L.G.A. OF WESTERN MACEDONIA -TOURIST GUIDE- MUNICIPALITY OF NESTORIO

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Π.Ε.Δ. Δυτικής

SPECIAL THANKS

The Administrative Council of the Local Government Association (L.G.A.) of Western Macedonia wishes to express warm gratitude to all the collaborators of the Municipalities who co-operated and contributed to the formulation and completion of this edition with such fervor.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Π.Ε.Δ. Δυτικής Μακεδονίας

Συντονισμός - Yποστήριξη Έκδοσης: Μένη Δρίλε

Eπιμέλεια Έκδοσης: Ηλίας Κουτουμάνος Κείμενα: Cloudprint ΙΚΕ

Φωτογραφίες: Cloudprint ΙΚΕ / Λουκάς Χαψής

Επιμέλεια - Μετάφραση - Εκτύπωση: Cloudprint ΙΚΕ

PUBLICATION CONTRIBUTORS

L.G.A. of Western Macedonia

Publication Coordinator - Support: Μeni Drile

Publication Editor: Elias Koutoumanos

Texts: Cloudprint P.C.

Photos: Cloudprint P.C. / Loukas Hapsis

Publication Design - Translation - Printing: Cloudprint P.C.

ISBN: 978-618-5756-03-1

No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying or otherwise, without the publisher’s prior written consent.

Χαιρετισμός • Greetings

Ως Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (Π.Ε.Δ.) Δυτικής Μακεδονίας θα ήθελα να εκφράσω τη χαρά και την ικανοποίησή μου, καθώς μετά από συστηματική και επίμονη προσπάθεια ένας Τουριστικός Οδηγός για τη Δυτική Μακεδονία και τον κάθε Δήμο ξεχωριστά είναι πλέον διαθέσιμος

όλους όσοι εμπλέκονται στην άσκηση τουριστικής πολιτικής στον τόπο μας. Είμαι βέβαιος ότι τη χαρά αυτή συμμερίζεται το σύ-

το μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής στον τουριστικό χάρτη, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αδιαμφισβήτητα, η Δυτική Μακεδονία αποτελεί μία προικισμένη από τη φύση Περιφέρεια. Aνάμεσα σε ψηλά δασώδη βουνά παρεμβάλλονται ειδυλλιακά λεκανοπέδια με μεγάλες αλπικές και υποαλπικές λίμνες, σπουδαία χλωρίδα και πανίδα, παραδοσιακά χωριά και γεφύρια και με τον Αλιάκμονα να αποτελεί τον ευεργέτη ποταμό της περιοχής και τον μεγαλύτερο σε μήκος στην Ελλάδα. Ο οδηγός σας προσκαλεί να γνωρίσετε έναν ανεξάντλητο προορισμό που μπορεί να ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη και να ανταποκριθεί στις ποικίλες προσδοκίες του καθώς διαθέτει πολλαπλά

As President of the Local Government Association (L.G.A.) of Western Macedonia, I would like to express my joy and satisfaction, as our systematic and persistent efforts have yielded a Tourist Guide for Western Macedonia and each Municipality; it is now available for potential visitors and tourists, citizens, professionals in the field of tourism and for all those involved in the implementation of tourism policy in our area.

I am certain that this pleasure is shared by all the Mayors and the local governments of our region, who share the vision and the anticipation to highlight the unique natural and cultural reserve of the area and to place it on the tourist map, both at a national and an international level.

Undoubtedly, Western Macedonia is a region endowed by nature: the high forest mountains are interspersed with idyllic basins with large alpine and subalpine lakes, great flora and fauna, traditional villages and bridges. At the same time, River Aliakmon is the life-giving source of the area and the longest river in Greece.

The guide invites you to become acquainted with an infinite destination that can satisfy even the most demanding of visitors and meet their diverse expectations with its multiple points of interest throughout the year.

Dastamanis Georgios Mayor

The President of L.G.A. of Western Macedonia

of Grevena

Αγαπητοί αναγνώστες,

Γνωρίστε τον Δήμο Νεστορίου. Έναν Δήμο ακριτικό, πλην όμως πλούσιο σε μυθολογία, Ιστορία και παραδόσεις, γεμάτο από

φθέγγοντα μνημεία, με ένα σπάνιο οικοσύστημα, ανέγγιχτο στο μεγαλύτερο μέρος του. Μέσα από τις σελίδες αυτού του

οδηγού θα ανακαλύψετε παρθένα φυσικά τοπία και ατελείωτα δίκτυα συναρπαστικών μονοπατιών. Κυρίως όμως, θα έρθετε

σε επαφή με αυθεντικούς και φιλόξενους ανθρώπους!

Σας καλωσορίζω στα μέρη μας, σε μια από τις ομορφότερες γωνιές των Βαλκανίων. Ο

Δήμαρχος Νεστορίου Χρήστος Γκοσλιόπουλος

Dear readers,

Get to know the Municipality of Nestorio. A border municipality rich in mythology, history and traditions, full of “talking” monuments and with a unique ecosystem, intact for the most part. Through the pages of this guide you will discover unspoiled natural landscapes, endless networks of fascinating trails. But above all, you will come into contact with genuine and hospitable people.

Ι welcome you in our area, in one of the most beautiful areas of the Balkans.

The Mayor of Nestorio

Christos Gkosliopoulos

Κοζάνη / Kozani

Region of Western Macedonia

The Region of Western Macedonia invites you on a journey across a verdant land, filled with legends of gods and mortals. From the Prespa Lakes, the dreamy Lake of Kastoria, against the backdrop of the lush mountains of Grammos, Smolikas and Vasilitsa, up to the peach groves of Velvento and the Geopark of Deskati, the history of this land echoes at your every step.

Although each regional unit has its own unique character, they all share common natural and cultural characteristics which are all uniquely intertwined. The landscape has kept its natural beauty untouched and its people stand out for their hospitable spirit.

The Region of Western Macedonia is one of the largest regions of Greece and covers the western part of Macedonia. It occupies an area of 9,451 sq. km and its population reaches 255,056 inhabitants according to the latest census (2021). Its largest city and capital is Kozani. It is often

θεών και ανθρώπων.

Από τις λίμνες των Πρεσπών, την ονειρική λιμνοπολιτεία της Καστο-

ριάς, με φόντο τα καταπράσινα βουνά του Γράμμου, του Σμόλικα και της Βασιλίτσας, μέχρι τις ροδακινιές του Βελβεντού και το Γεωπάρκο

της Δεσκάτης, σε κάθε βήμα αντηχεί η ιστορία του τόπου.

Αν και κάθε περιφερειακή ενότητα έχει τη μοναδικότητά της, όλες μοιράζονται κοινά φυσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά που δένουν μαγικά μεταξύ τους. Το τοπίο έχει κρατήσει ανέγγιχτη τη φυσική του ομορφιά και οι άνθρωποι διακρίνονται για το φιλόξενο πνεύμα τους. Η Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας

255.056 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή (2021).

Γρεβενά / Grevena

Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

νεται ο χαρακτηρισμός της ενεργειακής καρδιάς της Ελλάδος, αφού

στα εδάφη της παράγονται τα 2/3 της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.

Αποτελείται από τις Περιφερειακές Ενότητες Γρεβενών, Καστοριάς, Κοζάνης και Φλώρινας και συνορεύει με την Αλβανία και τη Δημοκρατία

της Βόρειας Μακεδονίας.

