ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ
αποτελεί και φάρο πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου, που αναδεικνύεται μέσα από τα ιστορικά κειμήλια που φυλάσσονται στον χώρο.
Οι αρχαιολογικοί τόποι, με τα μνημεία της παλαιοχριστιανικής, βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, που παρουσιάζονται στο πρώτο μέρος, αποτελούν τις πρώτες μαρτυρίες της χριστιανικής ζωής στην περιοχή της Πιερίας.
Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάζονται οι ιεροί τόποι, όπου χάρη στο έντονο θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών, αναδείχθηκαν προσκυνηματικοί προορισμοί. Πρόκειται κυρίως για ναούς ή εξωκλήσια. Κατά τη διάρκεια του χρόνου, υπήρξαν τόποι διέλευσης αγίων ανθρώπων, μετατρέποντας τον φυσικό χώρο σε κατοικητήριο της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη – προσκυνητή να προσκυνήσει τους τόπους αυτούς αλλά και να γνωρίσει σημαντικά πολιτιστικά στοιχεία, όπως εικόνες και άλλα ιερά κειμήλια.
Στη συνέχεια, σημαντικό σταθμό στην καταγραφή του λευκώματος συνιστούν τα μοναστήρια μας, που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του θρησκευτικού συναισθήματος και της ανάδειξης της χριστιανικής κληρονομιάς. Συγκροτούν τη βάση και το στήριγμα πολλών ανθρώπων. Οι μοναχοί διαχρονικά προσπαθούν όχι μόνο να κατακτήσουν την αγιότητα αλλά και να συνδράμουν στην πνευματική ανάταση των συνανθρώπων τους. Εκεί ο προσκυνητής αλλά και ο απλός επισκέπτης μπορεί να ηρεμήσει από την αγχώδη και πιεστική ζωή της καθημερινότητας. Σημαντική κρίνεται ακόμη, η ιστορία που μπορεί να γνωρίσει ο επισκέπτης –προσκυνητής μέσα από την περιήγηση του στις ιστορικές μονές, καθώς αυτές αποτέλεσαν επαναστατικά κέντρα κατά τη διάρκεια των εθνικών αγώνων της πατρίδας μας.
Ολοκληρώνοντας την καταγραφή μας, στο τέταρτο μέρος, θέτουμε τους ιστορικούς ναούς που αποτέλεσαν και αποτελούν τον κεντρικό άξονα ανάπτυξης της κοινωνίας Θεού και ανθρώπου. Πρόκειται, για τους ενοριακούς ναούς, τα σημεία αναφοράς κάθε πιστού αυτού του τόπου. Η ενορία κάθε χριστιανού αποτελεί τον οδηγό στην πορεία του σε αυτή τη ζωή. Φυσικά, δεν ήταν εύκολη η συγκέντρωση όλων των ενοριών της μητροπολιτικής περιφέρειας στις σελίδες ενός σύντομου εικονογραφημένου οδηγού. Παρόλα αυτά, στο υλικό που συλλέχθηκε παρουσιάζονται ενορίες με κάποια ιδιαίτερη σημασία τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν. Όπως γίνεται αντιληπτό, δίνεται η ευκαιρία μέσω του λευκώματος αυτού να ορθώσουμε το θρησκευτικό μας συναίσθημα, να θυμηθούμε τις ρίζες μας και να αναλογιστούμε τη σπουδαιότητα της πνευματικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σε εμάς δόθηκε το προνόμιο να τη προστατεύσουμε, να τη διατηρήσουμε και να τη παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ † Ο Κίτρους Γεώργιος
11
12 1. Μητροπολιτικό Μέγαρο
1
Στο κτήριο του Μητροπολιτικού Μεγάρου, εκτός των διοικητικών υπηρεσιών, συστεγάζεται και το εκκλησιαστικό μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ιερά κειμήλια και εικόνες της λατρευτικής και εκκλησιαστικής ζωής, που προέρχονται από ναούς της Πιερίας. Ακόμη εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα των Μητροπολιτών Κίτρους Παρθενίου Βαρδάκα, Κωνσταντίνου Κοϊδάκη, Βαρνάβα Τζωρτζάτου, Αγαθονίκου Φατούρου, καθώς και του σημερινού Ποιμενάρχη Γεωργίου Χρυσοστόμου.
Metropolitan Palace of Katerini
In the building of the Metropolitan Palace, apart from the administrative services, the ecclesiastical museum of the Holy Metropolis is also co-located. The visitor can admire sacred relics and icons of worship and church life, coming from the churches of Pieria. Also on display are personal belongings of the Metropolitan Bishops of Kitros, Parthenios Vardakas, Konstantinos Koidakis, Varnavas Tzortzatos, Agathonikos Fatouros, as well as the current Βishop Georgios Chrysostomos.
1.
Μητροπολιτικό Μέγαρο Κατερίνης
1.
16 3 2 2. Αίθουσα του Θρόνου / …………………, 3. Ιερατικά άμφια στο Εκκλησιαστικό Μουσείο / …………………, 4. Χώρος Υποδοχής 4
17
PART Α΄ ARCHAEOLOGICAL SITES
ΜΕΡΟΣ Α΄ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
1
1. Επισκοπική Βασιλική Αρχαίου Δίου, 2-3. Λεπτομέρειες
Η επισκοπική Βασιλική βρίσκεται στο αρχαιολογικό πάρκο του Δίου και έχει δύο οικοδομικές φάσεις, μία του 4ου και μία του 5ου αιώνα μ.Χ. Ο παλαιότερος ναός ήταν τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα. Σπαράγματα τοιχογραφιών μαρτυρούν ότι οι τοίχοι έφεραν ζω-
γραφική διακόσμηση, ενώ τα δάπεδα καλύπτονταν από γεωμετρικά ψηφιδωτά. Ο ναός
αυτός καταστράφηκε από σεισμό στα τέλη του
4ου αιώνα μ.Χ. και πάνω στα ερείπια κτίστηκε
μια νέα βασιλική με αίθριο και βαπτιστήριο.
Στην κεντρική αίθουσα της δυτικής πτέρυγας, που χρησίμευε ως βαπτιστήριο, υπήρχε κτιστή κολυμβήθρα σε σχήμα σταυρού.
Basilica of Ancient Dion
The episcopal basilica is located in the archeological park of Dion and has two construction phases, one of the 4th and one of the 5th century AD. The oldest church was a threeaisled basilica with a narthex. Fragments of murals testify that the walls were decorated with paintings, while the floors were covered with geometric mosaics. This temple was destroyed by an earthquake at the end of the 4th century AD and on the ruins a new basilica was built with a patio and a baptistery. In the central hall of the west wing, which served as a baptistery, there was a built pool in the shape of a cross.
21
1. …………, 2-3.
3 2
Επισκοπική Βασιλική Αρχαίου Δίου Episcopal
1
Η κοιμητηριακή Βασιλική αποτελεί θησαύρισμα του αρχαιολογικού χώρου του Δίου. Είναι κτισμένη έξω από την αρχαία πόλη του Δίου
και οικοδομήθηκε στις αρχές του 5ου αιώνα
μέσα σε ένα χριστιανικό κοιμητήριο. Ο ναός
ήταν τρίκλιτος με νάρθηκα. Το ιερό βήμα της
τρίκλιτης βασιλικής χωριζόταν με μαρμάρινα
διακοσμημένα θωράκια, που ήταν στερεωμένα με πεσσίσκους. Στην κόγχη του Ιερού
Βήματος ανακαλύφθηκαν ίχνη της Αγίας Τρά-
πεζας και ο λάκκος του εγκαινίου. Κάτω από το ναό βρέθηκαν τάφοι, ένας εκ των οποίων ήταν διακοσμημένος με τοιχογραφίες.
The cemetery Basilica is a treasure of the archeological site of Dion. It is built outside the ancient city of Dion and was built in the early 5th century inside a Christian cemetery. The church was three-aisled with a narthex. The sacred step of the three-aisled basilica was separated by marble decorated shields, which were fixed with pessaries. Traces of the Holy Table and the opening pit were discovered in the alcove of the Holy Step. Tombs were found under the church, one of which was decorated with frescoes.
23
…………,
1. Κοιμητηριακή Βασιλική
2 3
1.
2-3.
Αρχαίου Δίου, 2-3. Λεπτομέρειες
Κοιμητηριακή Βασιλική αρχαίου Δίου Cemetery Basilica of ancient Dion
1
Ανάμεσα στις αλυκές Κίτρους και τον Κορινό, και συγκεκριμένα στη θέση Λουλουδιές της Πιερίας, ανευρέθει τμήμα του Επισκοπικού συγκροτήματος. Το θρησκευτικό κέντρο απετελείτο από ένα τετραπύργιο συγκρότημα, το οποίο
περιελάμβανε τρίκλιτη βασιλική και Επισκοπικό Μέγαρο. Στα μέσα του 6ου αιώνα το συγκρότημα καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό. Σήμερα, οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν
την οχύρωση με τρεις από τους πύργους της, το Eπισκοπικό Mέγαρο, τα ψηφιδωτά δάπεδα
της έπαυλης του 4ου αι., τους τάφους, τα πηγάδια, τον κεραμικό κλίβανο και τους φούρνους
του γυαλιού. Με την περιοχή αυτή συνδέεται ο μεγαλομάρτυρας Αλέξανδρος ο εν Πύδνη.
Louloudies Episcopal Complex
Between the salt pits of Kitros and Korinos, and specifically in the place Louloudies of Pieria, a part of the Episcopal complex is found. The religious center consisted of a four-tower complex, which included a threeaisled basilica and an Episcopal Palace. In the middle of the 6th century the complex was completely destroyed by an earthquake. Today, visitors can tour the fortification with three of its towers, the Episcopal Palace, the mosaic floors of the 4th century mansion, the tombs, the wells, the ceramic kiln and the glass ovens. The great martyr Alexander of Pydna is connected with this area.
25
1. …………, 2. …………, 3.
3 2
1. …………, 2. …………, 3. Ψηφιδωτό
Συγκρότημα
Επισκοπικό
Λουλουδιές
1
Βρίσκεται μόλις 1 χιλιόμετρο από το χωριό Κονταριώτισσα και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Χρονολογείται τον 11ο αιώνα και είναι το παλαιότερο βυζαντινό μνημείο στην Πιερία. Είναι ένας βυζαντινός ναός με τρούλο και περίστωο. Σώζει ένα σπάνιο εικονογραφικό πρόγραμμα, του οποίου η ιδιαιτερότητα έγκειται στην κατανομή μέρους του δωδεκαόρτου στο υψηλό κεντρικό τύμπανό του ναού, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση προφητών αντί ευαγγελιστών στα σφαιρικά (15ος ή 16ος αιώνας). Ενδιαφέρον προκαλεί το προχριστιανικό οικοδομικό του υλικό, που μεταφέρθηκε από την αρχαία μακεδονική πόλη του Δίου.
