisch reflecteert. Je kijkt naar een werk dat er is en dat er niet is.

Maria Roosen

is in veel van haar glasvormen, objecten en aquarellen. Het is een curieus werk dat uitblinkt in een enorme afstralende kwetsbaarheid. Die fragiliteit vloeit bijna letterlijk uit in de staarten van de vormen in het rek.

Zwemmende zaadcellen, kikkervisjes, muzieknoten of typografische tekens?

Het kan allemaal. Het werk is niet expliciet zoals bijvoorbeeld Borstentros (2010, Museum Arnhem). Het bellenrek is eerder terughoudend en zoekt twijfelend de aandacht. Misschien is het wel een mooi contragewicht, afgezet tegen alle kleur en zekerheid en soms zelfs uitbundigheid die het werk van Roosen uitstraalt.

Oscar Lourens Lourens heeft een bijzondere geconcentreerde belangstelling voor maten en meten. Hij is een verzamelaar van allerlei objecten waarmee je iets kunt bepalen.

Of het nu gaat om lengte, diepte, hoogte, inhoud, omtrek, gradenhoek of kleur. Hij heeft het talent om deze verzamelingen op intrigerende wijze te presenteren. Daarmee verheft hij een alledaags gebruiksvoorwerp naar een niveau waarop wij er nog niet eerder naar gekeken hebben. Dat doet hij ook met deze kannen. Een langzaam

Het is niet vreemd dat hier een glaswerk hangt van Maria Roosen. Glas is immers een deel van haar leven als kunstenaar. Wel bijzonder is het ontbreken van kleur. Dit Bellenrekje bestaat uit een serie in een rek vastgeklemde zwarte vormen van glas.

Wel heeft dit werk het fysieke dat te zien 23

groeiende verzameling van oude gebruikte kannen vroeg om aandacht in het atelier van de kunstenaar. Lourens moest ingrijpen om tot een beeld te komen met deze kannen.

De gedachte om deze kannen om te zetten in grijsbord karton is wonderbaarlijk. Het resultaat schept verbazing. Gebroederlijk staan de twee partijen naast of tegenover elkaar op een ovale tafel. De ene helft een afspiegeling van de ander en omgekeerd.

De ene helft voor eeuwig, de andere helft vergankelijk. De obsessie voor maten en meten is zichtbaar en voelbaar in de perfectie waarmee Lourens dit werk heeft uitgevoerd.

Aan de wand boven het werk van Lourens hangt een schilderij van Lieven Hendriks met het gebroken glas.

GANG ATRIUMZIJDE

Niels Post Internetspam is de inspiratiebron voor zijn werk. Teksten over love, business en anderszins implementeert hij in een eigen product. Hij laat daarbij de teksten intact 24

met alle spelfouten van dien. De meest pure materialisatie is wanneer hij zijn teksten opbouwt uit losse uitgezaagde letters die samen een zin vormen: “I’m sitting at home from the virus. I’m bored…” stond levensgroot in de Noordoostpolder. In de avond prachtig door de schijnwerpers verlicht. Digitaal afval wordt door Post ambachtelijk verduurzaamd. Een vluchtige post op internet krijgt vertaald in hout een andere betekenis: zwaarder maar tegelijkertijd ook banaler. “Thank you; from everyone of us.” Niels Post maakt de tekst officieel en banaal tegelijkertijd. Hij geeft met zijn werk zowel een humoristisch als kritisch commentaar op alle internetruis.

Mirjam Kuitenbrouwer “Ik ben een hyperattent kijker” zegt Kuitenbrouwer. Bij alles wat zij maakt speelt het proces en het verstrijken van de tijd een rol. Wat zij maakt komt voort uit een zeer persoonlijke manier van zien, kijken en denken. Vaak fotografeert zij volgens plan maar zij laat ruimte om tijdens het proces ook zijwegen in te slaan. Uiteindelijk vallen de fotowerken meestal op hun plek in een installatie of beeld. Naast deze ruimtelijke installaties bouwt zij kleine, overzichtelijke modellen. Zij verzamelt fototoestellen, camera’s, lenzen, viewmasters en toebehoren. Met de behuizingen van

deze toestellen bouwt zij beelden die zij in haar hoofd heeft. Het gaat daarbij niet alleen om de architectuur maar ook om het gevoel of de sfeer die het model in zich draagt. Dat is goed te zien in het werk Flitserhuis II. Onderaan hangt een gevel met deur en ramen die toegang geven tot een woning/atelier. Daarboven rust of drukt een hoeveelheid aan spiegelende bakjes. Een goede kijker herkent in de gevel de behuizingen van viewers en in de spiegelende wolk zijn reflecterende flitserbakjes te herkennen, als een grote gestolde flits. Kuitenbrouwer noemt het zelf een “ideale” atelierfaçade die een afwerende uitstraling heeft. Deze terughoudendheid kom je meer tegen in haar werk. De kijker zal moeten vorsen om de subtiele gelaagdheid en betekenis in de werken te ontdekken.

