ดัชนีเมืองรองอัจฉริยะ (Smart Secondary City Index) ในเขตพื้นที่ภาคเหนือตอนบน

รายงานผลการวิจยั โครงการ “ดัชนีเมืองรองอัจฉริยะ (Smart Secondary City Index) ในเขตพืน้ ทีภ่ าคเหนือตอนบน”

เสนอ สถาบันนโยบายสาธารณะลีกวนยู มหาวิทยาลัยแห่งชาติสงิ คโปร์

จัดทาโดย ดร. ฉัตรทิพย์ ชัยฉกรรจ์ คณะรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

พฤษภาคม 2558

i

คำนำ งานชิ้นนี้เป็ นส่วนหนึ่งของโครงการดัชนีเมืองรองอัจฉริยะ ซึ่งเป็ นการร่วมมือกันระหว่างทีมวิจยั จาก หลายประเทศ และสาระสาคัญของงานชิ้นนี้ คือ การศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ความเป็ นเมืองรอง อัจฉริยะของเทศบาลนครในเขตภาคเหนือตอนบน อันได้แก่ เทศบาลนครลาปาง เทศบาลนครแม่สอด เทศบาลนครเชียงราย และเทศบาลนครเชียงใหม่ ซึง่ นับได้ว่าเป็ นงานบุกเบิกชิน้ แรกๆ ว่าด้วยการจัดทา ดัชนีเมืองรองอัจฉริยะ อันจะนามาสู่การพัฒนาความพร้อ มและศักยภาพของเมืองรองในการบริห าร จัดการระบบสารสนเทศ ซึง่ เป็ นพืน้ ฐานสาคัญของการให้บริการประชาชนในโลกยุคปั จจุบนั ผู้วจิ ยั ขอขอบคุณเทศบาลนครทัง้ สี่แห่งซึ่งเป็ นผู้ให้ขอ้ มูลและให้ความร่วมมือเป็ นอย่างดี มหาวิทยาลัย แห่ ง ชาติส ิง คโปร์ท่ีไ ด้ส นับ สนุ น ทุ น ส าหรับ การศึก ษาวิ จ ยั ครัง้ นี้ ทีม งานที่ร่ว มลงพื้น ที่ จัด เก็บ และ วิเคราะห์ขอ้ มูลร่วมกันอย่างเต็มที่ หากมีขอ้ ผิดพลาดประการใดหลงเหลืออยู่ภายในรายงานวิจยั ชิ้นนี้ ผูว้ จิ ยั ในฐานะหัวหน้าโครงการขอน้อมรับและยินดีรบั ฟั งเพื่อนาไปปรับปรุงแก้ไขต่อไป

ฉัตรทิพย์ ชัยฉกรรจ์ สิงหาคม 2558

ii

สำรบัญ คำนำ ............................................................................................................................................................ i สำรบัญ ........................................................................................................................................................ ii สำรบัญตำรำง .................................................................................................................................................. v สำรบัญรู ป ................................................................................................................................................... vii สำรบัญแผนภำพ ............................................................................................................................................. vii บทที่ 1: บทนำ ............................................................................................................................................... 1 1.1ควำมเป็ นมำของโครงกำรวิจยั ....................................................................................................................... 1 1.2 วัตถุประสงค์โครงกำร ............................................................................................................................... 1 1.3 ขอบเขตกำรวิจยั ..................................................................................................................................... 2 1.4 ระเบียบวิธีวจิ ยั ....................................................................................................................................... 2 1.4.1 การเก็บข้ อมูล ................................................................................................................................. 2 1.4.2 การวิเคราะห์ ข้อมูล............................................................................................................................ 3 1.5 กรอบแนวคิด ........................................................................................................................................ 3 1.6 ประโยชน์ที่คำดว่ำจะได้รับ .......................................................................................................................... 4 บทที่ 2: เทศบำลนครลำปำง .................................................................................................................................. 5 2.1 ข้อมูลพื้นฐำนทัว่ ไป.................................................................................................................................. 5 2.1.1 โครงสร้ างองค์ กรและการบริหาร ............................................................................................................. 6 2.1.2 ระบบสารสนเทศของเทศบาลในภาพรวม .................................................................................................... 7 2.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิญ .................................................................................................... 7 2.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ .............................................................................. 8 2.3.1 โครงสร้ างพืน้ ฐานของเมือง ................................................................................................................... 8 2.3.2 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการเมือง .................................................................................................. 9 2.3.3 ระบบสารสนเทศกับความสามารถในการแข่ งขันด้ านเศรษฐกิจ ............................................................................ 13 2.3.4 ระบบสารสนเทศกับการบริการสาธารณะ .................................................................................................. 14 2.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ ................................................................................................................... 17 2.5 ควำมสำเร็ จที่หน่วยงำนเคยได้รับ .................................................................................................................. 18 บทที่ 3: เทศบำลนครแม่สอด............................................................................................................................... 23 3.1 ข้อมูลพื้นฐำนทัว่ ไป................................................................................................................................ 23 3.1.1 โครงสร้ างองค์ กรและการบริหาร ........................................................................................................... 24 3.1.2 ระบบสารสนเทศของเทศบาลในภาพรวม .................................................................................................. 25

iii 3.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิญ .................................................................................................. 25 3.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ ............................................................................ 26 3.3.1 โครงสร้ างพืน้ ฐานของเมือง ................................................................................................................. 26 3.3.2 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการเมือง ................................................................................................ 28 3.3.3 ระบบสารสนเทศกับความสามารถในการแข่ งขันด้ านเศรษฐกิจ ............................................................................ 32 3.3.4 ระบบสารสนเทศกับการบริการสาธารณะ .................................................................................................. 33 3.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ ................................................................................................................... 36 3.5 ควำมสำเร็ จที่หน่วยงำนเคยได้รับ .................................................................................................................. 37 บทที่ 4: เทศบำลนครเชียงรำย .............................................................................................................................. 40 4.1 ข้อมูลพื้นฐำนทัว่ ไป................................................................................................................................ 40 4.1.1 โครงสร้ างองค์ กรและการบริหาร ........................................................................................................... 41 4.1.2 ระบบสารสนเทศของเทศบาลในภาพรวม .................................................................................................. 41 4.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิญ .................................................................................................. 43 4.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ ............................................................................ 43 4.3.1 โครงสร้ างพืน้ ฐานของเมือง ................................................................................................................. 43 4.3.2 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการเมือง ................................................................................................ 45 4.3.3 ระบบสารสนเทศกับความสามารถในการแข่ งขันด้ านเศรษฐกิจ ............................................................................ 48 4.3.4 ระบบสารสนเทศกับการบริการสาธารณะ .................................................................................................. 50 4.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ ................................................................................................................... 56 4.5 ควำมสำเร็ จที่หน่วยงำนเคยได้รับ .................................................................................................................. 56 บทที่ 5: เทศบำลนครเชียงใหม่ ............................................................................................................................. 60 5.1 ข้อมูลพื้นฐำนทัว่ ไป................................................................................................................................ 60 5.1.1 โครงสร้ างองค์ กรและการบริหาร ........................................................................................................... 62 5.1.2 ระบบสารสนเทศของเทศบาลในภาพรวม .................................................................................................. 64 5.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิญ .................................................................................................. 64 5.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ ............................................................................ 65 5.3.1 โครงสร้ างพืน้ ฐานของเมือง ................................................................................................................. 65 5.3.2 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการเมือง ................................................................................................ 66 5.3.3 ระบบสารสนเทศกับความสามารถในการแข่ งขันด้ านเศรษฐกิจ ............................................................................ 70 5.3.4 ระบบสารสนเทศกับการบริการสาธารณะ .................................................................................................. 72 5.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ ................................................................................................................... 75 5.5 ควำมสำเร็ จที่หน่วยงำนเคยได้รับ .................................................................................................................. 76 บทที่ 6: เมืองรองอัจฉริ ยะในเขตภำคเหนือตอนบน ........................................................................................................ 78

iv 6.1 ตัวบ่งชี้ดำ้ นโครงสร้ำงพื้นฐำน ..................................................................................................................... 78 6.2 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ หำรจัดกำรเมือง ....................................................................................................... 78 6.3 ระบบสำรสนเทศกับควำมสำมำรถในกำรแข่งขันด้ำนเศรษฐกิจ ................................................................................... 81 6.4 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ กำรสำธำรณะ ......................................................................................................... 81 6.5 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ ................................................................................................................... 81 6.6 สรุ ปส่งท้ำย ........................................................................................................................................ 82 ภำคผนวก.................................................................................................................................................... 84

v

สำรบัญตำรำง ตารางที่ 1.1 สรุปรายชื่อผู้ให้ข้อมูล ................................................................................................................ 3 ตารางที่ 2.1 ข้อมูลพื้นฐานทั่วไป เทศบาลนครลาปาง .................................................................................... 5 ตารางที่ 2.2 การประเมินน้าหนักสิ่งท้าทายของเมือง ..................................................................................... 7 ตารางที่ 2.3 ข้อมูลโครงสร้างพื้นฐานของเมือง............................................................................................... 8 ตารางที่ 2.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานและด้านระบบสารสนเทศ ............................... 10 ตารางที่ 2.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลกับประชาชน ....................................................................... 11 ตารางที่ 2.6 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครลาปาง ............................................... 15 ตารางที่ 2.7 ระบบไอซีทีและการจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน .................................................. 16 ตารางที่ 2.8 ระบบไอซีทีกับการให้บริการสาธารณสุข การศึกษาและการบริการทางสังคม .......................... 16 ตารางที่ 3.1 ข้อมูลพื้นฐานทั่วไป เทศบาลนครแม่สอด ................................................................................. 24 ตารางที่ 3.2 การประเมินน้าหนักสิ่งท้าทายของเทศบาลนครแม่สอด ........................................................... 26 ตารางที่ 3.3 ข้อมูลโครงสร้างพื้นฐานของนครแม่สอด .................................................................................. 27 ตารางที่ 3.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานและด้านระบบสารสนเทศ ของเทศบาลนครแม่ สอด .............................................................................................................................................................. 28 ตารางที่ 3.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลแม่สอดกับประชาชน ........................................................... 29 ตารางที่ 3.6 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครแม่สอด .............................................. 33 ตารางที่ 3.7 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ของเทศบาลนครแม่ สอด .............................................................................................................................................................. 34 ตารางที่ 3.8 ระบบสารสนเทศกับการให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ของ เทศบาลนครแม่สอด...................................................................................................................................... 35 ตารางที่ 4.1 ข้อมูลพื้นฐานทั่วไป เทศบาลนครเชียงราย ............................................................................... 40 ตารางที่ 4.2 การประเมินน้าหนักสิ่งท้าทายของเมือง ................................................................................... 43 ตารางที่ 4.3 ข้อมูลโครงสร้างพื้นฐานของนครเชียงราย ................................................................................ 44 ตารางที่ 4.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานและด้านระบบสารสนเทศ ของเทศบาลนคร เชียงราย........................................................................................................................................................ 45 ตารางที่ 4.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลแม่สอดกับประชาชน ........................................................... 46 ตารางที่ 4.6 ข้อมูลการพาณิชย์ในเขตเทศบาลนครเชียงราย ........................................................................ 49 ตารางที่ 4.7 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครเชียงราย ............................................ 50 ตารางที่ 4.8 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ของเทศบาลนคร เชียงราย........................................................................................................................................................ 53 ตารางที่ 4.9 ระบบสารสนเทศกับการให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ของ เทศบาลนครเชียงราย.................................................................................................................................... 54 ตารางที่ 5.1 ข้อมูลพื้นฐานทั่วไป เทศบาลนครเชียงใหม่ .............................................................................. 62

vi ตารางที่ 5.2 การประเมินน้าหนักสิ่งท้าทายของเทศบาลนครเชียงใหม่......................................................... 64 ตารางที่ 5.3 ข้อมูลโครงสร้างพื้นฐานของนครเชียงใหม่ ............................................................................... 65 ตารางที่ 5.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานและด้านระบบสารสนเทศ ของเทศบาลนคร เชียงราย........................................................................................................................................................ 66 ตารางที่ 5.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลเชียงใหม่กับประชาชน ......................................................... 68 ตารางที่ 5.6 ข้อมูลโรงงานอุตสาหกรรมและการพาณิชย์ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ ................................. 71 ตารางที่ 5.7 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครเชียงใหม่............................................ 72 ตารางที่ 5.8 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ของเทศบาลนคร เชียงใหม่ ....................................................................................................................................................... 73 ตารางที่ 5.9 ระบบสารสนเทศกับการให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ของ เทศบาลนครเชียงใหม่ ................................................................................................................................... 74 ตารางที่ 6.1 เปรียบเทียบร้อยละของงบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานกับด้านระบบสารสนเทศ ............... 79 ตารางที่ 6.2 เปรียบเทียบการจัดให้มีแผนแม่บทและสภาพัฒนาสารสนเทศ ................................................ 79 ตารางที่ 6.3 เปรียบเทียบช่องทางที่ประชาชนใช้ในการติดต่อกับเทศบาล .................................................... 80 ตารางที่ 6.4 เปรียบเทียบโซเชียลมีเดียที่พนักงานใช้ในการสื่อสารกับประชาชน .......................................... 80 ตารางที่ 6.5 เปรียบเทียบการให้น้าหนักสิ่งท้าทายด้านระบบสารสนเทศ ..................................................... 82

vii

สำรบัญรูป รูป 3.1 แผนที่ชุมชนเทศบาลนครแม่สอด ...................................................................................................... 23 รูป 3.2 หน้าเพจสาหรับเข้าถึงรายละเอียดศูนย์การเรียนรู้ ICT ชุมชนเพื่อพ่อหลวง (อินทรคีรี 1) .................. 37 รูป 3.3 ตัวอย่างหน้าจอระบบ ELAAS........................................................................................................... 38 รูป 3.4 ตัวอย่างหน้าจอระบบ e-Plan .......................................................................................................... 39 รูป 4.1 โปรแกรมเสริมเทศบาลนครเชียงราย ................................................................................................ 42 รูป 4.2 โครงสร้างเว็บไซต์เทศบาลนครเชียงราย............................................................................................ 47 รูป 4.3 พิธีลงนามความร่วมมือระหว่างเทศบาลนครเชียงรายและเมืองกังนึง ................................................ 48 รูป 4.4 ระบบการจัดการสินทรัพย์ของเทศบาลนครเชียงราย ........................................................................ 51 รูป 4.5 หน้าเว็บแสดงความคิดเห็น เว็บไซต์เทศบาลนครเชียงราย ................................................................ 52 รูป 4.6 ตัวอย่างการจัดเก็บข้อมูลสินทรัพย์ของเทศบาลนครเชียงราย ........................................................... 55 รูป 4.7 โปสเตอร์สรุปตัวอย่างความสาเร็จของเทศบาลนครเชียงราย ............................................................ 57

สำรบัญแผนภำพ แผนภาพที่ แผนภาพที่ แผนภาพที่ แผนภาพที่ แผนภาพที่ แผนภาพที่ แผนภาพที่ แผนภาพที่

1.1 กรอบแนวคิดดัชนีเมืองรองอัจฉริยะ ..................................................................................... 4 2.1 เฟซบุคที่เทศบาลนครลาปางใช้ในการสื่อสารกับประชาชน ................................................. 11 2.2 เว็บไซต์เทศบาลนครลาปาง................................................................................................. 12 2.3 ลิงค์ระบบสารสนเทศและการให้บริการต่างๆ ในเว็บไซต์เทศบาลนครลาปาง ...................... 13 2.4 แบบฟอร์มการร้องทุกข์ออนไลน์ ......................................................................................... 22 2.5 ระบบติดตามเรื่องราวร้องทุกข์ออนไลน์ .............................................................................. 22 3.1 หน้าสุดท้ายของข่าวจัดซื้อจัดจ้าง (หน้าที่ 45) จากเว็บไซต์เทศบาลนครแม่สอด .................. 30 3.2 ข้อมูลงบฐานะทางการเงิน จากเว็บไซต์เทศบาลนครแม่สอด ............................................... 31

1

บทที่ 1: บทนำ

1.1ควำมเป็ นมำของโครงกำรวิ จยั ในช่วงหลายปี ทผ่ี ่านมา การกาหนดนโยบายสาธารณะภายใต้แนวคิดการกระจายอานาจได้ทาให้เกิดการ พัฒนาเมืองรองขึน้ มามากมาย เป้ าหมายสาคัญอันหนึ่งของนโยบายเหล่านี้เป็ นไปเพื่อกระจายทรัพยากร และการพัฒนาเศรษฐกิจไปสู่ภมู ภิ าคต่างๆ ของประเทศ ซึง่ ในท้ายทีส่ ุดจะช่วยลดความเหลื่อมล้าระหว่าง เมืองหลวงกับเมืองอื่นๆ เมืองรองทัง้ หลายที่เกิดขึน้ ในประเทศไทย เช่น เชียงใหม่ ขอนแก่น เชียงราย และหาดใหญ่ ได้นาเอาแนวทางการบริหารจัดการต่างๆ มาปรับใช้เพื่อเพิม่ ความสามารถในการแข่งขัน ของตน แนวทางเหล่านี้ได้แก่ การตัง้ มหาวิทยาลัย การสร้างสนามบิน การพั ฒนาระบบโลจิสติกส์และ การขนส่ง และการปรับเปลีย่ นผังเมือง นอกจากนี้ เมืองเหล่านี้ยงั มีนโยบายทีห่ ลากหลายในการส่งเสริม วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ซึ่งถือว่าเป็ นกลไกสาคัญในการเจริญเติบโตของเมืองรอง ทัง้ หลาย กลุ่มวิสาหกิจเหล่านี้เป็ นทัง้ นายจ้างสาหรับแรงงานและรากฐานสาหรับการเจริญเติบโตทียงยื ั่ น ของท้องถิน่ และเมืองรองแต่ละแห่งได้พฒ ั นาระบบสารสนเทศ (ICT) ของตนเองเพื่อทีจ่ ะเพิม่ ศักยภาพ ของภาคการศึกษา ภาคการบริการสาธารณะ และภาคธุรกิจเอกชน อย่างไรก็ดี งานศึกษาเมืองรองเชิง เปรียบเทียบยังไม่ปรากฏในทีใ่ ด คณะรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา และสานักวิชานโยบายสาธารณะลีกวนยู (Lee Kuan Yew School of Public Policy) มหาวิทยาลัยแห่งชาติสงิ คโปร์ (National University of Singapore) จึงได้ร่ว มมือ กันจัด ท าโครงการวิจ ยั ดัชนีเ มือ งรองอัจฉริย ะ (Smart Secondary City Index) ขึ้น โดย โครงการนี้มุ่งสารวจบทบาทของระบบสารสนเทศในการพัฒนาเศรษฐกิจ การบริการภาครัฐ และธุรกิจ เอกชนในเมืองรองทัง้ หลาย และมุ่งสร้างแผนที่การใช้ระบบสารสนเทศและระบุปัจจัยที่ส่งผลต่อความ พร้อมในการใช้ระบบสารสนเทศและความท้าทายที่แตกต่างกันระหว่างเมืองรองทัง้ หลาย ข้อค้นพบ ต่างๆ จะถูกนาไปใช้ในการแลกเปลีย่ นเรียนรูร้ ะหว่างรัฐและเอกชน และสร้างข้อเสนอแนะเชิงนโยบายทัง้ ในระดับท้องถิ่น ระดับประเทศ และระดับภูมภิ าค เพื่อเสริมสร้างการพัฒนาและความสามารถในการ แข่งขันของประเทศต่อไป

1.2 วัตถุประสงค์โครงกำร 1. เพื่อสารวจบทบาทของระบบสารสนเทศในการบริหารจัดการเมืองรองในเขตพื้นที่ภาคเหนือ ตอนบนของ 2. เพื่อศึกษาปั จจัยทีส่ ่งผลต่อความพร้อมและความท้าทายในการใช้ระบบสารสนเทศของเมืองรอง ในเขตภาคเหนือตอนบน

2 3. เพื่อวิเคราะห์และจัดทาแผนทีก่ ารใช้ระบบสารสนเทศของเมืองรองในเขตภาคเหนือตอนบน 4. เพื่อจัดทาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายด้านการพัฒนาระบบสารสนเทศในเมืองรอง

1.3 ขอบเขตกำรวิ จยั 1. ขอบเขตด้ำนประชำกรและกลุ่มตัวอย่ำง การศึกษาวิจยั นี้มปี ระชากรเป็ นเทศบาลนครในเขต ภาคเหนือตอนบน จานวน 4 แห่ง ซึง่ ทัง้ หมดถือเป็ นกลุ่มตัวอย่างของโครงการวิจยั ฯ 2. ขอบเขตด้ำนสถำนที่ ดาเนินการในเขตพืน้ ทีภ่ าคเหนือตอนบนของประเทศไทย 3. ขอบเขตด้ำนระยะเวลำ การศึกษานี้มรี ะยะเวลาประมาณ 3 เดือน (2 ก.พ. – 4 พ.ค. 58) 4. ขอบเขตด้ำนเนื้ อหำ 4.1. สารวจบทบาทของระบบสารสนเทศในการพัฒนาเศรษฐกิจ การบริการภาครัฐ และธุรกิจ เอกชนในเมือ งรองทัง้ 4 แห่ ง ในภาคเหนื อ ตอนบน ได้แ ก่ เทศบาลนครเชีย งใหม่ เทศบาลนครเชียงราย เทศบาลนครลาปาง และเทศบาลนครแม่สอด 4.2. จัดทาแผนทีก่ ารใช้ระบบสารสนเทศและระบุปัจจัยทีส่ ่งผลต่อความพร้อมในการใช้ระบบ สารสนเทศและความท้าทายทีแ่ ตกต่างกันระหว่างเมืองรองทัง้ หลาย 4.3. ถอดบทเรีย นด้ า นการพัฒ นาระบบสารสนเทศในเมือ งรอง เพื่อ น าไปใช้ ใ นการ แลกเปลีย่ นเรียนรูร้ ะหว่างภาครัฐและเอกชน 4.4. จัดทาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายด้านการพัฒนาระบบสารสนเทศในเมืองรอง เพื่อส่งเสริม การพัฒนาและความสามารถในการแข่งขันของประเทศต่อไป

1.4 ระเบียบวิ ธีวิจยั การศึกษาวิจยั นี้เป็ นการวิจยั เชิงคุณภาพ ซึง่ มีรายละเอียดดังนี้ 1.4.1 กำรเก็บข้อมูล การศึกษานี้เก็บข้อมูลการวิจยั เอกสาร แบบสอบถาม และการสัมภาษณ์ โดยผูว้ จิ ยั ทาการศึกษาเอกสาร ของเทศบาลที่เกี่ยวข้อง เทศบาลแต่ละแห่ง เป็ นผู้กรอกแบบสอบถามบางส่วน และผู้วจิ ยั ได้ดาเนินการ สัมภาษณ์ บุค ลากรของเทศบาลนครที่เ กี่ยวข้อ งโดยตรงกับเนื้อ หาแต่ ล ะส่ ว นในแบบสอบถาม ทัง้ นี้ รายชื่อผูใ้ ห้ขอ้ มูลสามารถสรุปได้ดงั แสดงในตารางต่อไปนี้

3 ตารางที่ 1.1 สรุปรายชื่อผูใ้ ห้ขอ้ มูล ส่วนงานทีผ่ ใู้ ห้ขอ้ มูลสังกัด 1. ผูบ้ ริหาร 2. สานักปลัด 3. สานัก/กองคลัง 4. สานัก/กองช่าง 5. สานัก/กองสาธารณสุขและสิง่ แวดล้อม 6. สานักการศึกษา 7. กองสวัสดิการสังคม 8. กองวิชาการและแผนงาน 9. อื่นๆ

ตาแหน่งของผูใ้ ห้ขอ้ มูล ลาปาง แม่สอด เชียงราย ทีป่ รึกษานายกฯ รองนายกฯ หัวหน้า สนง. ตัวแทน ผอ. ตัวแทน ผอ. ตัวแทน ตัวแทน ผอ. ตัวแทน ตัวแทน ตัวแทน ตัวแทน ตัวแทน ผอ. ตัวแทน ตัวแทน ผอ.

1. หน. งาน 1. จนท. งาน 1. จนท. งาน พัฒนาระบบ สารสนเทศ สารสนเทศ สารสนเทศ 2. จนท. ศูนย์ (2 คน) เรียนรูไ้ อซีที ชุมชน

เชียงใหม่ รองนายกฯ ตัวแทน ตัวแทน ตัวแทน ตัวแทน ตัวแทน ผอ.

1. หน. งาน พัฒนาระบบ สารสนเทศ 2. จนท. งาน สารสนเทศ

1.4.2 กำรวิ เครำะห์ข้อมูล การวิเคราะห์ขอ้ มูลเป็ นการวิเคราะห์ขอ้ มูลเชิงเนื้อหา (Content Analysis) ซึ่งจะนาข้อมูลมาวิเคราะห์ และจาแนกหมวด เพื่อทาความเข้าใจถึง ความสอดคล้องเชิงเหตุและผลของข้อมูล แล้วนามาประมวลผล และเขียนสรุปต่อไป

1.5 กรอบแนวคิ ด กรอบแนวคิดทีใ่ ช้ในการศึกษาประกอบด้วยเนื้อหาสีส่ ่วนด้วยกัน ได้แก่ (1) โครงสร้างพืน้ ฐานของเมือง ซึง่ รวมไปถึงโครงสร้างพืน้ ฐานด้านไอทีดว้ ย (2) ระบบไอซีทกี บั การบริหารจัดการเมือง (3) ระบบไอซีที กับความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ และ (4) ระบบไอซีทกี บั การบริการสาธารณะ ดังแสดงใน แผนภาพที่ 1.1

4 แผนภำพที่ 1.1 กรอบแนวคิดดัชนีเมืองรองอัจฉริยะ

ตัวบ่ งชีด้ ้ านโครงสร้ างพืน้ ฐาน

ICT กับการบริการจัดการเมือง

องค์ ประกอบของดัชนี เมืองรองอัจริยะ ICT กับความสามารถในการ แข่ งขันทางเศรษฐกิจ

ICT กับการบริการสาธารณะ

1.6 ประโยชน์ ที่คำดว่ำจะได้รบั 1. เกิดความรูค้ วามเข้าใจถึงบทบาทของระบบสารสนเทศในการบริหารจัดการเมืองรองในเขตพื้นที่ ภาคเหนือตอนบนของ 2. เกิดความรูค้ วามเข้าใจปั จจัยทีส่ ่งผลต่อความพร้อมและความท้าทายในการใช้ระบบสารสนเทศ ของเมืองรองในเขตภาคเหนือตอนบน 3. มีการจัดทาแผนทีก่ ารใช้ระบบสารสนเทศของเมืองรองในเขตภาคเหนือตอนบน 4. เกิดข้อเสนอแนะเชิงนโยบายด้านการพัฒนาระบบสารสนเทศในเมืองรอง

5

บทที่ 2: เทศบำลนครลำปำง เทศบาลนครลาปางเป็ น หนึ่งในองค์ก รปกครองส่ว นท้อ งถิ่นที่ได้รบั การจัดตัง้ ขึ้นเป็ นแห่งแรกๆ ของ ประเทศไทย นับแต่มกี ารเปลีย่ นแปลงการปกครองใน ปี พ.ศ. 2475 โดยแรกเริม่ เดิมทีนนั ้ เทศบาลนคร ลาปางถูก จัดตัง้ ขึ้นเป็ นเทศบาลเมืองล าปางภายใต้พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการจัดตัง้ เทศบาลเมือ ง ล าปาง พ.ศ. 2478 และได้ดาเนินการเรื่อ ยมาจนกระทังมี ่ การปฏิรูปการปกครองท้อ งถิ่นในช่ วงต้น ทศวรรษที่ 2540 ซึ่งได้มกี ารแบ่งประเภทขององค์กรปกครองส่ว นท้องถิ่นออกเป็ นระดับต่ างๆ โดย เทศบาลมีอยู่ด้วยกัน 3 ระดับ จากเล็กไปใหญ่ ได้แก่ เทศบาลตาบล เทศบาลเมือง และเทศบาลนคร ตามลาดับ เทศบาลเมืองลาปางซึ่งในขณะนัน้ มีความพร้อมทัง้ ด้านเศรษฐกิจและสังคม ก็ได้ร ั บการยก ฐานะขึน้ เป็ นเทศบาลนครลาปางเมือ่ ปี พ.ศ. 2542 และถือได้ว่าเป็ นเทศบาลนครแห่งทีส่ องของภาคเหนือ ตอนบนถัดจากเทศบาลนครเชียงใหม่

2.1 ข้อมูลพืน้ ฐำนทัวไป ่ เทศบาลนครลาปาง มีพ้นื ที่ครอบคลุม 8 ตาบลด้วยกัน ประกอบด้วยพื้นที่ทงั ้ หมดของ 4 ตาบล ได้แก่ ตาบลสวนดอก ตาบลเวียงเหนือ ตาบลหัวเวียง และตาบลสบตุ๋ย และพื้นที่บางส่วนของอีก 4 ตาบล ได้แก่ ตาบลบ่อแฮ้ว ตาบลชมพู ตาบลพระบาท และตาบลพิชยั โดยมีขอ้ มูลพื้นฐานทัวไปดั ่ งสรุปไว้ใน ตารางที่ 2.1 ตารางที่ 2.1 ข้อมูลพืน้ ฐานทัวไป ่ เทศบาลนครลาปาง ชื่อเมือง ลักษณะของเมือง ที่ตงั ้ ของเมือง พิ กดั ทำงภูมิศำสตร์ ระยะทำงจำกเมืองหลวง (กรุงเทพฯ) จำนวนประชำกรในเขตเทศบำล 1 จำนวนประชำกรในเขตอำเภอที่เมืองนี้ ตัง้ อยู่ 1 พื้นที่ของเขตเทศบำล 2 ผลิ ตภัณฑ์มวลรวมของจังหวัด (Gross Provincial Product: GPP) 3 ผลผลิ ตหลักของเมือง (% ของกำรจ้ำงงำน)

เทศบำลนครลำปำง เมืองเดีย่ ว อาเภอเมือง จังหวัดลาปาง (ไม่มขี อ้ มูล) 602 กิโลเมตร 58,074 คน 233,447 คน 22.17 ตารางกิโลเมตร 55,507 ล้านบาท (ไม่มขี อ้ มูล)

6 กำรให้ บริ กำรหลักของเมือง (% ของกำร จ้ำงงำน) รำยได้ของเทศบำล (พ.ศ. 2556) 4 รำยได้ที่เทศบำลจัดเก็บเอง (พ.ศ. 2556)4 ทีม่ าของข้อมูล:

(ไม่มขี อ้ มูล) 708,444,290.38 บาท 59,675,032.82 บาท

1 สานักบริหารการทะเบียน

กรมการปกครอง, ข้อมูลเมื่อ มีนาคม 2553 2 เว็บไซต์เทศบาลนครลาปาง, เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 18 เมษายน 2558 3 สานักงานคณะกรรมการสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, ข้อมูล GPP ของ จังหวัดลาปางเมื่อ ปี 2552 4 รายงานกิจการประจาปี เทศบาลนครลาปาง พ.ศ. 2556 (ค.ศ. 2013)

2.1.1 โครงสร้ำงองค์กรและกำรบริ หำร เทศบาลนครล าปาง มีฐ านะเป็ นนิ ติบุ ค คล มีโ ครงสร้า งในการบริห ารงานองค์ ก ารเทศบาล ซึ่ง ประกอบด้วย สภาเทศบาล และนายกเทศมนตรี ดังรายละเอียดต่อไปนี้ 1) สภำเทศบำล เทศบาลนครลาปางแบ่งเขตการเลือกตัง้ ออกเป็ น 4 เขตเลือกตัง้ โดยกาหนดให้ แต่ละเขตเลือกตัง้ มีสมาชิกสภาเทศบาลได้จานวน 6 คน ดังนัน้ สภาเทศบาลนครลาปาง จึง ประกอบด้วยสมาชิกจานวน 24 คน มีวาระ 4 ปี 2) นำยกเทศมนตรี มีวาระการดารงตาแหน่ งคราวละ 4 ปี แต่งตัง้ รองนายกเทศมนตรีได้ไม่เกิน 4 คน เป็ นผู้ช่วยเหลือนายกเทศมนตรีในการบริหารเทศบาล ตามที่นายกเทศมนตรีมอบหมาย และอาจแต่งตัง้ ทีป่ รึกษาและเลขานุการนายกเทศมนตรีรวมกันได้ไม่เกิน 5 คน นอกจากนี้ โครงสร้างการแบ่งส่วนราชการเทศบาลนครลาปาง มีทงั ้ หมด 10 ส่วน ประกอบไปด้วย 3 สานัก 4 กอง และ 3 หน่วยงาน ได้แก่ 1) 2) 3) 4) 5) 6)

สานักปลัดเทศบาล สานักการศึกษา สานักการช่าง กองวิชาการและแผนงาน กองคลัง ก อ ง ส า ธ า ร ณ สุ ข แ ล ะ สิง่ แวดล้อม

7) กองสวัสดิการสังคม 8) หน่วยงานตรวจสอบภายใน 9) สถานธนานุบาล 10) สถานีขนส่งผูโ้ ดยสารจังหวัดลา ปาง (เทศบาลนครลาปาง)

7 จากข้อมูลสรุปจานวนบุคลากรของเทศบาลนครลาปาง ณ วันที่ 2 เมษายน 2557 เทศบาลนครลาปางมี บุคลากร รวมทัง้ สิน้ 627 คน แบ่งออกเป็ น พนักงานเทศบาล จานวน 161 คน ลูกจ้างประจา จานวน 79 คน พนักงานจ้างตามภารกิจ จานวน 96 คน และพนักงานจ้างทัวไป ่ จานวน 291 คน 2.1.2 ระบบสำรสนเทศของเทศบำลในภำพรวม เทศบาลนครลาปางได้มกี ารจัดทาโครงการพัฒนาระบบสารสนเทศครัง้ ใหญ่ไปเมื่อปี พ.ศ. 2552 ด้วย งบประมาณ 5.2 ล้านบาท โดยในขณะนัน้ เทศบาลนครลาปางได้มกี ารว่าจ้างทีป่ รึกษาจากมหาวิทยาลัย เชียงใหม่มาช่วยพัฒนาระบบศูนย์กลางการจัดการระบบสารสนเทศ ทาการติดตัง้ เซิรฟ์ เวอร์ และพัฒนา โปรแกรม หรืออาจเรียกได้ว่าเป็ นการวางระบบ ICT Solutions ครอบคลุมทัง้ ฮาร์ดแวร์และซอฟท์แวร์ ของเทศบาลนครลาปางเอาไว้

ในช่วงเวลาไล่เลี่ยกันนัน้ เทศบาลนครลาปางได้มกี ารปรับโครงสร้างของสานักงาน โดยกาหนดให้ม ี หัวหน้างานสารสนเทศซึ่งทางานอยู่ในส่วนงานของกองวิชาการ เป็ นผู้บริหารระดับต้นที่ทาหน้ าที่วาง แนวปฏิบตั แิ ละเสนอแนวทางในการพัฒนาระบบสารสนเทศของเทศบาลให้มคี วามต่อเนื่องและทันสมัย ยกตัว อย่างเช่น งานสารสนเทศได้มบี ทบาทในการผลักดันและสร้างความเข้าใจและการยอมรับแก่ เจ้าหน้าที่ในการใช้ระบบการจัดการข้อมูลสารสนเทศ เช่น การกรอกข้อมูล การใช้ขอ้ มูลประกอบการ ตัดสินใจต่างๆ เป็ นต้น

2.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิ ญ ในตอนที่ 2 ของแบบสอบถาม SSCI ได้ระบุประเด็นสิ่งท้าทายของเมือ งเอาไว้ด้ว ยกัน 15 ประเด็น เพื่อ ให้เ ทศบาลได้ป ระเมิน ถึง สถานการณ์ ข องสิ่ง ท้า ทายต่ า งๆ เหล่ า นี้ ซึ่ง จากการเก็บ ข้อ มูล ด้ว ย แบบสอบถาม SSCI กับคณะตัวแทนของเทศบาลนครลาปาง พบว่า คณะตัวแทนฯ ได้ให้น้ าหนักสิง่ ท้า ทายของเมืองในแต่ละประเด็นแตกต่ างกันไป ซึ่งสามารถจัดกลุ่มได้ 4 กลุ่ม ดังแสดงในตารางที่ 2.1 ต่อไปนี้ ตารางที่ 2.2 การประเมินน้ าหนักสิง่ ท้าทายของเมือง น้ำหนักของ ควำมท้ำทำย มาก

ประเด็นสิ่ งท้ำทำย 1. ความไม่เพียงพอของสาธารณูปโภค (ประปา, ไฟฟ้ า, ระบบ สุขอนามัย) 2. ปั ญหาด้านการจัดระเบียบและสันติภาพ

8

ปานกลาง น้อย

น้อยทีส่ ุด

3.

4.

5.

6.

1.

1.

2.

3.

1.

สมรรถนะทีอ่ ่อนด้อย (ด้านการบริหาร, ด้านเทคนิค/วิชาชีพ) ปั ญหาสิง่ แวดล้อม (มลพิษทางอากาศ น้า หรือดิน) ปั ญหาน้ าเสีย/ระบบระบายน้ า/น้ าท่วม งบประมาณไม่เพียงพอ ปั ญหาด้านการจราจร ปั ญหาด้านทีอ่ ยูอ่ าศัย ปั ญหาชุมชนแออัด/การบุกรุกทีด่ นิ เพื่ออยูอ่ าศัย การขยายตัวของเมืองทีไ่ ม่ได้มกี ารวางแผนไว้ ระบบประปาด้อยประสิทธิภาพ – ร้อยละของน้าสูญเสีย (%Nonrevenue water) 2. การจัดเก็บภาษีทอ่ี ่อนด้อย 3. ปั ญหาด้านขยะ 4. ปั ญหาทางสังคม (เช่น การทาลายทรัพย์สนิ อันธพาล ฯลฯ)

นอกจากนี้ คณะตัวแทนฯ ได้รว่ มกันเสนอสิง่ ท้าทายอื่นๆ เพิม่ เติมใน 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ (1) ประเด็น งบประมาณไม่เพียงพอต่อการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน (2) ประชาชนขาดจิตสานึกในการใช้ประโยชน์ จากโครงสร้างพืน้ ฐานทีเ่ ทศบาลจัดทาบริการสาธารณะ ทาให้ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาสูงโดย ไม่จาเป็ น และ (3) บุคลากรของเทศบาลนครลาปางมีไม่เพียงพอต่อการจัดเก็บภาษี และในบางครัง้ เวลา ทีเ่ ทศบาลไปจัดเก็บภาษีมกั จะไม่ค่อยเจอชาวบ้านกับผูอ้ ยูอ่ าศัย

2.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ หัวข้อนี้ประกอบด้วยเนื้อหา 4 ส่วนตามที่ระบุไว้ในแบบสอบถาม ได้แก่ โครงสร้างพื้นฐานของเมือ ง ระบบสารสนเทศกับการบริห ารจัดการเมือ ง ระบบสารสนเทศกับความสามารถในการแข่งขับ ด้า น เศรษฐกิจ และระบบสารสนเทศกับการบริการสาธารณะ ตามลาดับ 2.3.1 โครงสร้ำงพื้นฐำนของเมือง เทศบาลนครลาปางมีการเก็บข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของเมือง ดังมีรายละเอียดต่อไปนี้ ตารางที่ 2.3 ข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของเมือง

ความหนาแน่นของเครือข่ายถนนของเมือง (กม.)

ข้อมูลจาก เทศบาลนครลาปาง -

หมายเหตุ ไม่มขี อ้ มูล

9

ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ ไฟฟ้ า 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ ประปา 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ โทรศัพท์ภาคพืน้ จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการให้บริการไฟฟ้ าต่อ วัน

ข้อมูลจาก เทศบาลนครลาปาง 100

-

72.05

-

จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการให้บริการประปา ต่อวัน

หมายเหตุ

-

ไม่มขี อ้ มูล

-

ไม่มกี ารเก็บข้อมูล แต่การ ให้บริการไฟฟ้ าในเขตเทศบาลมี อยู่ตลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มกี ารเก็บข้อมูล แต่การ ให้บริการประปามีอยูต่ ลอด 24 ชัวโมง ่ และมีปริมาณการ ให้บริการประปาเฉลีย่ อยู่ท่ี 23,557 ลบ.ม./วัน ไม่มขี อ้ มูล ไม่มขี อ้ มูล

-

จานวนเสาสัญญาณโทรศัพท์เคลื่อนทีใ่ นเมือง จานวนเครื่องกดเงินสดอัตโนมัติ （ATM） ใน เขตเมือง จานวนธนาคารในเขตเมือง 1 47 จานวนสถานศึกษา (ประถมศึกษาจนถึง 30 1 อุดมศึกษา ทัง้ ภาครัฐและเอกชน) จานวนโรงพยาบาล 1 4 อัตราส่วนจานวนเตียงในโรงพยาบาลต่อจานวน ประชากร 1 แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครลาปาง 5 ปี (พ.ศ. 2558-2562)

เฉพาะโรงเรียน ไม่มขี อ้ มูล

ในส่วนของโครงสร้างพืน้ ฐานด้านระบบสารสนเทศนัน้ พบว่า ผูใ้ ห้บริการอินเตอร์เน็ตในเขตเทศบาลมีอยู่ ด้วยกัน 6 ราย ได้แก่ 3BB TOT กสท. True DTAC และ AIS ซึง่ ทางเทศบาลนครลาปางเลือกใช้บริการ ระบบรับส่งข้อมูลความเร็วสูง (Broadband) ของบริษทั True ในอัตราความเร็วที่ 50/20 Mb 2.3.2 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ หำรจัดกำรเมือง เมื่อ เปรีย บเทีย บสัด ส่ ว นระหว่ า งงบประมาณที เ่ ทศบาลจัด สรรให้ ก บั โครงสร้ า งพื้ นฐานและ งบประมาณที เ่ ทศบาลจัดสรรให้ กบั ระบบสารสนเทศ พบว่า งบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานสูง กว่างบประมาณด้านระบบสารสนเทศอย่างมาก โดยอาจกล่าวได้ว่าสูงกว่ากันถึงประมาณ 35 เท่าเลย ทีเดียว (รายละเอียดดังแสดงในตารางที่ 2.4)

10 ตารางที่ 2.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพืน้ ฐานและด้านระบบสารสนเทศ งบประมาณด้าน โครงสร้างพืน้ ฐาน ระบบสารสนเทศ งบประมาณทัง้ หมด

จานวนเงิน (บาท) 62,590,157.29 1,766,800.00 573,548,429.37

ร้อยละของงบประมาณทัง้ หมด ของเทศบาลนครลาปาง 10.91 0.31 100.00

ทีม่ าของข้อมูล: รายจ่ายจริงปี 2557 ของเทศบาลนครลาปาง

ในเชิงนโยบายและโครงสร้าง พบว่า เทศบาลนครลาปางไม่มีทงั ้ นโยบายการจูงใจกลุ่มอุตสาหกรรม ไอซี ทีด้วยภาษี แผนแม่บทสารสนเทศ และสภาพัฒนาระบบสารสนเทศ ทว่า ได้มกี ารกาหนดให้ ผูอ้ านวยการกองวิชาการและแผนงานรับผิดชอบเสมือนผูบ้ ริหารสูงสุดด้านการจัดการสารสนเทศ และมี หัวหน้างานพัฒนาระบบสารสนเทศเป็ นผูร้ บั ผิดชอบหลักในการผลักดันเชิงนโยบายและแนวปฏิบตั ิ เมื่อพิจารณาการใช้ ระบบสารสนเทศ (ICT: ไอซี ที) ของผู้บริ หารในเทศบาลสามกลุ่มหลัก ได้แก่ นายกเทศมนตรี ปลัดเทศบาล และสมาชิกสภาเทศบาล นัน้ ตัวแทนเทศบาลนครลาปางได้ประมาณการ ว่า นายกเทศมนตรีใช้ไอทีเป็ นประจา โดยเฉพาะอย่างยิง่ การใช้เฟซบุค อีเมล์ และระบบข้อมูลเพื่อการ ตัดสินใจ ในขณะทีป่ ลัดเทศบาลจะใช้ไอทีบ่อยแต่กจ็ ะน้อยกว่านายกเทศมนตรี และเนื่องจากกลุ่มสมาชิก เทศบาลมีความหลากหลาย บ้างก็ใช้ บ้างก็ไม่ใช้ ทาให้สรุปรวมได้ยาก แต่หากต้องมองในภาพรวม อาจ กล่าวได้ว่า กลุ่มสมาชิกสภาเทศบาลใช้ไอทีอยูใ่ นระดับพอประมาณเท่านัน้ เอง ในด้านสื อ่ และการติ ดต่ อสื อ่ สารกับเทศบาล พบว่า ประชาชนมักจะใช้ช่องทางหลักสามอันดับแรก ได้แก่ (1) พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง (2) โทรศัพท์ (3) เว็บไซต์ นอกจากนัน้ จะเป็ นช่องทางอื่นๆ ซึ่ง ประชาชนใช้ ใ นการติด ต่ อ สื่อ สารกับ เทศบาลรองลงไป ได้ แ ก่ (4) แอพพลิเ คชัน่ เฉพาะ เช่ น แอพพลิเคชันรั ่ บข้อร้องเรียน1 (5) แอพพลิเคชันส ่ าหรับส่งข้อความ เช่น ไลน์ (6) โซเชียลมีเดีย เช่น เฟซ บุค (7) โทรสาร (8) อีเมล์ และ (9) ข้อความทางโทรศัพท์มอื ถือ (SMS) ตามลาดับ และเมื่อพิจารณา เฉพาะการใช้งานโซเชียลมีเดีย พบว่า ประชาชนส่วนใหญ่มกั จะใช้แอนดรอยด์ (Android) และไอโฟน (iPhone) เป็ นแพลตฟอร์มหลักในการเข้าถึงโซเชียลมีเดีย สาหรับการใช้โซเชียลมีเดียของพนักงานของ เทศบาลนครลาปาง พบว่า ข้าราชการระดับปฏิบตั กิ ารใช้โซเชียลมีเดียในการสื่อสารกับสาธารณะเป็ น ประจา ในขณะที่นายกเทศมนตรีและข้าราชการระดับสูง จะใช้โซเชียลมีเดียในการสื่อสารกับสาธารณะ บ่อยครัง้ และสมาชิกสภาเทศบาลจะใช้โซเชียลมีเดียในการสื่อสารกับสาธารณะพอประมาณเท่านัน้ ทัง้ นี้ โซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานของเทศบาลนครลาปางมักจะใช้กนั ได้แก่ เฟซบุค ยูทูป ไลน์ และอินสตาแกรม 1

ระบบสารสนเทศรับเรือ่ งราวร้องทุกข์ เป็ นแอพพลิเคชันเฉพาะที ่ เ่ ทศบาลนครลาปางใช้ในการสือ่ สารกันระหว่างเทศบาลกับประชาชน. ดู http://www.lampangcity.go.th/login_form.php

11 ตามลาดับ โดยยกตัวอย่างโซเชียลมีเดียทีเ่ ทศบาลนครลาปางมักจะใช้ส่อื สารกับประชาชนเช่น เฟซบุค เทศบาลนครลาปางซึ่งมีผตู้ ดิ ตามอยู่ถงึ 4,941 คน อย่างไรก็ดี การใช้โซเชียลมีเดียในเขตเทศบาลนคร ลาปางยังไม่มกี ฎหมายเฉพาะทีเ่ ข้ามาควบคุมการใช้งาน ไม่ว่าจะเป็ นกฎหมายระดับชาติหรือกฎหมาย ระดับท้องถิน่ ของเทศบาลนครลาปางเอง แผนภาพที่ 2.1 เฟซบุคทีเ่ ทศบาลนครลาปางใช้ในการสื่อสารกับประชาชน

ทีม่ า: https://www.facebook.com/nakhonlampang1?fref=ts

ตารางที่ 2.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลกับประชาชน อันดับการใช้งาน อันดับที่ 1 อันดับที่ 2 อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5 อันดับที่ 6 อันดับที่ 7 อันดับที่ 8 อันดับที่ 9

ช่องทางทีป่ ระชาชนใช้ในการ ติดต่อกับเทศบาล พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง โทรศัพท์ เว็บไซต์ แอพพลิเคชันเฉพาะ ่ แอพพลิเคชันส ่ าหรับส่งข้อความ โซเชียลมีเดีย โทรสาร อีเมล์ ข้อความทางโทรศัพท์มอื ถือ

แพลตฟอร์ม ทีป่ ระชาชนใช้ Android iPhone -

โซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานใช้ ในการสื่อสารกับประชาชน Facebook YouTube Line Instagram -

12 อันดับที่ 10 อันดับที่ 11 อันดับที่ 12

-

เว็บไซต์ของเทศบาลนครลาปางซึง่ เป็ นสื่อกลางสาคัญอันดับต้นๆ ในการสื่อสารกับประชาชนมีเนื้อหา ข้อมูลครอบคลุมในแทบทุกด้าน อันประกอบด้วย ด้านการจัดซื้อจัดจ้าง ด้านการสรรหาพนักงาน ด้าน กฎระเบียบ ด้านงบประมาณ ด้านการลงทุน และด้านภาพลักษณ์ของเทศบาล จะขาดก็เพียงข้อมูลด้าน วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อย (SMEs) เท่านัน้ ที่แทบจะไม่มปี รากฏอยู่ในเว็บไซต์ (ดู แผนภาพที่ 2.1) นอกจากนี้ เว็บไซต์ของเทศบาลนครลาปางยังมีลงิ ค์เชื่อมต่อไปยังระบบสารสนเทศเพื่อการร้องทุก ระบบสารสนเทศด้านอื่นๆ และการให้บริการออนไลน์ต่างๆ ของเทศบาลอีกด้วย (ดู แผนภาพที่ 2.2) แผนภาพที่ 2.2 เว็บไซต์เทศบาลนครลาปาง

ทีม่ า: http://www.lampangcity.go.th/main/index.php/home

13 แผนภาพที่ 2.3 ลิงค์ระบบสารสนเทศและการให้บริการต่างๆ ในเว็บไซต์เทศบาลนครลาปาง

ทีม่ า: http://www.lampangcity.go.th/main/index.php/home

การบริ หารเครือข่ ายสาธารณะ เทศบาลนครลาปางไม่มขี ้อตกลงที่ทาร่วมกับเทศบาลหรือองค์กร ปกครองส่วนท้องถิน่ อื่นๆ และไม่ได้ตกลงเป็ นบ้านพีเ่ มืองน้องกับเมืองใด ทว่า พนักงานเทศบาลมักจะใช้ ระบบสารสนเทศในการสร้างเครือข่ายกับเทศบาล/ อปท. อื่นๆ อยู่บ่อยครัง้ โดยยกตัวอย่างของความ ร่วมมือกับเทศบาล/ อปท. อื่นๆ เช่น เรือ่ งการจัดการขยะ เป็ นต้น 2.3.3 ระบบสำรสนเทศกับควำมสำมำรถในกำรแข่งขันด้ำนเศรษฐกิ จ ในเขตเทศบาลนครลาปาง มีวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) อยูป่ ระมาณ 1,600 แห่ง แต่ยงั ไม่ได้มกี ารจัดทาแผนแม่บทหรือจัดตัง้ สภาด้าน SMEs แต่อย่างใด จะมีกแ็ ต่สภาหอการค้าของจังหวัดซึง่ มีสานักงานตัง้ อยู่ในเขตเทศบาล แต่ก็ไม่ใช่สภาหอการค้าของเขตเทศบาลนครลาปางโดยเฉพาะ ส่วน กลุ่ม SMEs เองมีการใช้ระบบไอซีทแี บบครบวงจร (ICT Solutions) ในธุรกิจของพวกเขาพอประมาณ แต่เทศบาลนครลาปางยังไม่ได้พฒ ั นาระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุ นการดาเนินงานของ SMEs หรือ ติดต่อสื่อสารกับ SMEs เท่าใดนัก

14 ไอซี ที กบั ห่ วงโซ่ คุณ ค่ าการผลิ ต เขตเทศบาลนครล าปางถือ ได้ว่าเป็ นศูนย์รวมสินค้าพื้นฐานและ ศูนย์กลางการแปรรูปสินค้า โดยมีทงั ้ ตลาดขนาดใหญ่และห้างสรรพสินค้าต่างๆ ทีเ่ ป็ นศูนย์กลางในการ ค้าขายทัง้ สินค้าพื้นฐานและสินค้าแปรรูป เช่น ตลาดอัศวิน ตลาดหลักเมือง ศูนย์สนิ ค้าโอทอปบริเวณ หน้ าโรงเรียนเทศบาล 4 เป็ นต้น เช่น ห้างเสรีส รรพสินค้า ห้างเซ็นทรัล ล าปาง เป็ นต้น อย่างไรก็ดี เทศบาลนครลาปางแทบจะไม่ได้นาไอซีทมี าใช้ในการดาเนินงานที่เกี่ยวข้องกับศูนย์รวมสินค้าพื้ นฐาน เลย จะมีกแ็ ต่การใช้โซเชียลมีเดียทัง้ หลายในการประสานงานกันระหว่างผูซ้ อ้ื ผูข้ าย และเทศบาลในเรือ่ ง การดาเนินงานที่เกี่ยวข้องกับศูนย์กลางการแปรรูปสินค้าพื้นฐาน เช่น การสื่อสารผ่านทางเฟซบุคหรือ ไลน์เพื่อขอคาแนะนาหรือแจ้งข้อร้องเรียนกับเทศบาล นอกจากนี้ เขตเทศบาลนครลาปางถือได้ว่าเป็ นศูนย์กลางการบริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และ บริการทางการเงินให้กบั พื้นที่โดยรอบ ดังจะเห็นได้จากการมีโรงพยาบาล จานวน 4 แห่ง โรงเรียน จานวน 30 แห่ง และธนาคาร จานวน 47 แห่ง อยู่ในเขตเทศบาล ซึง่ เทศบาลนครลาปางได้มกี ารนาไอซี ทีเข้ามาใช้ในการดาเนินงานเหล่านี้ ยกตัวอย่างเช่น ด้านสาธารณสุข เทศบาลนครลาปางมีการจัดรับบ เชื่อมต่อข้อมูลเพื่อการบริหารจัดการ และมีการใช้ไอซีทใี นการสื่อสารประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนทราบ ด้วยเว็บไซต์ เป็ นต้น อย่างไรก็ดี เขตเทศบาลนครลาปางมีบทบาทของการเป็ นฐานอุตสาหกรรมสินค้า และบริการทีไ่ ม่ใช่ภาคเกษตรน้อย และไม่ได้มบี ทบาทในการเมืองท่าส่งออกหรือนาเข้าสินค้าใดๆ เลย 2.3.4 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ กำรสำธำรณะ การพิจารณาการใช้ระบบสารสนเทศในการให้บริการสาธารณะของเทศบาลนครลาปางสามารถแบ่งออก ได้เป็ น 3 ประเด็นหลักด้วยกัน ได้แก่ (1) การบริหารจัดการของเทศบาล (2) การบริหารจัดการความ ปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน และ (3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ต่างๆ โดยแต่ละด้านมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ 1) การบริหารจัดการของเทศบาล เทศบาลนครลาปางมีการนาไอซีทเี ข้ามาใช้ในการบริหารจัดการของเทศบาลทัง้ 4 ด้าน คือ การจัดเก็บ รายได้ การจัดการรายจ่าย การจัดการผลการปฏิบตั งิ าน และการจัดการข้อมูลทีถ่ ูกจัดเก็บ แตกต่างกัน ไปในแต่ละระดับ (ดูสรุปใน ตารางที่ 2.6) กล่าวคือ เทศบาลนครลาปางได้มกี ารนาไอซีทเี ข้ามาใช้ในการ บริหารจัดการการคลัง ทัง้ ในด้านการจัดเก็บรายได้และการจัดการรายจ่าย อยู่เป็ นประจา โดยส่วนใหญ่ จะเป็ นการใช้ระบบไอซีทีท่สี ่ว นกลาง คือ กระทรวงการคลัง เป็ นผู้พฒ ั นาระบบและนามาให้ใ ช้ เช่น GFMIS การจัดทาแผนทีภ่ าษี การจัดซือ้ จัดจ้างอิเล็กทรอนิกส์ เป็ นต้น ในขณะทีง่ านสารสนเทศ เทศบาล นครล าปางเป็ นผู้ดูแ ลระบบในภาพรวม ในระดับที่เ ท่ากัน เทศบาลนครล าปางได้มกี ารพัฒนาระบบ ติดตามผลการปฏิบตั งิ านด้วยตนเองและได้นามาใช้ ในการจัดการผลการปฏิบตั งิ านอยู่เป็ นประจา ไม่ว่า จะเป็ นการติดตามตัวชีว้ ดั ทางการเงิน หรือการจัด การข้อร้องเรียนต่างๆ ในส่วนของการจัดการข้อมูลที่

15 ถูกจัดเก็บนัน้ เทศบาลนครลาปางมีการนาระบบไอซีทเี ข้ามาใช้บ่อยครัง้ กับข้อมูลอย่างน้อย 6 ประเภท (ดู ตารางที่ 2.6) ทว่า ยังมีขอ้ มูลบางประเภททีเ่ ทศบาลนครลาปางยังไม่ได้นาระบบไอซีทเี ข้ามาใช้ เช่น การจดทะเบียนธุรกิจและข้อมูลบุคลากรที่ยงั เป็ นลักษณะการเก็บข้อมูลแบบดัง้ เดิมด้วยกระดาษ ข้อมูล การแต่งงานทีเ่ ทศบาลไม่ได้เป็ นผูด้ แู ลเองแต่สานักทะเบียนของอาเภอเป็ นผูด้ แู ล เป็ นต้น

ตารางที่ 2.6 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครลาปาง ประเด็นกำรจัดกำร การจัดเก็บรายได้

ระดับกำรใช้ ICT เป็ นประจา

การจัดการรายจ่าย

เป็ นประจา

การจัดการผลการ ปฏิบตั งิ าน

เป็ นประจา

การจัดการข้อมูลทีถ่ ูก จัดเก็บ

บ่อย

1.

2.

3.

4.

5.

1.

2.

3.

4.

1.