Αν και ορεινή περιφέρεια, τη διαρρέει ο ζωοδότης ποταμός Αλιάκμονας, ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και της γεωργίας που συντελούν στην οικονομική ευμάρεια της περιοχής. Η εξαιρετική φύση με τα πυκνά δάση περιλαμβάνει εθνικούς δρυμούς, όπως της Πίνδου (Βάλια Κάλντα) και του Εθνικού Πάρκου των Πρεσπών, ενώ αλπικές λίμνες, καταρράκτες και ποτάμια με κρυστάλλινα νερά συνθέτουν τον περιβαλλοντικό πλούτο της Δυτικής Μακεδονίας. Αν προσθέσει κανείς τις απόκρημνες χαράδρες, τα φαράγγια και τον σημαντικό αριθμό γεωτόπων, τότε κατανοεί τη σπουδαιότητα της περιοχής για την ίδια τη ζωή. Τον καμβά συμπληρώνουν τα μαρτυρικά χωριά Μεσόβουνο Εορδαίας, Λέχοβο Αμυνταίου και Καταφύγι Βελβεντού, οι αρχαιολογικοί χώροι της Αιανής και των Πετρών, τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία των Σερβίων, του Βελβεντού και του Βοΐου, το πέτρινο τοξωτό γεφύρι της Κορομηλιάς, το γεφύρι στο Χάνι Μπερίκι και άλλα τοπόσημα που προσ-

described as the heart of Greece’s energy since 2/3 of the country’s electricity is produced on its territory. It consists of the Regional Units of Grevena, Kastoria, Kozani and Florina and it borders Albania and the Republic of North Macedonia.

It is a mainly mountainous region, with the life-giving River Aliakmon flowing through it. It is the longest river in Greece, contributing to the development of agriculture and stockbreeding that boost the region’s economic prosperity.

The exceptional nature with its dense forests includes national parks, such as Pindos (Valia Kalda) and the Prespes National Park, while the environmental wealth of Western Macedonia is complemented by alpine lakes, waterfalls and rivers with crystal clear waters. If one adds to the picture the steep ravines, the gorges and the significant number of geosites, he then comprehends the vitality of the area.

This picture is completed by the martyred villages of Mesovouno of Eordea, Lechovo of Amyntaio and Katafygi of Velvento, the archaeological sites of Aiani and Petres, the Byzantine and post-byzantine monuments of Servia, Velvento and Voio, the stone arched bridge of Koromilia, the bridge at Hani Beriki and other landmarks that give a life-giving breath in this part of Greece.

In the Region of Western Macedonia, all elements unite to compose a multi-faceted profile transforming this trip into a once-in-a-lifetime experience.

Καστοριά / Kastoria

Φλώρινα / Florina

Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς

L.G.A. OF WESTERN MACEDONIA Regional Unit of Kastoria

Επαφή με τοπία φυσικού κάλλους που ξελογιάζουν το μυαλό, αστικές περιπλανήσεις σε ένα λαμπερό παρελθόν κι ένα απαράμιλλο πάντρεμα ορεινού και υδάτινου στοιχείου χαρακτηρίζουν την επίσκεψή σας στον Nομό Καστοριάς. Αυτή η πανέμορφη γωνιά της Δυτικής Μακεδονίας, με την πλούσια ιστορία, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα επιβλητικά αρχοντικά και τις βυζαντινές εκκλησίες είναι σίγουρο ότι θα σας γοητεύσει.

Άργος Ορεστικό - Δημοτικό Ωδείο και Βιβλιοθήκη

Your visit to the prefecture of Kastoria is characterized by your contact with landscapes of exceptional natural beauty, urban wanderings in a glorious past and an incomparable union of mountain and water elements. This beautiful corner of Western Macedonia, with its rich history, traditional settlements, archaeological sites, imposing mansions and Byzantine churches is sure to charm you.

Ένας νομός κυρίως ορεινός και ημιορεινός, με στιβαρούς ορεινούς όγκους, όπως ο Γράμμος, το Βίτσι και το Βόιο, να τον περιβάλλουν. Μάλιστα, τα βουνά αυτά έχουν να επιδείξουν ένα περιβάλλον με εξαιρετική φυσική ομορφιά, που είναι γεμάτο ενθύμια ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και τοπία φυσιολατρικού ενδιαφέροντος. Ελάχιστες

είναι οι πεδινές εκτάσεις στα κεντρικά του, αλλά ο ποταμός Αλιάκμονας

και η λίμνη Ορεστιάδα χαρίζουν κάθε εποχή μια μοναδική ατμόσφαιρα

που θα σας αιχμαλωτίσει.

Ο Nομός Καστοριάς, με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη, απλώνεται στο δυτικό άκρο της Περιφέρειας μεταξύ των Νομών Φλώρινας, Γρεβενών, Κοζάνης και Ιωαννίνων, ενώ στη δυτική πλευρά συνορεύει με την Αλβανία. Στα πεδινά εντοπίζεται και η πλειονότητα των κατοικήσιμων περιοχών, αλλά και οι βιοτεχνικές μονάδες ενασχόλησης με τη γούνα, οι ξενοδοχειακές υπηρεσίες και η γεωργική παραγωγή. Σήμερα,

It is a mostly mountainous and semi-mountainous prefecture surrounded by solid mountain masses, such as Grammos, Vitsi and Voio. In fact, these mountains present an environment of exceptional natural beauty, which is full of souvenirs of historical and cultural heritage, as well as landscapes of naturalistic interest. There are few plains in its center, but River Aliakmon and Lake Orestiada give each season a unique atmosphere that will captivate you.

The Prefecture of Kastoria, whose capital is the homonymous city, stretches at the western end of the region between the Prefectures of Florina, Grevena, Kozani and Ioannina, while on the western side it borders Albania. The majority of habitable areas is located in the lowlands, as well as the craft units dealing with fur, hotel services and agricultural production. Today, the most important urban centers of the prefecture are Kastoria, Argos Orestiko, Nestorio, Maniakoi and Mesopotamia.

Καστοριά - Λίμνη Ορεστιάδα Kastoria - Lake Orestiada

τα σημαντικότερα αστικά κέντρα του νομού είναι η Καστοριά, το Άργος Ορεστικό, το Νεστόριο, οι Μανιάκοι και η Μεσοποταμία.

Η φύση, με ανεξάντλητες καλλονές, πλούσια δάση από καστανιές, βελανιδιές, μαυρόπευκα, έλατα και οξυές, ενδείκνυται για εκδρομές, πεζοπορίες, ορειβασία και ιππασία. Περιήγηση στα ορεινά μονοπάτια του Γράμμου, εκεί που βρίσκονται οι πηγές του Αλιάκμονα, εξερεύνηση του θαυμάσιου υδροβιότοπου που υπάρχει κατά μήκος της κοίτης του ποταμού, παρατήρηση του υπέροχου οικοσυστήματος χλωρίδας και πανίδας της περιοχής, είναι κάποιες μόνο από τις ασχολίες που προσφέρονται για τους εραστές της φύσης όλες τις εποχές του χρόνου. Εκεί θα γίνετε ένα μαζί της και η ψυχή σας θα γαληνέψει.

Κινηματογραφικά σκηνικά βγαλμένα από τις ταινίες του Παντελή Βούλγαρη και του Θεόδωρου Αγγελόπουλου είναι τα Κορέστεια, εγκαταλελειμμένα χωριά, στις πλαγιές του Γράμμου, με τα χαρακτηριστικά πλίνθινα σπίτια, τα οποία αξίζει να τριγυρίσετε.

Αλλά και offroad διαδρομές στους δασικούς δρόμους, motocross και ποδήλατο downhill στις πίστες του βουνού, συλλογή μανιταριών και

ποταμίσιες βουτιές στον Αλιάκμονα με το ξακουστό River Party στο Νεστόριο είναι κάποια μόνο από τα συστατικά του ταξιδιού σας που θα ικανοποιήσουν όλες τις απαιτήσεις σας.

Φυσικά, για τους λάτρεις των χειμερινών σπορ και της αδρεναλίνης, λειτουργεί στο Βίτσι άρτια οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο που προσφέρεται για όλα τα γούστα.

Στην πρωτεύουσα του νομού, την Καστοριά,

Η πόλη εισχωρεί στην καρδιά της Ορεστιάδας και κουρνιάζει εκεί. Μικρή φοιτητούπολη, αποτελεί πόλο επίσκεψης διαφορετικών ανθρώπων. Ρομαντικοί που έρχονται για παραλίμνιες βόλτες, ιστορικοί για περιηγήσεις στις βυζαντινές εκκλησίες και τα μοναστήρια, φωτογράφοι που απαθανατίζουν το μοναδικό φυσικό και αστικό τοπίο με τα αρχοντικά του, ερευνητές που θέλουν να εξερευνήσουν το πε -

ρίφημο Σπήλαιο του Δράκου και τον νεολιθικό οικισμό του Δισπηλιού, οικογένειες που επισκέπτονται τα μουσεία και το Ενυδρείο Καστοριάς, παρατηρητές πουλιών, ακόμη και πιθανοί

Its nature, with inexhaustible beauty, rich forests of chestnuts, oaks, black pines, firs and beeches, is ideal for excursions, hikes, mountaineering and horse riding. Touring the mountainous paths of Grammos, where lie the springs of Aliakmon, exploring the wonderful wetland that exists along the river bed, observing the wonderful flora and fauna ecosystem of the area, are just some of the activities available to nature lovers throughout the year. Here, you will become one with nature and your soul will be at peace.