Hoewel de werken van Kuitenbrouwer een bepaalde zwaarte in zich dragen, is ook het plezier zichtbaar, het plezier van het denken en maken.

Maurice van Tellingen Van Tellingen maakt een eigen werkelijkheid die bedrieglijk veel op de echte werkelijkheid lijkt. Same old footpath en Same old wall zijn hier een expliciet voorbeeld van. In al zijn werk speelt het gekozen perspectief een belangrijke rol. Als kijker neem je het beeld onmiddellijk aan als blauwdruk van de werkelijkheid. Echter de manier waarop van

Tellingen het perspectief regisseert, zet je ogen op een verkeerd spoor. Zeker wanneer deze twee werken naast elkaar hangen.

De tijd heeft ogenschijnlijk zijn sporen achtergelaten op de tegels en stenen.

Ook de tijd is hier geregisseerd door de kunstenaar. Het is geen echte tijd. Geen echt perspectief. En dan de keuze die hij maakt.

De onooglijkheid van verweerde stoeptegels en de saaiheid van een bakstenen muur. Van Tellingen draait die werkelijkheid om en laat ons een verbazingwekkende en bedrieglijke werkelijkheid zien.

Chantal van Lieshout Chantal van Lieshout is een jonge kunstenaar. Voor van Lieshout zijn alle wegen nog open. Dat betekent niet dat zij met haar werk van de hak op de tak springt. In haar werk is een constante lijn 25

26

27

VOORMALIG TRAPPENHUIS ACHTERZIJDE

van ontwikkeling zichtbaar. Van Lieshout heeft een bijzondere open blik voor kleine zaken en dingen die zich om haar heen bevinden en gebeuren. Dan gaat het niet specifiek over iets mooi is. Nee, het kan ook een spin zijn die in heftig gevecht is gewikkeld met een vlieg in het web. Of een fietstocht waarbij zij bijna van haar fiets geblazen wordt door de harde wind. Het zijn deze gebeurtenissen en herinneringen die haar aanzetten tot het maken van werk.

Momenteel werkt zij veel met keramiek.

Een vorm die regelmatig terugkomt is de iconische tuinstoel. Op Wikipedia wordt deze stoel omschreven als “Eenvoudige stapelbare plastic tuinstoel”. De stoel heeft geen naam en over de ontwerper wordt niets gezegd. Het werkje dat van Lieshout laat zien is geen keramiek maar een serie 3-d geprinte gekleurde miniatuurstoeltjes.

Op ieder stoeltje ligt een vrij vormloze massa die je niet kunt definiëren. Van Lieshout heeft de vanzelfsprekende lelijkheid van deze stoel omgetoverd tot iets nieuws. De kleuren, de enorme schaalverkleining, de kleine vormloze massa op de zitting en de primitieve imperfectie van de 3-d print dragen daaraan bij.

28

Berndnaut Smilde Smilde heeft inmiddels over de hele wereld wolken gemaakt. Vaak op uitnodiging van een museum of kunstinstelling. De wolken zijn echt. Gemaakt met een mistmachine, een laptop en een aantal assistenten die zorgen dat de ruimte de juiste vochtigheid krijgt waardoor daadwerkelijk uit mist een echte wolk groeit. Vervolgens vastgelegd met de camera.

Smilde weet hoe vervreemdend een wolk kan werken wanneer deze uit zijn natuurlijke omgeving wordt gehaald. Het proces met mistmachine en vochtigheidsgraad luistert nauw. Uit de vele foto’s die de wolk registreren, maakt hij een keuze. Die ene foto met de enige juiste wolk. De magie zit in de foto en niet zozeer in het maakproces.

Hoewel Smilde vooral met deze wolkfoto’s bekendheid verworven heeft, maakt hij ook ander werk. Zo heeft hij een serie werken gemaakt met grote prisma’s die het licht breken in regenboogkleuren. Daarbij maakt hij gebruik van vuurtorens en schijnwerpers/ zoeklichten die via het prisma regenbogen aftekenen op gebouwen en natuur. Deze projecties worden ook vastgelegd in fotoseries. De wolkfoto hier in het atrium bij DE.GROEN is inmiddels via de vele publicaties onlosmakelijk verbonden met dit gebouw en de collectie.

ruimte negatief maakt. Het werk hier is een print van zo’n negatieve ruimte. De Negative Spaces zijn meestal grote tot zeer grote werken die hij maakt voor de openbare ruimte. Thomson is een veelzijdig kunstenaar.