Byzantine Church of Panagia Kontariotissa
It is located just 1 km from the village of Kontariotissa and is dedicated to the Assumption of the Virgin. It dates back to the 11th century and is the oldest Byzantine monument in Pieria. It is a Byzantine church with a dome and a vestibule. It preserves a rare iconographic program, the peculiarity of which lies in the distribution of part of the dodecahedron in the high central drum of the temple, in combination with the placement of prophets instead of evangelists in the global (15th or 16th century). Its pre-Christian building material is of interest, which was transferred from the ancient Macedonian city of Dion.
27
1.
…………,
2. …………, 3.
3 2
1. Ανατολική όψη του Ναού, 2. Εσωτερική άποψη του τρούλου, 3. Είσοδος στην νότια πλευρά του Ναού
Βυζαντινός Ναός Παναγίας Κονταριώτισσας
PART Β΄ PILGRIMAGES
ΜΕΡΟΣ Β΄ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ
1
Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, εποχή που έδρασε
ο Απόστολος Παύλος, η Πύδνα ήταν η σημαντικότερη εμπορική πόλη της Μακεδονίας,
αφού το λιμάνι της ήταν το μοναδικό ως την
ίδρυση της Θεσσαλονίκης. Από το λιμάνι αυτό
απέπλευσε για την Αθήνα ο Απόστολος Παύλος στη διάρκεια της δεύτερης αποστολικής
περιοδείας του, ερχόμενος από τη Βέροια.
Έως το 316 π.Χ. αποτελούσε το μεγαλύτερο
λιμάνι των Βαλκανίων και της Μεσογείου, πύ-
λης εισαγωγής και εξαγωγής προϊόντων από
την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη και αντίστροφα.
During the Roman era, when the Apostle Paul acted, Pydna was the most important commercial city of Macedonia, since its port was the only one until the establishment of Thessaloniki. The Apostle Paul sailed from this port to Athens during his second missionary tour, coming from Veria. Until 316 BC, it was the largest port in the Balkans and the Mediterranean, a gateway for the import and export of products from Asia and Africa to Europe and vice versa.
31
1. …………, 2. …………, 3. …………
1. …………, 2. …………, 3.
3 2
Αρχαία
Αποστόλου Παύλου
Πύδνα, Λιμάνι Απόπλου
Ancient Pydna, Port of Departure of the Apostle Paul
1
1. Ανατολική πλευρά του Ναού
θεών, δεσπόζει στην κορυφή του Ολύμπου το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Κτισμένο εξολοκλήρου από πέτρα, το εκκλησάκι θεμελιώθηκε στις αρχές του 19ου
αιώνα. Από κύρια πηγή του Μακαριστού Μητροπολίτη
Παρθενίου μαρτυρείται ότι κατά την επίσκεψή του προσκύνησε ανάγλυφη χάλκινη εικόνα, η οποία αποτύπωνε τρεις παραστάσεις, της Μεταμορφώσεως, του Προφήτη Ηλία και του αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω. Σήμερα στο ξωκλήσι καταφεύγουν ορειβάτες απ’ όλο τον κόσμο, που επισκέπτονται τον Όλυμπο. Ο επισκέπτης-προσκυνητής έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει τον ιδιαίτερης τεχνοτροπίας πετρόκτιστο ναό. Μεγάλο το προσκύνημα που κατ’ έτος πραγματοποιούν διάφοροι ορειβάτες προς την κορυφή, ημέρα εορτής του Προφήτη Ηλία. Κατά γενική ομολογία το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, παρόλο που βρίσκεται σε μια δυσπρόσβατη περιοχή, κατατάσσεται σ’ ένα προσκύνημα παγκόσμιας εμβέλειας.
Εξωκλήσι Προφήτη Ηλία Ολύμπου
Chapel of the Prophet Elias of Olympus Mountain
At the highest point of the Greek territory, which according to ancient mythology was the residence of the twelve gods, dominates at the top of Olympus the chapel of the Prophet Elias. Built entirely of stone, the church was founded in the early 19th century. From the main source of the Blessed Metropolitan Bishop Parthenios, it is testified that during his visit, a relief bronze icon was worshiped, which depicted three representations, of the Transfiguration, of the Prophet Elias and of Saint Dionysios of Olympus. Today, climbers from all over the world, who visit Olympus, take refuge in the chapel. The visitor - pilgrim has the opportunity to admire the special style stone temple. Great is the pilgrimage that is made every year by various climbers to the top, a day of celebration of the Prophet Elias. Admittedly, the chapel of Prophet Elias, although located in an inaccessible area, is considered a world-class pilgrimage.
33
Στο υψηλότερο σημείο της ελληνικής επικράτειας, που κατά την αρχαία μυθολογία αποτελούσε την κατοικία των δώδεκα
1.
2
4 3 2. Είσοδος του Ναού / …………………, 3-4. Λεπτομέρειες από εσωτερική άποψη / 35
1
Στους πρόποδες του Ολύμπου, τέσσερα χιλιόμετρα από το χωριό Βροντού Πιερίας υπάρχει ο ναός της αγίας Τριάδας. Είναι κτίσμα του 14ου αιώνα και οικοδομήθηκε πάνω σε βράχο, σε μια απότομη πλαγιά και σε υψόμετρο 400 μέτρων. Κατά την ίδρυσή του, αποτελούσε μονύδριο στη γύρω περιοχή του οποίου εντοπίστηκαν πολλά ασκηταριά. Σήμερα αποτελεί εξωκλήσι και προσκυνηματικό τόπο, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη εξαιτίας της ιδιόμορφης τοποθεσίας του.
Τριάδα Holy Trinity
At the foot of Mount Olympus, four kilometers from the village of Vrontou Pieria, there is the church of the Holy Trinity. It is a 14th century building and was built on a rock, on a steep slope and at an altitude of 400 meters. At its establishment, it was a monastery in the surrounding area where many hermitages were located. Today it is a chapel and a place of pilgrimage, which impresses the visitor because of its peculiar location.
37 1.
Αγία
1.
του Ναού
Νότια πλευρά
2 3 2. Τέμπλο και άποψη τοιχογραφιών του Ναού / 3. …………………
1
Στους πρόποδες του Ολύμπου και σε απόσταση έξι χιλιομέτρων δυτικά από το χωριό Βροντού, μέσα σε μια χαράδρα, είναι ο τόπος, όπου σύμφωνα με την παράδοση έζησε και εκοιμήθη η αγία
Κόρη. Αργότερα ο τόπος αυτός αποτέλεσε σημείο προσκυνήματος και τιμής στο πρόσωπο ενός άγνωστου κοριτσιού, του οποίου η θαυματουργική χάρη αγίασε τον τόπο. Σήμερα το προσκύνημα
της αγίας Κόρης αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς προσκυνητές της Πιερίας και όχι μόνο, και κυρίως κατά την ημέρα που τιμάται η μνήμη της, τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος.
At the foot of Mount Olympus and at a distance of six kilometers west of the village of Vrontou, in a ravine, is the place where, according to tradition, Agia Kori lived and slept. Later this place was a place of worship and honor in the face of an unknown girl, whose miraculous grace sanctified the place. Today the pilgrimage of Agia Kori is a pole of attraction for many pilgrims of Pieria and beyond, and especially on the day that commemorates her, the Monday of the Holy Spirit.
41
1. 1. Προσκύνημα και Αγίασμα Αγίας Κόρης
Αγία Κόρη
Agia Kori
2-3. Λεπτομέρειες / 4. Εσωτερικό του Ναού / 2 3 4 42
43
1
1. Είσοδος του Μνημείου
To 1958 ο Μακαριστός Μητροπολίτης Κίτρους Βαρνάβας, θέλοντας να τιμήσει τον ιδρυτή της τοπικής εκκλησίας Απόστολο των Εθνών Παύλο, κτίζει ένα μνημείο το οποίο στο πέρασμα των χρόνων θα μπορεί να θυμίζει στον κάθε προσκυνητή τη διέλευση του Αποστόλου Παύλου από την περιοχή. Το μνημείο είναι κτισμένο στον οδικό άξονα της Παλαιάς Εθνικής Οδού Κατερίνης-Θεσσαλονίκης, στο ύψος του οικισμού της Μεθώνης.
Monument of the Passage of the Apostle
In 1958 the Blessed Metropolitan Bishop of Kitros Varnavas, wanting to honor the founder of the local church Apostle of the Nations Paul, builds a monument which over the years will be able to remind every pilgrim of the passage of the Apostle Paul through the area. The monument is built on the road axis of the Old National Road Katerini-Thessaloniki, at the height of the settlement of Methoni.
45 1.
Μνημείο Διελεύσεως Αποστόλου Παύλου
Paul
3 2 2. Εσωτερική άποψη του Ναού / 3. Δυτική είσοδος του Ναού / 46
1
Το προσκύνημα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού βρίσκεται στην περιοχή Άνω Μηλιά Πιερίας. Στο συγκεκριμένο σημείο ο επισκέπτης μπορεί να προσκυνήσει το Σταυρό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, τον οποίο τοποθέτησε ο ίδιος πάνω σε ένα δέντρο, κατά την ιεραποστολική του περιοδεία στα Πιέρια όρη. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως με την εναπόθεση του Σταυρού στο μέσο του κορμού του δέντρου, αυτό ούτε μεγάλωσε αλλά ούτε και ξεράθηκε. Παραπλεύρως του σημείου, όπου τοποθετήθηκε ο Σταυρός, με ενέργειες των ευσεβών κατοίκων των χωριών Κάτω, Μέσης και Άνω Μηλιάς, κτίστηκε ναός επ’ ονόματι του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού ως σημείο μνήμης της διέλευσης και της προσφοράς του Αγίου στον αγώνα του Έθνους. Τον Οκτώβριο του 2014 ο ναός εγκαινιάστηκε από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιο.
Saint Cosmas of Aetolia
The pilgrimage of Saint Kosmas of Aetolia is located in the area of Ano Milia, Pieria. At this point the visitor can worship the Cross of Saint Cosmas of Aetolia, which he placed himself on a tree, during his missionary tour in the Pierian Mountains. Characteristic is the fact that with the deposition of the Cross in the middle of the trunk of the tree, it neither grew nor dried. Next to the place where the Cross was placed, with the actions of the pious inhabitants of the villages of Kato, Mesi and Ano Milia, a church was built in the name of Saint Cosmas of Aetolia as a place of remembrance of the saint’s passage and contribution to the Nation’s struggle. In October 2014 the church was inaugurated by His Eminence the Metropolitan Bishop of Kitros, Katerini and Platamonas George.
