dra. Lore Dams, dra. Elien Van der Gucht

PIJN

BORSTKANKER

EFFECT VAN PAIN NEUROSCIENCE EDUCATION NA DE INGREEP VOOR BORSTKANKER: EEN DUBBELBLINDE GERANDOMISEERDE GECONTROLEERDE STUDIE

ONDERZOEKSPROJECT

PROBLEEM- EN DOELSTELLING(EN)

Pijn is een van de meest voorkomende en langdurige neveneffecten bij vrouwen behandeld voor borstkanker. Ondanks de effectiviteit van verschillende kinesitherapeutische behandelmodaliteiten (o.a. manuele therapie, fysieke activiteit) blijft de prevalentie van pijn en bijhorende beperkingen in het dagelijks functioneren hoog. Recent is het bewustzijn rond de rol van educatie in de behandeling van pijn toegenomen. Educatieve interventies zijn gericht op het verbeteren van de kennis, controle en attitude van de patiënt met betrekking tot de pijnklacht. Momenteel zijn deze vaak beperkt tot instructies volgens een meer biomedische aanpak van pijn en gebruik van pijnmedicatie. Toegenomen kennis in de neurofysiologie van pijn leidde tot een andere educatieve aanpak: Pain Neuroscience Education (PNE). PNE zal een pijnervaring niet alleen vanuit een biomedisch perspectief uitleggen, maar ook de psychologische en sociale factoren die eraan bijdragen. Dit ter optimalisatie van de huidige kinesitherapeutische aanpak om pijn bij deze populatie te voorkomen of te verbeteren.

ONDERZOEKSOPZET

Door middel van een dubbelblinde gerandomiseerde gecontroleerde studie (EduCan trial) werd onderzocht of PNE, in aanvulling op het standaard kinesitherapieprogramma onmiddellijk na de ingreep voor borstkanker, effectiever was op korte (4 maanden postoperatief) en lange termijn (12 maanden postoperatief) dan het geven van een biomedische verklaring voor pijn. Het effect werd geëvalueerd op pijnintensiteit en pijngerelateerde beperking, fysiek functioneren, psychosociaal en werkgerelateerd functioneren. Bovendien werden pre- en postoperatieve fysieke en psychosociale moderatoren van het effect van PNE op pijnintensiteit en pijngerelateerde beperking één jaar na de operatie voor borstkanker onderzocht.

RESULTATEN

Uit de studie bleek dat het toevoegen van vijf sessies PNE aan een standaard kinesitherapeutisch programma (n=184), noch de primaire uitkomstparameter pijngerelateerde beperking (geevalueerd met de Pain Disability Index, p=0.525), noch pijnintensiteit, het fysiek, psychosociaal of werkgerelateerd functioneren in grotere mate verbeterde dan het toevoegen van hetzelfde aantal biomedische educatieve sessies, zowel op korte (4 maanden postoperatief) als op lange termijn (12 maanden postoperatief). De aanvullende moderator analyse toonde aan dat er geen preoperatieve variabele was die significant invloed had op het effect van PNE op de pijngerelateerde beperking of pijnintensiteit één jaar na de operatie.

KLINISCHE- MAATSCHAPPELIJKE- EN/OF WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

Ondanks dat het toevoegen van vijf sessies PNE aan het standaard kinesitherapeutisch programma, het biopsychosociaal functioneren niet in grotere mate verbeterde dan het toevoegen van hetzelfde aantal biomedische educatieve sessies, wordt een biopsychosociale aanpak van pijn reeds in het postoperatief stadium aangeraden en werden aanbevelingen voor zowel onderzoek als klinische praktijk geformuleerd. Het toepassen van PNE na een operatie voor borstkanker is mogelijks effectiever door het te geven op het moment dat de persoon er klaar voor is en ermee instemt. Als er te snel na de operatie uitgebreide informatie wordt gegeven, blijft deze mogelijks niet hangen en mist het zijn doel. Er moet verder worden onderzocht wanneer en aan wie men voorkeur geeft om informatie te verstrekken over pijn na een operatie voor borstkanker. Wanneer PNE individueel wordt afgestemd en geïntegreerd met andere behandelmodaliteiten tijdens parallelle behandelingen, zou het additionele effect van PNE op andere behandelmodaliteiten sterker kunnen zijn.

ALGEMENE INFORMATIE

• Projectverantwoordelijken: prof. dr. An De Groef, prof. dr. Nele Devoogdt, prof. dr. Mira Meeus, prof. dr. Ann Smeets, prof. dr. Bart Morlion, prof. dr. Lode

Godderis • Uitvoerders: dra. Lore Dams, dra. Elien Van der Gucht • Organisatie: KU Leuven, Universiteit Antwerpen, UZ Leuven • Contactgegevens: lore.dams@uantwerpen.be - +32 494 05 47 32 • Termijn project: 27/10/2017 - 31/08/2021 • Financiering: Research Foundations – Flanders (FWO) (T005117N) • Partners: KU Leuven, Universiteit Antwerpen, UZ Leuven • Publicaties: - De Groef A, Devoogdt N, Van der Gucht E, Dams L, Bernar K, Godderis L,

Morlion B, Moloney N, Smeets A, Van Wilgen P, Meeus M. EduCan trial: study protocol for a randomised controlled trial on the effectiveness of pain neuroscience education after breast cancer surgery on pain, physical, emotional and work-related functioning. BMJ Open. 2019;9(1):e025742. - De Groef A, Penen F, Dams L, Van der Gucht E, Nijs J, Meeus M. Best-

Evidence Rehabilitation for Chronic Pain Part 2: Pain during and after Cancer

Treatment. J Clin Med. 2019;8(7).