Dimitri Vrancken, Marie Crabbé, Vicky Van Stappen, Ine De Clerck

BEWEGING

MOVING CANCER CARE

ONDERZOEKSPROJECT

PROBLEEM- EN DOELSTELLING(EN)

Bewegen tijdens kanker wordt steeds meer erkend als een krachtig therapeutisch middel. Het voorkomt achteruitgang van de gezondheidstoestand, het verkleint de kans op comorbiditeiten én het optimaliseert de levenskwaliteit. Tóch vinden amper kankerpatiënten in Vlaanderen hun weg naar een begeleid of zelfstandig beweegtraject. Om zodoende meer kankerpatiënten tijdens behandeling te laten bewegen brengt dit onderzoeksproject de drempels en hefbomen van de kankerpatiënten, de zorg- en beweegprofessionals en het beweegaanbod in kaart. Het project wil zo: (1) de inzichten vergroten in de beweegredenen van kankerpatiënten om (niet) te bewegen; (2) de rol van zorg- en beweegprofessionals versterken in het informeren, doorverwijzen en begeleiden van de kankerpatiënten met betrekking tot bewegingsactiviteiten; (3) de vormen van beweegaanbod binnen en buiten de ziekenhuissetting die het meest geschikt zijn in kaart brengen. Het doel is dus niet louter de kankerpatiënt in beweging brengen maar bij uitbreiding ook de kankerzorg zelf te mobiliseren.

ONDERZOEKSOPZET

Voor dit praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek maakten de onderzoekers gebruik van human centered design research. In een eerste fase werd getracht om vooral het probleem goed te begrijpen (Solving the right problem). Dit werd enerzijds gedaan door de huidige wetenschappelijke internationale literatuur te bekijken. Anderzijds werden de drempels en hefbomen specifiek voor Vlaanderen in kaart gebracht. Hiervoor werden zowel kwalitatieve (interviews, focusgroepen) als kwantitatieve (registratie van parameters) onderzoeksacties uitgevoerd bij patiënten, zorg- en beweegprofessionals. In een tweede fase werd samen met het werkveld een oplossing gezocht voor het probleem (Solving the problem right). Via co-creatie met verschillende partijen werden diverse praktijkgerichte tools ontwikkeld en na feedback geoptimaliseerd. Via een inspiratiegids werden de resultaten van dit onderzoek vertaald naar praktisch bruikbare instrumenten. Hiermee kan het werkveld aan de slag om de patiënt te begeleiden naar meer en beter bewegen tijdens kanker.

RESULTATEN

De drempels bij de patiënt situeren zich op 4 niveaus: (1) het niveau van de kankerpatiënt zelf (bv. gebrek aan motivatie/onzekerheid); (2) het niveau van de directe omgeving (bv. beperkte aanmoediging van de arts); (3) het niveau van het beweegprogramma of aanbod (bv. ongeschikte locatie); (4) het niveau van externe factoren (bv. slechte weersomstandigheden). Zorg- en beweegprofessionals ervaren drempels die onder meer te maken hebben met weerstand bij de patiënt, een gebrek aan kennis als professional, structurele en intersectorale drempels (bv. beperkte doorverwijzing naar reguliere beweegsector) en organisatorische drempels (bv. overladen takenpakket). Bij het ontwikkelen van beweegprogramma’s is het van belang om design criteria te implementeren die reeds effectief bleken uit eerder onderzoek zoals het gebruik maken van een model van gedragsverandering, werken met evidence based

beweegnormen en methoden, het aanbieden van kwalitatieve begeleiding en opvolging tijdens het programma … . Deze resultaten werden vervolgens gebundeld in een inspiratiegids met daarin praktische instrumenten.

KLINISCHE- MAATSCHAPPELIJKE- EN/OF WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

Gezien de overweldigende evidentie uit de literatuur pleit het onderzoeksteam niet alleen voor een meer geschikt beweegaanbod voor personen met kanker; maar oefenprogramma’s en coaching van een gezonde en actieve levensstijl zouden standaard deel moeten uitmaken van het zorgpad van élke kankerpatiënt. Via dit onderzoeksproject willen de onderzoekers dus niet louter de kankerpatiënt in beweging brengen, maar bij uitbreiding ook de kankerzorg zelf mobiliseren. Door het opstellen van een laagdrempelige inspiratiegids trachten ze bewegen tijdens kanker een prominentere plaats te geven binnen de zorgsetting. Zo wordt het werkveld praktisch ondersteund met bruikbare bronnen en informatiedragers, checklists, handleidingen, opleidingsmogelijkheden, apps en digitale toepassingen. Via dit onderzoeksproject wordt ingezet op een toekomstbestendige zorg waarbij kortstondige fysieke revalidatie een duurzaam verlengstuk kan krijgen buiten de traditionele ziekenhuisomgeving. Dit project benadrukt de nodige shift van louter curatie naar (pre-)conditionering en (secundaire) preventie door bewegen.

ALGEMENE INFORMATIE

• Projectverantwoordelijke: Dimitri Vrancken (docent, onderzoeker) • Uitvoerders: Dimitri Vrancken, Marie Crabbé (docent, onderzoeker), Vicky Van

Stappen (docent, onderzoeker), Ine De Clerck (hoofdonderzoek) • Organisatie: Arteveldehogeschool • Contactgegevens: marie.crabbe@arteveldehs.be - +32 486 46 96 41 • Termijn project: 1/09/2019 - 1/09/2021 • Financiering: Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO-middelen),

Vlaamse overheid • Partners: Arteveldehogeschool, Stichting Tegen Kanker • Publicatie: Tussentijds rapport: Crabbé, M., De Clerck, I., Van Stappen,

V., Vrancken, D. (2021). Moving Cancer Care: Bewegen tijdens kanker