2.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

กำรดำเนิ นงำนที่มีกำรใช้ ICT Solutions การวางแผนและการพยากรณ์รายได้ การจัดทาแผนทีภ่ าษีดว้ ย GIS / Bing Maps / Google Earth การลงทะเบียน/ออกใบอนุญาตอิเล็กทรอนิกส์ การออกใบเสร็จและการชาระเงินอิเล็กทรอนิกส์ ฐานข้อมูลผูเ้ สียภาษี การจ่ายเงินเดือนอิเล็กทรอนิกส์/ทาง ATM การชาระค่าบัตรเครดิต การซือ้ สินค้าออนไลน์ การประมูล/จัดซือ้ จัดจ้างอิเล็กทรอนิกส์ ตัวชีว้ ดั ทางการเงิน ความพร้อมรับผิด (Accountability) เช่น ระบบการจัดการข้อ ร้องเรียน การสนบัสนุนและปกป้ องผูอ้ งเรียน ข้อมูลภาษี ข้อมูลทีด่ นิ ข้อมูลรายจ่าย สินทรัพย์ของเทศบาล ข้อมูลการเกิด ข้อมูลการตาย

2) การบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ในภาพรวม เทศบาลนครลาปางไม่ได้เกีย่ วข้องกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน โดยตรง จึงทาให้มกี ารนาไอซีทมี าใช้ในงานด้านนี้น้อยมาก (ดูสรุปใน ตารางที่ 2.7) ยกตัวอย่างการใช้ ไอซีทใี นด้านนี้ เช่น การใช้โซเชียลมีเดียเข้ามาช่วยในการสื่อสารของทีมฉุกเฉิน การเผยแพร่ขอ้ มูล ข่าวสารโรคระบาดผ่านทางวิทยุ โทรทัศน์ และเว็บไซต์ เป็ นต้น

16 ตารางที่ 2.7 ระบบไอซีทแี ละการจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ประเด็นกำรจัดกำร งานข่าวกรอง / การเฝ้ า ระวัง การจัดการสภาวะฉุกเฉิน

ระดับกำรใช้ ICT น้อยครัง้

การจัดการพิบตั ภิ ยั /โรค ระบาด

(ไม่ได้รบั ผิดชอบ)

พอประมาณ

กำรดำเนิ นงำนที่มีกำรใช้ ICT Solutions (ไม่ม)ี 1. ระบบสือ่ สารของทีมฉุกเฉินหน้าด่าน (เช่น รถตารวจ รถดับเพลิง รถพยาบาล และบริการฉุกเฉินอื่นๆ) 2. ระบบศูนย์กลางการติดต่อสือ่ สารทีเ่ อือ้ ต่อการประสานงาน การสือ่ สาร และการแลกเปลีย่ นข้อมูลแบบทันเหตุการณ์ 1. การเผยแพร่ทางวิทยุโทรทัศน์

3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม การใช้ระบบไอซีทีใ นการให้บ ริก ารด้า นสาธารณสุ ข การศึกษา และการบริการทางสังคม สามารถ พิจ ารณาได้ ใ น 6 ประเด็น ด้ ว ยกัน ได้ แ ก่ (1) การจัด การสาธารณสุ ข ในระดับ ประชากร (2) การ สาธารณสุ ข มูล ฐาน (3) การบริห ารทางสัง คมและสวัส ดิก ารสัง คมต่ า งๆ การศึก ษา (4) การจัด การ สินทรัพย์ (5) การจัดการสินทรัพย์ และ (6) การคมนาคม โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ เทศบาลนครลาปางได้มกี ารใช้ระบบไอซีทใี นการให้บริการสาธารณสุขมูลฐานต่างๆ ในระดับพอประมาณ ในการดาเนินงาน 6 ด้านด้วยกัน (ดู ตารางที่ 2.8) ทัง้ นี้ เนื่องจากเทศบาลนครลาปางได้มกี ารจัดตัง้ สาขาของโรงพยาบาลลาปางในเขตพื้นที่สานักงานเทศบาลนครลาปาง จึงได้มกี ารทางานร่วมกันกับ โรงพยาบาลอย่างใกล้ชดิ และต้องมีพฒ ั นาระบบไอซีทเี พื่อให้การแลกเปลี่ ยนข้อมูลระหว่างเทศบาลกับ โรงพยาบาลทันเหตุการณ์ทส่ี ุดเท่าทีจ่ ะเป็ นไปได้ นอกจากนี้ เทศบาลนครลาปางยังได้นาเอาระบบไอซีที เข้ามาใช้ในการบริหารทางสังคมและสวัสดิการสังคมพอประมาณ โดยด้านการจัดการข้อร้องเรียนถือเป็ น ตัวอย่างการดาเนินงานด้านนี้ท่มี กี ารใช้ระบบไอซีที อย่างไรก็ดี เทศบาลนครลาปางแทบจะไม่ได้นา ระบบไอซีทมี าใช้ในการจัดการสาธารณสุขระดับประชากรเลย หากแต่ได้วางแผนว่าจะนา GIS มาใช้ใน การจัดทาแผนทีส่ าธารณสุขภายใน 3 ปี ขา้ งหน้า ตารางที่ 2.8 ระบบไอซีทกี บั การให้บริการสาธารณสุข การศึกษาและการบริการทางสังคม ประเด็นกำรจัดกำร การสาธารณสุขมูลฐาน

ระดับกำรใช้ ICT พอประมาณ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

กำรดำเนิ นงำนที่มีกำรใช้ ICT Solutions การจัดการข้อมูลสาธารณสุข การจัดการผูป้ ่ วย การสือ่ สาร การส่งต่อและการตอบรับ การจัดการระบบยา การจัดการข้อมูลแล็บ

17 ประเด็นกำรจัดกำร การบริหารทางสังคมและ สวัสดิการสังคมต่างๆ การจัดการสาธารณสุขใน ระดับประชากร

ระดับกำรใช้ ICT พอประมาณ แทบจะไม่

กำรดำเนิ นงำนที่มีกำรใช้ ICT Solutions 1. ข้อร้องเรียน (ไม่มเี ลย แต่มแี ผนจะนา GIS มาใช้ภายใน 3 ปี )

ในภาพรวมด้านการศึกษา พบว่า มีการใช้ไอซีทใี นระดับดีในทุกๆ ประเด็น กล่าวคือ โรงเรียนของรัฐใน เขตเทศบาลนครลาปางสามารถเข้าถึงไอซีทไี ด้ดแี ละมีการใช้ไอซีทใี นการสอนในห้องเรียนในระดับดี เช่น การใช้ส่อื การสอนไอทีต่ างๆ เป็ นต้น ส่ ว นอัต ราคอมพิวเตอร์ต่อ นักเรียนและการเข้าถึง ได้ของ อิน เตอร์เ น็ ต ในมิติ เพศ อายุ ชาติพ ัน ธุ์ และรายได้ ต่ า งอยู่ ใ นระดับ ดี และคุ ณ สมบัติข องครูแ ละ ผูป้ ระกอบการด้านไอซีทกี อ็ ยูใ่ นระดับดีเช่นกัน นอกจากนี้ ในเขตเทศบาลนครลาปางมีมหาวิทยาลัยไอซี ที โรงเรียนไอซีที และศูนย์การอบรมด้านไอซีทอี ยู่อย่างละ 1 แห่ง ซึ่งประมาณการได้ว่าการเข้า ถึงได้ ของมหาวิทยาลัย โรงเรียน และศูนย์อบรมด้านไอซีทอี ยูใ่ นระดับดี ด้านการจัดการสินทรัพย์ เทศบาลนครลาปางไม่ได้มฐี านข้อมูลสินทรัพย์เพื่อขายหรือให้เช่า และการใช้ ไอซีทใี นการดาเนินงานด้านนี้ถอื ว่าอยู่ในระดับน้อยมาก เช่นเดียวกัน ด้านการคมนาคม เทศบาลนคร ลาปางไม่ได้มรี ะบบข้อมูลการจราจรแบบทันต่อเหตุการณ์ และถึงแม้เทศบาลนครลาปางได้มกี ารใช้ CCTV ในการจัดการจราจร การจัดระบบไฟให้ความสว่าง และการจัดการที่จอดรถ แต่การใช้ไอซีทใี น ระบบต่างๆ ดังกล่าวยังไม่ชดั เจนนัก

2.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ เทศบาลนครลาปางได้ทาการพัฒนาระบบสารสนเทศครัง้ ใหญ่ไปเมื่อปี พ.ศ.2552 ด้วยงบประมาณ มากกว่า 5 ล้านบาท ซึง่ ส่งผลให้ระบบการบริหารจัดการสารสนเทศของเทศบาลนครลาปางมีศูนย์กลาง การบริหารจัดการสารสนเทศที่น่าสนใจ อย่างไรก็ดี การพัฒนาดังกล่าวได้ชะลอตัวลงไป ทัง้ ด้วยสาเหตุ ของงบประมาณที่ขาดแคลนและการเปลี่ยนแปลงผู้บริหารที่นามาสู่การเปลี่ยนแปลงนโยบาย ซึ่ง คณะ ตัวแทนของเทศบาลนครลาปางได้ร่ว มกันจัดล าดับสิง่ ท้าทายด้านระบบสารสนเทศเอาไว้ต ามล าดับ ความสาคัญ ดังต่อไปนิ้ 1.

2.

3.

4.

5.

การไม่รถู้ งึ ICT solutions ขาดแคลนทุนในการติดตัง้ ICT solutions ขาดบุคลากรไอซีทที ม่ี ที กั ษะเหมาะสม ต้นทุนทีส่ งู เกินไปของ ICT solutions ฮาร์ดแวร์และซอฟท์แวร์ทเ่ี ก่าเกินไป

18 6. ไม่มคี วามสนใจใน ICT solutions 7. ไม่มผี ปู้ ระกอบการ/ผูค้ า้ 8. การเข้าถึงอินเตอร์เน็ตได้ยาก นอกจากนี้ สาเหตุสาคัญอีกประการหนึ่งทีท่ าให้การพัฒนาระบบสารสนเทศของเทศบาลนครลาปางขาด ความต่อเนื่อง คือ การขาดผู้ประกอบการที่พร้อ มจะดูแลงานในระยะยาว ทัง้ นี้ เนื่องจากที่ผ่านมามี ผู้ประกอบการเข้ามารับงานด้านการพัฒนาระบบแต่ก็ไม่สามารถดูแลงานได้อย่างต่อเนื่องด้วยเหตุผล หลายประการ ทาให้เทศบาลนครลาปางต้องเปลีย่ นตัวผูร้ บั งานอยูห่ ลายครัง้

2.5 ควำมสำเร็จที่หน่ วยงำนเคยได้รบั รางวัลต่างๆ ทีเ่ ทศบาลนครลาปางได้รบั ล้วนแล้วแต่เป็ นรางวัลระดับชาติ ยกตัวอย่างเช่น 1. รางวัลรองชนะเลิศอันดับ2 เทศบาลน่ าอยูอ่ ย่างยังยื ่ น ประจาปี 2555 ประเภทเทศบาลขนาด ใหญ่

19 2. รางวัลเทศบาลน่าอยูอ่ ย่างยังยื ่ น ประจาปี พ.ศ. 2550

3. รางวัลคุณภาพการให้บริการประชาชน ประจาปี 2552 รางวัลดีเด่น ประเภทนวัตกรรมการ ให้บริการประชาชนกระบวนงานระบบสารสนเทศเพื่อการติดตามเรือ่ งร้องทุกข์ จาก ก.พ.ร.

20 4. รางวัลองค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ทีม่ กี ารบริหารจัดการทีด่ ี ประจาปี 2551 จากกรมส่งเสริมการ ปกครองท้องถิน่

5. รางวัลคุณภาพการให้บริการประชาชน ประจาปี 2551 รางวัลชมเชย ประเภทนวัตกรรมการ ให้บริการกระบวนงานการจัดทาระบบสารสนเทศรับเรือ่ งราวร้องทุกข์ จาก ก.พ.ร.

21 6. รางวัลอุตสาหกรรมท่องเทีย่ วไทย ประจาปี พ.ศ. 2553

7. รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 สานักทะเบียนดีเด่น ประจาปี พ.ศ. 2555 8. รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 สานักทะเบียนดีเด่น ประจาปี พ.ศ.2554 นอกจากนี้ เทศบาลนครล าปางยัง มีแ นวปฏิบ ัติท่ีดี (Best Practices) ด้า นระบบสารสนเทศต่ า งๆ ยกตัวอย่างเช่น 1. ระบบสารสนเทศรับเรือ่ งราวร้องทุกข์ ซึง่ ประชาชนสามารถร้องเรียนได้โดยการกรอกแบบฟอร์ม คาร้องออนไลน์ (ดู แผนภาพที่ 2.4) และสามารถติดตามความคืบหน้าการดาเนินงานเพื่อแก้ หรือบรรเทาปั ญหาได้ทางออนไลน์ (ดู แผนภาพที่ 2.5) เช่นกัน

22 แผนภาพที่ 2.4 แบบฟอร์มการร้องทุกข์ออนไลน์

แผนภาพที่ 2.5 ระบบติดตามเรือ่ งราวร้องทุกข์ออนไลน์

2.

3.

4.

5.

6.

ระบบสารสนเทศศูนย์ขอ้ มูลข่าวสาร ระบบสารสนเทศศูนย์บริการร่วมฯ ระบบสารสนเทศเชิงยุทธศาสตร์ ระบบติดตามหนังสือราชการ โปรแกรมจัดทาเทศบัญญัตงิ บประมาณ

23

บทที่ 3: เทศบำลนครแม่สอด เทศบาลนครแม่สอด เดิมเป็ นเขตการปกครองส่วนท้องถิน่ ทีม่ พี ฒ ั นาการมาจากเทศบาลตาบล ซึง่ ได้รบั การจัดตัง้ ขึน้ เมือ่ ปี พ.ศ. 2480 และยกฐานะเป็ นเทศบาลเมืองเมือ่ ปี พ.ศ. 2544 จากนัน้ เขตการปกครอง ท้องถิน่ แม่สอดได้มกี ารเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง และเมื่อมีประชากรและรายได้เข้าหลักเกณฑ์ ก็ไ ด้รบั การยกฐานะเป็ นเทศบาลนครแม่สอดเมื่อวันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2553 นอกจากนี้ เทศบาลนครแม่สอด ยังเป็ นเขตการปกครองท้องถิน่ ทีอ่ ยู่ในเขตเศรษฐกิจพิเศษทีร่ ฐั บาลมีนโยบายจะพัฒนาให้เป็ นศูนย์กลาง การค้าการลงทุนของประเทศต่อไป

3.1 ข้อมูลพืน้ ฐำนทัวไป ่ เทศบาลนครแม่สอดมีเขตพืน้ ทีร่ บั ผิดชอบ 27.20 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพืน้ ทีช่ ุมชน 20 ชุมชน (ดู รูป 3.1) และประชากรทีอ่ าศัยอยูใ่ นเขตเทศบาลมีจานวนทัง้ สิน้ 31,058 คน รูป 3.1 แผนทีช่ ุมชนเทศบาลนครแม่สอด

24 ตารางที่ 3.1 ข้อมูลพืน้ ฐานทัวไป ่ เทศบาลนครแม่สอด ชื่อเมือง ลักษณะของเมือง ที่ตงั ้ ของเมือง พิ กดั ทำงภูมิศำสตร์ ระยะทำงจำกเมืองหลวง (กรุงเทพฯ) 1 จำนวนประชำกรในเขตเทศบำล 2 จำนวนประชำกรในเขตอำเภอที่เมืองนี้ ตัง้ อยู่ 2 พื้นที่ของเขตเทศบำล 1 ผลิ ตภัณฑ์มวลรวมของจังหวัด (Gross Provincial Product: GPP) 3 ผลผลิ ตหลักของเมือง (% ของกำรจ้ำงงำน) กำรให้ บริ กำรหลักของเมือง (% ของกำร จ้ำงงำน) รำยได้ของเทศบำล (พ.ศ. 2557) 4 รำยได้ที่เทศบำลจัดเก็บเอง (พ.ศ. 2557) 4 ทีม่ าของข้อมูล:

เทศบำลนครแม่สอด เมืองเดีย่ ว อาเภอแม่สอด จังหวัดตาก (ไม่มขี อ้ มูล) 509 กม.

31,058 คน 70,272 คน 27.20 ตร.กม.

39,624 ล้านบาท (ไม่มขี อ้ มูล) (ไม่มขี อ้ มูล) 448,143,744.10 บาท 45,027,200 บาท

1 แผนพัฒนาเทศบาลนครแม่สอด

ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2558-2560) 2 สานักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง, ข้อมูลเมื่อ ธันวาคม 2555 3 สานักงานคณะกรรมการสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, ข้อมูล GPP ของ จังหวัดตากเมื่อ ปี 2552 4 รายงานการเงินการคลัง ปี งบประมาณ 2557

3.1.1 โครงสร้ำงองค์กรและกำรบริ หำร เทศบาลนครแม่สอดมีโครงสร้างการบริหารงาน ประกอบด้วย สภาเทศบาล และคณะผู้บริหารเทศบาล โดยมีรายละเอียดและองค์ประกอบดังนี้ 1. สภำเทศบำล โดยทาหน้าทีเ่ ป็ นฝ่ ายนิตบิ ญ ั ญัต ิ ประกอบด้วยสมาชิกสภาเทศบาล ซึง่ มาจากการเลือกตัง้ โดยตรง จานวน 24 คน มีวาระในการดารงตาแหน่งคราวละ 4 ปี

25 2. คณะผูบ้ ริ หำร ประกอบด้วย นายกเทศมนตรี และรองนายกเทศมนตรี จานวน 4 คน ที่ปรึกษานายกเทศมนตรี และเลขานุการนายกเทศมนตรี จานวน 5 คน นอกจากนี้ เทศบาลนครแม่สอดมีบุคลากร (ทัง้ พนักงานและลูกจ้าง) จานวนทัง้ สิน้ 232 คน กระจายกันอยูใ่ นส่วนงานต่างๆ ของเทศบาลนครแม่สอด จานวนทัง้ สิน้ 9 ส่วนงาน ได้แก่ 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

สานักปลัดเทศบาล กองคลัง กองสาธารณสุขและสิง่ แวดล้อม กองช่าง กองการศึกษา กองช่างสุขาภิบาล กองวิชาการและแผนงาน กองสวัสดิการสังคม หน่วยงานตรวจสอบภายใน

3.1.2 ระบบสำรสนเทศของเทศบำลในภำพรวม ระบบสารสนเทศเทศบาลนครแม่สอดยังมีลกั ษณะการทางานแบบแยกส่วน ไม่มศี ูนย์สารสนเทศกลาง ของเทศบาล และระบบทีใ่ ช้งานส่วนใหญ่จะเป็ นการใช้ระบบสารสนเทศทีส่ ่วนกลาง เช่น กรมส่งเสริมการ ปกครองท้อ งถิ่น กระทรวงการคลัง กระทรวงสาธารณสุ ข เป็ นผู้พฒ ั นาและมีนโยบายให้ส่ ว นงานที่ เกี่ยวข้องนามาใช้ในการปฏิบตั งิ าน เช่น แผนทีภ่ าษี ระบบ E-Plan เป็ นต้น และในส่วนของงานดูแลและ พัฒนาระบบสารสนเทศของเทศบาลนครแม่สอด มีเจ้าหน้ าที่ท่รี บั ผิดชอบโดยตรงเพียง 1 คน และมี เจ้าหน้าทีจ่ ากส่วนงานต่างๆ เช่น งานนโยบายและแผน งานกองการศึกษา ทีท่ างานเกี่ยวข้องกับระบบ สารสนเทศของงานด้านนัน้ ๆ อีกจานวนหนึ่ง

3.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิ ญ ในตอนที่ 2 ของแบบสอบถาม SSCI ได้ระบุประเด็นสิ่งท้าทายของเมือ งเอาไว้ด้ว ยกัน 15 ประเด็น เพื่อ ให้เ ทศบาลได้ป ระเมิน ถึง สถานการณ์ ข องสิ่ง ท้า ทายต่ า งๆ เหล่ า นี้ ซึ่ง จากการเก็บ ข้อ มูล ด้ว ย แบบสอบถาม SSCI กับคณะตัวแทนของเทศบาลนครแม่สอด พบว่า คณะตัวแทนฯ ได้ให้น้ าหนักสิง่ ท้า ทายของเมืองในแต่ละประเด็นแตกต่างกันไป ซึง่ สามารถจัดกลุ่มได้ 4 กลุ่ม ดังแสดงในตารางที่ 3.2

26 ตารางที่ 3.2 การประเมินน้ าหนักสิง่ ท้าทายของเทศบาลนครแม่สอด น้ำหนักของ ควำมท้ำทำย มาก ปานกลาง

น้อย

น้อยทีส่ ุด

ประเด็นสิ่ งท้ำทำย 1.

2.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

1.

ความไม่เพียงพอของสาธารณูปโภค งบประมาณไม่เพียงพอ การขยายตัวของเมืองทีไ่ ม่ได้วางแผนไว้ ระบบประปาด้อยประสิทธิภาพ การจัดเก็บภาษีดอ้ ยประสิทธิภาพ ชุมชนแออัด/การบุกรุกทีด่ นิ สมรรถนะด้านการจัดการ/ด้านเทคนิคทีด่ อ้ ยประสิทธิภาพ ปั ญหาสิง่ แวดล้อม ปั ญหาน้ าเสีย/ระบบระบายน้ า/น้ าท่วม ปั ญหาด้านขยะ ปั ญหาด้านการจราจร ปั ญหาด้านทีอ่ ยูอ่ าศัย ปั ญหาทางสังคม เช่น การทาลายทรัพย์สนิ อันธพาล ปั ญหาด้านการจัดระเบียบและสันติภาพ

นอกจากนี้ คณะตัวแทนฯ ได้ร่วมกันเสนอสิง่ ท้าทายอื่นๆ เพิม่ เติม เช่น การเพิม่ ขึน้ ของราคาทีด่ นิ อย่าง ก้า วกระโดด การผุ ด ขึ้น ของอาคารบ้า นเรือ น การขยายตัว ของชุ ม ชนและประชากร เป็ น ต้น ทัง้ นี้ เนื่องจากเขตเทศบาลนครแม่สอดได้กลายมาเป็ นจุดยุทธศาสตร์สาคัญในการพัฒนาเขตพื้นทีเ่ ศรษฐกิจ พิเศษของจังหวัดตากและเป็ นส่วนหนึ่งของนโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจระดับชาติ ทาให้ประชากรทัง้ จากในและนอกประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ประเทศพม่า หลังไหลเข้ ่ ามาตัง้ รกรากและ/หรือทาธุรกิจ ภายในเขตพืน้ ทีข่ องเทศบาลนครแม่สอด

3.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ 3.3.1 โครงสร้ำงพื้นฐำนของเมือง เทศบาลนครแม่สอดมีการเก็บข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของเมือง ดังมีรายละเอียดต่อไปนี้

27 ตารางที่ 3.3 ข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของนครแม่สอด

ความหนาแน่นของเครือข่ายถนนของเมือง 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ ไฟฟ้ า 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ ประปา 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ โทรศัพท์ภาคพืน้ จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการให้บริการไฟฟ้ าต่อ วัน จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการให้บริการประปา ต่อวัน

ข้อมูลจาก เทศบาลนครแม่สอด 657,225.85 ตร.ม.

100

หมายเหตุ

100

-

-

-

ไม่มขี อ้ มูล

-

ไม่มกี ารเก็บข้อมูล แต่การ ให้บริการไฟฟ้ าในเขตเทศบาลมี อยู่ตลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มกี ารเก็บข้อมูล แต่การ ให้บริการประปามีอยูต่ ลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มขี อ้ มูล ไม่มขี อ้ มูล

-

จานวนเสาสัญญาณโทรศัพท์เคลื่อนทีใ่ นเมือง จานวนเครื่องกดเงินสดอัตโนมัติ （ATM） ใน เขตเมือง จานวนธนาคารในเขตเมือง จานวนสถานศึกษา (ประถมศึกษาจนถึง 5 1 อุดมศึกษา ทัง้ ภาครัฐและเอกชน) จานวนโรงพยาบาล 1 2 อัตราส่วนจานวนเตียงในโรงพยาบาลต่อจานวน ประชากร 1 แผนพัฒนาเทศบาลนครแม่สอด ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2558-2560)

ไม่มขี อ้ มูล ไม่มขี อ้ มูล

ในส่วนของโครงสร้างพืน้ ฐานด้านระบบสารสนเทศนัน้ พบว่า ผูใ้ ห้บริการอินเตอร์เน็ตในเขตเทศบาลนคร แม่สอดมีอยู่ด้วยกัน 6 ราย ได้แก่ TOT CAT TT&T True DTAC และ AIS ซึ่งทางเทศบาลนครแม่สอด เลือกใช้ระบบรับส่งข้อมูลความเร็วสูง (Broadband) แบบ ADSL ทีค่ วามเร็ว 30 Mb

28 3.3.2 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ หำรจัดกำรเมือง เมื่อ เปรีย บเทีย บสัด ส่ ว นระหว่ า งงบประมาณที เ่ ทศบาลจัด สรรให้ ก บั โครงสร้ า งพื้ นฐานและ งบประมาณที เ่ ทศบาลจัดสรรให้ กบั ระบบสารสนเทศ พบว่า เทศบาลนครแม่สอดจัดทาประมาณ การงบประมาณรายจ่ายด้านโครงสร้างพื้นฐานสูงกว่างบประมาณด้านระบบสารสนเทศอย่างมาก โดย อาจกล่าวได้ว่าสูงกว่ากันถึงประมาณ 18 เท่า (รายละเอียดดังแสดงใน ตารางที่ 3.4) ตารางที่ 3.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพืน้ ฐานและด้านระบบสารสนเทศ ของเทศบาลนคร แม่สอด งบประมาณด้าน โครงสร้างพืน้ ฐาน 1 ระบบสารสนเทศ 2 งบประมาณทัง้ หมด

จานวนเงิน (บาท) 63,950,900 3,506,000 343,210,000

ร้อยละของงบประมาณทัง้ หมดของ เทศบาลนครแม่สอด 18.63 1.02 100.00

ทีม่ าของข้อมูล: เทศบัญญัตงิ บประมาณ เทศบาลนครแม่สอด ปี 2557 หมายเหตุ: 1 คานวณจากงบลงทุน หมวดค่าทีด่ นิ และสิง่ ก่อสร้าง 2 คานวณจากค่าวัสดุคอมพิวเตอร์ ค่าบริการสื่อสารและโทรคมนาคม ค่าจัดซือ ้ คอมพิวเตอร์ และค่า ติดตัง้ โทรทัศน์วงจรปิ ด (CCTV)

ในเชิงนโยบายและโครงสร้าง พบว่า เทศบาลนครแม่สอดยังไม่มกี ารกาหนดนโยบายหรือโครงสร้างการ บริหารจัดการสารสนเทศทีช่ ดั เจน โดยในส่วนของแผนแม่บทสารสนเทศนัน้ ยังไม่ได้มกี ารจัดทาขึน้ จะ มีกเ็ พียงแต่แผนด้านการจัดการสารสนเทศทีไ่ ด้ระบุไว้ในแผนพัฒนาระยะสามปี ในขณะทีส่ ่วนของสภา พัฒนาระบบสารสนเทศและผู้บริ หารสูงสุดด้ านการจัดการสารสนเทศนัน้ เทศบาลนครแม่สอดยัง ไม่ได้มกี ารกาหนดโครงสร้างออกมา แต่คณะตัวแทนฯ ระบุว่า มีแผนที่จะดาเนินการปรับโครงสร้างใน อนาคต และในส่วนของนโยบายการจูงใจกลุ่มอุตสาหกรรมไอซีทีด้วยภาษี เฉพาะด้านนัน้ ยังไม่ม ี แต่ เทศบาลนครแม่สอดได้มกี ารกาหนดนโยบายการจูงใจด้วยภาษีให้กบั อุตสาหกรรมโดยทัวไปมากกว่ ่ าที่ จะเป็ นด้านใดด้านหนึ่งโดยเฉพาะ กล่าวคือ เพื่อตอบสนองนโยบายการพัฒนาพื้นที่เป็ นเขตเศรษฐกิจ พิเศษ เทศบาลนครแม่สอดจึงได้มกี ารกาหนดนโยบายภาษีทจ่ี งู ใจกลุ่มธุรกิจทุกประเภทให้มาลงทุน เมื่อพิจารณาการใช้ ระบบสารสนเทศ (ICT: ไอซี ที) ของผู้บริ หารในเทศบาลสามกลุ่มหลัก ได้แก่ นายกเทศมนตรี ปลัดเทศบาล และสมาชิกสภาเทศบาล นัน้ ตัวแทนเทศบาลนครแม่สอดได้ประมาณการ ว่า ทัง้ สามกลุ่มมักใช้ไอซีทอี ยูเ่ ป็ นประจา เช่น เฟซบุค อีเมล์ เว็บไซต์ ทัง้ เพื่อการสื่อสารและสังการต่ ่ างๆ ในด้านสื อ่ และการติ ดต่ อสื อ่ สารกับเทศบาล พบว่า ประชาชนมักจะใช้ช่องทางหลักสามอันดับแรก ได้แ ก่ (1) พบกับเจ้า หน้ า ที่เ ทศบาลโดยตรง (2) โทรศัพท์ (3) ข้อ ความทางโทรศัพ ท์มอื ถือ (SMS)

29 นอกจากนัน้ จะเป็ นช่องทางอื่นๆ ซึ่งประชาชนใช้ในการติดต่อสื่อสารกับเทศบาลรองลงไป ได้แก่ (4) เว็บไซต์ (5) โทรสาร (6) อีเมล์ และ (7) Social Media ตามลาดับ และเมื่อพิจารณาเฉพาะการใช้งาน โซเชียลมีเ ดีย พบว่า ประชาชนส่ ว นใหญ่ มกั จะใช้แอนดรอยด์ (Android) และไอโฟน (iPhone) เป็ น แพลตฟอร์มหลักในการเข้าถึงโซเชียลมีเดีย ส่วนแพลตฟอร์มอื่นที่รองลงมา ได้แก่ WindowsPhone Symbian และ Blackberry ตามลาดับ สาหรับการใช้โซเชียลมีเดียของพนักงานของเทศบาลนครแม่สอด พบว่า ทุกกลุ่มใช้โซเชียลมีเดียในการ สื่อสารกับสาธารณะเป็ นประจา ไม่ว่าจะเป็ น ข้าราชการระดับปฏิบตั ิการ นายกเทศมนตรี ข้าราชการ ระดับสูง และสมาชิกสภาเทศบาลต่างใช้โซเชียลมีเดียในการสื่อสารกับสาธารณะเป็ นประจาทัง้ สิน้ โดย โซเชียลมีเดียที่พนักงานของเทศบาลนครแม่สอดมักจะใช้กนั ได้แก่ เฟซบุค ไลน์ ยูทูป อินสตาแกรม และวอทซ์แอพ ตามลาดับ ยกตัวอย่างการแก้ปัญหาของนครแม่สอดผ่านการใช้โซเชียลมีเดียเช่น การรับ แจ้งข่าวสารผ่านทางเฟซบุคของสานักข่าวนครแม่สอด หรือการแจ้งปั ญหาระบบประปาผ่านทางไลน์ เป็ นต้น ทัง้ นี้ การใช้โซเชียลมีเดียในเขตเทศบาลยังไม่มกี ฎหมายเฉพาะทีเ่ ข้ามาควบคุมการใช้งาน ไม่ว่า จะเป็ นกฎหมายระดับชาติหรือกฎหมายระดับท้องถิน่ เอง ตารางที่ 3.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลแม่สอดกับประชาชน อันดับการใช้งาน อันดับที่ 1 อันดับที่ 2 อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5 อันดับที่ 6 อันดับที่ 7 อันดับที่ 8 อันดับที่ 9 อันดับที่ 10 อันดับที่ 11 อันดับที่ 12

ช่องทางทีป่ ระชาชนใช้ในการติดต่อกับ เทศบาล พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง โทรศัพท์ ข้อความทางโทรศัพท์มอื ถือ เว็บไซต์ โทรสาร อีเมล์ โซเชียลมีเดีย -

แพลตฟอร์ม ทีป่ ระชาชนใช้ Android iPhone Windows Phone Symbian Blackberry

โซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานใช้ ในการสือ่ สารกับประชาชน Facebook Line YouTube Instagram WhatsApp -

เว็บไซต์ของเทศบาลนครแม่สอดซึง่ เป็ นสื่อกลางสาคัญอันดับต้นๆ ในการสื่อสารกับประชาชนมีเนื้อหา ข้อมูลครอบคลุมในแทบทุกด้าน โดยข้อมูลด้านที่มมี ากที่สุด 3 ด้าน ได้แก่ ด้านการจัดซื้อจัดจ้าง ด้าน การสรรหาพนักงาน ด้านกฎระเบียบ รองลงมาเป็ นด้านทีม่ ขี อ้ มูลมาก ได้แก่ ด้านงบประมาณ ด้านการ ลงทุน และด้านภาพลักษณ์ของเทศบาล ทัง้ นี้ จะขาดก็เพียงข้อมูลด้านวิสาหกิจขนาดกลางและขนาด

