Supraśl Nasza Gmina 54

Sprawozdanie Burmistrza s. 5

Przedszkole na finiszu s. 10

Klub Seniora w Supraślu s. 17

Supraski Maraton Leśny s. 27 ISSN 2084-5642

Wszystko o uzdrowisku Dwumiesięcznik nr 2 (54) Jesień 2018

suprasl.pl

Spis treści Czas podsumowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

AKTUALNOŚCI Nowe siłownie, parkingi i place zabaw . . . . . . . . . 3 Książeczka życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Silniejsi razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Sprawozdanie Burmistrza Supraśla Radosława Dobrowolskiego . . . . . . . . . . . . . . . 5 Gmina Supraśl - symbolem Polskiej Samorządności 2018 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1918 -2018

Czas podsumowań…

Za niespełna miesiąc świętować będziemy jubileusz odzyskania niepodległości przez naszą Ojczyznę. Warto pamiętać, że przed stu laty odbudowa polskiej niepodległości nie przebiegła jedynie na szczeblu centralnym. W proces odrodzenia państwa z energią włączyły się wspólnoty lokalne, tworząc instytucje wolnej Polski na szczeblu sołectw, gmin, powiatów…

Także obecnie – naśladując najlepsze tradycje naszych przodków – wnosimy swój wkład w budowę pomyślności Rzeczypospolitej. Każdego dnia trudzimy się dbając o materialny byt naszych rodzin, zabiegamy o polepszenie warunków życia, budujemy i remontujemy domy, dbamy o ich otoczenie. Efekty są widoczne! Jako członkowie lokalnej wspólnoty, działając na rzecz swoich rodzin, tym samym dokładamy starań, aby miasto i gmina Supraśl stawały się miejscem, w którym chce się żyć i pracować.

Wsłuchując się w Państwa głosy, swoją misję realizują władze samorządowe, których czteroletnia kadencja właśnie dobiega końca. Jestem przekonany, że każdy samorządowiec dostrzega nierozerwalny związek między dobrobytem mieszkańców, rozwojem ekonomicznym i kulturalnym wspólnot lokalnych, a umacnianiem bytu państwowego naszej, odrodzonej przed stu laty, niepodległej Ojczyzny.

Zagłębiając się w lekturę najnowszego numeru czasopisma „Supraśl Nasza Gmina” zyskacie Państwo okazję do zapoznania się z funkcjonowaniem naszej wspólnoty i najważniejszymi działaniami podejmowanymi w ciągu ubiegłych kilku lat na terenie całej gminy. Jeśli, ze względu na ograniczoną objętość gazety, któraś z informacji nie zmieściła się na jej łamach, z pewnością znajdziecie ją Państwo w numerze następnym…

Supraśl to jedna z czterech podlaskich pereł (proszę zerknąć na stronę 15), nie przestawajmy dokładać starań, aby błyszczała pełnym blaskiem.

INWESTYCJE

Kolejne utwardzone drogi . . . . . . . . . . . . . . . 9 Przedszkole na finiszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Otwarcie sali sportowej w Ogrodniczkach . . . . . . 11 Wizytówka Supraśla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Ulica priorytet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Rozświetlona Podlaska . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Remont ulicy z klimatem . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Wspólne inwestycje z Powiatem Białostockim . . . . 14 Stacja uzdatniania wody w Sokołdzie . . . . . . . . . 14

UZDROWISKO

Podlaskie Perły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

KULTURA

Ministerstwo pomoże wybudować bibliotekę . . . . 16 Projekt CKiR wyróżniony . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Marzenia się spełniają dzięki wolontariatowi PGE!!! 17 Klub Seniora w Supraślu . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Remont Biblioteki w Sobolewie . . . . . . . . . . . . . 18 Podlasie SlowFest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Supraślańska eca-peca . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Dziesięciolecie chóru supraskiego . . . . . . . . . . . 21

OŚWIATA

Dziecko bliżej natury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Sukces Szkolnych Kas Oszczędności . . . . . . . . . . 22 Europejski Dzień Języków . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Niekonwencjonalne półkolonie . . . . . . . . . . . . 23 Ukwiecili gminę Supraśl . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

hISTORIA

Żołnierze Września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

NASZ OGRÓD

Jesień w sadzie i ogrodzie . . . . . . . . . . . . . . . . 26

sport Radosław Dobrowolski, Burmistrz Supraśla

Polub nas na www.facebook.com/SupraslNaszaGmina/ 2 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

100% NATURY, Supraski Maraton Leśny . . . . . . . 27 Maratony Kresowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Medalistki z Henrykowa i Sobolewa . . . . . . . . . . 27

Wydawca: Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu 16-030 Supraśl, ul. Cieliczańska 1 tel./fax 85 71 83 510, e-mail: biuletynsuprasl2@gmail.com Adres redakcji: 16-030 Supraśl, ul. Cieliczańska 1 tel./fax 85 71 83 510, e-mail: ckirsuprasl@gmail.com Redakcja: Zespół Biuro reklamy: 795 450 560 ISSN 2084-5642. Nakład 1000 egz.

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam oraz zatrzega sobie prawo do dokonywania przeróbek i skrótów w tekstach. Materiałów nie zamówionychredakcja nie zwraca.

Skład: Adam Kierzkowski Druk: Drukarnia BIAŁY KRUK ul. Tygrysia 50, 15-509 Sobolewo, tel. 85 74 04 704

Aktualności

Nowe

KsiążeczkA życia Burmistrz Supraśla zawarł porozumienie z przychodniami lekarskimi z Gminy Supraśl dot. „Książeczki Życia” Seniorów.

siłownie, parkingi i place zabaw W sumie cztery siłownie i place zabaw powstały w ramach zwycięskiego projektu Budżetu Obywatelskiego na 2018 r. „Skatepark, siłownie i place zabaw oraz parking przy szkole i świetlicy w Sobolewie, Sowlanach i Henrykowie”. Pomysł zdobył poparcie aż 1709 głosów i bezapelacyjnie wygrał ubiegłoroczną edycję konkursu.

Wykonawcą była firma OSTROVIA Marek Trwoga, która oprócz zaopatrzenia w odpowiedni sprzęt zabawowo-rekreacyjny zajęła się także rekultywacją boiska trawiastego, budową chodników i uporządkowaniem terenu.

Dzięki temu przy szkole i blokach w Sobolewie, świetlicy w Henrykowie i Sowlanach powstały nowe miejsca do rekreacji rodzinnej zarówno dla małych, jak i starszych mieszkańców. Skończy się też problem z brakiem miejsc parkingowych, ponieważ projekt przewidział również nowe parkingi. MS REKLAMA

W ramach zawartego porozumienia trzy przychodnie z gminy Supraśl tj.: Centrum Medycyny Rodzinnej NZOZ i Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDMAL w Supraślu oraz Przychodnia Lekarska NZOZ Hipokrates w Zaściankach zobowiązały się do stałego wydawania „Książeczek Życia” Seniorom z Gminy Supraśl podczas wizyt lekarskich. W książeczce będą zawarte najważniejsze informacje dotyczące stanu zdrowia pacjenta. Wypełniać ją będą mogli zarówno lekarze POZ, specjaliści, jak i sami posiadacze książeczki.

Książeczka dostępna będzie również w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Supraślu, gdzie będzie rozdawana osobom nie leczącym się w przychodniach w naszej gminie.

Książeczka Życia” ma ułatwić niesienie pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. Pomoże w sytuacji, kiedy ratownicy medyczni, lekarze czy strażacy muszą szybko reagować, a brak kontaktu z człowiekiem będącym np. po wylewie czy udarze może dramatycznie opóźnić akcję. Ale też będzie nieodzownym źródłem informacji dla osób opiekujących się seniorami czy najbliższej rodziny.

Pomysłodawcami „Książeczki Życia” była Rada Seniorów Gminy Supraśl, która od niedawna działa w naszej gminie. Projekt był możliwy dzięki wprowadzeniu w Gminie Supraśl programu polityki senioralnej na lata 2018-2022. MS

AKTUALNOŚCI

Silniejsi razem W dniach 23-24 października 2018 roku w Supraślu będziemy gościć delegację Lokalnych Grup Działania z Finlandii i Estonii wraz z przedsiębiorcami, operatorami turystycznymi i przedstawicielami samorządów lokalnych z tych krajów. Uczestniczyć oni będą w seminarium partnerskim, które jest kontynuacją międzynarodowego projektu współpracy ONE BELT ONE ROAD – BALTIC SILK ROAD. JEDEN PAS JEDEN SZLAK - BAŁTYCKI JEDWABNY SZLAK.

LGD Puszcza Knyszyńska realizuje projekt współpracy ponadnarodowej, w której partnerami są LGD Karhuseutu z Finlandii oraz LGD HIIUMAA. Projekt został zainicjowany przez partnerów fińskich, którzy upatrują szans rozwoju krajów nadbałtyckich na rynkach pozaeuropejskich. Wynika z doświadczenia regionu fińskiego - Karhuseutu i miasta Pori – we współpracy z Chinami. Dostrzegają oni potrzebę budowania silnych relacji krajów nadbałtyckich w obszarze gospodarczym, promocji turystycznej i wspólnych działań i oferty na rzecz partnerów chińskich.

Więcej o seminarium i projekcie na stronie internetowej www.puszczaknyszynska.org.

Bałtyccy partnerzy projektu wraz z chińskimi gospodarzami.

Projekt JEDEN PAS JEDEN SZLAK - BAŁTYCKI JEDWABNY SZLAK to wspólna oferta turystyki i biznesu krajów nadbałtyckich skierowana na rynek chiński.

Spotkanie dotyczyć będzie potencjalnej współpracy w obszarze turystyki krajów nadbałtyckich zorientowanej na turystów z Chin oraz będzie okazją wymiany wiedzy i doświadczeń firm i organizacji z Finlandii, Polski i Estonii w obszarze biznesowym, w szczególności uwzględniającym branżę metalową i spożywczą.

Walory województwa podlaskiego, ze szczególnym uwzględnieniem potencjału Lokalnej Grupy Działania - Puszcza Knyszyńska prezentować będą nasi eksperci – przedstawiciele Wydziału Inżynierii Zarządzania Politechniki Białostockiej, Urzędu Marszałkowskiego oraz środowisk wspierających rozwój turystyki (PROT) i przedsiębiorczości (Klaster metalowo-drzewny) w regionie.

Seminarium będzie okazją do zaprezentowania międzynarodowych partnerów projektu oraz wniosków z dotychczasowego jego przebiegu. Oferta estońska, ze szczególnym uwzględnieniem walorów turystycznych Hiiumaa – wyspy, z której pochodzi estoński partner projektu - kładzie szczególny nacisk na wyjątkowość i unikalność dziedzictwa naturalnego, którym charakteryzuje się Hiuuma. Jest ona wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 4 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

Konsultacje u partnera fińskiego, kwiecień 2018.

Podpisanie umowy: Adam Kamiński, Heikki Perko, PetriRinne and Jukka Järvinen Natomiast o turystyce Chińczyków podczas seminarium mówić będą firmy fińskie, które mają długoletnie doświadczenie we współpracy z Chinami.

Marta Małecka-Dobrogowska fot. archiwum LGD Puszcza Knyszyńska

AKTUALNOŚCI

Sprawozdanie Burmistrza Supraśla Radosława Dobrowolskiego z działań podejmowanych w gminie Supraśl w latach 2014-2018

Rozbudowa o pomieszczenia dydaktyczne oraz salę sportową Zespołu Szkolno Przedszkolnego w Ogrodniczkach

Oświata i wychowanie

Po rozbudowie na przełomie 2014/2015 Szkoły Podstawowej im. Elizy Orzeszkowej w Sobolewie (4,8 mln złotych) gmina Supraśl przystąpiła do utworzenia Przedszkola Samorządowego w Grabówce. Inicjatywę jego budowy zgłosił burmistrz Radosław Dobrowolski jeszcze w poprzedniej kadencji, tj. na początku 2014 r. Wyborem miejsca zajęły się Rady Sołeckie, a następnie Radni z Komisji Infrastruktury. W celu wyboru najkorzystniejszej formy budynku gm. Supraśl ogłosiła ogólnopolski konkurs architektoniczny, na który wpłynęło ok. 40 prac koncepcyjnych z całej Polski. Możliwość pozyskania środków z UE umożliwiła rozpoczęcie inwestycji jesienią 2017 r.

Wartość inwestycji wynosi ok. 8 mln złotych. Przedszkole ma być przekazane gm. Supraśl 15 października b.r.

Kolejną ważną inwestycją społeczną była rozbudowa o pomieszczenia dydaktyczne oraz salę sportową Zespołu Szkolno Przedszkolnego w Ogrodniczkach. Jej wartość wyniosła ok.

3,5 mln złotych, z czego połowę kosztów stanowiła dotacja ze Skarbu Państwa.

Inwestycje oświatowe nie ominęły również Supraśla.

Przy tamtejszym Zespole Szkół Sportowych na przełomie 2016/2017 r. przy wsparciu finansowym z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, za niemal 1 mln złotych wykonano zespół boisk do piłki ręcznej, siatkowej, skocznie w dal oraz bieżnię dla biegaczy, piłkochwyty itp.

Inwestycją na rzecz poprawienia dojazdu do szkoły dzieci było zakupienie w 2016 r. nowego autobusu szkolnego dla Szkoły Podstawowej w Sobolewie.

W bieżącym roku wykonano koncepcję rozbudowy Szkoły Podstawowej w Sobolewie o 8 sal dydaktycznych, kuchnię i aulę dla młodzieży.

Inwestycje drogowe

Dzięki otrzymanej dotacji z UEwybudowano we wsi Henrykowo drogę wraz z chodnikami oraz pętlą autobusową.

Wartość całej inwestycji wyniosła 3,5 mln złotych. Środki unijne pozyskano również na uzbrojenie terenów inwestycyjnych (uzdrowiskowych) w Supraślu, w okolicy których od jesieni 2017 r. funkcjonuje już Szpital Uzdrowiskowy. Został on wybudowany na gruncie powierzonym inwestorowi w formie wieczystego użytkowania na podstawie przetargu nieograniczonego ogłoszonego przez gm. Supraśl.

W ramach inwestycji wybudowano drogę (ul. Kodeksu Supraskiego) wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną oraz turystyczno-uzdrowiskową, a także parkingi. Będzie ona przyczyniać się do powstawania kolejnych miejsc pracy w branży lecznictwa uzdrowiskowego. Wartość inwestycji wyniosła ok. 6,5 mln złotych z czego 2,9 mln złotych pokryto ze źródeł UE. Innymi ważnymi inwestycjami drogowymi przeprowadzonymi w ostatnim czasie były modernizacje, na które gm. Supraśl zdobyła środki z dedykowanych na ten cel programów

Przedszkole w Grabówce wybudowane z dofinansowanie UE w latach 2017-2018

Modernizacja boisk przy ZSS w Supraślu rządowych. Są to 3 kluczowe budowy: droga powiatowa od ronda w Sobolewie (ulica Podlaska) do ul. Stawowej realizowana z Powiatem Białostockim (pomoc finansowa gminy na poziomie 50% w 2015 r.– łączny koszt 5,5 mln złotych), ulica Europejska w Grabówce (łączny koszt 803 tys. złotych w 2016 r.).

