KEET! nummer 3- 2011
Lenny van The Voice: Verliefd op reggae én gips (Onge)vallen….pas op! l Vrouwen in de bouw, vraag maar! l Gamezzz l De Zitzak KEET! goes…Westerscheldetunnel l Dolf & Aike Jansen l Winnen! l Janssen & Co
l
Inhoud In deze KEET! begeven we ons op hoogte. En dat is eigenlijk helemaal niet zo moeilijk. Want wist jij dat je al vanaf 2,5 meter hoogte niet zomaar je werk mag doen? Dus als je het over hoogte hebt, dan is dat al heel snel: vanaf 2,5 meter! Dat je moet oppassen als je hoog in de lucht je werk doet, wist je natuurlijk allang. Maar wat zijn ook alweer precies de regeltjes? Je leest ze in KEET! Tip: bewaar dit nummer, dan zit (werk) je altijd goed! Toch zijn er nog talloze andere ‘hoogtes’ te bedenken. Voor Lenny Keylard was The Voice of Holland een absoluut hoogte-punt. Helaas, hij won niet. Dat deed Nick Koole trouwens wel, maar dan bij de Bouwtalent-wedstrijden. Samen met zijn klasgenoten bedacht hij een innovatief, duurzaam en levensloopbestendig huis. Nick zit op de Zitzak en vertelt het jou zelf! Nog meer ‘hoogtes’: een technisch hoog-standje op (of onder) eigen boden is de Westerscheldetunnel. KEET! pakte nog één keer (voordat de zomer echt voorbij is) de koffers en ging op pad… De redactie
(Onge)vallen…!!
Werken op hoogte….leuk (vooral het uitzicht!), maar ook gevaarlijk. Hoe je een val voorkomt? Lees het in KEET!
4
Vraag maar!
Een keertje anders dan anders. Vier journalistenin-spé vroegen twee vakbondsbestuurders het hemd van het lijf. Over…vrouwen in de bouw!
6
What’s hot? De tofste schoenen en lekkerste jacks, voor de herfst!
Lenny van The Voice
8
Hij won The Voice of Holland net niet, wél bracht hij de reggae weer tot leven. KEET! sprak met Lenny Keylard.
10
Op de Zitzak
14
Nick Koole kwam naar zijn leerbedrijf voor een fotoshoot op de Zitzak. Ondertussen vertelde hij honderduit… over zijn werk, zijn plannen en…eigenlijk alles.
Valluh...
17
KEET! goes... de Westerscheldetunnel
18
NIEUW! Dolf & Aike
20
Hoe vaak gebeuren er ongelukken? En wat wil jij dat er geregeld wordt om de bouwplaats veiliger te maken? CNV Vakmensen onderzocht het!
We hebben iets heel unieks in Nederland en niemand beseft het: de 6,6 kilometer lange onderzeese Westerscheldetunnel. KEET! ging op zoek naar hét verhaal achter de langste verkeerstunnel van ons land.
Dolf Jansen (jawel!) en dochter Aike discussiëren over… het weer. En natuurlijk over heel veel muziek!
Prijsvraag &
Janssen en Co
22 23
3
(onge)vallen! Valgevaar nog steeds een onwijs risico Wist jij dat vallen nog altijd bovenaan de ongevallenlijsten staat? Valgevaar voert samen met struikelen en uitglijden de niet-zo-fijnereeks-ranglijsten aan. Het onderschatten van de risico’s is vaak de belangrijkste oorzaak van een val-ongeval. Maar ook door het verwijderen van beveiligingen en het vervolgens niet terugplaatsen, gebeuren er veel ongelukken. Het is dus oppassen geblazen…
Bijna iedereen in de bouwnijverheid werkt af en toe op hoogte. Toch moeten vooral steigerbouwers, dakdekkers, timmermannen, metselaars en schilders oppassen voor de risico’s. Omdat zij veel op bijvoorbeeld (hoge) ladders werken. Natuurlijk, je mag best een ladder opklimmen. Maar als je de ladder ook wel kunt zien als jouw werkplek, dan wordt het een heel ander verhaal. Want moet jij voor lange(re) tijd op een ladder je werk doen, dan gelden daarvoor enkele spelregels. De allerbelangrijkste: als er ook alternatieven voor de ladder zijn, gebruik dan die. Je kunt denken aan de vaste steiger of rolsteiger. Ook de hoogwerker is meestal een veiliger alternatief. Maar óók duurder, en daarin schuilt vaak het risico: omdat de ladder goedkoper en makkelijker is, wordt de ladder ingezet. Maar jij als werknemer hoeft dat echt niet altijd te pikken!
Wetten en regels In de wet staan maatregelen om valgevaar te voorkomen. Neem bijvoorbeeld het Arbobesluit. Hierin staat dat jouw werkgever verplicht is om maatregelen te treffen die voorkomen dat er ‘in de lucht’ ongelukken gebeuren. Een veilige steiger of stelling zijn van die maatregelen. Evenals het aanbrengen van hekwerken en leuningen. Is een leuning of hekwerk niet mogelijk en zijn er ook geen andere manieren te bedenken die het werk veilig houden, dan mogen vangnetten of harnasgordels met lijnen worden gebruikt. Dit kan gebeuren als een hoogwerker op de rijweg zou komen te staan, waardoor er onveilige verkeersituaties ontstaan. Of als er geen plek is voor een steiger. Ook staan in de Arbocatalogi veel afspraken om valgevaar te voorkomen. Deze afspraken zijn door de vakbonden (namens werknemers) en werkgevers samen gemaakt. Je kunt ze zien als een praktische vertaling van de normen uit de Arbeidsomstandighedenwetgeving. Zo moet jouw baas allerlei maatregelen treffen om de werkplek te beveiligen. Het is dus goed dat ook jíj deze afspraken kent. Want dan kun jij in de gaten houden of jouw baas het goed voor elkaar heeft.
Heb jij een harnasgordel bij de hand? 4
ken de regels voor de ladder! 1 2 3
Het beveiligen van de werkplek is nodig als je op 2,5 meter hoogte of nóg hoger werkt. Beveiligen van de werkplek is ook nodig als je werkt op een plek die in beweging kan komen. Als je boven water of in de buurt van verkeer werkt, moet er altijd aan veiligheidsmaatregelen worden gedacht. Oók als het hoogteverschil minder is dan 2,5 meter!