30 ย่อ ย (SMEs) เท่านัน้ ที่แ ทบจะไม่มปี รากฏอยู่ใ นเว็บไซต์ ของเทศบาลนครแม่ส อด อย่างไรก็ดี เมื่อ เปรียบเทียบปริมาณข้อมูลระหว่างการจัดซื้อจัดจ้าง (ดู ข่าวจัดซือ้ จัดจ้าง หน้า 45 ใน แผนภาพที่ 3.2) กับงบฐานะทางการเงิน (ดู ข้อมูลฐานะการเงิน 2 รายการ ใน แผนภาพที่ 3.3) ของเทศบาลนครแม่สอด พบว่า มีปริมาณข้อมูลแตกต่างกันมากจนอาจกล่าวได้ว่า ข้อมูลด้านงบประมาณของเทศบาลแม่สอดถูก บรรจุไว้ในเว็บไซต์ของเทศบาลนครแม่สอดน้อยมาก แผนภาพที่ 3.1 หน้าสุดท้ายของข่าวจัดซือ้ จัดจ้าง (หน้าที่ 45) จากเว็บไซต์เทศบาลนครแม่สอด

ทีม่ า: http://www.nakhonmaesotcity.go.th/th/purchase.php, เข้าถึงเมือ่ 18 เมษายน 2558

31

แผนภาพที่ 3.2 ข้อมูลงบฐานะทางการเงิน จากเว็บไซต์เทศบาลนครแม่สอด

ทีม่ า: http://www.nakhonmaesotcity.go.th/th/financial.php, เข้าถึงเมือ่ 18 เมษายน 2558

การบริ หารเครือข่ายสาธารณะ เทศบาลนครแม่สอดเป็ นบ้านพี่เมืองน้องกับ เมืองเมียววดี ประเทศ พม่า แต่ไม่ได้มขี อ้ ตกลงที่ทาร่วมกับเทศบาลหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ อื่นๆ แต่จะมีขอ้ ตกลงกับ ส่วนราชการอื่นๆ มากกว่า เช่น สานักงานอัยการ สานักงานคุมประพฤติ ศาล เป็ นต้น ทว่า พนักงาน เทศบาลมักจะใช้ระบบสารสนเทศในการสร้างเครือข่ายความร่วมมือกับเทศบาล/ อปท. อื่นๆ อยู่เป็ น ประจา เช่น การใช้เฟซบุคในการสร้างความร่วมมือด้านสิง่ แวดล้อม การจัดการขยะ และการจัดการ

32 ความมันคง ่ เป็ นต้น อย่างไรก็ดี ความร่วมมือในระดับทีล่ กึ ลงไปจะเป็ นลักษณะของการประสานงานผ่าน โทรศัพท์หรือการประชุมร่วมกันเสียมากกว่า 3.3.3 ระบบสำรสนเทศกับควำมสำมำรถในกำรแข่งขันด้ำนเศรษฐกิ จ ในเขตเทศบาลนครแม่สอด มีจานวนอุตสาหกรรมอยูท่ งั ้ หมด 685 แห่ง และอุตสาหกรรมทีส่ าคัญ 4 กลุ่ม ได้แก่ อุตสาหกรรมอาหารกระป๋ อง เสื้อผ้าสาเร็จรูป เฟอร์นิเจอร์ อัญมณีและเครื่องประดับ อย่างไรก็ดี เทศบาลนครแม่สอดไม่ได้มกี ารเก็บข้อมูลจานวนวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) เอาไว้ และ ไม่ได้มกี ารจัดทาแผนแม่บท SMEs หรือจัดตัง้ สภา SMEs เอาไว้ หากจะมีสภาหอการค้าก็จะเป็ นสภา หอการค้าของจังหวัดตามเสียมากกว่าทีจ่ ะเป็ นสภาหอการค้าสาหรับเขตเทศบาลนครแม่สอดโดยเฉพาะ ส่วนกลุ่ม SMEs เองมีการใช้ระบบไอซีทแี บบครบวงจร (ICT Solutions) ในธุรกิจของพวกเขาในระดับ น้อย ในขณะที่เทศบาลนครแม่สอดมีการใช้ระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุ นการดาเนินงานของ SMEs หรือติดต่อสื่อสารกับ SMEs ในลักษณะของการใช้โซเชียลมีเดีย ไอซีทีกบั ห่วงโซ่คณ ุ ค่าการผลิ ต เขตเทศบาลนครแม่สอดถือได้ว่าเป็ นศูนย์รวมสิ นค้ำพื้นฐำนและทีม่ ี ความสาคัญอย่างมาก เนื่องจากเป็ นศูนย์รวมสินค้าต่างๆ ซึง่ เป็ นจุดเชื่อมต่อบริเวณชายแดน แต่เทศบาล นครแม่สอดแทบจะไม่ได้นาไอซีทมี าใช้ในการดาเนินงานที่เกี่ยวข้องกับศูนย์รวมสินค้าพื้นฐานเลย ใน ส่วนของการเป็ นศูนย์กลำงกำรแปรรูปสิ นค้ ำและฐำนอุตสำหกรรมสำหรับสิ นค้ ำนอกภำคเกษตร นัน้ เทศบาลนครแม่สอดเห็นว่าเขตพืน้ ทีข่ องตนเป็ นเพียงศูนย์ส่งผ่านสินค้ามากกว่าทีจ่ ะเน้นการแปรรูป หรือการผลิตด้วยตนเอง จึงประมาณการว่าเขตเทศบาลนครแม่สอดมีความสาคัญในฐานะศูนย์กลางการ แปรรูปสินค้าและฐานอุตสาหกรรมการผลิตน้อย เช่นเดียวกัน เทศบาลนครแม่สอดประเมินว่าตนเองมี ความสาคัญในลักษณะท่าส่งออกและรับเข้าสินค้าแปรรูปในระดับน้อย ทว่า ตามนโยบายของรัฐบาลและ สภาพการดาเนินธุรกิจภายในพืน้ ทีก่ ลับสะท้อนให้เห็นว่า แท้ทจ่ี ริงแล้ว เขตเทศบาลนครแม่สอดถือเป็ น ท่ า ส่ ง ออกและรับ เข้า สิน ค้า ที่ม ีค วามส าคัญ มากทัง้ ส าหรับ จัง หวัด ตากและจัง หวัด ใกล้เ คีย ง สิ่ง ที่ดู เหมือนว่าจะเกิดขึน้ น้อยนัน้ น่ าจะเป็ นเรือ่ งของการใช้ระบบสารสนเทศของเทศบาลในการจัดการด้านการ ส่งออกและรับเข้าสินค้าต่างหาก นอกจากนี้ เขตเทศบาลนครแม่สอดประเมินว่า นครแม่สอดเป็ นศูนย์กลำงกำรบริ กำรด้ำนสำธำรณสุข กำรศึ กษำ และบริ กำรทำงกำรเงิ นที่มคี วามส าคัญ มากกับพื้น ที่โดยรอบ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ด้า น สาธารณสุขที่ประชากรจากพื้นทีโ่ ดยรอบทัง้ ในไทยและพม่า ได้เข้ามารับบริการจากโรงพยาบาลในเขต นครแม่ส อด และด้านการศึก ษาที่มโี รงเรียนต่ างๆ ได้มกี ารจัดการศึกษาให้กับเด็กทุกกลุ่ มและบาง โรงเรียนมีการจัดการเรียนการสอนในรูปแบบสองภาษาด้วย อย่างไรก็ดี เทศบาลนครแม่สอดได้มกี ารนา ไอซีทเี ข้ามาใช้ในการดาเนินงานเหล่านี้น้อยมาก

33 3.3.4 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ กำรสำธำรณะ การพิจารณาการใช้ระบบสารสนเทศในการให้บริการสาธารณะของเทศบาลนครแม่สอดสามารถแบ่งออก ได้เป็ น 3 ประเด็นหลักด้วยกัน ได้แก่ (1) การบริหารจัดการของเทศบาล (2) การบริหารจัดการความ ปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน และ (3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ต่างๆ โดยแต่ละด้านมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ 1) การบริหารจัดการของเทศบาล เทศบาลนครแม่สอดมีการนาไอซีทเี ข้ามาใช้ในการบริหารจัดการของเทศบาลทัง้ 4 ด้าน คือ การจัดเก็บ รายได้ การจัดการรายจ่าย การจัดการผลการปฏิบตั งิ าน และการจัดการข้อมูลทีถ่ ูกจัดเก็บ อยูเ่ ป็ นประจา (ดูสรุปใน ตารางที่ 2.6) กล่าวคือ เทศบาลนครแม่สอดได้มกี ารนาไอซีทเี ข้ามาใช้ในการบริหารจัดการ การคลัง ทัง้ ในด้านการจัดเก็บรายได้และการจัดการรายจ่าย อยู่เป็ นประจาเช่นเดียวกันกับเทศบาล นครลาปาง แต่ทแ่ี ตกต่างก็คอื ว่า การใช้ไอซีทใี นการดาเนินงานด้านนี้ทงั ้ หมดของเทศบาลนครแม่สอดจะ เป็ นการใช้ระบบที่ส่วนกลางเป็ นผู้พฒ ั นาระบบและนามาให้ใช้ ในด้านการจัดการผลการปฏิ บตั ิ ง าน เทศบาลนครแม่ส อดได้ม ีก ารระบบไอซีทีเ ฉพาะในการจัด การข้อ ร้อ งเรีย นต่ างๆ ผ่ านเว็บไซต์ข อง เทศบาลอยู่เป็ นประจา แต่ในงานด้านอื่นๆ เช่น การจัดทาชุดวัดผล การติดตามตัวชีว้ ดั ทางการเงิน นัน้ ไม่ได้มกี ารนาไอซีทมี าใช้ และในส่วนของการจัดการข้อมูลทีถ่ กู จัดเก็บนัน้ เทศบาลนครแม่สอดมีการ นาระบบไอซีทเี ข้ามาใช้อยู่เป็ นประจาเช่นกัน โดยนามาใช้ในการจัดการข้อมูลอย่างน้อย 7 ประเภท (ดู ตารางที่ 3.6) ในขณะที่อกี 2 ประเภทไม่ได้มกี ารนาไอซีทเี ข้ามาใช้ ได้แก่ การจัดการข้อมูลสินทรัพย์ ของเทศบาล และข้อมูลการแต่งงานซึง่ เทศบาลไม่ได้เป็ นผูด้ แู ลแต่สานักทะเบียนของอาเภอเป็ นผูด้ แู ล

ตารางที่ 3.6 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครแม่สอด ประเด็นการจัดการ การจัดเก็บรายได้

ระดับการใช้ไอซีที เป็ นประจา

การจัดการรายจ่าย

เป็ นประจา

การจัดการข้อมูลทีถ่ ูกจัดเก็บ

เป็ นประจา

1.

2.

3.

4.

1.

2.

1.

2.

3.

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions การวางแผนและการพยากรณ์รายได้ การจัดทาแผนทีภ่ าษีดว้ ย GIS / Bing Maps / Google Earth ฐานข้อมูลผูเ้ สียภาษี การโอนรายได้จากรัฐบาลกลาง การจ่ายเงินเดือนอิเล็กทรอนิกส์/ทาง ATM การประมูล/จัดซือ้ จัดจ้างอิเล็กทรอนิกส์ การจดทะเบียนธุรกิจ ข้อมูลบุคลากร ข้อมูลภาษี

34 ประเด็นการจัดการ

การจัดการผลการปฏิบตั งิ าน

ระดับการใช้ไอซีที

เป็ นประจา

4.

5.

6.

7.

1.

2.

3.

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions ข้อมูลทีด่ นิ ข้อมูลรายจ่าย ข้อมูลการเกิด ข้อมูลการตาย ชุดวัดผล (Dashboard)/ตัวชีว้ ดั (KPIs) ของ เมืองในภาพรวม ตัวชีว้ ดั ทางการเงิน ความพร้อมรับผิด (Accountability) เช่น ระบบ การจัดการข้อร้องเรียน

2) การบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน เช่นเดียวกันกับเทศบาลนครล าปาง เทศบาลนครแม่สอดไม่ได้เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการความ ปลอดภัยและสภาวะฉุ กเฉินโดยตรง จึงทาให้มกี ารนาไอซีทมี าใช้ในงานด้านนี้น้อยมาก (ดูสรุปใน ...) ยกตัวอย่างการใช้ไอซีทใี นงานด้านนี้ของเทศบาลนครแม่สอดเช่น การใช้คอมพิวเตอร์จดั การข้อมูล การ ใช้โซเชียลมีเดีย (เฟซบุค ไลน์) ในการสื่อสารระหว่างกัน เป็ นต้น ตารางที่ 3.7 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ของเทศบาลนคร แม่สอด ประเด็นการจัดการ งานข่าวกรอง / การเฝ้ าระวัง การจัดการสภาวะฉุกเฉิน

การจัดการพิบตั ภิ ยั /โรค ระบาด

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่เกีย่ วข้อง) (ไม่เกีย่ วข้อง)

(ไม่เกีย่ วข้อง)

1.

2.

1.

2.

3.

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions (ไม่ม)ี การจัดการบันทึกข้อมูลสาหรับศูนย์ควบคุม ระบบสือ่ สารของทีมฉุกเฉินหน้าด่าน (เช่น รถ ตารวจ รถดับเพลิง รถพยาบาล และบริการ ฉุกเฉินอื่นๆ) GIS การเผยแพร่ทางวิทยุและโทรทัศน์ อื่นๆ เช่น ไลน์กลุ่มระบาดวิทยา

3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม การใช้ระบบไอซีทีใ นการให้บ ริก ารด้า นสาธารณสุ ข การศึกษา และการบริการทางสังคม สามารถ พิจ ารณาได้ ใ น 6 ประเด็น ด้ ว ยกัน ได้ แ ก่ (1) การจัด การสาธารณสุ ข ในระดับ ประชากร (2) การ สาธารณสุ ข มูล ฐาน (3) การบริห ารทางสัง คมและสวัส ดิก ารสัง คมต่ า งๆ การศึก ษา (4) การจัด การ สินทรัพย์ (5) การจัดการสินทรัพย์ และ (6) การคมนาคม โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

35 เทศบาลนครแม่สอดไม่ได้ระบุระดับการไอซีทขี องตนเองในการจัดการสาธารณสุขระดับประชากร การ บริการสาธารณสุขมูลฐาน และการบริการทางสังคมต่างๆ เอาไว้อย่างชัดเจน แต่เนื่องจากเทศบาลนคร แม่สอดไม่ได้มกี ารใช้ระบบไอซีทีในการจัดการสาธารณสุขระดับประชากรเลย จึงประมาณการได้ว่า เทศบาลนครแม่สอดแทบจะไม่ได้ใช้ไอซีทใี นการจัดการสาธารณสุขระดับประชากรเลย ในส่วนของการ ให้บริการสาธารณสุขมูลฐาน เทศบาลนครแม่สอดใช้ไอซีทใี นการดาเนินงาน 5 ด้านด้วยกัน (ดูตารางที่ 3.8) เช่น การจัดทาโปรแกรมการเยี่ยมบ้าน การใช้แท็บเบล็ตในการลงพื้นที่ เป็ นต้น ซึ่งดูเหมือนว่า ครอบคลุมเกือบจะทุกด้านของการสาธารณสุขมูลฐาน ทว่า ระดับของการใช้ไอซีทใี นการสาธารณสุขมูล ฐานของเทศบาลน่ าจะอยู่ท่รี ะดับพอประมาณเท่านัน้ เนื่องจากส่วนใหญ่เป็ นการใช้ระบบที่กระทรวง สาธารณสุขเป็ นผู้พฒ ั นาอยู่แล้วหรือไม่ก็ เป็ นการสื่อสารผ่านโซเชียลมีเดียเท่านัน้ นอกจากนี้ ในการ บริหารทางสังคมและสวัสดิการสังคม เทศบาลนครแม่สอดได้นาเอาระบบไอซีทเี ข้ามาใช้ในระดับน้ อย ครัง้ ถึงแม้จะมีก ารใช้ไอซีทใี นการดาเนินงาน 3 ด้านด้วยกัน (ดู ตารางที่ 3.8) แต่ไอซีทที ่ใี ช้อ ยู่ใ น รูปแบบพืน้ ฐานเสียมากกว่า เช่น การคียแ์ ละตรวจสอบข้อมูลโดยโปรแกรมเอ็กเซล เป็ นต้น ตารางที่ 3.8 ระบบสารสนเทศกับการให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ของเทศบาลนครแม่สอด ประเด็นการจัดการ การจัดการสาธารณสุขใน ระดับประชากร (Population Health Management) การสาธารณสุขมูลฐาน (Primary health care)

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่ระบุ แต่ประมาณการได้ ในระดับแทบจะไม่เคยเลย)

การบริหารทางสังคมและ สวัสดิการสังคมต่างๆ (Social benefits and administration)

(ไม่ระบุ แต่ประมาณการได้ ในระดับน้อยครัง้ )

(ไม่ระบุ แต่ประมาณการได้ ในระดับพอประมาณ)

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions (ไม่มเี ลย)

1.

2.

3.

4.

5.

1.

2.

3.

การจัดการผูป้ ่ วย การสือ่ สาร การส่งต่อและการตอบรับ การจัดการระบบยา การจัดการข้อมูลแล็บ การจัดการฐานข้อมูลสิทธิประโยชน์ การตรวจสอบการโกง ข้อร้องเรียน

ในด้านการศึกษา พบว่า โรงเรียนของรัฐในเขตเทศบาลนครลาปางสามารถเข้าถึงไอซีทไี ด้ดี เยีย่ มและมี การใช้ไอซีทใี นการสอนในห้องเรียนและอัตราคอมพิวเตอร์ต่อนักเรียนอยู่ในระดับดี ส่วนการเข้าถึงได้ ของอินเตอร์เน็ตในมิติ เพศ อายุ ชาติพนั ธุ์ และรายได้ แตกต่างกันออกไป โดยในมิตขิ องเพศและชาติ พันธุน์ นั ้ ทุกคนไม่ว่าเพศหรือชาติพนั ธุใ์ ดสามารถเข้าถึงอินเตอร์เน็ตได้เท่าเทียมกันอย่างดีเยีย่ ม ส่วนมิติ ด้านอายุนนั ้ อยู่ในระดับดี เนื่องจากผูส้ งู อายุหรือเด็กบางกลุ่มอาจยังไม่สามารถใช้อนิ เตอร์เน็ตได้ดเี ท่าใด นัก และในมิตดิ ้านรายได้นัน้ อยู่ในระดับปานกลาง เนื่องจากรายได้ท่แี ตกต่างกันอาจทาให้การเข้าถึง

36 อินเตอร์เน็ตแตกต่างกันออกไปตามความสามารถทีจ่ ะซือ้ บริการหรืออุปกรณ์ นอกจากนี้ คุณสมบัตขิ อง ครูอยู่ในระดับดีและคุณสมบัตขิ องผูป้ ระกอบการด้านไอซีทอี ยู่ในระดับปานกลาง เนื่องจากครูผสู้ อนต้อง มีคุณวุฒติ รงตามสายงาน แต่ผปู้ ระกอบการอาจเป็ นผูท้ ม่ี คี วามสนใจแต่ไม่ได้จบตรงตามสายงานที่ทาอยู่ ก็เป็ นได้ ท้ายที่สุด ในส่วนของการเข้าถึงได้ของมหาวิทยาลัย โรงเรียน และศูนย์อบรมด้านไอซีที นัน้ ถึงแม้ในเขตเทศบาลนครแม่สอดจะไม่มโี รงเรียน/ศูนย์อบรมด้านไอซีทตี งั ้ อยู่ แต่ด้วยเหตุผลของการ ดารงอยู่ของมหาวิทยาลัยด้านไอซีทถี งึ 2 แห่งในเขตเทศบาลนครแม่สอด คณะตัวแทนฯ จึงประเมินว่า การเข้าถึงได้ของสถาบันทางการศึกษา/ฝึกอบรมอยูใ่ นระดับดีเยีย่ ม การใช้ไ อซีทีใ นการจัด การสิน ทรัพ ย์ ของเทศบาลนครแม่ส อดยัง ไม่ช ัดเจน เทศบาลนครแม่ส อดไม่ สามารถให้ขอ้ มูลได้ ในขณะทีด่ า้ นการคมนาคมนัน้ เทศบาลนครแม่สอดเพิง่ ดาเนินการติดตัง้ CCTV ใน หลายจุดไป ทาให้การติดตามดูแลการจราจรเป็ นระบบมากขึน้ ทว่า เทศบาลนครแม่สอดยังไม่มรี ะบบ ข้อมูลการจราจรแบบทันต่อเหตุการณ์

3.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ เทศบาลนครแม่สอดมองว่า การนา ICT Solutions มาใช้ในการปรับปรุงการให้บริการสาธารณะเป็ นเรื่อง ที่พงึ กระทา ทว่า ด้วยเหตุผลต่างๆ ทาให้ยงั ไม่มกี ารดาเนินการดังกล่าว โดยเทศบาลนครแม่สอดได้ จัดลาดับสิง่ ท้าทายด้านระบบสารสนเทศไว้ 3 อันดับแรก ได้แก่ 1. ขาดแคลนทุนในการติดตัง้ ICT solutions 2. ต้นทุนทีส่ งู เกินไปของ ICT solutions 3. ขาดบุคลากรไอซีทที ม่ี ที กั ษะเหมาะสม ในประเด็นที่ 1 และ 2 นัน้ พบว่า เทศบาลนครแม่สอดเป็ นเมืองขยายที่มุ่งเน้ นการพัฒนาเมืองในมิติ ต่างๆ จึงไม่ได้มกี ารกาหนดงบประมาณสาหรับพัฒนา ICT Solutions โดยเฉพาะอย่างยิง่ เมื่อพิจารณา ถึงต้นทุนของการติดตัง้ ระบบแล้ว ก็อาจเป็ นเหตุให้เทศบาลนครแม่สอดยังไม่ตดั สินใจในเรื่องเหล่านี้ ใน ประเด็นที่ 3 ถึงแม้เทศบาลนครแม่สอดจะมีเจ้าหน้าทีท่ ร่ี บั ผิดชอบงานด้านสารสนเทศโดยตรงซึง่ มีทกั ษะ ที่เหมาะสม แต่ด้วยจานวนเพียงหนึ่งคนจึงอาจยังทาให้การพัฒนาระบบ ICT Solutions ของเทศบาล นครแม่สอดยังมีขอ้ จากัดอยูม่ าก นอกจากนี้ ในส่ ว นของสิ่ง ท้า ทายอื่น ๆ ได้แ ก่ การไม่รู้ถึง ICT solutions ของเทศบาลนครแม่ ส อด ฮาร์ดแวร์และซอฟท์แวร์ของเทศบาลทีเ่ ก่าเกินไป การทีเ่ ทศบาลไม่มคี วามสนใจใน ICT solutions การ ไม่มผี ปู้ ระกอบการผูค้ า้ /ในเขตเทศบาล และการเข้าถึงอินเตอร์เน็ตได้ยากนัน้ เป็ นสิง่ ท้าทายทีม่ นี ้ าหนัก เท่าๆ กัน ไม่มสี งิ่ ท้าทายใดโดดเด่นแตกต่างออกมา

37

3.5 ควำมสำเร็จที่หน่ วยงำนเคยได้รบั เทศบาลนครนครแม่สอดเพิง่ ได้รบั การยกฐานะจากเทศบาลเมืองเป็ นเทศบาลนครเมื่อ พ.ศ. 2553 และ ยังไม่เคยได้รบั รางวัลระดับชาติหรือนานาชาติใดๆ ทัง้ นี้ ถึงแม้การพัฒนาระบบสารสนเทศของเทศบาล นครแม่สอดจะยังไม่มคี วามโดดเด่นมากนัก แต่เทศบาลนครแม่สอดได้ยกตัวอย่างแนวปฏิบตั ทิ ด่ี ี (Best Practices) ด้านระบบสารสนเทศของตนมาถึง 3 เรือ่ งด้วยกัน ได้แก่ 1) การพัฒนาระบบ CCTV เพื่อการจัดการจราจร ในปี งบประมาณ 2557 เทศบาลนครแม่สอดได้ จัดสรรงบประมาณรายจ่ายถึงสามล้านบาทเพื่อติดตัง้ กล้องโทรทัศน์วงจรปิ ด เพื่ออานวยความ สะดวกในการจัดการจราจรในเขตพืน้ ทีเ่ ทศบาลนครแม่สอด 2) ศูนย์การเรียนรู้ ICT ชุมชนเพื่อพ่อหลวง (อินทรคีร ี 1) รูป 3.2 หน้าเพจสาหรับเข้าถึงรายละเอียดศูนย์การเรียนรู้ ICT ชุมชนเพื่อพ่อหลวง (อินทรคีร ี 1)

ทีม่ า: http://www.maesotedu.go.th/?page_id=1017, เข้าถึงเมือ่ 18 เมษายน 2558

38

3) การนาระบบ E-Plan และ ELAAS มาใช้ในการดาเนินงาน รูป 3.3 ตัวอย่างหน้าจอระบบ ELAAS

ทีม่ า: งานนโยบายและแผน เทศบาลนครแม่สอด

39

รูป 3.4 ตัวอย่างหน้าจอระบบ e-Plan

ทีม่ า: งานนโยบายและแผน เทศบาลนครแม่สอด

40

บทที่ 4: เทศบำลนครเชียงรำย เทศบาลนครเชียงราย ได้รบั การจัดตัง้ เป็ นเทศบาลเมือ งเชียงราย เมื่อ ปี พ.ศ. 2478 และได้รบั การ ประกาศยกฐานะเป็ นเทศบาลนครเชียงราย เมื่อปี พ.ศ. 2547 โดยเทศบาลนครเชียงรายนัน้ ตัง้ อยู่ในจุด ศูนย์กลางของจังหวัดเชียงรายและเป็ น “ศูนย์กลางของความเจริญในทุก ๆ ด้านของจังหวัดเชียงราย” (เทศบาลนครเชียงราย, 2557, หน้า 2/5)” ไม่ว่าจะเป็ นด้านประชากร เศรษฐกิจ การค้า การคมนาคมและ การท่องเที่ยว และจากการที่จงั หวัดเชียงรายมีอาณาเขตติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้านใกล้เคียงในอนุ ภูมภิ าคลุ่มแม่น้ าโขงตอนบนหลายประเทศ ทาให้เกิดการรวมตัวกันในกรอบความร่วมมือของโครงการ “สี่เหลี่ยมเศรษฐกิจ ” ประกอบด้วย ไทย จีน พม่า และลาว รวมถึง ”โครงการพัฒนาความร่วมมือทาง เศรษฐกิจในอนุ ภูมภิ าคลุ่ มแม่น้ าโขง” หรือ Greater Mekong Subregion (GMS) ซึ่งประกอบไปด้ว ย ความร่วมมือของ 6 ประเทศ คือ พม่า ลาว กัมพูชา เวียดนาม จีน และไทย “ทาให้สภาพเศรษฐกิจและ สังคมของเทศบาลนครเชียงรายดีข้นึ กว่าเดิม และมีแนวโน้ มที่จะดีมากขึ้นในอนาคต” (เทศบาลนคร เชียงราย, อ้างแล้ว)

4.1 ข้อมูลพืน้ ฐำนทัวไป ่ เขตพืน้ ทีข่ องเทศบาลนครเชียงราย ประกอบด้วยพืน้ ทีข่ องตาบลต่างๆ ทัง้ หมด 4 ตาบล คือ ตาบลเวียง ทัง้ ตาบล ตาบลรอบเวียง บางส่วนของตาบลริมกก และบางส่วนของตาบลสันทราย โดยมีขอ้ มูลพืน้ ฐาน ของเทศบาลนครเชียงโดยสรุปตังต่อไปนี้ ตารางที่ 4.1 ข้อมูลพืน้ ฐานทัวไป ่ เทศบาลนครเชียงราย ชื่อเมือง ลักษณะของเมือง ที่ตงั ้ ของเมือง พิ กดั ทำงภูมิศำสตร์ ระยะทำงจำกเมืองหลวง (กรุงเทพฯ) 1 จำนวนประชำกรในเขตเทศบำล 2 จำนวนประชำกรในเขตอำเภอที่เมืองนี้ ตัง้ อยู่ 2 พื้นที่ของเขตเทศบำล 2 ผลิ ตภัณฑ์มวลรวมของจังหวัด (Gross Provincial Product: GPP) 3 ผลผลิ ตหลักของเมือง (% ของกำรจ้ำงงำน)

เทศบำลนครเชียงรำย เมืองเดีย่ ว อาเภอเมือง จังหวัดเชียงราย (ไม่มขี อ้ มูล) 829 กม.

70,790 คน 102,063 คน 60.85 ตร.กม.