Obecnie realizowana jest budowa ulicy Rybackiej łączącej Sobolewo i Zaścianki. Wartość tej ostatniej inwestycji wynosi 7,5 mln złotych, z czego ponad 2 mln złotych gm. Supraśl otrzymała z rządowej dotacji.

W ramach własnych środków budżetowych przeprowadzono wiele inwestycji drogowych w Grabówce: ulice Górna, Klonowa i Ottawska (1 mln złotych), część Waszyngtońskiej, sięgacz Ciołkowskiego oraz ul. Myśliwska; w Zaściankach ul.Górka Tomka, sięgacz ul. Rybackiej, sięgacz Szosy Baranowickiej; w Supraślu dojazd do plaży wraz z parkingami i amfiteatrem (1,8 mln złotych), Mareckiego (617 tys. złotych), Kościelna (w trakcie realizacji). W bieżącym roku rozpoczęto w Sobolewie budowę ulicy Ogrodowej (wartość tej ostatniej inwestycji to prawie 3,5 mln złotych). W przygotowaniu jest budowa w Grabówce ulicy Szosa Supraska na odcinku od Szosy Baranowickiej do Leszczynowej. Ze względu na brak uregulowań własnościowych będzie realizowana w trybie specustawy drogowej.

W bieżącym roku gm. Supraśl przy współpracy z Białymstokiem oraz przy współfinansowaniu ze środków Powiatu Białostockiego realizuje budowę kanału burzowego w ulicy Konstantego Ciołkowskiego wraz z systemem rozsączeniowym przy ulicy Dębowej. Dzięki temu duży fragment Grabówki od ul. Kwiatowej po ul. Szczęśliwą i Myśliwską zostanie skanalizowany. Pozwoli to w szybkim czasie utwardzić kolejne ulice w Grabówce między ulicami Konstantego Ciołkowskiego, a ul. Górną.

Gminny Program Utwardzania Dróg Gruntowych (GPUDG) 2016-2018

Pomysł na wprowadzenia GPUDG powstał wiosną 2016 r. i poprzedzony był ankietyzacją skierowaną do mieszkańców. W ankietach wskazywano kolejność utwardzania dróg zgodnie ze stopniem zasiedlenia danej ulicy lub kierując się istotnym znaczeniem komunikacyjnym. Z założenia miały być to drogi asfaltowe i budowane tam, gdzie umożliwiają to warunki terenowe, tzn. gdzie woda deszczowa ma swoje ujście. Z tego względu nie wszystkie drogi mogły być zakwalifikowane do tego programu. Przystąpienie do jego realizacji było konieczne z uwagi na bezpieczeństwo, higienę www.suprasl.pl / 5

Aktualności

Ulica Łagodna w Sobolewie

Ulica Cedrowa w Sowlanach

Budowa drogi w Henrykowie przy wsparciu środków z UE 2017 r.

Podlaska - Sobolewska oraz komfort życia mieszkańców gminy Supraśl. Budowanie dróg w systemie tradycyjnym tj. z krawężnikami, chodnikami i siecią burzową, nie pozwoliłoby w krótkim czasie sprostać oczekiwaniom dużej grupy mieszkańców. Przeszkodą są bariery finansowe oraz formalne związane z długotrwałym procesem projektowania, pozwoleń na budowę i przejmowania gruntów. Opozycja na czele z jej liderem w Radzie Miejskiej w Supraślu p. Tadeuszem Karpowiczem była przeciwna temu programowi i tej metodzie rozwiązania problemu. Pomimo tego, program ruszył. Wielu mieszkańców mogło doczekać się zmian.

W roku 2016 na terenie Sobolewa, Grabówki, Sowlan i Ogrodniczek wykonano 16 dróg o łącznej długości 4 581,4 m: Żółwia, Zaciszna, Wesoła, Pogodna, Miła, Stawowa, Górna – sięgacz, Klonowa, Miętowa, Jeżynowa, Dolna (fragment), Zie6 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

larska, Poziomkowa, Oliwkowa, Alejkowa i Graniczna. Był to pierwszy etap GPUDG w gm. Supraśl.

W roku 2017 w ramach GPUDG utwardzono kolejnych 18 ulic na obszarze Grabówki, Sowlan, Sobolewa, Ciasnego, Supraśla, Karakul, Ogrodniczek i Henrykowa: Mahoniowa, Sosenkowa, Dolna – sięgacz, Dolna – Spółdzielcza łącznik, Wczasowa, Łagodna, Ptasia, Jubilerska, Graniczna, Elektryczna, Sportowa, Spacerowa, Leszczynowa, Londyńska, Rzymska, Helsińska, Wojskowa, Opalowa. Łącznie w ramach II etapu GPUDG utwardzono 3 610,5 m. b.

W ramach III etapu, tj. w roku bieżącym,utwardzono na obszarze Grabówki, Henrykowa, Ogrodniczek, Zaścianek, Sowlan, Sobolewa, Ciasnego i Supraśla 2 474,4 m.b., a mianowicie ulice: Wspólną, Agrestową, Magnoliową, Szmaragdową, Piaskową, sięgacz Szosy Baranowickiej, Turkusową, Wiatrakową, dojazd do bloków w Sobolewie, Spacerową, ulica Zielona – dwa sięgacze.

Kończąc III etap utwardzania dróg gruntowych w ramach GPUDG przekroczono zakładane założenia tj. utwardzenie do końca bieżącej kadencji 10 km dróg (wykonano 10 666,3 m.b.).

W ramach IV etapu, który jest w realizacji, gmina Supraśl realizuje budowę kolejnych dróg w Sowlanach, Zaściankach, Karakulach i Supraślu: Cedrową, Łąkową, Królewską, Ładną, sięgacz Słowackiego przy blokach, Zagumienną, Jacka Soplicy – sięgacz, Bajeczną.

Na etapie wyłaniania wykonawcy w trybie przetargu nieograniczonego gmina przygotowuje do utwardzenia kolejne 3 ulice w Grabówce i Sobolewie: Wysoką, łącznik Górna-Graniczna (ścieżka do cerkwi) oraz w Sobolewie droga przy blokach.

Wszystkie drogi wykonane metodą powierzchniowego utwardzania łącznie stanowią 57 ulic.

Koszt poniesiony dotychczas (nie licząc dróg wykonanych w ramach etapu tegorocznego), wyniósł gminę Supraśl ok. 10 mln złotych.

Wydatki na drogi zajmują największą grupę wydatków majątkowych gminy Supraśl i przesądzają o jej kierunku inwestowania. Wzrost w tym kierunku nastąpił w 2016 r., kiedy gm. Supraśl przystąpiła do Gminnego Programu Utwardzania Dróg Gruntowych 2016-2018. Na drogi w 2014 r. wydano 49,3% ogółu wydatków inwestycyjnych; w 2015 r. - 40,8 %; w 2016 – 55,6%; w 2017 r. - 70%; natomiast w pierwszej połowie 2018 r. nakłady na drogi wynosiły 62,1% (przy planie wynoszącym ok. 70%).W sumie w mijającej kadencji wykonano w gminie Supraśl rekordową długość dróg, tj. ponad 20 km, budowanych w ramach programów rządowych, z dofinansowania unijnego, jak również wykonanych z Gminnego Programu Utwardzania Dróg Gruntowych.

Gospodarka wodno –kanalizacyjna

W ramach modernizacji systemu wodno-kanalizacyjnego w 2016 i 2017 r. zmodernizowano dwie kluczowe stacje pomp w Supraślu i w Ogrodniczkach. Wykonano nowe, szczelne zbiorniki retencji ścieków na kolektorach tłocznych wraz z pompami oraz urządzeniami sterowniczymi. Inną ważną inwestycją było wykonanie w 2015 r. zbiornika na popłuczyny technologiczne przy stacji uzdatniania wody w Grabówce.

Dzięki niemu popłuczyny odprowadzane są poza system kanalizacji sanitarnej. Warto przy tym nadmienić, że w bieżącym

roku gmina wykonała nawadnianie boiska przy ul. Jodłowej w Grabówce w oparciu o wodę ze zbiornika, o którym nadmieniono powyżej. To również ograniczy zużycie wody, zwłaszcza w okresie zwiększonego jej poboru. Wszystkie te działania gminy w istotny sposób ograniczyły straty w gospodarce wodno-ściekowej.

W ostatnich latach przeprowadzono wiele innych działań w gospodarce wodno-ściekowej, a dokonywano je w celu zmniejszenia kosztów funkcjonowania systemu wodno-kanalizacyjnego w gminie Supraśl. Warto zauważyć, że analogiczne straty polegające na przenikaniu wód opadowych i podziemnych do kanalizacji sanitarnej, występują w innych miastach, w tym również w Białymstoku. Różnica jest jednak w tym, że wiele miast m. in. Białystok, Choroszcz czy Czarna Białostocka, mają swoje własne oczyszczalnie ścieków. Nasza gmina nie ma własnej oczyszczalni, a ścieki z połowy jej obszaru przetłaczane są kanałem tłocznym do Białegostoku. Konkludując, brak własnego systemu oczyszczania ścieków komunalnych i koszt tłoczenia powodują, że cena ścieków nie jest satysfakcjonująca. W celu częściowego zniwelowania tego obciążenia dla mieszkańców podjęte zostały decyzje o dopłacie dla odbiorców indywidualnych w wysokości 2,31 zł za 1 m3 ścieków.

W latach 2014-2018 w ramach rozbudowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej gmina Supraśl łącznie wykonała ponad 10 km sieci za kwotę ponad 4 mln złotych.

Działania proekologiczne

W latach 2014-2018 Urząd Miejski w Supraślu prowadził nabór do programu usuwania azbestu z zabudowań mieszkańców gminy. Na ten cel otrzymano dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku.

Gmina podejmowała również starania dotyczące zmniejszenia emisji CO2 poprzez montaż na prywatnych domach mieszkańców gminy instalacji solarnych do grzania wody do celów bytowych. W latach 2016-2017 realizowano montaż solarów próżniowych lub płaskich na 100 domach. Na ten cel Burmistrz Supraśla otrzymał dofinansowanie w wysokości 1 093 399 złotych. Analogiczny program na 187 instalacji solarnych gmina Supraśl realizowała w roku 2015, na co również otrzymano środki z UE w wysokości ponad 1,5 mln złotych.

W ramach tego programu instalacje solarne zostały zamontowane w Przedszkolu Samorządowym im. Jana Pawła II w Supraślu, Szkole Podstawowej w Sobolewie im. Elizy Orzeszkowej oraz Zespole Szkół w Ogrodniczkach. W sumie na obszarze gminy Supraśl w ramach tychże dwóch programów zamontowano niemal 300 instalacji solarnych.

Ważnym krokiem w dalszym ograniczaniu emisji szkodliwych substancji będzie realizacja gminnego programu dotacyjnego, zgodnie z treścią Uchwały Rady Miejskiej nr XLIV/552/18 z dnia 18 czerwca 2018 r. Realizacja programu polegająca na refundacji do 50% kosztów zakupu np. nowego, spełniającego normy pieca lub montaż kotła gazowego albo instalacji fotowoltaicznej bądź solarnej (jednak w nieprzekraczającej kwocie 5 tys. złotych na jedną rodzinę), będzie możliwa już od 2019 r.

Komunikacja zbiorowa – I strefa taryfowa i Karta Seniora

W połowie 2016 r. część gm. Supraśl położonej przy granicy z Białymstokiem, a wchodzącej uprzednio do II strefy biletowej, włączono do pierwszej strefy taryfowej.

Natomiast wychodząc naprzeciw tym mieszkańcom, którzy nie poruszają się BKM i w związku z tym nie korzystają z białostockich ulg i udogodnień, wprowadzono

AKTUALNOŚCI bezpłatne przejazdy indywidualne. Każda osoba, która ukończyła 70 rok życia i jest mieszkańcem gm. Supraśl uprawniona jest do korzystania z elektronicznej karty tzw.

Karty Seniora. Dzięki niej może bezpłatnie korzystać z ofert przejazdu firm PKS Nova i Voyager poruszając się po terenie gminy i do Białegostoku.

Na podstawie Uchwały Rady Miejskiej w Supraślu z dnia 20 września 2018 r. wachlarz ulg w publicznym transporcie zbiorowym zostanie od 1 stycznia 2019 r. powiększony o osoby z orzeczoną niepełnosprawnością lub niezdolnością do pracy (I, II i III grupa inwalidzka). Ulga obejmować będzie również honorowych dawców krwi, osocza oraz dawców narządów. Ulga będzie odpowiednio w wysokości 100% dla I grupy i 50 % dla II i III.

Pozyskanie środków z zewnątrz

Od czasu objęcia Urzędu Burmistrza Supraśl tj. od końca 2010 r. aż do dnia obecnego, środki pozyskane z zewnątrz stanowią kwotę ponad 30,5 mln złotych. Na tę pulę składają się środki pieniężne pochodzące z Budżetu Państwa, Powiatu Białostockiego i innych jednostek JST, Programów Unii Europejskiej: EFS, RPO, PROW oraz pochodzące z innych źródeł zewnętrznych w tym np. ze wsparcia rządu Szwajcarii w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi członkami Unii Europejskiej.

W bieżącej kadencji tj. w latach 2014-2018 gmina Supraśl realizowała 21 projektów unijnych. Wartość finansowa zdobytych dotacji na różne projekty wyniosław tym okresie 21.

855.672 złotych.

Pomocnym narzędziem w zdobywaniu środków z zewnątrz było powołanie w bieżącej kadencji wyspecjalizowanej komórki w Urzędzie Miejskim w Supraślu tj. Referatu Projektów i Uzdrowiska, który zajmuje się pisaniem wniosków i rozliczaniem pozyskanych środków.

Filia Urzędu Miejskiego w Zaściankach i nowa siedziba MOPS

Odpowiadając na potrzeby mieszkańców, zwłaszcza osób starszych oraz opiekujących się małoletnimi, a także tych wszystkich, którzy mają utrudniony dojazd do Urzędu Miejskiego w Supraślu, od wiosny 2016 r. w Zaściankach utworzono Filię Urzędu Miejskiego. Znajdują się tam stanowiska branżowe dotyczące ewidencji mieszkańców, podatków, gospodarki odpadami oraz stanowisko Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. W Filii UM w Zaściankach można też złożyć odpowiednie pisma i wnioski we wszystkich sprawach prowadzonych przez Urząd Miejski w Supraślu.

