Elke Rammant, Lindsay Poppe

BEWEGING

DE ONTWIKKELING VAN EEN DIGITAAL BEWEGINGSPROGRAMMA IN DE THUISSETTING VOOR PATIËNTEN MET BLAASKANKER: EEN TOEPASSING VAN HET INTERVENTION MAPPING PROTOCOL

ONDERZOEKSPROJECT

PROBLEEM- EN DOELSTELLING(EN)

Op heden bestaat heel wat evidentie dat fysieke activiteit zowel vóór als na de behandeling verschillende positieve effecten heeft voor kankerpatiënten. Echter, voorgaand onderzoek toonde aan dat nog geen 30% van de patiënten voldoet aan de richtlijnen voor fysieke activiteit. De motivatie van patiënten speelt hierbij een belangrijke rol dewelke beïnvloed wordt door zowel persoonlijke (bijv. eigen-effectiviteit, kennis) als omgevingsfactoren (bijv. transportmoeilijkheden, doorverwijzing, kostprijs). Het is belangrijk dat toekomstige bewegingsprogramma’s inspelen op zowel persoonlijke als omgevingsfactoren, met als doel patiënten te motiveren en gedragsverandering teweeg te brengen. Het doel van dit project is een theorie en evidentie gebaseerde gedragsveranderingsinterventie te ontwikkelen om bewegingsgedrag te stimuleren vóór en na de behandeling van patiënten met blaaskanker.

ONDERZOEKSOPZET

Het Intervention Mapping Protocol werd gebruikt voor een systematische ontwikkeling van het bewegingsprogramma. Er werd gestart met een literatuuronderzoek om bestaande bewegingsinterventies voor patiënten met blaaskanker te identificeren. Daarna werd een kwalitatief onderzoek verricht waarbij 30 semigestructureerde interviews werden uitgevoerd met (ex-) blaaskankerpatiënten. Het doel van dit onderzoek was om determinanten van fysieke activiteit vóór en na radicale cystectomie te identificeren. Daarna werden de meest belangrijke en veranderbare determinanten uitgekozen waarop we het vervolg van de interventieontwikkeling baseerden. Vervolgens werden theoretische gedragsveranderingstechnieken gekoppeld aan de determinanten waarna we deze vertaalden in praktische toepassingen. Regelmatige bijeenkomsten met patiënten en zorgverleners gedurende het ontwikkelingsproces zorgden voor de betrokkenheid van verschillende belangrijke stakeholders. Tenslotte wordt het bewegingsprogramma momenteel geëvalueerd tijdens een pilootstudie.

RESULTATEN

Het ontwikkelde bewegingsprogramma biedt een structuur aan om beweging te stimuleren in de thuissetting van de patiënten. De beweging bestaat uit een wandelprogramma en krachtoefeningen. De preoperatieve duur van de interventie is 4 of 12 weken, afhankelijk van de toediening van neoadjuvante chemotherapie. Postoperatief duurt de interventie 12 weken. In totaal bevat het bewegingsprogramma 27 gedragsveranderingstechnieken, dewelke vertaald werden naar praktische toepassingen. De interventie bestaat uit een digitaal oncologisch platform (DOP), verschillende consulten met zorgverleners, een persoonlijk boekje en follow-up telefoongesprekken. DOP bevat informatie, dagboeken, visuele weergave van de vooruitgang,

mailbox, video’s van lotgenoten en behandelende arts die de voordelen van lichaamsbeweging uitleggen, fotomateriaal van oefeningen en een wandelprogramma met een activity tracker. Er worden individuele doelen opgesteld die de patiënt via DOP zelf in de gaten houdt. Patiënten krijgen waarschuwingen en regelmatige feedback.

KLINISCHE- MAATSCHAPPELIJKE- EN/OF WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

Deelname aan de huidige bewegingsprogramma’s aanwezig in ziekenhuizen is niet voor alle patiënten mogelijk wegens barrières zoals afstand en/of kostprijs. Het aanbieden van een alternatieve structuur zal zorgen voor een breder bereik waardoor meer patiënten zullen genieten van de voordelen van fysieke activiteit. Met de huidige structuren van bestaande bewegingsprogramma’s worden de meest sedentaire en inactieve patiënten met weinig motivatie niet bereikt. Terwijl het uitgerekend deze patiënten zijn die het meeste baat zouden hebben aan dergelijke bewegingsprogramma’s. Er is dus een dringende nood aan alternatieve structuren van bewegingsprogramma’s zodat er een aanbod is voor zowel mensen die in het ziekenhuis willen bewegen als voor patiënten die in de thuisomgeving willen revalideren. Dit project wordt in een eerste fase aangeboden aan patiënten met blaaskanker. In een latere fase willen we dit project ook uitrollen naar andere kankerpopulaties én andere ziekenhuizen om ook voor hen een alternatief bewegingsprogramma aan te bieden.

ALGEMENE INFORMATIE

• Projectverantwoordelijke: prof. Valérie Fonteyne (Radiotherapeut) • Uitvoerders: Elke Rammant (postdoctoraal onderzoeker), Lindsay Poppe (postdoctoraal onderzoeker/studiecoördinator) • Organisatie: Universiteit Gent • Contactgegevens: elke.rammant@uzgent.be - +32 9 332 15 52 • Termijn project: 1/01/2018 - 31/12/2020

De theoretische ontwikkeling van het bewegingsprogramma werd afgerond in december 2020. Momenteel wordt het programma getest in een pilootstudie. • Financiering: Kom op tegen Kanker • Partners: prof. Ann Van Hecke, prof. Karel Decaestecker, prof. Benedicte

Deforche, prof. Sofie Verhaeghe

132