Hollandse mond Net zoals bij alle risico’s in de bouw, kun jij ook zelf de risico’s in de gaten houden. Tenslotte ben jij er zelf bij én heb je, zoals het spreekwoord het zegt: ‘Een Hollandse mond’. Oftewel: kun je er iets van zeggen als er iets niet klopt of als je denkt dat het op een andere manier veiliger kan.
Die ladder… En hoe zat het ook alweer met die ladder… De ladder als werkplek mag niet, maar wanneer kun je een ladder als werkplek zien? Ook daarvoor bestaan duidelijke regels. Als je in totaal minder dan twee uur op de ladder moet staan om je klus te klaren, dan is er in principe niets aan de hand. Natuurlijk hoeven dit niet twee aaneengesloten uren te zijn (liever niet zelfs!): de keren die je naar beneden en dan weer naar boven gaat, moet je bij die twee uren optellen. Sta je tussen de twee en vier uur op de ladder, dan moet je met je leidinggevende overleggen. Heb je de ladder langer dan vier uur nodig, dan is de ladder duidelijk te zien als werkplek. En dat is niet toegestaan. Maar… er zijn uitzonderingen. Ook de stahoogte speelt namelijk een rol. En het werk dat je op die ladder moet doen. Boren of alleen schilderen? En moet je ook nog een stukje reiken? Al die elementen bepalen hoe gevaarlijk het werk op de ladder is.
Tips! Ook voor de ladder heeft KEET! enkele tips verzameld: • Zorg ervoor dat je genoeg plek hebt voor het plaatsen van de ladder. • Gebruik de ladder niet bij windkracht zes of hoger. • Stel de ladder op onder een hoek van ongeveer 75 graden. Zet je tenen tegen de onderkant van de ladder en pak de ladder met gestrekte armen recht vooruit. • Voorkom wegzakken of wegglijden; voorzie de ladder zo nodig van een stabiliteitsbalk. • Zet de ladder vast met een touw. • Plaats de ladder niet op een hellend vlak, een zachte of oneffen of gladde ondergrond, op een tafel of kist, achterstevoren of ondersteboven. • Houd de sporten schoon en klim niet omhoog met gladde of vervuilde zolen. • Beklim de ladder met je gezicht naar de ladder toe en gebruik twee handen; breng materiaal en gereedschap met een hijsmiddel omhoog. • Sluit een deur af of blokkeer de doorgang als de ladder ervoor staat. • Steun nooit met een voet op bijvoorbeeld een raamkozijn of dorpel; de ladder kan gaan schuiven. • Plaats een ladder niet direct tegen een raam; gebruik dan dwarssteunen. • Beklim de ladder of trap nooit hoger dan de vierde tree van boven.
Stahoogte Hoe hoog staan je voeten?
< 5 m Ladder mag 5-7,5 m Overleg met je leidinggevende > 7,5 Ladder mag niet
Kracht Hoe hard moet je duwen of trekken, bijvoorbeeld met boren? Reikwijdte Hoe ver moet je reiken om je werk te doen?
< 50 N Ladder mag 50-100 N Overleg met je leidinggevende > 100 N Ladder mag niet
< 1 armlengte Ladder mag > 1 armlengte Ladder mag niet Bron: Arbouw
5
Vier aanstormende journalisten van ROC Friese Poort kregen de opdracht om twee bestuurders van CNV Vakmensen te interviewen. Je weet wel: de vakbond voor werknemers in de bouw. Zij voelden Cor-Hilde van Beijeren en Judith ten Broeke aan de tand over vrouwen in de bouwâ&#x20AC;Ś
6
…over vrouwen in de bouw Waarom werken er minder vrouwen in de bouw? “De clichébeelden van de bouw schrikken veel vrouwen af. Denk maar aan een kantine vol met stoere mannen, met een gele helm en een hamer in hun hand. CNV Vakmensen werkt aan de verandering van die beeldvorming. Wij proberen iedereen bewust te maken van de werkelijke situatie. Wij pleiten ervoor dat iedereen samenwerkt; man /vrouw, jong/oud, gezond en gehandicapt. Diversiteit zorgt voor een heldere blik.”
Waarom verdienen mannen meer dan vrouwen? “In de bouw hebben wij nog nooit iets gemerkt van salarisverschillen tussen man en vrouw. Dit komt ook doordat er weinig vrouwen in de bouwsector werken. Ons motto is ‘gelijk werk, gelijk loon’. Mannen mogen niet meer verdienen dan vrouwen, omdat ze zogenaamd fysiek sterker zijn. Dat zou discriminatie zijn. Daarnaast werken vrouwen vaker parttime dan mannen. Als je minder uren werkt, verdien je natuurlijk ook minder.”
Hoe kan het CNV ervoor zorgen dat de bouw aantrekkelijker wordt voor vrouwen? “Wij willen mensen er bewust van maken dat vrouwen ook op de bouwplaats kunnen werken. Vrouwen moeten meer doorgroeimogelijkheden krijgen en meer gestimuleerd worden. Door de nieuwe Arbo-wetten kunnen ook steeds meer vrouwen de bouw in. Dit komt door de mechanisatie van de bouwsector, waardoor het fysieke gedeelte van het werk minder zwaar wordt. Trouwens, bij CNV Vakmensen zijn er evenzoveel vrouwen als mannen die de bouwplaatsen bezoeken. Dus dat maakt voor ons niets uit.”
Door: Marije, Sam, Mike en Frouktje
7
Speciale leest! Kleine voeten komen ook aan bod Dames hebben over het algemeen iets smallere voeten dan heren. Vandaar dat Neskrid bij de productie van dames-veiligheidsschoenen gebruik maakt van een speciale, smallere leest. Tot voorkort waren de damesschoenen van Neskrid verkrijgbaar in de maten 34 t/m 42. Daaraan is nu maat 33 toegevoegd. Hiermee komt schoenenfabrikant Neskrid tegemoet aan de toenemende vraag naar kleinere schoenmaten. De kleinere maat Neskrid veiligheidsschoenen is ontwikkeld voor de populaire modellen Maya en Yuma. www.neskrid.nl
COMFORTABEL!