1. Είσοδος στην δυτική πλευρά του Ναού 49
1.
Κοσμάς ο Αιτωλός
Άγιος
2. Πανοραμική λήψη από την ανατολική πλευρά του Ναού
3. Σιδερένιος Σταυρός που τοποθετήθηκε από τον ίδιο τον Άγιο / 4. Εσωτερική άποψη του Ναού / 3 4 52
53
PART C΄ ΜΟNASTERIES
ΜΕΡΟΣ
Γ΄ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
1
μέσα στο φαράγγι του Ενιπέα ορθώνεται η παλαιά Ιερά Μονή του αγίου Διονυσίου, που ίδρυσε ο ίδιος ο άγιος το 1542 επ’ ονόματι της αγίας Τριάδος. Μεγάλη πνευματική, εθνική και κοινωνική δράση ανέπτυξε η Μονή κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε πολλές φορές με τελευταία το 1943, όταν ανατινάχθηκε
από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Μετά την καταστροφή της Μονής η τότε αδελφότητα καταφεύγει και εγκαθίσταται στο Μετόχι της, τρία χιλιόμετρα έξω από το Λιτόχωρο.
Σήμερα η παλαιά Μονή, όπου βρίσκεται ο τάφος του αγίου Διονυσίου, αναστηλώνεται και δέχεται πολλούς προσκυνητές. Δύο χιλιόμετρα ανατολικά από τη Μονή μέσα σε μια σπηλιά αντικρίζουμε το ασκηταριό του Αγίου Διονυσίου και το Αγίασμα. Στη νέα Μονή (Μετόχι) ο προσκυνητής μπορεί να επισκεφθεί το κειμηλιαρχείο - μουσείο, όπου εκτίθεται μεγάλη συλλογή ιερών κειμηλίων ιδιαίτερης ιστορικής και εκκλησιαστικής αξίας.
Holy Monastery of Saint Dionysios in Olympus (new and old Monastery)
At a distance of seventeen kilometers from Litochoro and in the gorge of Enipeas stands the old Holy Monastery of St. Dionysios, founded by the saint himself in 1542 in the name of the Holy Trinity. The monastery developed great spiritual, national and social activity during the period of Ottoman rule. It was looted and set on fire several times, most recently in 1943, when it was blown up by German occupation troops. After the destruction of the Monastery, the fraternity at that time took refuge and settled in its Metochi, three kilometers outside Litochoro.
Today the old monastery, where the tomb of St. Dionysios is located, is being restored and receives many pilgrims. Two kilometers east of the Monastery in a cave we see the hermitage of St. Dionysios and Holy Water (Agiasma). In the new Monastery (Metochi) the pilgrim can visit the relics - museum, where a large collection of sacred relics of special historical and ecclesiastical value is exhibited.
57 1. 1. Πανοραμική άποψη της Νέας Μονής
Σε απόσταση δεκαεπτά χιλιομέτρων από το Λιτόχωρο και
εν Ολύμπω (νέα και παλαιά Μονή)
Ι.Μονή Αγίου Διονυσίου
2. Τράπεζα της Νέας Μονής / …………, 3. Επιτάφιος στο Κειμηλειαρχείο της Μονής / …………, 4. Καθολικό και Αρχονταρίκι της Νέας Μονής / 58 2 3 4
59
5. Βόρεια πλευρά του Καθολικού της Παλαιάς Μονής / 60 5
6. Σπήλαιο / …………, 7. …………, 8. Φαράγγι του Ενιπέα και η Παλαιά Μονή / 62 6 7 8
63
1
Η ιστορική Μονή της Πέτρας ορθώνεται ανάμεσα στον Όλυμπο και στα Πιέρια όρη. Το
έτος της ιδρύσεώς της ανάγεται στην εποχή
του βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ του Παλαιολόγου. Ο σημερινός ναός ανοικοδομήθηκε το 1754. Σεβάσμιο ιερό κειμήλιο
της Μονής αποτελεί η βυζαντινή εικόνα της Παναγίας γνωστή ως Παναγία της Πέτρας.
Στην εικόνα απεικονίζεται η Παναγία Βρεφοκρατούσα με την επιγραφή Οδηγήτρια.
Monastery of Panagia Petra
The historic Monastery of Petra stands between Mount Olympus and the Pierian Mountains. The year of its establishment dates back to the time of the Byzantine Emperor Andronikos II Palaiologos. The present church was rebuilt in 1754. A revered sacred relic of the Monastery is the Byzantine icon of the Virgin known as the Virgin of Petra. The image depicts the Virgin holding the Infant with the inscription Hodegetria.
65 1. 1. Δυτική είσοδος του Καθολικού
Μονή
Παναγίας Πέτρας
2. Ιερό / …………, 3. …………, 4 …………, 5. Τέμπλο του Καθολικού / 2 5 3 4 66
67
1
Η Μονή του αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο χωριό Ρητίνη και ορθώνεται στην κορυφή λόφου με θέα τον Όλυμπο και την κοιλάδα της Πιερίας. Το καθολικό της Μονής αποτελεί μονόχωρη, ξυλόστεγη βασιλική του 15ου αιώνα. Ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας αποτελούν οι τοιχογραφικός διάκοσμος που σώζεται στο εσωτερικό του ναού, ως και η κτητορική επιγραφή που διατρέχει στο νότιο τοίχο του.
Holy Monastery of Saint Georgios of Ritini
The Monastery of Saint (Agios) Georgios is located in the village of Ritini and rises to the top of a hill overlooking Mount Olympus and the valley of Pieria. The katholikon of the monastery is a one-room, wooden-roofed basilica of the 15th century. Of particular historical importance are the frescoes that survive inside the church, as well as the establishment inscription that runs through its southern wall.
1. ………………… 69 1.
Ι. Μονή Aγίου Γεωργίου Ρητίνης
2 3 4 70
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
71
1
Μόλις δύο χιλιόμετρα από την Παραλία Κατερίνης συναντούμε την Ιερά Μονή αγίου Γεωργίου Κορινού. Οικοδομήθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα. Το Καθολικό της σε ρυθμό μονόκλιτης βασιλικής συμπεριλαμβάνει δύο παρεκκλήσια. Αριστερά του Αγίου Νεκταρίου και δεξιά του Αγίου Φανουρίου. Στο Καθολικό της Μονής αποθησαυρίζεται η εφέστια εικόνα του αγίου Γεωργίου. Ο άγιος αποδίδεται ολόσωμος και έφιππος και γύρω του απεικονίζονται16 σκηνές της ζωής και του μαρτυρίου του. Σημείο αναφοράς για την Ιερά Μονή ήταν η μεγάλη προσφορά της κατά την Τουρκοκρατία, κατόπιν προς τους Έλληνες πρόσφυγες
της μικρασιατικής καταστροφής του 1922, καθώς επίσης και στους κατοίκους της περιοχής του Κορινού στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής και βουλγαρικής κατοχής.
Holy Monastery of Saint Georgios of Korinos
Just two kilometers from Katerini Beach (Paralia Katerinis) we meet the Holy Monastery of Saint (Agios) Georgios of Korinos. It was built in the middle of the 16th century. Its Katholikon in the style of a single-aisled basilica includes two chapels. On the left of Saint (Agios) Nektarios and on the right of Saint (Agios) Fanourios. The epitaph of Saint George is treasured in the Katholikon of the Monastery. The saint is depicted in full body and on horseback and 16 scenes of his life and martyrdom are depicted around him. A point of reference for the Holy Monastery was its great contribution during the Turkish occupation, then to the Greek refugees of the catastrophe of 1922, as well as to the inhabitants of the Korinos area during the difficult years of the German and Bulgarian occupation
73 1. ………………… 1. …………………
Ι. Μονή Aγίου Γεωργίου Κορινού
2 3 4
74
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
1
Το μοναστήρι δεσπόζει στη βορειοδυτική πλευρά του νομού Πιερίας, σε απόσταση είκοσι πέντε χιλιομέτρων από το κέντρο της Κατερίνης. Από τα μέσα του 16ου αιώνος λειτουργούσε ως ενοριακή Μονή και κατέστη Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή στις αρχές του 20ου αιώνος. Σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες η Μονή ιδρύθηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Αρχικά το μοναστήρι ήταν ανδρώα κοινοβιακή Μονή. Στο πέρασμα των χρόνων, η Μονή πολλές φορές αποτέλεσε στόχο των κατά καιρούς κατακτητών, καθώς είχε έναν ενεργό αντιστασιακό αγώνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή της σε διάφορες χρονικές φάσεις. Το σημερινό καθολικό της Μονής, που λειτουργεί ως γυναικεία κοινοβιακή πλέον, είναι κτίσμα του 1958 σε ρυθμό μονόκλιτης βασιλικής. Στο εσωτερικό του αποθησαυρίζεται το εικόνισμα της επονομαζόμενης Παναγίας Μακρυράχης, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το 1993 η Μονή ανασυγκροτήθηκε.
Holy Monastery of Panagia of Makryrachi
The monastery dominates the northwestern side of the prefecture of Pieria, at a distance of twenty-five kilometers from the center of Katerini. From the middle of the 16th century it functioned as a parish monastery and became a Patriarchal and Stavropegian Monastery at the beginning of the 20th century. According to historical testimonies, the Monastery was founded during Byzantine times. Originally the monastery was a male convent. Over the years, the Monastery was many times the target of the conquerors from time to time, as it had an active resistance struggle. This resulted in its destruction at various times. The current katholikon of the Monastery, which now functions as a women’s convent, is a building of 1958 in the style of a single-aisled basilica. Inside is stored the icon of the so-called Panagia of Makryrachi, dedicated to the Assumption of the Virgin. In 1993 the monastery was rebuilt.
77 1. ………………… 1. …………………
Ι. Μονή Παναγίας Μακρυράχης
2 3 78
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
4
1
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
Η Ιερά Μονή οσίου Εφραίμ του Σύρου ιδρύθηκε το 1983, δώδεκα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από το κέντρο της Κατερίνης, στο χωριό Κονταριώτισσα. Είναι κτισμένη σε ύψωμα, το οποίο δεσπόζει σε ολόκληρη την περιοχή. Το Καθολικό της Μονής, που εγκαινιάσθηκε στις 10 Ιουνίου του 2000, είναι αφιερωμένο στον προστάτη της όσιο Εφραίμ και στην Παναγία Ζωοδόχο Πηγή. Ο υπόγειος ναός είναι αφι-
ερωμένος προς τιμήν του Τιμίου Προδρόμου
και των αγίων νεοφανών Μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Η Μονή πανηγυρίζει
στις 28 Ιανουαρίου, εορτή του οσίου Εφραίμ του Σύρου.