It is worth visiting the abandoned villages of Koresteia, perched on the slopes of Grammos, whose characteristic brick houses, taken from the films of Pantelis Voulgaris and Theodoros Angelopoulos create a cinematic scenery.

But also offroad routes on the forest roads, motocross and downhill cycling on the mountain tracks, mushroom picking, river diving in Aliakmon with the famous river party in Nestorio, are just some of the components of your trip that will satisfy all your requirements.

Of course, the well-organized ski resort at Vitsi caters to the tastes of winter sports lovers and adrenaline enthusiasts.

Kastoria, the capital of the prefecture, is famous for its charm; you will be dazzled by the reflections of the macedonian sky in the waters of its lake. The city is perched deep into the heart of Orestiada. Kastoria is a small student town and a visiting hub for different people: romantics who come for lakeside walks, historians who tour the Byzantine churches and monasteries, photographers who capture the unique natural and urban landscape with its mansions, researchers who want to explore the famous Dragon’s Cave and the Neolithic settlement of Dispilio, families visiting museums and the Kastoria Aquarium, bird watchers and even potential fur buyers.

And where the journey of the mind ends, the journey of the tastes begins. From pond fish, fluffy white cabbage and pickled red peppers, legumes and wild mushrooms, to traditional pies, the cuisine of Kastoria is quintessentially wintery and spicy. It is perfectly combined with some tsipouro, making the cold nights a bit sweeter.

All of the above, together with the New Year’s “Ragoutsaria” carnival that keeps the city awake for three days and nights, the blooming apple trees in the plain, the overwhelming ambiance during Easter, the

πιπεριές που γίνονται τουρσί, τα όσπρια και τα άγρια μανιτάρια, μέχρι και τις παραδοσιακές πίτες, η καστοριανή κουζίνα είναι κατεξοχήν χειμωνιάτικη και πικάντικη. Απόλυτος συνδυασμός για το τσίπουρο που βοηθάει να γίνουν πιο γλυκές οι παγωμένες νύχτες.

Όλα τα παραπάνω, μαζί με το πρωτοχρονιάτικο καρναβάλι «Ραγκουτσάρια» που κρατάει ξύπνια την πόλη για τρία μερόνυχτα, τις ανθισμένες μηλιές του κάμπου, την κατανυκτική ατμόσφαιρα την περίοδο του

Πάσχα, τους κωπηλατικούς αγώνες στη λίμνη, τα τοπικά φεστιβάλ, τις φθινοπωρινές γιορτές μήλου και φασολιού, τα ρακοκάζανα και τις «γουρουνοχαρές», σας αποδεικνύουν ότι ο Νομός

rowing races on the lake, the local festivals, the autumn apple and bean festivals, the raki distilleries and the “pig feasts”, prove that the Prefecture of Kastoria is a place that lives and breathes throughout the year and can become your ultimate escape from everyday life. We extend an open invitation and the choice is yours...

Ο Δήμος Νεστορίου, η πύλη εισόδου στην πολυπρόσωπη ομορφιά του

Γράμμου, είναι χτισμένος στις ΒΑ απολήξεις της επιβλητικής οροσειράς

σε υψόμετρο 890μ, στις απαρχές της μεγάλης κοιλάδας του Αλιάκμονα

και λούζεται καθημερινά στα θερμά χρώματα του ήλιου. Περικυκλω-

μένος από πυκνά δάση, αλπικούς λειμώνες και κελαρυστά νερά, πέρα

από το ξακουστό River party, θα διαπιστώσετε ότι αξίζει την προσοχή

σας για πολλούς ακόμη λόγους.

Η θέση του στο ορεινό σύμπλεγμα Γράμμου και Βοΐου καθιστά τον τό-

πο παράδεισο για τους φυσιολάτρες. Πρώτος προορισμός ο οικισμός

της Αγίας Άννας και η μετέωρη Μονή των Ταξιαρχών της Τσούκας - ένα πρελούδιο στα όσα ακολουθούν. Σπάνια είδη πουλιών και ζώων, θηρευτές σαν την καφέ αρκούδα, βρίσκουν καταφύγιο στον Γράμμο. Θα τους συναντήσετε στις γραφικές διαδρομές ως τις περίφημες αλπικές λίμνες των κορυφών, την Γκιστόβα και την Πάνω Αρένα. Μονοπάτια θα σας αποκαλύψουν ξεχασμένα χωριά, μεταβυζαντινά μνημεία, τόπους ιστορικούς και μεγάλα τοξωτά πέτρινα γεφύρια.

Μια στάση στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης θα σας δώσει την ευκαιρία να μάθετε

The Municipality of Nestorio, the gateway to the multi-faceted beauty of Grammos, is built on the NE edges of the imposing mountainous range at an altitude of 890m. There is where the great valley of Aliakmon River begins and the warm colors of the sun bathes it every day. Surrounded by dense forests, alpine meadows and rippling waters, it definitely deserves your attention for many more reasons besides its famous River party.

Located in the mountainous complex of Grammos and Voio, Nestorio is a paradise for nature lovers. The visitor’s first destination is the settlement of Agia Anna and the Μonastery of the Taxiarches of Tsouka hanging off a cliff – a prelude to what will follow.

Rare species of birds and animals and predators like the brown bear, find refuge in Grammos. You will encounter them on the scenic routes to the famous Αlpine Lakes of the Gistova and Pano Arena peaks. When taking older trails, you will discover long-forgotten villages, post-Byzantine monuments, historical sites and large arched stone bridges. A stop at the National Reconciliation Park will give you the opportunity to learn why Grammos has played such an important role in the history of our country.

To the east of the city of Nestorio you will see a towering, lonely rock: it is Kastro (castle), the natural citadel of the land standing on a flattened plateau. It played an important role from antiquity to modern times, as it offered protection from all kinds of raids.

επιδρομές. Στην είσοδο του χωριού, θα θαυμάσετε το «ιπποτέλεμα», τον ορθόβραχο που βάφτηκε κόκκινος από το αίμα του Πήγασου, ενώ κοντά στο χωριό Κοτύλη θα περπατήσετε στα χείλη του απόκρημνου «Χάρου», του

γκρεμού που συνδέεται με τον Εμφύλιο. Παραπέρα σας περιμένουν οι ερειπιώνες και τα ακατοίκητα χωριά του δήμου, που κάποτε έσφυζαν από ζωή και δεν περιμένουν παρά το διάβα σας για να ξαναζωντανέψουν τις αρχαίες μνήμες τους. Η Φούσσια, το Βέρτενικ, το Λινοτόπι, ο Μυροβλήτης, η Κορφούλα, το Λιτσιστέρι, ο Μαυρόκαμπος, η Περιστερά, η Τσούκα, η Τσάρτσιστα, η

At the entrance of the village, you will admire the “hippotelema”, the high rock which was painted red by the blood of Pegasus according to tradition, while near the village of Kotyli you will walk on the edge of the steep “Haros”, the cliff associated with the Civil War.

Moving on, you can find the ruins and the uninhabited villages of the Municipality, which were once bustling with life and are now waiting only for your footsteps to revive their ancient memories. Foussia, Vertenik, Linotopi, Myrovlitis, Korfoula, Litsisteri, Mavrokambos, Peristera, Tsouka, Tsarchista, Old Kotyli, Livadia, Moskochori, Paliokrimini and Petritsi remind us that they once left their mark on this land.

Μην παραλείψετε να ανεβείτε και στο πλάτωμα της κορυφής Αλεβίτσα, τον επιπεδοποιημένο βράχο στον ανατολικό Γράμμο, ο οποίος αποκαλείται «οφθαλμός του Γράμμου» και προσφέρει ανεμπόδιστη θέα στον ορίζοντα.