Waterafstotend ĂŠn stoer
De hoge eisen die door de bouw en aanverwante sectoren aan kleding gesteld worden. zijn door havep vertaald in een nieuwe modieuze, maar ook zeer praktische wintercollectie. Voor zowel dames als heren! De herenlijn bestaat uit een parka (jas), een pilotjack, een bodywarmer en een verkorte parka met insert, een ongevoerde broek en een Amerikaanse overall. De dameslijn bestaat uit een parka, een pilot jack, een bodywarmer en een ongevoerde broek. Functionaliteit en modieuze pasvorm â&#x20AC;&#x201C; in combinatie met materiaalkeuze - maken dat deze nieuwe collectie niet alleen comfortabel is, maar ook een stoere canvaslook heeft. De kleding is bovendien voorzien van een waterafstotende finish. www.havep.nl
88
EXTREEM
GAMEZZZ
by Jeroen van Trierum Entertainment Business
Wat je dit jaar niet mag missen
Het is een vraag die me momenteel vaak wordt gesteld: welke game mag je dit jaar niet missen? Deze vraag is bijna niet te beantwoorden, want ‘zoveel mensen, zoveel wensen’. Ondanks deze ‘mission impossible’ hieronder een top vijf van games die iedere gamer dit najaar moet spelen.
1 Call Of Duty: Modern Warfare 3 Multiformat – voor fans van actie en spektakel Spanning en sensatie, vergelijkbaar met een grote Hollywood-film. Multiplayer zorgt voor een heel lange replayfactor. 2 Batman Arkham City Multiformat – voor comicliefhebbers. Een beklemende sfeer, kraakheldere graphics en een verhaal waar je u tegen zegt. Nu al de beste Batman-game ooit gemaakt.
Aan alles gedacht! Alleen voor extreme prestaties! Het nieuwe XTR 3-layer waterdichte GORETEX®-jack van Snickers Workwear. Hiermee kun je alle, vooral herfstige, weersomstandigheden het hoofd bieden. Je blijft droog, warm en geventileerd en houdt toch ook een verbazingwekkend werkcomfort, de hele dag. www.snickersworkwear.nl
3 Battlefield 3 Multiformat – voor gamers die dromen soldaat te zijn Voor de serieuze liefhebber van shooters. Battlefield 3 werd op Gamescom in Keulen beloond tot beste game van de show. Net even iets realistischer dan concurrent Modern Warfare 3. 4 Uncharted 3 Drake’s Deception PlayStation3 - voor de avonturenfilmliefhebber Na twee delen Uncharted is dit de overtreffende klap. De interactieve film bevat uitgemeten gameplay, zeer realistische graphics en een verhaal waar Indiana Jones jaloers op zou zijn. 5 Mario & Sonic Op De Olympische Spelen Londen 2011 Wii - voor het hele gezin Het duurt nog even voordat het Olympisch festijn losbarst. Deze game is een mooie smaakmaker. De bekende figuren van SEGA en Nintendo nemen het tegen elkaar op in laagdrempelige games.
21 7 9
ex-dakdekker
LENNY
Lenny Keylard werkte óóit als dakdekker, maar verruilde dat leven voor de gipskamer. Toch wisselt hij het ziekenhuis nu ook af met de muziekwereld. Want dankzij The Voice of Holland werd hij in één klap een ‘bijna-bekende-Nederlander’. Nog meer wensen? KEET! vroeg het deze The Voice-held…
‘The Voice was leuk, druk en leerzaam’
- 10
“Met ‘When the war is over’ vind ik het belangrijk om aan de mensen te denken die nog steeds te maken hebben met dit verdriet.”
We kennen je van The Voice of Holland, waarom hebben we niet eerder kennisgemaakt met je talent? ”Ik heb altijd al muziek gemaakt, maar voor The Voice heb ik eigenlijk nooit de gelegenheid gehad om zo’n breed publiek aan te spreken.”
kanten van het leven. Maar óók de minder leuke kanten wilde ik hen laten zien. Bijvoorbeeld met ‘When the war is over’ vind ik het belangrijk om aan de mensen te denken die nog steeds te maken hebben met dit verdriet.”
Hoe was de periode van The Voice voor jou?
Je hebt gekozen voor reggaemuziek, hoe kom je hierbij?
”Een leuke drukke en leerzame ervaring, waarin ik gelukkig veel muziek heb mogen maken.”
”Op mijn 12e ben ik in aanraking gekomen met reggae. Ik vond dat zo’n mooi muziekgenre, dat ik hierover alles ben gaan uitzoeken. Ik ben gewoon verliefd geworden op deze muziekstijl.”
Word je al herkend op straat? ”Soms word ik aangesproken en herkend. Meestal op een heel leuke manier. Dan sta ik mensen te woord en geef ik antwoorden op de vragen die zij hebben.”
Vind je het erg dat je niet hebt gewonnen? ”Helemaal niet! Ik ben blij dat ik niet gewonnen heb, want ik kan nu gelukkig mijn eigen koers varen en mijn eigen boodschappen doen, zonder dat ik alleen maar mensen te woord hoef te staan omdat je bekend bent van een tv-programma.”
Kom je uit een muzikale familie? “Ik ben op mijn 8e al begonnen met gitaar spelen en rond mijn 12e ben ik begonnen met zingen. Gaandeweg ben ik ook eigen liedjes gaan schrijven. Mijn vader, vier ooms, een tante en mijn opa speelden gitaar. Dus ik ben wel beïnvloed door mijn familie.”
Je hebt een plaat gemaakt, kun je hier wat over vertellen? ”Het album bestaat uit verschillende soorten nummers. Deze heb ik gemaakt om mensen te laten genieten van de leuke en positieve
Welk nummer van een andere artiest had je zelf geschreven willen hebben? ”Oei, dat zijn er wel meerdere! Maar een nummer zoals Pressure Drop vind ik helemaal geweldig. Zo vrolijk en zoveel reggae soul! Zoek ‘m maar op: ‘Pressure Drop: Toots and thé Maytals’.”
Omschrijf jezelf eens! ”Sportief, leergierig, open minded.” Wat is je grootste blunder ooit? ”Uitglijden in de supermarkt….”
Stel dat je een dag onzichtbaar kon zijn, wat zou je dan doen? ”Ik zou het vliegtuig pakken naar Bora Bora. Om daar tot rust te komen en te surfen, denk ik :).”
Als je het een dag voor het zeggen zou hebben in Nederland, wat zou je dan onmiddellijk veranderen? ”Ik zou probleemjongeren verplicht in dienst sturen. Om te laten
‘Mensen laten genieten van de leuke kanten van het leven. Gaaf!’ 11
zien wat echte problemen zijn en hopelijk in te laten zien dat zij hier in Nederland een goed leven hebben. Want er zijn genoeg mensen die deze luxe en veiligheid niet kennen en deze luxe wel kunnen waarderen, zonder dat zij problemen veroorzaken voor de bevolking.”