De Negative Spaces vormen slechts een klein deel van zijn omvangrijke oeuvre dat varieert van geluidscomposities, trompe l’oeil- achtige werken tot conceptueel werk.

LINKERVLEUGEL ACHTERZIJDE

Mungo Thomson Dit is een bescheiden werkje uit het oeuvre van Mungo Thomson. Het maakt deel uit van een omvangrijke serie zogeheten Negative Spaces waarbij hij foto’s/beelden van de Kees Goudzwaard Kees Goudzwaard is een schilder. Een bedachtzame bedenker van composities op het linnen. Goudzwaard schuift met papier, papiertjes, snippers, transparante tape en crêpetape net zolang op het vlak tot de compositie beantwoordt aan wat de schilder in zijn hoofd ziet. Die compositie brengt hij over op het doek. Nauwgezet met een hoge graad van perfectie. Goudzwaard is, zoals hij zegt, op zoek naar een niet-materiële kostbaarheid. ”De verf vervangt de dunne papieren laagjes”.

29

30

31

Goudzwaard zelf zegt dat het niet gaat om een trompe l’oeil. Er is eerder sprake van een zuivere vorm van realisme. Papier en tapejes lijken echt maar schijn bedriegt.

De geconcentreerdheid spat bijna van het doek af. Je kunt er misschien aan voorbij lopen maar wie goed kijkt, ziet en ervaart de zwaarte en die concentratie.

Even verder, direct om de hoek staat een klein gezeefdrukt paneeltje van Goudzwaard.

Een complex werkje dat zich niet direct prijsgeeft maar waarop veel gebeurt en te zien is.

wordt gebruikt in bestandsnamen van digitale camera’s.) De foto’s uit dit archief zijn weliswaar snapshots (gemaakt met een compact camera.) maar dat is bedrieglijk.

Nieuwenhuize concentreert zich tijdens een “fotoronde” door stad en land voortdurend op details. Soms zelfs op de vierkante centimeter. Zijn focus op de dingen kan zowel ongedwongen toevallig zijn als doelgericht met vooropgezet plan. De beelden van Nieuwenhuize stralen abstractie uit en ontkennen vaak schaal en afmetingen.

Als kijker ga je het zelf uitzoeken; je maakt je eigen associaties met de werkelijkheid en je zoekt naar herkenbaarheid in zijn beelden.

Danny Foolen

Johan Nieuwenhuize

Nieuwenhuize is fotograaf/kunstenaar.

De serie c-prints die hier hangt, maakt deel uit van een omvangrijk archief. Johan Nieuwenhuize noemt dit archief IMG_ (IMG_ is een afkorting voor Image, deze 32

Het werk van Foolen laat meestal een ruimte zien. Groot of klein, maar meestal wel op schaal. Het zijn zeker geen maquettes van de werkelijkheid. Het lijkt eerder alsof de ruimtes van Foolen zo uit een totaalbeeld geknipt zijn om vervolgens in het luchtledige geplaatst te worden. Deuropeningen, ramen en muren

die ophouden in de ruimte, een lat of stok die tegen de muur staat. Het zijn fragmenten van de werkelijkheid op schaal. Het lijkt soms alsof verschillende ruimtes in elkaar geschoven zijn waardoor de werkelijkheid niet meer klopt. Foolen laat zich verrassen door zijn eigen bouwsels en elk nieuw werk lijkt een startpunt te zijn voor een volgend.

Johannes Langkamp

vingers. Op het moment dat hij de magie van zo’n beweging ontdekt wordt de techniek in stelling gebracht. Hij maakt zijn eigen onderdelen.

Hij experimenteert net zolang tot de volmaakte beweging gevonden is. Het resultaat schept verbazing. Een eenvoudige en volstrekt functieloze beweging met daarbij het geluid van het schuivende papier prikkelt de kijker. Waarom en hoe?

Langkamp ziet het voor zich en maakt het.

RECHTERVLEUGEL ACHTERZIJDE

Naast het werk van Goudzwaard, Foolen en Nieuwenhuize zijn hier het museum bankje en het werk Composition of movement van Johannes Langkamp te zien.

Composition of movement: De beweging van het schuivende papier is even eenvoudig als ondoorgrondelijk. Tegelijkertijd ingetogen en spectaculair. Voor Langkamp begint zo’n beeld door te spelen met een A-viertje.