Holy Monastery of Saint Ephraim
The Holy Monastery of Saint Ephraim of Syros was founded in 1983, twelve kilometers southwest of the center of Katerini, in the village of Kontariotissa. It is built on a hill, which dominates the whole area. The Katholikon of the Monastery, was inaugurated on June 10, 2000, it is dedicated to its patron saint Ephraim and to Panagia Zoodochos Pigi. The underground church is dedicated in honor of the Holy Forerunner and the newly born holy Martyrs Raphael, Nicholas and Irene. The Monastery celebrates on January 28, the feast of Saint Ephraim of Syros.
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
81
3 2
Ι. Μονή
Εφραίμ
Oσίου
1
Η Iερά Μονή του αγίου Αθανασίου βρίσκεται τρία περίπου χιλιόμετρα δυτικά από τον Κολινδρό. Ως προς τη χρονολογία ιδρύσεώς της δεν υπάρχει κάποια επίσημη μαρτυρία. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής (1941-1944) καταστράφηκαν και τα τελευταία παλαιά κελιά της και παρέμεινε μόνο το Καθολικό. Κατά τα έτη 1980-1982 οι κάτοικοι του Κολινδρού αποφάσισαν την ανέγερση νέου ναού στη θέση του παλαιού, που κατεδαφίστηκε. Το 1987 έγινε η θεμελίωση της νέας Μονής και το 1991 αποπερατώθηκε και εγκαταστάθηκε η νέα γυναικεία αδελφότητα. Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει στις 2 Μαΐου, ημέρα μνήμης του αγίου Αθανασίου.
Holy Monastery of Agios Athanasios of Kolindros
The Holy Monastery of Agios Athanasios is located about three kilometers west of Kolindros. There is no official evidence as to the date of its establishment. During the years of German occupation (1941-1944) its last old cells were destroyed and only the Catholic Church remained. During the years 1980-1982, the inhabitants of Kolindros decided to build a new church on the site of the old one, which was demolished. In 1987 the establishment of the new Monastery took place and in 1991 it was completed and the new female fraternity and installed. The Holy Monastery celebrates on May 2, the day of remembrance of Saint Athanasios.
1. ………………… 1. ………………… 83
Ι. Μονή Aγίου Αθανασίου Κολινδρού
2 3 4 84
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
85
1
Το μοναστήρι του προφήτη Ηλία κοσμεί το χωριό Λιβάδι, κοντά στην κωμόπολη του Κολινδρού. Ο
ναός, μία μονόκλιτη βασιλική με γυναικωνίτη, είναι κτίσμα του 1835, ο ιερομόναχος Αυξέντιος, καταγόμενος από το παρακείμενο χωριό Νεόκαστρο, ήταν ο κτήτορας της Μονής. Το 1857 η μονή
πέρασε στην κυριότητα της Ιεράς Μονής Γρηγορίου του Αγίου Όρους. Από τότε έως σήμερα αποτελεί μετόχι της, στο οποίο εγκαταβιώνει μικρή αδελφότητα πατέρων της Μονής Γρηγορίου. Στο μοναστηριακό συγκρότημα, ύστερα από προτροπή του μακαριστού Γέροντα Γεωργίου Καψάνη, θεμελιώνεται το 1990 ναός προς τιμή της οσίας Αναστασίας της Ρωμαίας. Στη μονή θησαυρίζονται ιερά κειμήλια και εικόνες από το 1835, ενώ μεγάλη ευλογία αποτελεί το τεμάχιο του ιερού λειψάνου της Οσίας Αναστασίας της Ρωμαίας.
Μοναστήρι Προφήτη Ηλία Monastery of the Prophet Elias
The monastery of the Prophet Elias adorns the village of Livadi, near the town of Kolindros. The church, a single-aisled basilica with a Lady Chapel, is a building of 1835, the hieromonk Afxentios, coming from the adjacent village of Neokastro, was the owner of the Monastery. In 1857 the monastery passed into the ownership of the Holy Monastery of Gregory of Mount Athos. From then until today it is a part of it, in which a small brotherhood of fathers of the Monastery of Gregory settles. In the monastery complex, at the urging of the blessed Elder George Kapsanis, a church was founded in 1990 in honor of the Saint (Agia) Anastasia of Rome. Holy relics and icons from 1835 are treasured in the monastery, while a large blessing is the piece of the holy relic of Saint (Agia) Anastasia of Rome.
1. ………………… 1. ………………… 87
2. ………………… 2 88
1
Δύο χιλιόμετρα πριν από τον Κολινδρό μπορεί
κανείς να προσκυνήσει στην υπό ίδρυση Ιερά Μονή αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης. Ο Ναός της αγίας Άννας αποτελούσε εξωκλήσι του ενοριακού ναού αγίου Γεωργίου Κολινδρού. Δυστυχώς στο πέρασμα των χρόνων και συγκεκριμένα μετά την κατοχή του 1940, το εξωκλήσι καταστράφηκε ολοσχερώς και
μαζί του όλα τα ιερά σκεύη, τα οποία είχαν αφιερώσει ευσεβείς χριστιανοί στη χάρη της αγίας Άννας. Το 1966 πάνω στα θεμέλια του
παλαιοτέρου βυζαντινού ναού κτίστηκε ο νέος
ναός. Στο σημερινό μοναστηριακό συγκρότημα ο προσκυνητής μπορεί να προσκυνήσει και
στο δεύτερο ναό της αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου.
Two kilometers before Kolindros one can worship at the under Holy Monastery of the righteous ancestor of God, Joachim and Anna. The Church of Saint (Agia) Anna was a chapel of the parish church of Ssaint (Agios) Georgios of Kolindros. Unfortunately, over the years and specifically after the occupation of 1940, the chapel was completely destroyed and with it all the sacred utensils, which were dedicated by devout Christians to the grace of St. Anna. In 1966 the new church was built on the establishments of the oldest Byzantine church. In the current monastery complex, the pilgrim can also worship in the second church of Saint (Agia) Irini of Chrysovalantou.
91 1. …………………
…………………
1.
και
Μοναστήρι Θεοπατόρων Ιωακείμ
Άννης
Monastery of the righteous ancestros of God Joachim and Anna
2. …………………, 3. ………………… 2 3 92
93
PART D΄ CHURCES AND CHAPELS OF CHURCHES
ΜΕΡΟΣ Δ΄ ΝΑΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΝΟΡΙΩΝ
1
Στην άλλοτε ιερή πόλη της Μακεδονίας, στο Δίον, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο υψώνεται ο ναός του Αγίου Δημητρίου. Είναι μονόχωρη Βασιλική του 15ου αιώνα. Παρότι ο ναός αποτελεί εξωκλήσι της σημερινής ενορίας, έως τις αρχές του 20ου αιώνα αποτελούσε τον ενοριακό ναό του οικισμού. Στη δυτική του όψη σώζεται τοιχογραφία του 18ου αιώνα με παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας και στο κέντρο της εξώθυρας εικονογραφία του Αγίου Δημητρίου. Στο εσωτερικό του μπορεί κανείς να θαυμάσει τον πλούσιο αγιογραφικό διάκοσμο με μια ξεχωριστή παράσταση και στην ανατολική κόγχη του ναού την Παναγία τη Βλαχερνίτισσα.
Saint (Agios) Dimitrios of Dion
In the once holy city of Macedonia, in Dion, next to the archeological site rises the church of Saint (Agios) Dimitrios. It is a one-room basilica of the 15th century. Although the church is a chapel of the current parish, until the beginning of the 20th century it was the parish church of the settlement. On the west side there is a fresco of the 18th century with a representation of the Second Coming and in the center of the door there is an iconography of Saint (Agios) Dimitrios. Inside one can admire the rich hagiographic decoration with a special representation in the eastern niche of the church of Panagia (Virgin Mary) Vlachernitissa.
97 1. ………………… 1. …………………
Άγιος Δημήτριος Δίου
2
99
3 4
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
1
Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στις ανατολικές
παρυφές του Κολινδρού, κτισμένος σε ρυθμό τρίκλιτης
βασιλικής χωρίς νάρθηκα, με νεότερο κτίσμα στη βόρεια
πλευρά του, το οποίο δημιουργεί ένα τέταρτο κλίτος. Θε-
ωρείται ως ένας από τους παλαιοτέρους ναούς της περι-
οχής, καθώς υπήρξε ο Καθεδρικός Ναός της Επισκοπής
Κίτρους. Στο Ναό σώζεται πλούσια συλλογή λειτουργικών αντικειμένων, εικόνων και παλαιτύπων βιβλίων, που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα. Ιδιαίτερης αξίας είναι η αμφιπρόσωπη εικόνα του 15ου αιώνα, η οποία έχει ως εικονογραφικό θέμα την Παναγία Οδηγήτρια και τον Σωτήρα Χριστό.
Saint (Agios) George of Kolindros
The Church of Sant (Agios) Georgios is located on the eastern outskirts of Kolindros, built in the style of a threeaisled basilica without a narthex, with a newer building on its north side, which creates a fourth aisle. It is considered one of the oldest temples in the area, as it was the Cathedral of the Diocese of Kitros. The church preserves a rich collection of liturgical objects, icons and old books, dating from the 14th century. Of particular value is the two-faced icon of the 15th century, which has as its iconographic theme the Panagia (Virgin Mary) Hodegetria and the Savior Christ.