το Λαογραφικό Μουσείο με το φωτογραφικό υλικό του Επταχωρίου και πιείτε τον καφέ σας στην πλατεία όπου έπινε τον καφέ του ο Συντ/ρχης Δαβάκης. Σεργιανίστε στα σοκάκια της Ζούζουλης, της Χρυσής, του Χιονάτου, της Διποταμίας, της Πτεριάς, του Κρανοχωρίου και του Πολυάνεμου. Γνωρίστε το οινοποιείο και τα βιολογικά κτήματα των Κομνηνάδων, αναπνεύστε τον κρυστάλλινο αέρα της Γράμμοστας και πιείτε ένα ουζάκι στους οικισμούς του Τριλόφου, του Μονόπυλου, του Γιαννοχωρίου της Καλής Βρύσης, του Μεσόβραχου και του Λιβαδοτοπίου.

Στο φαράγγι του Αλιάκμονα, με την πλούσια βλάστηση, τις νεροσυρμές και τα σκαλοπάτια του νερού, θα έχετε την ευκαιρία για μια σειρά από εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως ράφτινγκ, καγιάκ και ιππασία.

Κοιτώντας γύρω, θα σας εντυπωσιάσουν τα λιθόκτιστα κτίρια στο Άνω και το Κάτω Νεστόριο, στους οικισμούς του Πεύκου, του Πευκοφύτου,

Don’t forget to climb the plateau of Alevitsa, the flattened rock in the eastern part of Grammos, which is called the “eye of Grammos” and offers an uninterrupted view of the horizon.

Visit the Folklore Museum with the photographic material from Eptachori, and enjoy your coffee in the square where Colonel Davakis used to drink his. Stroll through the narrow streets of Zouzouli, Chryssi, Hionato, Dipotamia, Pteria, Kranochori and Polyanemos. Get to know the winery and organic farms of Komninades village, breathe the crystal clear air of Grammosta and have ouzo in the settlements of Trilofo, Monopylo, Giannochori, Kali Vrysi, Mesovrachos and Livadotopi.

In the gorge of the Aliakmon River, with its lush vegetation and water grooves, you will have the opportunity to engage in a number of alternative activities, such as rafting, kayaking and horse riding.

You will also be immediately impressed by the stone-built buildings in Ano and Kato Nestorio, in the settlements of Pefko, Pefkophyto, Kypseli and Eptachori, which all offer wonderful examples of traditional local art.

Μοναδικές διαδρομές στον Γράμμο. / Unique trails in Grammos Mountain.

1.

Επισκεφθείτε τον Nαό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών στο Άνω Νεστόριο και θαυμάστε το αριστουργηματικό τέμπλο του. Δείτε το πολυγωνικό καμπαναριό του Ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου, καθώς και τους Nαούς του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Δημητρίου. Πριν φύγετε, σεργιανίστε στα καλντερίμια και τα σοκάκια της Άνω Πόλης και δοκιμάστε λιχουδιές παραδοσιακές που δεν θα τις βρείτε αλλού, όπως μανιτάρια του βουνού και κοκκορόσουπα με τη συνοδεία τοπικού τσίπουρου και κρασιού. Τα καλοκαίρια ετοιμαστείτε για τη μεγαλύτερη γιορτή της ελληνικής μουσικής σκηνής, το τετραήμερο River Party του Αυγούστου στο παλιό φράγμα του Αλιάκμονα. Μια αυθεντική επαφή με τη φύση γεμάτη από εκτονωτικούς χορούς, βουτιές στο ποτάμι και άφθονη μουσική.

Το υπέροχο τοπίο και οι επιλογές σε δραστηριότητες που προσφέρει, σε συνδυασμό με τις γευστικές εμπειρίες και τους ήχους από τις μουσι

και μουσικόφιλους. / Nestorio's River Party is an attraction pole for all nature and music lovers.

2. Ο Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών στο Νεστόριο. / Church of Pammegistoi Taxiarches in Nestorio.

3. Το φαράγγι του Αλιάκμονα είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα τοπία της Ελλάδας. / The Gorge of Aliakmon is one of the most impressive landscapes in Greece.

Visit the Church of Pammegiston Taxiarchon (Great Archangels) in Ano Nestorio and admire its iconostasis, a true masterpiece. Gaze upon the polygonal bell tower of the Church of the Dormition of the Virgin, as well as the churches of Agios Athanasios and Agios Dimitrios. Before you leave, take a stroll through the cobblestone streets and alleys of the Upper Town and taste traditional delicacies that you will not find anywhere else, such as mountain mushrooms and rooster soup accompanied by local tsipouro and wine.

In the summer, get ready for the biggest celebration of the Greek music scene, the four-day River Party that takes place in August at the old dam of Aliakmon. A truly authentic contact with nature full of stressfree dancing, dives in the river and plenty of music.

The wonderful landscape and the options in activities offered, combined with the culinary experiences and the sounds of music that adorn the Municipality of Nestorio every summer, will make you escape from everyday life and will offer you unforgettable moments that will last a lifetime!

Ιστορία - Αρχαιολογία

History - Αrchaeology

ΜΥΘΟΙ - ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

Διασυνδεμένος με τους μυθικούς ήρωες της μυκηναϊκής Ελλάδας, τον Νέστορα, τον Ορέστη και τον Πενθίλο, ιστορημένος με παραδόσεις που

θέλουν τον Μέγα Αλέξανδρο και τους σαρισοφόρους του να διασχίζουν

πεζή τα ρουμάνια και τα δάση του πολύκορφου Γράμμου, να

MYTHOLOGY - TRADITIONS

Linked with the mythical heroes of Mycenaean Greece, Nestor, Orestes and Penthilus, imbued in traditions of Alexander the Great and his sarisa-bearing troops who crossed on foot the plains and the forest peaks of Grammos and knelt to drink from its immortal springs, the Municipality of Nestorio remains to this day wrapped in the allure of myth and history.

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Στην Ακρόπολη αλλά και στην τοποθεσία «Λότσκο» του Κάτω Νεστορίου υπάρχουν λείψανα αρχαίων πολισμάτων. Τα μέχρι τώρα στοιχεία

δείχνουν πως κατά την Eλληνιστική Eποχή και κατά τη Ρωμαιοκρατία ήκμασε εδώ ένας μεγάλος οικισμός. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής εκτιμάται πως υπερέβαινε τα 5.000 άτομα. Στη νεότερη ιστορία του ο Δήμος Νεστορίου αποτέλεσε ένα από

τα σημαντικότερα πεδία σύγκρουσης Τούρκων, Βούλγαρων και Ελλήνων. Αργότερα γνώρισε την καταστροφή από τους Γερμανούς δύο φορές ως αντίποινα στην ηρωική στάση των κατοίκων του, ενώ υπέφερε τα δεινά του Eμφυλίου και πλήρωσε τίμημα βαρύ με καταστροφή κα-

HISTORY - ΑRCHAEOLOGY

The Acropolis as well as the "Lotsko" site of Lower Nestorio has remnants of ancient civilizations. The evidence so far shows that during the Hellenistic era and the Roman rule, a large settlement flourished here. During the Turkish occupation, it is estimated that the population of the broader area exceeded 5,000 people. During modern times, the Municipality of Nestorio was one of the most important fields of conflict between Turks, Bulgarians and Greeks. It was later twice destroyed by the Germans to retaliate for the heroic stance of its inhabitants, while it suffered the ravages of the Civil War and paid a heavy toll, through the destruction of houses and the assassination of its residents. Nevertheless, and despite all hardships, it stands as a modern and unique small town, which is worth your visit.

1. Προτομές ηρώων του 1940 βρίσκονται στον προαύλιο χώρο του Nαού της Αγίας Παρασκευής.

2. Μια ρομαντική νυχτερινή άποψη του Νεστορίου.