65,974 ล้านบาท (ไม่มขี อ้ มูล)

41 กำรให้ บริ กำรหลักของเมือง (% ของกำร จ้ำงงำน) รำยได้ของเทศบำล (พ.ศ. 2556) 4 รำยได้ที่เทศบำลจัดเก็บเอง (พ.ศ. 2556)4 ทีม่ าของข้อมูล:

(ไม่มขี อ้ มูล) 776,486,842.47 บาท 99,190,549.61 บาท

1 แผนพัฒนาสามปี

เทศบาลนครเชียงราย (พ.ศ. 2557-2559) 2 สานักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง, ข้อมูลเมื่อ เมษายน 2558 3 สานักงานคณะกรรมการสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, ข้อมูล GPP ของ จังหวัดลาปางเมื่อ ปี 2552 4 แบบรายงานข้อมูลสถิตก ิ ารคลังท้องถิน่ ประจาปี งบประมาณ 2557

4.1.1 โครงสร้ำงองค์กรและกำรบริ หำร โครงสร้างการบริห ารของเทศบาลนครเชียงรายมี 2 ส่ ว นด้ว ยกัน ได้แก่ คณะผู้บริหารเทศบาลนคร เชียงราย ประกอบด้วย นายกเทศมนตรี รองนายกเทศมนตรี จานวน 4 คน เลขานุ การนายกเทศมนตรี จานวน 3 คน และทีป่ รึกษานายกเทศมนตรี จานวน 2 คน รวมทัง้ สิน้ จานวน 10 คน และสภาเทศบาล ซึง่ ประกอบด้วย สมาชิกสภาเทศบาลจานวน 24 คน การแบ่งส่วนงานของเทศบาลนครเชียงราย ประกอบด้วย สานักปลัดเทศบาล กองคลัง กองช่าง กอง สาธารณสุ ข และสิ่งแวดล้อ ม ส านัก การศึก ษา กองสวัส ดิการสัง คม กองวิช าการและแผนงาน และ หน่วยงานตรวจสอบภายใน รวมทัง้ สิน้ จานวน 8 ส่วนงาน และโรงเรียนเทศบาลอีกจานวน 8 แห่ง โดยมี จานวนบุคลากรรวมทัง้ สิน้ 1,083 คน 4.1.2 ระบบสำรสนเทศของเทศบำลในภำพรวม เทศบาลนครเชียงรายมีการแบ่งส่วนงานที่รบั ผิดชอบด้านไอซีทโี ดยตรงไว้เป็ นส่วนงานหนึ่งของกอง วิชาการและแผนงาน คือ งานเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งมีหน้ าที่ท่รี ะบุไว้ในเว็บไซต์ของเทศบาลนคร เชียงราย (เข้าถึงข้อมูลเมือ่ 23 เมษายน 2558) ดังต่อไปนี้ - งานวางแผนพัฒนาระบบคอมพิวเตอร์ของสานักงานเทศบาล - งานวางแผนเผยแพร่ และการบริหารจัดการระบบเทคโนโลยีสารสนเทศของหน่วยงาน ฝ่ ายระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (เว็บไซต์เทศบาล) - งานเผยแพร่ขอ้ มูลข่าวสารและผลงานเทศบาลในสื่อประชาสัมพันธ์ต่าง ๆ - งานฝึกอบรมทักษะบุคลากรให้สามารถก้าวสู่กระบวนการวางแผนงานโครงการ

42 -

นาเทคโนโลยีสารสนเทศมาปรับใช้กบั รูปแบบงานเดิมให้มปี ระสิทธิภาพ งานประสานเกี่ยวกับการประชุมสารสนเทศของหน่วยงาน อานวยความสะดวกแก่ผตู้ ดิ ต่อขอรับบริการสารสนเทศ บันทึกข้อมูล ปรับปรุง และดูแลระบบงานเว็บไซต์เทศบาล รวมทัง้ ค้นหา รวบรวม ประกาศ และคาสังจากเว็ ่ บไซต์ของกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิน่ รวมถึงข้อมูล ข่าวสารจากเว็บไซต์อ่นื เพื่อนาเสนอผูบ้ ริหาร

การใช้งานระบบสารสนเทศของเทศบาลนครเชียงรายมีลกั ษณะที่คล้ายคลึงกับองค์กรปกครองส่ ว น ท้องถิน่ ส่วนใหญ่ กล่าวคือ ระบบสารสนเทศทีใ่ ช้มกั จะเป็ นระบบทีไ่ ด้รบั การพัฒนามาจากส่วนกลาง เช่น ระบบแผนที่ภาษี ระบบ e-Plan เป็ นต้น อย่างไรก็ดี เทศบาลนครเชียงรายมีการนาบางโปรแกรมของ ส่วนกลางมาพัฒนาต่อ เช่น โปรแกรมแผนทีภ่ าษี ด้วยการจัดสรรงบประมาณพิเศษสาหรับการพัฒนา (ดู เทศบัญญัติงบประมาณ เทศบาลนครเชียงราย พ.ศ. 2555) เป็ นต้น และเทศบาลนครเชียงรายยังมี โปรแกรมเสริมในการจัดการข้อมูลทีด่ ูเหมือนว่าจะแตกต่างออกไปจากองค์กรปกครองท้องถิน่ อื่นๆ ซึง่ เป็ นโปรแกรมสาหรับการจัดการข้อมูลทรัพย์สนิ และการจัดเก็บภาษีโดยเฉพาะ รูป 4.1 โปรแกรมเสริมเทศบาลนครเชียงราย

ทีม่ า: เทศบาลนครเชียงราย

43

4.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิ ญ ในตอนที่ 2 ของแบบสอบถาม SSCI ได้ระบุประเด็นสิ่งท้าทายของเมือ งเอาไว้ด้ว ยกัน 15 ประเด็น เพื่อ ให้เ ทศบาลได้ป ระเมิน ถึง สถานการณ์ ข องสิ่ง ท้า ทายต่ า งๆ เหล่ า นี้ ซึ่ง จากการเก็บ ข้อ มูล ด้ว ย แบบสอบถาม SSCI กับคณะตัวแทนของเทศบาลนครเชียงราย พบว่า คณะตัวแทนฯ ได้ให้น้าหนักสิง่ ท้า ทายของเมืองในแต่ละประเด็นแตกต่างกันไป ซึ่งสามารถจัดกลุ่มได้ 4 กลุ่ม ดังแสดงในตารางที่ 2.1 ต่อไปนี้ ตารางที่ 4.2 การประเมินน้ าหนักสิง่ ท้าทายของเมือง น้ำหนักของ ควำมท้ำทำย มาก ปานกลาง น้อย น้อยทีส่ ุด

ประเด็นสิ่ งท้ำทำย 1.

2.

1.

1.

2.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

งบประมาณไม่เพียงพอ ปั ญหาด้านการจราจร การขยายตัวของเมืองทีไ่ ม่ได้มกี ารวางแผนไว้ สมรรถนะทีอ่ ่อนด้อย (ด้านการบริหาร, ด้านเทคนิค/วิชาชีพ) ปั ญหาสิง่ แวดล้อม (มลพิษทางอากาศ น้า หรือดิน) ปั ญหาชุมชนแออัด/การบุกรุกทีด่ นิ เพื่ออยูอ่ าศัย ความไม่เพียงพอของสาธารณูปโภค (ประปา, ไฟฟ้ า, ระบบ สุขอนามัย) ปั ญหาด้านการจัดระเบียบและสันติภาพ ปั ญหาน้ าเสีย/ระบบระบายน้ า/น้ าท่วม การจัดเก็บภาษีทอ่ี ่อนด้อย ปั ญหาด้านขยะ ปั ญหาด้านทีอ่ ยูอ่ าศัย ปั ญหาทางสังคม (เช่น การทาลายทรัพย์สนิ อันธพาล ฯลฯ)

นอกจากนี้ คณะตัวแทนฯ ได้ร่วมกันเสนอสิง่ ท้าทายอื่นๆ เพิม่ เติม คือ จานวนประชากรทีเ่ พิม่ ขึน้ อย่าง รวดเร็วอันเนื่องมาจากการขยายตัวของเมือง ซึง่ อาจนามาสู่ปัญหาอื่นๆ ทีต่ ามมาในอนาคต เช่น ปั ญหา ขยะ ปั ญหาชุมชนแออัด เป็ นต้น

4.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ 4.3.1 โครงสร้ำงพื้นฐำนของเมือง เทศบาลนครเชียงรายมีการเก็บข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของเมือง ดังมีรายละเอียดต่อไปนี้

44 ตารางที่ 4.3 ข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของนครเชียงราย

ความหนาแน่นของเครือข่ายถนนของเมือง 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ ไฟฟ้ า 1 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ ประปา ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อกับระบบ โทรศัพท์ภาคพืน้ จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการให้บริการไฟฟ้ า ต่อวัน จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการให้บริการประปา ต่อวัน จานวนเสาสัญญาณโทรศัพท์เคลื่อนทีใ่ นเมือง จานวนเครื่องกดเงินสดอัตโนมัติ （ATM） ในเขตเมือง จานวนธนาคารในเขตเมือง 2 จานวนสถานศึกษา (ประถมศึกษาจนถึง อุดมศึกษา ทัง้ ภาครัฐและเอกชน) 1

ข้อมูลจาก หมายเหตุ เทศบาลนครเชียงราย ไม่มขี อ้ มูล 99.61 100

-

-

ไม่มขี อ้ มูล

-

ไม่มกี ารเก็บข้อมูล แต่การให้บริการ ไฟฟ้ าในเขตเทศบาลมีอยู่ตลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มกี ารเก็บข้อมูล แต่การให้บริการ ประปามีอยู่ตลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มขี อ้ มูล ไม่มขี อ้ มูล

44 103

รว ม โ รง เรี ย นอา ชี ว นอกระบบ (หลักสูตรระยะสัน้ จานวน 40 แห่ง โรงเรียนกวดวิชา จานวน 17 แห่ง และโรงเรียนเอกชนประเภทศิลปะ และดนตรี จานวน 7 แห่ง จานวนโรงพยาบาล 2 4 อัตราส่วนจานวนเตียงในโรงพยาบาลต่อจานวน 62.70 คน/เตียง หรือ คานวณจาก จานวนประชากรในเขต ประชากร 2 0.016 เตียง/คน เทศบาลนครเชียงราย คือ 70,790 คน และจานวนเตียงในโรงพยาบาล ทัง้ 4 แห่ง คือ 1,129 เตียง 1 สรุปรายงานการสารวจครัวเรือนมีไฟฟ้ าใช้ พ.ศ.2557 เทศบาลนครเชียงราย 2 แผนพัฒนาสามปี เทศบาลนครเชียงราย (พ.ศ. 2557-2559)

ในส่วนของโครงสร้างพืน้ ฐานด้านระบบสารสนเทศนัน้ พบว่า ผูใ้ ห้บริการอินเตอร์เน็ตในเขตเทศบาลนคร เชียงรายมีอยูด่ ว้ ยกัน 6 ราย ได้แก่ CAT 3BB TOT True DTAC และ AIS ซึง่ ทางเทศบาลนครเชียงราย เลือกใช้ระบบรับส่งข้อมูลความเร็วสูง (Broadband) แบบ 4G กับบริษทั True และ DTAC

45 4.3.2 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ หำรจัดกำรเมือง เมื่อ เปรีย บเทีย บสัด ส่ ว นระหว่ า งงบประมาณที เ่ ทศบาลจัด สรรให้ ก บั โครงสร้ า งพื้ นฐานและ งบประมาณที เ่ ทศบาลจัดสรรให้ กบั ระบบสารสนเทศ พบว่า เทศบาลนครเชียงรายจัดทาประมาณ การงบประมาณรายจ่ายด้านโครงสร้างพื้นฐานสูงกว่างบประมาณด้านระบบสารสนเทศอย่างมาก โดย อาจกล่าวได้ว่าสูงกว่ากันถึงประมาณ 20.62 เท่า (รายละเอียดดังแสดงใน ตารางที่ 4.4) ตารางที่ 4.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพืน้ ฐานและด้านระบบสารสนเทศ ของเทศบาลนคร เชียงราย งบประมาณด้าน โครงสร้างพืน้ ฐาน ระบบสารสนเทศ 1 งบประมาณทัง้ หมด

จานวนเงิน (บาท) 60,898,000 2,955,640 200,941,400

ร้อยละของงบประมาณทัง้ หมดของ เทศบาลนครเชียงราย 30.31 1.47 100.00

ทีม่ าของข้อมูล: งบประมาณเทศบาลนครเชียงราย ประจาปี งบประมาณ 2555 ใน แผนพัฒนาสามปี เทศบาลนคร เชียงราย (พ.ศ. 2557-2559) 1 หมายเหตุ: คานวณจากค่าวัสดุคอมพิวเตอร์ ค่าบริการสื่อสารและโทรคมนาคม และงบประมาณโครงการต่างๆ ทีเ่ กีย่ วกับการพัฒนาระบบสารสนเทศ

ในเชิงนโยบายและโครงสร้าง พบว่า เทศบาลนครเชียงรายยังไม่มกี ารกาหนดนโยบายหรือโครงสร้างการ บริห ารจัด การสารสนเทศที่ช ัด เจน กล่ า วคือ ไม่ม ีท งั ้ แผนแม่ บ ทสารสนเทศ สภาพัฒ นาระบบ สารสนเทศ ในขณะเดียวกัน เทศบาลนครเชีย งรายก็ไ ม่ได้ม ีก ารก าหนดนโยบายการจูง ใจกลุ่ ม อุตสาหกรรมไอซีทีด้วยภาษี เฉพาะด้านเอาไว้ดว้ ย อย่างไรก็ดี ในประเด็น ผู้บริ หารสูงสุดด้ านการ จัดการสารสนเทศ ของเทศบาลนครเชียงรายนัน้ อาจกล่าวได้ว่า ไม่มกี ารระบุตวั ตนเอาไว้อย่างชัดเจน ทว่า เทศบาลนครเชียงรายมีก ารกาหนดส่วนงานเทคโนโลยีส ารสนเทศเอาไว้เป็ นส่วนหนึ่งของกอง วิชาการและแผนงาน ซึง่ มีผอู้ านวยการเป็ นผูบ้ ริหารสูงสุดของหน่วยงาน เมื่อพิจารณาการใช้ ระบบสารสนเทศ (ICT: ไอซี ที) ของผู้บริ หารในเทศบาลสามกลุ่มหลัก ได้แก่ นายกเทศมนตรี ปลัดเทศบาล และสมาชิกสภาเทศบาล นัน้ คณะตัว แทนเทศบาลนครเชียงรายได้ ประมาณการว่า ทัง้ สามกลุ่มมักใช้ไอซีทอี ยู่บ่อยครัง้ เช่น เฟซบุค อีเมล์ เว็บไซต์ ทัง้ เพื่อการสื่อสารและ สังการต่ ่ างๆ ในด้านสื อ่ และการติ ดต่ อสื อ่ สารกับเทศบาล พบว่า ประชาชนมักจะใช้ช่องทางหลักสามอันดับแรก ได้แก่ (1) โทรศัพท์ (2) พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง (3) เว็บไซต์ นอกจากนัน้ จะเป็ นช่องทางอื่นๆ ซึ่งประชาชนใช้ในการติดต่อสื่อสารกับเทศบาลรองลงไป ได้แก่ (4) อีเมล์ (5) โทรสาร และ (6) Social

46 Media ตามลาดับ และเมื่อพิจารณาเฉพาะการใช้งานโซเชียลมีเดีย พบว่า ประชาชนส่วนใหญ่มกั จะใช้ แอนดรอยด์ (Android) วินโดว์สโฟน (WindowsPhone) และ ไอโฟน (iPhone) เป็ นแพลตฟอร์มหลักใน การเข้าถึงโซเชียลมีเดีย ตามลาดับ สาหรับกำรใช้โซเชียลมีเดียของพนักงำนของเทศบำลนครเชียงรำย พบว่า ทุกกลุ่มใช้โซเชียลมีเดีย ในการสื่อ สารกับ สาธารณะอยู่บ่ อ ยครัง้ ไม่ว่ า จะเป็ น ข้า ราชการระดับ ปฏิบ ัติก าร นายกเทศมนตรี ข้าราชการระดับสูง และสมาชิกสภาเทศบาลต่างใช้โซเชียลมีเดียในการสื่อสารกับสาธารณะเป็ นประจา ทัง้ สิน้ โดยโซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานของเทศบาลนครแม่สอดมักจะใช้กนั ได้แก่ เฟซบุค ไลน์ วอทซ์แอพ วีแชท ยูทูป และ อินสตาแกรม ตามลาดับ ทัง้ นี้ เทศบาลนครลาปางมองว่า กฎหมายระดับชาติท่ดี ูจะมี ผลต่อการควบคุมการใช้โซเชียลมีเดีย เช่น พ.ร.บ. การกระทาความผิดทางคอมพิวเตอร์ เป็ นต้น แต่ถ้า เป็ นระดับท้องถิน่ ภายในเขตเทศบาลเอง ทางเทศบาลนครเชียงรายยังไม่มกี ฎหมายใดๆ ทีเ่ กีย่ วกับเรื่อง นี้โดยตรง ตารางที่ 4.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลแม่สอดกับประชาชน อันดับการใช้งาน อันดับที่ 1 อันดับที่ 2 อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5 อันดับที่ 6 อันดับที่ 7 อันดับที่ 8 อันดับที่ 9 อันดับที่ 10 อันดับที่ 11 อันดับที่ 12

ช่องทางทีป่ ระชาชนใช้ในการติดต่อกับ เทศบาล โทรศัพท์ พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง เว็บไซต์ อีเมล์ โทรสาร โซเชียลมีเดีย -

แพลตฟอร์ม ทีป่ ระชาชนใช้ Android Windows Phone iPhone -

โซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานใช้ ในการสือ่ สารกับประชาชน Facebook Line WhatsApp WeChat YouTube Instagram -

เว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงรายซึ่งเป็ นสื่อกลางสาคัญอันดับต้นๆ ในการสื่อสารกับประชาชนมี เนื้อหาข้อมูลครอบคลุมในแทบทุกด้าน โดยข้อมูลด้านทีม่ มี ากทีส่ ุด คือ ด้านการจัดซือ้ จัดจ้าง ในขณะที่ ข้อมูลที่มปี ริมาณมาก ได้แก่ ด้านการสรรหาพนักงาน ด้านกฎระเบียบใหม่ ด้านงบประมาณ ด้านการ ลงทุน และด้านภาพลักษณ์ของเทศบาล ทัง้ นี้ จะขาดก็เพียงข้อมูลด้านวิสาหกิจขนาดกลางและขนาด ย่อย (SMEs) เท่านัน้ ที่แทบจะไม่มปี รากฏอยู่ในเว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงราย และเมื่อพิจารณา

47 โครงสร้างเว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงรายและข้อ มูล ที่ปรากฏอยู่ใ นเว็บลิงค์ต่ างๆ พบว่า มีความ สอดคล้องกับทีเ่ ทศบาลนครเชียงรายได้ระบุไว้ รูป 4.2 โครงสร้างเว็บไซต์เทศบาลนครเชียงราย

ทีม่ า: http://www.chiangraicity.go.th/sitemap.php, เข้าถึงเมือ่ 30 เมษายน 2558 การบริ ห ารเครื อ ข่ ายสาธารณะ เทศบาลนครเชียงรายเป็ นบ้านพี่เ มืองน้ องกับเมือ งสิบสองปั นนา ประเทศจีน และมีข้อ ตกลงที่ท าร่ ว มกับ เทศบาลหรือ องค์ก รปกครองส่ ว นท้อ งถิ่น อื่น ๆ ทัง้ ในและ ต่างประเทศอีกจานวนมาก เช่น MOU โครงการความร่วมมือในการบริหารจัดการขยะมูลฝอยรวมเมือง เชียงราย ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ในจังหวัดเชียงรายรวมทัง้ สิ้น 24 คน MOU สร้างความ สัมพันธืและความร่วมมือกับเมืองกังนึง ประเทศเกาหลีใต้ MOU เรื่อง “ความร่วมมือเพื่อการบริห าร

48 ท้องถิน่ แบบประชาธิไตยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (Partnership for Democratic Local Governance in Southeast Asia)” ระหว่างสถาบันสิง่ แวดล้อ มไทยกับเทศบาลนครเชียงราย การลงนามในบันทึก ความร่วมมือ “เครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิน่ น่ าอยู่” ร่วมกับองค์กรปกครองท้องถิน่ ในเขตภาคเหนือ ตอนบน เป็ นต้น รูป 4.3 พิธลี งนามความร่วมมือระหว่างเทศบาลนครเชียงรายและเมืองกังนึง

นอกจากนี้ พนักงานเทศบาลนครเชียงรายมักจะใช้ระบบสารสนเทศในการสร้ างเครือข่ายความร่วมมือ กับเทศบาล อปท. หรือหน่ วยงานราชการอื่นๆ อยู่เป็ นประจา โดยมักจะเป็ นการสร้างความร่วมมือด้าน สิง่ แวดล้อม การจัดการความมันคง ่ และการจัดการพิบตั ภิ ยั ผ่านการใช้เฟซบุคหรือไลน์เพื่อติดต่อสื่อสาร ระหว่างกัน ยกตัวอย่างเช่น การกลุ่มไลน์ ภยั พิบตั ิเชียงราย การร่วมมือในการจัดการความมันคงกั ่ บ สถานีตารวจภูธรเชียงราย เป็ นต้น 4.3.3 ระบบสำรสนเทศกับควำมสำมำรถในกำรแข่งขันด้ำนเศรษฐกิ จ เทศบาลนครเชียงรายมีการเก็บข้อมูลด้านการพาณิชย์ ดังแสดงในตารางที่ 4... ทว่า ไม่ได้มกี ารระบุ ขนาดของกิจการเอาไว้ จึงไม่สามารถประมาณการจานวนวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ได้ และเทศบาลนครเชียงรายไม่ได้มกี ารจัดทาแผนแม่บท SMEs หรือจัดตัง้ สภา SMEs เอาไว้ หากจะมี สภาหอการค้าก็จะเป็ นสภาหอการค้าของจังหวัด เชียงราย ไม่ใช่สภาหอการค้าสาหรับเขตเทศบาลนคร เชียงรายโดยเฉพาะ นอกจากนี้ เทศบาลนครเชียงรายมีการใช้ระบบสารสนเทศเพื่อการติดต่อสื่อสารกับ SMEs ในลักษณะของการใช้โซเชียลมีเดีย เช่น การตัง้ กลุ่มไลน์ กนั ระหว่างพ่อค้าแม่คา้ ถนนคนเดินหรือ กลุ่มพ่อค้าแม่คา้ ในตลาด ซึง่ เจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลมีโอกาสได้เป็ นสมาชิกด้วย

49

ตารางที่ 4.6 ข้อมูลการพาณิชย์ในเขตเทศบาลนครเชียงราย รำยกำร ธนาคาร บริษทั ห้างหุน้ ส่วนจากัด โรงฆ่าสัตว์ โรงแรม ร้านอาหาร สถานีขนส่ง

จำนวน (แห่ง) รำยกำร จำนวน (แห่ง) 44 สถานีบริการน้ ามัน 22 60 ศูนย์การค้า/ 5 ห้างสรรพสินค้า 93 ตลาดสดเทศบาล 2 1 ตลาดสดเอกชน 14 93 อื่น ๆ (ห้องพัก/ห้อง 876 เช่า) 633 โรงภาพยนตร์ 2 2 สถานทีจ่ าหน่ายอาหาร 230 และสะสมอาหาร

ทีม่ า: แผนพัฒนาสามปี เทศบาลนครเชียงราย (พ.ศ. 2557-2559) ไอซี ทีกบั ห่ วงโซ่ คุณค่ าการผลิ ต เขตเทศบาลนครเชียงรายถือได้ว่าเป็ นศูนย์รวมสินค้าพื้นฐานที่ม ี ความสาคัญอย่างมาก และเทศบาลเชียงรายได้มกี ารนาไอซีทมี าใช้ในการดาเนินงานทีเ่ กี่ยวข้องกับศูนย์ รวมสินค้าพืน้ ฐานอยู่บ่อยครัง้ เช่น การติดต่อประสานงานผ่านไลน์และเฟซบุค เป็ นต้น ในส่วนของการ เป็ นศูนย์กลางการแปรรูปสินค้า นัน้ ถือได้ว่าเขตเทศบาลนครเชียงรายมีความสาคัญอยู่ในระดับปาน กลาง แต่เรื่องการใช้ไอซีทใี นการดาเนินงานดังกล่าว เทศบาลนครเชียงรายยังไม่แน่ ใจว่ามีการใช้ไอซีที มากน้อยเพียงใด และสาหรับการเป็ น ฐานอุตสาหกรรมสาหรับสินค้านอกภาคเกษตรนัน้ เทศบาลนคร เชียงรายเห็นว่าเขตพืน้ ทีข่ องตนมีความสาคัญในลักษณะดังกล่าวน้อย นอกจากนี้ เทศบาลนครเชียงราย ก็ไม่ได้เห็นว่าพืน้ ทีข่ องตนเป็ นท่าส่งออกหรือนาเข้าสินค้าพืน้ ฐานหรือสินค้าแปรรูปใดๆ ด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางการเงิน เทศบาลนครเชียงรายประเมินว่า เขตเทศบาล นครเชียงรายเป็ นศูนย์กลางการบริการด้านต่างๆ ดังกล่าวทีม่ คี วามสาคัญมากทีส่ ุดกับพืน้ ทีโ่ ดยรอบ ดัง จะเห็นได้จากจานวนของโรงพยาบาล สถาบันการศึกษา และธนาคารทีม่ อี ยู่จานวนมาก (ดู ตารางที่ 4.1 และ 4.4) โดยเทศบาลนครเชียงรายได้มกี ารนาไอซีทีเ ข้ามาใช้ใ นการดาเนินงานเหล่ านี้เป็ นประจา ยกตัว อย่า งเช่ น การพัฒ นาระบบไอซีทีเ พื่อ พัฒ นาการเรีย นการสอน การเชื่อ มต่ อ ข้อ มูล ระหว่ า ง โรงพยาบาล เป็ นต้น

50 4.3.4 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ กำรสำธำรณะ การพิจารณาการใช้ระบบสารสนเทศในการให้บริการสาธารณะของเทศบาลนครเชียงรายสามารถแบ่ง ออกได้เป็ น 3 ประเด็นหลักด้วยกัน ได้แ ก่ (1) การบริหารจัดการของเทศบาล (2) การบริหารจัดการ ความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน และ (3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทาง สังคมต่างๆ โดยแต่ละด้านมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ 1) การบริหารจัดการของเทศบาล เทศบาลนครเชียงรายมีการนาไอซีทเี ข้ามาใช้ในการบริหารจัดการของเทศบาลทัง้ 4 ด้าน คือ การจัดเก็บ รายได้ การจัดการรายจ่าย การจัดการผลการปฏิบตั งิ าน และการจัดการข้อมูลที่ถูกจัดเก็บ ในระดับที่ แตกต่างกันออกไป (ดูสรุปใน ตารางที่ 2.6) โดยในด้านการจัดเก็บรายได้ เทศบาลนครเชียงราย ประเมินว่า ตนเองใช้ไอซีทใี นการจัดการดังกล่าวน้อย ทว่า จากรูปแบบการดาเนินที่มกี ารใช้ไอซีทแี ละ จากข้อมูลเพิม่ เติมทีไ่ ด้จากการสังเกตและเอกสารต่างๆ พบว่า ทีจ่ ริงแล้ว เทศบาลนครเชียงรายน่ าจะมี การใช้ไอซีทใี นการดาเนินงานด้านการจัดเก็บรายได้อ ยู่เป็ น ประจา ดังจะเห็นตัวอย่างได้จากการให้ ความสาคัญกับการพัฒนาโปรแกรมเสริมสาหรับจัดเก็บภาษีและการจัดสรรงบประมาณให้กบั โครงการ พัฒนาแผนทีภ่ าษีกบั เทคโนโลยี เมือ่ ปี งบประมาณ 2555 เป็ นต้น ตารางที่ 4.7 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครเชียงราย ประเด็นการจัดการ การจัดเก็บรายได้

ระดับการใช้ไอซีที น้อยครัง้ – เป็ นประจา

การจัดการรายจ่าย

พอประมาณ

การจัดการข้อมูลทีถ่ ูกจัดเก็บ

เป็ นประจา

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

1.