Je werkt in de zorg, maar nu ook in de muziek…waar ligt je hart het meest? ”Een moeilijke vraag, want ik houd van allebei heel erg veel. Maar muziek zit misschien toch het diepst in mijn hart. Ook omdat ik weet dat het mij nooit zal verlaten, ook al ben ik niet bekend. Het is een middel om te ontspannen. Maar ook om andere mensen ervan te laten genieten en misschien wel te laten ontspannen. Maar mijn werk in het ziekenhuis heeft ook zeker een plek in mijn hart. Dat zou ik de rest van mijn leven kunnen volhouden, omdat het uitdagend is en je altijd kunt blijven leren.”
Heb je ook iets met de bouw? “Ik heb veel vrienden die in de bouw werken en zelf ben ik een paar jaar dakdekker geweest.”
Denk je dat jouw muziek veel gedraaid zal worden op de bouwsteiger? ”Dat hoop ik natuurlijk wel! Maar de meeste bouwvakkers luisteren naar de radio.”
Deze KEET! gaat over valgevaar. Zie jij veel mensen uit de bouw binnenkomen met breuken of verwondingen? ”Ik zie heel veel mensen binnenkomen met verwondingen en breuken, ook omdat ik op de gipskamer werk en studeer voor gipsverbandmeester. Ik zie dus elke dag mensen en kinderen die verwondingen hebben of botbreuken. Deze mensen krijgen dan een wondverband en of een gipsbeen of -arm.”
Lenny & The Voice
‘Erg dat ik niet gewonnen heb? Helemaal niet! Ik kan nu gewoon m’n boodschappen doen’ 12
Lenny Keylard (23) zong zich in het TV-programma The Voice of Holland 2010 in de kijker. Toen hij ‘No woman No cry’ van Bob Marley tijdens de audities zong, wilden alle coaches hem wel hebben. Hij koos zelf voor VanVelzen. Hij won de battle met het nummer ‘Every Breath You Take’ van The Police en ging door met het nummer ‘Baby get higher’. Helaas won hij de felbegeerde award niet, toch kreeg hij een platencontract aangeboden. Zes maanden na de finale kwam Lenny met zijn debuutalbum ‘Jah Is The Remedy, Love Is The Cure’; een cd met vrolijke, mooie reggae- muziek, over de liefde en het leven. Lenny’s wens? Reggae (weer) op de kaart zetten in Nederland!
ARBOUW AFGEDEKT GEVAAR!
COLUMN
Hoogmoed komt voor de val Ik wil iets bekennen: ik ben allergisch voor arrogantie. Mensen die denken dat ze altijd net een tikkeltje beter zijn dan de rest. Die stilzwijgend verwachten dat ge- en verboden niet voor hen gelden, omdat de wereld zich uiteindelijk toch wel rond hun wensen plooit. Ooit, in een ver grijs verleden, ben ik met zo’n type omgegaan. Heel vermoeiend, want alles moest altijd beter, mooier, sneller, duurder... Een verjaardagsfeestje? Daarvoor werd minstens 100 man uitgenodigd, die uiteraard allemaal werden voorzien van de nodige snaai en drank. Vakantie? Voor Meneer geen weekje (of twee) ZuidFrankrijk, maar minstens een maand Curaçao. “Geld moet rollen, anders hadden ze het wel vierkant gemaakt”, was een gevleugelde uitdrukking bij hem thuis. Nou, het geld rolde letterlijk, want op de oprit prijkten twee potsierlijke wagens. Eén voor hem, en één voor... hem. Een partner had hij niet, maar die had hij ook niet nodig: hij was al fan-totaal-tastisch van zichzelf. Totdat...de aandelenkoersen kelderden. Zijn opdrachtgevers uitgekeken waren op zijn opgeblazen-kikker-modus. De bank zo zoetjesaan eens navraag deed, waar toch de afbetalingen op het wagenpark bleven. Tja, hoge bomen vangen veel wind, dus een beetje tegenwind groeit al snel uit tot een allesverwoestende orkaan. Nu, twee jaar later, is er niets meer over van de brallerd van weleer. De enige plaats waar hij nog het hoogste woord voert, is in de rechtszaal, waar hij probeert zijn schuldeisers van het vege lijf te houden. Zijn zogenaamde vrienden kennen hem niet meer, de bank daarentegen des te beter. Een treurig verhaal, maar met een mooi moraal: wie hoog klimt, kan diep vallen. Dat geldt ook voor jullie, zij het op een andere manier. Vandaar dat je in deze KEET! veel informatie vindt over de gevaren van een vrije val. Want op grote hoogte leven mag dan wel geweldig lijken: als je valt, valt het tegen.
Branwen
Waar gebeurd: bouwvakker denkt een handige plaat hout gevonden te hebben, pakt deze op, loopt vooruit en stapt pardoes een open vloersparing in. Het plaatmateriaal lag er niet voor niets. Dit moest het gat afdekken, maar was helaas niet vastgemaakt. Een ongeval als deze komt niet vaak voor. Maar bij elkaar opgeteld zijn al die bijzondere incidenten, waarbij een werknemer ten val komt, toch zeer talrijk. Nog een voorbeeld: in de werkplaats wil de chef kort voor sluitingstijd een stuk ijzer dubbeltrappen. Hij staat op de eerste, half open verdiepingsvloer. Om meer kracht te kunnen zetten, zet hij zich schrap tegen de balustrade. Maar onbedoeld trekt hij deze omhoog, uit de U-vormige oplegging. Met hek en al valt de man voorover de diepte in. Hij komt hard op de betonnen verdiepingsvloer terecht en kan maandenlang niet werken. In deze werkplaats zijn inmiddels maatregelen genomen. Een wijs besluit. Zo kan een dergelijk ongeluk niet nog eens gebeuren. Hetzelfde geldt voor het afdekken van de sparingen in de bouw. Want in de praktijk wordt het materiaal steeds vaker netjes aan de verdiepingsvloer vastgemaakt. Zo kan niemand de fout maken om het mee te nemen en, net als die onfortuinlijke bouwvakker, in het gat vallen. Maar hoe weet je of alle gevaren op de bouwplaats zijn afgedekt? Heel simpel: dat weet je niet. Met de veiligheid in de bouw gaat het weliswaar de goede kant op, maar geen enkele werkplek is 100 procent veilig. Uit onderzoek blijkt dat één op de zes bouwvakkers in zijn loopbaan een keer ten val komt. Een beetje puzzelwerk leidt tot de volgende conclusie: als jongeren vaker een ongeval overkomt en valongevallen veel voorkomen, worden blijkbaar ook veel jongeren het slachtoffer van een valongeval. Daarom: zorg dat het jou niet overkomt! Als je zelf altijd goed oplet, de instructies van de leermeester en uitvoerder opvolgt en meedenkt tijdens de toolboxmeeting op het werk, dan komt het vast allemaal goed! Dennis Derksen Arbouw
Kijk voor meer info op www.arbouw.nl. Of bel de Arbouw Infolijn: 0341 – 46 62 22 (op werkdagen van 9.00 – 17.00 uur). E-mailen kan ook: info@arbouw.nl.