1. Busts of heroes of 1940 in the courtyard of the Church of Agia Paraskevi.

2. A romantic night view of Nestorio.

Αξιοθέατα Sights

Το Νεστόριο με τους πολλούς ξενώνες, τις ιστορικές πλατείες και τα βγαλμένα από καρτ ποστάλ παλιά μαγαζάκια με τις γραφικές προσόψεις, προσφέρεται για βόλτα, καφέ και φαγητό, ικανό να ικανοποιήσει και τους πλέον δύσκολους τερψιγνώστες. Η ευρύτερη περιοχή είναι πρόσφορη για θρησκευτικό τουρισμό και ξεχωρίζει για τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά της μνημεία. Υπάρχει το Mοναστήρι των Ταξιαρχών της Τσούκας χτισμένο το 1225, δίπλα σε έναν γραφικό καταρράκτη, αλλά και ο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής Nαός του Αγίου Νικολάου στο χωριό Πτελέα που έχει ανεγερθεί το 1417. Πιο ψηλά στον Γράμμο υπάρχει ο Αϊ-Νικόλας του Λιβαδότοπου, εκκλησία του 1657 κτισμένη και αυτή δίπλα σε έναν καταρράκτη, ενώ το μοναδικής αρχιτεκτονικής καθολικό της μη υφιστάμενης

With its many guesthouses, historic squares and postcard-like looking shops with picturesque facades, Nestorio is ideal for a stroll and a stop for coffee or dining, able to satisfy the most demanding of connoisseurs. The wider area is suitable for religious tourism and stands out for its Byzantine and post-Byzantine monuments. One can visit the Monastery of the Taxiarches of Tsouka built in 1225, next to a picturesque waterfall, but also the Saint Nicholas Church with its unique architectural style, built in 1417 in the village of Ptelea. Higher up in the Grammos Mountain lies the Saint Nicholas of Livadotopos, a church also built beside a waterfall in 1657; finally, the visitor is surprised by the exceptional architecture of the preserved catholicon from the Saint Zacharias monastery (which does no longer exist) as it stands alone in the clearing of an extensive forest.

1. Ο Ναός του Αγίου Ζαχαρία είναι ένα διατηρητέο μοναστήρι που ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα.

2. Πανοραμική άποψη του γραφικού Ναού του Αγίου Νικολάου Πτελέας.

3. Μονή Ταξιαρχών της Τσούκας.

4. Βαδίζοντας προς τις λίμνες Αρένες μέσα στην πλούσια φύση του Γράμμου.

1. The Church of Saint Zacharias is a preserved monastery founded in the late 16th century.

2. Panoramic view of the picturesque Church of Saint Nicholas of Ptelea.

3. The Monastery of Taxiarches of Tsouka.

4. Walking towards Arenes Lakes through the rich vegetation of Grammos.

Στην επικράτεια του δήμου βρίσκονται επίσης η αναστηλωμένη Πανα-

γιά της Γράμμοστας, η Κοίμηση της Θεοτόκου στο Γιαννοχώρι, με τους

διπλούς γυναικωνίτες που προσομοιάζουν σε θεωρεία λυρικής σκηνής, η μοναχική Αγία Ματρώνα του Μονόπυλου, ο Άγιος Αθανάσιος με τον

δεκάγωνο τρούλο κι η μισογκρεμισμένη εκκλησία της «Κοίμησης» στο

Τρίλοφο με την περίτεχνη μαρμαρόγλυπτη

The territory of the municipality also includes the restored Panagia of Grammosta, the Dormition of the Virgin in Giannohori, with the double women’s loft resembling a lyric stage gallery, the solitary Agia Matrona of Monopylos, Saint Athanasios with the decagonal dome and the half-demolished church of the "Dormition" in Trilofos with its sophisticated marble-carved gate, as well as the exquisitely painted monastery of Agios Georgios in Eptahori.

1. Άποψη του Ναού της Αγίας Ματρώνας στο Μονόπυλο.

2. Μνημειακή πύλη που οδηγεί στον προαύλιο χώρο της Κοίμησης της Θεοτόκου στον Τρίλοφο.

3. Ανάγλυφη λεπτομέρεια πρόπυλου (Κοίμηση της Θεοτόκου στον Τρίλοφο).

4. Ο Nαός του Αγίου Γεωργίου στο Επταχώρι, σύμφωνα με βυζαντινή πηγή, ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα.

1. View of the Church of Saint Matrona at Monopylo.

2. Monumental gate leading to the courtyard of the Church of the Dormition of Virgin Mary at Trilofos.

3. Embossed detail of porch (the Church of the Dormition of Virgin Mary at Trilofos).

4. The Church of Saint George at Eptachori, according to a Byzantine source, was founded in the 17th century.

04

1. Ο πετρόχτιστος Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Γιαννοχώρι.

2. Άποψη από το εσωτερικό της εκκλησίας της Παναγίας στον Γράμμο.

3. Ο Nαός του Αγίου Αθανασίου στον Τρίλοφο.

1. The stone-built Church of the Dormition of Virgin Mary at Giannochori.

2. Aspect of the interior of the Church of Virgin Mary at Grammos.

3. The Church of Saint Athanasios at Trilofos

1. Ο Ναός Παμμέγιστων Ταξιαρχών στο Νεστόριο.

2. Στην Παλιά Κοτύλη κυριαρχεί η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

3. Στο χωριό Γράμμουστα βρίσκεται στο εκκλησάκι της Παναγίας.

4. Ο Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Νεστόριο.

1. The Church of Pammegistoi Taxiarches in Nestorio.

2. The Church of Saint George prevails in Palia Kotyli.

3. At the Grammousta village lies the chapel of Virgin Mary.

4. The Church of the Dormition of Virgin Mary in Nestorio.

04

Μια πιο τεκμηριωμένη βόλτα στο παρελθόν μπορεί να λάβει σάρκα και οστά στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, με τη μεγάλη βιβλιοθήκη και τις εκθέσεις τεκμηρίων, λίγα μόλις χιλιόμετρα μακρύτερα από τη Νέα Κοτύλη. Ο νερόμυλος του 19ου αιώνα στο Κάτω Νεστόριο κι η περιήγηση στα παραδοσιακά χωριουδάκια της οροσειράς μπορούν να αποκαλύψουν πολλά μυστικά ακόμη.

A more substantial journey into the past can take place in the National Reconciliation Park, with its large library and exhibitions, just a few kilometers away from Nea Kotyli. Many more secrets await to be revealed when you visit the 19th century water mill in Kato Nestorio and the traditional villages nestled in the mountain range.

1. Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης δημιουργήθηκε για να ενώσει συμβολικά το χτες με το σήμερα.

2. Εσωτερική άποψη του νερόμυλου στο Νεστόριο.

3. Γενική άποψη του νερόμυλου στο Νεστόριου.

4. Το Επταχώρι με τις εντυπωσιακές παραδοσιακές σκεπές.

1. The National Reconciliation Park has been created in order to symbolically unite the past with the present.

2. Interior view of the watermill in Nestorio.

3. Aspect of the watermill in Nestorio.

4. The mesmerizing traditional roofs of Eptachori.

1. Πανοραμική άποψη του χωριού Κυψέλη.

2. Η ολόφυτη Ζούζουλη.

3. Πανοραμική άποψη του χωριού Πευκόφυτο.

4. Πανοραμική άποψη του χωριού Πεύκος.

5. Η γραφική Νέα Κοτύλη.

6. Οι ειδυλλιακοί καταρράχτες Κεφαλόβρυσου στο Πευκόφυτο.

1. Panorama of Kypseli village.

2. The evergreen Zouzouli.

3. Panoramic aspect of the Peukofyto village.

4. Panorama of Peukos village.

5. The picturesque Nea Kotyli.

6. Τhe idyllic Kefalovryso waterfalls at Peukofyto.

