dr. Steven Vanderstichelen

OPLEIDING

‘ATTENTE BEZOEKERS’ IN DE THUISZORG: EEN VRIJWILLIGERSOPLEIDING IN HET HERKENNEN EN BESCHRIJVEN VAN PALLIATIEVE ZORGNODEN

ONDERZOEKSPROJECT

PROBLEEM- EN DOELSTELLING(EN)

Vrijwilligers in de palliatieve zorg bieden belangrijke psychologische, sociale en existentiële zorg, zowel in gespecialiseerde zorginstellingen als in de thuisomgeving. Vrijwilligers in professionele zorginstellingen worden echter veel beter omkaderd dan vrijwilligers die in de lokale buurt actief zijn. Nochtans worden psychologische, sociale en existentiële palliatieve zorgnoden vaak pas na acute ziekenhuisopnames opgemerkt, wanneer het vaak te laat is. Er bevindt zich een groot onbenut potentieel in de reguliere thuiszorg, waar thuiswonenden met aanzienlijke zorgnoden reeds door vrijwilligers worden bezocht. Deze mensen kunnen ook sterker ingezet worden om de banden tussen de lokale gemeenschap en de zorgdiensten te versterken. In samenspraak met patiënten, vrijwilligers, zorgprofessionals en professionele trainers wordt daarom een opleiding voor vrijwilligers ontwikkeld en getest waarin bezoekvrijwilligers opgeleid worden in (1) het herkennen, (2) beschrijven, en (3) het via een gepast kanaal communiceren (naar professionele zorgverleners) van palliatieve zorgnoden van psychologische, sociale en existentiële aard.

ONDERZOEKSOPZET

Het project gebruikt een mixed-methods design en zal verschillende methodes toepassen in de ontwikkeling en evaluatie van de vrijwilligersopleiding. Om de inhoud van de opleiding vast te leggen worden focusgroepen uitgevoerd met bezoekvrijwilligers en professionele zorgverleners (artsen, psychologen, maatschappelijke werkers, levensbeschouwelijke consulenten, thuisverpleegkundigen) en individuele interviews met patiënten en mantelzorgers over de nodige kennis, vaardigheden en noden van bezoekvrijwilligers in de zorg voor mensen met palliatieve zorgnoden. Op basis hiervan zal een opleiding geconstrueerd worden op basis van de Karin de Galan methode. De inhoudelijke relevantie hiervan wordt nadien getest met een reflectiepanel van vrijwilligers. De opleiding wordt getest en geëvalueerd bij een drietal kerngroepen van de Samana vrijwilligerswerking. We evalueren de effectiviteit d.m.v. een kwantitatief pre- & post-test design, en de haalbaarheid en aanvaardbaarheid voor vrijwilligers d.m.v. focusgroepen met participerende vrijwilligers.

PRELIMINAIRE RESULTATEN

Er werden 7 focusgroepen uitgevoerd, waarvan 3 met vrijwilligers, 3 met professionele zorgverleners (artsen, verpleegkundigen, psychologen, maatschappelijk werkers en levensbeschouwelijke consulenten) en 1 gemengde focusgroep met vrijwilligers en professionele zorgverleners. Er werd 1 interview uitgevoerd met een mantelzorger. Deze werden allen digitaal uitgevoerd wegens de coronamaatregelingen. Verdere rekrutering van patiënten en mantelzorgers werd bemoeilijkt door de COVID-19 pandemie, waardoor het project momenteel op pauze staat. De beschikbare opnames worden getranscribeerd en later dit jaar geanalyseerd.

KLINISCHE- MAATSCHAPPELIJKE- EN/OF WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

Dit project ondersteunt de vermaatschappelijking van de zorg door de collectieve draagkracht van lokale gemeenschappen te versterken, bruggen te bouwen tussen professionele en informele zorgverleners en tussen de medische gezondheidszorg en de welzijnssector. Het project sluit aan bij het Lokaal Sociaal Beleid in Vlaanderen en bij de eerste WHO-strategie om meer geïntegreerde, persoonsgerichte gezondheidszorg te realiseren. Verhoogde kennis en vaardigheden stellen vrijwilligers in de lokale thuiszorg beter in staat om kwetsbare en door professionals moeilijk te bereiken groepen en zorgbehoevenden te bereiken. Het stelt hen in staat sneller palliatieve zorgnoden te identificeren en aan professionele zorgverleners te signaleren en draagt bij aan een betere afstemming van zorg op de noden van de patiënt. De opleiding wordt na afloop van het project als afgewerkt en bruikbaar product overhandigd aan Samana, de palliatieve zorgnetwerken, Forum Palliatieve Zorg en de Diensten voor Thuisverpleging.

ALGEMENE INFORMATIE

• Projectverantwoordelijke: prof. Kenneth Chambaere (professor in Public Health,

Sociology & Ethics of the End of Life) • Uitvoerder: dr. Steven Vanderstichelen (postdoctoraal onderzoeker) • Organisatie: End-of-Life Care Research Group (Universiteit Gent) • Contactgegevens: kenneth.chambaere@ugent.be - +32 9 332 61 24 • Termijn project: 30/09/2019 - 30/03/2022

Wegens COVID-19 moesten rekrutering en dataverzameling een tijd stopgezet worden. Het project werd daarom even op pauze gezet en hoogstwaarschijnlijk zal de einddatum dus verlegd worden. • Financiering: Kom op tegen Kanker • Partners: Kom op tegen Kanker, Samana, Forum Palliatieve Zorg, Netwerk

Palliatieve Zorg Waasland, Palliatieve Zorg Vlaanderen