13
Op de zitzak..... Nick Koole weet wat hij in de toekomst wil: mensen in de bouw aansturen. Het liefst bij mooie, grote projecten. Hij is zojuist begonnen aan de hbo-studie Bouwtechnische bedrijfskunde. Dat doet hij via Bouwtalent, een duaal traject waarbij je studeert én werkt. Zijn leerbedrijf is Waterweg Wonen in Vlaardingen. KEET! vroeg Nick op de Zitzak. Natuurlijk ging het interview ook over heel andere onderwerpen….
Vertel eens over je leerbedrijf! “Wij zijn een woningbouwcorporatie met 14.000 huurwoningen. Ja, een grote speler. Maar we gaan inkrimpen van 14.000 naar zo’n 8.000 woningen in de komende jaren. Ik ken de organisatie inmiddels goed, omdat ik hier ook stage heb gelopen en afgelopen zomer vakantiewerk heb gedaan.” Leuke stageplek? “Ik ben blij dat ik nog een half jaar mag blijven. Ik doe mee aan een traject van Stichting Bouwtalent. Het is een duaal traject, dus school én werk. Voor dit traject zocht ik ook een stageplek. Ik heb op een aantal andere plekken gesolliciteerd. Bij de Ahoy in Rotterdam bijvoorbeeld. Zij hebben een eigen bouwafdeling. Wat daar wordt gedaan? Kleine verbouwingswerkzaamheden, onderhoudsprojecten, verbouwingen voor evenementen. Dat moet allemaal aangestuurd worden; intern gebeurt de werkvoorbereiding, waarna het wordt aanbesteed aan (onder)aannemers. Maar helaas, die
14
plek werd het niet. Nee, het is geen probleem dat ik nu twee keer hier zit. Het is zelfs een voordeel, want ik ken de organisatie al, dus ik hoef niet te wennen ofzo; ik kan in één keer door, weet bij wie ik moet zijn voor de opdrachten die ik straks voor school moet doen.” Wat voor een opleiding ga je doen? “Bouwtechnische bedrijfskunde, aan de Avans Hogeschool in Tilburg. Hiervoor deed ik Mbo Bouw aan het Da Vinci College. Ik ga nu de meer aansturende richting op. Best spannend. Morgen is de kennismaking en maandag begin ik met werken en volgende week donderdag en vrijdag de eerste lesdagen. Dat zal wel weer wennen zijn, ha!” Omschrijf jezelf eens! “Lastige vraag. Maar als het echt moet…. Ik sta open voor uitdagingen, ben leergierig, wil overal bij betrokken zijn. Ik ben ook wel van het aansturen en netjes werken. Thuis is mijn kamer een rommeltje, maar hier op kantoor is mijn bureau altijd netjes. Mensen zeggen dat ik sociaal ben.” En jouw slechtste eigenschappen? “Ik wil mij weleens teveel laten gaan in projecten. Dan ben ik ’s avonds thuis nog bezig en zegt mijn vriendin: ‘Houd daar nou eens mee op’. Dat is ergens wel goed, maar ook mijn slechte kwaliteit. Ik ga altijd maar door met werk, ik stel mijn prioriteiten soms verkeerd. Dan vind ik bijvoorbeeld de communicatie naar bewoners belangrijker dan dat het project op tijd loopt. Terwijl het project snel af moet zijn. Ik zeg te snel ‘ja’, dat kan natuurlijk niet altijd. ‘Nee’ zeggen hoeft ook niet verkeerd te zijn. De mensen zijn eerst misschien chagrijnig, maar als je daarna kunt zeggen ‘ik heb toch een oplossing gevonden’, dan zijn ze er toch weer blij mee.” Wat gaf voor jou de doorslag voor dit duale traject? “Ik wilde een vervolgopleiding gaan doen. Via Bouwtalent kwam ik in contact met Avans Hogeschool. Het duale traject sprak mij aan. Ik ben toen twee keer naar een open dag geweest. Eén keer naar technische bedrijfskunde en één keer naar bouwtechnische bedrijfskunde. Ook heb ik een dag meegelopen. Maar eigenlijk had ik mijn keuze al bij die eerste open dag gemaakt.” Familie in de bouw? “Nee, mijn ouders komen allebei uit de marinewereld. Mijn moeder werkt nu met autistische kinderen. Heel wat anders, maar ik heb altijd de interesse gehad om met mijn handen te werken. Om bezig te zijn. Dat vond ik altijd het mooiste om te doen. Op Discovery kijk ik ook altijd naar dat soort programma’s; naar het verhaal achter bouwprojecten enzo. De techniek erachter vind ik interessant.”
,
’’Arbo?
Als iets niet goe d gaat zeg ik er wat van’’
Je werkt graag met je handen, toch kies je voor een beroep op kantoor. Leg ‘ns uit! “Ik heb altijd met mijn handen gewerkt en ik denk dat als ik straks hier klaar ben, naar een aannemer ga. Dan wil ik beginnen als assistent uitvoerder. Die ervaring op de bouwplaats vind ik belangrijk. Je krijgt meer inzichten. Ik wil dus best een aantal jaren op de bouwplaats blijven, om te zien hoe alles in z’n werk gaat en welke oplossingen er allemaal zijn.” Wat is jouw droom? “Dat was altijd architect worden. Nu ga ik meer richting het projectmanagement. Het liefst zit ik straks op de grote en bijzondere projecten. Een voorbeeld? In Amsterdam zijn ze nu bezig met een groot gebouw, dat moet concurreren met de Ahoy. Ja, dat soort projecten zijn mooi. Maar ik zou ook graag naar Amerika verhuizen, om daar in de bouw te gaan werken.” Amerika??? “Daar is de bouw toch anders. Je hebt daar ook bedrijven die gespecialiseerd zijn in het verplaatsen van huizen. Daarmee wil ik ook wel ervaring opdoen.” Wat is het leuke aan het uitvoerder zijn? “Dat je het project ziet groeien. En je bent als het ware het middelpunt waar alles samenkomt. Jij krijgt de opdracht van de aannemer en als uitvoerder moet je het uitvoeren. Jij stuurt daarvoor je personeel aan. Het uitdagende is ook dat jij moet aangeven als er iets verkeerd gaat.” Er komt dan wel veel op je af! “Klopt, maar ook dat is weer een uitdaging; leren daarmee om te gaan. Bij de echte megaprojecten heb je trouwens vaak twee uitvoerders.” Wat vindt jouw vriendin van jouw keuze? “Hmmm, zij zag er eerst tegenop. Omdat ze weet dat ik niet zo van school houd. Maar toen ik in aanraking kwam met Bouwtalent, veranderde ze van mening. Ze vindt dat het duale bij mij past. Ze steunt mij er ook in. Mijn familie trouwens ook!”