101 1. ………………… 1. …………………
Άγιος
Γεώργιος Κολινδρού
2 3 4 102
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
103
1
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
Ο Ι. Ναός αγίου Αθανασίου ξεπροβάλλει μέσα από συστάδες υψηλών κυπαρίσσων σε επικλινή έκταση, στο κέντρο της σύγχρονης κωμοπόλεως του Αιγινίου Πιερίας. Το 1922 οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Εύξεινο Πόντο επισκεύασαν τον Μεταβυζαντινό Ναό και τον αφιέρωσαν στον άγιο Αθανάσιο. Λειτουργούσε ως ενοριακός ναός έως το 1964. Όταν το εσωτερικό του θεωρήθηκε πλέον ανεπαρκές για το πολυάριθμο εκκλησίασμα, η ενορία μεταφέρθηκε στον κεντρικό Ναό του αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, Πολιούχου Αιγινίου. Ο Ναός του αγίου Αθανασίου χρονολογείται στον 15 αιώνα. Στη σημερινή του μορφή είναι δίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, με ελαφρώς υπερυψωμένο γυναικωνίτη στα νότια και ενιαίο κατασκευαστικά νάρθηκα στα δυτικά. Το 2017 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κίτρους,
Saint (Agios) Athanasios of Aigini
The Church of Saint (Agios) Athanasios emerges through clusters of tall cypresses on a sloping area, in the center of the modern town of Aigini in Pieria. In 1922 the refugees from Eastern Thrace, Asia Minor and the Black Sea repaired the Post-Byzantine Temple and dedicated it to Saint Athanasios. It functioned as a parish church until 1964. When its interior was considered insufficient for the large congregation, the parish was moved to the central Church of St. Apostle Andrew the First Called, Patron Saint of Aegini. The Church of Saint (Agios) Athanasios dates back to the 15th century. In its current form, it is a two-aisled wooden-roofed basilica, with a slightly elevated Lady Chapel to the south and a single construction narthex to the west. In 2017, His Eminence the Metropolitan Bishop of Kitros, Katerini and Platamonas, Georgios gave it
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
105
Άγιος
Αιγινίου
Αθανάσιος
2 3
4 4. …………………, 5. ………………… 106
Κατερίνης και Πλαταμώνος κ.κ. Γεώργιος τον παραχώρησε στη δημόσια λατρεία και σήμερα αποτελεί σημαντικό δείγμα της επαρχιακής
Εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της περιοχής
κατά την πρώτη περίοδο μετά την άλωση. Είναι επισκέψιμος τόσο για τις λατρευτικές ανάγκες όσο και για τους προσκυνητές. Ο ναός
έχει πλήρη αγιογραφικό διάκοσμο, που σώζεται από τον 17ο αιώνα. Σημαντικά ιερά κειμήλια του ναού αποθησαυρίζονται σήμερα στην ενορία του Αγίου Ανδρέα.
to the public worship and today is an important example of the provincial Ecclesiastical architecture of the area during the first period after the fall. It is open to both worshipers and pilgrims. The church has a complete hagiographic decoration, which has been preserved since the 17th century. Important sacred relics of the church are stored today in the parish of Saint (Agios) Andreas.
107
5
1
του Κολινδρού. Ως προς τον αρχιτεκτονικό του ρυθμό, ο ναός είναι τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική χωρίς νάρθηκα, κτισμένος στα τέλη του 18ου αιώνα. Ο ναός στο πέρασμα των χρόνων περιείχε στον περίβολό του το κοιμητήριο του οικισμού. Σύμφωνα με φιρμάνι, που είχε εκδώσει ο Σουλτάνος το 1815, πραγματοποιήθηκε από τον τότε Επίσκοπο Κίτρους άγιο Μελέτιο μία από τις τελευταίες ανακαινίσεις της περιόδου αυτής, καθώς και το χτίσιμο του πέτρινου περίβολου, ο οποίος κατασκευάστηκε από τις πέτρες του παλαιού βυζαντινού κάστρου, που υπήρχε στον Κολινδρό. Στο Ναό μπορεί κανείς να θαυμάσει την κουλακιώτικης τεχνοτροπίας εικονογράφηση των φορητών εικόνων του τέμπλου. Ιδιαίτερη εικόνα αποτελεί εκ της συλλογής του τέμπλου, η εικόνα του αγίου Δημητρίου, στην οποία εικονίζεται έφιππος. Την κεντρική σκηνή περιστοιχίζουν
επιμέρους, εικονογραφήσεις του βίου και του μαρτυρίου του.
Με βασιλικό διάταγμα ο άγιος Δημήτριος εορτάζεται ως Πολιούχος του Κολινδρού.
Saint (Agios) Dimitrios of Kolindros
The Holy Temple of Agios Dimitrios welcomes the visitor at the entrance of Kolindros. In terms of its architectural style, the church is a three-aisled, wooden-roofed basilica without a narthex, built in the late 18th century. Over the years, the church contained in its precinct the cemetery of the settlement. According to a firman, issued by the Sultan in 1815, one of the last renovations of this period was carried out by the then Bishop of Kitros, Saint Meletios, as well as the construction of the stone precinct, which was built from the stones of the old Byzantine castle, which existed in Kolindros. Into the church one can admire the Koulakiotika style illustration of the portable icons of the iconostasis. A special icon from the collection of the iconostasis is the icon of Saint Demetrius, in which a horse is depicted. The main stage is surrounded by individual illustrations of his life and martyrdom. By royal decree, Saint Demetrios is celebrated as the Patron Saint of Kolindros.
109 1. ………………… 1. …………………
Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, καλωσορίζει τον επισκέπτη στην είσοδο
Άγιος Δημήτριος Κολινδρού
2 2. …………………
2
Ο Ιερός Ναός της αγίας Παρασκευής, σύμφωνα με την παράδοση, κτίστηκε από την εποχή που κατοικήθηκε η Άνω Μηλιά, στα χρόνια της τουρκοκρατίας (17οςαιώνας). Είναι ρυθμού τρίκλιτης Βασιλικής. Θαυμασμό προκαλεί στον επισκέπτη η ακουστική του, καθώς οι μικρές οπές, που άφησαν οι μαστόροι της εποχής εκείνης σε κατάλληλα σημεία, δημιούργησαν
μια τέλεια ακουστική. Παραμονές των Χριστουγέννων του 1943, ο ναός γκρεμίστηκε εξαιτίας της πυρπόλησης από τα γερμανικά στρατεύματα. Το 1967 ξεκίνησε η επισκευή του ναού και επαναλειτούργησε την ημέρα της εορτής της αγίας Παρασκευής το 1969.
Αγία Παρασκευή Saint (Agia) Paraskevi
The Holy Church of Saint (Agia) Paraskevi, according to tradition, was built from the time that Ano Milia was inhabited, during the years of Ottoman rule (17th century). It is in the style of a three-aisled basilica. The visitor is amazed by its acoustics, as the small holes left by the craftsmen of that time in appropriate places, created a perfect acoustics. On Christmas Eve 1943, the church was demolished due to the burning by German troops. In 1967 the repair of the church began and it reopened on the day of the feast of Agia Paraskevi in 1969.
112
2 1
1. …………………, 2. ………………… 1. …………………, 2. …………………
1. …………………, 2. …………………
Σε μικρή απόσταση από τον πυρήνα του παλαιού οικισμού, βρίσκεται ο μεταβυζαντινός
ναός του αγίου Αθανασίου, ο οποίος χρονολογείται κατά τον 17ο αιώνα. Ο ναός του αγίου Αθανασίου, υπήρξε ο κοιμητηριακός ναός του παλαιού οικισμού της Σκοτίνας.
Saint (Agios) Athanasios of Ano (old) Skotina
At a short distance from the core of the old settlement, is the post-Byzantine church of Saint (Agios) Athanasios, which dates back to the 17th century. The church of Saint (Agios) Athanasios, was the cemetery church of the old settlement of Skotina.
1. …………………, 2. …………………
113
2 1
Άγιος Αθανάσιος Άνω (παλαιάς) Σκοτίνας
1
Στη θέση του υπήρχε έως και το 1860
μοναστήρι επ’ ονόματι του αγίου Δημητρίου. Την ύπαρξη
της Μονής μαρτυρούν τα ευρήματα κελιών, καθώς και τάφοι μοναχών. Με την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων στην περιοχή παρέμεινε ο ναός της Μονής, ο οποίος
αποτελεί κτίσμα του 1420 με 1430, όπως μαρτυρείται
από το κεντρικό κλίτος του ναού. Μεταγενέστερα και με τα χρόνια έγιναν παρεμβάσεις και προσθήκες στο κεντρικό κλίτος και συγκεκριμένα το 1877, επί Επισκόπου
Πέτρας Αθανασίου, υπήρξε προσθήκη στη δυτική πλευ-
ρά του κτίσματος. Ο ναός στη σημερινή μορφή του είναι
ρυθμού Βασιλικής με τρούλο. Στο ναό αποθησαυρίζονται
εικόνες του 13ου αιώνα.
Saint (Agios) Dimitrios in Saint (Agios) Dimitrios
The history of the current parish church of Saint (Agios) Dimitrios in the homonymous village dates back to the middle of the 14th century. In its place there was until 1860 a monastery named after Saint Demetrius. The existence of the Monastery is testified by the findings of cells, as well as tombs of monks. With the settlement of the first inhabitants in the area, the temple of the Monastery remained, which is a building of 1420 to 1430, as evidenced by the central aisle of the church. Later and over the years, interventions and additions were made to the central aisle and specifically in 1877, during the reign of Bishop of Petra Athanassios, there was an addition to the west side of the building. The church in its current form is of the basilica style with a dome. Images of the 13th century are stored in the church.
115 1. ………………
………………
1.
Η ιστορία του σημερινού ενοριακού ναού του αγίου Δημητρίου στο ομώνυμο χωριό ξεκινά από τα μέσα του 14ου αιώνα.
Άγιος Δημήτριος στον Άγιο Δημήτριο
2 3 4 116
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
117
1
Οι πρώτες μαρτυρίες, που αναφέρουν τη δημιουργία ναού επ’ ονόματι της αγίας και πανσόφου Αικατερίνης, ανάγονται στον 15ο αιώνα, οπότε κτίστηκε ως μετόχι της Ιεράς Μονής Σινά, καθώς πρόσφυγες από την περιοχή του Σινά βρέθηκαν και κατοίκησαν στην τότε περιοχή Άτηρα. Αργότερα η περιοχή έλαβε το όνομα Αικατερίνη προς τιμήν της αγίας. Ο σημερινός ναός της αγίας Αικατερίνης αποτελεί νεότερο κτίσμα του 19ου αιώνα. Είναι μια μονόκλιτη βασιλική με επιπρόσθετο νάρθηκα και δύο κλίτη. Σήμερα ο ναός καλύπτει τις ανάγκες του κοιμητηριακού ναού της πόλης. Στο ναό φυλάσσεται τεμάχιο ιερού λειψάνου της αγίας από το 1968, προσφορά του τότε Αρχιεπισκόπου Σινά στον τότε Μητροπολίτη Κίτρους Βαρνάβα.
Κοιμητηριακός Ναός Αγίας Αικατερίνης
Cemetery Church of St. Catherine
The first evidence, which mentions the creation of a temple in the name of the omniscient St. Catherine, dates back to the 15th century, when it was built as a part of the Holy Monastery of Sinai, as refugees from the area of Sinai were found and settled in the then area of Atira. Later the area was named Catherine in honor of the saint. The current church of St. Catherine is a newer building of the 19th century. It is a single-aisled basilica with an additional narthex and two aisles. Today the church meets the needs of the city cemetery. A piece of the holy relic of the saint has been kept in the church since 1968, offered by the then Archbishop of Sinai to the Metropolitan Bishop at that time of Kitros, Varnavas.
119 1. ………………… 1. ………………
2 120
3
2.