W celu usprawnienia działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Supraślu oraz ułatwienia korzystania z jego usług przez osoby starsze i niepełnosprawne, zmieniono siedzibę Ośrodka na Starą Szkołę zwaną również jako Sołtysówka. Zanim jednak doszło do zmiany siedziby, gmina w 2016 r. przeprowadziła w tym obiekcie gruntowny remont. Nakłady wyniosły 239 tys. złotych. Dzięki nim wszyscy bez problemu, również poruszający się na wózkach inwalidzkich, mogą korzystać z nowej siedziby MOPS. Wcześniej do Ośrodka można było dotrzeć jedynie po schodach, a MOPS od wielu lat miał swoją siedzibę na poddaszu Urzędu Miejskiego w Supraślu.

rów Gminy Supraśl. W I półroczu tego roku uformowała się Rada Seniorów, która wyłoniła swój Zarząd oraz Przewodniczącego.

Równolegle z utworzeniem Rady Seniorów Burmistrz Supraśla pozyskał od Wojewody Podlaskiego 120 tys. złotych na utworzenie w budynku należącym do CKiR w Supraślu pierwszego w gminie Supraśl Klubu Seniora. Obiekt jest obecnie remontowany. Niedługo będzie miejscem codziennych spotkań środowiska seniorów z całej gminy.

W ramach pomocy osobom starszym gmina Supraśl nie tylko oferuje bezpłatne przejazdy komunikacją zbiorową albo ulgi osobom niepełnosprawnym – o czym była mowa w innym miejscu, ale także pomaga poprzez: program refundacji na zakup leków, zabiegi rehabilitacyjne, a także szczepionki przeciwko grypie.

Planistyka

Ważnym z punktu widzenia planistyki gminy było uchwalenie przez Radę Miejską dnia Uchwały Nr XVI/154/15 z dnia 17 grudnia 2015 r. dotyczącej uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego wsi Grabówka. Plan ten procedowany był przez wiele lat z racji na swoją obszerność oraz mnogość sprzecznych interesów właścicieli gruntów. Obejmuje obszar 100 ha powierzchni Grabówki.

Z kolei w bieżącym roku podpisano umowę na opracowanie dla całej gminy Supraśl nowego Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. Stary dokument Studium, uchwalony 14 czerwca 1998 r. stracił swoją aktualność w wyniku dynamicznego rozwoju podbiałostockich wsi należących do gminy Supraśl.

Uwieńczeniem kilkuletnich prac planistycznych było też przyjęcie przez Radę Miejską w Supraślu 20 września 2018 r. dwóch kolejnych planów miejscowych: starej części Supraśla wraz z cenną przyrodniczo doliną rzeki (obszar 232 ha), a także plan części gruntów wsi Sowlany (53 ha). Celem tego ostatniego dokumentu planistycznego było wyznaczenie sieci dróg oraz wytyczenie odpowiedniej linii zabudowy mieszkaniowej w połączeniu z zabudową usługowo-mieszkaniową jako strefą buforową, tj. oddzielającą parcele przemysłowe od znajdującej się w pobliżu zabudowy jednorodzinnej.

Promocja, Kultura, Dziedzictwo Narodowe

W końcu roku 2014 r. zakończono prace modernizacyjne w Domu Ludowym w Supraślu. Remont zabytku wyniósł 3,5 mln złotych. Inwestycję zrealizowano dzięki wsparciu UE tj. z programu RPO 3.1 „Rozwój atrakcyjności turystycznej regionu”. W obiekcie oprócz sali widowiskowej i balkonu znajduje się m.in. salon ślubów oraz w części wynajmowanej Restauracja Prowincja. Na zewnątrz dobudowano do kubatury scenę letnią. Dom Ludowy po przeprowadzeniu gruntownego remontu skupia życie artystyczne i społeczne całej gminy i jest obiektem rozpoznawalnym w regionie. W ramach ogólnopolskiego konkursu na modernizację obiektów zabytkowych w Polsce Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznał Burmistrzowi Supraśla pierwszą

nagrodę w kategorii renowacji obiektu drewnianego i specjalną plakietkę, którą umieszczono przy wejściu do tego obiektu.

W ostatnich dwóch latach szczególne miejsce zajmuje realizowany w stolicy gminy – Supraślu autorski projekt Romana Gutka Podlasie Slow Fest. Festiwal znany jest w całym kraju, a jego wartość promocyjną wyceniono na ponad milion złotych. Dzięki festiwalowi przybywają do naszej gminy, zwłaszcza do odrestaurowanego Domu Ludowego znani ludzie kultury i sztuki.

Gmina Supraśl współorganizuje szereg imprez w tym Podlaski Piknik Militarny w Ogrodniczkach – największą w regionie imprezę plenerową,w której uczestniczą tysiące widzów.

Od 2016 r. w Supraślu istnieje miejsce zwane jako Amfiteatr Miejski. Powstał w miejscu tzw. jam, nieużytku rolnego znajdującego się przy rynku w Supraślu, na osi ulicy 3-go Maja. Na co dzień wykorzystywany jest jako pętla nawrotowa i miejsce parkowania samochodów. Kilkanaście razy w roku przeprowadzane są tam imprezy takie jak parada pojazdów Pikniku Militarnego Misja Wschód, Uroczysko, Dni Supraśla czy impreza kolarska Maratony Kresowe. W ubiegłym roku na amfiteatrze w Supraślu odbyła się uroczystość przysięgi Wojsk Obrony Terytorialnej z udziałem Podsekretarza Stanu z Ministerstwa Obrony Narodowej, Sekretarza Stanu MSWiA, a także z udziałem najwyższych władz państwowych i samorządowych. Na nowo wybudowanym Amfiteatrze wystąpiły znane zespoły: zespół AKCENT z mieszkańcem naszej gminy, wokalistą Zenkiem Martyniukiem, zespoły muzyczne ENEJ, Poparzeni Kawą Trzy oraz zespół Feel z wokalistą Piotrem Kupichą. Budowa Amfiteatru wraz z drogą i parkingami, wykonana w ramach pierwszego etapu rewitalizacji Rynku Miejskiego w Supraślu, wyniosła 1,8 mln złotych. Kolejny, II etap zagospodarowania centrum Supraśla realizowany jest w bieżącym roku poprzez budowę na obszarze Rynku Miejskiego targowiska. Na ten cel gm. Supraśl otrzymała ok. 1 mln złotych dofinansowania ze środków UE w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Dzięki targowisku w sposób estetyczny i skuteczny będzie można promować ekologiczne produkty, pamiątki, rękodzieło ludowe etc. wytwarzane w naszej gminie i w sąsiednich.

W 2018 r. z inicjatywy Burmistrza Supraśla podpisano porozumienie z Prezydentem Białegostoku dotyczące współfinansowania przez obie gminy rewitalizacji cmentarzy niemieckich ofiar hitlerowskich w Grabówce. W bieżącym roku obie gminy finansują prace planistyczne, aby w następnych latach można było przystąpić do wspólnych działań modernizacyjnych. Cmentarz w Grabówce ma się stać wyjątkowym miejscem zadumy i oddania hołdu poległym oraz przekazywania wiedzy, zwłaszcza uczniom szkół podstawowych i średnich o trudnej historii okresu ostatniej wojny.

Centrum Kultury i Rekreacji otrzymało dofinansowanie w wysokości 2 mln złotych na rozbudowę swojej siedziby o dodatkowe miejsca przeznaczone na działalność kulturalną i artystyczną w ramach biblioteki. Budowa tego obiektu ma rozpocząć się w roku 2019, a ukończona ma być w 2020 r. Dzięki tej inwestycji i zakładanemu przeniesieniu się do no-

Polityka senioralna

Seniorzy z gm. Supraśl dzięki szerokiej współpracy z Urzędem Miejskim, MOPSem, Burmistrzem Supraśla oraz Radnymi zostali zaproszeni do instytucjonalnej współpracy z gminą i jej jednostkami. Wyrazem tego było ustanowienie przez Radę Miejską w Supraślu zasad funkcjonowania Rady Senio-

Piknik Militarny

Festyn rodzinny w Grabówce z Zenkiem Martyniukiem / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 7

Aktualności

Dojazd do stref uzdrowiskowych

Szpital Uzdrowiskowy w Supraślu wego obiektu Biblioteki Publicznej zajmującej aktualnieczęść Szkoły Podstawowej, będzie możliwe utworzenie tam starszej grupy przedszkolaków, natomiast w zwolnionym pomieszczeniu Przedszkola Samorządowego oddziału żłobkowego.

Budżet Obywatelski

W bieżącym roku mamy III edycję budżetu obywatelskiego gminy Supraśl. W 2016 r. po uprzednim uchwaleniu przez Radę Miejską jego zasad przystąpiono do naboru wniosków składanych przez grupy obywateli. Fundusz budżetu stanowi 30% nadwyżki operacyjnej przeznaczonej na gminne inwestycje i w porównaniu z innymi gminami jest wysoki.

W pierwszym roku wygraną inwestycją była rozbudowa Zespołu Szkół w Ogrodniczkach o salę gimnastyczną oraz pomieszczenia dydaktyczne. Pomimo, że drugi w kolejności projekt, który po Ogrodniczkach uzyskał najwięcej głosów formalnie nie załapał się na finansowanie, to jednak został on dodatkowo włączony do budżetu gminy jako zwykła inwestycja. W bieżącym roku zarówno sfinalizowano rozbudowę szkoły w Ogrodniczkach, jak też prowadzone są prace związane z montażem oświetlenia ulicznego Szosy Baranowickiej na odcinku od Ronda Powstańców Styczniowych do Ronda Ks. Wojciecha Pełkowskiego.

W tym roku gmina realizuje także II edycję budżetu obywatelskiego, wyłonionego w drodze głosowania w 2017 r.

Jest to doposażenie i modernizowanie placów zabaw oraz budowa parkingów w Henrykowie, Sowlanach i Sobolewie jak również budowa Skatepark i Pumptrack na działce zlokalizowanej naprzeciwko Szkoły Podstawowej w Sobolewie. Obecnie trwa procedura przetargowa na wykonanie Skatepark i Pumptrack. Oprócz tego w bieżącym roku powstanie przy szkole w Sobolewie zatoka autobusowa oraz parking dla samochodów osobowych. Nowe parkingi powstaną również przy świetlicach w Sobolewie i Sowlanach.Drugi projekt który zakwalifikował się na finansowanie tj. Park Grecki ze względu na brak możliwości zakupu działki od prywatnych właścicielinie może być na chwilę obecną realizowany. Decyzję o dalszych losach planowanego w Zaściankach przy cerkwi Parku Greckiego podejmie w najbliższym czasie nowy skład Rady Miejskiej. Aby uskutecznić przejęcie gruntu na cel publiczny (za odszkodowaniem), gmina dysponuje odpowiednimi środkami administracyjnymi, jednak musi to być decyzja potwierdzona przez Radę Miejską.

W bieżącym roku realizowany jest III nabór do budżetu obywatelskiego Gminy Supraśl.

8 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

Program wychowawca podwórkowy

W 2016 r. roku rozpoczęliśmynowy cykliczny program skierowany do dzieci – Wychowawca Podwórkowy. Co roku, w czasie wakacji najmłodsi mają dodatkową możliwość uczestniczenia w zabawach i zajęciach z udziałem instruktorów przy świetlicach oraz na gminnych boiskach. W ramach programu uczyli się od ratowników medycznych pierwszej pomocy, odbywali zajęcia z Policją, uczestniczyli w zajęciach przyrodniczych, uczyli się gotowania, chodzili na zajęcia sportowe z piłki nożnej czy też odbywali wycieczki po terenie naszej gminy, w tym do miejsc pamięci narodowej i muzeów.

Inwestycje w Uzdrowisku Supraśl oraz planowany Ośrodek KRUS

Jesienią 2017 r. po rekordowo szybkiej, rocznej budowie został otwarty w Supraślu pierwszy Szpital Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowy „Holmed - Uzdrowisko”. Powstał na działce gminnej, którą inwestor nabył w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu na 99 lat. Szpital jest placówką uzdrowiskową, w której można skorzystać z zabiegów leczniczych wykorzystujących m.in. borowinę. Leczniczy pelolid pozyskiwany jest ze złoża Podsokołda należącego do własności gm. Supraśl. Podstawowym filarem działalności lecznicyjest rehabilitacja, a w szczególności rehabilitacja pooperacyjna.

Szpital posiada kontrakt z NFZ. Jest również podwykonawcą szpitali białostockich i warszawskich. Dysponuje ponad 100 łóżkami, basenem, komorą do krioterapii, salami rehabilitacyjnymi, bogatym zapleczem socjalnobytowym oraz sprzętem medycznym.

W okolicach szpitala gmina urządza nowe tereny pod przyszłe inwestycje w branżę leczniczo-uzdrowiskową. Przygotowano drogę dojazdową (ul. Kodeksu Supraskiego), uporządkowanyzostał pobliski teren, utworzono ścieżki i parkingi oraz urządzono zejście nad rzekę Supraśl.

Dzięki współpracy gminy z Lasami Państwowymi zorganizowano w pobliskim lesie ścieżkę spacerową wyposażoną w ławki.Na podstawie podpisanej współpracy z Lasami Państwowymi niedługo będzie możliwe wytyczenie dodatkowych ścieżek spacerowych. Działania te zmierzają do zorganizowania na sąsiednich terenach leśnego parku z którego będą korzystać kuracjusze i turyści.

Stale prowadzona jest współpraca z państwowym inwestorem (KRUS w Warszawie) w zakresie administracyjnego

przygotowania inwestycji polegającej na utworzeniu na bazie budynków byłej szkoły rolniczej ogólnopolskiego ośrodka rehabilitacyjnego dla rolników.KRUS nabył w tej kadencji nieruchomości wraz z zabudowaniami. Dla tego przedsięwzięcia Burmistrz Supraśla wydał już tzw. decyzję środowiskową. Na sesji Rady Miejskiej 20 września 2018 r. uchwalono również plan zagospodarowania przestrzennego, który umożliwi przeprowadzenie na tym obszarze tej oczekiwanej inwestycji. Po uzyskaniu przez KRUS wszystkich wymaganych pozwoleń ruszą prace budowlane.

Zadłużenie gminy

Na dzień 30 września 2018 r. zadłużenie gminy Supraśl wynosi 3.787. 417,00 zł. co stanowi 5,46% w stosunku do dochodów całkowitych. Na początku obecnej kadencji (stan na koniec 2014 r.) zadłużenie wynosiło 7.517.235,00 zł. Kredyty na społecznie ważne cele zaciągane są na podstawie decyzji Rady Miejskiej.

Drodzy Mieszkańcy Gminy Supraśl! Atuty i wkład pracy naszego samorządu dostrzegają inni… W ubiegłym roku gmina Supraśl z rąk Marszałka Województwa Podlaskiego otrzymała tytuł i logo „Wzorowa Gmina”, a dwa lata temu Marszałek Województwa Lubelskiego przekazał nam zaszczytny tytuł: Ambasador Wschodu w kategorii samorząd. Z kolei cztery lata temu w Katowicach w imieniu całej wspólnoty obywateli odebrałem nagrodę: Lider Rozwoju Regionalnego 2014. Moje działania na rzecz samorządu docenił i Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wręczając 29 maja 2017 r. w Pałacu Prezydenckim w Warszawie Srebrny Krzyż Zasługi. Dnia 4 października 2018 r. wraz z Panią Przewodniczącą Rady Miejskiej Moniką Suszczyńską oraz radną Krystyną Woronko odebraliśmy w Katowicach wyróżnienie dane 25 samorządom w Polsce, przyznane przez Puls Biznesu i Monitor Rynkowy. Gmina Supraśl decyzją Kapituły Programu Symbol uzyskała tytuł Symbol Polskiej Samorządności 2018 r.