Eerst de beweging met zijn handen en

Bram Kuypers Een prachtig werk van Bram Kuypers. Een schaalmodel/installatie van een stukje Franse krijtkust. Op ingenieuze wijze weet Kuypers een mistbank voor deze kust te toveren.

Mistmachine, piepschuim, perspex en zand zijn belangrijke ingrediënten van het werk. Is het een beeld dat hij ooit gezien heeft, deze mistbank voor de kust?

In ieder geval is de verbeelding ervan uitzonderlijk. Kuypers streeft niet naar een 33

34

35

perfecte nabootsing van de werkelijkheid en hij laat veel ruimte voor de kijker. (Hoewel de krijtrotsen er verdacht goed uitzien).

Oppervlakkig gezien is het werk van Kuypers gemakkelijk op te pikken voor de ogen. Vaak herkenbaar en refererend aan de werkelijkheid. Echter, ieder werk dat hij maakt heeft een gelaagdheid en vaak een dubbele bodem. Wie door de dubbele bodem heen breekt, komt in het theoretisch en filosofisch domein terecht van Bram Kuypers. Een sterk voorbeeld hiervan is de door zichzelf ingegraven graafmachine (Atlas) die een paar jaar een stukje niemandsland heeft gedomineerd naast de S100 in Lent. Dagelijks zullen automobilisten zich afgevraagd hebben wat die half ingegraven graafmachine daar toch doet. Zo vervulde de graafmachine stilzwijgend zijn werk.

Rik Laging/Thijs Jaeger Voor Thijs Jaeger en Rik Laging is het moeilijk kiezen tussen de echte wereld en de game wereld. Maar uiteindelijk kiezen ze toch voor de echte wereld (interview Unfair Amsterdam 2020). In hun werk met als titel Komt TIDE Komt RAET is dat goed te zien.

36

Op een sokkel die tevens dienstdoet als verpakkingskist, schotelen zij ons een indrukwekkende fantasiewereld voor. In feite zijn het twee werelden. Een bovenwereld en een onderwereld, ingenieus met elkaar verweven tot eenheid. De bovenwereld bestaat uit fragmenten uit games, SF-films, fantasiefiguren, filmkarakters, kortom teveel om op te noemen. De onderwereld bestaat uit de machinerie die de bovenwereld in beweging zet.

Een wirwar van draden, kleine servomotoren en elektronica zorgt ervoor dat de bovenwereld in beweging blijft. Zij gebruiken vaak keramiek of 3-d geprinte modellen.

Thijs Jaeger speekt over duister werk met een knipoog. En zo is het ook. Dit landschap vraagt om nadere bestudering, zoveel is er te zien.

Thijs Linssen Linssen heeft een grote liefde voor speelfilms waarin actie een rol speelt. Hij is bijzonder geĂŻnteresseerd in de computertechniek die toegepast wordt bij het maken van de acties. Het werken met een blue screen en computeranimaties is hem niet vreemd. Voor het werk dat hij hier laat zien was echter geen blue screen nodig. Linssen stelt met deze video genaamd Het atelier de positie van de kunstenaar en zijn atelier aan de orde.

De onzekerheid die een kunstenaar kent over het voortbestaan van zijn of haar werkplek.

Hij bouwde hiervoor een atelier na op de schaal 1 : 6. Een volledig ingericht atelier met alle spullen die daar in staan. Vervolgens maakte hij het atelier vast op het dak van een raceauto die al spinnend en slippend over het terrein reed. Alles werd vastgelegd door een camera in de maquette die live registreerde wat er in het atelier gebeurde. Deze beelden heeft hij gebruikt als basis voor de video. De maquette als schaalmodel en als onderwerp van actie. Het levert een bijzonder beeld op waarbij het lijkt alsof het atelier getroffen wordt door een grote aardbeving.

(Collectie DE.GROEN laat met regelmaat ook het werk Eternal Sunshine zien. Een Realtime computer animatie over een zon die nooit ondergaat).

Willem de Haan De Haan is een jonge kunstenaar. Een ideeënman die veel gevraagd wordt voor het initiëren van bijzondere projecten in de openbare ruimte. Daarbij speelt communicatie vaak een rol. De Haan zegt dat je, wanneer je een goed idee hebt, vanaf dat moment ook verantwoordelijk bent voor dat idee en het bestaan ervan.