’’Thuis
is mijn kam er e en , romm eltje, maar op kantoor is mijn bur eau altijd n etjes’’
15
Had je familie liever gezien dat je meteen helemaal aan het werk ging? “Ze dachten wel dat werken me beter ligt. Natuurlijk is het pittig wat ik nu ga doen, dus werken en daarbij een zware studie, die ik ook nog eens in drie jaar doe. Dat is zelfs één jaar minder dan de voltijdstudie, terwijl ik er ook nog bij werk. Het is even buffelen, maar wel leuk. Zeker als het goed gaat!” Hoe zit het met arbo? Ook iets wat jij belangrijk vindt? “Op het mbo werd er altijd erg op gehamerd, ja. We hebben er zelfs verschillende lessen over gehad. In het eerste jaar moesten we ook ons VCA halen. Dus het is wel een belangrijk item. Of ik er straks als uitvoerder ook erg op ga hameren? Sommige dingen vind ik inderdaad erg belangrijk.” Durf je oudere collega’s aan te spreken als ze het niet zo nauw nemen met arbo-zaken? “Als iets niet goed gaat, zeg ik er wat van. Soms wordt er niet geluisterd, omdat ik net van school kom. Soms ben je daardoor niet geliefd bij een groepje. Dan denk ik: ‘Prima, maar voor mij staat veiligheid voorop’. Soms doe ik zelf ook dingen die niet handig zijn. Daar mogen anderen ook iets van zeggen en na afloop denk je er wel over na. Tijdens mijn stage heb ik mijn begeleider ook wel eens aangesproken op iets wat niet handig was.”
’’De
bouw in Am erika lijkt mij leuk, daarvoor wil ik best verhuizen’’
Knap dat je dat durft! “Hij hamert er bij mij op hoe het moet, dan mag ik er toch ook wel iets van zeggen als hij iets doet wat niet is zoals het hoort? Eigenlijk zijn dat ook wel leuke situaties, je leert er allebei van.”
Bouwtalent-award: innovatie ten top! Nick Koole won in 2010 met zijn klasgenoten de Bouwtalent-award. Een prijsvraag van Stichting Bouwtalent om een innovatief, duurzaam idee te bedenken. Nick en zijn klasgenoten kregen de opdracht: bedenk een levensloopbestendige woning. Dus een woning die kan meegaan met de levensjaren van de bewoner. Ook in 2011-2012 kan de award weer in de wacht worden gesleept. Dit jaar gaat de opdracht over leegstaande kantoren: bedenk een innovatief idee om de leegstand van kantoren aan te pakken. Leuk op je CV Nick over de Award: “Uiteindelijk hebben wij een week nodig gehad voor ons idee, daarna een week of vier om alles uit te werken. We hadden al iets in het hoofd, dat we uitgewerkt hebben.” Het werkstuk moest worden gepresenteerd, met een zelf gekozen vorm. “Bij de regionale finale hadden we zoiets van ‘we zien wel waar we op uitkomen’. We hadden presentatievellen op A3 gemaakt. Die finale was niet voor het grote publiek, de jury kwam gewoon bij je staan. Ik had mijn laptop bij me, met een presi-presentatie. Dus met allerlei plaatjes, die we met Google Sketch up hadden gemaakt. En we hadden er een filmpje van gemaakt.” De landelijke finale was op de Bouwbeurs. Toen was er wel veel publiek. Nick: “We stonden daar als groep. Eén iemand presenteerde ons idee. Alle vragen konden we goed beantwoorden. Over bijvoorbeeld de uitvoerbaarheid. De jury vond ons idee innovatief, met alles erop en eraan. Natuurlijk, zo’n award staat leuk op je CV. Bouwtalent is bekend aan het worden in de aannemerswereld en de Bouwbeurs is ook best iets groots in de bouwwereld.” Ook meedoen? Kijk dan op www.bouwtalentaward.nl. Voor de editie van 2011-2012 moet je jouw opdracht voor 1 november 2011 uploaden. Op de site staat precies wat jij, eventueel samen met je groepje, daarvoor moet doen!
16
UITSLAG ENQUÊTE
,
Afgelopen zomer is er door CNV vakmensen een enquête gehouden onder de leden. In oktober nemen we de uitkomst van deze enquête mee in de CAO onderhandelingen voor de bouwnijverheid. Hieronder zie je een paar uitkomsten die op jongeren betrekking hebben:
Jongeren zijn niet goed op de hoogte van de carriéremogelijkheden. Hierdoor haken waarschijnlijk veel jongeren vroegtijdig af. Jammer, want er zijn talloze loopbaan mogelijkheden binnen de bouwnijverheid.
Jongeren vinden werkzekerheid belangrijker dan oudere werknemers.
Jongeren zijn van mening dat er voldoende hulpmiddelen voorhanden zijn om veilig en gezond te kunnen werken. Jongeren gebruiken deze middelen regelmatiger dan de oudere werknemer.
BOUWPLAATS ACTIE!
Jongeren letten op hun gezondheid; Begeleiding op de werkvloer vinden zij belangrijk, evenals scholing..
Jongeren willen meer mogelijkheden om werk en privé op elkaar af te stemmen. Bijvoorbeeld meer Flex-werktijden.
Jongeren vinden het belangrijk dat er veilig en gezond gewerkt wordt.