Radosław Dobrowolski Burmistrz Supraśla

yróżnienie dane 25 samorządom w Polsce Symbol W Polskiej Samorządności 2018 r.

AKTUALNOŚCI

Gmina Supraśl - symbolem Polskiej Samorządności 2018 25 miast i gmin, w tym trzy z Podlasia, a wśród nich Gmina Supraśl, otrzymało zaszczytny tytuł Symbolu Polskiej Samorządności 2018. Plebiscyt zorganizował Monitor Biznesu w Rzeczypospolitej i Monitor Rynkowy w Dzienniku Gazecie Prawnej.

Uroczysta gala, podczas której wręczono nagrody odbyła się 4 października w Katowicach.

- To wielki dzień dla naszej Gminy - powiedział Radosław Dobrowolski, Burmistrz Supraśla, po uroczystości. - Taką nagrodę otrzymało tylko 25 gmin w Polsce. To wielki zaszczyt być w takim gronie.

Symbol 2018 to już ósma edycja programu, który ma na celu wyłonienie najlepszych, symbolicznych przedsiębiorstw, instytucji, samorządów i jednostek naukowych. Szczególną uwagę poświęcono osiągnięciom miast i gmin, których działalność może służyć za dobry przykład dla wszystkich polskich samorządów.

Wręczenie wyróżnień poprzedziła debata pod hasłem: Każdy powinien być SMART. Możliwości rozwoju miast i gmin w kon-

tekście Smart City, podczas której uczestnicy wymieniali się doświadczeniami w realizacji idei inteligentnego miasta oraz pomysłami na jej dalszy rozwój.

Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, Zarząd Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Związek Powiatów Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP.

Kolejne utwardzone drogi Ulice: Zagumienna w Karakulach, Cedrowa, Królewska, Ładna i Łąkowa w Sowlanach, Bajeczna i Jacka Soplicy w Zaściankach oraz sięgacz przy blokach na ul. Słowackiego w Supraślu to kolejne drogi utwardzane w ramach etapu powierzchniowego utwardzania dróg gminnych. Łącznie 1312 metrów za prawie milion osiemset tysięcy złotych.

Ale to nie koniec prac. Burmistrz Supraśla ogłosił przetarg nieograniczony na czwarty już etap „powierzchniówki” z wy-

Ulica Zagumienna w Karakulach

korzystaniem mieszanek mineralno-asfaltowych w gminie Supraśl. Tym razem utwardzaniu zostaną poddane: sięgacz ulicy Górnej i ul. Wysoka w Grabówce oraz sięgacz ul. Henrykowskiej w Sobolewie.

W sumie w ramach programu powierzchniowego utrwalania nawierzchni dróg gminnych przez dwa lata wykonano łącznie 57 dróg, czyli 10 666,3 metrów nowej nawierzchni za kwotę prawie 8 mln 400 tys. złotych. Mieszkańcy dotychczas utwardzonych ulic są zadowoleni z prac i efektów.

INWESTYCJE

- Cieszę się, że moje dzieci mogą jeździć na rolkach i rowerze przy domu, na nowej, równej drodze i nie muszą iść kilka ulic dalej – powiedział jeden z mieszkańców ulicy Granicznej w Ogrodniczkach, która została utwardzona w ramach wcześniejszych prac.

- Jest bezpieczniej i co najważniejsze nie grzęźniemy w błocie, tak jak to było przed utwardzeniem – powiedziała mieszkanka ulicy Wiatrakowej w Sowlanach. - Jest dużo czyściej i wygodniej.

MS

Ulica Alejkowa w Sowlanach / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 9

INWESTYCJE

Przedszkole na finiszu

W połowie października zakończy się budowa Przedszkola Samorządowego w Grabówce.

Obecnie trwają ostatnie prace wykończeniowe nad inwestycją.

Mieszkańcy Grabówki, Sobolewa i Zaścianek od lat zabiegali, by na ich terenie powstała placówka przedszkolna. Teraz ich marzenie wreszcie zostanie spełnione. Elegancki budynek stanowiący połączenie imitacji blachy miedzianej spatynowanej w kolorze turkusowym z szalówką z modrzewia syberyjskiego czeka, by w najbliższych tygodniach powitać najmłodszych mieszkańców naszej gminy. W budynku o powierzchni 1800 m.kw. znajduje się siedem sal dydaktycznych z zapleczem, stołówka, kuchnia, chłodnia, magazyny, kotłownia, pralnia, wentylatornia oraz taras i patio.

Dzięki finansowemu wsparciu z Unii Europejskiej w ramach projektu „Przyjaciele dzieci- nowe przedszkole w Grabówce” przedszkolaki będą miały możność poznawania otaczającego je świata poprzez całą gamę różnorodnych zajęć: programowanie, taniec współczesny i staropolski, szachy, rytmika, gimnastyka korekcyjna (w tym wyjazdy na basen), Przedsiębiorczy Przedszkolak, zaję10 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

Przedszkole w Grabówce jest już meblowane i wyposażane. Trwają też ostatnie prace malarskie. Na zewnątrz twa montaż ogrodzenia i urządzeń do zabaw.

Burmistrz Supraśla przed miesiacem nabył od prywatnego właściciela ok. 2,5 tys. m2 działki na poszerzenie placu przedszkola. Powstaną tam dodatkowe miejsca rekreacji rodzinnej dla mieszkańców Grabówki. cia logopedyczne i sportowe oraz nauka jęz. angielskiego. W planach jest również szereg imprez integracyjnych, służących budowaniu więzi pomiędzy przedszkolakami, opiekunami i rodzicami. Budowa przedszkola została współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach RPO WP na lata 2014-2020. MS

INWESTYCJE

Otwarcie sali sportowej w Ogrodniczkach - Tylko poprzez zgodę i współpracę można dokonywać rzeczy wielkich - powiedział Burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski podczas uroczystego otwarcia sali sportowej z zapleczem dydaktycznym przy szkole w Ogrodniczkach, które odbyło się 24 września. - To bez wątpienia jeden z najważniejszych dni w historii szkoły.

24 września 2018 r. to data, która złotymi zgłoskami wpisała się w historię naszej gminy. Kwadrans po godzinie jedenastej przecięto biało - czerwoną wstęgę, symbolicznie otwierając podwoje nowo wybudowanej sali sportowej przy Zespole Szkolno - Przedszkol- w centrum gminy, ale też w miejscowościach położonych na jej obrzenym w Ogrodniczkach. Tym samym ziściło się wielkie marzenie żach. Widać więc, że władze Supraśla rozpatrują sprawy oświaty w kauczniów, nauczycieli i mieszkańców wsi. W uroczystej akademii tegoriach wyższych niż czysto finansowe, traktują to jako inwestycję wzięli udział znamienici goście m.in. Sekretarz Stanu w MSWiA w rozwój lokalnej społeczności - zauważył z podziwem poseł Dariusz Jarosław Zieliński, posłowie Bernadeta Krynicka i Dariusz Piont- Piontkowski. W trakcie uroczystości odczytano też list nadesłany od kowski, Wojewoda Podlaski Bohdan Paszkowski, Dyrektor Biu- minister Anny Zalewskiej.

- Dobre rzeczy powstają przez zgodę i synergię - podkreślił Burra posła Mieczysława Baszko Katarzyna Ancipiuk, przedstawiciele Rady Miejskiej w Supraślu, radni Powiatu Białostockiego, p.o. mistrz Radosław Dobrowolski - W przypadku rozbudowy szkoły Nadleśniczego Nadleśnictwa Supraśl Wojciech Świtecki, przedsta- w Ogrodniczkach doświadczamy czegoś niesamowitego. Oto śrowiciele Podlaskiej Policji oraz przede wszystkim rodzice, personel dowisko trzech wsi: Ogrodniczek, Ciasnego i Karakul zjednoczyło i uczniowie szkoły. Poświęcenia hali dokonali J.E. Biskup Supra- się we wspólnym celu, ponad podziałami, by dla dobra wszystkich ski Andrzej Borkowski i Proboszcz Parafii Wniebowstąpienia Pań- mieszkańców złożyć i gromadnie poprzeć swój projekt do Budżetu skiego w Karakulach ks. Jan Kowalczuk.

Obywatelskiego 2017 r. Przypomnę tylko, że w innych gminach taki - Od kilku lat widzimy renesans zainteresowania polskiej młodzie- budżet stanowi ok. jednego procenta wszystkich środków przeznaży sportem. Chciałbym więc wyrazić swą ogromną radość z racji od- czonych na inwestycję. W naszej gminie jest to aż 30%. W tym sendania hali sportowej w Ogrodniczkach do użytku sie można powiedzieć, że jesteśmy gminą obywa- stwierdził minister Jarosław Zieliński - Wierzę, Projekt rozbudowy ZS-P telską. Samorząd funkcjonuje jako jedna, nieroże przez długie lata będzie dobrze służyła uczniom w Ogrodniczkach o salę zerwalna całość. Trzy lata temu poprzedni rząd tej szkoły, nie tylko w wyrabianiu kondycji i tężysportową z zapleczem RP próbował rozerwać tą całość, dzieląc gminę zny fizycznej, ale też w umacnianiu wartościowych dydaktycznym wygrał Supraśl, co pozbawiłoby naszą społeczność szans cech charakteru: niezłomności, konsekwencji, odna pomyślny rozwój. Po tych doświadczeniach I edycję Budżetu Obywagi. Ta inwestycja jest zresztą świetnym przykławatelskiego Gminy Su- postanowiliśmy stworzyć remedium w postadem dobrej współpracy władzy rządowej z samorzą- praśl na 2017 r. zgarnia- ci budżetu obywatelskiego i oddaliśmy decyzję dową - zaznaczył wiceszef MSWiA. Przypomnijmy, o kierunkach rozwoju inwestycyjnego w ręce sając 964 głosy. że połowa środków finansowych pochodziła z buOgólny koszt inwestycji mych obywateli. Dziś widzimy efekt - piękną halę dżetu Gminy Supraśl, reszta zaś stanowiła dotację wyniósł około 3,5 mln zł. w Ogrodniczkach. Wierzę, że wsparcie polskiego rządu, za które serdecznie dziękuję, pozwoministerialną. Na ten aspekt zwrócił uwagę w swym li nam być spokojnymi o byt i pomyślny rozwój wszystkich naszych przemówieniu także Wojewoda Podlaski: - Dzięki zmysłowi gospodarskiemu Pana Burmistrza została nawią- mieszkańców - z Grabówki, Sobolewa, Ogrodniczek czy też z Suprazana ścisła współpraca pomiędzy naszymi urzędami. Dobrze skon- śla lub wsi puszczańskich. Tylko poprzez zgodę i współpracę można struowany wniosek o dofinansowanie pozwolił nam czynnie zaanga- dokonywać rzeczy wielkich - zakończył swe wystąpienie Radosław żować się w realizację tego ważnego przedsięwzięcia. Wszyscy mamy Dobrowolski, składając na ręce pani dyrektor Agnieszki Marii Kaświadomość, że od rozwoju naszych dzieci zależy przyszłość całego mieńskiej upominek dla szkoły w postaci kilkunastu piłek do futbopaństwa. Aktywność lokalnej społeczności zyskała więc wsparcie ze lu, koszykówki i siatkówki. strony rządu i dziś, na początku nowego roku szkolnego, doszliśmy Po zakończeniu oficjalnej części uroczystości mogliśmy obejrzeć do szczęśliwego finału tejże inwestycji. Przestrzeń materialna jest już program artystyczny w wykonaniu dzieci, oparty o prezentację różzatem gotowa, teraz można wypełnić ją duchem - podkreślił Boh- nych dyscyplin sportowych i popisów zespołów tanecznych. dan Paszkowski.

50 proc. wartości inwestycji stanowiła dotacja Budżetu Państwa, zaś - Nieczęsto zdarza się, by tego typu budynki lokowano nie tylko drugą połowę tanowi wkład własny Gminy Supraśl. AZ / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 11

INWESTYCJE

Wizytówka

Supraśla Rozpędu nabrała przebudowa rynku w Supraślu. Wykonano nawierzchnię z geokraty przykrytej humusem i zasianej trawą oraz rozpoczęto układanie nawierzchni z płyt granitowych. Ku końcowi zbliżają się roboty elektryczne i podbudowa powierzchni.

Wykonawcą inwestycji jest firma UAB „ŠIAULIU PLENTAS” sp. z o.o. w Polsce.

W ramach prac przebudowie poddano pętlę autobusową. Zniknęła trylinka z lat 70-tych, betonowe słupy i druty trakcji elektrycznej. Przeniesiony na czas remontu na ulicę Zieloną przystanek końcowy zostanie docelowo umiejscowiony w bocznej części placu tak, by można było ustawić demontowalne stoiska handlowe.

Powstaje nowa nawierzchnia z kostki granitowej oraz nawierzchnia trawiasta z wmontowanym ekorastem. Modernizacji zostanie poddane oświetlenie.

Projekt zakłada też montaż małej architektury: ławek, koszy na śmieci i markiz, pod którymi będą stanowiska handlowe, a także będą mogły tam być instalowane ogródki gastronomiczne. Zostaną nasadzone nowe drzewa i krzewy. W czasie realizacji inwestycji odstąpiono od wycinki kilku drzew przy dawnej stolarni, gdzie w ich miejsce miała powstać zatoka autobusowa. Zieleń będzie „markowała” wcale nie reprezentacyjną fasadę fabrycznej hali z czasów PRL. W centralnym miejscu przygotowane zostanie miejsce na montaż choinki w okresie bożonarodzeniowym, z możliwością podłączenia iluminacji świetlnej oraz ozdób.

Ponadto zostaną wykonane toalety z punktem higieniczno-sanitarnym i z przyłączem wodno-kanalizacyjnym.

Dzięki budowie targowiska w Supraślu przez cały rok będzie promowana żywność lokalna pochodząca od sprzedawców z całe-

Ulica priorytet Trwa budowa ulicy Rybackiej w Sobolewie. To bardzo ważny układ komunikacyjny dla mieszkańców Sobolewa, Henrykowa i Zaścianek.

12 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

Wykonano większość robót związanych z kanalizacją deszczową. Ku końcowi zbliżają się prace nad kanałem sanitarnym i wodociągiem. Wykonawca (firma BK-TRAS Roboty Drogowe, Borsukiewicz sp. j.) ustawił krawężniki na długości około 800 metrów oraz rozpoczął korytowanie.