Dit betekent in de praktijk dat De Haan voortdurend bezig is met het uitvoeren van

zijn ideeën en gedachten. Het werk dat hier hangt en staat hoort bij elkaar. Een zestal digitale collages van achter elkaar geplaatste berglandschappen met daarbij een sculptuur van een koffer, kleding, riemen, sloten, plastic graspollen en twee grote, zware keien. In de zes collages laat de Haan een onmogelijke werkelijkheid zien. Hij balt bergen en berglandschappen samen in een beeld. De collages doen denken aan de overdreven schoonheid van landschappen in een reisgids. Je wilt er zijn, daar op die

plekken. Zo is het ook met deze collages.

In de sculptuur staat de koffer al klaar, de bergen staan er bovenop met “besneeuwde toppen”. Je kunt op reis. Misschien moeten we dit beschouwen als een knipoog van Willem de Haan.

Marjolein de Groen De Groen maakt bewegende beelden die zij zeer korte films noemt. Het lijkt alsof je naar een foto kijkt op de iPad. In dit geval een besneeuwd bospad. Bijna ongemerkt vindt er een verandering plaats. En dan keert het beeld weer terug naar het besneeuwde bospad. Een ademhaling, zegt zij.

37

TRAPPENHUIS NAAR TWEEDE VERDIEPING

Alphons ter Avest Naast het tafeltje van René Roeten dat hier te zien is hangen aan de muur twee werken van Ter Avest. Het zijn glazen koppen van ezels. Ter Avest is een veelzijdig kunstenaar.

Als een spons zuigt hij de werkelijkheid van zijn omgeving in zich op. Om vervolgens uit dit hersenarchief te putten voor zijn werk.

Hij maakt niet alleen autonoom werk maar maakt ook kunst in de openbare ruimte. Zijn atelier staat vol met ideeën, bouwsels en modellen. Zo maakte hij voor DE.GROEN het smeedijzeren hek voor het terras. De

38

toegangspoort was echter verdwenen. Ter Avest maakt met zijn cirkels een originele nieuwe poort. De kleine “prikkels” aan deze cirkels zijn afgeleid van werken uit Collectie DE.GROEN. De ezelskoppen die hier hangen heeft hij onder meer toegepast in een kroonluchter die hij maakte voor het gemeentehuis in Zeist. De koppen zijn geblazen in matrijzen waarbij Ter Avest experimenteerde met kleur en transparantie.

VIDEORUIMTE TWEEDE VERDIEPING

De geluidscollage in zijn video bestaat uit de geluiden uit de stad in duel met het kabbelende water rondom het hoofd van Wesselo. Stemmen, metro’s en het constante diepe geluid uit de krochten van de stad.

Jeroen Eisinga of Erik Wesselo In de videoruimte worden twee werken afwisselend getoond. Tijdens je bezoek is óf het werk Nightfall van Jeroen Eisinga óf het werk East River van Erik Wesselo te zien.

Wesselo en Eisinga kennen elkaar van de academietijd in Arnhem. Beide kunstenaars/ filmers zijn in hun werk regelmatig op zoek naar de grenzen van hun fysieke vermogens.

Zo drijft Wesselo bijna bewegingloos in het koude water in de video East River met Manhattan op de achtergrond. Zijn lichaam ver weg van de hectiek en drukte van de stad. Alsof hij een buitenstaander is.

Van Eisinga maakt de film Nightfall deel uit van de collectie.

Deze film uit 2018 voltrekt zich als een traag bewegend schilderij. Kijken en begrijpen van de film is een kwestie van ondergaan, de beelden behoeven geen uitleg. Eisinga geeft je de ruimte. Zelf zegt hij dat de film gebaseerd is op een jeugdherinnering waarin hij ziet dat schapen over de bevroren rivier (de Maas) lopen, waarbij een enkeling door het ijs is gezakt en een doodstrijd heeft gevoerd. De andere schapen staan - alsof zij rouwen - om het wak met de dode.

39

40

41

COLOFON Deze publicatie verschijnt als ‘handleiding’ bij SETUP.05, de vijfde collectiepresentatie van Collectie DE.GROEN. Idee en samenstelling : Marjolein de Groen en Peter Jordaan Tekst : Peter Jordaan Fotografie : Koen Kievits, Bram Kuypers (p. 36) Thijs Linssen (p. 37), Oscar Lourens (p. 22, 32, 40-41), Jeroen Eisinga (p. 39), Erik Wesselo (p.39) Vormgeving : Oscar Lourens Correcties : Maja Jordaan Druk : Drukwerkdeal, Deventer

Arnhem, januari 2021 Collectie DE.GROEN Weverstraat 40 6811 EM Arnhem www.collectiedegroen.nl

42

43