Je gaat ons de komende tijd tegenkomen op verschillende bouwplaatsen, ongeacht welk beroep je uitoefend. (schilder, stukadoor, timmerman, maar ook mensen in de metaaltechniek, catering of schoonmaakwerkzaamheden) Wij zullen je dan een update geven over werkveiligheid.
,
17
KEET! goes…de Wes Knap staaltje techniek op (onder) eigen bodem! We zijn het allang vergeten: dat we jaren geleden alleen met een veerpont naar ZeeuwsVlaanderen, Walcheren en Zuid-Beverland konden. Lange wachttijden en dikke pech bij slecht weer, want dan lag de veerpont eruit. We zijn al helemaal gewend aan onze Westerscheldetunnel. Toch was de bouw van deze tunnel technisch gezien een uniek karwei…
In veel opzichten is onze Westerscheldetunnel uniek. Het is met z’n 6,6 kilometer ‘onder zee’ de langste tunnel voor het wegverkeer in Nederland. En ook is de Westerscheldetunnel de eerste tunnel die met zo’n lengte en diepte in West-Europa door zand en klei werd geboord. Dus uniek is de lengte en techniek, maar ook de diepte; het diepste punt ligt maar liefst op 60 meter onder het waterniveau!
Te duur De Westerscheldetunnel werd op 14 maart 2003 officieel geopend, na een kleine vijf jaar bouwtijd. Kosten noch moeite zijn bij de bouw gespaard, toch ging men niet over één nacht ijs. Want al sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw werd gesproken over een tunnel onder de Westerschelde. De plannen kwamen aanvankelijk van zakenlui uit Goes. Maar over de haalbaarheid was men het lange tijd niet eens. Was de bodem wel sterk genoeg? Was de tunnel niet te duur? En waar zou de tunnel precies moeten komen? Al die discussies zorgden ervoor dat er jaren verstreken, zonder dat er echt iets gebeurde. Aan het eind van de jaren ’60 lagen er plannen voor een hangbrug en een afgezonken tunnel. Dit zou een vaste verbinding betekenen tussen Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beverland. De brug en tunnel zouden op de plek komen waar toen een van de twee veerponten de overtocht maakten: tussen Kruiningen en Perkpolder. Alleen…het ontwerp keurde men uiteindelijk toch af. Reden: te duur.
Blubber Pas vanaf 1986 kwamen de ideeën echt goed op gang. Eerst werd voortgeborduurd op de oude plannen. Later kwam men op het idee van een geboorde tunnel onder de grond. Tien jaar later hakte men de knoop eindelijk echt door: de tunnel zou er komen.
18
sterscheldetunnel In 1997 begonnen de eerste werkzaamheden en op 26 januari 1998 ging de bouw echt van start. De techniek die voor het boren werd gebruikt, was voor een groot deel nieuw. De Westerscheldetunnel zou namelijk door zand en klei worden geboord en niet door steen en rots, wat natuurlijk veel gebruikelijker was. Denk maar eens aan alle tunnels in Oostenrijk en Zwitserland! Zo op het eerste gezicht leek het boren door de blubberige Westerscheldebodem dan ook een stuk makkelijker. Maar schijn bedriegt, ook hier. Niet alleen was dit boorwerk nog niet vaak gedaan, ook waren er nieuwe machines nodig.
het boren in wagens achter het boorschild. Steeds als de boormachine een stuk verder kwam, kon een deel van de definitieve tunnelwand worden geplaatst. De tunnelwandelementen kwamen dus in het staartstuk. Dus eigenlijk begon de definitieve tunnel in de staart!
Deltawerken
Speciaal voor de Westerscheldetunnel werden in Duitsland twee tunnelboormachines gemaakt. De boormachine stond aan de voorkant in contact met de grond die weggeboord moest worden. Laag voor laag werd de grond door het snijrad afgegraven. Het snijrad kon twee kanten opdraaien en bestond uit zes armen, ook wel ‘spaken’ genoemd, met in totaal 64 tanden. De tanden waren bedoeld om de grond los te wroeten. De boormachine werd omhuld door een boorschild. Deze hield het geboorde gat in stand, zodat er geen zand en water de tunnel zouden binnenstromen. Het was een ronde, metalen behuizing met een doorsnede van ongeveer 11 meter en een lengte van 11,5 meter. Alle apparatuur die nodig was voor de bouw, bevonden zich tijdens
Waarom zoveel moeite? Daarop is het antwoord simpel: boren werkt het makkelijkst, het is de goedkoopste manier én uiteindelijk zijn er alleen maar voordelen. Zo hebben passerende schepen geen last van een geboorde tunnel. Bij een brug of een afgezonken tunnel is dat natuurlijk wel het geval; zij krijgen dan met allerlei obstakels te maken. Ook kunnen nu de ankers van de tunnel niet losraken of de tunnel beschadigen, eenvoudigweg omdat ze er niet zijn. En het geld….in totaal kostte de Westerscheldetunnel 725 miljoen euro. Een deel van dit bedrag verdient men de komende jaren weer terug door tolheffing. Want wie door de tunnel wil, betaalt tol. Kortom, opnieuw een technisch hoogstandje in Zeeland. Ervaring met moeilijke projecten hebben de Zeeuwen al sinds de Deltawerken. Over de Deltawerken gesproken…even een fabeltje de wereld uithelpen: vaak wordt gedacht dat ook de Westerscheldetunnel bij de Deltaweken hoort. Fout! Toch hebben de twee bouwwerken wel met elkaar te maken. Zo zie je maar...er schuilt een heel verhaal achter die 6,6 kilometer donkerte. En dat besef je als je de tunnel inrijdt, echt waar!
Wist je dat…
Over de tunnelboormachine…
In de staart!
l l
l
l
l
er eigenlijk twee tunnels zijn? Elke buis heeft twee rijstroken. er heel goed aan de veiligheid is gedacht? Om de 250 meter zijn de tunnelbuizen aan elkaar gekoppeld door dwarsverbindingen. Normaal zijn de deuren van deze verbindingen dicht, maar bij een calamiteit gaan ze automatisch open. je bij een ‘overtocht’ 4,90 euro betaalt (als je met de auto of motor gaat)? er voor de tolheffing een speciale wet is gemaakt? Dit is de Tunnelwet. Hierin staat hoe lang er tol geheven wordt en welke regels er gelden voor de tarieven. je niet met de fiets of te voet door de tunnel kunt?