W ramach inwestycji zaplanowano budowę drogi z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, chodnika z kostki brukowej oraz zjazdów na posesje. W zakres robót wchodzi także budowa kanalizacji deszczowej, wodociągu, kanalizacji sanitarnej i przebudowa fragmentu linii telekomunikacyjnej. Roboty budowlane zakończą się w listopadzie br. Koszt inwestycji to 7 122 634,86 zł, z czego 2,5 mln zł stanowi dofinansowanie.

Projekt przebudowy ul. Rybackiej w Sobolewie został zakwalifikowany do dofinansowania w ramach Rządowego Programu na rzecz Rozwoju oraz Konkurencyjności Regionów poprzez Wsparcie Lokalnej Infrastruktu-

go regionu. Będzie możliwość organizowania różnych eventów np. festiwali kulinarnych, targów staroci, itp.

Najważniejszym jednak aspektem związanym z przebudową rynku jest to, że nabierze on odpowiedniego dla miejscowości uzdrowiskowej kształtu. Będzie to miejsce reprezentacyjne, które stanie się symbolem Supraśla. Projektantami tych obiektów są doświadczeni architekci: dr Piotr Łodziński - pracownik naukowy Politechniki Białostockiej oraz arch. Zbigniew Baum - pełniący przez wiele lat funkcję architekta Białegostoku. Dzięki ich pracy rynek białostocki uzyskał nowy, reprezentacyjny wygląd. Inwestycja jest realizowana w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, typ operacji: Inwestycje w targowisku lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów. MS ry Drogowej na 2018 r. Gmina Supraśl została 24 z 29 dofinansowanych projektów.

- W pełni utwardzona nawierzchnia ulicy Rybackiej stanowić będzie dogodne połączenie drogowe służące dojazdom mieszkańców pomiędzy Sobolewem, a Zaściankami oraz tymi miejscowościami i Białymstokiem, co ma duże znaczenie z uwagi na istniejące utrudnienia drogowe w ciągu Szosy Baranowickiej i ul. K. Ciołkowskiego – zauważyła Monika Suszczyńska Przewodnicząca Rady Miejskiej w Supraślu, mieszkanka Sobolewa.

Podpisanie umowy na budowę tej ulicy jest efektem zrozumienia najbardziej priorytetowych potrzeb mieszkańców gminy Supraśl przez radnych, którzy zagłosowali na inwestycję pokazując, że dobra współpraca i porozumienie może doprowadzić do sukcesu.

Jak zauważyła Krystyna Woronko, Radna Rady Miejskiej w Supraślu: inwestycja jest konieczna, ponieważ mieszkańcy Sobolewa bardzo długo na nią czekali. Poza tym bliskie sąsiedztwo szkoły w Sobolewie jest tu również znaczącym argumentem przemawiającym za tą inwestycją. MS

INWESTYCJE

Rozświetlona Podlaska Ulica Podlaska w Sobolewie stanowi bardzo ważny, zbiorczy układ drogowy w tej miejscowości. To właśnie tu znajduje się jedyna szkoła podstawowa w tej części gminy Supraśl. Dlatego też budowa oświetlenia drogowego była celem priorytetowym.

Pierwszy etap tej bardzo długo oczekiwanej inwestycji miał miejsce trzy lata temu. Wykonana wówczas przebudował drogi wraz z chodnikami w znaczny sposób poprawiła warunki bezpieczeństwa jej użytkowników, a w szczególności dzieci chodzących dotychczas poboczem do szkoły. Dzisiaj trudno sobie wyobrazić jak funkcjonowało Sobolewo bez tej inwestycji.

- Niestety z uwagi na trudności natury formalnej po przebudowie drogi ul. Podlaska pozostała oświetlona jedynie na odcinku od torów do ul. Łagodnej – zauważyła pani Monika Suszczyńska, przewodnicząca Rady Miejskiej w Supraślu, mieszkanka Sobolewa. - Na prośbę mieszkańców rozpoczęłam starania o zabezpieczenie środków

finansowych na realizację oświetlenia pozostałych fragmentów drogi. W ubiegłym roku wykonano oświetlenie na pierwszym odcinku tj. od ronda w Grabówce do torów.

Lampy na tym fragmencie zapaliły się jesienią 2017 r.

Aktualnie gmina Supraśl przystąpiła do realizacji oświetlenia na drugim i ostatnim odcinku ul. Podlaskiej, tj. od ul. Łagodnej do ul. Stawowej. Na rozświetlenie latarni oczekują zwłaszcza mieszkańcy posesji położonych przy samej drodze, jak i budynków

wielorodzinnych w Sobolewie oraz mieszkańcy Henrykowa.

Ale to nie koniec inwestycji. - Aktualnie trwają prace związane z realizacją parkingów w bezpośrednim sąsiedztwie szkoły oraz zatoki autobusowej przy skrzyżowaniu z ul. Rybacką – zauważa Przewodnicząca Rady Miejskiej. - Zbiegnie się to z ustawieniem wnioskowanych przez rodziców znaków zakazu zatrzymywania się w ciągu ul. Podlaskiej.

Niestety wciąż dużym problemem są jadący tą drogą kierowcy, którzy zapominają o bezpieczeństwie dzieci uczęszczających do szkoły w Sobolewie.

- Celem zapobieżenia rozwijania dużych prędkości ustawiono ogranicznik w postaci podwyższenia na drodze. Dzieciom na przejściu drogowym przy szkole asystuje osoba dorosła pracująca na zlecenie Gminy. Dzięki wszystkim tym działaniom poprawia się standard życia mieszkańców naszej miejscowości, dlatego z niecierpliwością czekamy na dokończenie realizacji wspomnianych inwestycji – podsumowała pani Monika Suszczyńska. MS

poprzedzona przeprowadzeniem szerokich konsultacji, tak, aby ostateczny efekt spełniał oczekiwania jak największej liczby osób – zauważył Marcin Januszkiewicz, Radny Rady Miejskiej w Supraślu. - Na pewno niesprzyjającą i opóźniającą okolicznością był też okres, gdy naszej gminie zagrażał jej podział i wielu pomysłom i projektom groziło opóźnienie lub wręcz ich zaniechanie. Kolejny problem wiązał się z organizacją i przeprowadzeniem

przetargu - w wyniku rosnących cen usług budowlanych musiał on być ogłaszany kilkukrotnie. Na szczęście wszystkie te przeszkody udało się pokonać i trwająca budowa daje nadzieję na jej rychłe zakończenie.

Inwestycja kosztować będzie prawie trzy miliony czterysta tysięcy złotych. Jej wykonawcą jest Przedsiębiorstwo Robót Elektrycznych i Budowlanych MIPA Leon Stankiewicz z Białegostoku. MS

Remont ulicy z klimatem Ku końcowi zbliża się remont jednej z najstarszych ulic w Supraślu - Kościelnej.

Po wykonaniu niezbędnej infrastruktury podziemnej, tzn. kanalizacji deszczowej, przebudowie wodociągu azbestowo-cementowego, kabla SN oraz regulacji armatury, trwa układanie nawierzchni jezdni z kostki kamiennej, która zastąpiła uwielbiane przez filmowców „ kocie łby”. Stare połamane płyty chodnikowe zastąpiono grafitową kostką brukową. Już wkrótce zamontowane zostanie nowe oświetlenie uliczne ze stylowymi latarniami.

Mieszkańcy na remont ulicy Kościelnej czekali kilkadziesiąt lat.

- Przede wszystkim budowa musiała być

/ Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 13

INWESTYCJE

Wspólne inwestycje z Powiatem Białostockim Zakończyła się wspólna inwestycja gminy Supraśl i Powiatu Białostockiego. Mowa oczywiście o budowie ul. Alei Niepodległości w Supraślu. Koszty podzielono po połowie: na powiat i gminę. Na początku roku radni Supraśla przekazali na inwestycję w formie dotacji celowej powiatowi kwotę 400 tys. złotych.

Inwestycję tę poparli swoimi głosami radni powiatowi z Supraśla: Wojciech Fiłonowicz oraz Henryk Suchocki, który ma jeszcze kilka ciekawych planów na inwestycje w gminie Supraśl.

- Po pierwsze: dokończenie rozbudowy ulic Nowa - Al. Niepodległości. Po drugie: przebudowa drogi z Sowlan do ul. 42 Pułku Piecho-

REKLAMA

ty o ciąg pieszo-rowerowy. „Wyprostowanie” ostatniego odcinka tej drogi przy skrzyżowaniu z ul. 42 Pułku Piechoty, doprowadzenie do połączenia ze ścieżką rowerową do granic Białegostoku oraz budowa drogi Grabówka- Ciasne – to połączenia szczególnie ważne ze względu na zwiększony w ostatnich latach i miesiącach ruch samochodowy na drodze Ogrodniczki-Karakule-Sowlany – wymienia Henryk Suchocki. - Kolejnym ważnym zadaniem do realizacji jest budowa kanalizacji burzowej przy ul. Ciołkowskiego w Grabówce. Te inwestycje mają przygotowaną dokumentację i jest wielka szansa na ich rozpoczęcie w tym roku.

Zakończyła się wspólna inwestycja gminy Supraśl i Powiatu Białostockiego - budowa ul. Alei Niepodległości w Supraślu.

REKLAMA

Radny Powiatu Białostockiego chciałby, by w przyszłości, przy współpracy powiatu oraz gmin: Wasilków, Supraśl i Lasów Państwowych doprowadzić do przebudowy dróg między powiatem a gminą Supraśl. Dotyczy to szczególnie odcinka drogi gminnej do Zapieczek i drogi wojewódzkiej.

ul Piłsudskiego, 3 16-030 Supraśl tel. +48 570 247 241 e-mail: biuro.centrumubezpieczen@gmail.com otwarte pon.-czw. 12:00-17:00

Również pan Wojciech Fiłonowicz widzi kilka inwestycji, jakie nasza gmina mogłaby wykonać przy wsparciu Powiatu Białostockiego.

- W trybie pilnym należy wykonać remont drogi na odcinku Henrykowo- Sobolewo, następnie dokończyć chodniki wzdłuż drogi powiatowej nr 1428 B w Grabówce na odcinku od ul. Dębowej do ul. utwardzenie odcinka drogi powiatowej Ogrodniczki - Nowodworce.

Jeśli chodzi o poprawę bezpieczeństwa ruchu rowerzystów to należałoby wspólnie z powiatem wykonać odcinki ścieżek rowerowych od Karakul przez Sowlany do ul. 42 Pułku Piechoty i ciąg pieszo - rowe-

ms

Stacja uzdatniania wody w Sokołdzie Burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski i członek Zarządu Województwa Podlaskiego Stefan Krajewski podpisali umowę, na mocy której gmina Supraśl uzyska pomoc finansową ze środków UE w kwocie 1.028.336 zł na budowę stacji uzdatniania wody oraz sieci wodociągowej w Sokołdzie i Podsokołdzie.

MS

Za pobyt ubezpieczonego w szpitalu spowodowany NW komunikacyjnym lub przy pracy Za pobyt ubezpieczonego w szpitalu spowodowany chorobą

150 000 zł 150 000 zł 150 000 zł 100 000 zł 100 000 zł 50 000 zł 460 zł 20 000 zł 40 000 zł 5 000 zł 4 500 zł 1 700 zł 5 000 zł TAK 7 500 zł 3 000 zł 4 000 zł 1 500 zł od 1 do 14 dnia: 100 zł/dzień od 15 do 90 dnia: 50 zł/dzień 150 zł/dzień 60 zł/dzień

SKŁADKA MIESIĘCZNA

46,00 zł

Zgon ubezpieczonego w wyniku wypadku komunikacyjnego przy pracy Zgon ubezpieczonego w wyniku wypadku przy pracy Zgon ubezpieczonego w wyniku wypadku komunikacyjnego Zgon ubezpieczonego w wyniku wypadku Zgon ubezpieczonego na skutek zawału serca lub udaru mózgu Zgon ubezpieczonego Trwały uszczerbek na zdrowiu w wyniku NW: za 1% trwałego uszczerbku Zgon małżonka Zgon małżonka w wyniku wypadku Zgon dziecka ubezpieczonego (bez względu na wiek) Zgon noworodka Urodzenie się dziecka ubezpieczonemu Osierocenie dziecka Indywidualna kontynuacja Poważne zachorowanie ubezpieczonego Poważne zachorowanie małżonka Poważne zachorowanie dziecka ubezpieczonego Operacje ubezpieczonego PLUS Za pobyt ubezpieczonego w szpitalu spowodowany NW

Myśliwskiej – mówi Wojciech Fiłonowicz. - Kolejno należy wykonać

rowy Ogrodniczki – Ciasne.

wysokość świadczeń

Ubezpieczenie GrUpowe niezależne od pracodawcy

do Ubezpieczenia Może przysTĄpić osoba kTÓra: • • • •

nie ukończyła 60 roku życia nie posiada orzeczenia o niezdolności do pracy nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności w dniu podpisania deklaracji nie przebywa na zwolnieniu lekarskim, w szpitalu, hospicjum, zakładzie opiekuńczo leczniczym i innych podobnych placówkach

zniżki dla nowych klienTÓw

• 20% na ubezpieczenie domu/mieszkania • od -5 do -10% na OC/AC komunikacyjne • dodatkowe -10% klientom posiadającym ubezpieczenie grupowe* *Niniejszy materiał nie stanowi oferty w rozumieniu Kodeksu Cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny

POWAŻNE ZACHOROWANIE UBEZPIECZONEGO ORAZ MAŁŻONKA UBEZPIECZONEGO OBEJMUJE

14 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

27 JednosTek chorobowych

UZDROWISKO

Podlaskie Perły Burmistrzowie Supraśla, Ciechanowca, Drohiczyna i Tykocina podpisali list intencyjny o nawiązaniu równoprawnego partnerstwa pod nazwą „Cztery Podlaskie Perły”. Podczas konferencji zaprezentowano również album promujący miejscowości.

Inicjatorem projektu łączącego Supraśl, Drohiczyn, Tykocin i Ciechanowiec był Mirosław Reczko, burmistrz Ciechanowca.

- Przyznaję, że chciałem zebrać to, co najpiękniejsze w naszym województwie w jedną całość. W ten sposób zrodziła się idea „Pereł Podlasia”, czyli najbardziej klimatycznych miejscowości naszego regionu - powiedział Mirosław Reczko.

- Od dłuższego czasu chcieliśmy współpracować na niwie turystycznej – podkreślił włodarz Drohiczyna Wojciech Borzym.

Burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski zauważył, że współpraca ma być nie tylko na papierze, ale przynieść określone korzyści wszystkim stronom.

- Będziemy wspierać działania promocyjne i organizować wspólne imprezy kulturalne - powiedział. - Grupy artystyczne z naszych gmin będą mogły występować na scenach innych członków zawartego porozumienia. W centrach wszystkich czterech miast postawimy także róże wiatrów, skłaniające turystów do odwiedzenia pozostałych pereł Podlasia.