Γαστρονομία Gastronomy

Η τοπική γαστρονομία είναι ένας ακόμη λόγος επίσκεψης στον Δήμο Νεστορίου. Για όποιον αγαπάει τις πίτες εδώ θα γνωρίσει μια διαφορετική εκδοχή τους, αφού δε μοιάζουν με τις συνηθισμένες που έχουν για βάση τους τα φύλλα. Αν τυχόν βρεθείτε στην περιοχή τα Χριστούγεννα δοκιμάστε την «μπλάγα», μια γλυκιά πίτα αυτής της περιόδου. Εδώ, οι πίτες θυμίζουν κάτι από… πίτσα, ενώ τα γλυκά του κουταλιού θα σας προσφέρουν γεύσεις που δε συναντάει κανείς εύκολα αλλού. Δεδομένου ότι τα φασόλια έχουν εδώ την τιμητική τους κι αποτελούν προϊόν «Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης» δοκιμάστε οπωσδήποτε το γλυκό κουταλιού που

The local gastronomy is yet another reason to visit the Municipality of Nestorio. Pie lovers will taste a different version here, as local pies do not have crusts. If you happen to be here during Christmas, try the "blaga" sweet pie. These pies resemble more… a pizza, while spoon sweets contain flavors not easily found elsewhere. Beans are the honoured product in the region, bearing the "Protected Geographical Indication" mark – so you must definitely try the spoon sweet made of beans but also laggites with honey. Finally, do not forget to try the chickpea and walnut recipe during the Holy Week, giant beans in the oven, cabbage with pork and beans as well as the dish with leek and meatballs.

1. Γίγαντες στον φούρνο, ένα αγαπημένο πιάτο.

2. Ρεβύθια με καρύδια, ένα παραδοσιακό φαγητό της περιοχής.

3. Πράσα με κεφτέδες, ένα χειμωνιάτικο έδεσμα.

4. Λαχταριστοί Λαγγίτες με μέλι.

5. Λάχανο με χοιρινό, πεντανόστιμο πιάτο της περιοχής.

6. Μπλάγα, η γλυκιά πίτα των Χριστουγέννων.

7. Γλυκό του κουταλιού σταφύλι.

1. Giant beans in the oven, a beloved dish.

2. Chickpeas with walnuts, a traditional delicacy of the area.

3. Leeks with meatballs, a winter delicay.

4. Tasty Laggites with honey.

5. Cabbage with pork, a delicious dish of the area.

6. Blaga, the sweet Christmas pie.

7. Sweet spoon of grape.

Δραστηριότητες Activities

Για όσους αγαπούν τον εναλλακτικό τουρισμό, ο Δήμος Νεστορίου συνιστά τον απόλυτο προορισμό!

Ράφτινγκ, καγιάκ, ορειβατικό σκι, ιππασία, ποδηλασία και ορειβασία

είναι μερικές από τις δραστηριότητες που ενδείκνυνται για τολμηρούς.

For those who love alternative tourism, the Municipality of Nestorio is the ultimate destination!

Για εκείνους που

αρέσκονται στην αναρρίχηση, υπάρχουν άφθονα βραχοπεδία με κάθε βαθμό δυσκολίας. Για όσους αγαπούν την πεζοπορία υπάρχουν δεκάδες χαρτογραφημένες και μη διαδρομές να ακολουθήσει κανείς, με πιο εντυπωσιακή ίσως αυτή που οδηγεί στον καταρράκτη της Τσούκας.

Rafting, kayaking, downhill skiing, horse riding, cycling, and mountaineering are just some of the activities recommended for the more adventurous. For those who like climbing, there are plenty of rock fields of varying difficulty levels. Hikers can find dozens of mapped and uncharted routes to follow – the most impressive is the one leading to the Tsouka waterfall.

1. Το πεδίο αναρρίχησης Κόκκινου Βράχου.

2. Περπατώντας προς τη λίμνη Γκιστόβα.

3. Το πεζοπορικό μονοπάτι Ε6 διατρέχει το Νεστόριο.

4. Τα νερά του Αλιάκμονα προσφέρονται για ράφτινγκ και καγιάκ.

5. Οι λάτρεις της αδρεναλίνης θα ανακαλύψουν ποδηλατικές διαδρομές downhill στην περιοχή του Νεστορίου.

1. The climbing field of Kokkinos Vrachos.

2. Walking towards Gistova Lake.

3. The E6 hiking route passes through Nestorio.

4. The waters of Aliakmon are suitable for rafting and kayak.

5. Adrenaline fans will discover downhill cycling routes in the area of Nestorio.

Κατά μήκος της διαδρομής απαντώνται ασυνήθιστα αγριολούλουδα, ερ-

πετά και μικρά ζώα αλλά και μια μεγάλη ποικιλία από άγριες ορχιδέες.

Μια όμορφη διαδρομή που απευθύνεται περισσότερο σε οικογένειες

και λιγότερο τολμηρούς είναι αυτή που ξεκινά από το Πάρκο Εθνικής

Συμφιλίωσης και προχωρά έως τον Πύργο Κοτύλης. Μια άλλη, αρκετά

ανηφορική, πλην όμως εύκολη

Along the route, you will see rare wildflowers, reptiles, and small animals as well as a wide variety of wild orchids. An enchanting route ideal mostly for families and the less adventurous is the one with a starting point from the National Reconciliation Park and reaching the Pyrgos at Kotyli. Another route that goes uphill but is quite easy and safe is the one that starts from the village of Grammosta and reaches the shores of the Gistova Alpine Lake.

1. Στα νερά της πανέμορφης λίμνης Γκιστόβα ζουν αλπικοί τρίτωνες.

2. Πανοραμική άποψη του Χάρου της Κοτύλης.

3. Η φύση του Νεστορίου προσφέρεται για μοναδικούς περιπάτους.

4. Το δαχτυλίδι του Βέρτενικ στον Γράμμο.

5. Αγριολούλουδα της παρθένας φύσης της περιοχής.

1. In the waters of the magnificent Gistova Lake live alpine newts.

2. Panorama of Charos in Kotyli.

3. Nestorio's nature is ideal for unique strolls.

4. The so-called Vertenik ring in Grammos.

5. Wild flowers of the virgin nature of the area.

Αν βρεθείτε στο Νεστόριο μην παραλείψετε:

Για τους λάτρεις της περιπέτειας υπάρχει το πολύ καλά χαρτογραφημένο

και σηματοδοτημένο από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Διεθνές

Μονοπάτι Ε6, το οποίο διασχίζει το μεγαλύτερο τμήμα της κορυφογραμμή του Βόιου. Πέρα από αυτό, στην επικράτεια του δήμου υπάρχει πληθώρα ειδικών διαδρομών και ένα πολύ εκτεταμένο δίκτυο μονοπατιών.

If you find yourself in Nestorio, don't miss the chance to engage in the following activities:

Adventure lovers can follow the International Trail E6 which is very well-mapped and signposted by the University of Western Macedonia. It crosses most part of the Voio ridge. Additionally, the entire municipality has a multitude of special routes and a very extensive network of paths.

The European E6 hiking route begins from the Scandinavian peninsula and traverses most of the mountainous volume of Voio.

Ένα από αυτά θα σας οδηγήσει έως το «Κάστρο», τη φυσική ακρόπολη

του Νεστορίου που προστάτευε την περιοχή από τις εχθρικές επιδρο-

μές, ενώ εκείνο που διασχίζει το παρθένο δάσος «Μπαρούγκα» θα σας

μαγέψει με τις θεόρατες οξυές, τα έλατα και τα μαυρόπευκα που ποτέ

δεν γνώρισαν πριόνι ξυλοκόπου.

1. Ονειρικές στιγμές θα ζήσετε στη φύση του Νεστορίου.

2. Φθινοπωρινές διαδρομές στο φαράγγι του Γράμμου.

3. Πανοραμική άποψη του παρθένου δάσους της Μπαρούγκα.

1. Dreamy moments within Nestorio's nature.

One of them will lead you to the “Kastro”, the natural citadel of Nestorio that used to protect the region from enemy raids. The path crossing the virgin "Baruga" forest will enchant you with its huge beeches, firs and black pines that have never met the logger’s saw.

2. Autumn routes in the gorge of Grammos.

3. Panoramic view of the virgin forest of Barouga.

Για τους απαιτητικούς ταξιδιώτες υπάρχει το εξαιρετικής ομορφιάς φυ-

σικό σκηνικό της αλπικής λίμνης των Μουτσαλιών στην επάνω Αρένα.

Η πρόσβαση γίνεται μέσω της επαρχιακής οδού Νεστορίου-Πεύκου-Ε-

πταχωρίου και ενός βατού χωματόδρομου μήκους 12χλμ.