…………………, 3. ………………
121
1
Ο Ιερός Ναός του αγίου Νικολάου αποτελεί κτίσμα του 1780. Έως τα μέσα του 20ου αιώνα αποτελούσε τον ενοριακό Ναό του χωριού Καρυών. Έκτοτε και μέχρι σήμερα αποτελεί παρεκκλήσιο του σημερινού ενοριακού ναού της αγίας Βαρβάρας. Ο ναός είναι σχεδιασμένος στα πρότυπα της τότε τουρκοκρατούμενης
Ελλάδας. Είναι μονόκλιτη με γυναικωνίτη. Ως
ιερό κειμήλιο θησαυρίζεται η εικόνα του αγίου
Νικολάου του 1885. Ακόμη στο ναό σώζονται ιερά κειμήλια, που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα.
Άγιος Νικόλαος, Καρυές
Saint (Agios) Nikolaos, Karyes
The Church of Saint (Agios) Nikolaos is a building of 1780. Until the middle of the 20th century it was the parish church of the village of Karyes. Since then and until today it is a chapel of the current parish church of St. Varvara. The church is designed according to the standards of the then Turkish-occupied Greece. It is single-aisled with a Lady Chapel. The icon of Saint Nicholas of 1885 is treasured as a sacred relic. Still in the church are preserved sacred relics, dating from the 19th century.
123 1. …………, 2. …………, 3. 1. …………, 2. …………, 3. 3 2
1
Στο χωριό παλαιά Λεπτοκαρυά ο ναός της Αγίας Τριάδος, αποτελούσε τον κοιμητηριακό ναό του
παλαιού χωριού. Για να φθάσει τη σημερινή μορφή του ο ναός δέχθηκε παρεμβάσεις ώστε στο πέρασμα των χρόνων να σωθεί η μοναδικότητά του. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το ιερό
βήμα, καθώς και τις αγιογραφίες που κοσμούν το
εσωτερικό του ναού, οι οποίες χρονολογούνται
από τον 17ο αιώνα. Η εικόνα της αγίας Τριάδος, που θησαυρίζεται, χρονολογείται από το 1814.
Στον περίβολο του ναού ο προσκυνητής μπορεί να θαυμάσει το προσκυνητάρι, που μαρτυρεί τη
διέλευση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού από την περιοχή κατά την ιεραποστολική του περιοδεία.
Holy Trinity Cemetery Church of old Leptokarya
In the village of old Leptokarya, the church of the Holy Trinity was the cemetery church of the old village. In order to reach its current form, the church underwent interventions in order to save its uniqueness over the years. The visitor can admire the sacred step, as well as the religious paintings that adorn the interior of the temple, which date from the 17th century. The icon of the Holy Trinity, which is treasured, dates back to 1814. In the courtyard of the church the pilgrim can admire the shrine, which testifies to the passage of Saint (Agios) Cosmas of Aetolia from the area during his missionary tour.
125
Κοιμητηριακός
Ναός Αγ. Τριάδος παλαιάς
Λεπτοκαρυάς
………………… 1. …………………
1.
126 3 4
2
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
127
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, έχει ανεγερθεί στα τέλη του 19ου αιώνα (1898). Ύστερα από υπόδειξη του αγίου στους κτίστες ο ναός θεμελιώθηκε και κτίστηκε πάνω από ένα ποτάμι. Ο ναός, ρυθμού τρίκλιτης Βασιλικής με υπερυψωμένο γυναικωνίτη κοσμείται από το εσωτερικό του ξυλόγλυπτο τέμπλο, που είναι σπάνιας τεχνικής. Το Αγίασμα, που περνάει από το Άγιο Βήμα και καταλήγει σε μια καλοχτισμένη πέτρινη βρύση, είναι ξακουστό για τις θαυματουργικές του ιδιότητες, όχι μόνο στα γύρω χωριά αλλά και σε πολύ μακρινότερα μέρη.
Saint (Agios) Georgios of Mesaia Milia
The Church of Saint (Agios) Georgios Tropaioforos was built at the end of the 19th century (1898). Following the saint’s suggestion to the builders, the church was founded and built over a river. The church, a three-aisled basilica with an elevated Lady Chapel, is adorned by the interior of a wood-carved iconostasis, which is a rare technique. The Holy Water (Agiasma), which passes through Holy Step (Agio Vima) and ends at a well-built stone fountain, is famous for its miraculous properties, not only in the surrounding villages but also in much more distant places.
128 1.
2.
1. …………………, 2. ………………… 2 1
…………………,
…………………
Άγιος Γεώργιος Μεσαίας Μηλιάς
Στους πρόποδες του Ολύμπου προβάλλει σήμερα εν μέσω των ερειπίων του παλαιού οικισμού της Βροντούς, ο ναός του αγίου Νικολάου, που αποτέλεσε για περίπου 100 χρόνια τον ενοριακό ναό του τότε οικισμού. Ο ναός σε ρυθμό τρίκλιτης, μεταβυζαντινής βασιλικής κτίστηκε με βάση τις επιγραφές το 1871. Δι-
αθέτει γυναικωνίτη και εξωνάρθηκα. Ο ναός είναι τρισυπόστατος. Τα δύο παράπλευρα κλίτη ήταν αφιερωμένα το βόρειο στον άγιο Χαράλαμπο και το νότιο στον Προφήτη Ηλία.
Saint (Agios) Nikolaos of old Vrontos
At the feet of Mount Olympus, the church of Saint (Agios) Nikolaos, which was the parish church of the then settlement for about 100 years, stands out today in the middle of the ruins of the old settlement of Vrontos. The church in the style of a three-aisled, post-Byzantine basilica was built based on the inscriptions in 1871. It has a Lady Chapel and an exonarthex. The church is triune. The two side aisles were dedicated to the north to Saint Charalambos and the south to the Prophet Elias.
1. …………………, 2. …………………
129
1. …………………, 2. …………………
1 2
Άγιος
παλαιάς Βροντούς
Νικόλαος
Ο ναός της Παναγίας Άνω Σκοτίνας χρονολογείται από το 1862. Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική με εξωνάρθηκα και γυναικωνίτη. Ανακαινίσθηκε εκ βάθρων από τον καταγόμενο εκ Σκοτίνας Πατριάρχη Αλεξανδρείας Καλλίνικο Κυπαρίσση το 1862. Στο ναό θησαυρίζεται ως ιερό κειμήλιο η εικόνα της Παναγίας της Σκοτινιωτίσσης -Οδηγητρίας.
Church of the Assumption of the Virgin Mary (Panagia) of Ano (old) Skotina
The church of Panagia of Ano Skotina dates back to 1862. It is a three-aisled basilica with an exonarthex and a Lady Chapel. It was completely renovated by the Patriarch of Alexandria from Skotina, Kallinikos Kyparissis, in 1862. The icon of the Virgin of Skotiniotissa-Hodegetria is treasured as a sacred relic in the church.
130 1. …………………, 2. ………………… 1. …………………, 2. ………………… 2 1
Ναός
Κοιμήσεως Θεοτόκου Άνω (παλαιάς) Σκοτίνας
1. …………………, 2. …………………
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου παλαιού Ελατοχωρίου οικοδομήθηκε το 1779 με έξοδα του Γεροτόλιου, πρόκριτου της περιοχής, για να τιμήσει τον Άγιο Νικόλαο. Το 1906 ανακαινίσθηκε με παρέμβαση του μητροπολίτη Παρθενίου Βαρδάκα και με οικονομική ενίσχυση του επιτρόπου Κωνσταντίνου Κονταξή. Είναι βασιλική ξυλόστεγη. Οι τοιχογραφίες του ναού ανάγονται στο 1906.
Saint (Agios) Nikolaos of old Elatochori
The Church of Agios Nikolaos of old Elatochori was built in 1779 at the expense of Gerotoli, the prefect of the area, to honor Saint (Agios) Nikolaos. In 1906 it was renovated with the intervention of Metropolitan Bishop Parthenios Vardakas and with the financial support of Commissioner Konstantinos Kontaxis. It is a wooden roof Basilica. The frescoes of the church date back to 1906.
1. …………………,
2. …………………
131
2 1
Ελατοχώρι
Άγιος Νικόλαος παλαιό
1
Στο χωριό Μεγάλη Γέφυρα (παλαιά ονομασία Μυλοβός), κτισμένος σε λόφο, δεσπόζει του χωριού ο ναός του αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με μια επιγραφή ο ναός αποτελεί κτίσμα του 1857. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα χωρίς γυναικωνίτη. Από τον κώδικα 347 της Μονής Διονυσίου καταγράφεται από τον άγιο Δαμασκηνό τον Στουδίτη, επίσκοπο Λητής και Ρεντίνης, ένα θαύμα, το οποίο εξιστορεί ότι ο ναός του αγίου Γεωργίου Μυλοβού υφίστατο από το 1537. Στο ναό θησαυρίζονται αξιόλογες εικόνες κουλακιώτικης τεχνοτροπίας καθώς και ιερά κειμήλια.
Saint (Agios) George of Megali Gefyra
In the village of Megali Gefyra (old name Milovos), built on a hill, the village is dominated by the church of Saint (Agios) Georgios. According to an inscription, the church is a building of 1857. It is a three-aisled basilica with a narthex without a Lady Chapel. From code 347 of the Monastery of Dionysiou is recorded by Saint Damascene the Studite, bishop of Liti and Rentina, a miracle, which recounts that the church of St. George Mylovos has existed since 1537.
133
Άγιος Γεώργιος Μεγάλης Γέφυρας
…………………
1. ………………… 1.
134 3 4
2
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
135
136 1
Ο ναός του αγίου Δημητρίου είναι σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία ο παλαιότερος στο Λιτόχωρο. Ο πρώτος ναός, στην ίδια θέση με το σημερινό, κτίστηκε ανάμεσα στα 1500 και 1550, αλλά υπάρχει πιθανότητα να προϋπήρχε κι άλλος μικρότερος, σύγχρονος του πρώτου οικισμού του Λιτοχώρου. Το 1760 σύμφωνα με επιγραφή κτίστηκε μεγαλύτερος και δυο χρόνια μετά, το 1762, δίπλα στη νότια πλευρά του ένα μικρό εκκλησάκι προς τιμήν του οσίου Διονυσίου του εν Ολύμπω. Το 1878 κατά τη διάρκεια της επανάστασης του
Ολύμπου, ο ναός κάηκε από τα οθωμανικά στρατεύματα. Λίγα χρόνια μετά ο ναός ανακαινίσθηκε και τα θυρανοίξιά του έγιναν το 1894. Σε ότι αφορά την αρχιτεκτονική του μορφή, είναι τρίκλιτη βασιλική με καφασωτό γυναικωνίτη. Στο αρχείο του ναού σώζονται αρκετά παλαίτυπα λειτουργικά βιβλία από το 1880 ως και το 1895. Το καμπαναριό είναι προσαρτημένο στο ναό, δίπλα στην ανατολική πλευρά του. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ναός του αγίου Δημητρίου βρισκόταν ως και τα μέσα του 20ου αιώνα στο κέντρο του χωριού.