Pierwszy cel współpracy został już zresztą osiągnięty, a jest nim piękny album, zawierający setki niezwykłych fotografii naszych malowniczych miasteczek. Wstęp do albumu „Cztery Podlaskie Perły” napisał prof. Adam Czesław Dobroński, który podkreślił piękno i rangę Supraśla, Drohiczyna, Tykocina i Ciechanowca. - Miasta te stanowią koronę województwa podlaskiego - powiedział.

List intencyjny stanowi początek bliskiej współpracy Ciechanowca, Drohiczyna, Supraśla i Tykocina. Jak podkreślono, wszystkie strony mają promować piękno swojego regionu i zobowiązują się do wzajemnego wspierania działań rozwijających i upowszechniających ich walory krajoznawcze, kulturowe, turystyczne i gospodarcze. AZ

/ Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 15

kultura

Ministerstwo

pomoże wybudować bibliotekę

Od wielu lat mówi się o obecnej Bibliotece Publicznej w Supraślu pod kątem jej ograniczonych możliwości lokalowych i o niespełniających obowiązujących standardów warunkach korzystania z usług bibliotecznych. O tym, że Uzdrowisko potrzebuje nowoczesnej instytucji kultury, która świadczyłaby wysokiej jakości usługi w sferze społeczno-kulturalnej, mówiła także większość ankietowanych w kwietniu 2018 roku.

Nowy, piętrowy budynek powstanie tuż przy Domu Kleina, który stanowił inspirację architektoniczną dla powstania projektu. Siedziba Centrum Kultury i Rekreacji oraz nowa Biblioteka będą połączone na poziomie parteru. Bryła budynku będzie powiązana wizualnie i funkcjonalnie z dziedzińcem, co pozwoli na rozsze-

Użytkownicy biblioteki narzekają, przede wszystkim, na niefunkcjonalność pomieszczeń, ciasnotę, nieprzystosowanie dla dzieci i osób niepełnosprawnych. Pracownicy skarżą się na brak magazynów i miejsca na gromadzenie czasopism, zbiorów regionalnych i do-

Gmina Supraśl dostanie 2 mln złotych od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na budowę i wyposażenie nowej biblioteki

rzenie działania obiektu w sezonie letnim. Na parterze miejsce znajdą wypożyczalnie dla dzieci i dorosłych oraz sala edukacyjno-warsztatowa. Na piętrze zlokalizowane będą przestronne sale „Skarbca Supraskiego”, w którym prezentowane będą cenne supraskie zbiory oraz

kumentów życia społecznego oraz na brak po-

sala edukacyjna z przeznaczeniem na spotka-

mieszczeń na zajęcia czytelnicze i warsztatowe.

nia autorskie i wystawy. W nowej Bibliotece bę-

Naprzeciw naszym potrzebom wyszedł In-

dzie można popracować w ciszy, ale także po-

stytut Książki ogłaszając IV nabór wniosków do

bawić się z dziećmi w przyjaznej atmosferze czy

programu Priorytet 2 Infrastruktura Bibliotek

uczestniczyć w grupowych zajęciach. Oczywi-

2016-2020. Spośród ponad 200 wniosków, przy-

ście obiekt będzie przystosowany dla osób nie-

znano dofinansowanie tylko ok. 30 projektom,

pełnosprawnych.

w tym naszemu.

Nowa Biblioteka ma spełniać kryteria okre-

Gmina Supraśl dostanie 2 mln złotych od Mi-

ślone dla realizacji zadań w ramach projektu,

nistra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na

z którego trafi do nas dofinansowanie. Najbar-

budowę i wyposażenie nowej Biblioteki Głów-

dziej widoczne dla użytkowników będą: otwar-

nej przy ul. Cieliczańskiej 1 w Supraślu. Po na-

cie Biblioteki 6 dni w tygodniu, powstanie zbio-

szej stronie leży wkład własny w wysokości min.

rów multimedialnych, wprowadzenie elektro-

25% wysokości zadania oraz spełnienie wyma-

nicznych wypożyczeń, poszerzenie oferty edu-

gań Certyfikatu Biblioteka+.

kacyjno-kulturalnej i przede wszystkim dużo większe zbiory (zakupy książek).

16 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

US

KULTURA

Projekt CKiR wyróżniony Projekt pt. “Zakup wyposażenia służącego realizacji wydarzeń kulturalnych z elementami edukacji kulturalnej w CKiR w Supraślu” znalazł się na 1. miejscu ogólnopolskiej listy rankingowej dotacji przyznanych w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Infrastruktura Domów Kultury”.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Tym samym otrzymał rekomendację do dofinansowania w wysokości 49.000 zł. Całkowita wartość projektu to: 85 400 zł. Reszta to wkład własny. Projekt zakłada zakup nowoczesnego wyposażenia, sprzętu nagłośnieniowego i oświetleniowego.

Organizacja kilkudziesięciu w skali roku przedsięwzięć kulturalnych w Domu Ludowym i w terenie o różnym charakterze, wymaga profesjonalnego, nowoczesnego i sprawnego sprzętu nagłośnieniowego, oświetleniowego w celu realizacji wydarzeń

na wysokim poziomie artystycznym, zapewniającym komfort pracy artystom, jak i wysoki standard odbioru. Projekt jest kolejnym etapem inwestycji związanej z remontem i modernizacją Domu Ludowego w Supraślu (zarządzanego przez CKiR) oraz stworzenia systemu tzw. „mikrodomów kultury” - 7 Gminnych Pracowni Edukacji Kulturalnej na terenie Gminy. Zakup wyposażenia pozwoli rozwinąć infrastrukturę Centrum oraz umożliwi rozszerzenie oferty kulturalnej z elementami edukacji kulturalnej o wydarzenia wysokiej rangi, które wymagają sprawnego zaplecza technicznego. BN

Marzenia się spełniają dzięki wolontariatowi PGE!!!

Prace remontowe w GPEK w Sobolewie realizowane przez wolontariuszy PGE przy wsparciu pracowników placówki i mieszkańców dobiegły końca.

Skąd pomysł na remont świetlicy?

Wszystko zaczęło się od mieszkanek Grabówki, które prowadzą dla wszystkich chętnych nieodpłatnie zajęcia taneczne (Roztańczone Koło Gospodyń Wiejskich w Grabówce), a konkretniej od naszych wspólnych marzeń i spostrzeżeń.

Gdy wchodziło się do sali, na której odbywały się zajęcia taneczne od razu widać było, że brakuje w niej luster, dzięki którym zajęcia mogłyby być realizowane w bardziej profesjonalnych warunkach.

I tu z pomocą ruszyły dziewczyny, które zaproponowały CKIR w Supraślu, realizację projektu wolontariatu pracowniczego PGE. To właśnie one, Anna Łubińska i Krystyna Połowianiuk - można powiedzieć nieformalne liderki tutejszego Roztańczonego Koła Gospodyń Wiejskich, a zarazem pracownice PGE Dystrybucja zgłosiły projekt remontowy świetlicy do konkursu programu wolontariatu pracowniczego PGE POMAGAMY. Widocznie „trzymanie kciuków” było skuteczne, gdyż projekt znalazł się wśród 50 zwycięskich, wybranych do realizacji.

fot. Fundacja PGE

Co zyskała świetlica dzięki wolontariuszom PGE? W ramach projektu wolontariatu pracowniczego PGE, wolontariusze PGE odmalowali dużą salę świetlicy, zamontowali lustra z poręczami. Na ścianach zamontowano rolety, a na suficie projektor do wyświetlania m.in. filmów i karnisze do kotar scenicznych. Wolontariusze PGE wykonali też własnoręcznie, z drewna sosnowego nowe regały na książki w części biblioteki dla dzieci i młodzieży oraz powiesili nowe zasłonki i firanki. Na zakończenie projektu wolontariusze PGE planują jeszcze zajęcia na temat: „Jak bezpiecznie korzystać z ener-

gii elektrycznej”, które zakończą konkursem plastycznym dla dzieci.

Anna Łubińska, na co dzień pracownik PGE Dystrybucja Oddział Białystok, która wzięła na siebie odpowiedzialność za realizację projektu, jako lider zespołu musiała zebrać grupę wolontariuszy PGE. Udało się jej zwerbować nie tylko swoich znajomych z pracy, ale i osoby, którym nie jest obojętny los gminnej świetlicy. Serdecznie dziękuję wszystkim uczestnikom wolontariatu za ich ogromne zaangażowanie i wsparcie, choć mam nadzieję, że jeszcze to nie koniec naszej współpracy.

Mariola Małgorzata Borowa / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 17

kultura

Klub Seniora

w Supraślu

Wizualizacje: Imagine

Trwa remont pomieszczeń w Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu, które w najbliższej przyszłości staną się Klubem Seniora.

ciu Wojewody Podlaskiego pomieszczenie po Galerii Wołkowa zamieni się w klubokawiarnię dla Seniorów, w której będzie można odpocząć, wypić kawę, urządzić warsz-

Obecnie trwają prace hydrauliczne i elek-

taty kulinarne czy inne formy aktywności.

tryczne. Przystąpiono do renowacji drzwi,

Wyremontowany zostanie też korytarz i to-

wygładzane są sufity i wstawiana sztukateria.

alety. Remont zakończy się jesienią.

Gmina otrzymała na ten cel środki ze-

Zadanie realizowane jest w ramach modu-

wnętrzne. Pochodzą one z Budżetu Pań-

łu I Programu Wieloletniego „Senior” na lata

stwa, z którego Gmina Supraśl otrzymała

2015-2020 Edycja 2018, przy udziale środ-

120 000 zł dofinansowania. Dzięki wspar-

ków Budżetu Państwa.

MS

Remont Biblioteki w Sobolewie W ramach „Programu odnowy wsi woje-

województwa. Po rozstrzygnięciu konkur-

wództwa podlaskiego 2018 r.” zostały pozy-

su w Urzędzie Marszałkowskim Wojewódz-

skane fundusze na zakup nowych wolumi-

twa Podlaskiego okazało się, że wniosek zo-

nów oraz prace remontowe w Filii Bibliote-

stał pozytywnie rozpatrzony. W ramach do-

ki Publicznej w Sobolewie. Rada Sołecka wsi

finansowania wykonane zostały prace re-

Henrykowo podjęła uchwałę o wystąpieniu

montowe części bibliotecznej dla dorosłych,

do Urzędu Miejskiego w Supraślu z prośbą

zakupione nowe regały oraz dzięki znacznej

o złożenie wniosku o pozyskanie pomocy

kwocie pieniężnej, jaka była zapisana w pro-

finansowej z budżetu Województwa Pod-

jekcie zakupiono nowe woluminy dla dzieci

laskiego w ramach ww. programu na reali-

i dorosłych.

zację zadań istotnych dla sołectw z terenu 18 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

MMB

KULTURA

Podlasie SlowFest Między 30 czerwca a 12 sierpnia wśród bogactwa natury i licznych zabytków Supraśla wydarzył się niezwykły, jedyny w swoim rodzaju festiwal – Podlasie SlowFest.

Przez 46 dni w mieście i okolicy odbywały się kameralne koncerty polskiej i zagranicznej muzyki slow, leniwe pokazy filmowe, słuchowiska, spektakle teatralne, wystawy, wycieczki piesze i rowerowe, dzienne i nocne wypady z podglądaniem przyrody. W programie festiwalu znalazło się 140 wydarzeń, w tym ponad 70 wydarzeń artystycznych z różnych gatunków sztuki, gromadząc blisko 10 tys. odbiorców przyjeżdżających z całej Polski.

Organizatorzy nie zapomnieli o dzieciach - najmłodsi mogli zobaczyć filmy z archiwum Gutek Film i Stowarzyszenia Nowe Horyzonty, zbudować dzikie zwierzęta z patyków i wziąć udział w warsztatach kulinarnych. Także seniorzy z gminy Supraśl mogli w tym roku częściej uczestniczyć w wydarzeniach festiwalowych dzięki specjalnym zniżkom na bilety. Mieszkańcy Supraśla byli zaangażowani w festiwal jako pracownicy, osoby kreatywne (50% współpracowników festiwalu stanowiły

Program podzielony został na kategorie i uło-

Ważnym elementem Podlasie SlowFest jest

osoby mieszkające w Supraślu), a przede

żony tak, że wydarzenia można dobierać we-

kultura regionu, którą goście festiwalu mo-

wszystkim jako widzowie, którzy chętnie

dług własnych preferencji i planu dnia. Wyda-

gli poznać m. in. dzięki warsztatom pisania

dzielili się z organizatorami swoimi opi-

rzenia filmowe przygotowane zostały przez Ro-

ikon, warsztatom śpiewu tradycyjnego, pod-

niami o prezentowanej sztuce oraz pomy-

mana Gutka - między innymi, retrospektywa

czas spotkania ze śpiewaczkami z Dobrowo-

słami na przyszłość festiwalu.

filmów Ingmara Bergmana na 100-lecie uro-

dy, ale też przy okazji wystawy fotograficz-

Festiwal odbił się szerokim echem w me-

dzin wybitnego reżysera. Propozycje teatral-

nej KKF inspirowanej twórczością Wiktora

diach ogólnopolskich. Informacje o tym,

ne przygotował Teatr Wierszalin, który w ra-

Wołkowa czy podczas warsztatów tkackich.

co latem dzieje się w Supraślu można było

mach SlowFestu zaprezentował swoje najlep-

znaleźć w głównych programach telewizyj-

sze przedstawienia, w tym najnowszy spektakl

nych (TVP Kultura, TVP Polonia, TVN, Pol-

„Wykład” na podstawie „Ksiąg narodu polskie-

sat News, TVP Białystok). Podczas festiwa-

go i pielgrzymstwa polskiego” Adama Mickie-

lu gościliśmy kilkunastu dziennikarzy z ra-

wicza. Propozycje muzyczne to zestaw najróż-

dia i czasopism ogólnopolskich, a szacowa-

niejszych wpływów europejskiej muzyki slow,

na wielkość przekazu reklamowego to pra-

akustyczno-elektroniczna podróż z dala od ha-

wie 1,3 mln zł.

Piotr Domagała

łasu, zjawiskowy Ernst Reijseger czy eksperymentalny Radical Polish Ansambl.

Kapela Batareja cieszyła uszy i oczy festiwalowych gości / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 19

kultura

15 września br. w Domu Ludowym odbyło się spotkanie, w trakcie którego zaprezentowana została książka „Supraślańska eca-peca”. Autor – pan Zenon Gruszewski – urodził się w 1942 r. w Supraślu. W swoim rodzinnym mieście mieszkał do początku lat 60., dwadzieścia lat spędził w innych stronach Polski i w 1981 r. wrócił do Supraśla.

Do roku 1999 był dyrektorem Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych.