Travelers who are more demanding will be pleased by the exceptionally beautiful natural setting of the alpine lake of Moutsalia in Upper Arena. Access takes place via the Nestorio-Pefko-Eptahori provincial road, followed by a 12km accessible dirt road.

1. Πανοραμική άποψη της λίμνης Μουτσαλιών της επάνω Αρένας.

2. Η ονειρική αλπική λίμνη Μουτσάλια.

1. Panoramic aspect of the Moutsalia Lake in Upper Arena.

2. The dreamlike Alpine Moutsalia Lake.

Η θέα από τη χαράδρα του «Χάρου» της Κοτύλης, του οποίου το όνο-

μα συνυφάνθηκε με τις φονικές μάχες του Εμφυλίου, θα σας κόψει την

ανάσα. Στα ριζά της τεράστιας ορθοπλαγιάς βρίσκεται ο εγκαταλελειμ-

μένος οικισμός της Παλαιάς Κοτύλης από τον

The view from the "Haros" ravine of Kotyli, whose name is linked to the deadly battles of the Civil War, is simply breathtaking. At the foot of the huge steep slope lies the abandoned settlement of Palaia Kotyli. All that remains now is the Church of Saint George and the small stone-built arched bridge.

1. The breathtaking Charos canyon in Kotyli. 2.The snowy picturesque Kotyli.

Στο νότιο τμήμα της επικράτειας του δήμου, στην περιοχή

Επταχωρίου

- Ζούζουλης, μπορείτε να δείτε τρία ακόμη παραδοσιακά τοξωτά γεφύρια: της Παπαλίας, του Κουσιουμπλή και των Καζανιών.

In the southern part of the territory of the Municipality, in the area of Eptahori-Zouzouli, you can admire three more traditional arched bridges: Papalia, Kousioumplis and Kazania.

1. & 3. H πέτρινη γέφυρα της Παπαλιάς στο Επταχώρι.

2. Το εντυπωσιακό γεφύρι του Κουσιουμπλή.

4. Το πέτρινο γεφύρι, ένα κόσμημα για την περιοχή.

1. & 3. The stone bridge of Papalia in Eptachori.

2. The impressive bridge of Kousioumplis.

The stone bridge, a jewel for the area.

4.

Λίγο έξω από το Νεστόριο, μια στάση στο χωριό Αγία Άννα κρίνεται απαραίτητη. Εδώ μπορείτε να επισκεφθείτε το ιστορικό Μοναστήρι των Ταξιαρχών της Τσούκας. Κάτω ακριβώς από τη μονή βρίσκεται ο γραφικότα-

τος καταρράκτης του Στενοπόταμου, ενός

Just outside Nestorio, stopping at the village of Agia Anna is a must. Here, you can visit the historical Monastery of the Taxiarches of Tsoukas. Just below the monastery lies the picturesque waterfall of Stenopotamos, a tributary of River Aliakmon reaching its maximum flow towards the end of spring. Access to the waterfall’s base takes place through a path of unique beauty, just 2.3km long, which starts from the paved road.

1. Το φαράγγι του Αλιάκμονα είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα τοπία της Ελλάδας.

2. Οι επιβλητικοί καταρράκτες της Αγίας Άννας.

3. Πανοραμική άποψη από το μοναδικό φαράγγι του Αλιάκμονα.

1. The canyon of Aliakmon is one of the most impressive landscapes of Greece.

2. The imposing waterfalls of Agia Anna.

3. Panorama of the breathtaking canyon of Aliakmon.

Για να εντοπίσετε το σημείο στο οποίο η φύση διασταυρώνεται με την

ανθρώπινη ιστορία θα χρειαστεί να περιηγηθείτε στο Εθνικό Πάρκο Συμφιλίωσης που βρίσκεται στα Λιβάδια Κοτύλης. Εκεί θα ρίξετε την

ψυχραιμότερη δυνατή ματιά στα γεγονότα του Εμφυλίου αλλά και θα πληροφορηθείτε ένα σωρό στοιχεία για το γεωλογικό, φυτολογικό και βιολογικό κεφάλαιο του ορεινού συμπλέγματος.

If you want to find a place where nature intersects with human history, you have to visit the Reconciliation National Park located in Livadia at Kotyli. You can take a clear glance at the events of the Civil War, but also learn a lot about the geological, phytological and biological capital of the mountain complex.

Η Παλιά Κοτύλη, ένα εγκατελελειμμένο ορεινό χωριό του Όρους Βοΐου. / Palia Kotyli, an abandoned mountainous village of Voio Μountain.

Από το εσωτερικό του Κέντρου Ενημέρωσης του Γράμμου. / From the interior of the Information Center of Grammos.

Η ζωή στον Γράμμο. / Life at Grammos.

Η φθινοπωρινή φύση του Γράμμου συναρπάζει. / The fascinating autumn nature at Grammos.

Save the Date

Πρωτοχρονιάτικα Παραδοσιακά Καρναβάλια σε Νεστόριο και Διποταμία: Τα καρναβάλια της αρχής του χρόνου που γίνονται εδώ εντάσσονται στη βεντάλια των εορταστικών εκδηλώσεων του χριστουγεννιάτικου Δωδεκαήμερου. Αποτελούν τοπικό παγανιστικό έθιμο της Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο κρατά από την εποχή της Ρωμαιοκρατίας.

Πρωτοχρονιάτικο έθιμο «Μπούμπαροι»: Στο χωριό Επταχώρι αναβιώνει ένα πανάρχαιο λαϊκό δρώμενο. Μεταμφιεσμένοι «μπούμπαροι» με βαμμένα πρόσωπα, κουδούνια και προβιές επισκέπτονται ένα προς

ένα τα σπίτια του χωριού χορεύοντας και τραγουδώντας. Έτσι κερδίζουν κεράσματα από τις νοικοκυρές και καλωσορίζουν τον νέο χρόνο. Γουρουνοχαρές: Το συγκεκριμένο έθιμο, μαζί με φωτιές, τραγούδια και χωρατά, διοργανώνεται κάθε χρόνο μέσα στις αυλές των σπιτιών κατά την παραμονή των Χριστουγέννων. Στο παρελθόν διέθετε και λειτουργικό χαρακτήρα καθώς εξασφάλιζε την τροφή και την ενδυμασία ολό -

κληρου του χρόνου. Περιλάμβανε την τελετουργική σφαγή ενός γουρουνιού καθώς και ένα μεγάλο εορταστικό ομαδικό τσιμπούσι.

Φωτιές της Αποκριάς: Την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς μικροί και μεγάλοι συγκεντρώνονται και ανάβουν φωτιές στις πλατείες, ενώ ορχήστρες με πνευστά και χάλκινα παίζουν τοπικούς σκοπούς.

River party: Διεξάγεται κάθε χρόνο στις αρχές Αυγούστου και αποτελεί σημείο αναφοράς για την περιοχή, μιας και συνιστά το μεγαλύτερο ίσως κατασκηνωτικό φεστιβάλ της Βόρειας Ελλάδας και αποτελεί πόλο έλξης για

New Year's Traditional Carnivals in Nestorio and Dipotamia: The carnivals at the beginning of the year that take place here are part of the broader festive events during the twelve days of Christmas. They constitute a local pagan custom of Western Macedonia ever since the era of the Roman Empire.

"Boubaroi" custom on New Year’s day: The village of Eptahori revives an ancient folk event. Disguised "boubaroi" with painted faces, bells and goat fleeces visit the village houses one by one, dancing and singing. They earn treats from the housewives and welcome the new year.

Gourounohares ("Pig feasts"): This specific custom, along with bonfire, songs and jokes, takes place every year in the courtyards of the houses on Christmas Eve. It used to have a functional character, as it ensured food and clothing throughout the year. It included the ritualistic slaughter of a pig as well as a large celebratory feast.

Carnival bonfires: On the last Sunday of Carnival, young and old gather together and light bonfires in the town squares, while local bands play traditional tunes with their copper instruments.

River party: It is held every year in early August and is a point of reference for the region, since it is perhaps the largest camping festival in Νorthern Greece, attracting nature and music lovers from around the world.

3. Το καρναβάλι της Διποταμίας.

1. Οι «Μπούμπαροι» σε χορευτικό οίστρο.