According to historical data, the church of Saint (Agios) Dimitrios is the oldest in Litochoro. The first church, in the same place as today, was built between 1500 and 1550, but there is a possibility that there was another smaller, modern one of the first settlement of Litochoro. In 1760, according to an inscription, a larger one was built and two years later, in 1762, next to its south side, a small church in honor of Saint Dionysios of Olympus. In 1878 during the Olympus revolution, the church was burned by Ottoman troops. A few years later the church was renovated and its doors were opened in 1894. In terms of its architectural form, it is a three-aisled basilica with a latticed Lady Chapel. In the archive of the church are preserved several old liturgical books from 1880 to 1895. The bell tower is attached to the church, next to its eastern side. It is worth mentioning that the church of Saint (Agios) Dimitrios was located at the center of the village until the middle of the 20th century.
137
Άγιος Δημήτριος Λιτοχώρου
1. ………………… 1. …………………
Saint (Agios) Dimitrios of Litochoro
1
2 138
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………
4
1
Η λαογραφική παράδοση συνηθίζει οι ναοί οι οποίοι τιμώνται στον Προφήτη Ηλία να κτίζονται επάνω σε λόφους. Το ίδιο ισχύει και στο χωριό Ρυάκια, που ο ενοριακός ναός δεσπόζει επάνω σε λοφίσκο με υψόμετρο περίπου 430 μέτρα. Προγενέστερες πληροφορίες
μαρτυρούν ότι στη θέση του σημερινού ναού
υπήρχε πάλι ναός του προφήτη Ηλία, ο οποίος
καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1878. Ο σημερινός ναός έχει ρυθμό μονόκλιτης βασιλι-
κής και είναι κτίσμα του 1882. Εγκαινιάσθηκε
το 1978 από τον Μακαριστό Μητροπολίτη Κί-
τρους Βαρνάβα. Στο ναό θησαυρίζονται εικόνες, οι οποίες χρονολογούνται το 19ο αιώνα.
Ακόμη φυλάσσεται τεμάχιο ιερού λειψάνου
του Αγίου Τρύφωνα, προσφορά ευλαβών
προσφύγων, που εγκαταστάθηκαν στο πέρασμα των χρόνων στο χωριό.
Ηλίας
Prophet Elias Ryakia
According to the folklore tradition the churches honor the Prophet Elias are built on hills. The same is true in the village of Ryakia, where the parish church dominates a hill with an altitude of about 430 meters. Earlier information testifies that in the place of the present church there was again a church of the prophet Elias, which was destroyed by fire in 1878. The present church has the style of a single-aisled basilica and is a building of 1882. It was inaugurated in 1978 by the Blessed Metropolitan Bishop of Kitros. The church treasures icons, which date back to the 19th century. A piece of the holy relic of Saint Tryphon is still kept, an offer of pious refugees, who settled over the years in the village.
141 1. …………………
…………………
1.
Προφήτης
Ρυάκια
142 3 4
2
2. …………………, 3. …………………, 4. …………………,
143
1
Ο Ιερός Ναός Ιωάννου Προδρόμου στη νέα Έφεσο, αν και παλαιότερος χρονολογικά, υπήρξε παρεκκλήσιο του ενοριακού ναού των τριών Ιεραρχών. Σήμερα λόγω της αύξησης του πληθυσμού αποτελεί τη δεύτερη ενορία και καλύπτει τις λειτουργικές ανάγκες του οικισμού. Τόσο στο Ιερό Βήμα
του όσο και στον κυρίως ναό σώζονται τοιχογραφίες απαράμιλλης τέχνης και αισθητικής. Με βάση την τεχνοτροπία τους χρονολογούνται στα μέσα του 18ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες όπως και ο ναός έχουν δεχθεί επεμβάσεις συντήρησης και αποκατάστασης από την 9η εφορία αρχαιοτήτων
και συνεχίζουν να βρίσκονται υπό την επίβλεψη της εφορίας αρχαιοτήτων Πιερίας.
Holy Church of the Forerunner of Nea Ephesus
The Church of John the Baptist in Nea Ephesus, although chronologically older, was a chapel of the parish church of the three Hierarchs. Today, due to the increase of the population, it is the second parish and covers the functional needs of the settlement. Both in its Holy Step and in the main church, frescoes of incomparable art and aesthetics are preserved. Based on their style, they date to the middle of the 18th century. The frescoes as well as the church have undergone maintenance and restoration interventions by the 9th Antiquities Tax Office and continue to be under the supervision of the Pieria Antiquities Tax Office.
145
Ιερός Ναός Προδρόμου Ν. Εφέσου
1. …………………
1. …………………
146 3 4
2
2. …………………, 3.…………………, 4. …………………,
1
Ο ναός του αγίου Νικολάου στο Λιτόχωρο, νεώτερος
του ναού του αγίου Δημητρίου, έχει παρόμοια εξωτερική και εσωτερική μορφή μ’ αυτόν. Είναι τρίκλιτη ευρύχωρη βασιλική. Αρχικά ήταν κοιμητηριακός, δεδομένου ότι βρισκόταν στα όρια του παλαιού οικισμού. Σήμερα είναι
ο καθεδρικός ναός του Λιτοχώρου, διότι μετά την επέ-
κταση του οικισμού, ο ναός βρίσκεται πλέον στο κέντρο
του. Η καθιέρωσή του ως «καθεδρικού» έγινε πιθανόν
τη δεκαετία του ΄70 επί αρχιερατείας του μακαριστού Μητροπολίτου Κίτρους Βαρνάβα. Δίπλα στον ναό υπάρχει παρεκκλήσιο του αγίου Σπυρίδωνα και προσκυνητάρι του αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω. Το καμπαναριό, που είναι κτισμένο στον περίβολο του ναού και δεσπόζει στην πλατεία του Λιτοχώρου, κτίστηκε, σύμφωνα με επιγραφή, το 1905.
Saint (Agios) Nikolaos of Litochoro
The church of Saint (Agios) Nikolaos in Litochoro, newer than the church of Saint (Agios) Dimitrios, has a similar external and internal form to it. It is a three-aisled spacious basilica. It was originally a cemetery, as it was located on the outskirts of the old settlement. Today it is the cathedral of Litochoro, because after the expansion of the settlement, the church is now in its center. It was probably established as a “cathedral” in the 1970s under the presidency of the blessed Metropolitan Bishop of Kitros Varnavas. Next to the church there is a chapel of Saint Spyridon and a shrine of Saint Dionysios in Olympus. The bell tower, which is built in the courtyard of the church and dominates the square of Litochoro, was built, according to an inscription, in 1905.
149
Άγιος
Λιτοχώρου
Νικόλαος
1. ………………… 1. …………………
2. …………………
1
1. …………………, 2. …………………, 3. …………………,
Οι Παλαιοί Πόροι είναι παραδοσιακός οικισμός και βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του Ολύμπου. Ο ναός του αγίου Γεωργίου
είναι κτισμένος πάνω σε παλιά ερείπια άλλου
ναού, που ήταν αφιερωμένος στην αγία Τριάδα. Μετά την ανοικοδόμηση του νέου ναού
το όνομα της αγίας Τριάδας δόθηκε στον
κοιμητηριακό ναό. Ο ναός, κτίσμα του 1913,
είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, με μεγάλο γυναικωνίτη. Το καμπαναριό είναι πρόσθετο εξωτερικό κτίσμα στην αυλή του ναού. Είναι μεταγενέστερο, καθώς κτίστηκε το 1960.
Πριν από αυτό υπήρχε σχεδόν στην ίδια θέση
παλαιότερο. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν από τον μακαριστό μητροπολίτη Κίτρους Βαρνάβα το έτος 1957.
Saint (Agios) Georgios of Palaioi Poroi
Paleoi Poroi is a traditional settlement located on the southeast side of Olympus. The church of Saint (Agios) Georgios is built on the old ruins of another church, which was dedicated to the Holy Trinity. After the reconstruction of the new church, the name of the Holy Trinity was given to the cemetery church. The church, built in 1913, is a threeaisled basilica, with a large nave. The bell tower is an additional external building in the courtyard of the temple. It is later, as it was built in 1960. Before that it existed in almost the same place older. The church was inaugurated by the blessed Metropolitan Bishop of Kitros Varnavas in 1957.
1. …………………, 2. …………………, 3. …………………,
153 3 2
Άγιος Γεώργιος Παλαιών Πόρων
1
1. …………………, 2. …………………, 3. …………………,
Ο Ναός του αγίου Παντελεήμωνος βρίσκεται
στο χωριό Παλαιός Παντελεήμονας Πιερίας, στη νότια πλευρά του νομού. Ο σημερινός
ναός είχε ανεγερθεί το 1914 στην κεντρική
πλατεία του χωριού και αντικατέστησε τον
παλαιότερο Ναό του 1850. Ο Ναός είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, χαρακτηριστικό των
ναών της μεταβυζαντινής περιόδου. Στο ναό
φυλάσσεται μεταξύ άλλων κειμηλίων και ει-
κόνα του Αγίου Παντελεήμωνος στο τέμπλο
του ναού, η οποία έχει αργυρή επένδυση.
Saint (Agios) Panteleimonas
The Church of Agios Panteleimonas is located in the village of Palaios Panteleimonas in Pieria, on the south side of the prefecture. The current church was built in 1914 in the central square of the village and replaced the older church of 1850. The church is a threeaisled basilica with a dome, typical of the temples of the post-Byzantine period. In the church is kept, among other relics, an icon of Saint Panteleimon on the iconostasis of the church, which has a silver lining.
1. …………………, 2. …………………, 3. …………………,
155 3 2
Άγιος
Παντελεήμονας
Ο ναός των αγίων Αποστόλων αποτελούσε τη μοναδική ενορία του Κορινού έως και το 1948. Ο σημερινός ναός είναι σταυροειδής βασιλική με τρούλο και εγκαινιάσθηκε από τον μητροπολίτη Κίτρους Βαρνάβα το 1978. Στο ναό θησαυρίζεται η εικόνα των δώδεκα Αποστόλων, η οποία ανακαλύφθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1950, μετά την κατεδάφιση του παλαιού ναού. Η εικόνα ιστορήθη το 1865 και αποτελεί σημαντικό ιστορικό και λειτουργικό κειμήλιο της ενοριακής ζωής του Κορινού.