Akwarela – Nasza ulica - obrazek z połowy lat 50. Autor Zenon Gruszewski praskich harcerzy, aktorów amatorskich teatrów, lokalnych mistrzów sportu, robotników fabrycznych. Opowieść autora utrwaliła supraskie smaki (lokalne potrawy można było spróbować podczas promocyjnego spotkania) i zapachy, oddając ówczesny klimat. Bez wąt-

„Supraślańska eca-peca” to liczący blisko

pienia ważnym elementem współtworzącym

500 stron, tom wspomnień z pierwszego, dzie-

atmosferę miasta była w tamtym czasie natar-

cięcego i młodzieńczego, okresu spędzonego

czywa propaganda sławiąca polsko-sowiecki

nad Supraślą. Całość podzielona została na 25

sojusz i gnająca mieszkańców na wiece, aka-

rozdziałów poprzedzonych krótkim wstępem

demie i pochody.

i zwieńczonych „słowniczkiem suprasko-pol-

Prócz barwnego opisu w świat Supraśla

skim” oraz słowem podziękowania wszystkim,

z lat 40. i 50. XX wieku przenoszą czytelni-

którzy przyczynili się do powstania pracy.

ków książki także liczne fotografie i akware-

Autor Zenon Gruszewski / fot. Radio Białystok

Wartko poprowadzona opowieść przeno-

le (autorstwa pana Gruszewskiego) oraz od-

si czytelników w świat powojennego Supra-

szczególnie mieszkańców młodszych. Au-

tworzona z pamięci autora, odręcznie wyko-

śla. Nade wszystko przedstawia miejsca, któ-

tor pozwala czytelnikowi zagłębiać się, wraz

nana mapa. Wielkim walorem książki jest jej

rych już nie ma, które w ciągu dziesięcioleci

z chłopakami z Uciekaja, w niedostępne za-

język. Autor w całej pełni wykorzystał supra-

uległy całkowitemu przekształceniu i zatraciły

kamarki miasta, w miejsca gdzie dorośli ra-

skie słownictwo, wieńcząc pracę stosownym

swój dawny charakter. Inna jest „nasza ulica”

czej nie zaglądali. Poznajemy rzekę (rozdział

„pomocnikiem” – słownikiem suprasko-pol-

(to tytuł rozdziału II), także kircha (rozdział

XIII), las (rozdział XIV), zimowe rozrywki

skim (rozdział XXVI).

III), choć zachowała swoją pierwotną bryłę, jest

(rozdział VIII). Dzięki obrazom przywoła-

Trudno przecenić pracę pana Zenona Gru-

obecnie zupełnie innym miejscem. Dom Ludo-

nym w książce poznajemy ulubione miejsca

szewskiego, dzięki jego zaangażowaniu utrwa-

wy (rozdział IV) też jedynie zewnętrznie przy-

spotkań supraskiej młodzieży, pierwszych

lony został świat, który nieuchronnie odcho-

pomina dawne Kino Jutrzenka.

randek – Złoty Kamień (rozdział XXI), Świę-

dzi w niepamięć, odchodzi wraz z ludźmi, któ-

tą Sosnę, Park Saski.

rzy go tworzyli. „Supraślańska eca-peca” po-

Wspomnienia pana Zenona Gruszewskiego pozwalają na poznanie dnia powsze-

Na stronach „Supraślańskiej ecy-pecy” od-

dniego mieszkańców ówczesnego Supraśla,

najdujemy barwnie zarysowane postaci su-

20 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

zwala go – choć symbolicznie – zatrzymać.

wfw

kultura

INWESTYCJE OŚWIATA

Dziecko bliżej natury Dnia 20 września chętni Rodzice z grupy Elfy uczestniczyli w akcji sprzątania lasu w pobliżu przedszkola.

Dziesięciolecie chóru supraskiego 30 września br. odbył się jubileuszowy koncert chóru parafii NMP Królowej Polski w Supraślu pod batutą Janusza Fidziukiewicza.

Trudno uwierzyć, ale minęło już dziesięć lat od momentu powstania supraskiego chóru parafialnego. Na początku była to tylko mała grupka pasjonatów muzyki. Jednak z biegiem lat chętnych przybywało i dziś chór liczy już kilkudziesięciu członków. Uświetnia wszystkie uroczystości kościelne i państwowe, daje też koncerty w sąsiednich parafiach.

Od początku swego istnienia kieruje nim Janusz Fidziukiewicz – Supraślanin od urodzenia, który po wieloletniej emigracji w USA zdecydował się na powrót do rodzinnego miasta, by podzielić się swą muzyczną pasją z jego mieszkańcami. Obecnie prowadzi nie tylko chór parafialny, ale także kilka zespołów młodzieżowych i orkiestrę dętą przy Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu.

Uroczysty, jubileuszowy koncert odbył się w pięknej scenerii wypełnionego widzami kościoła pw. NMP Królowej Polski w Supraślu.

Wśród gości były m.in. władze gminy, radni Rady Miejskiej wraz z przewodniczącą Moniką Suszczyńską, księża z obu supraskich parafii oraz proboszcz parafii w Świętej Wodzie. Swą obecnością zaszczycili również członkowie dawnego chóru parafialnego, który od okresu międzywojennego aż do końca minionego wieku istniał przy parafii pw. Świętej Trójcy.

Wydarzenie było związane z przygotowaniem do innowacji pedagogicznej „Dziecko bliżej natury” prowadzonej w grupie dzieci 4-5 let-

Wśród szeregu osób, składających gratulacje z okazji wyjątkowego

nich. Innowacja została stworzona na bazie doświadczeń leśnych przed-

jubileuszu był również burmistrz Radosław Dobrowolski, który złożył

szkoli, a jej głównym celem jest wprowadzenie edukacji outdoorowej,

na ręce dyrygenta pamiątkowy grawerton w uznaniu zasług zespołu

przyrodniczej oraz stworzenie warunków do codziennego kontaktu

w upowszechnianiu kultury muzycznej i podtrzymywaniu chóralnych

z naturą. Dzięki pomocy pięciu wspaniałych mam i ich dzieci, uda-

tradycji Kościoła Katolickiego.

ło się uporządkować teren i już kolejnego dnia przedszkolaki mogły

Na koniec jeszcze osobista refleksja. Nasz chór to nie tylko zbiór lu-

bezpiecznie uczestniczyć w pierwszych zajęciach terenowych. Na po-

dzi skupiających się jedynie na próbach i występach, ale też wspólno-

lance zawisły kartki z prośbą do mieszkańców o nie zaśmiecanie lasu.

ta rodzin i przyjaciół, gdzie każdy – niezależnie od predyspozycji czy

Składamy serdeczne podziękowania mamom Tytusa, Weroniki, Hu-

talentów muzycznych – jest witany z otwartymi rękami i może po-

berta, Lenki oraz Mateusza. Dziękujemy również dzieciom, które dziel-

czuć prawdziwą radość z wielbienia Boga swoim głosem. Jeżeli, dro-

nie pomagały w sprzątaniu. Jesteśmy wdzięczni za poświęcony czas

gi czytelniku, także chcesz poznać to uczucie, to gorąco zapraszamy

i bezinteresowną pomoc.

Cię w nasze progi.

AZ

Magdalena Sokołowska / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 21

OŚwiata

Sukces Szkolnych Kas Oszczędności W minionym roku szkolnym 2017/2018 do programu SKO dołączyli nowi oszczędzający. Dzięki młodym uczestnikom programu mogliśmy wziąć udział w corocznym „Konkursie dla SKO”.

Europejski Dzień Języków Europejski Dzień Języków obchodzony jest co roku w dniu 26. września. W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Ogrodniczkach także uczciliśmy ten wyjątkowy dzień. Uczniowie klasy VIII, pod opieką pań Katarzyny Ozimko i Anny Kowalewskiej zebrali różne materiały i przygotowali prezentacje. W ten sposób, poprzez naukę i zabawę zaangażowali całą społeczność szkolną w obchody Europejskiego Dnia Języków. Wsród dzieci z młodszych klas przeprowadzony został konkurs wiedzy o językach w formie quizu. Na korytarzu szkolnym powstała otwarta wystawa ukazująca różnorodność tematyki. Każdy uczeń może podejść i poczytać ciekawe, czasem zabawne i zaskakujące informacje dotyczące języków europejskich. Nie zapomnieliśmy też o naszym polskim języku, przypominając, jak ważna jest poprawność i dbałość o piękną mowę ojczystą.

Tekst i fot. Anna Kowalewska

Nasze konkursy i działania, które zostały uwzględnione w pracy konkursowej – „Kronice SKO”, zostały docenione przez organizatora konkursu Bank PKO B.P. Podjęte działania rozwijały wśród uczniów zdolności matematyczne, polonistyczne, plastyczne oraz muzyczne. Zrealizowaliśmy również konkursy mające na celu pogłębienie wiedzy z zakresu finansów, bankowości, ekonomii czy przedsiębiorczości. Nasze lekcje o przygodach „Kuby Pieniążka” i „Żyrafy Lokatki” cieszyły się uznaniem nie tylko wśród najmłodszych uczniów. Suma zaoszczędzonych pieniędzy przez uczestników programu wyniosła 9927,65zł. Wszystkie zrealizowane zadania zaowocowały, już po raz drugi, wygraną nagrodą III stopnia w Etapie Regionalnym „Konkursu dla SKO”. To wspaniałe wyróżnienie i ukoronowanie rocznej pracy. Zachęcamy uczniów w wieku od 5 lat do ukończenia 13 roku życia do przystąpienia do programu oszczędzania. Zapraszamy do odwiedzenia naszego bloga oraz zakładki SKO na stronie internetowej Szkoły Podstawowej im. Elizy Orzeszkowej w Sobolewie: www.szkolneblogi.pl/blogi/sobolewo-kocha-oszczedzanie www.szkolasobolewo.com.

Opiekunowie SKO Karolina Kiziewicz Monika Fiedoruk 22 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

INWESTYCJE OŚWIATA

Ukwiecili gminę Supraśl Uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Supraślu zwyciężyli w konkursie zorganizowanym przez Burmistrza Supraśla pt. „Ukwiecamy Gminę Supraśl”.

Wybór był na tyle trudny, że jury postanowiło przyznać „ex aequo”

Niekonwencjonalne

półkolonie

Tegoroczne półkolonie zorganizowane przez SP w Sobolewie były oparte na integracji dzieci ze środowiskiem ludzi niewidomych i niedowidzących.

dwa drugie miejsca: uczniom pod opieką pani Anny Kowalewskiej z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Ogrodniczkach oraz uczniom z obecnej klasy VIII B ze Szkoły Podstawowe w Sobolewie, którzy wykonywali nasadzenia pod czujnym okiem pani Aliny Pawluczuk oraz pani Katarzyny Kuleszy.

Podczas oceniania prac komisja konkursowa wzięła pod uwagę: samodzielność wykonania pracy, różnorodność doboru gatunków roślin, lokalizację klombu kwiatowego, oryginalność, pomysłowość, estetykę, nawiązanie do miejsc/symboli gminy Supraśl, wielkość poniesionych nakładów finansowych.

Poprowadziły je panie nauczycielki - Dorota Łapińska, Katarzyna

Jury miało bardzo trudne zadanie ponieważ wszystkie wykonane w ra-

Biernacka i Monika Mojsak. W wypoczynku wzięło udział 30 koloni-

mach konkursu klomby kwiatowe wyróżniały się estetyką, staranno-

stów w wieku od 7 do 11 lat, w tym dziesięcioro dzieci z rodzin, w któ-

ścią i pomysłowością. Widać było duże zaangażowanie uczniów oraz

rych występuje trudna sytuacja życiowa m.in. problem bezrobocia czy

„pomocników”.

nadużywania alkoholu. Zorganizowany wypoczynek pełnił funkcję

Zwycięskie nasadzenie wykonane przez uczniów Szkoły Podstawowej w Supraślu przedstawiało dzwonnicę supraskiego klasztoru

profilaktyczną i był działaniem stwarzającym dzieciom okazję do gromadzenia różnych doświadczeń prowadzących do wzrostu zdolności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych.

Podczas turnusu uczniowie oprócz radosnej i spontanicznej zabawy w Parku Trampolin „Jumper”, w Krainie Mórz i Oceanów w Dorożkach oraz w Aquaparku w Warszawie, nawiązali bliższy kontakt ze środowiskiem ludzi niewidomych i niedowidzących.

Naszą szkołę odwiedziła pani Agnieszka Szpakowska ze swoim psem przewodnikiem - Keją. Opowiedziała o życiu w ciemności, o tym jak poznaje świat bez użycia wzroku. To od Niej odebraliśmy pierwszą lekcję posługiwania się alfabetem Braille’a i poruszania się przy użyciu białej laski.

Wzięliśmy udział w warsztatach terapii zajęciowej przy Spółdzielni SNB w Białymstoku. Podczas zajęć niejednokrotnie musieliśmy wyostrzyć inne zmysły, by sprostać stawianym zadaniom. Przekonaliśmy się, że wykonanie prostych czynności takich jak ułożenie puzzli, pokolorowanie kolorowanki czy złapanie piłki może być bardzo trudnym wyzwaniem przy uszkodzonym wzroku.

Punktem kulminacyjnym półkolonii była wyprawa do Warszawy, gdzie doświadczyliśmy wyjątkowej, interaktywnej podróży w nie-

Uczniowie ze szkoły w Ogrodniczkach zobrazowały wóz strażacki, nawiązując do swojego patrona - Ochotniczych Straży Pożarnych

Część nasadzeń wykonanych przez uczniów Szkoły Podstawowej w Sobolewie

widzialny świat. Doświadczyliśmy m.in. jak poruszać się w miejskim

Zwycięskie nasadzenie wykonane przez 17 uczniów pod kierunkiem

zgiełku, zapłacić za zakupy w barze czy poruszać się po mieszkaniu

pani Agnieszki Joszczyk-Nikitiuk ze Szkoły Podstawowej w Supra-

w całkowitych ciemnościach. Czy to nas odmieniło? Uczestnicy pół-

ślu przedstawiało dzwonnicę supraskiego klasztoru. Praca wyróżni-

kolonii stwierdzili, że tak. Dzisiaj cieszymy się bardzo z tak oczywistej

ła się tym, że została wykonana w nowym, innym niż w minionym

możliwości, jaką jest podziwianie świata przy pomocy wzroku, a gdy

roku miejscu. Powstała swego rodzaju „wartość dodana” w przyszkol-

spotkamy niewidomego nie odwrócimy się by ominąć go szerokim łu-

nej przestrzeni.

kiem. Być może to właśnie my będziemy mogli mu w czymś pomóc,

Zwycięska drużyna w nagrodę pojedzie na dwudniową wycieczkę, zaś laureaci drugiego miejsca wycieczki jednodniowe.

a może to on pomoże nam?

ms

Tekst i fot. Monika Mojsak / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 23

historia

Żołnierze Września

79 lat temu rozpoczęła się II Wojna Światowa. Jej pierwszym etapem była kampania wrześniowa. W pięciotygodniowych walkach z Niemcami i Sowietami wzięło udział ok. milion polskich żołnierzy, wśród których było również wielu mieszkańców naszego miasta. Pragniemy przybliżyć sylwetki niektórych z nich.