2.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions การวางแผนและการพยากรณ์รายได้ การจัดทาแผนทีภ่ าษีดว้ ย GIS / Bing Maps / Google Earth การลงทะเบียน/ออกใบอนุญาตอิเล็กทรอนิกส์ การจ่ายภาษีอเิ ล็กทรอนิกส์ ฐานข้อมูลผูเ้ สียภาษี การโอนรายได้จากรัฐบาลกลาง การจัดการเงินสนับสนุน การจ่ายเงินเดือนอิเล็กทรอนิกส์/ทาง ATM การประมูล/จัดซือ้ จัดจ้างอิเล็กทรอนิกส์ การจดทะเบียนธุรกิจ ข้อมูลบุคลากร ข้อมูลภาษี ข้อมูลทีด่ นิ ข้อมูลรายจ่าย สินทรัพย์ของเทศบาล ข้อมูลการเกิด ข้อมูลการตาย

51 ประเด็นการจัดการ การจัดการผลการปฏิบตั งิ าน

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่ระบุ)

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions 1. ความพร้อมรับผิด (Accountability) เช่น ระบบ การจัดการข้อร้องเรียน และการสนับสนุน ปกป้ องผูร้ อ้ งเรียน

ในด้านการจัดการรายจ่าย เทศบาลนครเชียงรายระบุว่ามีการใช้ไอซีทพี อประมาณ ซึ่งสอดคล้องกับ ข้อมูลการให้สมั ภาษณ์และตัวอย่างรูปแบบการดาเนินงานที่ใช้ไอซีที ในด้านการจัดการข้อมูลที ถ่ กู จัดเก็บนัน้ เทศบาลนครแม่สอดมีการนาระบบไอซีทเี ข้ามาใช้อยู่เป็ นประจา โดยนามาใช้ในการจัดการ ข้อ มูล ถึง 8 ประเภทด้ว ยกัน (ดู ตารางที่ 3.6) สิ่งหนึ่งที่น่าสนใจของเทศบาลนครเชียงรายก็คอื ว่า เทศบาลนครเชียงรายมีการพัฒนาโปรแกรมเสริมสาหรับการจัดการข้อมูลสินทรัพย์ (ดู รูป 4.4) ซึง่ ต่าง ออกไปจากเทศบาลอื่นๆ ทีย่ งั ไม่มตี วั อย่างการใช้ไอซีทใี นด้านนี้เท่าใดนัก

รูป 4.4 ระบบการจัดการสินทรัพย์ของเทศบาลนครเชียงราย

ทีม่ า: เทศบาลนครเชียงราย

สุดท้าย ในด้านการจัดการผลการปฏิ บตั ิ งาน เทศบาลนครเชียงรายไม่ได้ระบุถงึ ระดับการใช้ไอซีที เอาไว้ แต่ระบุว่า มีการใช้ไอซีทเี ฉพาะในการจัดการข้อร้องเรียนต่างๆ และการปกป้ องผู้รอ้ งเรียน ทว่า เมื่อพิจารณาเว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงราย พบว่า เทศบาลนครเชียงรายไม่ได้มชี ่องทางการรับข้อ

52 ร้อ งเรีย นโดยเฉพาะ จะมีก็ แ ต่ เ พีย งหน้ า เพจส าหรับ แสดงความคิด เห็น เท่ า นั ้น (ดู รู ป 4.5) ใน ขณะเดียวกัน การใช้ไอซีทสี าหรับชุดตัวชีว้ ดั หรือตัวชีว้ ดั ทางการเงินก็ไม่ปรากฏ ดังนัน้ จึงอาจประมาณ การได้ว่า เทศบาลนครเชียงรายมีการใช้ไอซีทใี นการจัดการผลการปฏิบตั งิ านอยูใ่ นระดับน้อยครัง้ รูป 4.5 หน้าเว็บแสดงความคิดเห็น เว็บไซต์เทศบาลนครเชียงราย

ทีม่ า: http://www.chiangraicity.go.th/comment.php, เข้าถึงเมื่อ 30 เมษายน 2558

53 2) การบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน เช่นเดียวกันกับเทศบาลนครลาปางและเทศบาลนครแม่สอด เทศบาลนครเชียงรายไม่ได้เกี่ยวข้องกับ การบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุ กเฉินโดยตรง จึง ไม่ได้ประเมินระดับการใช้ไอซีทใี นแต่ละ ด้าน ยกเว้นด้านการจัดการสภาวะฉุ กเฉินที่ประเมินการใช้ไอซีทใี นระดับเป็ นประจาเอาไว้ (ดูสรุปใน ตารางที่ 4.8) อย่างไรก็ดี เทศบาลนครเชียงรายได้ยกตัวอย่างการใช้ไอซีทใี นการบริหารจัดการความ ปลอดภัยและสภาวะฉุ กเฉินเอาไว้ เช่น การใช้คอมพิวเตอร์จดั การข้อมูล การใช้โซเชียลมีเดีย (เฟซบุค ไลน์) ในการสื่อสารระหว่างกัน หรือการประสานงานการเผยแพร่ทางวิทยุและโทรทัศน์ เป็ นต้น ตารางที่ 4.8 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ของเทศบาลนคร เชียงราย ประเด็นการจัดการ งานข่าวกรอง / การเฝ้ าระวัง การจัดการสภาวะฉุกเฉิน

การจัดการพิบตั ภิ ยั /โรคระบาด

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่เกีย่ วข้อง) เป็ นประจา

(ไม่เกีย่ วข้อง)

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions มีไลน์กลุ่มของหน่วยป้ องกันและเฝ้ าระวังในเขต เทศบาลนครเชียงราย 1. การจัดการบันทึกข้อมูลสาหรับศูนย์ควบคุม 2. ระบบสือ่ สารของทีมฉุกเฉินหน้าด่าน (เช่น รถ ตารวจ รถดับเพลิง รถพยาบาล และบริการ ฉุกเฉินอื่นๆ) (หมายเหตุ – มีแผนจะใช้ไอซีทใี นระบบควบคุมด้วย คอมพิวเตอร์สาหรับศูนย์ควบคุม ภายใน 3 ปี ) 1. การเผยแพร่ทางวิทยุและโทรทัศน์

3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม การใช้ระบบไอซีทีใ นการให้บ ริก ารด้า นสาธารณสุ ข การศึกษา และการบริการทางสังคม สามารถ พิจ ารณาได้ ใ น 6 ประเด็น ด้ ว ยกัน ได้ แ ก่ (1) การจัด การสาธารณสุ ข ในระดับ ประชากร (2) การ สาธารณสุ ข มูล ฐาน (3) การบริห ารทางสัง คมและสวัส ดิก ารสัง คมต่ า งๆ การศึก ษา (4) การจัด การ สินทรัพย์ (5) การจัดการสินทรัพย์ และ (6) การคมนาคม โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ เทศบาลนครเชียงรายไม่ได้ระบุระดับการไอซีทขี องตนเองในการจัดการสาธารณสุขระดับประชากร การ บริการสาธารณสุขมูลฐาน และการบริการทางสังคมต่างๆ เอาไว้อย่างชัดเจน อย่างไรก็ดี เทศบาลนคร เชียงรายระบุว่า ไม่ได้มกี ารใช้ระบบไอซีทใี นกำรจัดกำรสำธำรณสุขระดับประชำกรเลย ไม่ว่าจะเป็ น GIS Google Earth หรือ Bing Maps จึงอาจประมาณการได้ว่า เทศบาลนครเชียงรายแทบจะไม่ได้ใช้ ไอซีทใี นการจัดการสาธารณสุ ขระดับประชากรเลย ในส่วนของกำรให้ บริ กำรสำธำรณสุขมูลฐำน เทศบาลนครเชียงรายใช้ไอซีทใี นการดาเนินงาน 4 ด้านด้วยกัน (ดู ตารางที่ 4.9) โดยส่วนมากจะเป็ น

54 โปรแกรมทีม่ กี ารจัดทาร่วมกับส่วนกลางหรือกระทรวงสาธารณสุข นัน่ เอง นอกจากนี้ ในกำรบริ หำรทำง สังคมและสวัสดิ กำรสังคม เทศบาลนครเชียงรายได้นาเอาระบบไอซีทเี ข้ามาใช้ในการดาเนินงานเพียง สองด้าน คือ การจัดการฐานข้อมูลสิทธิประโยชน์และการตรวจสอบการโกง ทว่า ทางเทศบาลนครเชียง ไม่ได้ยกตัวอย่างการดาเนินงานดังกล่าวไว้ ตารางที่ 4.9 ระบบสารสนเทศกับการให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ของเทศบาลนครเชียงราย ประเด็นการจัดการ การจัดการสาธารณสุขใน ระดับประชากร การสาธารณสุขมูลฐาน

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่ระบุ)

การบริหารทางสังคมและ สวัสดิการสังคมต่างๆ

(ไม่ระบุ)

(ไม่ระบุ)

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions (ไม่มเี ลย) 1.

2.

3.

4.

1.

2.

การจัดการข้อมูลสาธารณสุข การจัดการผูป้ ่ วย การสือ่ สาร การจัดการระบบยา การจัดการฐานข้อมูลสิทธิประโยชน์ การตรวจสอบการโกง

ในด้ ำ นกำรศึ ก ษำ คณะตัว แทนของเทศบาลนครเชีย งรายประเมิน ให้ น้ า หนั ก ทุ ก ประเด็ น ตาม แบบสอบถามอยู่ในระดับดีถงึ ดีเยีย่ ม กล่าวคือ โรงเรียนของรัฐในเขตเทศบาลนครลาปางสามารถเข้าถึง ไอซีทไี ด้ดเี ยีย่ มและมีการใช้ไอซีทใี นการสอนในห้องเรียนและอัตราคอมพิวเตอร์ต่อนักเรียนอยูใ่ นระดับดี เยีย่ ม ส่วนการเข้าถึงได้ของอินเตอร์เน็ตในมิติ เพศ อายุ ชาติพนั ธุ์ และรายได้ นัน้ มีเพียงมิตดิ ้านชาติ พันธุ์ท่อี ยู่ใ นระดับดี ส่ ว นด้านอื่นๆ คือ เพศ อายุ และรายได้นัน้ อยู่ใ นระดับดีเ ยี่ยม ทัง้ นี้ เนื่อ งจาก เทศบาลนครเชียงรายมองว่า กลุ่มชาติพนั ธุ์ท่แี ตกต่างกัน เช่น ไทย พม่า หรือชนเผ่าบนที่ราบสูง อาจ เข้าถึงอินเตอร์เน็ตได้แตกต่างกันออกไป นอกจากนี้ คุณสมบัตขิ องครูและผู้ประกอบการด้านไอซีทีใน เขตเทศบาลนครเชียงรายอยู่ในระดับ ดีเยี่ยม เนื่องจากครูผู้สอนและผู้ประกอบการต้องมีคุณวุฒแิ ละ ประสบการณ์ตรงตามสายงาน ท้ายทีส่ ุด ในส่วนของการเข้าถึงได้ของมหาวิทยาลัย โรงเรียน และศูนย์ อบรมด้านไอซีทนี ัน้ ถึงแม้ในเขตเทศบาลนครเชียงรายจะไม่มมี หาวิทยาลัยด้านไอซีทตี งั ้ อยู่ แต่ด้วย เหตุผลของการดารงอยู่ของโรงเรียนด้านไอซีทใี นเขตเทศบาลนครเชียงรายเป็ นจานวนมากและศูนย์ อบรมด้านไอซีทโี ดยเฉพาะที่กระทรวงไอซีทเี ป็ นเจ้าของโครงการ จานวน 2 แห่ง คณะตัวแทนฯ จึง ประเมินว่าการเข้าถึงได้ของสถาบันทางการศึกษา/ฝึกอบรมอยูใ่ นระดับดี การใช้ไอซีทใี นกำรจัดกำรสิ นทรัพย์ของเทศบาลนครเชียงรายแตกต่างไปเทศบาลนครอื่นๆ ในเขต ภาคเหนือตอนบน กล่าวคือ เทศบาลนครเชียงรายมีโปรแกรมเสริมด้านการจัดการสินทรัพย์ (ดู รูป 4.4)

55 ซึง่ บันทึกข้อมูลทีจ่ าเป็ นต่างๆ เช่น ข้อมูลราคา สถานทีต่ งั ้ ประเภทการใช้ทด่ี นิ เป็ นต้น (ดู รูป 4.6) และ มีการใช้โปรแกรม AutoCAD ช่วยในการวางผังเมืองด้วย เทศบาลนครเชียงรายจึงประเมินระดับการใช้ ไอซีทใี นการจัดการสินทรัพย์และการวางผังเมืองเป็ นดีและน้อย ตามลาดับ รูป 4.6 ตัวอย่างการจัดเก็บข้อมูลสินทรัพย์ของเทศบาลนครเชียงราย

ทีม่ า: โปรแกรมเสริม เทศบาลนครเชียงราย สุดท้าย ในด้านการคมนาคม เทศบาลนครเชียงรายไม่มรี ะบบข้อมูลการจราจรแบบทันต่อเหตุการณ์ มี การใช้ไอซีทใี นการคมนาคมน้อยมากในแทบทุกด้าน ได้แก่ การใช้ CCTV การจัดการจราจร ระบบไฟให้ ความสว่าง และการจัดการทีจ่ อดรถ และในการใช้แอพพลิเคชัน่ Grab Taxi นัน้ เทศบาลนครเชียงรายไม่ มีขอ้ มูลว่าประชาชนมีการใช้งานแอพพลิเคชันนี ่ ้หรือไม่ อย่างไร แต่ทางเทศบาลนครเชียงรายไม่ได้มกี าร ใช้งานอย่างแน่นอน

56

4.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ ตัวแทนจากงานสารสนเทศ เทศบาลนครเชียงราย มองว่า สิง่ ท้าทายต่างๆ ที่ระบุไว้ในแบบสอบถาม SSCI นี้มนี ้าหนักทีเ่ ท่าๆ กัน จึงไม่สามารถทีจ่ ะจัดลาดับได้ แต่ตวั แทนคนดังกล่าวได้ทาการประเมินโดย ภาพรวมว่ า เทศบาลนครเชีย งรายไม่ ม ีปั ญ หาเรื่อ งงบประมาณที่จ ะน ามาใช้ใ นการพัฒ นาระบบ สารสนเทศ หากแต่การที่รฐั บาลกลางได้ออกแบบระบบสารสนเทศมาให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ นามาใช้ในการทางานนัน้ ถึงแม้จะเป็ นโปรแกรมสาเร็จรูป แต่ก็ยงั ไม่เหมาะสมหรือตอบสนองความ ต้องการในการทางานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ เช่นเดียวกัน อุปกรณ์ดา้ นไอทีต่างๆ ทีไ่ ด้รบั จาก ส่วนกลางก็ไม่ตรงกับความต้องการของเทศบาลเท่าใดนัก นอกจากนี้ อีกปั ญหาหนึ่งที่เทศบาลนคร เชียงรายกาลังเป็ นกังวลคือ การทีก่ ฎหมายเกีย่ วกับมาตรฐานการจัดซือ้ จัดจ้างวัสดุอุปกรณ์ไอทีต่างๆ ไม่ รัดกุม ทาให้บางครัง้ ถึงแม้กระบวนการในการซื้อวัสดุอุปกรณ์ถูกกฎหมาย แต่สุดท้ายคุณสมบัติของ เครือ่ งก็อาจไม่ตรงตามความต้องการของผูใ้ ช้งานอย่างเทศบาลนครเชียงรายก็เป็ นได้

4.5 ควำมสำเร็จที่หน่ วยงำนเคยได้รบั เทศบาลนครเชียงรายเคยได้รบั รางวัลในระดับนานาชาติ ดังต่อไปนี้ 1. ใบประกาศเกียรติคุณจากองค์การที่อ ยู่อาศัยแห่งสหประชาชาติ (UN – HABITAT) ใน ฐานะที่เป็ น องค์กรที่เป็ นตัวอย่างที่ดี (Good Practice)ในการจัดการแบบองค์รวม ด้าน การควบคุม ความหลากหลายทางชีวภาพ 2. ได้รบั การจัดอันดับ 1 ใน 1,000 เมืองระดับโลก ในการรณรงค์พทิ กั ษ์คุณภาพชีวติ และ สุขภาพคนเมือง 3. ได้รบั คัดเลือกให้เป็ นตัวอย่างทีด่ ี (Best Practice) ของโครงการส่งเสริมธรรมาภิบาลทีด่ ใี น องค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ของภูมภิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประจาปี 2556-2557 4. ได้รบั คัดเลือกเป็ นหนึ่งในสองเมืองจากประเทศในภูมภิ าคอาเซียน ให้เข้าร่วมโครงการ CityLinks โดยจับคู่เรียนรูด้ ้านการปรับตัวเพื่อรับมือกับผลกระทบของการเปลี่ยนแปลง สภาพภูมอิ ากาศกับ เมืองแคมบริดจ์ มลรัฐแมสซาซูแซส ประเทศสหรัฐอเมริกา ประจาปี 2557

57 รูป 4.7 โปสเตอร์สรุปตัวอย่างความสาเร็จของเทศบาลนครเชียงราย

ทีม่ า: กองสาธารณสุขและสิง่ แวดล้อม เทศบาลนครเชียงราย

58 นอกจากนี้ เทศบาลนครเชียงรายยังได้รบั รางวัลระดับชาติดงั ต่อไปนี้ 1. รางวัลชนะเลิศสานักทะเบียนทีม่ ผี ลงานดีเด่น ประจาปี พ.ศ.2551 ประเภทสานักท้องถิน่ เทศบาลเมืองและพัทยาจานวนราษฎรตัง้ แต่ 30,000- 70,000 คน 2. รางวัลชมเชยเทศบาลน่ าอยู่อย่างยังยื ่ นแห่งปี 2551 จากกรมส่งเสริมคุณภาพสิง่ แวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม สมาคมสันนิบาตเทศบาลแห่งประเทศไทย และมูลนิธสิ งิ่ แวดล้อมไทย

3. รางวัลตลาดดีมมี าตรฐานประจาปี 2551 ประเภทตลาดขนาดใหญ่ ชนะเลิศอันดับหนึ่ง จากกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิน่ กระทรวงมหาดไทย 4. รางวัลความพยายามในการจัดเก็บภาษี ปี งบประมาณ 2551 ประเภท เทศบาลขนาดใหญ่ รางวัลที่ 5 จากกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิน่ กระทรวงมหาดไทย 5. โล่ ประกาศเกียรติคุ ณ ศูนย์ อปพร. ดีเ ด่น ระดับ เทศบาลนคร/เทศบาลเมือ ง ประจาปี 2551 จากศูนย์อาสาสมัครป้ องกันภัยฝ่ ายพลเรือนกลาง กระทรวงมหาดไทย

6. โล่เกียรติคุณในฐานะเป็ นองค์กรทีป่ ฏิบตั งิ านป้ องกันและบรรเทาสาธารณภัย จากจังหวัด เชียงราย ประจาปี 2551 7. รางวัลชนะเลิศ “รางวัลพระปกเกล้าสาหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ที่มคี วามเป็ นเลิศ ด้านการเสริมสร้างเครือข่ายรัฐ เอกชน และประชาสมาคม ประจาปี 2552” จากสถาบัน พระปกเกล้า

8. รางวัลระดับดีเลิศ โครงการเยาวชนสร้างสรรค์นวัตกรรมท้องถิน่ ประจาปี 2552 9. รางวัลชนะเลิศ โครงการประกวดสร้างสรรค์สงิ่ ประดิษฐ์จากวัสดุเหลือใช้ ประจาปี 2552

59 10. รางวัล ชนะเลิศ อัน ดับ 3 โครงการประเมิน เทศบาลน่ า อยู่อ ย่ า งยัง่ ยืน ประจาปี 2552 (ประเภท เทศบาลขนาดใหญ่) 11. รางวัลคุณภาพการให้บริการประชาชน ประจาปี 2552 จากสานักงาน กพร.

12. รางวัลพระปกเกล้าทองคา ประจาปี 2553 13. โล่รางวัลการผ่านเกณฑ์การตรวจประเมินระบบการจัดการน้าเสียชุมชน (MSMS 2008) ประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2553 14. หน่ ว ยงานทาคุ ณ ประโยชน์ ต่ อ กระทรวงวัฒ นธรรม ด้ า นองค์ ก รที่ส่ ง เสริม ศาสนา ศิลปวัฒนธรรม ประจาปี 2553 15. โล่รางวัลผูบ้ ริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ดีเด่น ด้านการศึกษา ประจาปี 2553 16. รางวัลสาหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มกี ารบริหารจัดการที่ดี ภาคเหนือ ประจาปี 2554 (รางวัลชมเชย) ในส่ ว นของแนวปฏิบ ัติท่ีดี (Best Practice) ด้า นการใช้ร ะบบสารสนเทศ เทศบาลนครเชีย งรายได้ ยกตัวอย่างโปรแกรมเสริม เทศบาลนครเชียงราย (ดู รูป 4.1) ซึง่ เป็ นไปรแกรมทีพ่ ฒ ั นาขึน้ เป็ นพิเศษเพื่อ จัดการข้อมูลด้านการจัดเก็ยภาษีและสินทรัพย์ต่างๆ ภายในเขตเทศบาลนครเชียงราย

60

บทที่ 5: เทศบำลนครเชียงใหม่ เทศบาลนครเชียงใหม่ได้รบั การยกฐานะจากสุขาภิบาลเมืองเชียงใหม่ขน้ึ เป็ น “เทศบาลนครเชียงใหม่” ใน ปี พ.ศ. 2478 ซึง่ แรกเริม่ มีพน้ื ทีร่ บั ผิดชอบ 17.50 ตารางกิโลเมตร และมีอานาจหน้าที่ตามบทบัญญัตใิ น พระราชบัญญัตจิ ดั ระเบียบเทศบาล พ.ศ.2476 โดยเทศบาลนครเชียงใหม่ถอื ว่าเป็ นเทศบาลนครแห่งแรก ในประเทศไทย ต่อมาเทศบาลนครเชียงใหม่มคี วามเจริญของตัวเมืองมากขึ้น มีชุมชนหนาแน่ น และ ขยายตัวโดยรอบ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 4 (พ.ศ. 25202524) รัฐบาลมีนโยบายเร่งกระจายความเจริญไปสู่ ภูมภิ าคโดยการเลือกเมืองจากแต่ละภูมภิ าคขึ้นมา เป็ นเมืองหลัก และจังหวัดเชียงใหม่ได้รบั เลือกให้เป็ นเมืองหลักของภาคเหนือตอนบน เพื่อเป็ นศูนย์กลาง การกระจายการพัฒนาออกจากเขตเมืองหลวง เทศบาลนครเชียงใหม่จงึ ได้มกี ารพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว อาทิ ด้านบริการขัน้ พื้นฐาน การศึกษา การคมนาคมขนส่ง การค้า การท่องเที่ยว จึงเป็ นแรงดึงดูดให้ ผูค้ นอพยพเข้ามาอาศัย และประกอบอาชีพในตัวเมืองเชียงใหม่อย่างต่อเนื่องเป็ นจานวนมาก ส่งผลให้ ชุมชนในเขตเทศบาลหนาแน่ นและขยายตัว เพิ่มมากขึ้น และในปี พ .ศ .2526 จึงได้ม ีการขยายเขต เทศบาลนครเชีย งใหม่ ให้ม ีพ้ืน ที่ร ับ ผิด ชอบ 40.216 ตารางกิโ ลเมตร (สรุป จาก บทที่ 2 ใน แผน ยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ พ.ศ. 2558-2562)

5.1 ข้อมูลพืน้ ฐำนทัวไป ่ เทศบาลนครเชียงใหม่มพี น้ื ทีค่ วามรับผิดชอบครอบคลุม 14 ตาบลด้วยกัน ได้แก่ ตาบลวัดเกต (6.95 ตร. กม.) ตาบลสุเทพบางส่วน (5.45 ตร.กม.) ตาบลช้างเผือกบางส่วน (5.40 ตร.กม.)ตาบลช้างคลาน (4.32 ตร.กม.) ตาบลป่ าตัน (4.28 ตร.กม.) ตาบลศรีภูม ิ (2.75 ตร.กม.) ตาบลหนองหอยบางส่วน (2.38 ตร. กม.) ตาบลหายยา (1.90 ตร.กม.) ตาบลท่าศาลาบางส่วน (1.69 ตร.กม.) ตาบลช้างม่อย (1.61 ตร.กม.) ตาบลพระสิงห์ (1.41 ตร.กม.) ตาบลหนองป่ าครังบางส่ ่ วน (0.81 ตร.กม.) ตาบลฟ้ าฮ่ามบางส่วน (0.75 ตร.กม.) และตาบลป่ าแดดบางส่วน (0.51 ตร.กม.) โดยเทศบาลนครเชียงใหม่ได้แบ่งเขตความรับผิดชอบ ออกเป็ นแขวง มีจานวนทัง้ หมด 4 แขวงด้วยกัน (ดู รูป 5.1) ได้แก่ แขวงนครพิงค์ (11.7 ตร.กม.) แขวง ศรีวชิ ยั (11.4 ตร.กม.) แขวงกาวิละ (9.2 ตร.กม.) และแขวงเม็งราย (7.7 ตร.กม.) ทัง้ นี้ ในส่วนของข้อมูล พืน้ ฐานทัวไปอื ่ ่นๆ แสดงโดยสรุปไว้ในตารางที่ 5.1

61 รูป 5.1 แผนทีเ่ ขตเทศบาลนครเชียงใหม่

ทีม่ า: แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2558-2562)

62 ตารางที่ 5.1 ข้อมูลพืน้ ฐานทัวไป ่ เทศบาลนครเชียงใหม่ ชื่อเมือง ลักษณะของเมือง ที่ตงั ้ ของเมือง พิ กดั ทำงภูมิศำสตร์ ระยะทำงจำกเมืองหลวง (กรุงเทพฯ) 1 จำนวนประชำกรในเขตเทศบำล 2 จำนวนประชำกรในเขตอำเภอที่เมืองนี้ ตัง้ อยู่ 3 พื้นที่ของเขตเทศบำล 4 ผลิ ตภัณฑ์มวลรวมของจังหวัด (Gross Provincial Product: GPP) 5 ผลผลิ ตหลักของเมือง (% ของกำรจ้ำงงำน) กำรให้ บริ กำรหลักของเมือง (% ของกำร จ้ำงงำน) รำยได้ของเทศบำล (พ.ศ. 2556) 6 รำยได้ที่เทศบำลจัดเก็บเอง (พ.ศ. 2556)6 ทีม่ าของข้อมูล:

เทศบำลนครเชียงใหม่ เมืองเดีย่ ว ต.ช้างม่อย อ.เมือง จ.เชียงใหม่ (ไม่มขี อ้ มูล) 691.22 กม.

141,361 คน 346,746 คน 40.216 ตร.กม.

126,486 ล้านบาท (ไม่มขี อ้ มูล) (ไม่มขี อ้ มูล) 1,573,302,732.05 บาท 364,438,271.70 บาท

1 โครงการพัฒนาระบบสารสนเทศภูมศ ิ าสตร์เพื่องานบริการ,

กรมทางหลวง (http://gisweb.doh.go.th/doh/download/index.php, เข้าถึงเมือ่ 30 เม.ย. 58) 2 สานักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง, ข้อมูลเมื่อ 2553 3 ข้อมูลสามะโนประชากรและเคหะ สานักงานสถิตแ ิ ห่งชาติ, พ.ศ. 2553 4 แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ พ.ศ. 2558 – 2562 5 สานักงานคณะกรรมการสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, ข้อมูล GPP ของ จังหวัดตากเมื่อ ปี 2552 6 รายรับจริง ปี งบประมาณ 2556 ใน แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ พ.ศ. 2558 – 2562

5.1.1 โครงสร้ำงองค์กรและกำรบริ หำร โครงสร้างการบริห ารของเทศบาลนครเชียงใหม่ม ี 2 ส่วนด้วยกัน ได้แก่ คณะผู้บริหารเทศบาลนคร เชียงราย ประกอบด้วย นายกเทศมนตรี รองนายกเทศมนตรี จานวน 4 คน เลขานุ การนายกเทศมนตรี จานวน 3 คน และทีป่ รึกษานายกเทศมนตรี จานวน 2 คน รวมทัง้ สิน้ จานวน 10 คน และสภาเทศบาล

63 ซึ่ง ประกอบด้ว ย สมาชิก สภาเทศบาลจ านวน 24 คน มาจาก 4 แขวงๆ ละ 6 คน มีว าระการด ารง ตาแหน่งคราวละ 4 ปี การแบ่งส่วนงานของเทศบาลนครเชียงใหม่ ประกอบด้วย สานักปลัดเทศบาล สานักการคลัง สานักการ ช่าง สานัก การสาธารณสุ ขและสิ่งแวดล้อ ม สานักการศึกษา กองสวัส ดิการสังคม กองวิชาการและ แผนงาน หน่วยงานตรวจสอบภายใน และแขวงทัง้ 4 แขวง รวมทัง้ สิน้ จานวน 12 ส่วนงาน โดยมีจานวน บุคลากรรวมทัง้ สิ้น 1,461 คน (ข้อมูล ณ เดือนมิถุนายน 2557 ใน แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาล นครเชียงใหม่ พ.ศ. 2558 – 2562)

รูป 5.2 โครงสร้างการบริหารงาน เทศบาลนครเชียงใหม่

ทีม่ า: แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2558-2562)

64 5.1.2 ระบบสำรสนเทศของเทศบำลในภำพรวม เทศบาลนครเชียงใหม่ได้กาหนดให้มงี านเทคโนโลยีสารสนเทศ อยู่ภายในกลุ่มงานส่งเสริมการพัฒนา เมือง สังกัดกองวิชาการและแผนงาน และได้มอบหมายให้มหี วั หน้างานสารสนเทศเป็ นผูร้ บั ผิดชอบหลัก โดยหัว หน้ า งานคนดัง กล่ า ว แม้จ ะไม่ ไ ด้คุ ณ วุ ฒ ิด้า นเทคโนโลยีส ารสนเทศโดยตรง แต่ เ นื่ อ งจาก รับผิดชอบและดูแ ลงานด้า นนี้ ม านาน จึงได้รบั การมอบหมายให้ดูแลงานดัง กล่ าว นอกจากนี้ งาน สารสนเทศมีเจ้าหน้าทีส่ งั กัดอยู่จานวน 1 คน เป็ นผูท้ ม่ี คี ุณวุฒโิ ดยตรงทางด้านนี้ อย่างไรก็ดี เนื่องจาก เทศบาลนครเชียงใหม่มขี นาดใหญ่ แต่ละสานัก/กองจึงมักจะมีการกาหนดผู้รบั ผิดชอบด้านเทคโนโลยี สารสนเทศของกองโดยเฉพาะขึน้ มาด้วย โดยผู้ รบั ผิดชอบงานดังกล่าวของกองอาจจะเป็ นผู้ท่มี คี วามรู้ ความสามารถในการซ่อมอุปกรณ์คอมพิวเตอร์พน้ื ฐานและ/หรืออาจมีความรูค้ วามสามารถในการพัฒนา ระบบสารสนเทศทีร่ องรับการพัฒนางานของสานัก/กองนัน้ ๆ ก็เป็ นได้

5.2 สิ่ งท้ำทำย (Challenges) ที่เมืองกำลังเผชิ ญ รองนายกเทศมนตรี เทศบาลนครเชียงใหม่ ได้ประเมินสิง่ ท้าทายสาคัญ 3 ประการทีน่ ครเชียงใหม่กาลัง เผชิญโดยไม่ได้จดั ลาดับว่าสิง่ ท้าทายใดมีน้ าหนักมากกว่ากัน ประการแรกคือ การขยายตัวของเมืองที่ เทศบาลนครเชียงใหม่ต้องดูแลอย่างต่อเนื่อง ประการทีส่ องคือ ปั ญหาด้านสิง่ แวดล้อ ม โดยเฉพาะอย่าง ยิง่ ปั ญ หาหมอกควัน ประการที่ส ามคือ ปั ญ หาการอนุ รกั ษ์ว ฒ ั นธรรมที่มากเกินไป โดยบางกลุ่ มมุ่ง อนุ รกั ษ์สงิ่ ของหรือสถานที่บางแห่งโดยไม่มเี หตุผลที่ชดั เจนนอกเหนือไปจากการอ้างถึงการอนุ รกั ษ์ นอกจากนี้ ในแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2558 – 2562) ได้ระบุถงึ ปั ญหา ขยะทีม่ แี นวโน้มเพิม่ สูงขึน้ พร้อมกันกับการขยายตัวของเมือง ดังนัน้ หากพิจารณาเฉพาะสิง่ ท้าทายทีถ่ ูก ระบุไว้ในแบบสอบถาม SSCI จะพบว่า มีสามประเด็นหลักทีถ่ อื ว่าเป็ นสิง่ ท้าทายทีม่ นี ้ าหนักมากสาหรับ เทศบาลนครเชียงใหม่นนเอง ั่ ตารางที่ 5.2 การประเมินน้ าหนักสิง่ ท้าทายของเทศบาลนครเชียงใหม่ น้ำหนักของ ควำมท้ำทำย มาก

ประเด็นสิ่ งท้ำทำย 1. ปั ญหาการขยายตัวของเมือง 2. ปั ญหาด้านสิง่ แวดล้อม 3. ปั ญหาขยะ

65

5.3 ควำมสำมำรถในกำรแข่งขัน กำรบริ หำรจัดกำร และระบบสำรสนเทศ

5.3.1 โครงสร้ำงพื้นฐำนของเมือง เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารเก็บข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของเมือง ดังมีรายละเอียดต่อไปนี้ ตารางที่ 5.3 ข้อมูลโครงสร้างพืน้ ฐานของนครเชียงใหม่

ความหนาแน่นของเครือข่ายถนน ของเมือง 1

ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อ กับระบบไฟฟ้ า 2 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อ กับระบบประปา 2 ร้อยละของครัวเรือนทีม่ กี ารเชื่อมต่อ กับระบบโทรศัพท์ภาคพืน้ 2 จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการ ให้บริการไฟฟ้ าต่อวัน จานวนชัวโมงโดยเฉลี ่ ย่ ของการ ให้บริการประปาต่อวัน จานวนเสาสัญญาณ โทรศัพท์เคลื่อนทีใ่ นเมือง จานวนเครื่องกดเงินสดอัตโนมัติ （ATM） ในเขตเมือง จานวนธนาคารในเขตเมือง 1

ข้อมูลจาก เทศบาลนครเชียงใหม่ 388.223 กม.