Bouwduur: 15 maanden Opstellen: 3 maanden Diameter: 11,33 m Lengte: 11 m. Totale lengte inclusief volgwagens: 195 m Gewicht per tunnelboor: 2.000 ton
19
DOLF & Aike Dolf (Jansen, je weet wel: comedian, presentator, muziekliefhebber, 14 jaar lang op 3FM, nu op radio2 en radio6NL) en dochter Aike discussiëren dit keer over…. het weer! Oké, wel met een hoop muziek erbij!!
D: Wat ‘n heerlijke dag, wat een mooi moment om nog een keer terug te kijken op de zomer die we achter de rug hebben. Ik heb genoten liefie, dat mag je best weten… Ik vond het een prachtige zomer! A: Prachtige zomer? Prachtige zomer?! In welke grot heb jij gezeten, papa? Dit was geen zomer. Het was gewoon al herfst voordat de zomer echt was begonnen! Ik zal het KNMI even citeren: ‘Nederland beleefde dit jaar de natste zomer in zeker honderd jaar.’ En alsof dat nog niet genoeg is: ‘Ook de temperatuur bleef vrijwel elke dag achter bij de norm waardoor deze zomer als vrij koel de geschiedenis ingaat. De hele zomer telde slechts zeven zomerse dagen met 25 graden of meer, tegen 21 zomerse dagen normaal.’ Ja? Is dat genoeg informatie? Dankjewel. Mag ik een zomergevoel met je delen? Het gevoel van een ijskoude druppel die vanuit je nek langzaam over je rug loopt, een bril vol spetters waardoor je niets meer ziet en dan een splash regen die door een bus over je heen gegolfd wordt… Dat noem ik geen zomer. Toch? D: Hé dochter-lief, genoeg middenstandspraatjes over het weer, laten we het over muziek hebben.
6 20
‘Als we over muziek praten, kunnen we het best een beetje eens worden’
A
en
D
A: Goed plan. Want dat heb ik genoeg gedaan, muziek geluisterd. Terwijl ik binnen, in een warme trui voor de open haard zat. Klinkt zomers hè. Goed, ik zal ophouden. Mijn zomercd is definetly ‘4’ van Beyoncé. Heerlijke liedjes en ik kan echt geen genoeg krijgen van haar prachtige stem. Wel één minpuntje: zo’n mooi rustig liedje zoals ‘Halo’ op haar vorige plaat, zit er niet echt op. Dat mis ik wel. Maar verder... Ik kan helemaal losgaan op die cd en keihard mee-zingen natuurlijk. Top! D: Kijk, als we over muziek praten, kunnen we het best een beetje eens worden… Ik zag op de BBC het optreden dat mevrouw Z op het Glastonbury Festival gaf in juni, en dat was werkelijk groots! Fantastische band met alleen maar strakke vrouwen, goeie liedjes, show, enthousiasme… Ik zat echt te stuiteren voor de breedbeeld. En weet je wat ik ook mooi vind, een typisch zomerliedje ook…? Nou?
‘Helemaal losgaan op die cd van Beyoncé. Top!’
A: Niet doen….er kijken mensen mee! En zei je zomerliedje...? Je bent te laat! Het is gewoon al herfst, ik zie mezelf alweer met mijn ‘prachtige’ knalpaarse regenjas en mega regenbroek naar school fietsen, wind tegen, doorweekte schoenen… Zet ik lekker heel hard ‘Moves like Jagger’ op m’n iPod. Of ‘Stereo Hearts’ van Gym Class Heroes. Herfst, papa, dan heb ik behoefte aan vrolijke muziek, die ik kan meezingen met mijn vriendinnen en dan denken aan de zomers die je vroeger had…! D: Praten over vroeger…vind ik toch meer wat voor zegmaar mijn generatie, maargoed. Ik zat nog te denken aan een Nederlandse versie van dat ‘Moves like Jagger’-liedje. Ik blaat als Borsato, zoiets. Maargoed, herfstliedje. Luister nog eens naar die cd van American Aquarium, liedje ‘Hurricane’. Gaat over een vrouw die als een storm zijn leven overhoop gooit: ‘What took me my whole life to build / took her one night to fuck it up.’ Daar zit het allemaal wel in, leven, liefde, herfst…. jij je zin!
A: Nou…?! D: Nou….?! A: Papa….er lezen mensen mee…! D: Tuurlijk, je hebt weer gelijk. Moet je luisteren, je kent Yeats, toch? William Butler Yeats. Groot dichter. En nou heeft Mike Scott, als zijnde the Waterboys, zijn gedichten op muziek gezet…heel lekker. ‘Sweet dancer’ heet de single, mooie meisjesstem erbij… Ik dans al bijna!
A: Ohja, nog één ding... Weet je wat een perfect boek is voor dit jaargetijden (hihi)? ‘Je Blijft’, van Anna Drijver. Een prachtig boek over de dood waarvan je blij wordt. Waarvan je een brok in je keel krijgt en waarmee je niet kunt stoppen met lezen. Dus!
21
Prijsvraag
Wil jij muzikaal de herfst in? Doe dan mee aan de prijsvraag en maak kans op een iPod Touch 8GB! Wow…..!!! 1. Vanaf welke hoogte ben je verplicht om de werkplek te beveiligen?
A. Vanaf 2,5 meter B. Vanaf 3 meter C. Verplicht? Dat bepaal ik zelf!
2. Waar kun je Lenny uit ‘The Voice…’ tegenkomen?
A. In de bus, hij is buschauffeur B. In het ziekenhuis, hij werkt op de gipskamer C. Op het dak, hij is dakdekker
3. Waarom is de Westerscheldetunnel niet zomaar een tunnel?
A. Het is de langste onderzee-tunnel van Europa B. Het was de eerste tunnel die werd geboord door zand en klei C. Omdat de tunnel bij de Deltawerken hoort
Mail de goede antwoorden naar keet@cnvvakmensen.nl. Vergeet niet om ook je naam en adres te vermelden (want dat is nodig als jij de iPod Touch wint!). De winnaar ontvangt persoonlijk bericht en wordt in het volgende nummer van KEET! bekendgemaakt. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
22
Prijswinnaar Eftelingkaartjes: A.L. de Bruin uit Papendrecht
Janssen en Co
23
Dit is een uitgave van CNV Vakmensen (www.cnvvakmensen.nl) voor jongeren tot en met 27 jaar Redactie: Maartje Kuperus Vormgeving en tekst: Het Span Vormgevers Zevenaar (hetspan.nl) Fotografie: Bas van Spankeren Arnhem (basfoto.nl) Druk: Senefelder Misset Doetinchem Oplage: 17.500 exemplaren