Żołnierze jednego z grodzieńskich pułków na ćwiczeniach - na pierwszym planie Henryk Włodarczyk 30 sierpnia 1939 r. ogłoszono w całym kraju powszechną mobilizację. Tysiące rezerwistów pożegnało się z rodzinami i pomaszerowało do macierzystych jednostek wojskowych, by stanąć do walki z hitlerowskim najeźdźcą. Supraśla-

24 / Supraśl Nasza Gmina /

nie po otrzymaniu kart przydziałowych w większości zasilili garnizony w Białymstoku, Grodnie i Suwałkach. Potem wyruszyli na swój szlak bojowy, który dla jednych okazał się krótki, lecz dla innych nad wyraz długi i pogmatwany.

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

Każdemu los przeznaczył inną drogę do przebycia.

Województwo białostockie leżało na pograniczu, lecz w pierwszych dniach września panował tu całkowity spokój.

INWESTYCJE historia Niemcy skierowali impet swego uderzenia na inne odcin- ły walki na Kępie Oksywskiej, gdzie do niewoli dostał się łączki. Strona polska postanowiła to wykorzystać, przeprowadza- nościowiec Jan Motylewski. Kolejne lata spędził jako jeniec jąc niespodziewany wypad na Prusy Wschodnie. 2 września w stalagu II C Woldenberg i przymusowy robotnik na Pomogrupa ułanów przekroczyła granicę, zdobywając kilka ma- rzu Zachodnim. 28 września padła Warszawa. Pod koniec miezurskich wsi. Sukces okazał się jednak krótkotrwały i przy- siąca pozostałe oddziały zgrupowały się pod Kockiem, tworząc niósł też pierwsze straty. Wśród poległych był młody supra- Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie” pod dowództwem ślanin Jan Abłażewicz. Jego ciało spoczęło następnie w bezi- gen. Franciszka Kleeberga. Tam też w dniach 2 - 6 paździermiennym grobie na cmentarzu w Ełku. nika rozegrała się ostatnia bitwa kampanii wrześniowej. Brali Kilka dni później Niemcy uderzyli na polskie pozycje bro- w niej udział supraślanie z 10 Pułku Ułanów Litewskich: Minione przez Samodzielną Grupę Operacyjną „Narew”. Zacie- kołaj Tarasiewicz, Jan Narewski oraz radiotelegrafiści Antoni kłe walki toczyły się na linii Wizny, Łomży i Nowogrodu. 10 Muszyński i Wacław Pul. Po kapitulacji tylko Tarasiewiczowi września opór zostały złamany. Do niewoli dostały się setki udało się przedrzeć przez linie niemieckie i dotrzeć szczęśliżołnierzy, w tym co najmniej czterech supraślan: Stanisław Be- wie do rodziny. Jego koledzy znaleźli się zaś w gronie jeńców. negda, Edmund Giba i ciężko ranTuż przed zakończeniem walk ny Feliks Kwasiborski z białostocPul zdołał jeszcze zniszczyć rakiego 42. Pułku Piechoty oraz Rydiostację, by nie dostała się ręce szard Kulikowski z 3. Pułku Szwowroga. Potem wraz z Muszyńleżerów Mazowieckich. Przewiezioskim został wywieziony do stalagu w Luckenwalde. Sześć kono ich następnie w okolice Bartoszyc lejnych lat spędził na robotach i zamknięto w stalagu (czyli obozie 17 września nóż w plecy wycofującym przymusowych w III Rzeszy. jenieckim dla szeregowców i podoficerów) I A Stablack. Odtąd na wie- się na wschód Polakom wbili Sowie- W bliżej nieznanych okoliczle lat ich domem stały się ponure ci. W ciągu dwóch tygodni zagarnę- nościach do niewoli trafił takobozowe baraki otoczone drutem li tysiące jeńców, zupełnie nieprzygo- że Edward Daszuta z 10 Pułku i strażniczymi wieżyczkami. towanych na tak tragiczny obrót wy- Ułanów oraz Stanisław KozłowW tym samym czasie na połuski z suwalskiego 4 Dywizjonu darzeń. Jednym z nich był dyrektor dniu kraju ciężkie walki z NiemArtylerii Konnej. cami toczyli żołnierze pułków gro- szkoły w Supraślu, porucznik rezerwy Ostatnim akordem wrześnioFerdynand Marecki. dzieńskich m.in. Aleksander Wiszwych zmagań była śmierć 26 niewski i Henryk Włodarczyk. Nieletniego ułana Stanisława Pioustannie ostrzeliwani przez czołgi, trowskiego, który wziął udział artylerię i samoloty nieprzyjaciela, w obronie Grodna przed Armią zostali ostatecznie rozbici 12 wrzeCzerwoną. Ciężko ranny, został śnia w rejonie Radomia. Wiszniewco prawda przetransportowany ski zdołał wydostać się z okrążenia do szpitala św. Rocha w Białymi wrócił do Supraśla, natomiast Włodarczyk trafił do niewo- stoku, lecz nie odzyskał już przytomności i 14 października li. Inny kocioł powstał pod Kozienicami, gdzie Niemcy dości- wyzionął ducha. Dwa dni później ks. Otton Sidorowicz pognęli niedobitki 77. Pułku Piechoty, próbującego przedostać grzebał jego zwłoki na supraskim cmentarzu, odnotowując się na drugą stronę Wisły. W ręce zwycięzców wpadł m.in. przyczynę zgonu w księdze parafialnej: „Zmarł w ran odniesionych w obronie Ojczyzny.” pochodzący z Supraśla kapral Mieczysław Jelski.

17 września nóż w plecy wycofującym się na wschód PolaPóźniejsze losy żołnierzy Września potoczyły się różnie. kom wbili Sowieci. W ciągu dwóch tygodni zagarnęli tysiące Henryk Włodarczyk po wyzwoleniu z niewoli wyjechał do jeńców, zupełnie nieprzygotowanych na tak tragiczny obrót Australii. Edmund Giba udał się na emigrację do Kanady, lecz wydarzeń. Jednym z nich był dyrektor szkoły w Supraślu, po- w 1955 r. powrócił do kraju i zamieszkał na stałe w Supraślu. rucznik rezerwy Ferdynand Marecki. Innym - szeregowy żoł- Edward Daszuta zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau. nierz Kadry Zapasowej 3. Szpitala Okręgowego w Sokółce An- Antoni Muszyński w 1941 r. uciekł ze stalagu, przedostał w rotoni Puciłowski, początkowo internowany na Litwie, a następ- dzinne strony i jako partyzant o pseudonimie „Waligóra” walnie przekazany w łapy NKWD. Po kilku tygodniach Puciłow- czył potem z niemieckim i sowieckim okupantem aż do jesieskiego zwolniono do domu, zaś Marecki - z racji na oficerski ni 1945 r. Jego śladem poszli też Mikołaj Tarasiewicz, Antoni stopień - został wywieziony do obozu w Kozielsku. Wiosną Puciłowski czy Stanisław Kozłowski.

1940 r. enkawudziści zamordowali go w Katyniu.

Dla wielu Wrzesień 1939 r. okazał się dopiero początkiem Polska armia nie poddała się, choć w starciu z dwoma wro- ich długiej, ciernistej drogi ku wolności. gami nie miała już szans na zwycięstwo. Do 19 września trwaAdam Zabłocki

/ Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 25

nasz ogród

Jesień w sadzie i ogrodzie Szybko minęło lato i przyszła jesień. W ogrodzie jak zwykle coś nowego. W październiku sadzimy drzewka owocowe oraz inne rośliny z odkrytym korzeniem, ponieważ teraz są one w fazie spoczynku. Ta pora to również kontynuacja sadzenia cebul i bulw roślin kwitnących wiosną - tulipanów, narcyzów, szafirków, przebiśniegów, krokusów, czosnków itp.

ZAKŁADAMY MINI SAD Wielu z nas pamięta smaki i zapachy z dzieciństwa - jednym z nich jest aromat owoców, czy też warzyw zbieranych jesienią. Dla tych, którzy chcą znowu poczuć prawdziwy smak lub poczęstować nim swoich najbliższych, proponujemy posadzenie w ogrodzie na przykład starych odmian jabłoni, grusz czy też innych drzewek i krzewów owocowych.

Posiadanie swojego sadu, warzywnika lub zielnika jest znów trendy!

W dobrych centrach ogrodniczych można kupić sadzonki odmian jabłoni takich jak papierówka, malinówka, kronselka i wiele innych.

Drzewka owocowe można posadzić w ogrodzie na trawniku lub na rabacie wkomponowując je do nasadzeń wykonanych z roślin ozdobnych. Na przykład borówka amerykańska dobrze będzie rosła między świerkami lub innymi iglakami. Drzewka można również posadzić na rabacie warzywnej. Od kilku lat w sprzedaży pojawiły się karłowe drzewka owocowe, które można uprawiać w pojemnikach na balkonach lub tarasach. Zajmują mało miejsca, dają owoce i łatwo je przenieść np. w celu zabezpieczenia na zimę.

Sadząc rośliny owocowe pamiętajmy o kilku ważnych zasadach: - kupujmy drzewka zaszczepione na podkładkach półkarłowych, które dadzą roślinom wystarczającą siłę i odporność w trudnych warunkach; - sadząc drzewka i krzewy na trawniku usuńmy trawę wokół rośliny na 0,5 m średnicy i wyściółkujmy ziemię aby chwasty nie stanowiły konkurencji dla młodych roślin; - w przypadku słabej piaszczystej gleby, sadząc drzewka i krzewy owocowe należy ją wzbogacić np. kompostem, ziemią uniwersalną lub odkwaszonym torfem.

Tekst i zdjęcia.: mgr Maria Radziwońska-Kryjan, mgr inż. Piotr Kryjan 26 / Supraśl Nasza Gmina /

Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl /

Ważne we wrześniu i październiku Kontynuujemy ścinanie przekwitłych kwiatostanów na rabatach bylinowych, co zapobiega zawiązywaniu się nasion oraz pobudzi rośliny do ponownego kwitnienia jeszcze w tym sezonie. Usuwamy również chwasty. We wrześniu i październiku możemy zastosować nawozy jesienne - zawarty w nich potas i fosfor ułatwi roślinom przetrwanie zimy.

Nadal walczymy ze szkodnikami oraz chorobami grzybowymi. Pamiętajmy, że rośliny będą bardziej odporne na patogeny, jeżeli będą odpowiednio nawożone i podlewane. Nie podlewajmy ich po liściach a tylko na glebę! W razie potrzeby wykonujemy zabiegi ochrony roślin (opryski środkami naturalnymi lub chemicznymi).

Trawniki, tak jak w poprzednich miesiącach, co tydzień kosimy. Zwalczamy chwasty - w ostateczności herbicydami. Regularne nawożenie trawników od wiosny do końca wakacji powoduje, że trawa jest silna i bardziej konkurencyjna do chwastów.

W czasie suszy - podlewamy wczesnym rankiem. Nawozimy do końca sierpnia, później już tylko nawozem jesiennym. Wrzesień jest bardzo dobrym miesiącem na zakładanie trawników - jest jeszcze wystarczająco ciepło i wilgotno na siew.

Sadzimy cebule i bulwy roślin kwitnących wiosną - tulipanów, narcyzów, szafirków, przebiśniegów, krokusów, czosnków olbrzymich itp. Cebule sadzimy na różną głębokość, zależnie od wielkości cebul.

Dzielimy karpy bylin kwitnących wiosną i wczesnym latem - żagwinów, serduszek, ostróżek, funkii, rudbekii, pysznogłówek i innych.

REKLAMA

posezonowe wyprzedaże

70%

do -

AZALIE

RÓŻANECZNIKI

SZKLARNIE OGRODOWE duży wybór: folia, poliwęglan, szkło

NOWODWORCE UL.KWIATOWA 7 TEL. 85 744 15 95

CENTRUM OGRODNICZE

GALERIA SZTUKI

www.dkgardens.pl

SZKLARNIE

INWESTYCJE SPORT

100% NATURY

Supraski Maraton Leśny Ten pierwszy w regionie bieg rozgrywany na dystansie pełnego maratonu, czyli 42,5 km, odbył się w niedzielę 16 września.

Organizatorami biegu jest Fundacja Miasto BE, czyli Marcin Matejczuk i Wojciech Mojsak, organizatorzy znanego już nam Ultra Śledzia.

- Jeśli chodzi o przyjacielski klimat biegu, chęć bycia blisko natury, nastawienie na ukazanie piękna Podlasia, a w szczególności Supraśla, to w tych aspektach konsekwentnie idziemy w tym samym kierunku – powiedział Marcin Matejczuk. - Natomiast jeśli chodzi o dystans i skalę trudności, to staraliśmy się zrobić lekki bieg, podczas którego można podziwiać piękne lasy, łąki oraz wsie.

fot. Ewelina Lewkowicz-Żmojda

mARATONY KRESOWE w SUPRAŚLU

2018-08-19 – “Uzdrowisko Supraśl” fot. Marek Kulikowski

fot. Marek Kulikowski

fot. Marek Kulikowski

Medalistki

z Henrykowa i Sobolewa Kaja Lach i Ewa Kowalska zostały mistrzyniami Polski na 24 Ogólnopolskiej Olimpiadzie Młodzieży i Mistrzostwach Polski Juniorów w kajakowaniu w kategorii C2 500m. Konkurs odbył sie na poznańskiej Malcie z pięknymi widokami i udaną pogodą. Trener Michał Mróz oraz reszta ekpiy może być dumna ze swoich osiągnięć przedstawiająć najlepszych juniorów z całego Podlasia z grupy Cresovia Białystok Kajakarstwo. Gratulujemy medalistkowi i życzymy dalszych sukcesów! / Supraśl Nasza Gmina / Nr 2 (54) / Jesień2018 / www.suprasl.pl / 27

AGENCJA PKO BANKU POLSKIEGO NR GB60 ul. Piłsudskiego 58, 16-030 Supraśl t: 85 710 38 91, k: +48 692 650 929, k: +48 796 138 985 GB60@agencja.pkobp.pl www.agencja.pkobp.pl/GB60 zapraszamy: pn - pt 9.00 – 17.00

ATRA GROUP TECHNIKA GRZEWCZA DYSTRYBUCJA, MONTA¯, SERWIS

LIDER KOT£ÓW I PALNIKÓW NA PELLET

602 151 098 atragroup@wp.pl

POŻYCZKA PO SĄSIEDZKU Potrzebujesz pożyczki gotówkowej, karty kredytowej lub konta?

Agencję PKO Banku Polskiego znajdziesz tuż obok – po sąsiedzku!

www.pkobp.pl, infolinia: 800 302 302 brak opłat dla numerów krajowych na terenie kraju; w pozostałych przypadkach opłata zgodna z taryfą operatora +48 81 535 60 60 opłata zgodna z taryfą operatora Informacje o produktach, w tym Taryfa prowizji i opłat bankowych, są dostępne w placówkach Banku i na www.pkobp.pl.

Udzielenie pożyczki oraz przyznanie karty kredytowej jest uzależnione od pozytywnej oceny zdolności kredytowej.

1406-1407-Agencje Jestesmy sasiadami A4 v2.indd 1

25.04.2017 12:55

ul. Ciesielska 2 15-542 Bia³ystok