หมายเหตุ

100

เฉพาะถนนภายในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ ซึง่ มี 4 ลักษณะด้วยกัน ได้แก่  ถนนลาดยาง จานวน 525 สาย ความยาว รวม 199.714 กิโลเมตร  ถนนคอนกรีตเสริมเหล็ก จานวน 174 สาย ความยาวรวม 58.671 กิโลเมตร  บล็อกคอนกรีต จานวน 4 สาย ความยาว รวม 0.628 กิโลเมตร  ถนนทีม่ รี ะบบระบายน้า จานวน 81 สาย ความยาวรวม 69.21 กิโลเมตร  ถนนทีม่ ที างเท้า จานวน 66 สาย ความ ยาวรวม 60 กิโลเมตร -

92-95

-

น้อยกว่า 100

-

-

-

ไม่มีการเก็บข้อมูล แต่ การให้บริการไฟฟ้ าใน เขตเทศบาลมีอยู่ตลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มีการเก็บข้อมูล แต่ การให้บริการประปามี อยู่ตลอด 24 ชัวโมง ่ ไม่มขี อ้ มูล

-

ไม่มขี อ้ มูล

-

103

-

66

จานวนสถานศึกษา (ประถมศึกษา จนถึงอุดมศึกษา ทัง้ ภาครัฐและ เอกชน) 1 จานวนโรงพยาบาล 1 อัตราส่วนจานวนเตียงใน โรงพยาบาลต่อจานวนประชากร

ข้อมูลจาก เทศบาลนครเชียงใหม่ 12

17 -

หมายเหตุ เฉพาะโรงเรี ย นและศู น ย์ เ ด็ ก เล็ ก ในสัง กั ด เทศบาลนครเชียงใหม่ ไม่มขี อ้ มูล

แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ พ.ศ. 2558-2562 2 ประมาณการโดยคณะตัวแทนของเทศบาลนครเชียงใหม่, การสนทนากลุ่ม เมื่อวันที่ 10 เมษายน 2558 1

ในส่วนของโครงสร้างพืน้ ฐานด้านระบบสารสนเทศนัน้ เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้ระบุไว้ชดั เจน แต่คาด ได้ว่า ผูใ้ ห้บริการอินเตอร์เน็ตในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่จะมีอยู่ดว้ ยกันไม่น้อยกว่า 6 ราย ได้แก่ CAT 3BB TOT True DTAC และ AIS ซึ่งทางเทศบาลนครเชียงใหม่เลือกใช้ระบบรับส่งข้อ มูลความเร็ว สูง (Broadband) แบบ ADSL และวางท่ อ เคเบิ้ล ใยแก้ ว น าแสง (Fiber Optic) ซึ่ง ท าให้ก ารรับ ส่ ง ข้อ มูล ระหว่างสานักงานเทศบาลนครเชียงใหม่และสานักงานแขวงทัง้ สีแ่ ขวงเป็ นไปได้อย่างรวดเร็ว 5.3.2 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ หำรจัดกำรเมือง เมื่อ เปรีย บเทีย บสัด ส่ ว นระหว่ า งงบประมาณที เ่ ทศบาลจัด สรรให้ ก บั โครงสร้ า งพื้ นฐานและ งบประมาณที เ่ ทศบาลจัดสรรให้ กบั ระบบสารสนเทศ พบว่า เทศบาลนครเชียงใหม่จดั ทาประมาณ การงบประมาณรายจ่ายด้านโครงสร้างพื้นฐานสูงกว่างบประมาณด้านระบบสารสนเทศอย่างมาก โดย อาจกล่าวได้ว่าสูงกว่ากันถึงประมาณ 28.80 เท่า (รายละเอียดดังแสดงใน ตารางที่ 5.4) ตารางที่ 5.4 เปรียบเทียบงบประมาณด้านโครงสร้างพืน้ ฐานและด้านระบบสารสนเทศ ของเทศบาลนคร เชียงราย งบประมาณด้าน โครงสร้างพืน้ ฐาน 1 ระบบสารสนเทศ 2 งบประมาณทัง้ หมด 3 หมายเหตุ:

จานวนเงิน (บาท) 65,178,000 2,271,000 754,490,278

ร้อยละของงบประมาณทัง้ หมดของ เทศบาลนครเชียงราย 8.64 0.30 100.00

1 งบประมาณตามยุทธศาสตร์การพัฒนาโครงสร้างพืน ้ ฐาน

พ.ศ. 2557 2 คานวณจากงบประมาณ 3 ส่วนรวมกัน ได้แก่ โครงการติดตัง้ และระบบสือ ่ สารข้อมูลเพื่อบริการ ประชาชนด้า นงานบัต รประจ าตัว ประชาชน โครงการบ ารุ ง รัก ษาและซ่ อ มแซมแก้ไ ขระบบ

67 คอมพิวเตอร์สาหรับการบริการฯ ณ เคาน์เตอร์บริการประชาชน และชุดโครงการด้านการเพิม่ ประสิทธิภาพการบริหารจัดการด้วยระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ 3 งบประมาณตามแผนการดาเนินงาน ประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2557 ทีม่ าของข้อมูล: รายงานการติดตามและประเมินผลแผนพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ ประจาปี งบประมาณ พ.ศ.

2557

ในเชิงนโยบายและโครงสร้าง พบว่า เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารกาหนดให้ม ี ผู้บริ หารสูงสุดด้านการ จัดการสารสนเทศ ไว้ คือ หัวหน้างานเทคโนโลยีสารสนเทศ สังกัดกองวิชาการและแผนงาน และมี เจ้าหน้าที่สงั กัดงานดังกล่าวอย่างชัดเจน ทว่า เทศบาลนครเชียงใหม่ ยงั ไม่มจี ดั ตัง้ สภาพัฒนาระบบ สารสนเทศ ขึน้ มาเป็ นการเฉพาะ ส่วน แผนแม่บทสารสนเทศ ที่เทศบาลนครเชียงใหม่ระบุว่ามีนัน้ เมื่อพิจารณาแผนพัฒนาสามปี เทศบาลนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2558-2560) และรายงานการติดตามและ ประเมินผลแผนพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ ปี งบประมาณ พ.ศ. 2557 พบว่า ในแผนพัฒนาสามปี ฉบับ เดิม (พ.ศ. 2555-2557) ได้กาหนดให้มแี นวทางการพัฒนาการเพิม่ ประสิทธิภาพการบริหารจัดการด้วย ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ เป็ นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์ท่ี 5 ของเทศบาลนครเชียงใหม่ในขณะนัน้ แต่ ในแผนพัฒนาสามปี ฉ บับปั จจุบนั พบว่า ไม่มแี นวทางการพัฒนาด้านเทคโนโลยีสารสนเทศเป็ นการ เฉพาะแล้ว จะมีกแ็ ต่โครงการทีเ่ กี่ยวข้องกับการพัฒนาระบบสารสนเทศซึง่ กระจายตัวอยู่ในแนวทางการ พัฒนาภายใต้ยุทธศาสตร์ดา้ นต่างๆ ดังนัน้ จึงอาจสรุปได้ว่า เทศบาลนครเชียงใหม่ยงั ไม่มีแผนแม่บท สารสนเทศโดยเฉพาะ นอกจากนี้ เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้มกี ารกาหนดนโยบายการจูงใจกลุ่ม อุตสาหกรรมไอซีทีด้วยภาษี เฉพาะด้านเอาไว้อกี ด้วย เมื่อพิจารณาการใช้ ระบบสารสนเทศ (ICT: ไอซี ที) ของผู้บริ หารในเทศบาลสามกลุ่มหลัก ได้แก่ นายกเทศมนตรี ปลัดเทศบาล และสมาชิกสภาเทศบาล นัน้ คณะตัว แทนเทศบาลนครเชียงรายได้ ประมาณการว่า ทัง้ สามกลุ่มมักใช้ไอซีทอี ยู่ในระดับพอประมาณ เช่น เฟซบุค อีเมล์ เว็บไซต์ ในด้านสือ่ และการติ ดต่ อสื อ่ สารกับเทศบาล พบว่า ประชาชนมักจะใช้ช่องทางหลักสามอันดับแรก ได้แก่ (1) พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง (2) โทรศัพท์ (3) เว็บไซต์ และ (4) Social Media ตามลาดับ และเมื่อ พิจารณาเฉพาะการใช้ ง านโซเชี ย ลมีเดี ย ของประชาชน พบว่า ประชาชนส่ ว นใหญ่ มกั จะใช้แอน ดรอยด์ (Android) ไอโฟน (iPhone) และ วินโดว์สโฟน (WindowsPhone) เป็ นแพลตฟอร์มหลักในการ เข้าถึงโซเชียลมีเดีย ตามลาดับ สาหรับกำรใช้โซเชียลมีเดียของพนักงำนของเทศบำลนครเชียงรำย มีการประมาณไว้ว่า ข้าราชการระดับสูงของเทศบาลใช้โซเชียลมีเ ดียในการสื่อสารกับสาธารณะอยู่ บ่อยครัง้ ในขณะทีส่ มาชิกสภาเทศบาลใช้โซเชียลมีเดียในการสื่อสารกับสาธารณะอยู่พอประมาณ และ สภาเทศบาลโดยภาพรวมใช้โซเชียลมีเ ดี ย น้ อ ยครัง้ โดยโซเชียลมีเ ดียที่พนักงานของเทศบาลนคร เชียงใหม่มกั จะใช้กนั ได้แก่ เฟซบุค ไลน์ และ ยูทปู ตามลาดับ

68 ตารางที่ 5.5 การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลเชียงใหม่กบั ประชาชน อันดับการใช้งาน อันดับที่ 1 อันดับที่ 2 อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5 อันดับที่ 6 อันดับที่ 7 อันดับที่ 8 อันดับที่ 9 อันดับที่ 10 อันดับที่ 11 อันดับที่ 12

ช่องทางทีป่ ระชาชนใช้ในการติดต่อกับ เทศบาล พบกับเจ้าหน้าทีเ่ ทศบาลโดยตรง โทรศัพท์ เว็บไซต์ โซเชียลมีเดีย -

แพลตฟอร์ม ทีป่ ระชาชนใช้ Android iPhone Windows Phone -

โซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานใช้ ในการสือ่ สารกับประชาชน Facebook Line YouTube -

เว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงใหม่ซ่งึ เป็ นสื่อกลางสาคัญอันดับต้นๆ ในการสื่อสารกับประชาชนมี เนื้อหาข้อมูลครอบคลุมในแทบทุกด้าน โดยข้อมูลด้านที่มมี ากที่สุด คือ ด้านการจัดซื้อจัดจ้าง ด้านการ สรรหาพนักงาน ด้านกฎระเบียบใหม่ ด้านงบประมาณ และด้านภาพลักษณ์ของเทศบาล ในขณะทีข่ อ้ มูล ทีม่ ปี ริมาณปานกลาง ได้แก่ ด้านการลงทุน ทัง้ นี้ ข้อมูลด้านวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อย (SMEs) นัน้ มีปรากฏอยู่ในเว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงใหม่ค่อนข้างน้อย นอกจากที่ได้กล่าวมาแล้ว เว็บไซต์ ของเทศบาลนครเชียงใหม่ได้มกี ารให้บริการดาวน์โหลดเอกสารแบบฟอร์มต่างๆ อีกด้วย (ดู รูป 5.3) การบริ หารเครือข่ายสาธารณะ ตัวแทนเทศบาลนครเชียงใหม่ให้ขอ้ มูลว่า ไม่ได้มกี ารตกลงเป็ นบ้านพี่ เมืองน้ องกับเมืองใด และไม่มขี ้อตกลงที่ทาร่วมกับเทศบาลหรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอื่นๆ ใน ขณะเดียวกัน พนัก งานของเทศบาลก็แ ทบจะไม่ได้ใ ช้ไอซีทีใ นการสร้างเครือ ข่ายและความร่ว ม มือ ระหว่างเทศบาล / อปท. เลย และหากพิจารณานโยบายเป็ นรายด้าน พบว่า เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้ มีการใช้ไอซีทใี นการสร้างความร่วมมือในด้านใดเลย ไม่ว่าจะเป็ นด้านสิง่ แวดล้อม การจัดการขยะ การ จัดความมันคง ่ และการจัดการภัยพิบตั ิ อย่างไรก็ตาม มีความเป็ นไปได้ทเ่ี ทศบาลนครเชียงใหม่จะมีการ จัดทาบันทึกข้อตกลงร่ว มกับหน่ ว ยงานอื่นๆ เพราะเมื่อสืบค้นในเว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงใหม่ พบว่า เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารลงนามในบันทึกข้อตกลงร่วมกับสานักงานตรวจเงินแผ่นดิน เรื่อง การเสริมสร้างธรรมาภิบาลขององค์กรปกครองท้องถิน่ โดยใช้แนวคิดพืน้ ฐานของหลักปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง ดังนัน้ เทศบาลนครเชียงใหม่จงึ อาจมีบนั ทึกข้อตกลงอื่นๆ ทีไ่ ด้จดั ทาแต่ไม่ได้มกี ารเปิ ดเผยต่อ ผูว้ จิ ยั หรือเผยแพร่ต่อสาธารณะอีกก็เป็ นได้

69

รูป 5.3 รายชื่อเอกสารดาวน์โหลดทีใ่ ห้บริการบนเว็บไซต์ของเทศบาลนครเชียงใหม่

ทีม่ า: เว็บไซต์เทศบาลนครเชียงใหม่

70 รูป 5.4 ตัวอย่างบันทึกข้อตกลงระหว่างเทศบาลนครเชียงใหม่กบั สานักงานตรวจเงินแผ่นดิน

ทีม่ า: เว็บไซต์เทศบาลนครเชียงใหม่

5.3.3 ระบบสำรสนเทศกับควำมสำมำรถในกำรแข่งขันด้ำนเศรษฐกิ จ เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารเก็บข้อมูล โรงงานอุตสาหกรรมและการพาณิชย์ไว้ในแผนยุทธศาสตร์การ พัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2558 – 2562) ดังแสดงโดยสรุปไว้ในตารางที่ 5... ทว่า ไม่ได้มกี าร ระบุขนาดของกิจการเอาไว้ จึงไม่ส ามารถประมาณการจ านวนวิส าหกิจ ขนาดกลางและขนาดย่อ ม (SMEs) ได้ และเทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้มกี ารจัดทาแผนแม่บท SMEs หรือจัดตัง้ สภา SMEs เอาไว้ สภาหอการค้าที่ต งั ้ อยู่ใ นเขตเทศบาลก็เป็ นสภาหอการค้าของจังหวัดเชียงใหม่ ไม่ใช่สภาหอการค้า สาหรับเขตเทศบาลนครเชียงใหม่โดยเฉพาะ นอกจากนี้ เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้มกี ารใช้ร ะบบ สารสนเทศเพื่อการติดต่อสื่อสารกับ SMEs ในลักษณะของการใช้โซเชียลมีเดีย ในขณะเดียวกัน เทศบาล นครเชียงใหม่ก็ประมาณการว่า ผู้ประกอบการ SMEs แทบจะไม่ได้ใช้ ICT Solutions ในการดาเนิน ธุรกิจของพวกเขาเท่าใดนัก

71 ตารางที่ 5.6 ข้อมูลโรงงานอุตสาหกรรมและการพาณิชย์ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ รำยกำร โรงพยาบาล สถานพยาบาลและคลินิก ธนาคาร อาคารชุด โรงแรม หอพัก

จำนวน (แห่ง) 17 315 103 50 189 1,027

รำยกำร ตลาด ร้านอาหาร ปั ม๊ น้ามัน สุสานหรือป่ าช้า ศูนย์การค้า โรงงานอุตสาหกรรม

จำนวน (แห่ง) 14 22 758 27 14 232

ทีม่ า: แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาเทศบาลนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2558-2562) ไอซีทีกบั ห่วงโซ่คณ ุ ค่าการผลิ ต เทศบาลนครเชียงใหม่ประเมินว่า เขตเทศบาลของตนไม่มคี วามสาคัญ ในฐานะศูนย์รวมสินค้าพื้นฐานและศูนย์กลางการแปรรูปสินค้าเลย ในขณะเดียวกัน การใช้ไอซีทใี นการ ดาเนินงานต่างดังกล่าวจึงไม่ม ี นอกจากนี้ ในการประเมินตนเองว่าเป็ นฐานอุตสาหกรรมสาหรับสินค้า นอกภาคเกษตรและศูนย์กลางด้านสาธารณสุ ข การศึกษา และการบริการทางการเงิน เทศบาลนคร เชียงใหม่ไม่ได้ระบุน้ าหนักใดๆ ทว่า หากพิจารณาบริบทของเทศบาลนครเชียงใหม่ จะพบว่า ทีจ่ ริงแล้ว เทศบาลนครเชียงใหม่ถอื ได้ว่าเป็ นกลไกสาคัญในห่วงโซ่แห่งคุณค่าการผลิตในทุกด้านด้วยเหตุผลอย่าง น้อยสามประการ ประการแรก การมีตลาดขนาดใหญ่ เช่น ตลาดวโรรส ตลาดต้นลาไย ตลาดเมืองใหม่ และการมีศูนย์การค้าจานวนถึง 14 แห่ง ย่อมสะท้อนให้เห็นความสาคัญของเชียงใหม่ในฐานะศูนย์รวม สินค้าพืน้ ฐานและศูนย์กลางการแปรรูปสินค้า ประการทีส่ อง การมีจานวนโรงงานอุตสาหกรรมถึง 232 แห่ ง ย่อ มท าให้เ ทศบาลนครเชีย งใหม่ป ฏิเ สธไม่ไ ด้ว่ า พื้น ที่ข องตนมีค วามเป็ น ไปได้ท่ีจ ะเป็ น ฐาน อุตสาหกรรมสาหรับสินค้านอกภาคเกษตร และประการสุดท้าย เมื่อพิจารณาจากจานวนโรงพยาบาล สถานพยาบาลและคลินิก และธนาคารในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ พบว่า เขตเทศบาลนครเชียงใหม่ เป็ นศูนย์กลางการบริการทางการเงินและสาธารณสุขอย่างปฏิเสธไม่ได้อกี เช่นกัน ทัง้ นี้ ภาพสะท้อน เหล่านี้สอดคล้องกับข้อเท็จจริงที่ว่า เชียงใหม่ได้รบั การพัฒนาให้เป็ นศูนย์กลางการพัฒนาในเขตพืน้ ที่ ภาคเหนือตอนบนอย่างต่อเนื่องและยาวนาน นับตัง้ แต่แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2520-2524) อย่างไรก็ดี การประเมินการใช้ไอซีทใี นห่วงโซ่คุณค่าการผลิตนัน้ กระทาได้ยาก ทัง้ เนื่องจากการที่เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้ประเมินไว้และเนื่องจากจานวนโรงงานอุตสาหกรรมและ สถานบริการการพาณิชย์ต่างๆ มีจานวนมาก การประเมินแบบเหมารวมจึงอาจไม่ให้ผลทีด่ นี กั

72 5.3.4 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ กำรสำธำรณะ การพิจารณาการใช้ระบบสารสนเทศในการให้บริการสาธารณะของเทศบาลนครเชียงรายสามารถแบ่ง ออกได้เป็ น 3 ประเด็นหลักด้วยกัน ได้แก่ (1) การบริหารจัดการของเทศบาล (2) การบริหารจัดการ ความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน และ (3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทาง สังคมต่างๆ โดยแต่ละด้านมีรายละเอียดดังต่อไปนี้ 1) การบริหารจัดการของเทศบาล เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารนาไอซีทเี ข้ามาใช้ในการบริหารจัดการของเทศบาลใน 3 ด้าน ได้แก่ การ จัดเก็บรายได้ การจัดการรายจ่าย และการจัดการข้อมูลที่ถูกจัดเก็บ ในระดับที่แตกต่างกันออกไป (ดู สรุปใน ตารางที่ 5.7) โดยในด้านการจัดเก็บรายได้ เทศบาลนครเชียงใหม่ประเมินว่า ตนเองใช้ไอซีที ในการจัดการดังกล่าวพอประมาณ โดยมีการใช้ไอซีทใี นการดาเนินงานอย่างน้อย 4 ประการด้วยกัน (ดู ตารางที่ 5.7) ในด้านการจัดการรายจ่าย เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้ระบุระดับของการใช้ไอซีทเี อาไว้ แต่เมื่อพิจารณาจากการใช้ไอซีทที ่รี ะบุมานัน้ อาจพิจารณาให้อยู่ในระดับพอประมาณเช่นเดียวกับการ จัดเก็บรายได้ เนื่อ งจากการใช้ไ อซีทีต่ างๆ ดังกล่ าวนัน้ ล้ว นแล้ว แต่ เ ป็ นการใช้ระบบที่ส่ ว นกลางได้ มอบหมายให้ดาเนินการ ตารางที่ 5.7 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการของเทศบาลนครเชียงใหม่ ประเด็นการจัดการ การจัดเก็บรายได้

ระดับการใช้ไอซีที พอประมาณ

การจัดการรายจ่าย

(ไม่ระบุ)

การจัดการข้อมูลทีถ่ ูกจัดเก็บ

น้อยครัง้

การจัดการผลการปฏิบตั งิ าน

แทบจะไม่เคยเลย

1.

2.

3.

4.

1.

2.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions การจัดทาแผนทีภ่ าษีดว้ ย GIS / Bing Maps / Google Earth การลงทะเบียน/ออกใบอนุญาตอิเล็กทรอนิกส์ ฐานข้อมูลผูเ้ สียภาษี การโอนรายได้จากรัฐบาลกลาง การจ่ายเงินเดือนอิเล็กทรอนิกส์/ทาง ATM การประมูล/จัดซือ้ จัดจ้างอิเล็กทรอนิกส์ ข้อมูลบุคลากร ข้อมูลภาษี ข้อมูลทีด่ นิ ข้อมูลรายจ่าย สินทรัพย์ของเทศบาล ข้อมูลการเกิด ข้อมูลการตาย -

73 ในด้านการจัดการข้อมูลทีถ่ กู จัดเก็บนัน้ เทศบาลนครเชียงใหม่ประเมินว่า ตนเองมีการนาระบบไอซีที เข้ามาใช้ในด้านนี้อยู่น้อยครัง้ ถึงแม้จะมีการนาไอซีทมี าใช้ในการจัดการข้อมูลถึง 7 ประเภทก็ตาม (ดู ตารางที่ 5.7) สุดท้าย ในด้านการจัดการผลการปฏิ บตั ิ งาน เทศบาลนครเชียงใหม่ระบุว่า ไม่มกี ารใช้ ไอซีทใี นการดาเนินงานด้านใดๆ 2) การบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ตารางที่ 5.8 เป็ นการสรุปการใช้ระบบสารสนเทศในการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุ กเฉิน ของเทศบาลนครเชียงใหม่ ซึ่งคล้ายคลึง กันกับเทศบาลนครลาปาง เทศบาลนครแม่สอด และเทศบาล นครเชียงราย เทศบาลนครเชียงใหม่ระบุว่า ตนไม่ได้เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและ สภาวะฉุ กเฉินโดยตรง อย่างไรก็ดี เทศบาลนครเชียงใหม่ได้ประเมินเอาไว้ในแบบสอบถามว่า ในงาน ข่าวกรอง/การเฝ้ าระวังและงานด้านการจัดการสภาวะฉุ กเฉิ น ตนเองแทบจะไม่เคยใช้ไอซีทีในการ ดาเนินการดังกล่าวเลย ทว่า จากการสนทนากลุ่ม ได้มกี ารกล่าวถึงการวางระบบกล้องวงจรปิ ด (CCTV) การควบคุมสัญญาณจราจรด้วยระบบคอมพิวเตอร์ ในกรณีทม่ี เี หตุการณ์ฉุกเฉิน เช่น ไฟไหม้ และการมี ปุ่มฉุ กเฉินที่เรียกว่า Emergency Call การประเมินตนเองดังกล่าวจึงน่ าจะเป็ น การประเมินที่ต่ า กว่า ความเป็ นจริง โดยเฉพาะอย่างยิง่ เมื่อเปรียบเทียบกับเทศบาลนครอื่นๆ ในเขตภาคเหนือตอนบนทีไ่ ม่ม ี ระบบศูนย์กลางการควบคุมด้วยคอมพิวเตอร์ ตารางที่ 5.8 ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการความปลอดภัยและสภาวะฉุกเฉิน ของเทศบาลนคร เชียงใหม่ ประเด็นการจัดการ งานข่าวกรอง / การเฝ้ าระวัง การจัดการสภาวะฉุกเฉิน

การจัดการพิบตั ภิ ยั /โรคระบาด

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่เกีย่ วข้อง และแทบ จะไม่เคยเลย) (ไม่เกีย่ วข้อง และแทบ จะไม่เคยเลย) (ไม่ระบุ)

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions 1. ระบบควบคุมด้วยคอมพิวเตอร์สาหรับศูนย์ ควบคุม 2. การจัดการบันทึกข้อมูลของศูนย์ควบคุม -

ในด้านการจัดการภัยพิบตั /ิ โรคระบาด ตัวแทนสานักสาธารณสุขและสิง่ แวดล้อมเลือกทีจ่ ะอธิบายถึงการ ใช้ไอซีทใี นการจัดการโรคระบาดมากกว่าที่จะระบุถึงระดับการใช้ไอซีที โดยเฉพาะอย่างยิง่ ในการ จัดการโรคระบาด พบว่า สานักสาธารณสุขและสิง่ แวดล้อมมีแผนทีจ่ ะพัฒนาระบบสารสนเทศจากทีเ่ ป็ น เพียงการใช้และป้ อนข้อมูลกับระบบสารสนเทศของกระทรวงสาธารณสุข มาเป็ นการใช้ Google Earth เข้ามาช่วยในการจัดทาแผนทีโ่ รคระบาด และจะเป็ นระบบที่มลี กั ษณะทันต่อเหตุการณ์ (Real-time) อีก

74 ด้วย ดังนัน้ เมื่อเปรียบเทียบกับเทศบาลอื่นๆ ทีย่ งั ไม่มนี วัตกรรมด้านนี้ ระดับการใช้ไอซีทขี องเทศบาล นครเชียงใหม่ในการจัดการพิบตั ภิ ยั /โรคระบาดอาจถือได้ว่าอยูใ่ นระดับพอประมาณถึงมากทีส่ ุดก็เป็ นได้ 3) การให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม การใช้ระบบไอซีทีใ นการให้บ ริก ารด้า นสาธารณสุ ข การศึกษา และการบริการทางสังคม สามารถ พิจ ารณาได้ ใ น 6 ประเด็น ด้ ว ยกัน ได้ แ ก่ (1) การจัด การสาธารณสุ ข ในระดับ ประชากร (2) การ สาธารณสุ ข มูล ฐาน (3) การบริห ารทางสัง คมและสวัส ดิก ารสัง คมต่ า งๆ การศึก ษา (4) การจัด การ สินทรัพย์ (5) การจัดการสินทรัพย์ และ (6) การคมนาคม (สามประเด็นแรก ดูสรุปใน ตารางที่ 5.9) โดย มีรายละเอียดดังต่อไปนี้ ในการจัดการสาธารณสุขระดับประชากรและการสาธารณสุขมูลฐาน ตัวแทนสานักสาธารณสุขและ สิง่ แวดล้อม เทศบาลนครเชียงใหม่ ไม่ได้ระบุระดับการไอซีทขี องตนเองไว้อย่างชัดเจน เพียงแต่อธิบาย ถึงแผนการพัฒนาระบบไอซีทีของหน่ วยงานไว้ว่าจะเป็ นการนาเอาระบบสารสนเทศที่มอี ยู่ ซึ่งโดย ส่วนมากเป็ นระบบฐานข้อมูลต่างๆ ของกระทรวงสาธารณสุข มาพัฒนาต่อยอด โดยยกตัวอย่างการ พัฒนาแผนที่โรคระบาดแบบ real-time ทัง้ นี้ หากพิจารณาลักษณะการใช้งานข้อมูลที่มอี ยู่ เช่น การใช้ งานข้อมูลสาธารณสุขมูลฐานต่างๆ หรือการใช้ระบบสารสนเทศของกระทรวงสาธารณสุข อาจกล่าวได้ว่า การใช้ไ อซีทีใ นการจัด การสาธารณสุ ข ระดับ ประชากรและการสาธารณสุ ข มูล ฐานอาจอยู่ใ นระดับ พอประมาณก็เป็ นได้ นอกจากนี้ ในการบริ หารทางสังคมและสวัสดิ การสังคม ตัวแทนกองสวัสดิการ สังคม ไม่ได้ระบุระดับการใช้ไอซีทไี ว้เช่นเดียวกัน แต่อาจประเมินได้ว่า เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารใช้ ไอซีทใี นงานด้านนี้ค่อนข้างน้อย เนื่องจากการจัดเก็บข้อมูลส่วนมากยังเป็ นแบบดัง้ เดิม ยกตัวอย่างเช่น ในการจัดทาแผนทีช่ ุมชน เจ้าหน้าทีย่ งั ใช้วธิ นี าแผนทีร่ ะวางมาเทียบกับแผนทีใ่ น Google Maps ด้วยมือ เพื่อให้ประชาชนเห็นภาพทีช่ ดั เจน เป็ นต้น ตารางที่ 5.9 ระบบสารสนเทศกับการให้บริการด้านสาธารณสุข การศึกษา และการบริการทางสังคม ของเทศบาลนครเชียงใหม่ ประเด็นการจัดการ การจัดการสาธารณสุขใน ระดับประชากร การสาธารณสุขมูลฐาน การบริหารทางสังคมและ สวัสดิการสังคมต่างๆ

ระดับการใช้ไอซีที (ไม่ระบุ) (ไม่ระบุ) (ไม่ระบุ)

การดาเนินงานทีม่ กี ารใช้ ICT Solutions 1. Google Earth -

75 ในด้ำนกำรศึกษำ เทศบาลนครเชียงใหม่ประเมินไว้ในแบบสอบถามให้ทุกประเด็นมีค่าน้ าหนักอยู่ท่นี ้อย มาก กล่าวคือ การเข้าถึงได้ของไอซีทใี นโรงเรียนของรัฐในเมือง การใช้ไอซีทใี นการสอนในห้องเรียน และอัตราคอมพิวเตอร์ต่อนักเรียนอยูใ่ นระดับน้อยมาก และการเข้าถึงได้ของอินเตอร์เน็ตในมิติ เพศ อายุ ชาติพนั ธุ์ และรายได้นนั ้ ก็อยู่ในระดับน้อยมากในทุกมิติ นอกจากนี้ คุณสมบัตขิ องครูและผูป้ ระกอบการ ด้านไอซีทใี นเขตเทศบาลนครเชียงรายอยู่ในระดับ น้อยมาก และสุดท้าย ในส่วนของการเข้าถึงได้ของ มหาวิทยาลัย โรงเรียน และศูนย์อบรมด้านไอซีทนี ัน้ เทศบาลนครเชียงใหม่กป็ ระเมินน้ าหนักเอาไว้ใน ระดับที่น้อยมากด้วยเช่นเดียวกัน อย่างไรก็แล้วแต่ การประเมินตนเองดังกล่าวมีจุดที่เกิดคาถามอยู่ มากมาย เช่น ในขณะที่เทศบาลนครเชียงใหม่ประเมินการใช้ไอซีทใี นห้องเรียนในระดับน้อยมาก แต่ งบประมาณที่เ ทศบาลจัดสรรให้ก ับการพัฒนาระบบคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีส ารสนเทศนัน้ กลับ ปรากฏอยู่อย่างต่อเนื่องในแผนพัฒนาสามปี สองฉบับล่าสุด (ฉบับ พ.ศ. 2555-2557 และ ฉบับ พ.ศ.