2. Στιγμές διασκέδασης στο River Party του Νεστορίου.

4. Γουρουνοχαρές, το έθιμο της παραμονής των Χριστουγέννων.

1. "Boubaroi" at their dancing peak.

2. Fun times at the Nestorio River Party.

3. Dipotamia carnival.

4. Gourounochares, "Pig feasts" the custom of Christmas Eve.

1. Το River Party ταράζει τα νερά του Αλιάκμονα κάθε καλοκαίρι.

2. Το River Party είναι το μεγαλύτερο κατασκηνωτικό γεγονός του καλοκαιριού.

3. Το River Party στο Νεστόριο αποτελεί πόλο έλξης για δεκάδες επισκέπτες.

1. The River Party, stirring the waters of Aliakmon each summer.

2. The River Party, the ultimate camping summer event.

3. The River Party at Nestorio is an attraction pole for dozens of visitors.

Accessibility

Νεστόριο απέχει από την Αθήνα σχεδόν 500χλμ και από τη Θεσσαλονίκη 210χλμ.

Δύο πτήσεις την εβδομάδα από τον αερολιμένα Ελευθέριος Βενιζέλος Αθηνών σε αεροδρόμιο Αριστοτέλης του Αργους Ορεστικού. Διάρκεια πτήσης: 65 λεπτά.

BY ROAD

Nestorio is almost 500km away from Athens and 210km from Thessaloniki.

BY PLANE

Two flights per week from the Eleftherios Venizelos Airport to the Aristotelis Αirport of Argos Orestiko.

Flight duration: 65 minutes.

Βαδίζοντας προς τις λίμνες Αρένες μέσα στην πλούσια φύση του Γράμμου. / Heading towards the Arenes Lakes through the abundant nature of Grammos.

Προσβασιμότητα

ΚΤΕΛ - KTEL (BUS SERVICE)

Μέσω ΚΤΕΛ ενώνεται με όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας.

Via the KTEL Bus Service it is connected with all major cities of the country.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ - USEFUL PHONE NUMBERS

- NESTORIO MUNICIPALITY

ΔΗΜΑΡΧΟΥ / MAYOR'S OFFICE: 24673 52316

/ OFFICE OF DEPUTY MAYORS: 24673 52318

/ MAYOR'S SECRETARIAT OFFICE: 24673 52300

- ADMINISTRATIVE SERVICE

/ SUPERVISOR: 24673 52314, 24673 52313

(ΚΕΠ) / CITIZENS SERVICE CENTER

Cafeteria – Grill House “Café 66” (ano plateia): 24670 3106

Καφέ - οβελιστήριο «Το κονάκι του Βλάχου» (έναντι Δημαρχείου) / Cafeteria

– Grill House “To konaki tou Vlachou” (across the City Hall): 24670 31020

Καφέ - οβελιστήριο «Ο Παντελής» (κάτω πλατεία) /

Cafeteria – Grill House “Pantelis” (kato plateia): 24670 31514

● ΚΟΜΝΗΝΑΔΕΣ - KOMNINADES: Καφέ - οβελιστήριο «Η Λεμονιά»

Νώντας Αμανατίδης / Cafeteria – Grill House “Lemonia”, Nontas Amanatidis: 6988678628

● ΚΟΤΥΛΗ - KOTYLI: Καφέ - οβελιστήριο «Ο Πλάτανος» / Cafeteria – Grill House “O platanos”: 6932 335591

● ΚΥΨΕΛΗ - KYPSELI: Καφενείο Ν. Ντίνης / Traditional cafeteria, N. Ntinis: 6976 816604

24670 31044

/ HELP AT HOME: 24670 31031

/ GRAMMOS INFORMATION CENTER:

MUNICIPAL LIBRARY: 24673 52300

MUNICIPAL MUSEUM: 24673 52300

/ DOCTOR’S OFFICE AT NESTORIO: 24670

/ NESTORIO FIRE DEPARTMENT: 24670

24670 31135

ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ / NESTORIO POLICE STATION: 24670 31205, 24670 31218

/ FRONTIER GUARD DEPARTMENT: 24670 31059, 24670 31061

ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ / NESTORIO POST OFFICE: 24670 31213 Dimos. nestoriou@gmail.com, nestokep@otenet.gr

ΚΑΦΕΣ - TAVERNS AND CAFETERIAS

● ΓΡΑΜΜΟΣΤΑ - GRAMMOSTA: Καφέ - οβελιστήριο «Σούρλας» / Cafeteria – Grill House “Sourlas”: 24671 00359

● ΔΙΠΟΤΑΜΙΑ - DIPOTAMIA: Καφέ - οβελιστήριο «Σάββας» / Cafeteria – Grill House “Savas”: 24670 91383

● ΕΠΤΑΧΩΡΙ - EPTACHORI: Καφέ - οβελιστήριο «Πάνω Μαχαλάς» / Cafeteria –Grill House “Pano Machalas”: 24670 84165, 6971 895681

Καφέ - οβελιστήριο «Ρέμα» /

Cafeteria – Grill House “Rema”: 24670 84043, 6972 006441

● ΝΕΣΤΟΡΙΟ - NESTORIO: Καφενείο «Η Χρύσα» (άνω πλατεία) / Traditional cafeteria “Chrysa” (ano plateia): 24670 31488

Καφέ - οβελιστήριο «Πλατεία» (άνω πλατεία) / Cafeteria – Grill House «Plateia» (ano plateia): 24670 31454

Καφέ - οβελιστήριο «Καφέ 66» (άνω πλατεία) /

● ΠΕΥΚΟΣ - PEFKOS: Καφέ - οβελιστήριο Συλλόγου / Cafeteria – Grill House of the Association of the village: 6980018400

● ΠΕΥΚΟΦΥΤΟ - PEFKOFYTO: Καφέ - οβελιστήριο «Αρχονταρίκι»

Φ. Νίκου / Cafeteria – Grill House “Archontariki”, F. Nikou: 6974 000661

● ΧΡΥΣΗ - CHRYSI: Καφέ - οβελιστήριο «Το Μαμπέτι» Σοφία Θωμά / Cafeteria –Grill House “To Mambeti”, Sofia Thoma: 6970 461912, 6988 678628

- ACCOMODATION

● ΝΕΑ ΚΟΤΥΛΗ - NEA KOTYLI: Ξενώνας «1450» / Hostel “1450”: 24670 82400, info@hotel-1450.com

● ΝΕΣΤΟΡΙΟ - NESTORIO: Afkos Grammos Hotel / Afkos Grammos Hotel: 24670 31534 info@afkosgrammoshotel.gr, info@grammohome.gr

Ηostel «Ο Αλέξανδρος» / Ηostel “Alexandros”: 24670 31114, info@hostel-alexandros.gr

Αναστασία / Anastasia: 24670 3110, info@xenonas-anastasia.gr

Αχίλλειον / Ahillion: 24670 31320, info@ahillionhotel.gr

Βάτυννα / Vatyna: 24670 31118

Σείριος / Seirios: 24670 31650, Seirios2008@hotmail.com

Το σπίτι του Γάκου / To Spiti tou Gakou: 24670 31401, www.tospititougakou.gr

● ΕΠΤΑΧΩΡΙ - EPTACHORI: Αirb&b Επταχωρίου Υπευθ. Κοσμάς Καρανάσιος / Αirb&b of Eptachori Supervisor Kosmas Karanasios www.airbnb.gr/rooms/50727132

www.airbnb.gr/rooms/632514120061443022

● ΓΡΑΜΜΟΣΤΑ - GRAMMOSTA: Ξενώνας «Γ. Σούρλας» / “G. Sourlas” Hostel: 24671 00359, Grammos Lodge: 24678 90111, 6942432227 www.grammos.com, Grammohome: 24678 90299

● ΠΑΡΚΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗΣ - NATIONAL RECONCILIATION PARK:

Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης / Hostel of the National Reconciliation Park: 24670 62137, info@grammos-pes.gr

● ΠΕΥΚΟ - PEFKO: Τέσσερις εποχές / Tesseris Epohes: 24670 31650, 6973778014, Seirios2008@hotmail.com

ISBN: 978-618-5756-03-1