Holy Church of the Holy Apostles of Korinos
The Church of the Holy Apostles was the only parish of Korinos until 1948. The present church is a cruciform basilica with a dome and was inaugurated by Metropolitan Bishop of Kitros Varnavas in 1978. The church treasures the icon of the Twelve Apostles, which was discovered at the end of of 1950, after the demolition of the old church. The icon was narrated in 1865 and is an important historical and liturgical relic of the parish life of Korinos.
1. …………………, 2. …………………
156 2 1
Ιερός
Ναός Αγίων Αποστόλων Κορινού
1. …………………, 2. …………………
Με την έλευση των πρώτων προσφύγων από
τη Μικρά Ασία, τη Νικομήδεια και το Κουμβάο
στην περιοχή του Κορινού, υπήρξε η προσπάθεια δημιουργίας μιας ακόμη ενορίας στην
κωμόπολη. Το έτος 1948 ιδρύεται η ενορία
του αγίου Παντελεήμονος και οι πρόσφυγες
προσφέρουν στο ναό τα ιερά κειμήλια, που
μετέφεραν από τις αλησμόνητες πατρίδες
τους. Μεταξύ των πολλών κειμηλίων, ο επι-
σκέπτης έχει τη δυνατότητα να προσκυνήσει
την εικόνα του αγίου Παντελεήμονος χρονολογημένη στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ναός εγκαινιάστηκε το 1990 από τον Μητροπολίτη Κίτρους Αγαθόνικο.
Holy Church of Saint (Agios) Panteleimonas of Korinos
With the arrival of the first refugees from Asia Minor, Nicomedia and Cumbao in the area of Korinos, there was an attempt to create another parish in the town. In the year 1948, the parish of Saint (Agios) Panteleimon is founded and the refugees offer to the church the sacred relics, which they transported from their unforgettable homelands. Among the many relics, the visitor has the opportunity to worship the icon of St. Panteleimon dating back to the middle of the 19th century. The church was inaugurated in 1990 by Metropolitan Bishop of Kitros Agathonikos.
157 2 1
Ιερός
Κορινού
Ναός Αγίου Παντελεήμονος
1. …………………, 2. ………………… 1. …………………, 2. …………………
1
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
Μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο και κτισμένο
στις παρυφές των Πιερίων βρίσκεται το χωριό Μόρνα. Τον παλαιό οικισμό διαπερνά ο
ποταμός Αίσωνας. Στο κέντρο του χωριού ανοικοδομήθηκε ο ναός του αγίου Νικολάου.
Το 1950 επάνω στα χαλάσματα του παλαιού
ναού, που αποτελούσε το Καθολικό Σταυροπηγιακής Μονής, αφιερωμένης στην αγία μεγαλομάρτυρα Παρασκευή την Αθλοφόρο.
Saint (Agios) Nikolaos of Morna
The village of Morna is located in an idyllic landscape and built on the outskirts of Pieria. The old settlement is crossed by the river Aisonas. In the center of the village the church of Saint (Agios) Nikolaos was rebuilt. In 1950 on the ruins of the old church, which was the Katholikon of Stavropegian Monastery, dedicated to the Righteous Martyr Paraskevi the Athloforos.
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
159
3 2
Μόρνας
Άγιος Νικόλαος
1
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
Ο σημερινός ναός της Παναγίας του Αιγινίου, στην βόρεια πλευρά της κωμοπόλεως, είναι
τρίκλιτη βασιλική και εορτάζει κατά την εορτή
της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η θεμελίωση
του σημερινού ενοριακού ναού έγινε το 1951
από τον μακαριστό Μητροπολίτη Κίτρους κυρό
Κωνσταντίνο Κοϊδάκη και εγκαινιάστηκε το
1964 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Βαρ-
νάβα Τζωρτζάτο. Στο ναό αποθησαυρίζεται
εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας. Εντός
του περιβόλου του ναού υπάρχει μονόχωρη
βασιλική επ’ ονόματι των πρωτοκορυφαίων
Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, κτίσμα που
ανάγεται στα μέσα του 14ου αι.
Holy Church of the Assumption of the Virgin Mary (Panagia) of Aiginio
The current church of Panagia of Aiginio, on the north side of the town, is a three-aisled basilica and celebrates the feast of the Assumption of the Virgin Mary. The establishment of the current parish church was made in 1951 by the blessed Metropolitan Bishop of Kitros, Konstantinos Koidakis, and was inaugurated in 1964 by the blessed Metropolitan Bishop Varnavas Tzortzatos. An icon of Panagia Hodegetria is stored in the church. Inside the churchyard there is a one-room basilica named after the first Apostles Peter and Paul, a building that dates back to the middle of the 14th century.
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
161
3 2
Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Αιγινίου
1
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
Ο ναός της Παντάνασσας κοσμεί το συνοικισμό Καταφυγιωτών του αστικού ιστού της Κατερίνης. Αποτελεί έναν προσφυγικό συνοικισμό, του οποίου οι κάτοικοι ήλθαν από το χωριό
Καταφύγι του νομού Κοζάνης. Το 1955 ξεκίνησε η ανέγερση του ναού και ολοκληρώθηκε
με τα εγκαίνιά του το 1964. Ο ναός είναι σταυροειδής βασιλική με τρούλο αφιερωμένος στο
Γενέθλιο της Θεοτόκου. Στο ναό ως πολύτιμο
κειμήλιο θησαυρίζεται η εικόνα της Παναγίας
της Οδηγήτριας, έργο του Φώτη Κόντογλου.
Στον κυρίως ναό έχει προσαρτηθεί παρεκκλή-
σιο επ’ ονόματι του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Στο ναό φυλάσσονται ιερά κειμήλια
από τον ενοριακό ναό του χωριού Καταφύγι, τα οποία διέσωσαν οι πρόσφυγες το 1943.
Ιερός Ναός Παντανάσσης Κατερίνης
Holy Church of Pantanassa, Katerini
The church of Pantanassa adorns the settlement of Katafygiotes of the urban fabric of Katerini. It is a refugee settlement, whose inhabitants came from the village of Katafygi in the prefecture of Kozani. The construction of the church began in 1955 and was completed with its inauguration in 1964. The church is a cruciform basilica with a dome dedicated to the Birthday of the Virgin. The icon of Panagia Hodegetria, a work by Fotis Kontoglou, is treasured in the church as a precious heirloom. A chapel named after St. John Chrysostom has been attached to the main church. In the church are kept sacred relics from the parish church of Katafygi village, which were saved by the refugees in 1943.
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
163
3 2
1
1. …………………, 2. …………………
3, …………………, 4, …………………
Ο Καθεδρικός ναός της Θείας Αναλήψεως αποτελεί τον κεντρικό ναό της Μητροπόλεως Κίτρους και Κατερίνης, καθώς σ’ αυτόν λαμβάνουν χώρα όλες οι επίσημες ιερές ακολουθίες και τελετές στις οποίες παρίσταται ο Μητροπολίτης. Ο σημερινός νέος
ναός ξεκίνησε να κτίζεται το 1978
επάνω στα θεμέλια του παλαιοτέρου
ναού, στον οποίο είχε τελεσθεί η δοξολογία της απελευθερώσεως της πόλεως το 1912. Σήμερα εκ του παλαιοτέρου ναού σώζεται το ιερό βήμα. Ο ναός αρχιτεκτονικά είναι σταυροειδής βασιλική με τρούλο και εγκαινιάστηκε το 1981. Στο ναό θησαυρίζεται η εφέστια εικόνα της πολιούχου της πόλεως, της Αγίας Αικατερίνης, καθώς και τεμάχιο ιερού λειψάνου της.
Holy Cathedral of the Divine Assumption
The Cathedral of the Ascension is the central church of the Metropolis of Kitros and Katerini, as all the official sacred services and ceremonies in which the Metropolitan Bishop is present take place. The current new church began to be built in 1978 on the establishments of the older church, where the doxology of the liberation of the city was performed in 1912. Today, the sacred step is preserved from the older church. The church is architecturally a cruciform basilica with a dome and was inaugurated in 1981. The church treasures the icon of the patron saint of the city, St. Catherine, as well as a piece of its sacred relic.
1. …………………, 2. …………………
3, …………………, 4, …………………
165
3 4 2
Καθεδρικός Ιερός Ναός Θείας Αναλήψεως
Το ιερό παρεκκλήσιο των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, κτισμένο απέναντι από το ιστορικό κάστρο του Πλαταμώνα, αποτελεί έναν τόπο, που μαγνητίζει τον κάθε προσκυνητή όχι μόνο από την Πιερία αλλά και από τις περιοχές των όμορων νομών. Κτίστηκε
το 1997 στην άκρη του οικισμού Πλα-
ταμώνα για τις λειτουργικές ανάγκες
του ενοριακού ναού Μεταμορφώσεως
του Σωτήρος. Το 1998 εγκαινιάσθηκε
από τον τότε Μητροπολίτη Κίτρους και Κατερίνης κ. Αγαθόνικο.
Saint (Agios) Konstantinos and Saint (Agia) Eleni of Platamonas
The holy chapel of Saints Constantine and Helen, built opposite the historic castle of Platamonas, is a place that magnetizes every pilgrim not only from Pieria but also from the areas of the neighboring prefectures. It was built in 1997 on the edge of the settlement of Platamonas for the functional needs of the parish church of the Transfiguration of the Savior. In 1998 it was inaugurated by the then Metropolitan Bishop of Kitros and Katerini Agathonikos.
166 1.
1.
3,
3 2 1
…………………, 2. ………………… 3, …………………
…………………, 2. …………………
…………………
Αγ.
Κωνσταντίνου και Ελένης Πλαταμώνα
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Παϊσίου είναι προσκυνηματικός ναός πλησίον του ενοριακού ναού των Τριών Ιεραρχών του χωριού Νέα Έφεσος. Ιδιαίτερη ευλογία για την περιοχή αποτελεί η εικόνα του Αγίου Παϊσίου, στην οποία υπάρχει ένθετο μικρό ρασάκι του Αγίου προς ευλογία των προσκυνητών αλλά και των κατοίκων τόσο του χωριού όσο και των γύρω περιοχών.
Holy Church of Saint (Agios) Paisios
The Church of Saint (Agios) Paisios is a pilgrimage church near the parish church of the Three Hierarchs of the village of Nea Ephesus. A special blessing for the area is the icon of Saint (Agios) Paisios, in which there is a small cassock of the Saint for the blessing of the pilgrims and the inhabitants of both the village and the surrounding areas.
1. …………………, 2. ………………… 3, …………………
167 2 3 1
Ιερός Ναός Αγίου Παϊσίου