2558-2560) หรือการเข้าถึงได้ของไอซีทใี นสถานศึกษาต่างๆ และการเข้าถึงได้ของอินเตอร์เน็ตในมิติ เพศ อายุ ชาติพนั ธุ์ และรายได้ ที่ถูกประเมินไว้ในระดับน้ อยมากนัน้ ก็มคี วามเป็ นไปได้ยากมาก เมื่อ พิจารณาถึงบริบทของเชียงใหม่ทม่ี โี รงเรียนและผูป้ ระกอบการ/ผูใ้ ห้บริการด้านไอซีทอี ยู่เป็ นจานวนมาก อย่างไรก็ดี ประเด็นคุณสมบัตขิ องครูและผูป้ ระกอบการด้านไอซีทอี าจสรุปรวมได้ยาก ดังตัวอย่างของ บุคลากรในงานเทคโนโลยีสารสนเทศ เทศบาลนครเชียงใหม่เอง ทีม่ ที งั ้ ผูท้ ม่ี คี ุณวุฒโิ ดยตรงและผูท้ ่ไี ม่ม ี คุณวุฒโิ ดยตรงแต่มปี ระสบการณ์ดา้ นนี้มานาน ในด้านการคมนาคม เทศบาลนครเชียงใหม่มรี ะบบข้อมูลการจราจรแบบทันต่อเหตุการณ์ โดยมีการใช้ CCTV ในระดับดี มีการใช้ไอซีทใี นการจัดการจราจรในระดับดีและในระบบไฟให้ความสว่างในระดับปาน กลาง โดยตัวอย่างทีน่ ่าสนใจของการใช้ไอซีทใี นการคมนาคมของเทศบาลนครเชียงใหม่ คือ การใช้กล้อง CCTV ติดตามเส้นทางของรถดับเพลิง เพื่อใช้ศูนย์กลางควบคุมระบบคอมพิวเตอร์ปรับสัญญาณไฟ จราจรเป็ นสีเขียวให้รถดับเพลิงเดินทางได้โดยเร็ว ทว่า เทศบาลนครเชียงใหม่ยงั ไม่มกี ารใช้ไอซีทใี นการ จัดการทีจ่ อดรถและไม่มกี ารใช้แอพพลิเคชัน่ Grab Taxi และในประเด็นสุดท้ายของการบริการสาธารณะ คือ ในด้านการจัดการสิ นทรัพย์ เทศบาลนครเชียงใหม่ไม่ได้ให้ขอ้ มูลใดๆ ทีช่ ดั เจน จึงไม่สามารถสรุป ข้อมูลออกมาได้

5.4 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ เทศบาลนครเชียงใหม่ได้จดั ลาดับสิง่ ท้าทายด้านระบบสารสนเทศเอาไว้ดงั ต่อไปนิ้ 1.

2.

3.

4.

ขาดบุคลากรไอซีทที ม่ี ที กั ษะเหมาะสม ฮาร์ดแวร์และซอฟท์แวร์ทเ่ี ก่าเกินไป การไม่รถู้ งึ ICT solutions ไม่มผี ปู้ ระกอบการ/ผูค้ า้

76 5.

6.

7.

8.

ต้นทุนทีส่ งู เกินไปของ ICT solutions ขาดแคลนทุนในการติดตัง้ ICT solutions ไม่มคี วามสนใจใน ICT solutions การเข้าถึงอินเตอร์เน็ตได้ยาก

5.5 ควำมสำเร็จที่หน่ วยงำนเคยได้รบั เทศบาลนครเชียงใหม่เคยได้รบั รางวัลต่างๆ (ดู บทที่ 3 ใน แผนพัฒนาสามปี เทศบาลนครเชียงใหม่ พ.ศ. 2558 – 2560) ดังต่อไปนี้ 1. โล่ประกาศเกียรติคุณ รางวัลดีเด่นด้านวัฒนธรรม ระดับภูมภิ าค ประจาปี พ.ศ. 2556 จากกระทรวงวัฒนธรรม 2. โล่ประกาศเกียรติคุณ รางวัลดีเด่นด้านวัฒนธรรม ระดับจังหวัด ประจาปี พ.ศ. 2556 จากกระทรวงวัฒนธรรม 3. โล่ประกาศเกียรติคุณด้านการคุม้ ครองผูบ้ ริโภคด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพในเขตเทศบาล นครเชียงใหม่ ประจาปี 2556 จากกระทรวงสาธารณสุข 4. กิตติกรรมประกาศด้านการพัฒนาคุณภาพบริการตามบันไดขัน้ ที่ 2 สู่ HA มาสู่การ ปฏิบตั ิ ประจาปี 2556 จากสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค์การมหาชน) 5. รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 ด้านการพัฒนาพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนขั บ้า ดีเด่นในระดับ เขต ประจาปี 2556 จากกรมปศุสตั ว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 6. โล่ประกาศเกียรติคุณ 6 ดาว ในโครงการสนับสนุ นและสร้างเสริมสมรรถนะให้กบั องค์กร ปกครองส่วนท้องถิน่ ในการจัดการขยะมูลฝอยประจาปี 2555 และประจาปี 2556 7. โรงเรียนเทศบาลวัดดอกเงิน ได้รบั รางวัลเหรียญเงิน ผลงานนวัตกรรมระดับเขตพืน้ ที่ การศึกษา ด้านการเรียนรู้ โครงการ “หนึ่งโรงเรียน หนึ่งนวัตกรรม” ประจาปี 2555 จาก คุรสุ ภาเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษาเชียงใหม่ เขต 1 8. โรงเรียนเทศบาลวัดศรีดอนไชย ได้รบั รางวัลโรงเรียนระดับเพชร ในโครงการโรงเรียน ต้นแบบมาตรฐานระบบการต้านยาเสพติด ประจาปี 2556 สานักงานอาสากาชาด สภากาชาดไทย

77 9. โรงเรียนเทศบาลวัดท่าสะต๋อย ได้รบั รางวัลผลงานนวัตกรรมระดับเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษา เรือ่ ง การแสดงพืน้ บ้านล้านนา “นาฎยเภรี ศรีลา้ นนา สู่สากล” ประจาปี 2555 จาก สานักงานเลขาธิการคุรสุ ภา 10. รางวัลผูส้ นับสนุนและผลักดันให้เกิดการบังคับใช้พระราชบัญญัตคิ วบคุมเครือ่ งดื่ม แอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 อย่างมีประสิทธิภาพยังประโยชน์สุขแก่สงั คม ประจาปี 2554 จากสานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

11. รางวัลอาคารอนุรกั ษ์ดเี ด่น ประจาปี 2542 12. รางวัลอุตสาหกรรมท่องเทีย่ วไทย ครัง้ ที่ 6 และรางวัล ASEANTA Excellence Awards 2007 ครัง้ ที่ 21 จาก ASEAN Tourism Association ในส่วนของแนวปฏิบตั ิท่ดี ี (Best Practice) ด้านการใช้ระบบสารสนเทศ เทศบาลนครเชียงใหม่มแี นว ปฏิบตั ทิ ด่ี อี ย่างน้อย 3 ตัวอย่าง ตัวอย่างทีห่ นึ่ง คือ ระบบการรับส่งข้อมูลระหว่างหน่วยงานผ่านระบบใย แก้วนาแสง ซึ่งหัวหน้างานเทคโนโลยีสารสนเทศ เทศบาลนครเชียงใหม่ เป็ นผู้ยกตัวอย่างการพัฒนา ระบบใยแก้วนาแสงเพื่อส่งผ่านข้อมูลระหว่างหน่ วยงานต่างๆ ของเทศบาลนครเชียงใหม่ โดยเฉพาะ อย่างยิง่ การรับส่งข้อมูลระหว่างสานักงานเทศบาลซึ่งเป็ นศูนย์กลางกับสานักงานแขวงทัง้ สีซ่ ่งึ มีหน้ าที่ รับผิดชอบเสมือนสาขาของสานักงานเทศบาล ตัวอย่างทีส่ อง คือ การพัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ในงานสาธารณสุข โดยตัวแทนของสานักสาธารณสุขและสิง่ แวดล้อม ได้ยกตัวอย่างการพัฒนาระบบการ จัดทาแผนทีโ่ รคระบาดโดยใช้ Google Maps เข้ามาช่วยในการวาดแผนทีจ่ ากข้อมูลโรคระบาดทีม่ ี และ การพัฒนาระบบการเชื่อมต่อข้อมูลกับกระทรวงสาธารณสุขทีจ่ ะช่วยให้เทศบาลนครเชียงใหม่สามารถใช้ งานข้อมูลดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึน้ และตัวอย่างทีส่ ามคือ การพัฒนาระบบจราจรและการ จัด การภาวะฉุ ก เฉิ น ซึ่ง ผู้อ านวยการกองวิช าการและแผนงานได้ย กตัว อย่า งถึง การติด ตัง้ CCTV โดยรอบซึง่ ช่วยในการติดตามดูแลการจราจรได้ดขี น้ึ และหากมีเหตุ ฉุกเฉิน เช่น ไฟไหม้ ก็จะมีการเปิ ด สัญญาณไฟเขียวตามเส้นทางต่างๆ ให้กบั รถดับเพลิง เพื่อให้รถดับเพลิงไปถึงเร็วทีส่ ุด

78

บทที่ 6: เมืองรองอัจฉริยะในเขตภำคเหนื อตอนบน การอภิปรายและสรุปผลการศึกษาในบทนี้จะยึดตามกรอบแนวคิดทีไ่ ด้เสนอไว้ในบทที่ 1 (ดู หน้า 4) เพื่อ สรุปและคาดการณ์ความเป็ นเมือ งอัจฉริยะของเทศบาลนครในเขตภาคเหนือตอนบนทัง้ 4 แห่ง คือ เทศบาลนครลาปาง เทศบาลนครแม่สอด เทศบาลนครเชียงใหม่ และเทศบาลนครเชียงราย ทัง้ นี้ บทนี้จะ แบ่งการนาเสนอออกเป็ น 5 หัวข้อด้วยกัน โดย 4 หัวข้อแรกจะว่าด้วยองค์ประกอบของดัชนีเมืองรอง อัจฉริยะ อันประกอบด้วย ตัวบ่งชี้ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ระบบสารสนเทศกับการบริหารจัดการเมือง ระบบสารสนเทศกับความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ และระบบสารสนเทศกับการบบริการ สาธารณะ และในหัวข้อสุดท้ายจะว่าด้วยสิง่ ท้าทายด้านระบบสารสนเทศ ซึ่งจะช่วยให้ภาพของการ พัฒนาระบบสารสนเทศในเมืองรองมีความชัดเจนขึน้ อีกระดับหนึ่ง

6.1 ตัวบ่งชี้ด้ำนโครงสร้ำงพืน้ ฐำน ถึงแม้การเก็บข้อมูลของเทศบาลนครทัง้ สีจ่ ะมีความครบถ้วนแตกต่างกันออกไป แต่มขี อ้ สรุปอย่างน้อย สองประการ ประการแรก คือ ประชาชนสามารถเข้าถึงบริการสาธารณะต่างๆ ได้อย่างทัวถึ ่ ง เช่ น การ เข้าถึงระบบไฟฟ้ าและประปาภายในเขตเทศบาลนครตลอด 24 ชัวโมง ่ การกระจายตัวของโรงพยาบาล โรงเรียน และธนาคาร เป็ นต้น ประการทีส่ อง คือ เทศบาลนครส่วนใหญ่จะเลือกใช้บริการบรอดแบนด์ จากบริษทั เอกชนแห่งใดแห่งหนึ่ง เช่น บริษทั True มากกว่าทีจ่ ะเป็ นบริการจากรัฐวิสาหกิจ เช่น ทศท. ทัง้ นี้ อาจกล่าวได้ว่า เทศบาลนครเชียงใหม่เป็ นเมืองทีล่ งทุนในเชิงโครงสร้างของระบบสารสนเทศมาก ทีส่ ุด โดยมีการวางท่อไฟเบอร์ออพติกเพื่อเชื่อมต่อระบบข้อมูลระหว่างสานักงานแขวงทัง้ สีแ่ ขวงซึง่ ตัง้ อยูห่ ่างออกไป เพื่อให้การนาส่งข้อมูลเร็วทีส่ ุดเท่าทีจ่ ะเป็ นไปได้

6.2 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ หำรจัดกำรเมือง เมื่อ พิจารณาสัดส่ ว นของงบประมาณโครงสร้างพื้นฐานต่ องบประมาณด้านระบบสารสนเทศ พบว่า เทศบาลนครล าปางมีส ดั ส่ ว นที่แ ตกต่ างกันมากที่สุ ด คือ งบประมาณด้านโครงสร้างพื้นฐานสูง กว่ า งบประมาณด้านระบบสารสนเทศถึง 35 เท่า (ดู ตารางที่ 6.1) ซึ่งเมื่อพิจารณาข้อ มูลการสัมภาษณ์ ประกอบ พบว่า สิง่ นี้สะท้อนให้เห็นระดับความสาคัญทีผ่ บู้ ริหารมีให้ต่อการพัฒนาระบบสารสนเทศอย่าง ชัดเจน ดังจะเห็นได้จากการทีน่ ายกเทศมนตรีเทศบาลนครลาปางคนปั จจุบนั ใช้นโยบายด้านดครงสร้าง พื้นฐานเป็ นนโยบายนาในการพัฒนา เช่นเดียวกัน สัดส่วนงบประมาณสองประเภทในเทศบาลนครอีก สามแห่งทีเ่ หลือก็แตกต่างกันมาก ซึง่ อาจสะท้อนให้เห็นสิง่ เดียวกันก็เป็ นได้

79 ตารางที่ 6.1 เปรียบเทียบร้อยละของงบประมาณด้านโครงสร้างพืน้ ฐานกับด้านระบบสารสนเทศ เทศบาลนคร ลาปาง เชียงใหม่ เชียงราย แม่สอด

ร้อยละของงบประมาณทัง้ หมด โครงสร้างพืน้ ฐาน ระบบสารสนเทศ 10.91 0.31 8.64 0.30 30.31 1.47 18.63 1.02

จานวนเท่าของงบ โครงสร้างพืน้ ฐานต่อ IT 35.00 28.80 20.62 18.00

อีกประเด็นหนึ่งที่จะสะท้อนให้เห็นถึงการให้ความสาคัญกับการพัฒนาระบบสารสนเทศก็คอื การจัดทา แผนแม่บทสารสนเทศและสภาพัฒนาสารสนเทศของเมือง การศึกษานี้พบว่า ไม่มเี ทศบาลใดเลยที่มกี าร จัดทา/จัดให้มที งั ้ สองสิง่ จะมีกเ็ พียงแค่การกาหนดตัวผูร้ บั ผิดชอบงานให้ชดั เจนขึน้ เท่า นัน้ ดังจะเห็นได้ จากการแต่งตัง้ หัวหน้างานสารสนเทศของเทศบาลนครเชียงใหม่และลาปาง ซึง่ จากการสัมภาษณ์ พบว่า ทัง้ สองแห่งดูเหมือนจะมีแผนงานและกลไกในการขับเคลื่อนการพัฒนาระบบสารสนเทศทีช่ ดั เจนกว่าอีก สองแห่ง ซึง่ มีเพียงเจ้าหน้าทีง่ านสารสนเทศเพียงหนึ่งหรือสองคน แต่ไ ม่ได้มกี ารกาหนดหน่ วยงานหรือ หัวหน้างานรองรับการดาเนินการดังกล่าวให้ชดั เจน ตารางที่ 6.2 เปรียบเทียบการจัดให้มแี ผนแม่บทและสภาพัฒนาสารสนเทศ โครงสร้าง/นโยบาย ทน. ลาปาง 1. แผนแม่บทสารสนเทศ X 2. สภาพัฒนาสารสนเทศ X 3. ผูบ้ ริหารสูงสุดด้านการ  จัดการสารสนเทศ หมายเหตุ:  = มี, X = ไม่มี

ทน. แม่สอด

ทน. เชียงราย

ทน. เชียงใหม่

X X X

X X X

X X 

การติดต่อสื่อสารระหว่างเทศบาลนครทัง้ สีแ่ ห่งกับประขาชนส่วนมากมักจะเป็ นช่องทางเดิมทีใ่ ช้กนั มา นาน เช่น การพบกันโดยตรง โทรศัพท์ เป็ นต้น ส่วนการใช้ช่องทางการติดต่อสื่อสารสมัยใหม่นนั ้ ดูจะ เป็ นการติดต่อผ่านเว็บไซต์และโซเชียลมีเดีย เช่น ไลน์ เฟซบุค เสียมากกว่าทีจ่ ะเป้ นระบบทีเ่ ทศบาล พัฒนาขึน้ มาเอง เช่น แอพพลิเคชันต่ ่ างๆ (ดู ตารางที่ 6.3 และ 6.4)

80 ตารางที่ 6.3 เปรียบเทียบช่องทางทีป่ ระชาชนใช้ในการติดต่อกับเทศบาล อันดับการใช้งาน อันดับที่ 1 อันดับที่ 2

ทน. ลาปาง พบกับเจ้าหน้าที่ เทศบาลโดยตรง โทรศัพท์

ทน. แม่สอด พบกับเจ้าหน้าที่ เทศบาลโดยตรง โทรศัพท์

อันดับที่ 3

เว็บไซต์

อันดับที่ 4 อันดับที่ 5

แอพพลิเคชันเฉพาะ ่ แอพพลิเคชันส ่ าหรับ ส่งข้อความ โซเชียลมีเดีย โทรสาร อีเมล์ ข้อความทาง โทรศัพท์มอื ถือ

ข้อความทาง โทรศัพท์มอื ถือ เว็บไซต์ โทรสาร

อันดับที่ 6 อันดับที่ 7 อันดับที่ 8 อันดับที่ 9

อีเมล์ โซเชียลมีเดีย -

ทน. เชียงราย โทรศัพท์ พบกับเจ้าหน้าที่ เทศบาลโดยตรง เว็บไซต์

ทน. เชียงใหม่ พบกับเจ้าหน้าที่ เทศบาลโดยตรง โทรศัพท์ เว็บไซต์

อีเมล์ โทรสาร

โซเชียลมีเดีย -

โซเชียลมีเดีย -

-

ตารางที่ 6.4 เปรียบเทียบโซเชียลมีเดียทีพ่ นักงานใช้ในการสือ่ สารกับประชาชน อันดับการใช้งาน อันดับที่ 1 อันดับที่ 2 อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5 อันดับที่ 6 อันดับที่ 7 อันดับที่ 8 อันดับที่ 9 อันดับที่ 10 อันดับที่ 11 อันดับที่ 12

ทน. ลาปาง

Facebook YouTube Line Instagram -

ทน. แม่สอด Facebook Line YouTube Instagram WhatsApp -

ทน. เชียงราย Facebook Line WhatsApp WeChat YouTube Instagram -

ทน. เชียงใหม่ Facebook Line YouTube -

81

6.3 ระบบสำรสนเทศกับควำมสำมำรถในกำรแข่งขันด้ำนเศรษฐกิ จ ในภาพรวม เทศบาลนครทัง้ สี่แห่งเป็ นศูนย์กลางในการแลกเปลี่ยนสินค้าทัง้ ที่ยงั ไม่แปรรูปและแปรรูป แล้ว ทว่า การใช้ระบบสารสนเทศในงานด้านนี้ยงั ไม่มคี วามชัดเจนเท่าใดนัก ส่วนมากแล้วจะเป็ นการใช้ โซเชียลมีเดีย เช่น ไลน์ เฟซบุค ในการติดต่อสื่อสารกับผูซ้ ้อื และผู้ขายเสียมากกว่าที่จะเป็ นการคิดค้น ระบบสารสนเทศเฉพาะด้านมาสนับสนุ นงานด้านนี้ เช่นเดียวกันกับการสนับสนุ นวิสาหกิจขนาดกลาง และย่อมก็ไม่ได้มกี ารสร้างระบบใดๆ มารองรับ จะมีกเ็ พียงการติดต่อสื่อสารผ่านโซเชียลมีเดียเท่านัน้

6.4 ระบบสำรสนเทศกับกำรบริ กำรสำธำรณะ การให้บริการด้านสาธารณสุขของเทศบาลทัง้ สีแ่ ห่งดูจะเป็ นการให้บริการทีม่ กี ารพัฒนาระบบสารสนเทศ มารองรับมากทีส่ ุดเป็ นอันดับแรก เช่น เทศบาลนครเชียงใหม่มกี ารสร้างแผนทีโ่ รคติดต่อ เทศบาลนคร ลาปางมีการพัฒนาระบบส่งผ่านข้อมูลแบบเป็ นปั จจุบ ัน เป็ นต้น ในอันดับรองลงมา การให้บริการด้าน การศึกษาเป็ นอีกด้านหนึ่งทีแ่ สดงให้เห็นถึงการให้ความสาคัญกับระบบสารสนเทศ ซึง่ ส่วนหนึ่งเนื่องจาก สถานศึกษาทัง้ หลายต้องใช้ระบบสารสนเทศเป็ นระบบสนับสนุ นการเรียนการสอนในยุคปั จจุบนั และอีก ส่วนก็เนื่องจากนโยบายของรัฐบาลกลางที่ส่งเสริมให้มกี ารตัง้ ศูนย์ ICT ชุมชนดังเช่น ศูนย์ต่างๆ ของ เทศบาลนครแม่สอดและเทศบาลนครเชียงใหม่ เป็ นต้น อย่างไรก็ดี การให้บริการด้านสวัสดิการสังคมดู จะขาดการพัฒนาระบบสารสนเทศที่เหมาะสมมารองรับ ดังจะเห็นได้จากการที่เทศบาลนครทัง้ สี่แห่ง ไม่ได้มกี ารเอ่ยถึงระบบสารสนเทศเฉพาะด้านมารองรับงานด้านนี้เลย

6.5 สิ่ งท้ำทำยด้ำนระบบสำรสนเทศ คน เงิน ทักษะ ดูจะเป็ นสิง่ ท้าทายส าคัญ สาหรับเมืองรองทัง้ หลายในการพัฒนาระบบสารสนเทศ(ดู ตารางที่ 6.5) ถึงแม้เทศบาลนครเชียงรายจะให้น้ าหนักสิง่ ท้าทายทัง้ หลายเท่าๆ กัน แต่เมื่อพิจารณาให้ ลึกลงไป พบว่า เทศบาลนครเชียงรายนัน้ มองเห็นความท้าทายด้านงบประมาณเช่นเดียวกัน ดังจะเห็น ได้จากการเอ่ยถึงงบประมาณทีเ่ หมาะสมในการจัดซือ้ อุปกรณ์สารสนเทศต่างๆ เป็ นต้น นอกจากความ ท้าทายหลักสามประการดังกล่าว อุปกรณ์และเทคโนโลยีทจ่ี าเป็ นมีน้ าหนักในลาดับรองลงมา ยกตัวอย่าง เข่น การมีคอมพิวเตอร์และเครื่องมือต่างๆ ที่เก่าเกินไปทาให้การพัฒนาระบบเป็ นไปได้ยาก และเมื่อ เผชิญเข้ากับข้อจากัดด้านงบประมาณ ยิง่ ส่งผลเชิงลบต่อการพัฒนาระบบสารสนเทศของเทศบาลนคร ทัง้ หลายได้ นอกจากความท้าทายที่ระบุไว้ในแบบสอบถาม จากการสัมภาษณ์เทศบาลนครทัง้ สี่แห่ ง สามารถสรุป เพิม่ เติมได้ว่า การให้ความสาคัญกับระบบสารสนเทศของผู้บริหารเองก็มคี วามสาคัญไม่ต่างกัน หาก ผูบ้ ริหารสนใจและใส่ใจ การจัดสรรงบประมาณและกาลังคนย่อมเอือ้ ต่อการพัฒนาระบบได้

82

ตารางที่ 6.5 เปรียบเทียบการให้น้ าหนักสิง่ ท้าทายด้านระบบสารสนเทศ การให้น้าหนัก ทน. ลาปาง อันดับที่ 1 การไม่รถู้ งึ ICT

solutions อันดับที่ 2

อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5

อันดับที่ 6

อันดับที่ 7 อันดับที่ 8

ทน. แม่สอด

ขาดแคลนทุ น ใน ก า ร ติ ด ตั ้ ง ICT solutions ต้ น ทุ น ที่สู ง เกิน ไป ของ ICT solutions

ขาดแคลนทุนใน การติดตัง้ ICT solutions ขาดบุคลากรไอซีที ขาดบุคลากรไอซีที ทีม่ ที กั ษะเหมาะสม ทีม่ ที กั ษะเหมาะสม ต้นทุนทีส่ งู เกินไป ของ ICT solutions ฮาร์ดแวร์และ ซอฟท์แวร์ทเ่ี ก่า เกินไป ไม่มคี วามสนใจใน ICT solutions ไม่มผี ปู้ ระกอบการ/ ผูค้ า้ การเข้าถึง อินเตอร์เน็ตได้ยาก

ทน. เชียงราย

-

ทน. เชียงใหม่

ขาดบุคลากรไอซีที ทีม่ ที กั ษะเหมาะสม

ทุกความท้าทายมี น้าหนักเท่าๆ กัน

ฮาร์ดแวร์และ ซอฟท์แวร์ทเ่ี ก่า เกินไป การไม่รถู้ งึ ICT solutions ไม่มผี ปู้ ระกอบการ/ ผูค้ า้ ต้นทุนทีส่ งู เกินไป ของ ICT solutions ขาดแคลนทุนใน การติดตัง้ ICT solutions ไม่มคี วามสนใจใน ICT solutions การเข้าถึง อินเตอร์เน็ตได้ยาก

6.6 สรุปส่งท้ำย งานชิ้นนี้มขี อ้ ค้นพบสาคัญว่าด้วยความแตกต่างของการพัฒนาระบบสารสนเทศในเทศบาลนคร หรือ เมือ งรอง ทัง้ สี่แ ห่ ง กล่ าวคือ เทศบาลนครที่ม ีร ะบบสารสนเทศที่โดดเด่ น มีอ ยู่ส องแห่ งด้ว ยกัน คือ เทศบาลนครล าปางและเทศบาลนครเชียงใหม่ โดยเทศบาลนครล าปางโดดเด่นในแง่ของระบบการ จัดการข้อมูลกลางที่เทศบาลไดริเริม่ พัฒนาไว้ตงั ้ แต่ปี พ.ศ. 2552 และยังคงใช้ในการบริหารจัดการมา จนถึงปั จจุบนั ส่วนเทศบาลนครเชียงใหม่นนั ้ มีระบบการนาส่งข้อมูลแบบไฟเบอร์ออพติกทีเ่ ชื่อมโยงการ ทางานระหว่าง 5 สานักงาน (สานักงานเทศบาลและสานักงานแขวงทัง้ สีแ่ ห่ง) เข้าด้วยกัน และยังมีระบบ

83 การจัดการภาวะฉุ กเฉินซึ่งติดตัง้ จุดเตือนภาวะฉุ กเฉินไว้ตามจุดต่างๆ ในเขตเทศบาลอีกด้วย โดยผู้ ประสบเหตุสามารถกดปุ่มดังกล่าวซึ่งเชื่อมต่อกับศูนย์กลางการควบคุมของเทศบาลนครเชียงใหม่ และ เทศบาลนครเชียงใหม่ก็จ ะจัด ส่ ง ทีมออกไปด าเนิ น การแก้ไ ขปั ญ หาได้ท ัน ท่ว งที เช่นเดียวกัน กอง สาธารณสุข เทศบาลนครเชียงใหม่ ก็มรี ะบบสารสนเทศที่ก้าวหน้ าในการจัดทาแผนที่โรคระบาดซึ่ง เทศบาลนครอื่นๆ ยังไม่ได้จดั ทาอีกด้วย ส่ ว นเทศบาลนครเชีย งรายและเทศบาลนครแม่ส อดนั น้ ยัง ไม่ ม ีค วามชัด เจนเรื่อ งการพัฒ นาระบบ สารสนเทศเท่าใดนัก ทัง้ นี้ ในขณะทีเ่ ทศบาลนครเชียงรายมีจุดเด่นเรือ่ งระบบการบริหารจัดการสินทรัพย์ ทีพ่ ฒ ั นาขึน้ สาหรับใช้เก็บข้อมูล เทศบาลนครแม่สอดกลับมีเพียงระบบสารสนเทศทีส่ ่วนกลางพัฒนาและ นามาให้ใช้ในการบริหารจัดการ จึงอาจกล่าวได้ว่า เทศบาลนครแม่สอดเป็ นเทศบาลทีม่ กี ารพัฒนาระบบ สารสนเทศน้อยทีส่ ุดเมือ่ เปรียบเทียบกับเทศบาลนครทัง้ สีแ่ ห่งในเขตภาคเหนือตอนบนนันเอง ่

--------------------------------------------------------------------

84

ภำคผนวก รำยชื่อคณะวิ จยั 1.

2.

3.

4.

ดร. ฉัตรทิพย์ ชัยฉกรรจ์ อ. ดารารัตน์ คาเป็ ง นายธนากร ทิเขียว น.ส. ภัทธิญา จินดาคา

หัวหน้าโครงการ นักวิจยั ผูช้ ่วยนักวิจยั ผูช้ ่วยนักวิจยั

----------------------------------------------